poradnik dla leni

8/6/2019 Poradnik dla leni

1/54

Aby rozpocz lektur,

kliknij na taki przycisk ,

ktry da ci peny dostp do spisu treci ksiki.

Jeli chcesz poczy si z Portem Wydawniczym

LITERATURA.NET.PL

kliknij na logo poniej.
http://www.literatura.net.pl/http://showhidebookmarks/


2/54

2

Janina Wieczerska

PORADNIKDLA LENIczyli

jak robi, eby zrobi, a si nie narobi


3/54

3


4/54

4

SOWO WYJANIENIA

Surowi protestanci uwaali lenistwo za rdo wszelkiego za i kazali nawet czteroletniedzieci zapdza do pracy, eby im nie witay w gowie gupie myli. Katolicy s agodniejsi

lenistwo figuruje wprawdzie w katalogu siedmiu grzechw gwnych, ale na ostatnimmiejscu. No i susznie: nieporwnanie wicej za i cierpienia przysparzaj wiatu dwaarcygrzechy pierwsze: pycha i chciwo. Lenistwo jest przywar md, pasywn, rodzi przedewszystkim grzechy zaniechania i bardziej szkodzi grzesznikowi ni blinim. Jak to stwierdziLa Rochefoucauld: Wydaje si, e to szatan pooy lenistwo na granicy wielu cnt.

Co do mnie, to cho uwaam pracowito za wielk cnot, do lenistwa odnosz si po

katolicku, czyli tolerancyjnie. Mam nawet pewn sabo do beztroskich leni, a szczerypodziw dla pomysowoci tych, ktrzy potrafi tak robi, eby zrobi, a si nie narobi.W kadym z nas tkwi kawa lenia i powiedziaabym: a niech sobie tkwi, gdyby nie to, e

ten obuz, zamiast nam uprzyjemnia ycie, odcigajc od bezustannej harwy, potrafiprzysparza kopotw, zmartwie, paradoksalnie take - dodatkowej roboty, a nawet cierpie.I to w stopniu nieraz wikszym ni pedantyczna obowizkowo, maniacka pracowito, itp.

Dlatego trzeba go trzyma w ryzach, wyprowadza w pole, przechytrza. Pomocy w przechytrzaniu ma dostarczy ten Poradnik, oparty przede wszystkim na osobistymdowiadczeniu w potyczkach z wasnym, a czciowo te i cudzym lenistwem.


5/54

5

ZWIZA TYPOLOGIA LENI

Nie wdajc si w zbyt szczegowe rozwaania, w populacji leni mona wyrni trzytypy:

l. Le absolutny: osobnik czujcy stanowcz niech do wszelkiej pracy. Psychologowieuznaj niemal jednomylnie tak niech za chorob. Nie s zgodni co do jej przyczyn, za

potoczna mdro poprzestaje na zrezygnowanym stwierdzeniu, e mwic stylemmodzieowym: facet po prostu tak ma. Zarwno naukowcy, jak profani nie znajskutecznego lekarstwa na lenistwo absolutne. Mog tylko wspczu rodzinom, gdzie takieindywiduum si pojawi.

Istniej dwie odmiany leni absolutnych: le wesoy i le ponury. Wesoy to taki, ktry

tylko si bawi. Moe by z niego pewien poytek, jako z duszy towarzystwa. Ten druginatomiast przypomina egzemplarz z wierszyka Tuwima: Na kanapie siedzi le, nic nie robicay dzie. A nic nie robic, jednak robi: truje i irytuje swoim nierbstwem.

Leniami absolutnymi w tym poradniku zajmowa si nie bd, bo byby to czas stracony:leniowi i tak nie bdzie chciao si przeczyta.

2. Kryptole: le ukryty, zamaskowany, nie cierpicy nie tyle pracy, ile obowizkw;gotw robi niesychanie duo, byle nie to, co do niego naley. Przyczyny kryptolenistwamog by rne, czasem dziedziczne. Np. potomek panw bdzie z zasady uwaaobowizkow prac za co poniej jego godnoci, potomek chopw paszczynianych, samo tym nie wiedzc, uprawia strategi yciow opisan w Satyrze na leniwych chopw: Arobi silno obudnie: ledwo wynid pod poudnie, [...] pug stoi na roli, w lemiesz klekce:Rzekomo mu pug ora nie chce...

Najczciej jednak przyczyn kryptolenistwa bywa le wybrany, nielubiany zawd (oprczle wybranego wspmaonka jedno z najwikszych nieszcz, jakie czowieka moespotka) lub wygrowane ambicje. Dlatego kryptolenie, nie majc szans na olniewajcysukces w uprawianym zawodzie, bardzo gorliwie garn si do tzw. pracy spoecznej lub

polityki. Czasem okazuje si, e to jest to i wymarzony sukces jednak osigaj. Bywajednak i tak, jak na rysunku Mleczki. Oklapnity osobnik zwierza si przy wdce: Mylaem,e cho rzdzi potrafi, ale i to spieprzyem.

Z kryptolenistwa, przy cikiej pracy wasnej i jeszcze ciszej fachowego psychologamona by si wyleczy. Pod warunkiem, e si chce. Felieton na to nie pomoe.

3. Pseudole: czowiek przecitnie pracowity, obowizkowy, a jednak zapadajcy od czasudo czasu (jak na gryp) na lenistwo absolutne bd kryptolenistwo. Czyli (wyczywszy dwaopisane wyej typy) kady z nas. Jego nibylenistwo naraa go na zarzuty i wyrzuty zestrony nietolerancyjnego otoczenia, odbierane bolenie, bo przecie tak naprawd leniem nie

jest, to tylko wirus lenistwa jako si w nim uaktywni. Dziaalno tego wirusa sprawiatake, e odczuwamy wyrzuty sumienia i sami si nimi zadrczamy. Ot tego wirusa monawymin, opanowa, ograniczy mniej wicej tak wanie jak gryp. Ale, jak z grypynieleczonej, mona te wpakowa si w stan o wiele gorszy. Wic sprbujmy przyjrze sistanom zarwno grypowym, jak i przedgrypowym, by tolerujc takie lenistwo, nie

przekroczy jednak granic ryzyka.


6/54

6

STAN NIEMONOCI

Motto: Bywaj wiosny i l a t a,

kiedy nam si nic robi nie chce.

(z Przekroju)

Pseudolenistwo, ktre ogarnia ludzi normalnie pracowitych (czasem nawet bardzo) iobowizkowych (jak wyej), podzieli mona na okresowe i sytuacyjne. Pierwsze to stanscharakteryzowany w maksymie uytej tu jako motto, drugie to odraza, niech dookrelonego zadania, pracy, obowizku. Lenistwo okresowe jest stanem przykrym i trudnymdo zwalczenia, wic najpierw o nim.

Kt go nie przeywa! Wszystko nam si wymyka z rk, kada praca wydaje si bezsensu albo ponad siy, snujemy si po domu, gupkowato patrzc w okno albo w sufit, pijemykaw za kaw niby dla podkrcenia energii, a w istocie dla pozoru, eby czas jako przeszed.Im duej to trwa, tym jest nam gorzej, bo przecie z kadym dniem przybywa zalegoci,sami sobie stajemy si niemili, zaczynamy uwaa, e w ogle jestemy do niczego...

