Osman Gâzi’den Sultan Vahîdüddîn Han’a

Osmanlı Tarihi3

Osman Gâzi’den Sultan Vahîdüddîn Han’a

Osmanlı Tarihi3

İstanbul 2016

Ömer Faruk YILMAZ

K›saltmalar

a.e. : Ayn› esera.g.e. : Ad› geçen esera.mlf. : Ayn› müellifAÜ : Ankara Üniversitesia.y. : Ayn› yerAY : Arapça yazmalarb. : Bin, ‹bnBOA : Baflbakanl›k Osmanl› Arflivibibl. : Bibliyografyabk. : Bak›n›zbl. : Bölümbs. : Bas›m, bask›, tab'c. : Ciltçev. : ÇevirenD‹E : Devlet ‹statistik EnstitüsüDTCF : Dil ve Tarih-Co¤rafya Fakültesied. : EditörEd. Fak. : Edebiyat FakültesiEvr. : Evrak (Arfliv)Far. : FarsçaFas. : FasikülFr. : Frans›zcaFY : Farsça yazmaHH : Hatt-› HümâyûnH. : Hicrîhak. : Hakk›ndahk. : HükümHz. : Hazret-i‹Ü : ‹stanbul ÜniversitesiKar. : Karton (Baflbakanl›k Arflivi)Ks. : K›s›m (Baflbakanl›k Arflivi)Ktb. : KütüphâneM.Ö. : Milattan önceM.S. : Milattan sonraMEB : Milli E¤itim Bakanl›¤›nr. : Numaranflr. : Neflredens. : Sahifesy. : Say›T : TürkçeT‹EM : Türk ve ‹slam Eserleri MüzesiTOEM : Tarih-i Osmânî Encümeni Mecmuas›Trc. : Tercüme, tercüme edenTSM : Topkap› Saray› MüzesiTSMA : Topkap› Saray› Müzesi ArfliviTTK : Türk Tarih KurumuTY : Türkçe yazmalarVGMA : Vak›flar Genel Müdürlü¤ü Arflivivr. : Varak (yazma eserler için)vd. : Ve devam›Zrf. : Zarf (Baflbakanl›k Arflivi)

‹çindekiler

5

13

17

17

21

26

28

33

38

40

45

53

54

59

59

61

62

65

68

78

84

84

89

90

93

95

97

99

99

101

‹çindekiler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Takdim

Sultan ‹kinci Selim Han . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sultan ‹kinci Selim Han’›n Osmanl› Taht›na Cülûsu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Yeniçeri Hâdiseleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sultan ‹kinci Selim Han’›n ‹lk ‹crâat› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sultan ‹kinci Selim Han’›n Yabanc› Devlet Elçilerini Kabul Etmesi . . . . . . . . . . .

Zeydîler ve Yemen Meselesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Osmanl› Ordusunun Sumatra Seferi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Don-Volga Nehirleri’nin Birlefltirilmesi Teflebbüsleri ve Ast›rhan (Ejderhan)Seferi

K›br›s Adas›’n›n Fethi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sultan ‹kinci Selim Hân’›n Rus Çar› IV. ‹van’a Mektubu . . . . . . . . . . . . . . . . . .

‹nebaht› (Lepanto) Deniz Muhârebesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Venedik Cumhuriyeti’nin Sulh ‹stemek Mecburiyetinde Kalmas› . . . . . . . . . . .

K›r›m Han› Devlet Giray’›n Moskova’ya Girmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Bo¤dan ‹syân›n›n Bast›r›lmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sultan ‹kinci Selim Han'›n Lehistan'a Kral Tâyin Etmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Akdeniz Hâkimiyeti ve Tunus'un ‹tâat Alt›na Al›nmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sultan ‹kinci Selim Han'›n Vefât› ve fiahsiyeti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ebussuûd Efendi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Duraklama Devri mi? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sultan ‹kinci Selim Han'›n Annesi Hürrem Sultan (1506-1558) . . . . . . . . . . . .

Sultan ‹kinci Selim Han'a Muas›r Yabanc› Devlet Adamlar› (1566-1574) . . . . .

Sultan ‹kinci Selim Han Devri Kronolojisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sultan Üçüncü Murad Han . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sultan Üçüncü Murad Han'›n Osmanl› Taht›na Cülûsu . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Feridun Bey'in Münfleât Kitab›n› Sultana Takdim Etmesi . . . . . . . . . . . . . . . . .

Osmanl›-Venedik Muâhedesinin Yenilenmesi (8 A¤ustos 1575) . . . . . . . . . . .

