plan inwestycyjny dla lokalnego przetwórstwa i dystrybucji żywności
TRANSCRIPT
Plan inwestycyjny dla lokalnego przetwórstwa
i dystrybucji żywności
Part-financed by the European Union (European Regional Development Fund
and European Neighbourhood and Partnership Instrument)
Mariusz MatykaJerzy KopińskiAndrzej Madej
Jarosław Stalenga
Puławy 2013
1 Michalak J., Kozłowski W. 2010: Krok po kroku, czyli jak przygotować dobry biznesplan. UWM Olsztyn.2 http://www.arimr.gov.pl/fileadmin/pliki/zdjecia_strony/278/WZPI_141009.pdf
WstępProdukcja rolnicza ze względu na istniejące uwarunkowania posiada charakter
wybitnie surowcowy. Stan ten ulegał w ostatnich latach znacznemu wzmocnieniu i utrwaleniu. Silny rozwój zakładów przetwórczych i sieci handlowych w większości wyeliminował bezpośrednią wymianę handlową pomiędzy producentami i kon- sumentami żywności. Pomimo wielu zalet tego procesu, niesie on za sobą rów- nież szereg niekorzystnych następstw ekonomicznych i środowiskowych. Zali- czyć do nich można słabą pozycję przetargową indywidulanych gospodarstw rolnych w stosunku do znacznie większych uczestników łańcucha przetwórstwa i dystrybucji żywości. W efekcie duża część wartości dodanej wyrażonej docho- dem jest przejmowana przez silniejszych uczestników rynku. Osłabia to żywot- ność ekonomiczną gospodarstw i bardzo często skutkuje nieproporcjonalnymi różnicami pomiędzy cenami uzyskiwanymi przez rolników, a tymi, które za żywność płacą konsumenci. Ze środowiskowego punktu widzenia nadmierna rozbudowa łańcuchów przetwórczych i dystrybucyjnych wiąże się ze znacznymi nakładami energetycznymi, m.in. na przechowywanie i transport. Przekłada się to bezpośrednio na emisję gazów cieplarnianych i zwiększa „ślad węglowy” produktów żywnościowych. Z tego powodu w pełni uzasadniony jest rozwój lokalnego przetwórstwa i dystrybucji żywności, co pozwoli stworzyć częściową przeciwwagę dla dużych jednostek przemysłowych i sieci handlowych. Dzięki temu możliwe będzie także częściowe ograniczenie niekorzystnych następstw procesów globalizacji rynku żywości.
Wspieranie oraz promocja lokalnych systemów produkcji, dystrybucji oraz konsumpcji żywności jest jednym z najważniejszych celów projektu BERAS Implementation. W projekcie tym korzyści środowiskowe związane z wdrażaniem takich systemów rozpatrywane są w relacji do jakości wód Morza Bałtyckiego. Pogarszający się stan wód tego akwenu jest pośrednio związany z istniejącym rozbudowanym i energochłonnym łańcuchem przetwórstwa i dystrybucji żywości. Większość gospodarstw rolnych nie jest w stanie wygospodarować odpowiednich nadwyżek pieniężnych w celu sfinansowania inwestycji w drobne przetwórstwo, dlatego przy finansowaniu nowych inwestycji musi się wspierać kapitałem zewnętrznym pozyskiwanym np. w formie kredytu. Z tego powodu bardzo istotne jest zdefiniowanie potencjału własnego gospodarstwa, możliwości finasowania ze źródeł zewnętrznych oraz określenie opłacalności planowanego przedsięwzięcia. Pozwoli to na racjonalne zaplanowanie inwestycji oraz znacznie ograniczy ryzyko z nią związane. Realizacje tych celów umożliwia przygotowanie odpowiedniego planu inwestycyjnego.
Główne funkcje i elementy planu inwestycyjnegoPlan inwestycyjny jest dokumentem, który na podstawie danych historycznych
oraz diagnozy obecnej sytuacji umożliwia projekcję nakładów i efektów finan- sowych związanych z planowaną działalnością. Rzetelnie przygotowany plan inwestycyjny umożliwia dokładne przeanalizowanie wszystkich aspektów zwią- zanych z rozpoczęciem nowej działalności. Pozwala również na sprawdzenie jakie środki materialne i finansowe będą niezbędne do zrealizowania zamierzonego celu1.
Prawidłowo przygotowany plan inwestycji2 powinien zawierać:1. Podstawowe dane o inwestorze.2. Opis planowanej inwestycji.
