ouhm 3-4-r ulirald ordog hicheelvvd

1

3-Р УЛИРАЛД

ÁÈÇÍÅÑÈÉÍ АНГЛИ ХЭЛ - I ХИЧЭЭЛИЙН ХӨТӨЛБӨР

1. Индекс: ÁÀÕ - 201

2. Мэргэжил: ÍÁÁ, Санхүүгийн удирдлага, ОУХМ

3. Судлах кр: 3кр

4. Судлах улирал: III улирал

5. Зорилго: Бизнесийн англи хэл-1 хичээлийг Ерөнхий англи хэл-2 хичээлийн мэдлэгт

тулгуурлан заах бөгөөд хичээлийн зорилго нь өмнө эзэмшсэн үгсийн санг нэмэгдүүлэх,

хэл зүйн мэдлэгèéã ã¿íçãèéð¿¿ëýí ñóäëàõ, áèçíåñèéí àíãëè õýëний ¿ãийн санг

ýçýìøүүлэõ, дэлгэрэнгүй õàðèëöàí ÿðèàã ñîíñîæ îéëãîõ, ÿðèõ, óíøèõ, çîõèîí áè÷ëýã

áè÷èõ ÷àäâàðûã сàéæðóóëàõ çýðãýýð äàðààãèéí ò¿âøíèé áèçíåñèéí àíãëè õýëèéã ¿çýõ

суурь ìýäëýãèéã îëãîõîä îðøèíî.

6. Зорилт:

Àíãëè õýëíèé àíõàí øàòны мэдлэгт суурилан áèçíåñèéí англи хэлний ярианы

болон бичгийн хэлний чадвартай болгох, хэл зүйн àíõàí шатны үндсэн дүрмèéã

áèçíåñèéí àíãëè õýлэíä ã¿íçãèéð¿¿ëýí ñóäàëæ, ñýäýâòýéãýý óÿëäóóëàí хэрэглэх

чадварыг эзэмшүүлэх

Áàíê, çî÷èä áóóäàë, ðåñòîðàí, îíãîöíû áóóäàë, õóðàë öóãëààí, àæëûí áàéð, ãýõ

ìýò áèçíåñèéí áàéãóóëëàãóóäàä харилцаõàä õýðýãëýãäýõ 300 îð÷èì шинэ ¿ã

õýëëýãòýé áîëãîõ, тухайн газруудад өрнөж болох үйл явдлыг дүрчлэн тоглох

Мэргэжлийн үг хэллэгийг ашиглан зөв оновчтой өгүүлбэр зохиох, харилцан яриаг

сонсож ойлгох, бусдын яриаг сонсож асуулт тавих, чөлөөт болон мэргэжлийн

сэдвээр 60-80 ¿ãòýé монолог, 80-100 үгтэй диалог зохиож ярих, 80-100 үгтэй

зохион бичлэг бичих

Àëáàí áà àëáàí áóñ çàõèäàë бичих

Áàãààð àæèëëàх, øèéäâýð ãàðãàх

7. Хичээлийн хэлбэр: дадлага

8. Ноогдох цаг: 96 цаг

9. Сэдвийн дэлгэрэнгүй агуулга: Бизнесийн áàéãóóëëàãа, êîìïàíий ¿éë àæèëëàãàà,

á¿òýýãäýõ¿¿í çýðãèéí òàëààð àñóóõ, õàðèóëàõ, бизнес àÿëàëä áýëòãýõ, аялах, çî÷èä

áóóäàë ñîíãîõ, çàõèàëàõ, îíãîöíû áîëîí ãàëò òýðýãíèé öàãèéí õóâààðü àñóóõ,

õàðèóëàõ, óóëçàëò òîâëîõ, хүñýëò òàâèõ, хаðèó ºãºõ, ÷èãëýë çààõ, àëáàí áà àëáàí áóñ

çàõèäàë áè÷èõ, êîìïàíè баéãóóëëàãûí äîòîîä çîõèîí áàéãóóëàëт, á¿òэц болон òºñөл

òàíèëöóóëàõ, á¿òýýãäýõ¿¿н ¿éë÷èëãýýíèé ÷èã õàíäëàãûã ãðàôèê áîëîí á¿ä¿¿âч

ашиглан танилцуулах, êîìïàíèé ò¿¿хтэй танилцах, байгууллагын èðýэдүйг тààìàãëаõ,

õýðýãëýã÷äèéí ãîìäëûã õ¿ëýýí àâàх, øèéäâýðëýõ, ìýäýýëëèéã øàëãàх, àëäààòàé

ìýäýýëëèéã çàñàõ, àæëûí áàéð áîëîí á¿òýýãäýõ¿¿íèé òàëààð ñóðòàë÷èëãàà õèéõ,

àæèëä îðîõ õ¿ñýëò ãàðãàõ, òîâ÷ àíêåò áè÷èõ, ººðèéíõºº òàëààð äýëãýðýíã¿é

òàíèëöóóëãà áè÷èõ, àæëûí áàéðàí äàõü íºõöëºº ä¿ðñëýí ÿðèõ ãýõ ìýò.

2

Áèçíåñèéí àнгли хэл -I хичээлийн сэдэвчилсэн төлөвлөгөө

No Week Subject Hour Explanation

1 Sep

01-08

You and your company

People in business

\The Present Simple Tense\

2 Grammar and speaking

Talking about your company-Adverbs 2 Grammar and exercises

Company facts and figures –the numerals 2 Practice and speaking

2 Sep

08-15

Work and leisure –review 2 Speaking and exercises

Preparing a trip

Choosing a hotel-There is/are

2 Grammar and practice,

speaking

Booking a hotel- telling time 2 Practice

3 Sep

15-22

Flying out - vocabulary for making requests and orders 2 Listening

Away on business-Arriving

\Have and have got, countable or uncountable nouns\

2 Speaking

Going out-making a call 2 Practice and speaking

4 Sep

22-29

Arranging to meet-talking about giving directions,

much/many, some/any

2 Practice and speaking

Practice 2 listening

Eating out- would like/like 2 Grammar, practice and

writing

5 Sep

29-Oct

06

Review 2 Exercises

Midterm test I 2 Test

Visiting a company-Arriving at company-

Past Simple Tense

2 Exercises, speaking, and

writing

6 Oct

06-13

Meeting new people-introduction 2 Speaking and practice

Explaining structure –vocabulary 2 Speaking and listening

New developments –current activities, Present

Continuous Tense

2 Grammar and speaking

7 Oct

13-20

Company developments-a few/ a little, not much/ not

many

2 Grammar, reading and

writing

Personal developments- 2 Listening and speaking

Future engagements-present continuous for future 2 Grammar, listening and

writing

8 Oct

20-27

Fixing the date- arranging to meet 2 Listening

Getting connected - 2 Speaking

Appointments 2 Speaking and listening

9 Oct

27-

Nov

03

Describing and Comparing –comparing, comparative

and superlative adjectives 1

2 Grammar, reading and

speaking

Describing products 2 Speaking and writing

Midterm test II 2 Test

10 Nov

03-10

Evaluating products-adjectives for description 2 Listening and speaking

Success stories-a life story-past time reference 2 Reading

Lending and borrowing-financial vocabulary 2 Reading

11 Nov

10-17

A family business –sentence linkers 2 And listening

Dealing with problems-making decisions, will or present

continuous

2 Reading and speaking

Complaining-will and shall 2 Grammar, listening

3

10. Ýçýìøâýë çîõèõ ìэдлэг, чадвар, дадал

Мэдлэг

Бàéãóóëëàãа, êîìïàíий ¿éë àæèëëàãàà, дотоод зохион байгуулалт, удирдлагын

бүтэц, á¿òýýãäýõ¿¿í çýðãèéí òàëààð àñóóõ, õàðèóëàõ, á¿òýýãäэхүүíèé øèíæ

÷àíàð áîëîí ¿éë÷èëãýýíèé ÷èã õàíäëàãûã ãðàôèê áîëîí á¿ä¿¿â÷ àøèãëàí

ä¿ðñëýõ, çî÷èä áóóäàë ñîíãîõ, çàõèàëàõ, ãàëò òýðýã, онгоцны öàãèéí õóâààðü

àñóóõ, õàðèóëàõ, хурал уулзалтын öàã òîãòîîõ, àëáàí áà àëáàí áóñ çàõèäàë

áè÷èõ, óòñààð ÿðèõ, çî÷äûã óãòàх, ¿äýõ, òàëàðõàëûí çàõèäàë áè÷èõ, ìýäýýëýë

ñîëèëöîõ, төсөл òàíèëöóóëàõ çýðýãò õýðýãëýãäýõ øèíý ¿ã õýëëýг эзэмшүүлнэ.

Англи хэлний õýëç¿éí ìýäëýãèéã ã¿íçãèéр¿¿ëýí îëãîíî.

Чадвар

Á¿òýýãäýõ¿¿í áîëîí áàéãóóëëàãûí òàëààð ä¿ðñýëñýí ýõèéã óíøèæ îéëãîõ

Êîìïàíèé ¿éë àæèëëàãààíû òàëààð õàðèëöàí ÿðèàã ñîíñîæ îéëãîí, õýðýãòýé

ìýäýýëëýý îëæ àâàõ, товчлол хийх

ªãºãäñºí ìýäýýëëèéн дагуу тодорхой ñýдвээр 80-100 ¿ãèéí õ¿ðýýíä õàðèëöàí

ÿðèõ, 50-80 ¿ãèéí õ¿ðýýíä ìîíîëîã зохион ярих

×èãëýë áîëîí áàéðøèë çààõ óãòâàð ¿ãñèéã àøèãëàí, çî÷èä áóóäàë, îíãîöíû

áóóäàë, ðåñòîðàí çýðýã ãàçðóóäàä î÷èõ ÷èãëýëèéã àñóóõ, õàðèóëàõ

Зî÷èä áóóäàë, îíãîöíû áóóäàë, ðåñòîðàí çýðýã ãàçðóóäàä çàõèàëãà ºãºõ ÿðèàã

ñîíñîæ îéëãîõ, адил õàðèëöàí ÿðèà çîõèîí ÿðèëöàõ

Öàãèéí õóâààðèéí äàãóó óóëçàëò, õóðëûí òîâ òîãòîîх, óòñààð ÿðèõ, çàõèäàë

áè÷èõ, ôàêñ ÿâóóëàõ

12 Nov

17-24

Thinking ahead, I think that or I don’t think that 2 Reading and listening

Apologizing- 2 Speaking

People at work-suggesting and recommending

Should/shouldn’t

2 Speaking and writing

13 Nov24

-

Dec 01

Job responsibilities-modal verbs-must/have to 2 Grammar, reading and

speaking

Correcting information 2 Speaking and practice

Midterm Test III 2 Test

14 Dec

01-08

Getting a job-job advertisements 2 Speaking and reading

Applying for a job-The present Perfect Tense 2 Grammar, reading and

speaking

The interview –present perfect or past simple 2 Listening and writing

15 Dec

08-15

Working in the nineties -Changing careers –review for

past, future, present perfect

2 Reading and practice

In the office-Comparatives/superlatives 2 Grammar, reading

Company culture-Modal verbs in the past 2 Grammar, reading , speaking

16 Dec

15-22

Used to 2 Writing

Review Speaking and writing

Final Test 2 Final test

4

Êîìïàíèà òàíèëöóóëàõ, зî÷äûã óãòàæ àâàõ, ¿äýõýä ä¿ð÷ëýí òîãëîõ çýðýã

÷àäâàðóóäûã ýçýìø¿¿ëíý.

Дадал

Áèçíåñèéí õ¿ðýýíä øèíýýð õ¿íòýé òàíèëöàõ

ªºðèéí àæèëëàæ áàéãàà áàéãóóëëàãûã òàíèëöóулàõ

Áèçíåñèéí àæëààð óòñààð ÿðèõ, çàõèäàë áè÷èõ

ªºðèéí àæèëëàæ áóé байгууллага áîëîí áóñàä áàéãóóëëàãûí á¿òýö çîõèîí

áàéãóóëàëòûã òàéëáàðëàí, ÿðиõ

Áèçíåñèéí óóëçàëòûí öàã òîâëîæ, òºëºâëºãºº ãàðãàõ

Áèçíåñèéí õ¿ðýýíä ñàíàë õ¿ñýëò òàâüæ, õàðèóëаõ

ªºðèéí çàí áàéäàë, àæèë ìýðãýæëèéí òóðøëàãûí òàëààðõè òîâ÷ òàíèëöóóëãà

áýëòãýõ

Àæèëä îðîõ ºðãºäºë áè÷èõ

Á¿òýýãäýõ¿¿í çàõèàëàõ áîëîí ñóðòàë÷ëàõ çýðýã ÿðèõ, áè÷èõ, óíøèõ äàäàë

ýçýìø¿¿ëíý.

11. Агуулга хэрэгжүүлэх арга зам: Дадлагын хичээлийн хэлбэрээр хэрэгжинэ. Мөн

багшийн удирдлага доор оюутны танин мэдэх идэвхтэй үйл ажиллагаа давамгайлсан

байдлаар хичээлийг зохион байгуулна. Сургалтын идэвхтэй бусад аргуудыг хэрэглэнэ.

Үүнд:

KWL ийн арга

Зураг харж санаагаа илэрхийлэх, зургийг дүрслэх

Үгийн сүлжээ

Өгүүлбэр зохиох

Эхэд анализ хийх

Багаар ажиллах

Харилцан яриа зохиох

Хэлэлцүүлгийн арга

12. Áèçíåñèéí àíãëè õýë-I õè÷ýýëýýð îþóòíû áèå äààí ã¿éöýòãýõ àæëóóä

Cýäýâ Äîëîî

õîíîã

Õýëáýð Àðãà÷ëàë ¯íýëãýý-

íèé

õýëáýð

Describing a

famous

businessman

I-II week 1 àëäàðòàé

áèçíåñìåíèé òàëààð

áè÷èæ ÿðèõ

Îþóòíóóä 1 àëäàðòàé áèçíåñìåí

ñîíãîí àâ÷ ò¿¿íèé òàëààð ìýäýýëýë

öóãëóóëàí áè÷èæ ÿðèíà

30

Translation

“Top 100

hotels”

III-IV

week

Äýëõèéí õàìãèéí

àëäàðòàé 100 çî÷èä

áóóäëûí òàëààðõè

ýõèéã óíøèæ

îð÷óóëàí ÿðèõ

Áàãø 2 îþóòíû äóíä íýã ýõ ºãºõ

áºãººä îþóòíóóä äóíäàà îð÷óóëàõ

áîëîâ÷ òóñ òóñäàà ÿðüæ õàìãààëíà.

30

5

Presenting a

company

V-VI

week

1 êîìïàíèé

òàíèëöóóëãà õèéí

áàãøèä áîëîí

àíãèéíõàíäàà ÿðèõ

Îþóòíóóä 1 êîìïàíè ñîíãîí àâ÷

òóõàéí êîìïàíèé ò¿¿õ, á¿òýö çîõèîí

áàéãóóëàëò, á¿òýýãäýõ¿¿í, ¿éë÷èëãýý

çýðãèéã áàãòààñàí òàíèëöóóëãà

áýëòãýíý.

30

Describing and

advertising a

product

VII-VIII

week

Á¿òýýãäýõ¿¿íèé

øèíæ ÷àíàð

îíöëîãûã ä¿ðñëýí

ñóðòàë÷ëàõ

Áàãø îþóòíóóäûã 4,4-ðíü áàã áîëãîí

õóâààæ íýã íýã á¿òýýãäýõ¿¿í ñàíàë

áîëãîíî. Áàãóóä áàãøèéí ñàíàë

áîëãîñîí ýñâýë ººðñäèéí ñîíãîñîí

á¿òýýãäýõ¿¿íèé øèíæ ÷àíàð

îíöëîãèéã ä¿ðñëýí ìºí òóõàéí

á¿òýýãäýõ¿¿íä çîðèóëñàí

ñóðòàë÷èëãàà õèéíý.

30

Writing a letter

of complaints

and apologizes

IX-X

week

Ãîìäîë ìýä¿¿ëñýí

áîëîí óó÷ëàë õ¿ññýí

çàõèäàë áè÷èõ

ªºðñäèéí ñîíãîñîí áàéãóóëëàãûí

á¿òýýãäýõ¿¿í áîëîí ¿éë÷èëãýýíèé

òàëààðõ ãîìäîë ìýä¿¿ëñýí áîëîí ò¿¿íä

óó÷ëàë õ¿ññýí çàõèäàë áè÷èæ ãîë ãîë

õýëëýã¿¿äýýð àñóóãäàõ

30

Job

advertisement

XI-XII

week

Àæèëä àâàõ çàð

îð÷óóëàõ

Îþóòíóóä ñîíèíãîîñ 2,2 àæèëä àâàõ

çàð îëæ ñîíãîí îð÷óóëíà.

30

Writing a CV XIII-XIV

week

ªºðèéí àæëûí

íàìòàð áîëîí

òîäîðõîéëîëòîî

áè÷èõ

Îþóòíóóä ººðñäèéí àæèëä îðîõ

õ¿ñýëò áóþó çàõèäàë, çàí áàéäëûí

òîäîðõîéëîëòîî áè÷íý.

30

Ñomparing

two jobs

XV-XVI

week

2 àæëûã õàðüöóóëàõ 2 ìýðãýæèë ñîíãîí àâ÷ ñóë áîëîí äàâóó

òàëóóäûã õàðüöóóëàí áè÷èæ ÿðèõ

30

13. Үнэлгээний хэлбэр: Áàãø óëèðëûí ÿâöàä çààæ áóé õè÷ýýëýýð îþóòíûã

òàñðàëòã¿é, æèãä ¿íýëýí ä¿ãíýæ, 5аас доошгүй óäàà ÿâöûí øàëãàëò авсан байна.

Òóõàéí õè÷ýýëýýð îþóòíû ìýäëýã ÷àäâàðûí óëèðëûí ¿íýëýëòèéã ãàðãàõäàà

îþóòíû õè÷ýýëèéí ÿâö äàõü ирц 20 îíîî, èäýâõ îðîëöîî болон явцын шалгалтын 20

îíîî, áèå äààн ã¿éöýòãýñýí àæил 30 îíîî, улирлын øàëãàëò 30 îíîî гэсэн үнэлгээний

шалгуураар òóñ òóñ дүгнэõ áºãººä нийт îноо 100 байна.

Бизнеийн мэргэжлийн 2-ð àíãèéí I óëèðàëä áèçíåñèéí àíãëè õýëèéã ñóäëàõäàà

îþóòàí íèéò 48ïàð áóþó 96 цаг õè÷ýýëд /äîëîî õîíîãò 3 ïàð/ õàìðàãäàõ ¸ñòîé

áºãººä áàãø óëèðëûí ýöýñò îþóòíû èðöèéí îíîîã íýã á¿òýí öàãèéã 0.4

îíîîãîîð òîîöîí õóâèëàí ãàðãàíà.

Áàãø îþóòíû õè÷ýýëèéí ÿâö äàõü èäýâõè îðîëöîî, ìýäëýãèéí õ¿ðýýã õàðãàëçàí

20 õ¿ðòýëõ îíîîã өгнө.

Îþóòàí íèéò 8 óäààãèéí /õî¸ð äîëîî õîíîãò íýã óäàà/ áèå äààõ àæëûã

ã¿éöýòãýí øàëãóóëàõ ¸ñòîé áºãººä áàãø íýã óäààãèéí áèå äààëòûã 30 õ¿ðòýëõ

îíîîãîîð ä¿ãíýí óëèðëûí ýöýñò íèéò àâñàí îíîîã 8-ä õóâààí ¿íýëãýýã òîîöíî.

Îþóòàí óëèðëûí ÿâöàä íèéò 5 óäààãèéí ÿâöûí øàëãàëò ºãºõ ¸ñòîé áºãººä

áàãø íýã óäààãèéí øàëãàëòûã 5 îíîîãîîð òîîöîí ¿íýëãýýã ãàðãàíà.

6

Îþóòàí óëèðëûí ýöýñò улирлын øàëãàëò ºãºõ áºãººä ýíý øàëãàëòûí ¿íýëãýý

30 îíîî áàéíà.

Багш оюутны улирлын нийт оноог шалгалтын хуудас, оюутны сурлагын дэвтэрт

оноо болон үсгэн тэмдэглэгээгээр бичиж, гарын үсгээр баталгаажуулна.

14. Сургалтын хэрэглэгдэхүүн:

Áèçíåñèéí англи хэл-1 хичээлийн сургалтын үндсэн ном сурах бичиг нь New Business

Basics /Oxford University Press/ 1998 New Business basics íîìûí õóóðöàã байна.