‹ran'dan Tokmak Han'›n Gelmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

fiâir Âgehî'nin Vefât› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

V

VI

Osmanl› Târihi 3

103

104

109

114

120

121

133

136

140

141

142

142

145

151

163

166

166

172

174

174

178

184

187

194

198

198

200

Osmanl›-Avusturya Anlaflmas›n›n Yenilenmesi (1 Ocak 1577) . . . . . . . . . . . . .

Rasathanenin Kurulmas› ve Takiyyüddîn Râs›d . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Osmanl›-Lehistan Anlaflmas›n›n ‹mzas› ve Osmanl›'n›n

Kuzey Siyaseti (30 Temmuz 1577) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Vezir Piyâle Pafla'n›n Vefât› (21 Ocak 1578) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Kânûnî Sultan Süleyman'›n K›z› Mihrimâh Sultan'›n Vefât›

(25 Ocak 1578 Cumartesi) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Lala Mustafa Pafla'n›n fiirvan Ve Gürcistan Seferi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Fas'ta Portekizlilere Karfl› "Vâdi's-Seyl" Zaferi ve Portekiz Kral›’n›n

Maktul Düflmesi (4 A¤ustos 1578 Pazartesi) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Özdemiro¤lu Osman Pafla'n›n Ç›ld›r Zaferi (9 A¤ustos 1578 Cumartesi) . . . . .

Koyungeçidi Zaferi (9 Eylül 1578) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Da¤›stan'daki Kumuk fiamhal›'n›n Tâbiiyet ve ‹tâati (16 Ekim 1578) . . . . . . . .

Gürcistan'daki "‹merethi" Krall›¤›yla "Guria" Prensli¤inin ‹tâati (11 Kas›m 1578)

Osmanl›-‹ngiliz Ticârî ve Siyâsî Münâsebetlerinin Bafllamas› (Mart 1579) . . . . .

Özdemiro¤lu Osman Pafla'n›n fiamah› Zaferi Ve Müteâkip Hâdiseler . . . . . . . .

Sokullu Mehmed Pafla'n›n Vefât› ve fiahsiyeti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sakal T›rafl Edilince Daha Gür Ç›kar, Kesilen Kol ‹se Yerine Gelmez . . . . . . . . .

Do¤u Seferlerinin Devam Etmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Lala Mustafa Pafla'n›n Vefât› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Fransa'ya Üçüncü Kapitülâsyonun Verilmesi (6 Temmuz 1581) . . . . . . . . . . . .

Ferhad Pafla'n›n ‹ran Seferi (28 Mart 1583 Pazartesi) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

"Mefl'ale Muhârebesi" ve Özdemiro¤lu Osman Pafla'n›n

Büyük Zaferi (11 May›s 1583 Çarflamba) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

K›r›m Hân› ‹kinci Mehmed Giray'›n Azli ve K›r›m Meselesi (24 Nisan 1584) . . .

Osmanl›-Venedik Münâsebetleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Özdemiro¤lu Osman Pafla'n›n ‹ran Seferi ve Vefât› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

‹ran Seferinin Devam Etmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Yeniçerilerin ‹syân› (2 Nisan 1589) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Osmanl›-Rus Münâsebetleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

K›l›ç Ali Pafla'n›n Vefât› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

VII

‹çindekiler

204

205

207

207

208

210

211

216

217

220

221

224

226

232

236

241

244

244

254

257

258

265

267

270

271

272

274

286

Osmanl›-Özbek Hanl›¤› Münâsebetleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sakarya-Sapanca-‹zmit Körfezi Kanal›n›n Aç›lmas›

Hakk›nda Ferman (6 Mart 1591 Çarflamba) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Osmanl› - Avusturya Harpleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Avusturya ‹mparatoru’nun ‹stanbul Elçisine Harac›n Kesildi¤ini

Tebli¤ Etmesi (Ekim 1592) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sipâhîlerin ‹syân› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

fiâir Ahdî'nin Vefât› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Kulpa Ma¤lubiyeti ve Osmanl›-Avusturya Muharebelerinin Bafllamas› . . . . . . .

Veszprim ‹le Palota'n›n Fethi ve ‹stolni Belgrad Ma¤lubiyeti . . . . . . . . . . . . . . .

Düflman›n Estergon ve Hatvan'› Muhasaras› ve Osmanl› Ordusunun Baflar›lar› .

Bosna Beylerbeyine Hüküm ki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Avusturya Harpleri S›ras›nda Haçl› ‹ttifak› Kurulmas› ve ‹syânlar . . . . . . . . . . . .