Bliskich ten stan niepokoi, jeszcze bardziej irytuje. Bo co zrobi, to le: obchodz nasostronie z daleka czujemy si opuszczeni. Krzycz na nas uwaamy si zaskrzywdzonych i niezrozumiaych. A dobre rady typu we si w gar s akurat tyle warte,co rada Sowy Przemdrzaej (z Kubusia Puchatka): W procesie tonicia wan rzecz jesttrzymanie gowy nad wod. Dobre sobie mylimy przecie rzecz w tym, e wanie zacholer nie moemy wzi si w gar!

Stan taki ma ukryte przyczyny. Na Zachodzie idzie si wtedy (albo prowadz nas) do psychoanalityka, tutaj musimy sobie radzi sami. Czasem pomaga nam samo ycie:przychodzi dawno zamwiony malarz, trudno, wobec takiego kataklizmu musimy si ruszy, bo zginiemy. Albo zjedaj gocie tu te nie ma wyjcia, bierz siatk i le po cielcin,gotuj, nakrywaj, zmywaj, bo to ani si samo nie zrobi, ani na nikogo nie zwalisz.

Potem malarz koczy robot, gocie wyjedaj, w tobie za ronie duma, e prosz,wprawdzie padasz na pysk, ale dae rad i dalej ju leci. Czowiek jest odczarowany, zyurok przeszed, fatalna passa przerwana.

Ot czasem udaje nam si taki zbawczy kataklizm jak malarz lub gocie z premedytacjsprowokowa. Czowiek przez cae ycie prowadzi, wiadomie i podwiadomie, pewienrodzaj gry z losem i z sob samym. Krci bat na siebie i hoduje dla siebie marchewk. Bdc

w niu, najczciej, niestety, kopie sobie doek jeszcze gbszy. Tak aranuje sytuacj, ebyzamiar si nie powid i eby potem mc powiedzie: sami widzicie, nic mi si nie udaje.Zagrywa w kontaktach z ludmi w tym kolorze, eby ich zrazi i triumfowa: Wszyscy mniegnbi. To robi si spontanicznie, tego nie trzeba nikogo uczy.

Mona jednak te, cho to wymaga wikszej znajomoci samego siebie i sprytniejszejtaktyki (znowu wobec samego siebie) aranowa sytuacje, w ktrych musi nam si uda.Przyj sposb postpowania, ktry kryptolenie stosuj przez cae ycie. Na przykad: cho wdomu ley stos listw czekajcych na odpowied, kosz z brudn bielizn a kipi, lodwka

pusta, a my ju trzeci dzie wysyamy rodzin na obiad do baru, ni z tego, ni z owego,oferujemy si z pomoc znajomej przy, dajmy na to, chrzcinach. Znajoma jestuszczliwiona, chwali nas i dzikuje, wracamy od niej z zadartym nosem i podniesiongow. Z rozpdu, na fali, kupujemy po drodze woowin i to tak, ktrej szkoda zmarnowana gupi gulasz, pakujemy si wic w robienie zrazw, jako mimochodem, kiedy zrazy si


7/54

7

dusz, wrzucamy do pralki to nieszczsne pranie... Podobny zabieg, powtrzony par razy,moe nam na tyle podnie samoocen, e mnie i przytomnie zabierzemy si i doodpisywania na listy, co moe okaza si zajciem przyjemnym.

Bo generalnym sposobem na przeamanie lenistwa okresowego jest w ogle przeycieczego przyjemnego.

Opisany pokrtce stan niemonoci, kiedy to nic nam si nie udaje i niczego nam si robinie chce, ma najczciej powane przyczyny psychiczne. Wyrwa nas z otpiaej niemonocimoe albo przypadek-konieczno, kiedy to po prostu musimy i ju, albo niespodziewanysukces, albo i pseudosukcesik, zaaranowany przez nas samych. Roli tzw. pomocnej doni tenie naley wykluczy, cho raczej nie radz na ni liczy.

Zdarza si jednak i tak, e rce nam opadaj i popadamy w bezradn bezczynno z powodw cakiem zwyczajnych, yciowych. Przez zbieg okolicznoci, przez bdneobliczenie si, przez lekkomylno, przez nieumiejtno odmowy itp. zaczyna si na naswali taka lawina roboty, e nie mogc podoa wszystkiemu, w kocu nie robimy nic.Ogarnia nas totalne lenistwo. Oczywicie pseudolenistwo. Prawdziwy le nie martwi si, enic nie robi. Kryptole udaje, e robi, ale wyszukujc sobie przerne zajcia (byle nie

wykonywa tego, co do niego naley) nie traktuje ich serio, po prostu, jak mwi modzie:olewa. Natomiast normalnie obowizkowy i pracowity czowiek cierpi z powoduniechcianego nibylenistwa, z powodu niewykonania tego, co sobie zaoy i co na siebie

przyj.W Dziennikach Marii Dbrowskiej (ktra bya czowiekiem w ogle pracowitym i

uwaajcym prac za warto moraln) mamy przejmujce opisy takiego stanu: Znowu caeprzedpoudnie przy biurku i tylko p strony. Dzie zeszed mi na niczym, na bkaniu sipo mieszkaniu, XXV rozdzia nadal nie rozpoczty. Nie poszam do S., bo XXV rozdzia.Nie poszam na koncert, bo XXV rozdzia. I mimo tych wyrzecze XXV rozdzia nie ruszaz miejsca.

Ot myl sobie (i czasem nawet praktykuj), e kiedy nam si nic robi nie chce, to nierbmy. Tylko si tym nie trujmy! Powiedzmy sobie: Nie to nie, nie daj rady z tym, comusz zrobi, to niech przynajmniej robi to, co chc.

Maria Dbrowska, zamiast mczy si przez cay wieczr siadaniem i wstawaniem odbiurka, moga spokojnie i na wymarzony koncert. Rozdziau XXV i tak by siedzc w domunie napisaa, a przynajmniej zaliczyaby pikne przeycie.

Maksyma czowiek moe tylko tyle, ile moe bywa oczywicie wymwk dla leni, alepseudoleniom moe przynie ulg i nawet zbawczy przeom. Przekonaam si par razy, nie bez zdumienia, i nieprawd jest, e robota sama si nie zrobi. Jeli co wanego musizosta zrobione (bd w pracy, bd w domu), w kocu zrobi to kto inny. Jeli za nie zrobi

to znaczy, e mogo by nie zrobione i wiat si nie zawali. Tak czy owak obezwadniajca

lawina zada troch si poluzuje i zaczniemy odzyskiwa swobod ruchw.Wrd wielu anegdot o Janie XXIII jest i taka:Skoatany papie skary si: Panie Boe, mam zrobi to i tamto, i jeszcze tamto, i

zupenie nie daj rady, jestem do niczego. Na to odzywa si gos z nieba: Nie bd takiwany, Giovanni!.