Нэмэлт материалууд нь

English Grammar in Use / Raymond Murphy/ 1997

Business English by Jigjidsuren Baldandorj and Munkhbaatar Jugder 1998

The Language of Business English by Nick and Simon Sweeney 1994 ãýõ çýðýã

íîìóóä áàéíà.

Мөн хичээлийн нэмэлт материалыг багш нар интернет болон бусад англи хэл дээрх сонин

сэтгүүл ашиглан бэлтгэнэ.

Ашигладаг веб сайтууд:

www.bogglesworldesl.com

www.nonstopenglish.com

http://www.bogglesworldesl.com/

http://www.nonstopenglish.com/

7

Ìåíåæìåíòèéí ¿íäýñ õè÷ýýëèéí хөтөлбөр

1. Èíäåêñ: МСУ-206

2. Õè÷ýýëèéí íýð: Ìåíåæìåíòèéí ¿íäýñ

3. Êðåäèò: 3

4. Нийт заах цаг: 32 цаг лекц, 32 цаг семинар, нийт 64 цаг

5. Øààðäëàãà çàëãàìæ õîëáîî: Мàðêåòèíãийн үндэс, ñàíõ¿¿ãèéí ìåíåæìåíò,

êîðïîðàöèéí ñàíõ¿¿, áàíêíû ìåíåæìåíò, ¿éëäâýðëýë ¿éë àæèëëàãààíû ìåíåæìåíò

зэрэг менежментийн хичээлүүдийн суурь болно.

6. Õè÷ýýëèéã ñóäëàõ àðãà÷èëñàí çààâàð:

À. Õè÷ýýëèéí çîðèëãî, õýðýãöýý, à÷ õîëáîãäîë: Ýíýõ¿¿ õè÷ýýëèéã áèçíåñèéí

óäèðäëàãûí àíãèóäàä ñóóðü õè÷ýýë áîëãîí ¿çíý. Ýíä óäèðäëàãûí óõààíû ìºí ÷àíàð,

¿íäñýí ôóíêöóóä, áàéãóóëëàãûã óäèðäàõ òухай ñóóðü ìýäëýãèéã îëãîõîä ýíý õè÷ýýëèéí

ãîë çîðèëãî îðøèíî.

Á. Ýçýìøâýë çîõèõ äàäàë, ÷àäâàð:

Òóñ õè÷ýýëèéã ñóäàëñíààð îþóòíóóä óäèðäëàãûí óõààíû òàëààðõ åðºíõèé

îéëãîëòòîé áîëæ, àæëûã ñèñòåìòýé äàðààëàëòàéãààð ã¿éöýòãýõ îíîëûí

¿íäñèéã îëæ àâàõ, öààøèä ñóäëàõ õè÷ýýë¿¿äèéí ñóóðü äýâñãýðèéã á¿ðä¿¿ëýõ

¸ñòîé.

Удирдлагын ухààíû ¿íäñýí îéëãîëòóóä, óðñãàë ÷èãëýë¿¿äèéí àãóóëãûã îíîëûí

ã¿íçãèé ¿íäýñòýé òàéëáàðëàæ îþóòíóóä ººðñäºº áèå äààæ хүн, байгууллага,

íèéãýì, ñýòãýõ¿éí îëîí òàëò àñóóäëóóäàä ¿íýëýëò ä¿ãíýëò ºãºõ ÷àäâàð

ýçýìø¿¿ëíý

Íèéãýì, àìüäðàë àõóéí àëèâàà òóëãàìäñàí àñóóäëóóäàä îëîí òàëààñ íü

óõààëàã õàíäàæ, çîõèñòîé õóâèëáàð ñîíãîí àâ÷ çºâ øèéäýë îëîõ, ñýòãýëãýýíèé

ñî¸ë, àðãà ç¿é ýçýìø¿¿ëñýí áàéíà.

Â. Îþóòíû áèå äààñàí àæèëëàãàà: Õè÷ýýëèéí ¿ðãýëæëýõ õóãàöààíä õîëáîãäîõ íîì

çîõèîëóóäòàé òàíèëöàæ, ìýäëýãýý áàòàòãàõ ¿¿äíýýñ өгөгдсөн ñýäâ¿¿äýýñ ñîíãîëò õèéæ

áèå äààëòûí àæèë хийж мэдлэгээ үнэлүүлнэ .

Ã. Îþóòíû ìýäëýãèéã ¿íýëýõ: ¯íýëãýý íü ÿâöûí áîëîí улирлын ýöñèéí ãýñýí õî¸ð

õýëáýðòýé áàéíà. Îþóòíû ìýäëýã ÷àäâàðûã ¿íýëýõäýý

À. Òåñò Á. Àñóóëò Â. ßðèëöëàãà Ã. Áè÷ãèéí

ãýñýí õýëáýð¿¿äýýð 3-4 óäàà ¿íýëæ ä¿ãíýíý. ¯íýëãýý íü òóõàéн õè÷ýýëèéí ýçýìøèëò,

îíîëûí ìýäëýãèéã ïðàêòèêò àøèãëàõ ÷àäâàð, äàäàë, öààøèä áóñàä õè÷ýýë¿¿äòýé

óÿëäóóëàí àøèãëàõ ÷àäâàð çýðãèéã òîäîðõîéëæ àíãè äýâøèí ñóðàëöàõ àñóóäëûã

øèéäâýðëýõ çîðèëãîòîé. ¯¿íèé çýðýãöýý îþóòíû õýë ÿðèà, ñýòãýõ¿éã õºãæ¿¿ëýõýä

÷èãëýãäýíý.

Îþóòíûã ¿íýëýõäýý äýýä áîëîâñðîëûí êðåäèò ñèñòåìèéí ¿íýëãýýíèé çàð÷èì,

øàòëàëûí çàãâàðûã ¿íäýñ áîëãîíî. ¯¿íèé äàãóó ¿íýëãýý íü 4 õýñãýýñ á¿ðäýíý. ¯¿íä:

1. Õè÷ýýëèéí èðöèéã ¿íýëýõ

Ýíý íü òóõàéí îþóòàí ëåêö, ñåìèíàðûí õè÷ýýëä áèåýð ñóóñàí áà îðîëöñîí áàéäàë,

èäýâõ çýðýãò ¿íäýñëýãäýíý. Íèéò 20 оноо áàéíà.

8

2. Óëèðàëûí ÿâöàä ýçýìøñýí ìýäëýã, ÷àäâàðûã ¿íýëýõ

Òóõàéí õè÷ýýëèéí ñòàíäàðò, õºòºëáºðèéí äàãóó çàéëøã¿é ýçýìøâýë çîõèõ ìýäëýã,

÷àäâàðûã ¿íýëýõ ¿íýëãýý þì. ¯¿íä: Øàëãàëò ø¿¿ëýã, àñóóëãà, áè÷ãýýð ¿íýëãýý òîãòîîæ

¿íýëíý. Íèéт 20 оноо áàéíà.

3. Улирлын явцад хийж гүйцэтгэх ажилбаруудыг үнэлэх

Оюутны семинарын хичээлээрх оролцоо, өгөгдсөн ажилбаруудыг хийж гүйцэтгэж

байгаа байдалд өгөх үнэлгээ. Нийт 20 оноо байна.

4. Îþóòíû ñóðàëöàõ ¿éë àæèëëàãàà, áèå äààëòûí àæëûã ¿íýëýõ

Îþóòíû õóâèéí èäýâõ, ººðèéí áèå äààí õèéæ ã¿éöýòãýñýí àæëûí áèåëýëò çýðýãò

òóëãóóðëàí áàãø îþóòíû õàìòðàí àæèëëàñíû ä¿íä îëãîõ ¿íýëãýý þì. Íèéт 15 оноо áàéíà.

5. Óëèðëûí ýöñèéí øàëãàëòûí ¿íýëãýý

Õºòºëáºð ¸ñîîð ¿çýæ ñóäàëñàí êóðñ õè÷ýýëèéí àãóóëãûã ñòàíäàðòûí äàãóó áîëîâñðóóëæ,

õàðúÿà òýíõèìèéí ç¿ãýýñ õÿíàí áàòàëãààæóóëñàí àñóóëò, òåñòèéí äàãóó àìààð áîëîí áè÷ãèéí

õýëáýðýýð øàëãàæ ¿íýëíý. Нèéт 40 оноо áàéíà.

Õè÷ýýëèéí æèëèéí ýöýñò õºòºëáºðèéí çîðèëãîîð òîäîðõîéëñîí ìýäëýã, ÷àäâàð, äàäëûã ÿìàð

ò¿âøèíä ýçýìøñýíèéã íü õàðãàëçàí äîîðõ ýöñèéí ¿íýëãýýã ºãíº.

“À” õºòºëáºðèéí çîðèëãîîð òîäîðõîéëñîí ìýäëýãèéã äýýä çýðãýýð ýçýìøñýí, ýíý òàëààð

òîäîðõîé êåéñ äýýð àæèëëàæ, àðãà àðãà÷ëàëûã çºâ õýðýãëýõ ÷àäâàðûã õàíãàëòòàé ò¿âøèíä

ýçýìøñýí, ýíý õ¿ðýýíä õîëáîãäîõ øèéäâýðèéã ãàðãàõ äàäàë ýçýìøñýí

“B” õè÷ýýëèéí îéëãîëòûí òàäààð ìýäëýã òîäîðõîé ò¿âøèíä ýçýìøñýí, êåéñ äýýð àæèëëàõ

àðãà àðãà÷ëàëûã ýçýìøñýí, ýíý õ¿ðýýíä õîëáîãäîõ øèéäâýðèéã ãàðãàõ çîõèõ äàäàë ýçýìøñýí.

“C” õè÷ýýëèéí îéëãîëòûí òàëààð äóíä çýðýã, õè÷ýýëèéí ýçýìøèëò äóíä ýçýìøñýí, òîõèîëäîë

êåéñ äýýð àæèëëàõ, àðãà àðãà÷ëàëûã çºâ õýðýãëýõ, áîëîâñðóóëàëò õèéõ ýíý õ¿ðýýíä õîëáîãäîõ

÷àäâàðûã äóíä çýðýã ýçýìøñýí.

“D” õè÷ýýëèéí òóõàé îéëãîëò, ìýäëýãèéí èõýíõèéã ìóó ýçýìøñýí, õè÷ýýëèéí çîðèëãîîð

òàâèãäñàí ÷àäâàð, äàäëûã èõýíõ òîõèîëäîëä ýçýìøýýã¿é.

“F” õè÷ýýëèéí òàëààð ìýäëýã ýçýìøýýã¿é, õè÷ýýëèéí çîðèëãîîð òîäîðõîéëîãäñîí ÷àäâàð,

äàäëûã ýçýìøýýã¿é.

Ä. Àøèãëàõ íîì ç¿é.

- Ò. Äîðæ, ¯. ×èìýä, Ìåíåæìåíò (2000)

- Á. Ìºíõæàðãàë, Á. Àìàðæàðãàë, Ìåíåæìåíò

- Þ. Àäúÿà, Ìåíåæìåíòèéí óõààí (2002)

- Ä. Äîðææàâ, Óäèðäàõóéä ñóðàëöàõ íü (2002)

- Õ. Ï¿ðýâäàãâà, Ìåíåæìåíò (1997)

7. Àíãè: Ñàíõ¿¿-2, Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýë-2, Олон улсын хцдалдааны менежмент-2

Ìåíåæìåíòèéí ¿íäýñ õè÷ýýëèéí ñýäýâ÷èëñýí òºëºâëºãºº

№ Хичээлийн сэдэв Цаг

1 Менежментийн тухай үндсэн ойлголт, менежер түүний

тухай

Менежмент гэж юу вэ?

Судлах зүйл

Менежмент шинжлэх ухаан болох нь

2

9

Үзэл баримтлал

Менежер гэж хэн бэ?

Менежерийн түвшин

Ур чадвар

Түүхэн хөгжил

2 Менежментийн чиглэл хандлагууд, X, Y, Z онол

Чиглэлүүд: Шинжлэх ухаанч, Захиргааны сонгодог, Хүмүүнлэг

харилцаа ба зан үйлийн, Тоон хамаарлын

Хандлагууд: Үйл явцын, Системийн, Нөхцөл байдлын

Х онол

Y онол

Z онол

2

3 Байгууллагын тухай үндсэн ойлголт

Байгууллагын тухай, түүний үндсэн шинжүүд

Байгууллагын гадаад орчин

Байгууллагын дотоод орчин

2

4 Нийгэмд бизнесийн байгууллагын гүйцэтгэх үүрэг, ѐс

зүй

Нийгэмд бизнесийн гүйцэтгэх үүрэг

Ёс зүй ба орчин үеийн удирдлага

2

5 Удирдлагын шийдвэр, түүний тухай

Удирдлагын шийдвэийн тухай, шинж чанар

Удирдлагын шийдвэрт нөлөөлөгч хүчин зүйлс

Шийдвэрийн ангилал

Шийдвэрийн загвар

Шийдвэр гаргах аргууд

2

6 Харилцаа, түүний тухай

Харилцаа ба удирдлагын үр ашиг

Харилцааны үйл явц

Хүмүүс хоорондын харилцаа

Харилцааны сүлжээ

2

7 Стратеги төлөвлөлт

Стратеги төлөвлөлтийн мөн чанар, чиг үүрэг

Бүтэц

Ангилал

Түвшин

Аргачлалууд

Орчин үеийн хандлага

4

8 Удирдлага зохион байгуулалт ба бүрэн эрх

Бүрэн эрх түүний тухай

Бүрэн эрхийн ангилал

Бүрэн эрхийн түвшин

Зохион байгуулалтын бүтцийн хэв шинжүүд

2

9 Идэвхжүүлэлт

Идэвхжүүлэлтийн тухай үндсэн ойлголт

Идэвхжүүлэлтийн хувьсал өөрчлөлт

4

10

Агуулгын онол

Процессийн онол

10 Манлайлал

Манлайллын тухай ойлголт

Манлайлагчийн шинж

Онолууд

2

11 Хяналт

Хяналт түүний төрлүүд

Хяналтын үйл явц

Хяналтын тухай байгууллага дахь үзэл бодол

Хяналтын шинж

2

12 Бүлэг, бүлгийн удирдлага

Бүлэг түүний шинж

Албан ѐсны бүлэг

Албан бус бүлэг

2

13 Хүний нөөцийн удирдлага

Хүний нөөцийн үзэл баримтлал түүхэн үйл явц

Хүний нөөцийг бүрдүүлэхүй

4

Нийт 32 цаг

Семинарын төлөвлөгөө

№ Хичээлийн сэдэв Хийгдэх ажил Цаг

1 Менежментийн тухай үндсэн ойлголт,

менежер түүний тухай

Менежмент гэж юу вэ?

Судлах зүйл

Менежмент шинжлэх ухаан болох нь

Үзэл баримтлал

Менежер гэж хэн бэ?

Менежерийн түвшин

Ур чадвар

Түүхэн хөгжил

Ярилцлага

Кейс

2

2 Менежментийн чиглэл хандлагууд, X, Y, Z

онол

Чиглэлүүд: Шинжлэх ухаанч, Захиргааны

сонгодог, Хүмүүнлэг харилцаа ба зан үйлийн,

Тоон хамаарлын

Хандлагууд: Үйл явцын, Системийн, Нөхцөл

байдлын

Х онол

Y онол

Z онол

Ярилцлага

Кейс

Бие даан унших

дасгал

2

11

3 Байгууллагын тухай үндсэн ойлголт

Байгууллагын тухай, түүний үндсэн шинжүүд

Байгууллагын гадаад орчин

Байгууллагын дотоод орчин

Ярилцлага

Кейс


дасгал

2

4 Нийгэмд бизнесийн байгууллагын гүйцэтгэх

үүрэг, ѐс зүй

Нийгэмд бизнесийн гүйцэтгэх үүрэг

Ёс зүй ба орчин үеийн удирдлага

Ярилцлага

Кейс


дасгал

Тест

2

5 Удирдлагын шийдвэр, түүний тухай

Удирдлагын шийдвэийн тухай, шинж чанар

Удирдлагын шийдвэрт нөлөөлөгч хүчин зүйлс

Шийдвэрийн ангилал

Шийдвэрийн загвар

Шийдвэр гаргах аргууд

Ярилцлага

Кейс


дасгал

2

6 Харилцаа, түүний тухай

Харилцаа ба удирдлагын үр ашиг

Харилцааны үйл явц

Хүмүүс хоорондын харилцаа

Харилцааны сүлжээ

Ярилцлага

Кейс


дасгал

2

7 Стратеги төлөвлөлт

Стратеги төлөвлөлтийн мөн чанар, чиг үүрэг

Бүтэц

Ангилал

Түвшин

Аргачлалууд

Орчин үеийн хандлага

Ярилцлага

Кейс


дасгал

Тест

4

8 Удирдлага зохион байгуулалт ба бүрэн эрх

Бүрэн эрх түүний тухай

Бүрэн эрхийн ангилал

Бүрэн эрхийн түвшин

Зохион байгуулалтын бүтцийн хэв шинжүүд

Ярилцлага

Кейс


дасгал

2

9 Идэвхжүүлэлт

Идэвхжүүлэлтийн тухай үндсэн ойлголт

Идэвхжүүлэлтийн хувьсал өөрчлөлт

Агуулгын онол

Процессийн онол

Ярилцлага

Кейс


дасгал

4

10 Манлайлал

Манлайллын тухай ойлголт

Манлайлагчийн шинж

Онолууд

Ярилцлага

Кейс


дасгал

2

11 Хяналт

Хяналт түүний төрлүүд

Хяналтын үйл явц

Хяналтын тухай байгууллага дахь үзэл бодол

Хяналтын шинж

Ярилцлага

Кейс


дасгал

Тест

2

12

12 Бүлэг, бүлгийн удирдлага

Бүлэг түүний шинж

Албан ѐсны бүлэг

Албан бус бүлэг

Ярилцлага

Кейс


дасгал

2

13 Хүний нөөцийн удирдлага

Хүний нөөцийн үзэл баримтлал түүхэн үйл явц

Хүний нөөцийг бүрдүүлэхүй

Ярилцлага

Кейс


дасгал

Тест

4

Нийт 32 цаг

13

“Óëñ òºð ñóäëàë” õè÷ýýëèéí хөтөлбөр

Хичээлийн нэр: Улс төр судлал

Индекс: УТ-201

Кредит цаг: 2

Нийт цаг: лекц 24 семинар 16 Íийт- 40

Óëñ òºð ñóäëàë õè÷ýýëèéã ñóäëàõ ¿íäýñëýë

Õ¿í òºðºëõòíèé óëñ òºðä õàíäàõ ýðò ýä¿¿ãýýãèéí õàíäëàãà, óëñ òºðèéí òóõàé ¿íäñýí

îéëãîëòóóäòàé òàíèëöàæ, óëñ òºðèéí ÿìàðâàà îíîë, çàãâàð, òîìú¸îëîëóóäûã ºíººãèéí

íèéãìèéí àìüäðàëä õºðâ¿¿ëýí áèå äààñàí ä¿ãíýëò õèéæ îëîí óðãàë÷ ¿çýë ñàíàà òºëºâøèí

òîãòîõ íºõöºë á¿õèé ºíººãèéí íèéãìèéí îð÷èíä çºâ ÷èã áàðèìæààòàé àìüäðàõ, óëñ

òºðèéí òîäîðõîé ìýäëýã ÷àäâàð îíîëûí ¿çýë áàðèìòëàëóóäûã èðýýä¿éí ìýðãýæèëòí¿¿äýä

îëãîõ îð÷èí ¿åèéí õýðýãöýýã õàíãàõ

Óëñ òºðèéí øèíæëýõ óõààíû îíîë àðãà ç¿éã ýçýìøñýíýýð èðýýä¿éí ìýðãýæèëòýí

ñýõýýòí¿¿ä àðä÷èëñàí íèéãìèéí ýöñèéí ÷èã ¿îðèëãîòîé íèéöýõ¿éöýýð òºëºâøèæ, óëñ

òºðèéí áîäèò àìüäðàëä ä¿í øèíæèëãýý õèéõ, óëñ òºðèéí àëèâàà ¿éë àæèëëàãààíä óë

¿íäýñòýéãýýð, ñî¸ëòîé îðîëöîõ, óëñ òºðèéí îðîëöîîíû ñî¸ë ýçýìøèõ áîäèò íºõöºë

íýýãäýíý.