Sultan Üçüncü Murad Han'›n Vefât› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sultan Üçüncü Murad Han'›n Haremeyn Hizmetleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sultan Üçüncü Murad Han'›n fiahsiyeti ve Devrinin Husûsîyetleri . . . . . . . . . . .

Dünya Oturma Yeri De¤ildir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

‹stanbul'da Nüfûs Say›m› Yap›lmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sultan Üçüncü Murad Han ve Hat Sanat› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Mîmâr Sinan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sultan Üçüncü Murad Han'›n Annesi Nûr-Bânû Sultan (1530-1583) . . . . . . . .

Sultan Üçüncü Murad Han'a Muas›r Yabanc› Devlet Adamlar› (1574-1595) . .

Sultan Üçüncü Murad Han Devri Kronolojisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sultan Üçüncü Mehmed Han . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sultan Üçüncü Mehmed Han'›n Osmanl› Taht›na Cülûsu . . . . . . . . . . . . . . . . .

Eflak Seferi ve Osmanl› Ordusunun Yenilgisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Lala Mehmed Pafla'n›n Vefât› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Koca Sinan Pafla'n›n Vefât› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sultan Üçüncü Mehmed Han'›n E¤ri Seferi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Haçova Meydan Muharebesi ve Osmanl› Zaferi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Yeni Câmi'nin Temeli At›ld› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Osmanl› Târihi 3

VIII

289

289

293

295

301

303

305

308

311

312

316

318

322

326

327

328

333

336

339

340

342

344

346

348

349

351

353

357

360

Seferde Bir Dervifl: Ali Dede Bosnavî . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Yan›kkale (Raab Kalesi)'Nin Düflman Eline Geçmesi ve Müteakip Hadiseler . . .

Hoca Sâdeddin Efendi'nin Vefât› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Bâkî'nin Vefât› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Kanije'nin Muhâsaras› ve Fethi (22 Ekim 1600) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Kanije Kahraman› Tiryaki Hasan Pafla . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Kanije Müdâfaas› (18 Kas›m 1601) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Tiryaki Hasan Pafla'n›n Bir Nutku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Avusturya Harpleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Anadolu ‹syânlar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Osmanl›-‹ran Münâsebetleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sultan Üçüncü Mehmed Han'›n Vefât› ve fiahsiyeti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sultan Üçüncü Mehmed Han Gâzi'nin Saltanat Devri Hakk›nda . . . . . . . . . . .

Sultan Üçüncü Mehmed Han'›n Annesi Safiye Sultan (1550-1605) . . . . . . . . .

Sultan Üçüncü Mehmed Han'a Muas›r Yabanc› Devlet Adamlar› (1595 - 1603)

Sultan Üçüncü Mehmed Han Devri Kronolojisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sultan Birinci Ahmed Han . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sultan Birinci Ahmed Han'›n Osmanl› Taht›na Cülûsu . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

‹ran ve Avusturya Harpleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Estergon'un Muhâsaras› ve Fethi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Büyük Avusturya Ak›n› (18 Ekim 1605) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Veziriazam Lala Mehmed Pafla'n›n Vefât› ve Kaptân-› Deryâ

Dervifl Mehmed Pafla'n›n Sadâreti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zitvatoruk (Sitvatorok) Muâhedesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Celâlî ‹syânlar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Türkiye'ye ‹lk Tütün ‹thâli (1605/1606) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

‹ran Harpleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

fiark Serdâr› Ca¤alo¤lu Yusuf Sinan Pafla . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ferhâd Pafla'n›n Vefât› Kuyucu Murad Pafla'n›n Serdarl›¤› . . . . . . . . . . . . . . . .

‹çki Yasa¤› Emrinin Ç›kar›lmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Donanman›n Malta ve Trablusgarp Seferine Hareketi (13 May›s 1614 Sal›) . . .

IX

‹çindekiler

361

362

363

364

368

368

370

375

380

383

384

386

387

391

395

396

401

403

403

409

415

419

421

423

423

424

432

439

Erdel Meselesinin Halli (1 Temmuz 1614) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Donanman›n Malta Ak›n› ve Sefer Day›'n›n Îdâm› (6 Temmuz 1614) . . . . . . . .

Kazaklar›n Sinop Bask›n› ve Tenkilleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Erivan Muhasaras› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Bosna Valisi ‹skender Pafla'n›n Bo¤dan Seferine Hareketi Ve

Muvaffakiyetleri (17 Nisan 1616) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Osmanl› - Lehistan Sulhu (27 Eylül 1617) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sultanahmed Câmii'nin ‹bâdete Aç›lmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sultan Birinci Ahmed Han'›n Vefât› ve Devrinin Husûsiyetleri . . . . . . . . . . . . . .