Nie czujmy si tacy wani. Powiedzmy sobie za anglosasami; Take it easy. Jeli ogarnianas nieprzezwycialne lenistwo poddajmy mu si i uwierzmy, e czas to najlepszy lekarz.

Nawet katar si kiedy koczy, chocia po dwch dniach spdzonych z chusteczk przy nosiewydaje nam si, e bdzie nas mczy wiecznie.


8/54

8

MGBY, CHCIABY, PRAGNBY, GDYBY...

Jest taki rysuneczek Mleczki: pod parasolem maestwo inteligenckie w rednim wieku.Pan mwi: Od poniedziaku, najpniej od rody jeli nie bdzie padao wezm ycie zakark!.

Gdyby w pan odkada do rody, i to koniecznie bezdeszczowej, dajmy na to skopanieogrdka czy oddanie paszcza do czyszczenia, i tak zyskaby u nas tylko niewysoki ikrtkoterminowy kredyt zaufania. Ale uzalenia od pogody co tak zasadniczego, jakbranie ycia za kark? Wolne arty... Nigdy tego nie wemie powanie.

Pan z rysunku Mleczki naley do pominitego w rozwaaniach wstpnych typu pleni.Jest to krzywka lenia absolutnego z pseudolenienm, a wic normalnym czowiekiem,

chorujcym na lenia tylko od czasu do czasu, i to nie bez powodu. Plenia od leniaabsolutnego rni to, e owszem, pracuje, owszem, ma nawet pewne osignicia, ale jest tozaledwie poowa osigni lecych w jego moliwociach. A take co okazuje si zczasem bardzo wane poowa jego ambitnych planw i wyobrae o swojej wartoci.

Pal go sze moglibymy powiedzie cho pracuje na p gwizdka, ale lepsze p ninic. A e nie wykorzystuje swoich moliwoci i zdolnoci, tylko zapewnia, e mgby,chciaby, gdyby i odkada realizacj tego, co mgby, do rody o ile nie bdzie padao to w kocu jego sprawa. Skoro odkada, to wida mu z tym dobrze, nigdzie nie jest napisane,e czowiek koniecznie musi da z siebie wszystko.

Tak te argumentuje ple, gdy mu bliscy lub przeoeni robi wyrzuty. Argumentw wogle ma duo, i to takich na wysokie C: e woli by ni mie, e Ten pan, zdaniemmoim, kto przesta na swoim, e lepsza szara uczciwo ni byszczca kariera i kradzione

bogactwo.Pikne to bardzo, o ile jest szczere i prawdziwe. Tylko e u plenia nie jest. To jego alibi,

bo ple, niczym kot Makawity z uroczego wiersza Eliota, zawsze ma alibi, dwa albo trzydo tego. Tym drugim jest intryga, uniemoliwiajca pozytywne dziaanie, trzecim brakwarunkw ( jeli nie bdzie padao).

Pleniami mona by si w ogle nie zajmowa, gdyby nie to, e plenistwo jest izaraliwe, i trujce. Dotknity nim osobnik, kiedy si opatrzy, e najlepsze lata i okazje

przeleciay mu midzy palcami, widzi, e wyldowa kiepsko. Budzi si w nim zawi, einnym poszo lepiej, i daleje przekamywa wiat i ludzi, eby mu si teoria zgadzaa z

praktyk. Coraz mniej mwi o tym, e mu nie zaley na statusie, coraz wicej e kto sidorobi, ten zodziej. Staje si bardzo zawzity w podwaaniu cudzych zasug, a jelidochrapa si jednak stoka kierowniczego pryncypialnie tpi tych, ktrzy mogliby okazasi lepsi od niego. Opowiada, jak to go wykoczyli, bo nie chcia ugi karku, a w ogle,

panie, to nic si nie da zrobi, nie warto nawet prbowa.Te sentencje trafiaj na podatny grunt, bo nie da si zaprzeczy, e przykadw

zodziejstwa, intryg, tpienia ludzi zdolnych i z wasnym zdaniem, triumfu obrotnych miernotycie dostarcza nam pod dostatkiem. Ple, sypic nimi jak z rkawa, dosmuca nas i

podtruwa, i ani si obejrzymy, a sami staniemy si pleniami. Nie wyjdzie nam to na dobre, bo ple (w przeciwiestwie do lenia absolutnego, ktry przynajmniej bywa beztroski)chodzi stale skwaszony, a nawet nieszczliwy. No i plenie strasznie obniaj poprzeczk

naszych wasnych wymaga wobec siebie i ycia, czego skutki widzimy dokoa.


9/54


10/54

10

NUDA WRG CZY SOJUSZNIK?

Charles Baudelaire, poeta, dandys, dekadent, znany przede wszystkim z cyklu wierszy pt.Kwiaty za, pod kadym wzgldem wic czowiek odlegy od belferstwa i moralizatorstwa,zapisa w swoim dzienniku zdanie dla zdumiewajce: Trzeba pracowa, bo jak sizastanowi, praca jest jeszcze najmniej nudna ze wszystkiego.

wite sowa, ale mogy przyj do gowy tylko czowiekowi, ktry pracowa nie musia,ktrego najwikszym zmartwieniem byo zabijanie czasu. Nam, zabieganym, popdzanym

przez budzik i budet, myl o tym, e rozrywki i prniactwo mog czowieka miertelnieznudzi, raczej nie wita. Jeli nawet nudzimy si na wczasach, to win przypisujemy

pogodzie, brakom w infrastrukturze kurortu, nieciekawemu towarzystwu, a take wasnemuzapracowaniu. Taki czowiek wci zaharowany, e kiedy wreszcie moe odpocz,rozerwa si, to ju po prostu nie umie.

To te prawda. Bo jak mona wnioskowa z osiemnasto- i dziewitnastowiecznych powieci z wyszych sfer, prnowanie to wielka sztuka, ktr nie kady umie opanowa,ktrej trzeba si uczy, w ktr trzeba woy nieraz duo wysiku, oczywicie gwnieumysowego. Zwiedzanie uroczych miejscowoci, suchanie muzyki, kontemplowanieobrazw w galeriach to przecie moe by miertelnie nudne dla kogo, kto nie zada sobie

przedtem trudu nauczenia si, jak sucha Mozarta, patrze na obrazy czy choby prowadziinteresujc rozmow. O tym, podejrzewam, myla Baudelaire, mwic Trzeba pracowa,a nie o pracy kancelisty czy drwala.

Od poowy biecego stulecia, kiedy w spoeczestwach obfitoci w zasadzie znikn problem z czego y, pojawi si nowy, nader okazao si dotkliwy i do dzi nierozwizany: w co si bawi, w co si bawi? Spoeczestwa te s nastawione nakonsumpcj, pracuje si po to, eby mie komfort i rozrywk. Odkryto wic szybko, e nanudzie innych mona robi ciki szmal, powsta cay kompleks przemysu i usugrozrywkowych, krtko, by sparafrazowa sowa Hamleta: Kto haruje, by mg si bawikto.