Óëñ òºð ñóäëàë õè÷ýýëèéí çîðèëãî:

1. Óëñ òºðèéí øèíæëýõ óõààíû ¿íäñýí îéëãîëòóóä, óðñãàë ÷èãëýë¿¿äèéí àãóóëãûã

îíîëûí ¿íäýñ á¿õèé òàéëáàðëàæ, îâþóòíóóä ººðñäºº áèå äààæ íèéãýì óëñ òºðèéí îëîí òàëò

àñóóäëóóäàä ¿íýëýëò ä¿ãíýëò ºãºõ ÷àäâàð ýçýìøèíý.

2. Íèéãýì óëñ òºð, îþóí ñàíààíû àëèâàà òóëãàìäñàí àñóóäëóóäàä îëîí òàëààñ íü óõààëàã

õàíäàæ, çîõèîñòîé õóâèëáàð ñîíãîí àâ÷, çºâ øèéäýë îëîõ, óëñ òºðèéí ñî¸ë àðãà ç¿é

ýçýìø¿¿ëñýí áàéíà.

3. Äýëõèéí áîëîí Ìîíãîëûí àðä ò¿ìíèé óëñ òºðèéí ñýòãýëãýýíèé ò¿¿õòýé òàíèëöàæ,

õºãæëèéí îëîëòûí îéëãîæ, ä¿ãíýñíèé ¿ð ä¿íä ýõ îðîí÷ ¿çýë ñàíààòàé èðãýí áîëæ

òºëºâøèõºä íü õóâü íýìýð îðóóëíà.

4. Áèå äààæ áîëîâñðîëîî äýýøë¿¿ëýí ãëîáàë íèéãýì óëñ òºðèéí îëîëòîññ íàñàí òóðøäàà

òàñðàëòã¿é ñóðàëöàõ àðãà áàðèë, äàäàë ä¿éã ýçýìø¿¿ëæ íèéãýì áîëîí ººðèéíõºº àìüäðàëä

èäýüõèòýé õàíäàõ ýðìýëçýë òºëºâø¿¿ëíý.

Óëñ òºð ñóäëàë õè÷ýýëèéí çîðèëò

Óëñ òºðèéí ñóóðü ìýäëýã ýçýìøèõ

Óëñ òºð ñóäëàëûí îíîë àðãà ç¿éí àñóóäëààð îþóòíóóä ººðñäºº óëñ òºðèéí ¿éë

àæèëëàãàà, ¿éë áàéäàë íèéãìèéí àìüäðàëä ¿íýëýëò ä¿íãýëò ºãºõ

Íèéãìèéí áîëîí îþóí ñàíààíû àìüäðàëûí õ¿ðýýíèé àñóóäëóóäûí óëñ òºðèéí

øèíæèéã ÿëãàí òàíüæ ¿íýëýëò ä¿ãíýëò ºã÷ òàéëáàðëàõ

ººðèéí ñàíàë áîäëîî ÷ºëººòýé èëýðõèéëýõ, áóñäûã ñîíñîõ èëòãýõ óðëàã,

ìýòãýëöýýíä ñóðàëöàõ

Çàëãàìæ õîëáîî

14

Óëñ òºð ñóäëàëûí õè÷ýýëèéã ñîöèîëîãè, ò¿¿õ, ôèëîñîôè, ñýòãýë ñóäëàë, ýäèéí çàñãèéí

ñóóðü óõààí, ýðõ ç¿éí åðºíõèé îíîë, óãñààòíû ñýòãýë ç¿é áîëîí áóñàä íèéãìèéí øèíæëýõ

óõààíóóäûí ñàëáàðóóäòàé õîëáîîòîéãîîð ñóäëàõ

Ìýäëýã ¿íýëýõ

Îþóòíû ìýäëýãèéã èðö 15-20, ÿâö áóþó îðîëöîî 25-30, áèå äààëò, äààëãàâàð25-30,

øàëãàëò 30 îíîî òóñ á¿ð ºã÷ ñóðàëöàõ áàéíãûí àæèëëàãàà, èäýâõè ÷àðìàéëò, ¿ð ä¿íã íýòãýí

ä¿ãíýõ A, B, C, D, F ãýñýí ñèñòåìýýð ÿëãààòàé ÷àíñààíû îíîîãîîð ¿íýëýíý.

ä/ä Á¿ëãèéí íýð Äýä ñýäâ¿¿ä Öàã

1 ÓÒØÓ-íû ¿¿ñýë

õºãæèë, ñóäëàõ ç¿éë

ñóäàëãààíû àðãà ç¿é

- Óëñ òºðèéí øèíæëýõ óõààíû ¿¿ñýë

- Íèéãìèéí ¿¿ðýã, ýçëýõ áàéð ñóóðü

- Õºãæëèéí ¿å øàò

- Ñóäàëãààíû àðãà, õàíäëàãà

2

2 Óëñ òºðèéí

ñýòãýëãýýíèé ò¿¿õ

- Óëñ òºðèéí ñýòãýëãýýíû ¿å÷ëýë

- Ýðòíèé Ãðåêèéí óëñ òºðèéí ñýòãýëãýý

- Àðèñòîòåëü, Ïëàòîíû íèéãýì óëñ òºðèéí

¿çýë ñàíààíû îíöëîã

- Ýðòíèé õÿòàäûí óëñ òºðèéí ñýòãýëãýý,

ê¿íçèéí ñóðãààëü, Äàîñèçì, Ëåãèçì îíöëîã

- Óëñ òºðèéí ñýòãýëãýýíèé ðàöèîíàëü

õàíäëàãûí ¿å

Í.Ìàêèàâåëëè, Æ.Ëîêê, Ø.Ë.Ìîíòåñüêèå

3 Óëñ òºðèéí çàñàãëàë -Ìºí ÷àíàð,

- çàõèðàãäàõ ñýäýë

- Íî¸ðõîë

-Õ¿ëýýí çºâøººðºãäºõ ÷àíàð

4 Òºðèéí òóõàé îéëãîëò - Ãàðàë ¿¿ñýë

- òºðèéí øèíæ, ¿¿ðýã

- Òºðèéí õýëáýð áàéãóóëàìæ

5 Óëñ òºðèéí ñèñòåì - Ñèñòåìèéí òóõàé îéëãîëò

- Á¿òýö ¿¿ðýã, àíãèëàë

- Çàãâàð

6 Óëñ òºðèéí äýãëýì - äýãëýìèéí òóõàé îéëãîëò

- äýãëýìèéí àíãèëàë

7 Óëñ òºðèéí íàì,

íàìûí ñèñòåì

- Íàìûí òóõàé ¿çýë áàðèìòëàëóóä

- Íàìûí õýâ ìàÿã, àíãèëàë

- Íàìûí ñèñòåì, àíãèëàë

- Çàãâàð

- óëñ òºðèéí ñèñòåì äýõ íàìûí ¿¿ðýã

15

8 Ñîíãóóëü, ñîíãóóëèéí

ñèñòåì

- Ñîíãóóëü ãýæ þó âý?

- ßàãààä õýíä õýðýãòýé âý?

- Ñîíãóóëèéí ñèñòåì

- Ñàíàë õóâààðèëàõ çàð÷èì

9 Óëñ òºðèéí ñî¸ë

- Óëñ òºðèéí ñî¸ë, ò¿¿íèé ¿íäñýí òàéëáàð

- Àãóóëãà, øèíæ¿¿ä

- ¯¿ðýã, òºëºâøèë

-

10 Óëñ òºðèéí ¿çýë

ñóðòàë

- Óëñ òºðèéí óõàìñàð, ñýòãýë ç¿é, ¿çýë

ñóðòàë

- ¿çýëñóðòàëûí ¿íäñýí õýâ ìàÿã

- Ëèáåðàëèçì, êîíñåðâàòèçì, ôàøèçì,

êîììóíèçì

11 Óëñ òºðèéí ñýòãýë ç¿é - Áèå õ¿í á¿ëýã íèéãìèéí ò¿âøèí äýõ óëñ

òºðèéí ñýòãýë ç¿é

- Øèíæ ¿çýãäë¿¿ä

- Ìàññûí ñýòãýë ç¿é

-

12 Óëñ òºðèéí ëèäåð, óëñ

òºðèéí ýëèò

- Ëèäåðèéí îíöëîã

- ¿¿ðýã íºëººëºë

- Õýâ øèíæ¿¿ä

- Ýëèòèéí îíîë

13 Óëñ òºðèéí ¿éë

áàéäàë, îðîëöîî

- Ýìõ æóðàì

- Îð÷èí ¿åèéí ¿éë áàéäëûí îíîë

- Óëñ òºðèéí îðîëöîîíû ó÷èð øàëòãààí

- Ñîíãîã÷äèéí ¿éë áàéäàë


ìºðºãºëäººí,

ãåîïîëèòèêèéí îíîë

- ìºðãºëäººí íèéãìèéí ¿çýãäýë áîëîõ íü

- ìºðãºëäººíèéã òîãòâîðòîé áàéäàëòàé

õîëáîõ íü

- õýâ ìÿàã øàò äàðààëàë

ä/ä Ñåìèíàðûí ñýäýâ Áèå äààëò öàã

1 Ìîíãîëûí íèéãýì óëñ

òºðèéí ñýòãýëãýýíèé

îíöëîã

1. Ìîíãîëûí íóóö òîâ÷îîí äàõü íèéãýì óëñ

òºðèéí ¿çýë ñàíààíû îíöëîãûã îëæ

òîäîðõîéëîí áè÷èõ

2. ýâ, ýåèéã ýðõýìëýõ ¸ñ óëñ òºðä ÿìàð

íºëººòýé îéëãîëò áàéñàí òóõàé” ýâ ýå”

ñýäâýýð ýññý áè÷èõ

2


ñýòãýëãýýíèé ò¿¿õ,

1. Ëåãèçì, äàîñèçìûí ¿çýë ñóðãààë, íèéãýì

óëñ òºðèéí ¿çýë áàðèìòëàëààð õàðüöóóëàë

2

16

Ýðòíèé õÿòàäûí óëñ

òºðèéí ñýòãýëãýý,

õîæóó ¿åèéí óëñ

òºðèéí ñýòãýëãýý

áè÷èõ

2. Õîæóó ¿åèéí óëñ òºðèéí ñýòãýëãýýíèé

îíöëîã, àõèö, äýâøëèéã òîäîðõîéëîõ,

òýìäýãëýõ

3 Àðä÷èëàë õ¿í

òºðºëõòíèé ò¿¿õýíä…

1. “Àðä÷èëàë õ¿í òºðºëõòíèé ò¿¿õýíä”

ñýäâýýð ýññý áè÷èõ

2. “Àðä÷èëàëûí òóõàé ò¿¿âýð” èëòãýë¿¿äèéã

óíøèõ

2

4 Ìîíãîë äàõü óëñ

òºðèéí íàìóóäûí

òºëºâøèë

1. “1990 îíîîñ ºìíºõ áà õîéøõè óëñ òºðèéí

íàì ãýõ îéëãîëòûí ÿëãàà” òýìäýãëýë áè÷èõ

2

5 Óëñ òºðä íèéãýìøèõ

íü

2. “ãýð á¿ëèéí îð÷èí óëñ òºðèéí

íèéãýìøèëòýä íºëººëºõ íü” ñýäýâò ýññý

2

6 Ñîíãóóëü 1. 2000.2004 îíû ñîíãóóëèéí ¿éë ÿâöààð

õàðüöóóëñàí ä¿ãíýëò õèéõ

2. Ñîíãîã÷äûí ¿éë áàéäëûã ä¿ãíýñýí ä¿ãíýëò

õèéõ

2

7 Ìîíãîë äàõü èðãýíèé

íèéãìèéí òºëºâøèë

1. Èðãýíèé íèéãìèéí òîäîðõîéëîëòóäûã

ò¿¿æ, íýãòãýí ä¿ãíýëò áè÷èõ

2

8 Ìîíãîë óëñûí ãàäààä

áîäëîãî, îëîí óëñûí

õàðèëöàà

2. õºðø îðíóóäòàé ÿàæ õàðüöàõ âý? Ñýäýâò

ÿðèëöëàãàä áýëòãýõ

2

Áàãøèä òàâèãäàõ øààðäëàãà

Ìýðãýæëèéí òàëààð:

- Óëñ òºðèéí ñýòãýëãýýíèé àñóóäëóóä, ¿íäñýí îéëãîëò, àðãà ç¿éí õàíäëàãóóäûã

ºíººãèéí íèéãýì óëñ òºðèéí ýýäðýýòýé ¿çýãäë¿¿äòýé õîëäáîí îð÷èí ¿åèéí îíîë,

ïðàêòèêûí ò¿âøèíä òàéëáàðëàõ ìýäëýã ÷àäâàð,äàäëàãà ñóäàëãààíû ìàòåðèàëòàé áàéõ

Çààõ àðãà ç¿é:

Óëñ òºðèéí øèíæäýõ óõààíû ãîë ¿çýë áàðèìòëàë áîëîí ¿íäñýí àñóóäëóóäûí àãóóëãà,

àðãà ç¿éã òîäîðõîéëñîí ëåêö óíøèíà.

Óëñ òºðèéí ¿¿ñýë, ìºí ÷àíàð, ã¿éöýòãýõ ¿¿ðýã, ò¿¿õèéí àñóóäëóóä , çýðýã ¿íäñýí

àñóóäëóóäààð ñåìèíàðûí õè÷ýýë õèéíý.

Õºòºëáºðò çààñàí ýõ çîõèîëóóäûã áðèå äààëãàí ñóäëóóëíà.

Õºòºëáºðò òîìüú¸îëñîí ñýäâ¿¿äýýð áèå äààñàí àæèë, èëòãýë áýëòã¿¿ëæ, ñåìèíàð

ÿðèëöëàãààð õýëýëö¿¿ëíý.

Óëñ òºðèéí øèíæëýõ óõààí, óëñ òºð ñóäëàëä ãàð÷ áàéãàà çààõ àðãà ç¿éí

øèíý÷ëýë¿¿äèéã ìýäýð÷, çààõ àðãàäàà øèíý÷ëýë õèéí áîëîâñðîíãóé áîëãîõ

ýðìýëçýëòýé áàéõ

Áàãø îþóòàíòàé õàìòðàí æèæèã äóíä á¿ëýã áîëæ áàãààð àæèëëàæ õýâøèõ

Ìýäýýëýë ò¿ãýýõ îðîëöîîíû èäýâõèòýé àðãóóäûí çîõèõ ìýäëýã äàäàëòàé áàéõ

Áóñàä:

17

- Ñóäàëãààíû ìàòåðèàë ñóðàõ áè÷èã, õîëáîãäîõ íîì çîõèîë, ëåêöèéí òýìäýãëýë,

á¿ä¿¿â÷èëñýí òîâ÷, ñåìèíàðûí ñýäâèéã øèíýëýã õýëáýðýýð áýëòãýõ, òýäãýýðèéã

àøèãëàõ àðàã ç¿éã îþóòíóóäàä çààæ ñóðãàõ

- Îþóòíóóàä çîðèóëñàí òëâ÷ òîäîðõîé, ýíãèéí õÿëáàð÷èëñàí ãàðûí àâëàãà áýëòãýõ

- Õè÷ýýëèéí ÿâöàä îëñîí ìýäëýã ÷àäâàðûã ¿íýëýõ çîõèñòîé øàëãóóðóóäûã ñîíãîæ àâ÷

îþóòàí íýã á¿ðèéã áîäèòîé ¿íýëýõ.

18

Экологи, байгаль хамгаалал хичээлийн хөтөлбөр

Хичээлийн нэр : Экологи, байгаль хамгаалал

Индекс : ЭК-252

Нийт цаг : 40

Кредит : 2.25

Судлах анги : ОУХМ-2, Ня-бо2, САН-2

Залгамж холбоо :

Экологи, байгаль хамгаалал хичээлийн зорилго

Орчин үеийн хүн амын өсөлт, нийгэм эдийн засаг, үйлдвэржилт хүм амын бөөгнөрөл зэрэг

нийгмийн экологийн хөгжлийн үндсэн шалтгаанаас болж байгаль орчинд гарч байгаа нөлөөллийг

багасгах нь орчин үеийн судалгааны нэг хэсэг болж байна. Тиймээс оюутан залууст экологийн

боловсрол олгох үүднээс экологи байгаль хамгаалах хичээлийг судлах нь зайлшгүй нийгмийн

шаардлага гарч ирж байна. Тиймээс экологи байгаль хамгаалалын хичээлийг судлаж экологийн

боловсрол олгох нь тус хичээлийн зорилго юм.

Экологи байгаль хамгаалал хичээлийн зорилт

Экологийн боловсролтой болох

Экологийн шинжлэх ухааны судалгааны чиглэлүүдийг судлах

Байгаль орчны мэдлэгтэй

ХБО хамгаалах арга ухаанд суралцах

Байгаль хамгааллын арга техниктэй суралцах

Экологи байгаль хамагалал хичээлийг судлах шаардлага

Орчин үеийн байгалийн доройтол, ХБО бохирдол нь хүн төрлөгтний өмнө хамгийн том

асуудал босж байна. Тийм учир тус хичээлийг судлах нь оюутан залуусын байгаль орчинтойгоо

харьцах түүнийг ойлгох, хагаалах зэрэг хүний ухамсрын наад захын ойлголтуудыгсудлаж

ойлгуулахад тус хичээлийн агуулга нийцнэ.

Экологи байгаль хамгаалал хичээлийн сэдэвчилсэн төлөвлөгөө, цаг хуваарилалт

№

Анги Хичээлийн агуулга Хичээлийн хэлбэр

Лекц Семинар

1 АЖМ

2-р

анги

Экологийн шинжлэх ухааны үндсэн ойголт 2

2

Экологийн шинжлэх ухааны судлах зүйл 2

19

3

3

Экологийн шинжлэх ухааны чиг хандлага, хууль дүрэм 2

4

Экологийн хүчин зүйлс, тэдгээрийн ангилал 2

5

ХБО, байгаль орчны ялгаа, түүний ач холбогдол 2

6

Усан орчин экологийн анхдагч судлагдахуун болох нь 2

7

Агаар мандлын нөлөө экологид нөлөөлөх нь 2

8

Хөрс, ургамал, амьтан экологийн судлагдахуун болох нь 2

9

Амьд организмуудын хоорондын идэш тэжээлийн

солилцоо

2

10

Монголчуудын байгаль хамгаалж ирсэн түүхэн

уламжлал, түүний ач холбогдол

2

11

Экологийн үндсэн ба системт чанар 2

12

II 2

13

Нийгмийн экологийн тулгамдсан асуудлууд 2

14

II 2

15

Хог хаягдлын үүсэл, түүнээс гарах экологийн асуудлууд 2

16

Хүний экологийн өвөрмөц орчин 2

17

Дэлхийн уур амьсгалын өөрчлөлт, түүнээс гарах

экологийн сөрөг нөлөөлөл

2

18

Экологийн тулгамдсан асуудлууд, туүнийг шийдвэрлэх арга

зам

2

19

Улаанбаатар хотын агаарын бохирдлын үүсэл, түүний сөрөг

нөлөө

2

20

Монгол орон олон улстай хамтран экологийн салбарт дахь

хамтын ажиллагаа

2

Нийт цаг 40 32 8

Экологи, байгаль хамгаалал хичээлийн заах арга зүй

Экологи, байгаль хамгаалал хичээлийг судлах зүйл зорилго, зорилттой уялдан энэхүү хичээлийг

заах арга зүйд дараах шаардлага тавигдана.

Энэ хичээлийн ерөнхий зорилго, бүлэг, сэдэв тус бүрийн зорилгыг хангахуйц, тухайн сэдвийнхээ

агуулгыг богино хугацаанд гаргаж ирэхээр сургалтын арга, хэлбэрийг сонгон хичээлээ явуулах.

Оюутан бүр хичээлд жигд, идэвхитэй оролцох боломж, нөхцөлийг бүрдүүлэх.

Хичээлийн агуулга нь онол, практикт нийцсэн байх.

20

Оюутны мэдлэг, чадварыг богино хугацаанд, бодитой үнэлэх шалгуурыг сэдэв болгонд тогтоох.

Сургалтын боломжит аргууд

Экологи, байгаль хамгаалал хичээлийг төрөл бүрийн аргаар явуулж болно. Энд хэрэглэх

боломжтой нилээд аргуудыг санал болгон тавьж байна. Мэдээж, тухайн сургуулийн нөхцөл

байдал, хичээл зааж буй багшийн боломж, чадвараас хамаарч, тохиромжой аргаа сонгох нь

зүйтэй юм.