- 3 -
3. Syntetyczny opis gospodarstwa i posiadanych zasobów.4. Analizę potrzeb i korzyści.5. Analizę sposobu finansowania planowanej inwestycji.6. Analizę kosztów inwestycji.7. Analizę finansową.8. Wybrane wskaźniki finansowe.
Przykładowy plan inwestycyjny
Podstawowe dane o inwestorze
Ekologiczne Gospodarstwo Ogrodnicze „Barwy Zdrowia” należące do Tomasza Obszańskiego funkcjonuje od 1998 roku. Położone jest na Płaskowyżu Tarnogrodz- kim, we wschodniej części Kotliny Sandomierskiej i południowo-wschodniej części województwa lubelskiego, powiecie biłgorajskim.
Dane adresowe: ul. Biłgorajska 150, 23-420 Tarnogród,tel. 791 444 070, fax: (84) 689 76 [email protected]://www.barwyzdrowia.pl/
Opis planowanej inwestycji
Gospodarstwo planuje podjąć działalność w zakresie tłoczenia na zimno i dystrybucji olejów roślinnych pochodzących z surowców ekologicznych. W tym celu niezbędny jest zakup kompletnej Tłoczni Olejów Roślinnych i samochodu dostawczego. W skład linii technologicznej Tłoczni wchodzi: prasa do tłoczenia olejów roślinnych – 2 szt., instalacja kompletna – 1 kpl. (wanna zbiorcza oleju wytłoczonego – 1 szt., zbiorniki sendymentacyjne – 2 szt., pompa wirnikowa – 1 szt., orurowanie instalacji i przynależna armatura – 1 kpl., instalacja do butelkowania oleju – 2 kpl.), stoły technologiczne (hala produkcyjna i magazyn produktów) – 4 szt., zbiornik magazynowy nasion – 2 szt., zbiornik zmianowy (obsługujący prasę) – 2 szt., konstrukcja ramy obrotowej zbiorników sendymentacyjnych – 1 szt. Tłocznie olejów wysokiej jakości odbywać się będzie w niskiej temperaturze (ok. 20°C). Po wytłoczeniu olej będzie przez okres 72-96 godzin poddawany procesowi sedymentacji (samoczynne naturalne oczyszczanie oleju), a następnie butelkowany. Zakłada się, że produkcja oleju odbywać się będzie przez co naj- mniej 15 dni w ciągu miesiąca. Ze względu na to, że rolnik będzie obsługiwał linię technologiczną oraz dystrybuował produkt finalny we własnym zakresie, jego cena będzie konkurencyjna. Ponadto możliwe będzie uzyskanie dodatkowych przychodów ze sprzedaży makuchu, który jest produktem ubocznym procesu technologicznego.
W celu zapewnienia prawidłowej dystrybucji uzyskanego produktu w lokalnych punktach sprzedaży niezbędny jest zakup samochodu dostawczego z izotermiczną skrzynią ładunkową.
Zakłada się, że realizacja inwestycji pozwoli na zwiększenie dochodu poza- rolniczego w gospodarstwie, znacznie skróci łańcuch dystrybucji oraz pozwoli na realizację idei konsumpcji żywności ze źródeł lokalnych.
- 4 -
Syntetyczny opis gospodarstwa i posiadanych zasobów
Gospodarstwo posiada około 19 ha użytków rolnych (UR), a w strukturze ich wykorzystania dominują plantacje jagodowe (10,7 ha) oraz grunty orne (7,9 ha). W gospodarstwie znajduje się również budynek, w którym docelowo umieszczona będzie linia do tłoczenia oleju oraz chłodnia, w której uzyskany produkt będzie przechowywany. Gospodarstwo jest bardzo dobrze wyposażone w ciągniki i maszyny rolnicze.
Fot. Gospodarstwo i przetwórnia p. Obszańskiego
- 5 -
Analiza potrzeb i korzyści
W celu realizacji inwestycji gospodarstwo musi zakupić maszyny i pojazd zgodnie z wykazem zamieszczonym w tabeli 1.
Tabela 1. Zestawienie zakresu rzeczowego inwestycji
Marka, typ lub rodzaj Parametr(y) charakteryzujący przedmiot (przedział mocy lub wydajności itp.)
Prasy do tłoczenia olejów 60 kg nasion/godz.