Nuda tedy moe by wrogiem lenistwa, a sojusznikiem pracy. Wiemy o tym zreszt i znaszego, do jak na razie skromnego dowiadczenia. Trafia si jaka deszczowa sobota,kiedy to ani jecha na dziak, ani w ogle wyj z domu nie mona, w telewizji nic nie ma,do czytania te nie, bo przecie jestemy tak przepracowani, e przestalimy i kupowa, iwypoycza ksiki, czonkowie rodziny, zamiast nas lub siebie czym zaj, a z kta wkt z kwanymi minami. Tym sposobem znudzenie kadego z osobna ju nie to, e sidodaje, ale mnoy czy wrcz potguje.

W kocu nie wytrzymujemy, machamy rk na powzite uprzednio postanowienie, e tendzie mia by wycznie dla odpoczynku, e adna sia nie zmusi nas do roboty. Wszystkolepsze ni nuda! Nawet nielubiana, odkadana na wity nigdy praca, jak np. uporzdkowanie

pawlaczy albo umocowanie poluzowanych gniazdek w kuchni i w azience. Kady zreszt mainny rodzaj prac, wrzucanych, by tak rzec, na samo dno najniszej szuflady.

Nuda wic, powtarzam, gdy nas dobrze przycinie, moe by wrogiem lenistwa. W ogle jest nim czciej, ni nam si potocznie zdaje, nie tylko w wypadkach tak skrajnych, jak

wyej opisany. Ale nie chc tu nikomu wmawia, e kada praca jest ciekawa, i e to poprostu rozkosz mie duo do roboty. Istniej zajcia tak nudne (rne dla rnych, to zaley


11/54

11

od czowieka), e wanie wiejca od nich nuda staje si czynnikiem leniogennym. Otistniej pewne chwyty, pozwalajce wprowadzi do nudziarstwa element zabawy, wrczrozrywki. O nich na nastpnych kartkach.


12/54

12

NUDA I ZABAWA

Podejrzewam, e wiele Zo i Jasiw nie je kaszki nie z powodu braku apetytu, tylko e tostraszliwie nudne. W kadym razie tak by wynikao z moich wspomnie z dziecistwa. Nienaleaam nigdy do plemienia tzw. niejadkw, a jednak skd znam zagadywankiuprzyjemniajce jedzenie (jedzie, jedzie samochd buch, wjecha do garau), a przedewszystkim pamitam siebie nad talerzem kaszki na pgsto z sokiem malinowym, ktrejtym bardziej nie chciao ubywa, im pikniej byo za oknem. Wymyliam sobie wwczastak zabaw: kaszka to bya lawa, sok malinowy lawa rozarzona, moja yka to koparka,ktra miaa utorowa drogi przez zalane tereny, i to tak, eby ar ich nie dotkn. Wicnajpierw szybka, byskawiczna akcja przez rodek (kaszka z sokiem napieraa z obu stron na

przekop), potem poszerzenie przejcia, nastpnie sprytne podkopy pod zastoiny aru i tak jako przy tych sapersko-ratowniczych dziaaniach lawa dziki Bogu znikaa i ukazywaosi dno talerza, a na nim domek z ogrdkiem i buda z psem, pogodne i bezpieczne.

Ta zabawa z kaszk przypomniaa mi si przy arcynudnej robocie, mianowicie przyzdzieraniu yletk olejnej lamperii w korytarzu. Lamperia bya odporna na wszelkie innezabiegi, no wic trudno ostukiwaam j drewnianym motkiem i delikatnie podwaaamyletk. Wymagao to skupienia i nie pozwalao na mylenie o czym innym, co zwykleumila mi prace czysto mechaniczne. Miaam przed sob kilkanacie metrw tej lamperii jakto wytrzyma? Wic wyobraziam sobie, e oczyszczone nieregularne kawaki to wyspy,midzy ktrymi konieczne jest poczenie ldowe. Z wysp robiy si archipelagi, kontynenty,co dao nowy impuls fantazji: Jeli pocign yletk w prawo, to to ju bdzie Australia.Psiakrew, za duo poleciao. No to jeszcze troch w d, jak dobrze pjdzie, to moe byAfryka...

Wiele nudnych zaj mona obrci w zabaw. W czasie praktyki studenckiej w bibliotecedano mojej koleance i mnie stosido kartek katalogowych do uoenia w porzdkualfabetycznym z dokadnoci do czwartej litery. Kartki kojarzyy si nam z kartami do gry,rozkadanie z pasjansem. Braymy losowo ze stosu mniej wicej rwne porcje i dalejeukada wyjdzie czy nie wyjdzie? Sia fachowa siedzca nad t sam robot przy biurku

pod oknem nudzia si przez ten cay czas potwornie, patrzaa na ulic, wychodzia umyszklank, itp. Odya, kiedy poprosiymy o nastpne pudo kartek. Nie, eby j ogarna chwspzawodnictwa, co to, to nie. Ale chciaa nam udowodni, e tak powanej roboty nie

mona w tak krtkim czasie wykona bez bdu. Rzucia si wtedy sprawdza nasz urobek,co z kolei wzbudzio w nas ducha sportowego a wanie, e bdzie bez bdu. Zdaje si,e przez te trzy dni praktyki odwaliymy robot przewidzian na miesic...

Rywalizacja, wycigi po prostu, to te chwyt, ktry spontanicznie stosuj dlauatrakcyjnienia nudnej pracy, jak np. drylowanie wini. Tylko kopot z tym, e nudne praceczsto dlatego s nudne, e wykonuje si je solo. Mona ostatecznie urzdzi sobie wycigi zczasem: jeli do siedemnastej uda mi si wyuska ten groch, to wygram. Co wygram?Oczywicie nic, ale przecie nie chodzi o nagrod, tylko o szczypt emocji.

Tak, z nudn prac fizyczn przy odrobinie fantazji mona sobie jako poradzi. Gorzej wbrew pozorom z umysow, bo zajmujc umys, nie pozwala na fantazjowanie. Tu wictrzeba sposobw bardziej wyrafinowanych ni dziecinne zabawy nad kaszk. A i tak sukces

nie jest taki pewny. Czasem mi si jednak udawao.


13/54

13

ZNUENIE

O tym, czy jaka praca jest nudna czy pasjonujca, decyduje w przewaajcej mierzenastawienie do niej osoby, ktra j wykonuje. Dla poety nie ma nic nudniejszego nistudiowanie bilansu przedsibiorstwa, dla ekonomisty czytanie wierszy. Ale nawet przy

pracy lubianej, wybranej z dobrej woli, natrafia si na mielizny nudziarstwa i przeywa dnidojmujcego znuenia. Dowiadczyam tego ju we wczesnych latach pracy zawodowej, jakoredaktor wydawnictwa.

Lubiam t prac, bo polegaa na tym, co w ogle najbardziej lubi, tj. na czytaniu;widziaam w niej sens ksika powinna by wydana bezbdnie i dlatego przysowiowestawianie przecinkw mnie nie nudzio. Trafiay jednak na moje biurko take rozdte i

nadte rozprawy o zawartoci mylowej dajcej si zmieci na dwudziestu kartkach, wobecktrych naleaoby zastosowa zasad uci, skrci i wyrzuci. A tu sied, czowieku,wprowadzaj jaki ad w mtne wodolejstwo, prostuj zdania kolawe jak dziadowski kij i

jeszcze uwaaj przez cay czas, eby nie przepuci jakiego ktury czy Paryrza. Nicdziwnego, e czowieka ogarniao mdawe znuenie.