1. Лекцийн хэлбэр нь мэдээлэл дамжуулах нэг суваг болон ашиглагддаг. Зочид

буудлын менежмент хичээлийн ухагдахуунууд, тэдгээрийн харилцаа, холбоо, үндсэн ойлголтыг

лекцийн хэлбэрээр өгч, ашиглах эх сурвалж, материалыг зааж өгөхөд лекцийн хэлбэр илүү үр

дүнтэй байдаг. Мэдээллийн өөр сувгуудыг ашиглан, холбогдох материалыг олох боломжтой

болсон орчин үед цээжээр бичүүлдэг аргаас бүрмөсөн татгалзаж, багш өөрийн цуглуулсан

мэдээллээ хураангуй хэлбэрт оруулан, оюутнуудад тайлбарлан, нарийн төвөгтэй, гол асуудлууд

дээр анхаарлыг хандуулах нь тэдний цагийг хэмнэх, мэдээлэл олж авах чадварыг нэмэгдүүлэх ач

холбогдолтой. Лекцийн явцад тухайн сэдвийн талаарх зураг, бүдүүвч, бусад үзүүлэн таниулах

материалыг өргөнөөр ашиглах, техник хэрэгслийг хэрэглэх нь богино хугацаанд их мэдээлэл

дамжуулах, сэдвийн агуулгыг бүрэн гаргахад ач тустай.

Лекцийн үед, зарим тохиолдолд тоглоомын хэлбэрээр явуулах боломжтой

бөгөөд ихээхэн бэлтгэл, цаг хугацаа шаардана.

2. Семинарын хэлбэр нь оюутнуудад олсон мэдлэгээ бататгах,

мэдлэгээ хэрэглэх чадвар эзэмшихэд илүү үр дүнтэй байдаг. Семинарын хэлбэрийг олон аргаар

явуулах боломжтой. Тухайлбал, ярилцлагын арга, асуудал дэвшүүлж шийдвэрлэх, кейс ажиллах,

тоглоомын арга, бодлого, дасгал ажиллах, эссэ, реферат бичих, загварчлал хийх г.м.

Багшид тавигдах шаардлагууд

Мэргэжлийн хувьд:

Экологи, байгаль хамгаалал хичээлийн талаар өндөр мэдлэгтэй, нийгэм эдийн засгийн аль

нэг чиглэлээр мэргэшсэн, онолын мэдлэгээ практикт хэрэглэх чадвартай, бусдад ойлгуулах буюу

заах арга зүйг эзэмшсэн, эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлын зохих түвшиний арга зүйтэй,

багшийн ѐс зүйтэй, багшийн ѐс зүй төлөвшсөн, багшлах дур сонирхолтой мэргэжилтэн байна.

Заах арга зүйн хувьд :

Лекц унших, семинар дадлага болон оюутны бие даах ажлыг удирдахдаа хичээлийн бүлэг сэдэв

хоорондын уялдаа холбоо, логик дарааллыг оновчтой тогтоож, онол практикийн холбоог

ойлгомжтой гаргах, оюутны сэтгэн бодох, мэдлэгээ ашиглах чадварыг хөгжүүлэх арга зүйг

эзэмшсэн байх.

Сургалтын төрөл бүрийн арга, хэлбэрийг хослон ашиглах,оюутны олж авсан мэдлэг, мэдээллээ

бусаддаа хуваалцах,өөрийгөө зөв илэрхийлж, бусаддаа ойлгуулах чадвартай болоход туслах.

21

Бусад сургалтын материалын хувьд:

Сургалтын материалыг шинэчлэн боловсруулж, ойгомжтой бэлтгэх, тэдгээрийг ашиглах

аргуудыг оюуутнуудад дэлгэрэнгүй зааж өгөх. Оюутны мэдлэг чадварыг үнэлэх ¿нэлгээг

ойлгомжтой болгох үүднээс хичээлийн эхэнд мэдээлэл өгч оюутан бүрийг одитой үнэлэх

Сургалтын явцад шинэ техник, технологийг ашиглах чадвартай болоход туслах

Экологи, байгаль хамгаалал хичээлийн үнэлгээ

Үнэлгээний зорилго

"Экологи, байгаль хамгаалал" хичээлийн зорилгоо хэрхэн хангасан, оюутнууд энэ

хичээлээр ямар мэдлэг авч, чадвар эзэмшснийг бодитойгоор тодорхойлоход үнэлгээний зорилго

оршино.

Үнэлгээг дараах зүйлсэд ашиглана.

Сургалтын үр дүнд хичээлийн зорилго хангагдсан эсэх, ямар түвшинд хангагдсан Багш

хичээлийн агуулгыг бүрэн гаргаж, өгөх ѐстой мэдлэгийг өгч чадсан эсэх , Багшийн заах болон

мэргэжлийн ур чадвар ямар түвшинд байгааг тодорхойлох. Оюутан уг хичээлийг ямар

түвшинд эзэмшсэн, давтан сурах шаардлагатай эсэх . Оюутны сурч боловсрох эрмэлзлийг

идэвхжүүлж чадаж буй эсэх

Үнэлгээний шалгуур

"Экологи, байгаль хамгаалал" хичээлийн явцад оюутан багшаас 50 оноо авах бөгөөд семистрийн

эцэст 50 онооны шалгалтанд орж зохих оноог авна.

Багшийн оноо:

Нийт оноо 100

Хичээлийн ирц, идэвх 40

Явцын шалгалт 20

Бие даалт 20

Улирлын шалгалт 20

22

Социологи хичээлийн хөтөлбөр

1. ÕÈ×ÝÝËÈÉÍ ÍÝÐ: Ñîöèîëîãè

2. ØÀÀÐÄËÀÃÀ: Философи, логик, сэтгэл судлал, түүх

3. ÓËÈÐÀË: II

4. ÊÐÅÄÈÒ ÖÀÃ: 2 êð ëåêö 24 + ñåìèíàð 16 + ááä 12 + îáä 44=96öàã

5. ЗААХ БАГШИД ТАВИГДАХ ШААРДЛАГА: Магистр ба түүнээс дээш

6. ÕÈ×ÝÝËÈÉÍ АГУУЛГА:

Ñîöèîëîãèéí øèíæëýõ óõààíû ñóäëàõ ç¿éë, íèéãýì, íèéãìèéí õýëáýð¿¿ä, ñî¸ë

áà íèéãýìøèë, áèå õ¿íèé òóõàé ñîöèîëîãèéí îéëãîëò, íèéãìèéí á¿ëýã íèéòëýã,

íèéãìèéí ÿëãàðàë äàâõðààæèë, íèéãìèéí èíñòèòóò, ñîöèàëü õýì õýìæýý õèéãýýä

õÿíàëò, õàìòûí çàí ¿éë, ìºí ñîöèîëîãèéí ñóäàëãàà, à÷ õîëáîãäîë, т¿¿вэр,

ñîöèîëîãèéí õýìæèëò, ñóäàëãààíû àðãóóä, ñóäàëãààíû òàéëàí çýðýã àñóóäëóóäûã

багтаана.

ÕÈ×ÝÝËÈÉÍ ÇÎÐÈËÃÎ:

Ñîöèîëîãèéí õè÷ýýë íü ñîöèîëîãèéí øèíæëýõ óõààíû ¿íäñýí îéëãîëòóóäòàé

òàíèëöóóëàí, íèéãìèéí ñîöèàëü ¿çýãäýë ¿éë ÿâöàä ººðèéí áàéð ñóóðèíààñ áèå äààí

¿íýëãýý ä¿ãíýëò ºãºõ ÷àäâàðûã ýçýìø¿¿ëýõ çîðèëãîòîé.

7. ÎÞÓÒÀÍÄ ÎËÃÎÕ ÌÝÄËÝÃ:

Социологийн сэтгэлгээний ¿¿сэл, хºгжлийн ¿ндсэн ¿е шат, онолын ¿зэл

баримтлалтай танилцах, социологийн шинжлэх ухааны суурь ойлголтууд, нийгмийн

¿ндсэн б¿рд¿¿лбэр¿¿д, мºн социологийн судалгааны талаар мэдлэг эзэмшинэ.

8. ÎÞÓÒÀÍÄ ÎËÃÎÕ ×ÀÄÂÀÐ:

Ñîöèîëîãèéí õè÷ýýëèéã ¿çñýíýýð íèéãìèéí ¿çýãäë¿¿äèéã îþóòàí ººðèéíõºº

õóâèéí ìýäëýã, òóðøëàãàäàà òóëãóóðëàí àâ÷ ¿çýõèéí çýðýãöýýãýýð ñîöèîëîãèéí ¿çýë

îéëãîëò, óõàãäàõóóíû ò¿âøèíä àâ÷ ¿çýí òàéëáàðëàë õèéæ ñóðàõ ÷àäâàðòàé áîëíî.

9. ÀØÈÃËÀÕ ÌÀÒÅÐÈÀË:

1. Ñîöèîëîãèéí ñóäàëãàà (Ðåä. Ö.Óðòíàñàí). ÓÁ., 1995

2. Ñîöèîëîãèéí ñóäàëãààíû ¿íäñýí àðãóóä (Ðåä. Â.Îòãîííàñàí) ÓÁ., 1993

3. Ý.Øåðåãè. Ñîöèîëîãèéí ñóäàëãààã õýðõýí ÿâóóëàõ âý?

4. À.Òºìºð-Î÷èð. Ñîöèîëîãèéí ñóäàëãààíû àðãà òåõíèê. ÓÁ., 2006

5. Î.Ìºíõáàò. Ñîöèîëîãèéí ñýòãýëãýýíèé ò¿¿õ. ÓÁ., 1996

6. Ë.Áèíúÿà. Ñîöèîëîãèéí øèíæëýõ óõààíû îíîëûí ¿íäýñ. ÓÁ., 1994

7. Ì.Áàòáààòàð. Ñîöèîëîãèéí îíîëûí ñýòãýëãýýíèé ò¿¿õ. ÓÁ., 2001

8. Ì.Áàòáààòàð. Ñîöèîëîãèéí îíîë, ò¿¿õ. ÓÁ., 2007

9. Ñîöèîëîãèéã ¿íäýñëýã÷ ñóóòíóóä. (Ðåä. Ã.Ñàéíõèøèã) ÓÁ., 2006

10. Í.Ñìåëçåð. Ñîöèîëîãè. ÓÁ., 2001

11. À.Ãèääåíñ. Ñîöèîëîãè. ÓÁ., 2007

12. À.È.Êðàâ÷åíêî. Ñîöèîëîãèéí óäèðòãàë. ÓÁ., 2000

23

13. Î.Ñàìûãèí, Ïåðîâ. Íèéãýì ñóäëàë. ÓÁ., 2005

14. À.À. Ðàäóãèí, Ê.À. Ðàäóãèí. Ñîöèîëîãè. ÓÁ., 2003

15. Ñîöèîëîãè ñýòã¿¿ë. ÌÓÈÑ

16. Î.Ìºíõáàò. Íèéãìèéí ñîöèàëü á¿òöèéí ñîöèîëîãè. ÓÁ., 2000

17. ß.Îòãîíáàÿð. Ñîöèîëîãè, ñî¸ë ñóäëàë. ÓÁ., 2000

18. Ð.Óðàíáèëýã. Ýðõ ç¿éí ñîöèîëîãè. ÓÁ., 2002

19. Õóóëü ç¿éí ñîöèîëîãè. (Ðåä. Â.À.Ãëàçûðèí) ÓÁ., 2003

20. Ø.Îþóíõàíä. Íèéãìèéí äåâèàöè áà àìèà õîðëîõóé. ÓÁ., 2005

21. Ä.Îþóíöýöýã. Îëîí íèéòèéí ñàíàë áîäëûí ñîöèîëîãè. ÓÁ., 2000

22. Ò.Á¿ðýíæàðãàë. Ãýð á¿ëèéí ñîöèîëîãè. ÓÁ., 2000

23. Социологийн ажилбар Р.И.Руденко 2006

10. Ä¯ÃÍÝÕ ÆÓÐÀÌ:

Õè÷ýýëèéí ÿâöàä îþóòàí 60 õ¿ðòýëõ îíîîã öóãëóóëíà.

Èðö, èäýâõè 10 îíîî

Ñåìèíàð, ñýäâèéí õàìãààëàëò 30 îíîî

Áèå äààëò 20 îíîî

Áèå äààëòûã áàãøààñ ºãñºí ñýäâýýð, áèå äààëòûí òîäîðõîé òºðëººð õèéæ õàìãààëàõ

11. ÕÈ×ÝÝËÈÉÍ ÖÀÃ ÑÝÄÂÈÉÍ ÒªËªÂËªÃªª:

¹ Ñýäâèéí íýð Á¿ãä öàã

¯¿íýýñ

ëåêö ñåìèíàð áèå

äààëò

1. Ñîöèîëîãèéí øèíæëýõ óõààíû òóõàé

îéëãîëò 8 2 2 4

2. Íèéãýì, ò¿¿íèé àíãèëëóóä

6 2 4

3. Ñî¸ë áà íèéãýìøèë

8 2 2

4

4. Áèå õ¿íèé òóõàé ñîöèîëîãèéí îéëãîëò

6 2

4

5. Íèéãìèéí á¿ëýã, íèéòëýã ба нийгмийн

ялгарал, давхраажилт

8 2 2

4

6. Íèéãìèéí èíñòèòóòóóä: ãýð á¿ë áà

áîëîâñðîë

6 2

4

7. Ñîöèàëü äýã ¸ñ õèéãýýä ãàæ ¿çýãäýë 8 2 2 4

24

8. Õàìòûí çàí ¿éë 6 2 4

9. Ñîöèîëîãèéí ñóäàëãàà, ïðîãðàìì,

түүвэр судалгаа 8 2 2

4

10. Ñîöèîëîãèéí àíõäàã÷ ìýäýýëýë

öóãëóóëàõ àðãóóä: асуулга, ажиглалт 8 2 2

4

11. Ñîöèîëîãèéí õýìæèëò 6 2 2 2

12. Ñîöèîëîãèéí ñóäàëãààíû ¿ð ä¿í,

òàéëàí 6 2 2

2

Á¿ãä 84 24 16 44

12. ÕÈ×ÝÝËÈÉÍ ËÅÊÖÈÉÍ ÑÝÄÝÂ×ÈËÑÝÍ ÒªËªÂËªÃªª:

¹ Ñýäýâ, ò¿¿íèé àãóóëãà Öàã Àøèãëàõ ìàòåðèàë

1.

Ñîöèîëîãèéí øèíæëýõ óõààíû òóõàé îéëãîëò

- Ñîöèîëîãèéí øèíæëýõ óõààíû ¿¿ñýë,

îíöëîã

- Ñîöèîëîãèéí øèíæëýõ óõààíû îáúåêò,

ñóäëàõ ç¿éë

- Ñîöèîëîãèéí øèíæëýõ óõààíû á¿òýö,

¿¿ðýã

- Ñîöèîëîãèéí õºãæëèéí ¿íäñýí ¿å øàòóóä

áà ãîë ¿çýë áàðèìòëàëóóä

2 11, 12, 16, 2, 6, 7,

10, 9, 16, 18, 20

2.

Íèéãýì, ò¿¿íèé àíãèëëóóä

- Íèéãìèéí õýâ ìàÿãèéí àíãèëëóóä íü

íèéãìèéí ¿çýãäë¿¿äèéã õèéñâýð áóñ

òîäîðõîé áàéäëààð øèíæëýõèéí ¿íäýñ

áîëîõ íü

- Íèéãìèéí õýâ ìàÿãèéí àíãèëëûí

æèøýýí¿¿ä: Ìîðãàí, Ê.Ìàðêñ, Ô.Ò¸ííèñ,

Ã.Ëåíñêè áà Æ.Ëåíñêè, À.Ãèääåíñ íàðûí

àíãèëàë

11, 12

3.

Ñî¸ë áà íèéãýìøèë

- Ñî¸ëûí òóõàé îéëãîëò, õýëáýð¿¿ä

- Ñî¸ëûí îëîí ÿíç áàéäàë áà ò¿ãýýìýë

2 11, 12, 13

25

øèíæ

- Ñî¸ëûã ýçýìøèõ ¿éë ÿâö áîëîõ

íèéãýìøèë

- Íèéãýìøëèéí ¿íäñýí ¿å øàòóóä

4.

Áèå õ¿íèé òóõàé ñîöèîëîãèéí îéëãîëò

- Õ¿íèéã àâ÷ ¿çäýã ñîöèîëîãèéí õàíäëàãà

- Áèå õ¿íèé ñîöèàëü øèíæ¿¿ä: ñòàòóñ,

¿¿ðýã, ¿íýò ç¿éë, àìüäðàëûí çîðèëãî

2 11, 12, 13

5.

Íèéãìèéí á¿ëýã, íèéòëýã ба нийгмийн ялгарал,

давхраажилт

-Íèéãìèéí á¿ëãèéí òóõàé ñóóðü îéëãîëòóóä

- Íèéãìèéí íèéòëýã, ò¿¿íèé õýëáýð¿¿ä

- Íèéãìèéí òýãø áóñ áàéäëûí øàëòãààí

- Äàâõðààæëûí òîãòîëöîî, îð÷èí ¿åèéí

äàâõðààæëûí îíîëóóä

- Äàâõðààæëûí øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä

2 11, 12, 13, 17, 9

6.

Íèéãìèéí èíñòèòóòóóä: ãýð á¿ë áà áîëîâñðîë

- Íèéãìèéí èíñòèòóö ãýæ þó âý?, ò¿¿íèéã

òîäîðõîéëîõ øèíæ ÷àíàðóóä

- Ãýð á¿ë èíñòèòóö áîëîõ íü, ò¿¿íèé

îíöëîã, õýâ ìàÿã, íèéãýìä ã¿éöýòãýõ ¿¿ðýã

- Áîëîâñðîë èíñòèòóö áîëîõ íü, ò¿¿íèé

îíöëîã, õýâ ìàÿã, íèéãýìä ã¿éöýòãýõ ¿¿ðýã

2 11, 12, 13, 23, 16

7.

Ñîöèàëü äýã ¸ñ õèéãýýä ãàæ ¿çýãäýë

- Íèéãìèéí äýã ¸ñíû (social order) òóõàé

îéëãîëò /íèéãìèéí äóíäàæ õàíäëàãà,

ýòàëîí/

- Íèéãìèéí ¿íýò ç¿éë, õýì õýìæýý

íèéãìèéí äýã ¸ñíû òóëãóóð õ¿÷èí ç¿éë

áîëîõ íü

- Íèéãìèéí õÿíàëò, òýäãýýðèéí õýëáýð¿¿ä

/àëáàí, àëáàí áóñ, ººðèéí õÿíàëò/

- Íèéãìèéí ãàæ ¿çýãäëèéí òóõàé îéëãîëò,

ãàæ çàí ¿éë áà ãàæ ¿çýãäýë

- Íèéãìèéí ãàæ ¿çýãäëèéí òàëààðõ

ñîöèîëîãèéí îíîë, õàíäëàãóóä /á¿òýö-

¿¿ðãèéí, ñî¸ëûí, íèéãìèéí çºð÷ëèéí/

2 21, 11, 12, 20, 19

26

8.

Õàìòûí çàí ¿éë

- Õàìòûí çàí ¿éë ãýæ þó âý?

- Õàìòûí çàí ¿éëèéã òàéëáàðëàäàã îíîëóóä

2 11, 12, 22

9.

Ñîöèîëîãèéí ñóäàëãàà, ïðîãðàìì, түүвэр

судалгаа

- Ñîöèîëîãèéí ñóäàëãààíû ¿íäñýí ¿å

øàòóóä

- Ñîöèîëîãèéí ñóäàëãààíû ïðîãðàìì,

á¿òýö

- Ñîöèîëîãèéí ò¿¿âýð ñóäàëãàà

- Ò¿¿âðèéí õýëáýð¿¿ä

2 1, 2, 11, 12

10.

Ñîöèîëîãèéí àíõäàã÷ ìýäýýëýë öóãëóóëàõ

àðãóóä: асуулга, ажиглалт

- Àñóóëãûí àðãà

- Àæèãëàëòûí àðãà

2 1, 2, 11, 12

11.

Ñîöèîëîãèéí õýìæèëò

- Ñîöèîëîãè äàõü õýìæèëò, îíöëîã

- Õýìæèëò õèéõ àðãóóä

- Баримт бичиг судлах арга

2 1, 2, 11, 12

12.