Instalacja kompletna wanna, zbiorniki, pompa, orurowanie, butelkowanie
Stoły technologiczne – hala produkcyjna 850 x 3050
Stoły technologiczne – magazyn produktów 600 x 2000
Zbiorniki – magazyn nasion 4 m3
Zbiorniki zmianowe obsługujący prasę
Konstrukcja ramy obrót – pochylenie zbiornika do mycia
Mercedes-Benz Sprinter 316 CDI 163 kM
W celu budowy i rozwoju sieci sprzedaży uzyskanego oleju roślinnego planuje się zamieszczenie reklamy w prasie lokalnej, budowę strony internetowej oraz dystrybucję ulotek reklamowych.
Skalkulowany wzrost dochodu po upływie pięciu lat od rozpoczęcia inwestycji powinien wynosić 28 353 zł/rok.
Analiza sposobu finansowania planowanej inwestycji
Planowana inwestycja będzie finansowana ze środków własnych i kredytu zgodnie ze schematem przedstawionym w tabelach 2 i 3.
Tabela 2. Wartość środków własnych przeznaczonych na sfinansowanie inwestycji
- 6 -
Roczny dochód netto gospodarstwa, w tym:
Rok bazowy
- 1
Rok bazowy
Rok bazowy
+ 1
Rok bazowy
+ 2
Rok bazowy
+ 3
Rok bazowy
+ 4
Rok bazowy
+ 5
Z tytułu prowadzonej działalności rolniczej 65 700 65 700 65 700 65 700 65 700 65 700 65 700
Z tytułu działalności pozarolniczej objętej operacją
3 681 20 481 23 761 26 385, 28 353
Z innych źródeł oszczędności 28 000 47 000 72 000
DOCHÓD RAZEM 93 700 112 700 141 381 86 181 89 461 92 085 94 053
Stan środków finansowych na sfinansowanie inwestycji
93 700 112 700 141 381 86 181 89 461 92 085 94 053
Lp. Rodzaj zadłużenia Rok
zaciągnięcia zobowiązań
Kwota zadłużenia
Wykorzystanie środków obcych do finansowania kosztów operacji
w okresie realizacji operacji
Rok
bazo
wy
- 1
Rok
bazo
wy
Rok
bazo
wy
+ 1
Rok
bazo
wy
+ 2
Rok
bazo
wy
+ 3
Rok
bazo
wy
+ 4
Rok
bazo
wy
+ 5
1. kredyt pomostowy Rok bazowy + 1 200 000 200 000
Obsługa zadłużenia w kolejnych latach (kapitał + odsetki)
Lp.
Rok bazowy
- 1
Rok bazowy
Rok bazowy + 1
Rok bazowy
+ 2
Rok bazowy
+ 3
Rok bazowy
+ 4
Rok bazowy
+ 5
Kapi
tał
Ods
etki
Kapi
tał
Ods
etki
Kapi
tał
Ods
etki
Kapi
tał
Ods
etki
Kapi
tał
Ods
etki
Kapi
tał
Ods
etki
Kapi
tał
Ods
etki
1. 0 0 0 0 0
11 0
00
100
000
12 0
00
40 0
00
8 00
0
30 0
00
4 80
0
30 0
00
2 40
0
Analiza kosztów inwestycjiŁączny koszt inwestycji będzie wynosił 238 753 zł i ponoszony będzie w roku
następującym (bazowy + 1) po przygotowaniu planu inwestycyjnego, zgodnie z wykazem przedstawionym w tabeli 4.
Tabela 4. Koszty inwestycji według wykazu rzeczowego
Tabela 3. Wartość środków obcych przeznaczonych na sfinansowanie inwestycji
Marka, typ lub rodzaj Wartość PLN
Prasy do tłoczenia olejów 64 000
Instalacja kompletna 38 500
Stoły technologiczne – hala produkcyjna 5 600
Stoły technologiczne – magazyn produktów 4 400
Zbiorniki – magazyn nasion 9 600
Zbiorniki zmianowe 3 600
Konstrukcja ramy 1 800
Mercedes-Benz Sprinter 316 CDI 111 253
Łączna wartość inwestycji 238 753
Analiza finansowaZakłada się, że w roku uruchomienia inwestycji produkcja oleju rzepakowe-
go będzie wynosić 6480 l, oleju lnianego 3240 l, a makuchu (produkt uboczny) 225 dt. W kolejnych latach produkcja oleju rzepakowego będzie wynosić 12960 l, oleju lnianego 6480 l, a makuchu (produkt uboczny) 450 dt. Przyjęte ceny zbytu wynoszą odpowiednio: olej rzepakowy 11 zł/l, olej lniany 14 zł/l, makuch rzepakowy 40 zł/dt.