Nuca praca umysowa jest tym gorsza od fizycznej, e jak pisaam poprzednio nie pozwala myle o czym innym. A jednak tylko to moe nas uratowa, podtrzyma nasiach i da dobrn do szczliwego koca. Kiedy natrafiaam na szczeglnie beznadziejnezdanie, spltane niczym krzak jeyn, co to ani obej, ani przeskoczy, wstawaam od biurka ioznajmiaam kolegom, e wyskakuj na maego Sienkiewicza. Szam zdecydowanymkrokiem do podrcznej biblioteki po drugiej stronie korytarza, braam byle ktry tomTrylogii i po pitnastu, dwudziestu minutach rzewicego prysznica rdlanej polszczyznywracaam, by z odwieonym mzgiem boryka si z kolczastym i zawijanym zdaniem.

Nader czsto okazywao si zreszt, e zdania nie trzeba rozpltywa, e nikomu i niczemunie zaszkodzi, jeli si je po prostu skreli.

Mojego maego Sienkiewicza mona zastpi czym innym, wedle gustu, ale zasada pozostaje ta sama: kiedy ogarnia nas znuenie umysowe, przerwijmy jaow szarpanin istrzelmy sobie co odwieajcego. Jeli wykonujemy w domu jak prac zlecon, ktranam ju nad miar obrzyda, zostawmy j na jeden wieczr i idmy do kina, na koncert, doznajomych wszystko jedno, byle spdzi czas ciekawie i poza domem. Jeli znuyy nas

papiery przerabiane na subowym biurku urwijmy si z biura z premedytacj, nie chykiem

i pozorancko, jak to si zwykle robi, idc na kaw do koleanki z ssiedniego dziau. Bowane tu jest ostre cicie, kontrast, taki jak midzy Sienkiewiczem a elukubracj docentaPleplewiaka. Dopiero to sprowadza orzewiajcy szok, oglne oywienie umysu, daje rozpd

potrzebny do wzicia przeszkody.Czowiek stoi czasem przed zadaniem skoowany jak pies z kijem w pysku przed wskimi

drzwiami. Pies krci gow, a go kark rozboli, a przez drzwi nijak przej nie moe.Tymczasem gdyby na chwil ten kij wypuci i potem zapa go z innego koca, byoby pokopocie. Oderwanie si na moment od gwkowania, co zrobi z tym fantem, jest czasem

jedynym wyjciem, by znale wyjcie.


14/54

14

RNE WSTRTY

Do powszechnie wystpujc form lenistwa jest e to tak nazw lenistwo lokalne,mieszczce si nie w czasie (jak okresowe napady nic mi si nie chce), lecz w przestrzeni.Moemy by w najlepszej formie, dusz i ciaem garn si do pracy, ktra nam w dodatkuidzie jak po male, a jednak w przestrzeni naszej aktywnoci tkwi co, co omijamy jak

pokrzyw w malinach, mimo e nie ma adnych racjonalnych powodw, eby tego nie zrobi.Do omijanych i odkadanych zada naley np. pisanie listw. Wielu ludzi miesicami nie

odpowiada na listy, nie wysya w por ycze witecznych czy imieninowych, tumaczc si potem, e cierpi na listowstrt. Ale takich wstrtw jest wiele kto gotw odkurzycay pokj, byle nie wynie mieci, dla kogo innego zadaniem nad siy jest zdjcie

skarpetek ze sznurka i schowanie do szafy, rnie bywa. Co do mnie, to cierpi na wstrt juzupenie niewytumaczalny i idiotyczny, mianowicie wstrt do telefonowania. Wol,wybierajc si do znajomych, raczej zaryzykowa, i pocauj klamk, ni przedtemzadzwoni i si zapowiedzie. Wiem, e jest to kompletna gupota, ale kiedy ju muszgdzie telefonowa, oddalam ten kielich goryczy, jak si da. A to: teraz jej nie ma w domu, ato: nie bd przeszkadza, bo pewnie oglda dziennik (mecz, serial), a to: zaraz, zaraz, tylko

pomyj, przeczytam do koca artyku, wypal papierosa... Jeli w kocu wykonam wtelefon, kamie spada mi z serca i chodz dumna, jakbym skoczya trudny rozdzia powieci.

Zamiowania do telefonowania ju w sobie nie wyksztac, cho wiem, ile na tymwstrcie trac. eby jednak nie cign on na mnie zbyt cikich konsekwencji, telefonyabsolutnie konieczne zapisuj na karteczce z wykazem zaj na dzie biecy. Skrelam

potem kolejno: odebra pranie, felieton do Gaz. Gd., zap. rach., kupi pyn donaczy, itp., a wreszcie na karteczce zostaje jak wyrzut sumienia tel. do.... Wstyd mi

przepisywa to polecenie na nastpny wistek, poza tym kartka z odfajkowanymiwszystkimi zadaniami wybitnie poprawia samopoczucie, wic byo nie byo, buch kasztan wwod, wreszcie telefonuj.

Bywaj wstrty nie tak dziwaczne jak wyej opisany. Ot, na przykad ywi niech doczyszczenia wentylatorka nad kuchenk, robienia porzdku w butach, przesadzaniakwiatw do wikszej doniczki. Nie s to prace szczeglnie fatygujce, ale brudne iwymagajce przygotowa, baaganogenne, wic wielokro mwi sobie: trzeba by i natym si skoczy.

A jednak ktrego dnia wa na kuchenk, eby wyczyci wentylator, czy klkam przyszafie z butami, dlatego e pojawia si na horyzoncie zadanie, na ktre mam jeszcze mniejszochot. Klin klinem to najlepsza metoda na wstrty. Ju, ju mam si za konierzdocign do telefonu i naraz wita mi zbawcza myl: Wentylator! Dawno miaam z nimzrobi porzdek!. Zawracam z radosnym zapaem, szykuj szczotki, szmaty i rubokrt,

przystawiam stoek... Mija kwadrans, dwa, rubka pechowo wpada mi za szafk, wycigam jz trudem, robi si za, och, eby to wreszcie skoczy... Po skoczeniu tej roboty ju nic minie straszne myj rce i z min czowieka, dla ktrego nie ma przeszkd i nie ma zychdrg, ruszam do telefonu.

A potem mog ju spokojnie mia si z siebie, e tak przechytrzyam wasne lenistwo.


15/54

15

OCZY SI BOJ, ALE RCE ZROBI...

S prace, do ktrych trudno nam si zabra nie z powodu lenistwa takiego czy owakiego,nie z powodu niewytumaczalnego wstrtu, ale po prostu ze strachu. Boe ty mj, to jesttakie cikie, ja temu nie poradz mylaam przez tygodnie i miesice, patrzc na kupklamotw pozostaych po poprzednim wacicielu w kcie ogrodu. Byy tam rne dziwnerzeczy z gatunku tych, co-mog-si-przyda: beczka z resztk lepiku, pknite szyby, zwjzardzewiaej siatki, jakie dechy, w dodatku zagrodzone agrestami. Co z tym zrobi, gdzie towyrzuci, a w ogle od czego zacz?