Ñîöèîëîãèéí ñóäàëãààíû ¿ð ä¿í, òàéëàí

- Ñóäàëãààíû áîëîâñðóóëàëòàíä áýëòãýõ

- Ñóäàëãààíû òàéëàíãèéí àãóóëãà, òàâèãäàõ

øààðäëàãà

2 1, 2, 11, 12

Бүгд 24

13. ÕÈ×ÝÝËÈÉÍ ÑÅÌÈÍÀÐÛÍ ÑÝÄÝÂ×ÈËÑÝÍ ÒªËªÂËªÃªª:

¹ Ñýäýâ, ò¿¿íèé àãóóëãà Öàã Àøèãëàõ ìàòåðèàë

1.

Ñîöèîëîãèéã ñóäëàõ øààðäëàãà, áóñàä øèíæëýõ

óõààíä ýçëýõ áàéð ñóóðü

- Ñîöèîëîãè íü øèíæëýõ óõààíû ÿìàð

ñàëáàðò õàðúÿàëàãäàæ þóã ñóäàëäàã âý?

- Ñîöèîëîãèéí íèéãìèéí áóñàä øèíæëýõ

óõààíààñ ÿëãàãäàõ ÿëãàà, ò¿¿íä ýçëýõ

áàéð ñóóðü

2 11, 12, 16, 2, 6, 7, 18, ,

10, 9, 20

27

- Ñîöèîëîãèéí øèíæèëãýý, ò¿¿íèé

îíöëîã, ïðàêòèê à÷ õîëáîãäîë

- Социологийн зарим төлөөлөгчдийн үзэл

баримтлал

2.

Ñî¸ë áà íèéãýìøèë, Ìîíãîëûí íèéãìèéí õýâ

ìàÿã

- Íèéãìèéí õýâ ìàÿãóóä äàõü ñî¸ëûí

õýëáýð¿¿ä

- Суурин ба нүүдлийн иргэншил дэхь

нийгмийн з/б-тын ялгаа /тархалт,

суурьшилт, хөдөлмөрийн хуваарийн,

нийгмийн хяналт,эрх зүйн зохицуулалтын

г.м/

- 20-р зууны Монголын нийгэм: Зөвлөлт

маягийн модернжилт ба социализм

- Өнөөгийн монголын нийгэм

- Íèéãýìøëèéí àãåíòóóä: ãýð á¿ë,

ñóðãóóëü, îëîí íèéòèéí ìýäýýëëèéí

õýðýãñýë /гэр бүлийн альтернатив

хэлбэрүүд, боловсролын уламжлал

шинэчлэл, боловсрол дахь жендерийн

асуудал/

2 11, 12, 13

3.

Íèéãìèéí íèéòëýã áà õ¿ì¿¿ñèéí íèéòëýã

- Íèéãìèéí íèéòëýãèéã òîäîðõîéëîõ

øèíæ¿¿ä

- Íèéãìèéí íèéòëýã áîëîí õ¿ì¿¿ñèéí

íèéòëýãèéí ÿëãàà

- Ñîöèàëü ìîáèëü õºäºëãººí, ò¿¿íèé

îíöëîã, õýëáýð¿¿ä

- Áèå õ¿íèéã òîäîðõîéëîõ ¿íäñýí

øèíæ¿¿ä

- Õàìòûí çàí ¿éë áà ÎÍÑÁ-ын ялгаа ба

элементүүд

11, 12, 13

4.

Нийгмийн ãàæ ¿çýãäýë, хяналт, нийгмийн тэгш

бус байдал, давхраажилт

- Íèéãìèéí ¿çýãäë¿¿äèéã ãàæ þìóó

õýâèéí ãýæ ¿çýõ ñîöèàëü ¿íäýñëýë

- Íèéãìèéí õîðèã àðãà õýìæýý /ñàíêöè/ ÿë

2 21, 11, 12, 20, 19

28

øèéòãýëýýð õÿçãààðëàãääàã ýñýõ

- Ãýìò õýðýã íèéãìèéí ãàæ ¿çýãäëèéí

áóñàä õýëáýð¿¿äýýñ ÿëãàãäàõ îíöëîã

5.

Социологийн судалгааны программ, түүвэр

судалгаа

- Ïðîãðàììûí àðãà ç¿éí áîëîí

àðãà÷ëàëûí õýñãèéí ÿëãàà

- Ïðîãðàììûí à÷ õîëáîãäîë

- Ò¿¿âýð ñóäàëãààíû îíöëîã, à÷

õîëáîãäîë

- Ò¿¿âðèéí äàâóó áîëîí ñóë òàë

2 1, 2, 11, 12

6.

Ñîöèîëîãèéí ñóäàëãààíû àðãà

- Àñóóëãа, ажиглалтын ñóäàëãààíû áóñàä

àðãóóäààñ ÿëãàãäàõ ÿëãàà

- Асуулга, ажиглалтын õýëáýðүүд

2 1, 2, 11, 12

7.

Ñîöèîëîãèéí хэмжилт

- Øêàë áàéãóóëàõ àðãà àæèëëàãàà, îíöëîã

- Øêàëûí òºðë¿¿ä

- Баримт бичиг судлах арга

2 1, 2, 11, 12

8.

Ñîöèîëîãèéí ñóäàëãààíû òºãñãºëèéí ¿å øàò

- Ñîöèîëîãèéí ñóäàëãààíû ìýäýýëýë

áîëîâñðóóëàõ ¿å øàòóóä

- Òàéëàíãèéí á¿òýö, õýëáýð

- Òàéëàíãèéí à÷ õîëáîãäîë, санал зөвлөмж

2 1, 2, 11, 12

Á¿ãä 16

29

Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ¿íäýñ õè÷ýýëèéí хөтөлбөр

Õè÷ýýëèéí íýð :Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ¿íäýñ

Èíäåêñ : НББ-168

Íèéò öàã : 64öàã

Êðåäèò : 3

¯çýõ ñåìåñòð : 2– ð ñåìåñòð

Àíãè, ìýðãýæèë : ÑÀÍ-1, ÍÁÁ-1, ОУХМ-1 àíãèóäàä

Çàëãàìæ õîëáîî : ÍÁÁ-í ¿íäýñ õè÷ýýë íü ñàíõ¿¿ãèéí á¿ðòãýë , óäèðäëàãûí á¿ðòãýë,

çàðäëûí á¿ðòãýë çýðýã õè÷ýýëòýé óÿëäàæ àøèãëàãäàíà.

¯íýëãýý : Îþóòàí, íèéò ¿íýëãýýíèé 50 õóâèéã õè÷ýýëèéí ÿâöûí èäýâõè, îðîëöîî,

áèå äààëòûí àæèë, ÿâöûí øàëãàëò, ø¿¿ëãýýð, õàðèí ¿ëäýõ 50 õóâèéã óëèðëûí øàëãàëòààð

öóãëóóëíà.

1. Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ¿íäýñ õè÷ýýëèéã ñóäëàõ õýðýãöýý, øààðäëàãà

Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýë íü ýäèéí çàñãèéí ¿éë àæèëëàãààíû ¿ð ä¿íã òàéëáàðëàõ,

òîäîðõîéëîõ, ìýäýýëýõ óðëàã þì.Èéìýýñ íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ìýäýýëýë íü çºâõºí

áèçíåñèéí åðòºíöººð õÿçãààðëàãäàõã¿é á¿õ áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãààíû ¿ð ä¿íã

òîäîðõîéëîõ, íººö áàÿëàã õÿíàëò òàâèõàä ÷ àøèãëàãääàã. Áèä á¿ãä ìýäýýëëèéí ýðýí

çóóíä àìüäàð÷ áàéíà. Òèéìýýñ áèçíåñýý àìæèëòòàé ýðõýëæ, ¿ð àøèãòàé õàðèëöàà

òîãòîîõûí òóëä õºðºíãº îðóóëàã÷, ìåíåæåð, áèçíåñèéí øèéäâýð ãàðãàã÷ õýí áîëîâ÷

íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí íýð òîìú¸î, ¿çýë áàðèìòëàëûã ñàéòàð îéëãîæ, ò¿¿íèéã ¿éë

àæèëëàãààíäàà àøèãëàõ çàéëøã¿é øààðäëàãà òóëãàäàã þì.

2. Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ¿íäýñ õè÷ýýëèéí çîðèëãî

Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ¿íäñýí çîðèëãî áîë ýäèéí çàñãèéí øèéäâýð ãàðãàõàä

øààðäàãäàõ ìýäýýëëýýð øèéäâýð ãàðãàã÷äûã õàíãàõ ÿâäàë ìºí. Ìºíãº, ãàçàð, õºäºëìºð ãýõ

ìýò ýäèéí çàñãèéí õÿçãààðëàãäìàë íººöèéã çºâ õóâààðèëæ, àøèãëàõàä òýäãýýð øèéäâýð

÷èãëýãääýã. Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ¿íäýñ õè÷ýýëèéí ãîë çîðèëãî áîë òà á¿õíèéã íÿãòëàí

áîäîõ á¿ðòãýëèéí ìýäýýëëèéã îéëãîõ, àæèë ã¿éëãýýã õýðõýí äàñàíä òóñãàõ, ñàíõ¿¿ãèéí

òàéëàíãóóäûã õýðõýí áýëòãýõ, ýäèéí çàñãèéí øèéäâýð ãàðãàõäàà ýíý ìýäýýëëèéã ¿ð àøèãòàé

àøèãëàõ ÷àâäàðòàé áîëãîõ ÿâäàë þì.

3. Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ¿íäýñ õè÷ýýëèéí çîðèëò

ÍÁÁ-í òóõàé, ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí ãàðãàõ, ýäãýýðòýé õîëáîãäñîí áóñàä ç¿éë

Áàëàíñ ãàðãàõ, õºðºíãº ºð òºëáºð ýçýìøèã÷èéí ºì÷ ãýæ þó áîëîõûã

òîäîðõîéëîõ

Àæèë ã¿éëãýýíèé ìºí ÷àíàð, ò¿¿íèé ÍÁÁ-í òýíöâýðò õýðõýí íºëººëäãèéã

òîäîðõîéëîõ

Äàíñ ãýæ þó âý?, ò¿¿íä áè÷èëò õèéõ àðãà àæèëëàãàà

ÍÁÁ-èéí äàíñíû äàâõàð áè÷èëòèéí ñèñòåìòýé òàíèëöàõ

30

Áèçíåñèéí áàéãóóëëàãûí àæèë ã¿éëãýýãýýð æóðíàëûí áè÷èëò õèéõ ìºí

øàëãàõ áàëàíñ ãàðãàõ

Õààëòûí áè÷èëòèéã õèéõ, îðëîãûí òàéëàí, õóðèìòëàãäñàí àøãèéí òàéëàí

ãàðãàõ

Òîõèðóóëãûí áè÷èëòèéí çîðèëã, ¿íäñýí 4 òºðëèéí áè÷èëò¿¿äèéã õèéõ

Àæëûí õ¿ñíýãò ãàðãàí, ò¿¿íèé à÷ õîëáîãäëûã òàíèí ìýäýõ

4. Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ¿íäýñ õè÷ýýëèéí ñýäýâ÷èëñýí òºëºâëºãºº, öàã

õóâààðèëàëò

№ Á¿ëýã Ñýäâ¿¿ä Õè÷ýýëèéí

õýëáýð

Öàã

1 Íÿãòëàí

áîäîõ

á¿ðòãýë áîë

áèçíåñèéí

õýë ìºí

1.1 ÍÁÁ-í çîðèëãî òºðºë, ìýðãýæëèéí áîëîí

ìýðãýøñýí íÿãòëàí áîäîã÷èéí ÿëãàà

ëåêö

2 öàã

1.2 Á¿ðòãýëèéí ¿éë àæèëëàãààíû çîõèîí

áàéãóóëàëò, Îëîí Óëñûí Á¿ðòãýëèéí

Ñòàíäàðò/International Accounting Standart/

1.3 Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí íèéòýýð õ¿ëýýí

çºâøººðºõ çàð÷èì/Generally Accepted

Accounting Principles/

ëåêö 4 öàã

1.4 Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí íèéòýýð õ¿ëýýí

çºâøººðºõ çàð÷èì/Generally Accepted

Accounting Principles/ äàñãàë, òåñò

ñåìèíàð 4 öàã

2 ÍÁÁ-ä

ñóðàëöàõ

ýõëýëèéí

öýã

2.1 ÍÁÁ-í ñóäëàõ ç¿éë, ñóðàëöàõ ýõëýëèéí öýã ëåêö

2 öàã

2.2 ÍÁÁ-í òýíöâýð: ÕªÐªÍÃª=ªÐ ÒªËÁªÐ+

ÝÇÝÌØÈÃ×ÄÈÉÍ ªÌ×

2.3 Áàëàíñ áîëîí ÍÁÁ-í òýíöâýðò àæèë

ã¿éëãýýí¿¿ä íºëººëºõ: Õºðºíãº áà ºð

òºëáºðèéí ºñºëò, áóóðàëò: õºðºíãèéí ºñºëò,

õºðºíãèéí áóóðàëò, ºð òºëáºðèéí ºñºëò,

áóóðàëò ãýõ ìýò

Ñåìèíàð

4 öàã

3 Ñàíõ¿¿ãèéí

òàéëàíãóóä,

ò¿¿íèé

õýðýãëýã÷

òàëóóä

3.1 Ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíãóóä,ò¿¿íèé á¿òýö ëåêö

2 öàã

3.2

Ìýäýýëëèéí ¿íäñýí ÷èãëýë, ò¿¿íèé àíèëàë:

ãàäààä áà äîòîîä õýðýãëýã÷

31

4 Äàíñíû

òóõàé

îéëãîëò

4.1

Äàíñ ãýæ þó âý? äåáåò, êðåäèòèéí ä¿ðýì

òýìäýãëýý

ëåêö

2 öàã

Äàíñíû õàðèëöàà: Ýíãèéí áà íèéëìýë

õàðèëöàà äò=êò, äò=êò+êò, äò+äò=êò,

äò=êò+êò+êò ãýõ ìýò

Äàíñíû àãèëàë: Áàëàíñûí áà îðëîãî ¿ð

ä¿íãèéí òàéëàíãèéí äàíñ, ò¿ð äàíñ, áàéíãûí

äàíñ, ¿íäñýí áà ñºðºã äàíñ

4.2

Îðëãûí òàéëàíãèéí äàíñ: îðëîãûí äàíñ,

çàðäëûí äàíñ

ëåêö

2 öàã

Áàëàíñûí äàíñ á¿ðòãýëèéí îáüåêò: Ýðãýëòèéí

õºðºíãº, ýðãýëòèéí áóñ õºðºíãº, ºð òºëáºð,

ýçýìøèã÷äèéí ºì÷

Äàíñíû íýãäñýí òºëºâëºãºº, æàãñààëò

êîä/1001-9999 ñàíãèéí ÿàìíû íýãäñýí çààâàð/

4.3 Äàâõàð áè÷èëòèéí ä¿ðýì, Æóðíàëûí áè÷èëò,

øèëæ¿¿ëýõ áè÷èëò

ñåìèíàð 4 öàã

5 Øàëãàõ

áàëàíñ

5.1

Øàëãàõ áàëàíñûí çîðèóëàëò, á¿òýö, çàãâàð

Øàëãàõ áàëàíñ ãàðãàõ

ëåêö 2 öàã

5.2 Äàíñíû áè÷èëòèéí çàëðóóëãà ñåìèíàð 2 öàã

6 Òîõèðóóëãû

í áè÷èëò

6.1 Á¿ðòãýãäñýí çàðäëóóäûã õóâààðèëàõ áè÷èëò ëåêö

4 öàã

Á¿ðòãýãäñýí îðëîãóóäûã õóâààðèëàõ áè÷èëò

Á¿ðòãýãäýýã¿é çàðäëóóäûã õóâààðèëàõ áè÷èëò

Á¿ðòãýãäýýã¿é îðëîãûã õóâààðèëàõ áè÷èëò

6.2 Òõèðóóëãûí áè÷èëò Ñåìèíàð 4 öàã

32

7 Ò¿ð

äàíñóóäûã

õààõ

7.1 Õààëòûí áè÷èëòèéí çîðèëãî

Õààëòûí áè÷èëòèéí ¿íäñýí 4 ¿å

Îðëîãûí äàíñóóäûã õààõ

Çàðäëûí äàíñóóäûã õààõ

ÎÇÍÄ äàíñàíä

Íîãäîë àøãèéí äàíñûã õààõ

Ëåêö 2 öàã

7.2 Õààëòûí áè÷èëòèéã õýðõýí àøèãëàõ Ñåìèíàð 2 öàã

8 Îðëîãûã

õýðõýí

òîäîðõîéëî

õ

8.1 ¯íýëãýý áà ºðòºã, òýäãýýðèéí ÿëãàà Ëåêö 2 öàã

Îðëîãûã òîäîðõîéëîõ ¿íäñýí îéëãîëòóóä

8.2 Áèçíåñèéí áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãààíû ¿ð

ä¿íã òîäîðõîéëîõ

Ñåìèíàð 2 öàã

9 Òàéëàíãèéí

òºðë¿¿ä

9.1 Ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíãèéí ¿íäñýí ýëåìåíò:

Áàëàíñ, îðëîãûí òàéëàí, õóðèìòëàãäñàí

àøãèéí òàéëàí, ìºíãºí ã¿éëãýýíèé òàéëàí

Ëåêö 2 öàã

Òàéëàíãèéí òºðë¿¿ä áýëòãýõ õóãàöàà:

ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí, òàòâàðûí òàéëàí, ¿íýò

öààñíû òàéëàí

Ñåìèíàð 2 öàã

10 Àæëûí

õ¿ñíýãò

10.1 Ñºðºã áóþó õºðâ¿¿ëýõ áè÷èëò, ò¿¿íèé à÷

õîëáîãäîë, àæëûí õ¿ñíýãòèéí á¿òýö, à÷

õîëáîãäîë

Ëåêö 4 öàã

10.2 Àæëûí õ¿ñíýãò áýëòãýõ ¿å øàò:

Òîõèðóóëààã¿é ¿ëäýãäýë áóþó øàëãàõ áàëàíñ

Òîõèðóóëãûí áè÷èëò õèéõ

Òîõèðóóëñàí øàëãàõ áàëàíñ ãàðãàõ

Îðëîãûí òàéëàí ãàðãàõ

Òàéëàí òýíöýë áýëòãýõ

10.3 Ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíãóóä áýëòãýõ Ñåìèíàð 4 öàã

33

11 Áàðèìòûí

òóõàé

11.1 Áàðèìòûí ìºí ÷àíàð, à÷ õîëáîãäîë

Áàðèìòûí àíãèëàë

Áàðèìòàíä òàâèãäàõ øààðäëàãà

Áàðèìòûã øàëãàæ áîëîâñðóóëàõ

Áàðèìòûí ýðãýëò

Ëåêö 2 öàã

11.1 Íýãäñýí áîäëîãî Ñåìèíàð 2 öàã

Лекц 32

семинар 32

5. Áàãøèä òàâèãäàõ øààðäëàãà

Ìýðãýæëèéí õóâüä:

Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí îíîëûí ºíäºð ìýäëýãòýé, íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí îíîëûí àëü

íýã ÷èãëýëýëýýð ìýðãýøñýí, îíîëûí ìýäëýãýý ïðàêòèêò õýðýãëýõ ÷àäâàðòàé, áóñäàä îéëãóóëàõ

áóþó çààõ àðãà ç¿éã ýçýìøñýí, ýðäýì øèíæèëãýý, ñóäàëãààíû àæëûí çîõèõ ò¿âøíèé àðãà

ç¿éòýé, áàãøèéí ¸ñ ç¿é òºëºâøñºí, áàãøëàõ äóð ñîíèðõîëòîé ìýðãýæèëòýí áàéíà.