- 7 -
Główną składową przychodu będzie stanowiła wartość produkcji oleju rze- pakowego (52%), natomiast najmniejszy udział będzie miała wartość sprzedaży makuchu (7%); (rys. 1). Największy udział w strukturze kosztów działalności operacyjnej planowanej inwestycji będzie miało zużycie materiałów i energii (73%) oraz amortyzacja (15%); (tab. 5). Planowany dochód netto z inwestycji w trakcie jej prowadzenia wykazuje wyraźną tendencję wzrostową (rys. 2).
RAZEM 270 720 PLN
RAZEM 135 360 PLN
Kolejne lata
Rok rozpoczęcia inwestycji
olej rzepakowy olej lniany makuch
142560 110160 18000
71280 55080 9000
0 50000 100000 150000 200000 250000 300000 PLN
Rys. 1. Wartość i struktura przychodu z tłoczni olejów roślinnych
Tabela 5. Koszty operacyjne tłoczni olejów roślinnych
Pozycja kosztów Rok bazowy + 1
Rok bazowy + 2
Rok bazowy + 3
Rok bazowy + 4
Rok bazowy + 5
amortyzacja 20 050 40 101 40 101 40 101 40 101
zużycie materiałów i energii 89 286 178 572 178 572 178 572 178 572
usługi obce 2 060 4 120 4 120 4 120 4 120
podatki i opłaty 1 725 3 450 3 450 3 450 3 450
wynagrodzenia i pochodne 0 0 0 0 0
koszty finansowe 14 000 12 000 8 000 4 800 2 400
zakup towarów 0 0 0 0 0
ubezpieczenia majątkowe 1 250 2 500 2 500 2 500 2 500
pozostałe koszty 2 500 5 000 5 000 5 000 5 000
RAZEM 130 871 245 743 241 743 238 543 236 143
- 8 -
Rys. 2. Dochód netto z tłoczni oleju roślinnego perspektywie pięcioletniej
Wybrane wskaźniki finansowe
Do oceny efektywności inwestycji wykorzystano jeden z mierników dyskonto- wych, tj.: wartość bieżącą netto (NPV – ang. Net Present Value), która jest miarą nadwyżki sumy zdyskontowanych wpływów nad sumą zdyskontowanych wydat- ków. Wskaźnik umożliwia porównanie nakładów przewidywanych na realizację inwestycji z sumą spodziewanych nadwyżek pieniężnych możliwych do osiągnię- cia z projektowanego przedsięwzięcia w kolejnych okresach jego eksploatacji. Przyszła wartość jest sprowadzana do aktualnego poziomu (zdyskontowana) z uwzględnieniem kosztu zaangażowanego kapitału (wymaganej stopy zwrotu). Za korzystne uważa się wszystkie te inwestycje, przy których kwota zdyskontowa- nych przepływów pieniężnych pokrywa co najmniej niezbędne nakłady inwe- stycyjne, czyli wskaźnik NPV osiąga wartość dodatnią3. Przeprowadzona analiza wykazała, że dla planowanej inwestycji warunek ten jest spełniony, a wartość wskaźnika NPV wynosi ponad 40 tys. zł (tab. 6). Na podstawie przeprowadzonych obliczeń można stwierdzić, że inwestycja jest w pełni opłacalna.
5000
0
10000
15000
20000
25000
30000 PLN
Rok bazowy+1 Rok bazowy+2 Rok bazowy+3 Rok bazowy+4 Rok bazowy+5
3681
20481
23761
26385
28353
3 Felis P., 2007. Metody dyskontowe. 415-423. Szczepański J., Szyszko L., Finanse przedsiębiorstwa. Pol. Wyd. Ekon., Warszawa.
- 9 -
Rys. 2. Dochód netto z tłoczni oleju roślinnego perspektywie pięcioletniej
Wybrane wskaźniki finansowe
Do oceny efektywności inwestycji wykorzystano jeden z mierników dyskonto- wych, tj.: wartość bieżącą netto (NPV – ang. Net Present Value), która jest miarą nadwyżki sumy zdyskontowanych wpływów nad sumą zdyskontowanych wydat- ków. Wskaźnik umożliwia porównanie nakładów przewidywanych na realizację inwestycji z sumą spodziewanych nadwyżek pieniężnych możliwych do osiągnię- cia z projektowanego przedsięwzięcia w kolejnych okresach jego eksploatacji. Przyszła wartość jest sprowadzana do aktualnego poziomu (zdyskontowana) z uwzględnieniem kosztu zaangażowanego kapitału (wymaganej stopy zwrotu). Za korzystne uważa się wszystkie te inwestycje, przy których kwota zdyskontowa- nych przepływów pieniężnych pokrywa co najmniej niezbędne nakłady inwe- stycyjne, czyli wskaźnik NPV osiąga wartość dodatnią3. Przeprowadzona analiza wykazała, że dla planowanej inwestycji warunek ten jest spełniony, a wartość wskaźnika NPV wynosi ponad 40 tys. zł (tab. 6). Na podstawie przeprowadzonych obliczeń można stwierdzić, że inwestycja jest w pełni opłacalna.