Sultan Birinci Ahmed Han'›n Haremeyn Hizmetleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sultan Birinci Ahmed Han'›n Saltanat Devri Adâlet Hayat› . . . . . . . . . . . . . . . .

Ramazan-› fierîf'te Mahya Kurulmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sultan Birinci Ahmed Han'›n Annesi Handân Vâlide Sultan (1574-1605) . . . . .

Denizler Kahraman› Bir Reis: Koca Murâd Reis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sultan Birinci Ahmed Han'›n Bir Münâcât› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sultan Birinci Ahmed Han'a Muas›r Yabanc› Devlet Adamlar› (1603-1618) . . .

Sultan Birinci Ahmed Han Devri Kronolojisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sultan Birinci Mustafa Han . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sultan Birinci Mustafa Han'›n Osmanl› Taht›na Cülûsu . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sultan Mustafa Han'›n ‹kinci Defa Tahta Cülûsu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Âsilerin Cezaland›r›lmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sultan Birinci Mustafa Han'›n fiahsiyeti ve Vefât› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sultan Birinci Mustafa Han Devri Kronolojisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sultan ‹kinci (Genç) Osman Han . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sultan ‹kinci Osman Han'›n Osmanl› Taht›na Cülûsu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

‹ran ‹le Anlaflma Yap›lmas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Osmanl› Donanmas›n›n Akdeniz Seferi ve ‹talya'ya Asker Ç›karmas› . . . . . . . .

Osmanl› - Lehistan Muhârebesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sular›n Üstünde Yürüyen ‹stanbullular . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Hotin Seferi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Islâhat Teflebbüsleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Osmanl› Târihi 3

X

440

445

454

458

459

460

460

465

468

470

473

477

477

479

495

496

503

504

505

505

509

512

518

522

524

527

538

540

Sultan Osman Han'›n Hacca Gitmek ‹stemesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sultan Osman'›n Tahttan ‹ndirilmesi ve Katli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sultan Osman Han Mersiyesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Türkiye'de ‹lk Bend (Baraj) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Hatîce Mâhfirûze Vâlide Sultan (1590-1620) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sultan ‹kinci Osman Han'a Muas›r Yabanc› Devlet Adamlar› (1617-1623) . . . .

Sultan ‹kinci Osman Devri Kronolojisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sultan Dördüncü Murad Han . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

fiehzâdeli¤i ve Tahta Cülûsu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ba¤dad'›n Elden Ç›kmas› ve Bekir Subafl› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Haf›z Pafla'n›n Serdarl›¤› ve Ba¤dad Muhasaras› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Anadolu ‹syanlar› ve Abaza Mehmed Pafla Meselesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Cenneto¤lu ‹syan› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Hüsrev Pafla'n›n Ba¤dad Seferi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sultan Murad Han'›n Zorbalar› Bertaraf Etmesi ve Düzeni Kurmas› . . . . . . . . .

‹stanbul Yang›n› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

fieyh Aziz Mahmûd Hüdâyi Hazretlerinin Vefât› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

‹ran'›n Anadolu'daki Faaliyetleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sultan Murad Han'›n Islâhat› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Lehistan Meselesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Revan Seferi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Revan'›n ‹ran fiah› Taraf›ndan Tekrar ‹flgâli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sultan Murad Han'›n Ba¤dad Seferi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Genç Osman Destân› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Zafer Hât›ras› Ba¤dad Köflkü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Osmanl›-Venedik Münâsebetleri ve Savafl ‹lan› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sultan Dördüncü Murad Han'›n Vefât› ve fiahsiyeti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Lagarî Hasan Çelebi Meselesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sultan Dördüncü Murad Han'›n Saltanat Devri Hakk›nda . . . . . . . . . . . . . . . .

XI

‹çindekiler

541

541

547

548

551

Sultan Dördüncü Murad Han ve Hat Sanat› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Mâhpeyker Kösem Vâlide Sultan (Vefât› 2 Eylül 1651) . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sultan Dördüncü Murad Han'a Muas›r Yabanc› Devlet Adamlar› (1623-1640) .