Áîëîâñðîë ñóäëàë, çààõ àðãà ç¿éí õóâüä:

Ëåêö óíøèõ, ñåìèíàð, äàäëàãà áîëîí îþóòíû áèå äààõ àæëûã óäèðäàõäàà õè÷ýýëèéí

á¿ëýã, ñýäýâ õîîðîíäûí óÿëäàà õîëáîî, ëîãèê äàðààëëûã îíîâ÷òîé òîãòîîæ, îíîë áà

ïðàêòèêèéí õîëáîîã îéëãîìæòîé ãàðãàõ, îþóòíû ñýòãýí áîäîõ, ìýäëýãýý àøèãëàõ

÷àäâàðûã õºãæ¿¿ëýõ àðãà ç¿éã ýçýìøñýí áàéõ

Ñóðãàëòûí òºðºë á¿ðèéí àðãà, õýëáýðèéã õîñëîí àøèãëàõ

Îþóòíû îëæ àâñàí ìýäëýã, ìýäýýëëèéã ýìõýëæ, öýãöòýé áîëãîõîä òóñëàõ ÷àäâàð,


Îþóòàí ººðèéí ìýäëýã, ìýäýýëëýý áóñàäòàé õóâààëöàõ, ººðèéãºº çºâ èëýðõèéëæ,

áóñäàäàà îéëãóóëàõ ÷àäâàðòàé áîëîõîä òóñëàõ

Áóñàä ç¿éëèéí õóâüä:

Ñóðãàëòûí ìàòåðèàëûã øèíýëýã õýëáýðýýð, îéëãîìæòîé áýëòãýõ, òýäãýýðèéã àøèãëàõ

àðãûã îþóòíóóäàä çààæ ñóðãàõ

Îþóòíû ìýäëýã, ÷àäâàðûã ¿íýëýõ ¿íýëãýýã îéëãîìæòîé, òîäîðõîé áîëãîæ, òýäýíä

õè÷ýýëèéí ýõíýýñ ìýä¿¿ëýõ, îþóòàí á¿ðèéã áîäèòîé ¿íýëýõ

Ñóðãàëòûí ÿâöàä øèíý òåõíèê, òåõíîëîãèéã àøèãëàõ ÷àäâàðòàé áàéõ

34

4-Р УЛИРАЛД

БИЗНЕСИЙН АНГЛИ ХЭЛ –II ХИЧЭЭЛИЙН ХӨТӨЛБӨР

1. Èíäåêñ: БÀÕ -202

2. Õè÷ýýëèéí êðåäèò : 3 êð

3. Ñóäëàõ àíãè: НББ,Ñàíõ¿¿ãèéí óäèðäëàãа, ОУХМ

4. Ñóäëàõ кредит IY óëèðàë

5. Õè÷ýýëèéí çîðèëãî: Бизнесийн англи хэл –II хичээлийг бизнесийн англи хэлний

дундаас дээш түвшинд мэргэжлийн англи хэлний хичээлийн хүрээнд судлана. Бизнесийн

англи хэл –II хичээлийн зорилго нь Бизнесийн англи хэл –I хичээлийн агуулгаар эзэмшсэн

мэдлэгийн түвшинд тулгуурлан түвшин ахих замаар бизнесийн англи хэлний илүү өргөн

цар хүрээтэй мэдлэг, чадвар, дадлыг олгоход оршино.

6. Зорилт:

- Хүмүүстэй танилцах, өөрийгөө болон бусдыг танилцуулах

- Áèçíåñèéí үг хэллэгийг ашиглан зөв оновчтой өгүүлбэр зохиож, харилцан яриаг

ойлгож, агуулгын хүрээнд өгөгдсөн сэдвээр 60-80 ¿ãòýé монолог, 80-100 үгтэй

диалог зохион ярьж чаддаг болгох, 80-100 үгтэй зохион бичлэг бичих

- Компани, пүүсийн тухай мэдээлэл бэлтгэх, үйл ажиллагааг тодорхойлох, хүснэгт,

график дээр ажиллах

- Тайлан илтгэл бичих, ажил хэргийн захиа болон факс бичих

- Ажлын төлөвлөгөө бичих, хурлын тэмдэглэл, протокол хөтлөх, хурал зөвлөгөөн

зохион байгуулах, хойшлуулах, цуцлах, хугацааг өөрчлөх, хөтөлбөр зохиох

- Эдийн засаг, санхүү болон компанийн үйл ажиллагааны үзүүлэлтүүдийг

харьцуулах, өсөлт бууралт , ашиг орлого, алдагдлыг тооцоолох

- Шинэ ажилтан авах, сонгон шалгаруулалт явуулах, ажлын ярилцлага зохион

байгуулах, ажлаас халах, цомхотгол хийх

- Үйлдвэр, аж ахуйн газар, цех тасгаар зочлох, үйлдвэрлэлийн процесстой танилцах

- Тулгарч буй асуудлыг шийдвэрлэх арга замуудыг хайх зэрэг сэдвүүдийн хүрээнд

бизнесийн англи хэлний дунд түвшний мэдлэг, чадвар, дадлыг эзэмшүүлэх зэрэг

байна.

7. Залгамж холбоо: Óã õè÷ýýë íü Áèçíåñèéí àíãëè õýë-I хичээлийн ìýäëýãт тулгуурлан

яваõ áºãººä Áèçíåñèéí àíãëè õýë-III õè÷ýýëèéí ñóóðü áîëíî.

8. Хичээлийн хэлбэр: Дадлага

9. Ноогдох цаг: 96 цаг

10. Сэдвийн календарчилсан төлөвлөгөө:

Бизнесийн англи хэл – II хичээлийн сэдэвчилсэн төлөвлөгөө

35

№

TOPICS OF THE LESSON

HO

UR

S

TASKS

HOME

WORK

I

wee

k

UNIT 1. MEETING PEOPLE. Formal & informal

situation (listening ) getting information,

2 h Page 6-9

Ex 1-5

Describing jobs, personality profile, conference

gamecommuters

2h Page 10 -

15

Ex 6-9

UNIT 2. TELEPHONING. Starting calls, transferring

information, telephone language

( listening )

2h Page 16 -

21

Ex 1-4

II

wee

k

Requests, business letter, telephone role play, spelling

alphabet and phone numbers ( listening )

2h Page 22 -

27

Ex 5-7

UNIT 3. COMPANIES. Company profiles, facilities,

organizations ( listening )

2h Page 28-31 Ex 1-4

Current activities, company strengths, company

departments, company presentation ( listening )

2h Page 32 -

37

Ex 5-8

II

I

wee

k

REVIEW OF UNITS 1-3 2h

TEST I 2h

UNIT 4. EXCHANGING INFORMATION.

Description, explaining what you need ( listening )

2h Page 38 -

41

Ex 1-3

IY

wee

k

Size and dimensions, sorting words, words with different

spellings that sound the same ( listening )

2h Page 42 -

45

Ex 4 -6

Crossword, speaking 1, 2 A sales team briefing

( listening )

2h Page 46 -

47

Ex 7 -8

UNIT 5. REPOTING. Company history, saying when 2h Page 48 -51

Prepare company

presentation

Y w

eek

Reporting on a trip, complaints 2h Page 52 -

55

Ex 1-3

Marketing problems and how to solve them, reporting on a

work project

2h Page 56 57 Ex 4-6

UNIT 6. SOCIALIZING.

Business Lunches, offers, interest & routines

2h Page 58 -

61

Ex 1-4

YI

wee

k

Expressions of frequency, chatting, polite replies,

Newspaper article on executive life styles

2h Page 62 -

67

Ex 5-8


TEST II 2h

Y

II w

eek

UNIT 7. MEETINGS. Recommending action, asking for

opinions ( listening )

2h Page 68 -71

Prepare minutes of the

OU’s Student’s

committee meeting

Making suggestions, justifying decisions, problem solving 2h Page 72 75 Ex 1-4

36

Skills work - Taking notes of decisions at a meeting

Holding a meeting to discuss budget cuts.

2h Page 76-77 Ex 5-8 Y

III

wee

k

UNIT 8. NAKING ARRNGEMENTS.

Dates, timetables, plans & arrangements

2h Page 78 -81

Write your own week’s

plan

Making appointments, invitations, fixing a time

2h Page 82 -

85

Ex 1-3

Faxes, arranging and rearranging a schedule 2h Page 86 -

87

Ex 4-7

IX

wee

k

UNIT 9. DESCRIBING TRENDS. To describe and discuss

about rises & falls, presenting graphs,

2h Page 88 -

90

Ex 1-3

Describing changes in a company’s finance, describing

graphs

2h Page 91 -

94

Ex 4-7

Giving reasons, speaking

Reading : The story of Coke.

2h Page 95 -97

Find and write one of top

company’s presenting

graphs

X

wee

k


TEST III 2h

UNIT 10. PROGRESS UPDATES.

Giving news, staff changes, employment verbs

2h Page 98 -101

Learn by heart

employment news

X I

wee

k

Targets, to give news about a company’s recent financial

results

2h Page102 –

105

Ex 1-3

Checking progress, to follow radio news, to review an

investment portfolio

2 h Page 106-

107

Ex 4-6

UNIT 11. PLANNING.

Talking about quantity, making predictions, giving advice

2h Page 108 -

112

Ex 1-3

X I

I w

eek

Offering help, conference planning, a project briefing on an

office move, planning a business venture

2h Page 113 -

117

Ex 4-7

UNIT 12. COMPARING INFORMATION.

Comparing sales figures, jobs and occupations

2h Page 118 -

121

Ex 1-4

Comparing countries & companies

2h Page 122 -

124

Ex 5-7

X I

II w

eek

Speaking – job satisfaction & discussing workplace stress,

reading – stress level of business people

2h Page 125 -127

Write your teacher’s

workplace condition

REVIEW OF UNITS 10 -12 2h

TEST IY 2h

X I

Y w

eek

UNIT 13. BUSINESS TRAVEL. Air travel,

rules & regulations, future possibilities, open conditionals

2h Page 128 -

132

Ex 1-4

Company policy, social customs, reading – business lunches,

speaking – introducing changes to work systems

2h Page 133 -

137

Ex 5-8

UNIT 14. COMPANY VISITS. Achievements, experience, 2h Page 138- Ex 1-5

37

141

X

Y w

eek

Reading - a report on leasing a fleet of vehicles

2h Page 142 –

144

Ex 6-8

Systems and processes, speaking – showing a visitor around

your organization

2h Page 145 -147

Working on the factory

showing

UNIT 15. TACKLING PROBLEMS. Consequences,

hypothesizing, Problems and solutions, negotiating

2h Page 148 -

153

Ex 1-4

XY

I

wee

k

Listening – problems with sales statistics, Second

conditional, speaking – Evaluating your progress in English

2h Page 154 -

157

Ex 5- 7

REVIEW OF UNITS 13 -15 2h

TEST Y 2h

REVIEW 5 X 2 = 10 h , PERIOD TESTS 5 X 2 = 10 h ,

TOTAL 96 HOURS

11. Эзэмшвэл зохих мэдлэг, чадвар, дадал

Мэдлэг

- Хүмүүсээс мэдээлэл авах, өөрийгөө болон бусдыг танилцуулах

- Компанийн үйл ажиллагааны талаар танилцуулах, хамтарсан хөрөнгө оруулалттай

болон бусад улс оронд салбартай бол тэдгээрийг танилцуулах

- Бараа бүтээгдхүүний хэмжээ, давуу тал, зах зээл дээрх худалдаа борлуулалтын

байдал, зар сурталчилгааны талаархи мэдээлэл, хэрэглэгчдийн түвшинг

тодорхойлох

- Хурал зөвлөгөөн зохион байгуулах, хөтөлбөр зохиох, урилга бэлтгэх, хойшлуулах,

цуцлах, хугацааг өөрчлөх

- Эдийн засаг, санхүү болон компанийн үйл ажиллагааны үзүүлэлтүүдийг

харьцуулах, өсөлт бууралт , ашиг орлого, алдагдлыг тооцоолох

- Шинэ ажилтан авах, сонгон шалгаруулалт явуулах, ажлын ярилцлага зохион

байгуулах, ажлаас халах, цомхотгол хийх

- Үйлдвэр, аж ахуйн газар, цех тасгаар зочлох, үйлдвэрлэлийн процесстой танилцах,

тулгарч буй асуудлыг шийдвэрлэх арга замуудыг хайх

- Албан томилолтоор явсан илтгэл бичих, жил, улирал, сарын тайлан гаргах

- Ажлын төлөвлөгөө бичих, хурлын тэмдэглэл, протокол хөтлөх

- Улс орнуудын эдийн засаг, худалдаа борлуулалтыг харьцуулан дүн шинжилгээ

хийх

- Өмнөх шатны англи хэлний хичээлээр үзсэн хэл зүйн мэдлэгийг гүнзгийрүүлэн

тэдгээрийг бизнесийн хэлтэй холбон ашиглах мэдлэгийг эзэмшүүлнэ.

Чадвар

- Дээрхи агуулгын хүрээнд эзэмшсэн мэдлэгээ ашиглан ажил хэргийн англи хэлний

унших,

бичих, ярих, сонсох чадварыг эзэмшүүлнэ.

38

- Дэлхийн улс орнуудын алдартай пүүс, компанийн талаархи мэдээ мэдээллийг

интернетээс эрж хайх, олсон мэдээлэл дээрээ боловсруулалт хийн, илтгэх чадвар

олгохоос гадна ТВ сонин хэвлэлийн бизнесийн мэдээллийг унших, орчуулах

чадвартай болгоно.

Дадал

- Агуулгын хүрээнд олж авсан мэдлэг, чадвараа амьдралд бүтээлчээр ашиглах дадал

суулгах

- Аливаа мэдлэг, чадвараа дадал болгон хувиргаж, өөрөө мэдлэг бүтээх,өөрт

хэрэгцээтэй мэдээллийг эрж хайх, олж авснаа боловсруулан хэрэглэх дадалтай

болгоно.

12. Агуулга хэрэгжүүлэх арга зам.

- Бизнесийн англи хэл –II хичээлийн агуулгыг дадлагын хичээл хэлбэрээр олгоно.

- Дадлагын хичээл нь багшийн удирдлаган доор оюутны ярих, сонсох, бичих, унших

чадварыг хөгжүүлэх, тэдний танин мэдэхүйн үйл ажиллагааг зөв чиглүүлсэн

идэвхтэй сургалтуудын арга болон анги зохион байгуулалтын хэлбэрүүдийг

ашигласан дасгалын хичээл хэлбэртэй байна.

- Багш тухайн мэргэжлийн англи хэл дээрхи сурах бичиг, номноос Case Study

хэлбэрийн ажлуудыг оюутнаар гүйцэтгүүлэх, эх бичвэрүүдээс орчуулга хийлгэж

болно.

- Мөн идэвхтэй сургалтуудын дараах аргуудыг багш бүтээлчээр ашиглаж

болно.Үүнд :

Багаар хамтран ажиллах

Асуудал шийдвэрлэх аргууд

Үзүүлэн таниулах арга

Харилцан ярилцлагын арга

KWL – / Know, Want, Learn / арга

Эх бичиг буюу / Text / дээр ажиллах арга гэх мэт

13.Бизнесийн англи хэл – II хичээлээр оюутны бие даан гүйцэтгэх ажлын төлөвлөгөө.

№

Topics.

Schedule

Spea

k-ing

Writ

-ing

Read

-

ing

Score

1

Prepare company presentation (with team)

30

2

New inventions of 20th century.(each

student less than 3)

30

3

The world’s famous airline companies.

(with team, less than 2 )

30

Youngest billionaires of the world. (more

39

4 than 3 people) 30

5

Billionaires of the world

(with team, each team less than 5 people)

30

6

“Business lunch” prepare menu of the top

Mongolian restaurants.

30

7

Composing company’s figures and graphs.

(each student 2 companies)

30

8

The world’s leading car manufacturers (

Germany - BMW, Mercedes, Italy – Alfa

Romeo, Fiat, French – Citroëns,

Peugeots,

Austin Rover, Ford, Chevrolet,

Lamborghini Diablo, Aston Martin

Lagonda, Ferrari )

30

14. Үнэлгээний хэлбэр: Áàãø óëèðëûí ÿâöàä çààæ áóé õè÷ýýëýýð îþóòíûã òàñðàëòã¿é,

æèãä ¿íýëæ, 5аас доошгүй óäàà ÿâöûí øàëãàëò авсан байна.

Òóõàéí õè÷ýýëýýð îþóòíû ìýäëýã ÷àäâàðûí óëèðëûí ¿íýëýëòèéã ãàðãàõäàà

îþóòíû õè÷ýýëèéí ÿâö äàõü ирц 20 îíîî, èäýâõ îðîëöîî болон явцын шалгалтын 20

îíîî, áèå äààн ã¿éöýòãýñýí àæил 30 îíîî, улирлын øàëãàëò 30 îíîî гэсэн үнэлгээний

шалгуураар òóñ òóñ дүгнэõ áºãººä нийт îноо 100 байна.

Бизнеийн мэргэжлийн 2-ð àíãèéí I óëèðàëä áèçíåñèéí àíãëè õýëèéã ñóäëàõäàà

îþóòàí íèéò 48ïàð áóþó 96 цаг õè÷ýýëд / äîëîî õîíîãò 3 ïàð/ õàìðàãäàõ ¸ñòîé

áºãººä áàãø óëèðëûí ýöýñò îþóòíû èðöèéí îíîîã íýã á¿òýí öàãèéã 0.4

îíîîãîîð òîîöîí õóâèëàí ãàðãàíà.

Áàãø îþóòíû õè÷ýýëèéí ÿâö äàõü èäýâõè îðîëöîî, ìýäëýãèéí õ¿ðýýã õàðãàëçàí

20 õ¿ðòýëõ îíîîã өгнө.

Îþóòàí íèéò 8 óäààãèéí /õî¸ð äîëîî õîíîãò íýã óäàà/ áèå äààõ àæëûã

ã¿éöýòãýí øàëãóóëàõ ¸ñòîé áºãººä áàãø íýã óäààãèéí áèå äààëòûã 30 õ¿ðòýëõ

îíîîãîîð ä¿ãíýí óëèðëûí ýöýñò íèéò àâñàí îíîîã 8-ä õóâààí ¿íýëãýýã òîîöíî.

Îþóòàí óëèðëûí ÿâöàä íèéò 5 óäààãèéí ÿâöûí øàëãàëò ºãºõ ¸ñòîé áºãººä

áàãø íýã óäààãèéí øàëãàëòûã 5 îíîîãîîð òîîöîí ¿íýëãýýã ãàðãàíà.

Îþóòàí óëèðëûí ýöýñò улирлын øàëãàëò ºãºõ áºãººä ýíý øàëãàëòûí ¿íýëãýý

30 îíîî áàéíà.

Багш оюутны улирлын нийт оноог шалгалтын хуудас, оюутны сурлагын дэвтэрт оноо

болон үсгэн тэмдэглэгээгээр бичиж, гарын үсгээр баталгаажуулна

15. Ашиглах үндсэн ном, сурах бичиг ба нэмэлт материалууд, вэбсайтууд.

- Үндсэн сурах бичиг: “Business objectives” student’s book8 workbook, class

cassette

by Vicki Hollett. Oxford University Press 1997.

40

- Нэмэлт сурах бичигүүд: “Business English for the economics” , “English for

managers”,

“Banking and financial English” Mon Sudar publishing. 2004.

- Мөн багш нар хичээлийн нэмэлт материалуудыг дараах вэбсайтуудаас олж авч

болно. Үүнд :

www. businessengstudy.com

www. busineesengonline.com

www. flashcardexchange.com

www.expertenglish.com

www.abroadlanguages.com гэх мэт.

http://www.expertenglish.com/

http://www.abroadlanguages.com/al/english/

41

Ìàãàäëàëûí îíîë õè÷ýýëèéí õºòºëáºð

1. Êðåäèò öàã: 2 êð áóþó 24 öàã ëåêö 16 öàã ñåìèíàð 2. Çààõ àíãè: ÎÓÕÌ 2-ð àíãè 3. Õè÷ýýëèéí òîâ÷ àãóóëãà áóþó ñýäýâ÷èëñýí òºëºâëºãºº:

¹ ÑÝÄÝÂ ËÅÊÖ ÑÅÌ

1 ¯ðæâýðèéí áà íèéëáýðèéí ä¿ðýì 2 1

2 Ñýëãýìýë, Ã¿éëãýìýë, Õýñýãëýë 2 1

3 Äàâòàëòòàé ñýëãýìýë, ã¿éëãýìýë,

õýñýãëýë

2 1

4 Íüþòîíû áèíîì, Ïàñêàëèéí ãóðâàëæèí 2 1

5 Ìàãàäëàëûí ñîíãîìîë òîäîðõîéëîëò 2 2

6 Àêñèîìàòèê òîäîðõîéëîëò 2 1

7 Íºõöºëò ìàãàäëàë, Á¿òýí ìàãàäëàëûí

òîìú¸î

2 2

8 Áåðíóëëûí ñõåì ò¿¿íèé ºðãºòãºë 2 1

9 Îéðîëöîî òîìú¸îíóóä 2 1

10 Ñàíàìñàðã¿é õýìæèãäýõ¿¿í ò¿¿íèé

òîîí õàðàêòåðèñòèê¿¿ä

2 2

11 Òàðõàëòûí ôóíêö, ò¿¿íèé ÷àíàðóóä 2 1

12 Çàðèì òîäîðõîé òàðõàëòóóä 2 2

24 16

4. Ашиглах ном:

Дээд математик 2-р боть

Ц.Лхамсүрэн нар “Дээд математикийн язгуур үндэс” 2-ð áîòü

Ц.Лхамсүрэн нар “Дээд математикийн дасгал бодлого”

Дээд математикийн бодлогын хураамж

Àíäðóõàåâ “Ñáîðíèê çàäà÷ ïî òåîðèè âåðîÿòíîñòè”

42

5. Бие даан хийх ажил, түүний үнэлгээ

Семинар дээр бодсон бодлогоор бие даалтын 50 хувийг, үлдсэн 50 хувийг тодорхой

сэдвээр бие даалган реферат бичүүлж дүгнэнэ.