5000
0
10000
15000
20000
25000
30000 PLN
Rok bazowy+1 Rok bazowy+2 Rok bazowy+3 Rok bazowy+4 Rok bazowy+5
3681
20481
23761
26385
28353
3 Felis P., 2007. Metody dyskontowe. 415-423. Szczepański J., Szyszko L., Finanse przedsiębiorstwa. Pol. Wyd. Ekon., Warszawa.
- 9 -
Tabe
la 6
. Ana
liza
war
tośc
i wsk
aźni
ka N
PV d
la p
lano
wan
ej in
wes
tycj
i
Spec
yfika
cja
Rok
bazo
wy
Rok
bazo
wy
+ 1
Rok
bazo
wy
+ 2
Rok
bazo
wy
+ 3
Rok
bazo
wy
+ 4
Rok
bazo
wy
+ 5
Kosz
ty in
wes
tycj
i0
238
753
00
00
Przy
chod
y ze
sprz
edaż
y0
135
360
270
720
270
720
270
720
270
720
Kosz
ty d
ziała
lnoś
ci o
pera
cyjn
e0
130
871
245
743
241
743
238
543
236
143
Doch
ód b
rutto
04
489
24 9
7728
977
32 1
7734
577
Poda
tek
doch
odow
y 18
%0
808
4 49
65
216
5 79
26
224
Doch
ód n
etto
03
681
20 4
8123
761
26 3
8528
353
War
tość
koń
cow
a58
300
Amor
tyza
cja
020
050
40 1
0140
101
40 1
0140
101
Sald
o bi
eżąc
e0
-215
022
60 5
8263
862
66 4
8612
6 75
4
Stop
a dy
skon
ta (7
,78%
)/
czyn
nik
dysk
ontu
jący
1,00
000,
9278
0,86
080,
7987
0,74
100,
6876
NPV
40 0
81 zł
- 10 -
www.beras.eu
LITHUANIA
POLAND
GERMANY
DENMARK
BELARUS
Aleksandras StulginskisUniversitywww.lzuu.lt/pradzia/lt
Baltic Foundation HPIwww.heifer.lt;www.heifer.org
Kaunas District Municipality,www.krs.lt
Institute of Soil Science and Plant Cultivation – National Research Institute,www.iung.pulawy.plKujawsko-Pomorski Agricultural Advisory Centre in Minikowo,www.kpodr.pl
Polish Ecological Club in Krakow, City of Gliwice Chapter,www.pkegliwice.plIndependent Autonomous Association of IndividualFarmers ̔Solidarity̕www.solidarnoscri.plPomeranian AgriculturalAdvisory Center in Gdańsk,www.podr.pl
Leibniz-Centre for Agricultural Landscape Research,www.zalf.de
The Danish Ecological Council,www.ecocouncil.dk
International Public Association of Animal Breeders ‟East-West”
SWEDEN
FINLAND
ESTONIA
LATVIA
Södertörn Universitywww.sh.se
The Biodynamic Research Institute,www.jdb.se/sbfiSödertälje Municipality,www.sodertalje.se
Swedish Rural Natwork,www.landsbygdsnatverket.seSwedish Rural Economy and Agricultural societies, Gotland http://hs-i.hush.se.Kalmar, hs-h.hush.se
MTT Agrifood Researchwww.mtt.fiCentre for Economic Deve-lopment, Transport and the Environment for Uusimaa, www.ely-keskus.fi/uusimaaFinnish Environment Institute,www.environment.fi/syke
University of Helsinki,Department of Agricul- tural Sciences,www.helsinki.fi
Estonian University of Life Sciences, www.emu.eeEstonian Organic Farming Foundation (EOFF),www.maheklubi.ee
Latvian Rural Advisory and Training Centre,www.llkc.lv
A strong partnership between all countries around the Baltic Sea
BERAS Implementation (2010-2013) is part-financed by EU with partners from all countries in the Baltic Sea region,
including Russia and Belarus. The ambition of the project is to develop so lutions for environmentally, economically and socially sustainable food practices,
including and involving farmers, processors, distributors, retailers, restaurants, consumers, public institutions, schools, universities, researchers and policymakers.