Sultan Dördüncü Murad Han Devri Kronolojisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Kaynaklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Osmanlı Padişahları

O sman l› Dev le ti, şüp he siz ki, tâ rih te yer alan en bü yük dev let ler den bi-ri dir. Os man l› la r›n kur du ğu me de ni yet ‹s lâm inanç ve iti ka d› na da ya n›-yor du. De ni le bi lir ki, ‹s lâm Me de ni ye ti’nin dün ya hâ ki mi ye ti ni Os man-l› lar tem sil et miş ler dir.

Os man l›’y› tan›mak ve anlamak, si yâ sî ve as ke rî tâ ri hi nin ya n›n da, iç ti mâî, ik ti-sâ dî, hu kû kî, idâ rî teş ki lâ t ve me de ni yet tâ ri hi ni; ma ârif, din, ta sav vuf ve fi kir ha ya-t› n›n hu sû si yet le ri ni de bil mek le müm kün olur.

Hal bu ki, Os man l› hak k›n da bi li nen ler, bi lin me si ge re ken ler ya n›n da çok az d›r. Çün kü ar şiv ve si ka la r› n›n he nüz çok az k›s m› tas nif edi le bil miş, kü tüp ha ne ler de bu lu nan çok say›da eser de he nüz bü tün te fer ru at›y la is ti fâ de ye arz edi le me miş tir.

Şu ra s› da se vin di ri ci dir ki, bu gün Os man l› tâ ri hi nin çe şit li de vir le ri ne âit araş t›r-ma lar ar ta rak de vam et mek te, her gün ye ni ve sî ka lar bu lun mak ta ve birçok me se le aç› ğa ç› ka r›l mak ta d›r.

Bu eser ha z›r la n›r ken ye ni ve si ka ve araş t›r ma lar dan da müm kün ol du ğu ka dar is ti fâ de edil miş tir. Gör me k im kâ n› n› bulamad›ğ›m›z kay nak lar ve ye ni araş t›r ma lar da mutlaka var d›r. Fa kat bu hal, hiç bir is tis na s› ol ma mak şar t›y la her mü el lif ve her te lif eser için ba his mev zu udur. Burada en mü him Os man l› tâ ri hi kay nak la r› n›n yaz ma ve bas ma la r›n dan, müm kün ola bi le ce ği ka dar ar şiv ve si ka la r›n dan ve te lif eser ler den is ti fâ de edil miş tir.

“Os man Gâ zî’den Sul tan Va hî düd dîn Han’a Os man l› Tâ ri hi” is mi ni ver di ği miz bu ese r, si yâ sî ve as ke rî hâ di se le ri kro no lo jik ola rak an lat mak la be ra ber, k› sa da ol-sa ic ti mâî ha yat, il mi ye ve teş ki lât mev zu la r› n› da ih ti vâ et mek te dir. Ese re, Ana do lu Sel çuk lu Dev le ti tâ ri hi nin k› sa bir hü lâ sa s› ile gi riş ya p›l d›. Mo ğol is tî lâ s› ile baş la yan bey lik ler dev ri ve Os man l› Bey li ği’nin ku ru lu şu nu ha z›r la yan se bep ler kay de dil di. Er tuğ rul Gâ zî’den iti bâ ren s› ra ile her pâ di şâh dev ri nin vu kû at› yer al d›.

Takdim

Pa di şah la r›n ha yat la r›, ye tiş me le ri, şah si yet le ri, de vir le ri nin vu kû at›, meş hûr ki-şi le rin ha yat la r› ve ve fât la r›, pâ di şâh la r›n ve vâ li de sul tan la r›n ha y›r eser le ri, hiz met-le ri, ya ban c› dev let ler le mü nâ se bet le ri, de vir le rin de ki ya ban c› dev let adam la r› ve en so nun da da k› sa kro no lo ji le ri ya z›l d›. Hâ di se ler an la t› l›r ken mev zu lar la alâ ka l› çe şit li men k› be le re de yer ve ril di.

Yap›lan ik ti bas lar dip not lar la gös te ril di. Me tin ler ha -ket sed el rel mis er ev at ir len di. Os man l› Dev le ti res mî k› yâ fet le ri hak ›m ›r al uc uy uko ad n›k z›n bil gi si ol ma s› mak sa d›y la me tin le rin ara s› na Os man l› k› yâ fet re sim le ri konuldu.

Bu ve sî le ile muh te şem tâ ri hi mi zin al t› bu çuk as r› n› ih ti vâ eden “Os man Gâ-zi’den Sul tan Vahîdüddîn Han’a Os man l› Tâ ri hi”nin oku yu cu la r› m› za fay da l› ol-ma s› en hâ li sâ ne te men ni miz dir.

İstanbul 2016

Osmanl› Târihi 3

XIV