Przeszkadzaa mi ta graciarnia jak gwd w bucie, najgorsza za okazaa si beczka, ktrw perspektywie mona byo waciwie tylko przesuwa z kta w kt... Na pomoc przyszed

mi przypadek nowy ssiad, wawszy i zaradniejszy ode mnie, cign uka do wywiezieniaz piwnicy rupieci nieco podobnych do moich z ogrodu. Czy mog panu podrzuci beczk?

Ale drobiazg, prosz bardzo. Beczka pojechaa, przy okazji take zardzewiaa siatka, a jaw kcie ogrodu mozoliam si z reszt.

Nie powiem, eby wyciganie odamkw szka z piasku, rbanie zmurszaych ramokiennych, itp. byo tym co Paryanie lubi najbardziej, ale po dwch dniach kcikwyglda przyzwoicie. Spogldaam na niego z upodobaniem, przypominaa mi si scena zNocy i dni, kiedy to Bogumi Niechcic nie mg skupi si na kawiarnianej rozmowie, bo

przed oczyma wci stawa mu piknie uporzdkowany kawaek podwrza midzy obor astodo, myl za zdaa do owego uadzonego kawaka i odpoczywaa tam niczym wwieej pocieli.

Oczy si boj, ale rce zrobi mwi chopskie przysowie oparte na wiekowymdowiadczeniu. Byle zacz. Do dziaania moe nas popchn szczliwy zbieg okolicznoci,

jak mnie w przypadku graciarni w ogrodzie, tylko aby wykorzysta przypadek, trzeba mierefleks. Przypadek te mona zorganizowa, po prostu wzywajc kogo do pomocy,

przynajmniej na pocztku. Trzeba si jednak pilnowa, eby nie zarazi wasnym strachemewentualnego pomocnika. To mi si zdarzao w stosunku do syna, u ktrego zamawiaamcae popoudnie na robot zajmujc dwie godziny. Rozszyfrowa mnie po pewnym czasie iwyjania: mamo, ty wyliczasz czas na prac proporcjonalnie do strachu, jaki czujesz nawidok kupy roboty. Wobec tego zmieniam taktyk i teraz zagaduj: Czy miaby pgodziny, no, moe godzin wolnego czasu, eby mi pomc w piwnicy?

Powtarzam: byle zacz. Istniej zreszt dwie metody, ktre maj swoich zagorzaychzwolennikw. Co do mnie, uwaam je obie za dobre i nie trzymam si doktrynersko tylkojednej. Pierwsza metoda to: byka za rogi, drug nazywam metod bierek. Obie zasugujna szersze omwienie.


16/54

16

METODA BIEREK

Gra w bierki polega na tym (wyjanienie dla tych, ktrzy jej nie znaj), e rzuca si na stgar patyczkw, po czym rozpoczynajcy gr bierze je ze stosu po jednym. Gdy przy braniu

poruszy si jaki patyczek, gracz odstpuje miejsce nastpnemu. Pierwszy gracz jest wnajlepszej sytuacji apie bezpieczne bierki, ktre nie krzyuj si z innymi. Potem juzaczynaj si schody, trzeba dobrze kombinowa, chytrze podwaa zawalidrogi, itp., alezasada jest zawsze ta sama: zaczyna si od najatwiejszego patyka.

Zauwayam, e metod bierek stosuj cakiem podwiadomie przy prasowaniu. Wzasadzie lubi prasowa jest to praca na tyle mechaniczna, e nie przeszkadza w rozmowie,a jak nie mam z kim rozmawia, to w myleniu. A kiedy mi si myle nie chce, to sobie

swobodnie piewam (jak wielu ludzi bez suchu, lubi piewa i znam setki piosenek: koledzyw pracy nawet si ze mnie miali i mwili: jak to si dzieje, e znasz tyle tekstw i ani jednejmelodii?).

Tym niemniej w kadej porcji prasowania jest par sztuk niesympatycznych, opornych nadziaanie elazka niektre bluzki, spodnie, itp. Ot mona by niby od nich zacz, eby

pozby si zarazy, a jednak niczym wrble pszenic, odruchowo wybieram sztukisympatyczniejsze, co to prask-prask i gotowe. Wreszcie na stole zostaj tylko te wredne, alec mi to las ju si przerzedzi, zaraz koniec.

Metoda bierek ma uzasadnienie w paru prostych zasadach psychologicznych. Po pierwsze: kady czowiek lubi prac, ktra mu idzie sprawnie, a jasne jest, e atwiejszsprawniej si wykonuje. Po drugie: lubi si widzie, jak ubywa roboty. Pierwsze poczone zdrugim wprawia nas w dobry humor, napawa wiar we wasne siy i umiejtnoci, mao tego,

jakby je pomnaa. To przypomina jazd na rowerze po pagrkowatym terenie zjedajc z jednego zbocza, nabieramy szybkoci i rozpdu i dziki temu dopiero w poowie drugiegomusimy dobrze nacisn peday.

Metod bierek stosuj nie tylko przy prasowaniu. Dobra jest przy pieleniu ogrdka, przyzmywaniu (przypalone gary na kocu!), take przy wykonywaniu telefonw (najpierwsympatyczne, potem trudne) i przy pisaniu listw (jak wyej). Stwarza ona i t szans, esprawy trudne, czekajce w kolejce na zaatwienie, czasem jako si same rozwi albo

przynajmniej odkomplikuj. Te jak w grze w bierki: ley taki patyk beznadziejnie oparty nadrugim i przywalony trzecim, ani przystp do niego. Ale w kolejnych podejciach co si tam

minimalnie przesunie, bo st zadra, bo inny gracz bra si zbyt energicznie do dziea, iniewykonalne staje si wykonalne.Metoda bierek nie jest jednak uniwersalna. Po pierwsze, istniej prace od pocztku do

koca tak samo trudne czy niemie, gdzie nie ma w czym wybiera albo robi si wszystko,albo nic. Po drugie w niektrych sytuacjach zaczynanie od rzeczy najatwiejszych

przemienia si w tzw. robot gupiego. Gruz po hydraulikach trzeba wynosi, zaczynajc odnajwikszych uomkw tynku, bo c z tego, e zamieciemy licznie py i kurz, kiedy przyadowaniu gwnego dania zapylimy wszystko na nowo. Tu trzeba byka za rogi.Corrida to jednak kolejny temat.