Áèçíåñ áà íèéãýì õè÷ýýëèéí хөтөлбөр

Õè÷ýýëèéí íýð : Áèçíåñ áà íèéãýì

Èíäåêñ : БН-257

Íèéò öàã : 48 öàã: ëåêö 24 öàã, 16 ñåìèíàð

Êðåäèò : 2

¯çýõ ñåìåñòð : 5, 6– ð ñåìåñòð

Çàëãàìæ õîëáîî : Ìàòåìàòèê, Ôèëîñîôèéí ¿íäýñ, ìèêðî ýäèéí çàñàã, ìàêðî ýäèéí çàñàã,

áèçíåñèéí ñòàòèñòèê, ìåíåæìåíòèéí ¿íäýñ, ìàðêåòèíã, áèçíåñ áà íèéãýì çýðýã õè÷ýýëèéã

¿çñýí áàéíà.

¯íýëãýý: Îþóòàí, íèéò ¿íýëãýýíèé 60 õóâèéã õè÷ýýëèéí ÿâöыí èäýâõè, îðîëöîî, áèå

äààëòûí àæèë, ÿâöыí øàëãàëò, ø¿¿ëãýýð, õàðèí ¿ëäýõ 40 õóâèéã óëèðëûí øàëãàëòààð

öóãëóóëíà.

Áèçíåñ áà íèéãýì õè÷ýýëèéã ñóäëàõ õýðýãöýý, øààðäëàãà

Ìîíãîë Óëñûí ýäèéí çàñàãò õóâèéí ºì÷ äàâàìãàéëàõ áîëæ, õóâèéí õýâøèë ýð÷èìòýé

õºãæèõèéí õýðýýð çàõ çýýëä ºðñºëäººí ìàø õ¿÷òýé ºðíºæ áàéíà. Энýõ¿¿ ºðñºëäººíò

õàðèëöààíä àìæèëòòàé îðîëöîõ, ýäèéí çàñãàà õºãæ¿¿ëýõ øèíý çóóíä áèçíåñ àìæèëòòàé

ýðõëýõ, á¿òýýë÷ýýð àæèëëàæ àìüäðàõàä íü áèçíåñ áà íèéãýì õè÷ýýë äýìæëýã ¿ç¿¿ëæ

áèçíåñèéí òàëààð àëèâàà øèéäâýð ãàðãàõàä íü ãîë áàðèìæàà, îíîëûí ¿íäýñëýë áîëæ ºãíº.

Áèçíåñ áà áèçíåñèéí õàðèëöààíû ìºí ÷àíàðûã îéëãîõ, óëìààð ººðèéí ñàíõ¿¿, áèçíåñèéã

àìæèëòòàé óäèðäàõ, ñàíõ¿¿ãèéí ýðõ ÷ºëººíä õ¿ðãýõýä ýíýõ¿¿ õè÷ýýë òóñëàõ áîëíî. Ýíý

¿¿äíýýñýý áèçíåñ áà íèéãýì õè÷ýýëèéã çàéëøã¿é ¿çýæ ñóäëàõ øààðäëàãàòàé.

Áèçíåñ áà íèéãýì õè÷ýýëèéí çîðèëãî

Áèçíåñ ãýæ þó áîëîõ, áèçíåñèéí ýçýìøëèéí õýëáýð¿¿äèéã òàíèí ìýäýõ, áèçíåñèéí ¿éë

àæèëëàãààòàé õîëáîîòîé ñóäàëãàà øèíæèëãýý,òîîöîîëîë õèéõ, øèéäâýð ãàðãàõ, áèçíåñèéí

îð÷èí, ò¿¿íèé òºëºâ, áèçíåñèéí èðýýä¿éí ÷èã õàíäëàãàä ¿íýëýëò ä¿ãíýëò ºãºõºä òóñëàíà.

Áèçíåñ áà íèéãýì õè÷ýýëèéí çîðèëò

Áèçíåñèéí òàëààðõè ñóóðü ìýäëýãèéã ýçýìøèõ

Áèçíåñèéí øèéäâýð ãàðãàã÷èä, áèçíåñèéí øèéäâýð ãàðãàõ ¿éë ÿâöûã

ñóäëàõ

Áèçíåñèéí áàéãóóëëàãóóä áà áèçíåñèéí îð÷èíã ñóäëàõ

Áèçíåñèéí õàðèëöàà, áèçíåñò ÷èãëýñýí íèéãìèéí áîäëîãûí òàëààð

òàíèëöóóëàõ

Áèçíåñ áà íèéãýì õè÷ýýëèéí ñýäýâ÷èëñýí òºëºâëºãºº, öàã õóâààðèëàëò

43

№ Á¿ëýã Ñýäâ¿¿ä Õè÷ýýëèéí

õýëáýð

Öàã

1 Áèçíåñ ãýæ þó

âý?

1.1 Áèçíåñèéí òîäîðõîéëîëò ëåêö 2 öàã

Äàâòëàãà, òåñò, ÿðèëöëàãà ñåìèíàð 2 öàã

1.2 Æèæèã áîëîí òîìîîõîí áèçíåñ ëåêö 2 öàã

1.3 Áèçíåñèéí ýçýìøëèéí õýëáýð¿¿ä ëåêö 2 öàã


2 Áèçíåñèéí

øèéäâýð

ãàðãàã÷èä áà

øèéäâýð

ãàðãàõ ¿éë

àæèëëàãàà

2.1 Áèçíåñèéí øèéäâýð ãàðãàã÷èä ëåêö 2öàã


2.2 Áèçíåñèéí øèéäâýðèéí òºðë¿¿ä ëåêö 2 öàã

Äàâòëàãà, òåñò, áîäëîãî ñåìèíàð 2 öàã

2.3 Áèçíåñèéí øèéäâýð ãàðãàõ ¿éë ÿâö ëåêö 2 öàã


3 Áèçíåñèéí

áàéãóóëëàãóóä

áà áèçíåñèéí

îð÷èí

3.1 Áèçíåñèéí îð÷íû òóõàé ëåêö 4 öàã

3.2 Áèçíåñèéí íýãäýë ëåêö 2 öàã

Äàâòëàãà, áîäëîãî, òåñò ñåìèíàð 2 öàã

3.3 Áèçíåñèéí õàðèëöààíû òóõàé лекц 2 öàã


3.4 Áèçíåñò ÷èãëýñýí íèéãìèéí áîäëîãî ëåêö 4 öàã


4 Íèéò öàã 40öàã


Ìýðãýæëèéí õóâüä:

Áèçíåñèéí óäèðäëàãûí àëü íýã ÷èãëýëýýð ìýðãýøñýí, îíîëûí ìýäëýãýý ïðàêòèêò õýðýãëýõ

÷àäâàðòàé, áóñäàä îéëãóóëàõ áóþó çààõ àðãà ç¿éã ýçýìøñýí, ýðäýì øèíæèëãýý, ñóäàëãààíû

àæëûí çîõèõ ò¿âøíèé àðãà ç¿éòýé, áàãøèéí ¸ñ ç¿é òºëºâøñºí, áàãøëàõ äóð ñîíèðõîëòîé

ìýðãýæèëòýí áàéíà.

44


Ëåêö óíøèõ, ñåìèíàð, äàäëàãà áîëîí îþóòíû áèå äààõ àæëûã óäèðäàõäàà õè÷ýýëèéí

á¿ëýã, ñýäýâ õîîðîíäûí óÿëäàà õîëáîî, ëîãèê äàðààëëûã îíîâ÷òîé òîãòîîæ, îíîë áà

ïðàêòèêèéí õîëáîîã îéëãîìæòîé ãàðãàõ, îþóòíû ñýòãýí áîäîõ, ìýäëýãýý àøèãëàõ

÷àäâàðûã õºãæ¿¿ëýõ àðãà ç¿éã ýçýìøñýí áàéõ


Îþóòíû îëæ àâñàí ìýäëýã, ìýäýýëëèéã ýìõýëæ, öýãöòýé áîëãîõîä òóñëàõ ÷àäâàð,


Îþóòàí ººðèéí ìýäëýã, ìýäýýëëýý áóñàäòàé õóâààëöàõ, ººðèéãºº çºâ èëýðõèéëæ,

áóñäàäàà îéëãóóëàõ ÷àäâàðòàé áîëîõîä òóñëàõ


Ñóðãàëòûí ìàòåðèàëûã øèíýëýã õýëáýðýýð, îéëãîìæòîé áýëòãýõ, òýäãýýðèéã àøèãëàõ

àðãûã îþóòíóóäàä çààæ ñóðãàõ

Îþóòíû ìýäëýã, ÷àäâàðûã ¿íýëýõ ¿íýëãýýã îéëãîìæòîé, òîäîðõîé áîëãîæ, òýäýíä

õè÷ýýëèéí ýõíýýñ ìýä¿¿ëýõ, îþóòàí á¿ðèéã áîäèòîé ¿íýëýõ


45

Бизнесийн эрх зүй хичээлийн хөтөлбөр

Õè÷ýýëèéí íýð: Бизнесийн ýðõ ç¿é

Èíäåêñ: БЭЗ 327

Íèéò öàã: 80 öàã / 48 öàã ëåêö, 32 öàã ñåìèíàð/

Êðåäèò: 4

Àëü ñåìåñòðò ¿çýõ: 4

Çàëãàìæ õîëáîî: Ýíý õè÷ýýëèéã Ýðõ ç¿éí îíîë, Эдийн засгийн онол, Логик çýðýã õè÷ýýëèéí äàðàà áóþó çýðýãö¿¿ëýí ñóäëàâàë çîõèíî.

Ä/ä Çààâàë ñóäëàñàí áàéõ õè÷ýýë ¯íäýñëýë 1. Ýðõ ç¿éí îíîë Ýðõ ç¿é, õóóëèéí õîîðîíäûí õàðèëöàí õàìààðàë,

íèéãìèéí òîäîðõîé òºðëèéí õàðèëöààã õóóëèàð çîõèöóóëàõ øààðäëàãà, ò¿¿íèéã õýðõýí, ÿìàð àðãà çàìààð õýðýãæ¿¿ëýõ îíîëûã óðüä÷èëàí ñóäëàñàí áàéäàëä ¿íäýñëýí, èðãýíèé ýðõ ç¿é õè÷ýýëèéã ñàëáàð ýðõ ç¿é áîëîõ õóâüä íü ã¿íçãèéð¿¿ëýí ñóäëàõ ñóóðü íü áîëîõ ó÷ðààñ ýðõ ç¿éí îíîë õè÷ýýëèéã þóí ò¿ð¿¿íä ñóäàëñàí áàéõ íü ç¿éòýé.

2. Эдийн засгийн онол

Бизнесийн эрхзүй нь эдийн засгийн онолын ойлголттой холбоотой. Зах зээлийн эдийн засгийн харилцаанд бизнесийн үйл ажиллагааны эрхзүйн зохицуулалтыг танин мэдэх, холбогдох хуулиудыг зөв хэрэгжүүлэх, практикт зөв ойлгоход эдийн засгийн онолын үндсэн ойлголт зайлшгүй шаардлагатай.

3. Ëîãèê Àëиваа ойлголтуудын õàðèëöàí õàìààðëûã îíîëûí òºâøèíä, êàòåãîð÷èëñàí áàéäëààð ñóäàëãààíû õàðèëöàí àäèëã¿é àðãà ç¿éãýýð òàíèí ìýäýõ ìýäëýã, ÷àäâàðûã ýçýìøñýí áàéõ íü èðãýíèé ýðõ ç¿é õè÷ýýëèéí àãóóëãà, ìºí ÷àíàð, õýðýãöýýã õóóëü ç¿éí øèíæëýõ óõààíû òºâøèíä ¿íýëýõ òºäèéã¿é, ýðõ ç¿é äýõ çîõèöóóëàëò, òýäãýýðèéí ¿ð íºëºº, õàðèëöаí õàìààðлын талаар ä¿ãíýëò ãàðãàõàä àðãà ç¿é íü áîëîõ òóë óã õè÷ýýëèéã ñóäàëñàí áàéõ íü ç¿éòýé.

4. Ãàäààä õýë Бизнесийн ýðõ ç¿é õè÷ýýëèéí ëåêöýýð îëñîí ìýäëýãèéã áàòàòãàí ã¿íçãèéð¿¿ëýõ, áèå äààí ñóðàëöàõ, ñåìèíàðûí õè÷ýýëä áýëòãýõ ãàäààä õýë

46

äýýðõ íîì, ñóðàõ áè÷èã, èíòåðíýò ñàéòûã àøèãëàõàä äºõºì áîëîõ òóë ãàäààä õýëíèé õè÷ýýëèéã ñóäëàñàí áàéõ øààðäëàãàòàé.

¯íýëãýý: Õè÷ýýëèéí ÿâöàä îþóòàí ¿íýëãýýíèé 50 õóâèéã èäýâõ îðîëöîî,

áèå äààëòûí àæèë, ÿâöûí øàëãàëòààð öóãëóóëíà. Ýöñèéí øàëãàëòààð ¿íýëãýýíèé 50 õóâèéã àâíà.

Бизнесийн ýðõ ç¿é õè÷ýýëèéã ñóäëàõ õýðýãöýý, øààðäëàãà:

Бизнесийн эрхзүй нь эдийн засгийн болон эрхзүйн харилцан хамаарал бүхий өвөрмөц салбар эрхзүй бөгөөд зах

зээлийн эдийн засгийн харилцаанд аливаа иргэн бизнес эрхэлж ашиг орлогоо байнга нэмэгдүүлэх төдийгүй нөгөө талаас

энэ харилцаанд бүхий л иргэн хэрэглэгч болж оролцдог. Иймээс бизнесийн эрхзүй нь эдийн засгийн ангийн бүхий л

оюутнуудад заавал судлах хичээлийн нэг юм.

ßëàíãóÿà ýдийн засгийн чиглэлээр ñóðàëöàæ áóé îþóòàí ñóðàëöàãñäûí õóâüä ýíý ñàëáàð ýðõ ç¿éã зайлшгүй

ñóäëàõ шаардлагатай бөгөөд ýíý õè÷ýýëèéã ñóäàëñàíààð бизнесийн ýðõ ç¿éí үндсэн ухагдахуун тус бүрийн õîîðîíäûí

óÿëäàà áîëîí îíöëîã øèíæ¿¿äèéã çºâ òàíèí ìýäýõ, ýäèéí çàñãèéí àìüäðàëûí öààøäûí õºãæëèéí ÷èã õàíäëàãà,

áîäèò ç¿é òîãòëóóä òýäãýýðèéã õýðõýí çºâ ойлгох, бизнесийн эрхзүйн салбар дахь õóóëü òîãòîîìæèéã õýðõýí õýðýãëýõ

òàëààð онолын ìýäëýã îëæ àâàõ, ò¿¿íèéãýý àæèë ìýðãýæèë, àìüäðàë àõóéäàà õýðýãëýæ, õýðýãæ¿¿ëæ ñóðàõ

øààðäëàãàòàé.

Зах зээлийн эдийн засгийн харилцааны өнөө үед бизнесийн ýðõ ç¿éí õàðèëöààíä ºäºð òóòàì îðîëöîæ áàéäàã

áºãººä ººðñäèéí õóóëü ¸ñíû ýðõ, àøèã ñîíèðõëîî õàìãààëàõ ýðõýý õýðýãæ¿¿ëýõ ¿¿ðãýý ã¿éöýòãýõèéí òóëä бизнесийн

ýðõ ç¿éí ¿íäñýí àñóóäëóóäûã çºâ òàíèí ìýäýõ, àìüäðàëä õýðýãæ¿¿ëýõ øààðäëàãà çàéëøã¿é ãàð÷ áàéíà.

I.3. Бизнесийн ýðõ ç¿é õè÷ýýëèéí çîðèëãî. Ýíý õè÷ýýëýýð бизнесийн эрхзүйн харилцаанд оролцогчдын аж ахуй эрхлэх

явцад үүссэн ашгийн болон ашгийн бус харилцаа, төрөөс эдийн засагт нөлөөлөх явцад үүссэн харилцаа, түүний мөн чанар

эрхзүйн зохицуулалтын îíöëîã, õîëáîãäîõ õóóëü òîãòîîìæèéí òàëààð îíîëûí ìýäëýã îëãîõ çàìààð бизнесийн эрхзүйн

зохицуулалтыг çºâ òàíèí ìýäýõ, олж авсан мэдлэгээ практикт хэрэглэх ÷àäâàð ýçýìø¿¿ëýõ зорилготой.

I.4. Бизнесийн ýðõ ç¿é õè÷ýýëèéí çîðèëò.

Ýðõ ç¿éí òîãòîëöîîíä бизнесийн ýðõ ç¿éí ã¿éöýòãýõ ¿¿ðãèéã танин мэдэх

Бизнесийн ýðõ ç¿éí îíîëûí ñóóðü ìýäëýã ýçýìøèõ

Бизнесийн ýðх зүйн хүрээнд хийгдэх аливаа гэрээ, дүрэм, шийдвэрийг хуульзүйн үүднээс боловсруулах чадвар

эзэмших

Бизнесийн ýðõ ç¿éí ¿íäñýí îéëãîëòóóäûã эдийн засгийн ойлголтуудтай харьцуулан тайлбарлах чадварыг

эзэмших

Практикт гарч буй бизнесийн маргаануудад хуульзүйн үүднээс дүгнэлт өгөх чадвар эзэмших

Îëæ àâñàí ìýäëýãýý àìüäðàë, ïðàêòèêò õýðýãëýæ ñóðàõ

I.5 Бизнесийн ýðõ ç¿é õè÷ýýëèéí ñýäýâ÷èëñýí òºëºâëºãºº, öàãèéí õóâààðèëàëò

47

¹ Ëåêöèéí õè÷ýýëèéí ñýäâèéí íýð Öàã Ñåìèíàðûí õè÷ýýëèéí ñýäâèéí íýð Öàã

Эрхзүй ба нийгмйин харилцаа 2 Эрхзүй бусад нийгмйин харилцааг зохицуулж буй

хэм хэмжээнээс ялгаатай болох нь 2

Иргэний эрхзүйн харилцаа 8

Èðãýíèé ýðõ ç¿éí харилцаанд оролцогч этгээд

Төр

Бодгаль этгээд

Хуулийн этгээд

2

Бизнесийн эрхзүйн ойлголт,

зохицуулах зүйл, арга, зарчим

2

Бизнесийн эрхзүйн зах зээлийн эдийн засгийн

харилцаанд гүйцэтгэх үүрэг

Нийгмийн харилцаа-зохицуулах зүйл

Бизнесийн эрхзүйн зохицуулалтын

аргын онцлог

Холимог салбар эрхзүй болох нь

Зарчмууд, онцлог

2

Бизнесийн эрхзүйн харилцаа 2

Бизнесийн эрх зүйн харилцаа-иргэний эрхзүйн

харилцаа

Бизнесийн эрхзүйн харилцааны онцлог

2

Нөхөрлөл- бизнесийн эрхзүйн

харилцааны субъект болох нь 2

Нөхөрлөл- ашгийн төлөө хуулийн этгээд мөн.

Нөхөрлөл- бизнесийн харилцааны

субъект

Нөхөрлөл үүсгэн байгуулах, түүний

онцлог

Нөхөрлөл- бусад ашгийн төлөө хуулийн

этгээдээс ялгаатай болох нь

2

Компаний ойлголт, ХК болон ХХК 2

Компани- бизнесийн эрхлэх түгээмэл хэлбэр

болох нь

Компаний онцлог

ХК, ХХК-ий ялгаа

Компани үүсгэн байгуулах

2

Компаний хөрөнгө 6

Бизнес эрхлэхэд хөрөнгө чухал болох нь

Хувь нийлүүлэгчдийн хөрөнгө

Өөрийн хөрөнгө

2

48

Компаний удирдлага зохион

байгуулалт, өөрчлөн байгуулах 4

Компаний удирдлага, зохион байгуулалт нь

компаний хэлбэрээс шалтгаалах нь

ХНХ

ТУЗ

ХШЗ

Гүйцэтгэх захирал

Компани өөрчлөн байгуулах, түүний хуульзүйн үр

дагавар

4

Их хэмжээний болон сонирхлын

зөрчилтэй хэлцэл 2

Бизнесийн эрхзүйн харилцаанд хэлцэл чухал

болох нь

Иргэний эрхзүйн бусад хэлцлээс

ялгаатай болох нь

Компаний холбогдох хэлцлийн

хуульзүйн үр дагавар

2

Хуулийн этгээдийн нэгдэл 2

Бизнесийн харилцаанд үйл ажиллагаа болон

өмчөө нэгтгэн оролцох

Концерн

Корпораци

Групп гм.