17/54

17

BYKA ZA ROGI

Bywa tak, e mamy do wykonania jak prac, ale wiemy, e jest ona niemia, mudna i ezajmie nam sporo czasu cae popoudnie, cay dzie, a s i takie, co potrafi rozpanoszy sina cay tydzie. Ot wiedzc dobrze, co nas czeka, odkadamy j do poniedziaku, nonajwyej do wtorku, jeli nie bdzie pada. W tym wypadku nie kieruje nami jakiirracjonalny wstrt do owej roboty, tylko dowiadczenie. Zwlekamy dokadnie tak, jakzwlekamy z zanurzeniem si w zimnej wodzie hamujco dziaa na nas wspomnienie

poprzednich przey, ju na sam myl dostajemy gsiej skrki.Oto jednak trafia si dzie, kiedy naprawd nic nie stoi na przeszkodzie: jest akurat czas,

siy dopisuj, wszystkie wykrty ju si wykrciy. Jednym sowem, chwila wymarzona,

jeli jej teraz nie wykorzystam, to nie wiem, kiedy nadejdzie nastpna. Wobec tego bach,byka za rogi.

Ja na przykad odsuwam od siebie porzdkowanie listw i dokumentw. Mam na tylezdrowego rozsdku, e papiery, ktre trzeba zachowa, wrzucam do jednej szuflady, eby

przynajmniej wiedzie, gdzie szuka, jeli zajdzie potrzeba. Z biegiem dni, z biegiem latszuflada robi si tak pena, e tylko dziada z bab tam brak, i pojawia si problem czystki.Wtedy, gdy trafi si sprzyjajcy dzie, miao i bez przytomnoci przekraczam point of noreturn , punkt od ktrego nie ma odwrotu wyrzucam zawarto szuflady na podog,ustawiam obok kosz na papiery, pudeko z gumkami i ze dwa, trzy skoroszyty. Zgromadzeniezawczasu tych akcesoriw jest wane, bo jak znam siebie, gdybym w trakcie porzdkwwyruszya na poszukiwanie czego do zwizania listw od crki, nader atwo zeszabym namanowce.

No i ju klamka zapada, siedz w puapce chytrze przez sam siebie zastawionej, nicmnie nie uratuje. Rachunki sprzed trzech lat do kosza, listy w paczki i cign gumk,dokumenty domowe do jednej teczki, zawodowe do drugiej. Trzeba by napisa na teczce,co w niej jest. Najlepiej mazakiem, musz i po niego do syna... Nic z tych rzeczy, dobrakobieto, dugopis jest rwnie dobry, sied i nie wcz si, bo nie skoczysz...

W tym tkwi bowiem zaleta metody byka za rogi: jak j si ju zaczo, to trzebaskoczy. Nie mona uporzdkowa szafy w trzech czwartych, a reszt ciuchw zwin wkbek i zostawi na za. Nie mona pomalowa azienki do poowy i odoy pdzli. To odfelietonu mog sobie wsta i powiedzie, e dokocz po obiedzie na zapisanych kartkach

nic si nie zmieni, najwyej strac na chwil wtek, ale zapi go zaraz, gdy przeczytamprzedobiedni urobek. Z malowaniem azienki zupenie nie tak: jeli dokoczenie przesundo jutra, to musz sprztn, no i umy pdzle. Bardzo tego nie lubi, ale czyszczeniezaschnitych pdzli jest jeszcze gorsze. Podobnie z szuflad: listy uporzdkowane w poowies akurat tak uporzdkowane, jak pienidze przeliczone do poowy (std dowcip okretynie przerywajcym liczenie ze sowami:, jeli si dotd zgadza, to i dalej bdziedobrze).

Omawiany sposb jest jednak i niebezpieczny: a nu zabraknie nam silnej woli i utkwimyw trzech czwartych? Albo przerwiemy prac wcale nie z naszej winy ot, jakiniespodziewany go albo nie cierpica zwoki naga sprawa, i po ptokach zostajemy zrozbabran azienk, papierami na pododze, itp. Po powierzchownym uadzeniu galimatiasu

trzeba pniej wszystko zaczyna od pocztku. Wic lepiej rzecz najpierw dobrzeprzemyle. By tak rzec zanim si skoczy do wody, sprawdzi, czy w basenie jest woda.


18/54

18

ELEKTRYCZNE SUKI

Suka, wyle spod ka mwi si artem i artem koczy: Kaza pan, musia sam, bo pod kiem adne suki nie siedz. Siedz natomiast w cianie, mianowicie wgniazdkach od prdu. W czasie kryzysu energetycznego w 1972 r. na fali oszczdnocienergii Amerykanie obliczyli, e gdyby przeliczy HP (konie mechaniczne) zatrudnione doobsugi jednej amerykaskiej rodziny z klasy redniej, okazaoby si, e na rzecz tej rodziny

pracuje dwustu niewolnikw. O stu za duo grzmieli publicyci-moralici Nie musiciemie dwch odzi motorowych, i trzech samochodw, w kadym pokoju nie musi statelewizor, a w ogrodzie przez ca noc by jasno jak w dzie.

Zrobilimy dla zabawy takie obliczenie dla naszego domu, tyle e nie przeliczalimy

watw i kalorii na HP, tylko przenielimy si myl w czasy pani wierciakiewiczowej i prbowalimy ustali, ilu nasze gospodarstwo musiaoby wtedy zatrudnia pracownikw,eby przy zaoeniu, e nie mamy prdu i gazu utrzyma dom w obecnym standardzie. To

jest: eby w kadym pokoju byo ciepo i jasno, eby wszystko zostao na czas wyprane,wyprasowane, sprztnite, odkurzone, eby si co dzie kpa, zje obiady trzydaniowe, pikaw par razy dziennie i to do ciasta domowej roboty, itd. Wyszo nam sze osb. Boe tymj, to to prawie jak w hrabiowskim domu! Za wierciakiewiczowej w aden sposb niemoglibymy sobie na to pozwoli.

Policzylimy jeszcze raz ani troch mniej. Prosz: pokojwka i sprztaczka, kucharka ipomoc kuchenna, praczka, chop do rbania drzewa, przynoszenia wody, wgla, palenia w piecach. Nie mamy samochodu, ale gdybymy mieli, to przyjmujc za jego odpowiednik(niedoskonay!) powz, trzeba by doda jeszcze stajennego i stangreta.

Ale patrzc realnie, powz byby nam nieodzowny pracujemy w do duej odlegociod domu, na piechot si nie zajdzie. Niezalenie od tego, czy ma si wasny rodeklokomocji czy korzysta si z transportu publicznego, te dwie osoby obsugi komunikacyjnejtrzeba wic wcign na stan zatrudnienia.

Skoro ju raz wyszlimy poza dom, ujawniy si inne nieobecne suki. Nie trzeba ichszuka zbyt daleko, wystarczy w sklepiku na rogu, no, w dwch sklepikach, spoywczym ichemicznym. Spoywczy na razie nie jest zbyt imponujcy, generalnie od gotowania i

pieczenia nas nie uwalnia, no ale zawsze: majonez, musztarda, konserwy rybne, budynie,twaroki, makarony, mroonki... Gdyby to wszystko robi rcznie, potrzeba by byo jeszcze

p pomocy kuchennej. A chemia to dopiero ho-ho! Pyny do mycia naczy, proszki doprania takie i siakie (za wierciakiewiczowej robio si je w domu), pasty do szorowania,pyny do czyszczenia zlewu, gotowe farby, uszczelniacze, zmywacze, wywabiacze...