Дампуурлын зохицуулалт

2

Бизнесийн хуулийн этгээдийн дампуурал, түүний

хуульзүйн үр дагавар 2

Өрсөлдөөн, түүний зохицуулалт 2

Бизнесийн эрхзүйн харилцаанд оролцогч-

өрсөлдөөн

Зүй ѐсны монополь

Давамгай байдалтай аж ахуйн нэгж

Иргэн

4

Хөрөнгө оруулалт, түүний

зохицуулалт 2

Гадаадын хөрөнгө оруулалттай аж ахуйн нэгж

түүний зохицуулалт

Оюуны өмчийн ойлголт 2

Оюуны өмч ба бизнес

Бизнесийн эрхзүйн харилцаанд оюуны

өмч чухал болох нь

Зохиогчийн эрх

Аж үйлдвэрийн өмчийн эрх

2

Гэрээний ойлголт 2

Гэрээ бизнесийн амжилтын үндэс болох нь

Гэрээний ойлголт

Гэрээний талууд

Гэрээний зүйл

Гэрээ байгуулах

49

Гэрээний тусгай төрлүүд 6

Бизнесийн харилцаанд түгээмэл хэрэглэгдэж буй

гэрээнүүд

Худалдах, худалдан авах гэрээ

Бэлэглэл

Франчайзи

2

Татвар, гаалийн зохицуулалт 2

Ашгийн төлөө үйл ажиллагаа явуулж

буй этгээдэд ноогдох татвар

Гаалийн зохицуулалтын ойлголт

2

Нийт бүгд: 80 цаг үүнээс: лекц: 48 цаг, сем: 32 цаг


Ìýðãýæëèéí òàëààð:

Õóóëü ç¿éí øèíæëýõ óõààíû îíîëûí ã¿í áàò ìýäëýãòýé èðãýí, бизнесийн ýðõ ç¿éí ÷èãëýëýýð ìýðãýøñýí, îíîëûí

ìýäëýãýý ïðàêòèêòàé õîëáîæ îéëãîõ, áóñäàä îéëãóóëàõ ÷àäâàðòàé, ýðäýì øèíæèëãýý, ñóäàëãààíû àæëûí àðãà ç¿é,

áîëîâñðîë ñóäëàë çààõ àðãà ç¿éí çîõèõ ìýäëýã ÷àäâàð ýçýìøñýí áàãøèéí ¸ñ ç¿é òºëºâøñºí ìýðãýæèëòýí áàéíà.

Çààõ àðãà ç¿éí õóâüä: Ëåêö óíøèõ, ñåìèíàð áîëîí îþóòíóóäûí áèå äààõ àæëûã óäèðäàõäàà áóñàä ñàëáàð ýðõ ç¿é áîëîí

òóõàéí õè÷ýýëèéí ñýäýâ õîîðîíäûí ëîãèê äàðààëàë óÿëäààã îíîâ÷òîé õîñëóóëæ, ïðàêòèêòàé õîëáîí

îþóòíû ñýòãýí áîäîõ ÷àäâàðûã õºãæ¿¿ëýõ àðãà ç¿éã ýçýìøñýí áàéõ

Îþóòíû ìýäëýã áîëîí ëåêöýýð îëæ àâñàí ìýäýýëýë äýýð ñóóðèëàí èðãýíèé ýðõ ç¿éí îíîëûí ìýäëýãèéã

á¿òýýõ ¿éë ÿâöûã óäèðäàæ ÷àääàã áàéõ

Ìýäýýëýë ò¿ãýýõ áîëîí îðîëöîîíû èäýâõòýé àðãóóäûã àøèãëàäàã áàéõ

Áóñàä:

Ñóðãàëòûí ìàòåðèàë /ñóðàõ áè÷èã, ëåêöèéí òýìäýãëýë, ñåìèíàðûí ñýäýâ, ¿ëãýð÷èëñýí àæèëáàð çýðýã/-

ûã øèíýëýã õýëáðýýð áýëòãýõ, òýäãýýðèéã àøèãëàõ àðãûã îþóòíóóäàä çààæ ñóðãàõ

Îþóòíóóäàä çîðèóëñàí ãàðûí àâëàãûã òîâ÷, òîäîðõîé, ýíãèéí õÿëáàðøóóëñàí àðãààð áýëòãýõ

Õè÷ýýëýýð îëñîí ìýäëýã, ÷àäâàðûã ¿íýëýõ çîõèñò øàëãóóðûã ñîíãîí àâ÷, îþóòàí íýã á¿ðèéã

áîäèòîéãîîð ä¿ãíýõ ÷àäâàðòàé áàéõ

Îð÷èí ¿åèéí òåõíèê õýðýãñýë àøèãëàí ñóðãàëòûã çîõèîí áàéãóóëàõ ÷àäâàðòàé áàéõ

Практикт гарсан бодит маргааныг онолын үүднээс тайлбарлах чадвартай байх

Бизнесийн эрхзүйн хүрээнд гарч буй тулгамдсан асуудалд өөрийн зүгээс онолын үндэслэлтэйгээр тайлбарлах

чадвартай байх

50

Санхүүгийн онол бодлого

Õè÷ýýëèéí íýð : Санхүүгийн онол бодлого

Èíäåêñ : СОБ-388

Íèéò öàã : 40 öàã: ëåêö 24 öàã, 16 ñåìèíàð

Êðåäèò : 2

¯çýõ ñåìåñòð : 4– ð ñåìåñòð

Çàëãàìæ õîëáîî : Ìàòåìàòèê, Ôèëîñîôèéí ¿íäýñ, ìèêðî ýäèéí çàñàã, ìàêðî ýäèéí

çàñàã, áèçíåñèéí ñòàòèñòèê, ìåíåæìåíòèéí ¿íäýñ, бизнес ба нийгэм, ìàðêåòèíã çýðýã

õè÷ýýëèéã ¿çñýí áàéíà.

¯íýëãýý: Îþóòàí, íèéò ¿íýëãýýíèé 60 õóâèéã õè÷ýýëèéí ÿâöыí èäýâõè, îðîëöîî, áèå

äààëòûí àæèë, ÿâöыí øàëãàëò, ø¿¿ëãýýð, õàðèí ¿ëäýõ 40 õóâèéã óëèðëûí øàëãàëòààð

öóãëóóëíà.

Ñàíõ¿¿гийн онол бодлого õè÷ýýëèéã ñóäëàõ õýðýãöýý, øààðäëàãà Бизнесийн удирдлагын чиглэлээр суралцаж буй оюутнууд санхүүгийн суурь ойлголтуудыг

судлах шаардлагатай бөгөөд энэхүү шаардлагын хүрээнд тус хичээлийг судлах болно.

Санхүүгийн онол бодлого õè÷ýýëèéí çîðèëãî

Санхүү ãýæ þó áîëîõ, санхүүгийн орчинг судалж, хөрөнгө оруулалтын хувилбаруудыг үнэлж,

улмаар хөрөнгө оруулалт болон санхүүжилтын шийдвэр гаргах боломжтой болохын дээр

байгууллагын санхүүгийн үйл ажиллагаанд санхүүгийн шинжилгээ хийж үнэлэлт, дүгнэлт өгөх ур

чадвар эзэмшүүлнэ.

Санхүүгийн онол бодлого õè÷ýýëèéí çîðèëò

Санхүүгèéí òàëààð ñóóðü ìýäëýãèéã ýçýìøèõ

Санхүүгийн áàéãóóëëàãóóä áà санхүүгийн зах зээлийг ñóäëàõ

Санхүүгийн салбаруудын онцлогийг судлах

Санхүүгийн онол бодлого õè÷ýýëèéí ñýäýâ÷èëñýí òºëºâëºãºº, öàã õóâààðèëàëò

51

№ Á¿ëýã Д/д Ñýäâ¿¿ä Õè÷ýýëèéí

õýëáýð

Öàã

1 Санхүү гэж юу

вэ?

1.1 Санхүү гэж юу вэ? Санхүүгийн ангилал ëåêö 2 öàã

1.2 Äàâòëàãà, òåñò, ÿðèëöëàãà ñåìèíàð 2 öàã

1.3 Санхүүгийн байгууллагууд ба зах зээл ëåêö 2öàã

1.4. Äàâòëàãà, òåñò, ÿðèëöëàãà ñåìèíàð 2 öàã

2 Төрийн санхүү

гэж юу вэ?

2.1 Төрийн санхүүг төлөвлөлтийн тухай ëåêö 2öàã

2.2 Төсвийн зарлага, зардлын ангилал лекц 4 цаг

2.3 Äàâòëàãà, òåñò, áîäëîãî ñåìèíàð 4 öàã

2.4 Төсвийн орлого, албан татварын тухай лекц 2 öàã


3 Даатгалын

санхүү

3.1 Нийгмийн даатгал ëåêö 4 öàã

3.2 Äàâòëàãà, òåñò, áîäëîãî ñåìèíàð 2öàã

3.3 Арилжааны даатгал лекц 2 öàã


4 Санхүүгийн

бодлого

4.1 Санхүүгийн хяналт ба санхүүгийн бодлого

хэрэгжилт

лекц 2 öàã

4.2 Бизнесийн байгууллагын санхүүгийн онцлог лекц 2 öàã

4.3 Äàâòëàãà, òåñò, áîäëîãî семинар 2 цаг

4.4 Ашгийн бус байгууллагын санхүү, онцлог лекц 2 öàã

5 Íèéò öàã 40 öàã

Áàãøèä òàâèãäàõ øààðäëàãà Ìýðãýæëèéí õóâüä:

Áèçíåñèéí óäèðäëàãûí àëü íýã ÷èãëýëýýð ìýðãýøñýí, îíîëûí ìýäëýãýý ïðàêòèêò õýðýãëýõ

÷àäâàðòàé, áóñäàä îéëãóóëàõ áóþó çààõ àðãà ç¿éã ýçýìøñýí, ýðäýì øèíæèëãýý, ñóäàëãààíû

àæëûí çîõèõ ò¿âøíèé àðãà ç¿éòýé, áàãøèéí ¸ñ ç¿é òºëºâøñºí, áàãøëàõ äóð ñîíèðõîëòîé

ìýðãýæèëòýí áàéíà.


52

Ëåêö óíøèõ, ñåìèíàð, äàäëàãà áîëîí îþóòíû áèå äààõ àæëûã óäèðäàõäàà õè÷ýýëèéí á¿ëýã, ñýäýâ õîîðîíäûí óÿëäàà õîëáîî, ëîãèê äàðààëëûã îíîâ÷òîé òîãòîîæ, îíîë áà ïðàêòèêèéí õîëáîîã îéëãîìæòîé ãàðãàõ, îþóòíû ñýòãýí áîäîõ, ìýäëýãýý àøèãëàõ ÷àäâàðûã õºãæ¿¿ëýõ àðãà ç¿éã ýçýìøñýí áàéõ


Îþóòíû îëæ àâñàí ìýäëýã, ìýäýýëëèéã ýìõýëæ, öýãöòýé áîëãîõîä òóñëàõ ÷àäâàð, ýðìýëçýëòýé áàéõ

Îþóòàí ººðèéí ìýäëýã, ìýäýýëëýý áóñàäòàé õóâààëöàõ, ººðèéãºº çºâ èëýðõèéëæ, áóñäàäàà îéëãóóëàõ ÷àäâàðòàé áîëîõîä òóñëàõ


Ñóðãàëòûí ìàòåðèàëûã øèíýëýã õýëáýðýýð, îéëãîìæòîé áýëòãýõ, òýäãýýðèéã àøèãëàõ àðãûã îþóòíóóäàä çààæ ñóðãàõ

Îþóòíû ìýäëýã, ÷àäâàðûã ¿íýëýõ ¿íýëãýýã îéëãîìæòîé, òîäîðõîé áîëãîæ, òýäýíä õè÷ýýëèéí ýõíýýñ ìýä¿¿ëýõ, îþóòàí á¿ðèéã áîäèòîé ¿íýëýõ


“Ñàíõ¿¿гийн онол бодлого” õè÷ýýëèéí çààõ àðãà ç¿é

Ñàíõ¿¿ãèéí онол бодлого õè÷ýýëèéí çààõ àðãà ç¿éä òàâèãäàõ øààðäëàãà

Ñàíõ¿¿ãèéн онол бодлого õè÷ýýëèéí ñóäëàõ ç¿éë, çîðèëãî, çîðèëòòîé óÿëäàí ýíýõ¿¿

õè÷ýýëèéã çààõ àðãà ç¿éä äàðààõ øààðäëàãà òàâèãäàíà. ¯¿íä:

Ýíý õè÷ýýëèéí åðºíõèé çîðèëãî, á¿ëýã, ñýäýâ òóñ á¿ðèéí çîðèëãûã õàíãàõóéö, òóõàéí ñýäâèéíõýý àãóóëãûã áîãèíî õóãàöààíä ãàðãàæ èðýõýýð ñóðãàëòûí àðãà, õýëáýðèéã ñîíãîí õè÷ýýëýý ÿâóóëàõ,

Îþóòàí á¿ð õè÷ýýëä æèãä, èäýâõèòýé îðîëöîõ áîëîìæ, íºõöºëèéã á¿ðä¿¿ëýõ,

Õè÷ýýëèéí àãóóëãà íü îíîë, ïðàêòèêò íèéöñýí áàéõ

Îþóòíû ìýäëýã, ÷àäâàðûã áîãèíî õóãàöààíä, áîäèòîé ¿íýëýõ øàëãóóðûã ñýäýâ áîëãîíä òîãòîîõ

Ñóðãàëòûí áîëîìæèò àðãóóä

Ñàíõ¿¿ãèéí онол бодлого õè÷ýýëèéã òºðºë á¿ðèéí àðãààð ÿâóóëæ áîëíî. Ýíä õýðýãëýõ

áîëîìæòîé íèëýýä àðãóóäûã ñàíàë áîëãîí òàâüæ áàéíà. Ìýäýýæ, òóõàéí ñóðãóóëèéí íºõöºë

áàéäàë, õè÷ýýë çààæ áóé áàãøèéí áîëîìæ, ÷àäâàðààñ õàìààð÷, òîõèðîìæîé àðãàà ñîíãîõ íü

ç¿éòýé þì.

1. Ëåêöèéí õýëáýð íü ìýäýýëýë äàìæóóëàõ íýã ñóâàã áîëîí àøèãëàãääàã. Ñàíõ¿¿ãèéí

онол бодлого õè÷ýýëèéí óõàãäàõóóíóóä, òýäãýýðèéí õàðèëöàà, õîëáîî, ¿íäñýí îéëãîëòûã

ëåêöèéí õýëáýðýýð ºã÷, àøèãëàõ ýõ ñóðâàëæ, ìàòåðèàëûã çààæ ºãºõºä ëåêöèéí õýëáýð èë¿¿ ¿ð

ä¿íòýé áàéäàã. Ìýäýýëëèéí ººð ñóâãóóäûã àøèãëàí, õîëáîãäîõ ìàòåðèàëûã îëîõ áîëîìæòîé

53

áîëñîí îð÷èí ¿åä öýýæýýð áè÷¿¿ëäýã àðãààñ á¿ðìºñºí òàòãàëçàæ, áàãø ººðèéí öóãëóóëñàí

ìýäýýëëýý õóðààíãóé õýëáýðò îðóóëàí, îþóòíóóäàä òàéëáàðëàí, íàðèéí òºâºãòýé, ãîë

àñóóäëóóä äýýð àíõààðëûã õàíäóóëàõ íü òýäíèé öàãèéã õýìíýõ, ìýäýýëýë îëæ àâàõ ÷àäâàðûã

íýìýãä¿¿ëýõ à÷ õîëáîãäîëòîé. Ëåêöèéí ÿâöàä òóõàéí ñýäâèéí òàëààðõ çóðàã, á¿ä¿¿â÷, áóñàä

¿ç¿¿ëýí òàíèóëàõ ìàòåðèàëûã ºðãºíººð àøèãëàõ, òåõíèê õýðýãñëèéã õýðýãëýõ íü áîãèíî

õóãàöààíä èõ ìýäýýëýë äàìæóóëàõ, ñýäâèéí àãóóëãûã á¿ðýí ãàðãàõàä à÷ òóñòàé.

Ëåêöèéí ¿åä, çàðèì òîõèîëäîëä òîãëîîìûí õýëáýðýýð ÿâóóëàõ áîëîìæòîé áºãººä èõýýõýí

áýëòãýë, öàã õóãàöàà øààðäàíà.

2. Ñåìèíàðûí õýëáýð íü Ñåìèíàðûí õè÷ýýëèéí õýëáýðèéã îëîí àðãààð ÿâóóëàõ

áîëîìæòîé. Òóõàéëáàë, ÿðèëöëàãûí àðãà, àñóóäàë äýâø¿¿ëæ øèéäâýðëýõ, êåéñ àæèëëàõ,

òîãëîîìûí àðãà, áîäëîãî, äàñãàë àæèëëàõ, ýññý, ðåôåðàò áè÷èõ, çàãâàð÷ëàë õèéõ ã.ì.

Ñàíõ¿¿гийн онол бодлого õè÷ýýëèéí ñåìèíàð íü åðºíõèéäýý òåñò àæèëëàõ, ÿðèëöëàãà

õèéõ, áîäëîãî äàñãàë àæèëëàõ çýðýã àðãàä òóëãóóðëàí ÿâàãäàíà.

Ñàíõ¿¿ãèéí онол бодлого õè÷ýýëèéí ¿íýëãýý

¯íýëãýýíèé çîðèëãî

“Ñàíõ¿¿ онол бодлого” õè÷ýýëèéí çîðèëãîî õýðõýí õàíãàñàí, îþóòíóóä ýíý õè÷ýýëýýð ÿìàð

ìýäëýã àâ÷, ÷àäâàð ýçýìøñýíèéã áîäèòîéãîîð òîäîðõîéëîõîä ¿íýëãýýíèé ãîë çîðèëãî

îðøèíî.

¯íýëãýýã äàðààõ ç¿éëñýä àøèãëàíà.

Ñóðãàëòûí ¿ð ä¿íä õè÷ýýëèéí çîðèëãî õàíãàãäñàí ýñýõ, ÿìàð ò¿âøèíä õàíãàãäñàí Áàãø õè÷ýýëèéí àãóóëãûã á¿ðýí ãàðãàæ, ºãºõ ¸ñòîé ìýäëýãèéã ºã÷ àäñàí ýñýõ Áàãøèéí çààõ áîëîí ìýðãýæëèéí óð ÷àäâàð ÿìàð ò¿âøèíä áàéãààã òîäîðõîéëîõ Îþóòàí óã õè÷ýýëèéã ÿìàð ò¿âøèíä ýçýìøñýí, äàâòàí ñóðàõ øààðäëàãàòàé ýñýõ Îþóòíû ñóð÷ áîëîâñðîõ ýðìýëçëèéã èäýâõæ¿¿ëæ ÷àäàæ áóé ýñýõ

¯íýëãýýíèé øàëãóóð “Ñàíõ¿¿ãèéí онол бодлого” õè÷ýýëèéí á¿ëýã á¿ðýýð ¿íýëãýýíèé õóâèéã òîäîðõîéëæ, á¿ëýã

äîòîð ¿íýëãýýíèé ¿ëãýð÷èëñýí õóâèéã ãàðãàõ îðîëäëîãî õèéëýý. Ãýõäýý ýíý õóâü áîë

òóõàéí áàãøèéí õóâüä ººð÷ëºõ áîëîìæòîé áàéõ íü çîõèìæòîé.

¯íýëãýýíèé õóâèóä (á¿ëãýýð)

I á¿ëýã -30%

II á¿ëýã -30%

III á¿ëýã -20%

IV бүлэг -20% Нийт -100%

ouhm 3-4-r ulirald ordog hicheelvvd

Documents