Jakesz potn si postpu jest lenistwo! To to z marze leniw o tym, eby woda laasi ze ciany wprost do miski, eby zrobi pstryk i ju stawao si jasno, eby pranie si

prao samo, powstay epokowe uatwienia. Wynalazki robili oczywicie ludzie piekielnie pracowici, ale trzeba mie w sobie szczypt lenistwa, chcc w ogle dostrzec problem.Szczypt, powtarzam, nie wicej. U wikszoci ta dawka jest tak dua, e le poza marzenianie wychodzi. Ba, cay potny aparat reklamy trudni si przekonaniem nas, ebymyzechcieli uatwi sobie ycie. Bo lenistwo jest nie tylko sprzymierzecem wynalazczoci wspiera take konserwatyzm. Nowy sprzt wprowadza zamieszanie, trzeba uczy si z nim

obchodzi... Spece od reklamy naprawd musz si natrudzi, eby skoni leniw douatwienia sobie ycia.


19/54

19

PRZEAM SI I KA PRACOWA KILOWATOM!

Moja babcia bya czowiekiem niezwykle pracowitym i niezwykle sprawnym. Pamitam jwci zajt, a prawie nigdy zmczon. Wszystko szo jej tak pynnie, jakby mimochodem,

jakby w tacu. Umiaa sobie uatwi prac, miaa wrodzony zmys ergonomiczny. Alewanie dlatego trudno j byo przekona do jakich innowacji. Nawet do lodwki. Po co tenwydatek, przecie mam tak wietn spiark. Spiarka bya rzeczywicie znakomicierozplanowana, tym niemniej my, ci z modego pokolenia, zoylimy si i kupilimy babci nagwiazdk lodwk. No i co? Sprzt sta nie podczony w kuchni, a babcia niekiedynadmieniaa, tak mimochodem, e przedtem kuchnia bya ustawniejsza. Trzeba byodopiero lipcowych upaw i dwch kilogramw zamierdej cielciny, eby babcia

przekonaa si do lodwki. Potem, owszem, uywaa jej rwnie ergonomicznie i sensownie,jak przedtem spiarki.

Z pralk poszo o wiele atwiej, bo cho babcia nie dowierzaa, e od krcenia si w bbnie bielizna zrobi si rwnie czysta jak od pocierania na tarce, to jednak sama widziaa, e nabali i tark nie moe ju trwoni si.

Ja tam si miaam duo, ale Frani kupiam zaraz, jak stay si dostpne. Lodwk te. Iodkurzacz. I elazko z termostatem. I...

I wanie e adne i. Do nastpnych zakupw ju zmuszaa mnie crka pralkautomatyczn wstawia mi do azienki drog zamachu stanu, lodwk z zamraalnikiem

prawie tak samo, za nic sobie majc moje argumenty, e przecie stary sprzt jest po prostuwietny, bo przez z gr dwadziecia lat pralka zepsua si raz, a lodwka ani razu...

To normalna kolej rzeczy. Z biegiem lat czowiek nabiera wprawy i sprawnoci, ju mupraca nie tak straszna jak z pocztku, kiedy nie wiedzia, z ktrego koca j ugry, te zajcia,do ktrych nijak si nie mg przeama, po prostu skreli z rozkadu i nie odczuwa potrzebyuatwie i ulepsze. Dobrze jest, jak jest.

A to nieprawda. Broniam si dugo przed melakserem, replikujc na namowy crki, ewicej z tym zachodu (ustawienie, skrcanie, mycie) ni poytku i e troch surwki dla nasmog utrze na podrcznej szatkownicy. Ulegam tylko dla witego spokoju. I oto melakserujawni cae poacie mego lenistwa: nim si ten sprzt pojawi, nie robiam pierogw,mielonych kotletw, tatara, surwek rzeczywicie tylko troch, ciasta jedynie te, ktrych nietrzeba za dugo uciera, itd. Melakser, zwalniajc mnie od kontaktu z niemi mi maszynk

do mielenia, wprowadzi rewolucj w naszym jadospisie.Drugi sprzt nie do przecenienia to wiertarka. Syn dosta j od chrzestnego na urodziny, a ja baam si tkn, bo i warczy, i syn bra j do rk z min pen powagi. Ale raz si takzdarzyo, e syna nie byo, a ja absolutnie musiaam powiesi w kuchni szafk. Przeegnaamsi i raz kozie mier. Poszo niespodziewanie atwo. I teraz, tak jak woda z umywalki poodetkaniu zlewu, bezproblemowo znikaj niemie, odkadane na wity nigdy zadania: obraz,ktry wisia ni przypi ni przyata, bo akurat w tym miejscu zachowa si hak, wisi teraz jaknaley. Tako deseczki do krajania. Tako szczotka do zamiatania, ktr przed er wiertarkimozolnie nacinaam noem do chleba, eby zawiza sznurek do zawieszania. Sznurekoczywicie po pewnym czasie si obsuwa i rb da capo. A teraz trr i ju trzonek

przewiercony, sznurek przewleczony, zawizany w pikn ptelk, szczotka wisi a mio

spojrze. Poytki z wiertarki s po prostu nieprzebrane, kto raz si do niej przekona, przyzna,


20/54

20

e powinna znajdowa si w wyposaeniu kadego gospodarstwa domowego, tak jak dawniejtasak i toporek.

Toporek zreszt te mam, uywam go zamiast motka, bo jest szalenie porczny. Aporczne narzdzie to te dobry lek na lenistwo.


21/54

21

TRZECIA RKA

Smayam kiedy placki z jabkami. Przewrciam racuchy na jednej patelni, zdjamusmaone z drugiej i naoyam na ni nowe porcje ciasta, poczem zdjam gotowe placki z

pierwszej, itd., itd. Szo to szybko i rutynowo, zaczam myle o czym innym i w tymmyleniu przypltao mi si pytanie: czemu ja, u licha, od pocztku nie smayamnalenikw na dwch patelniach? Odpowied bya olniewajco prosta: bo nie miaamdwch duych patelni!. miejemy si z dowcipu o jegomociu, ktry na pytanie, czychciaby moe jak ksik na urodziny, odpowiedzia: dzikuj, ju jedn mam.Oczywicie patelnia to nie ksiki, tym niemniej zastanawiajce jest, jak ludzie skdindnawet skorzy do inwestowania w sprzt domowy niechtnie lub wcale nie myl, e co warto

mie w dwch, a nawet wicej egzemplarzach. Tymczasem obfito albo przynajmniejdostatek pewnych drobnych, banalnych narzdzi, to prawie jakby trzecia rka albo druga parang. Wemy choby i ten przykad z nalenikami: jeli smaymy je tylko na jednej patelni,mamy na przemian puste minuty gapienia si w smace si placki i hektyczne momentywykadania ich na talerz, wrzucania tuszczu na przegrzan patelni, szybkiego wylewaniaciasta, aby tuszcz si nie przypali...

Niektre narzdzia, gdy s na wyposaeniu tylko w jednym egzemplarzu, staj sikoci niezgody i rdem konfliktw. Tyle razy prosz, eby ka na swoje miejsce!. Bowy nigdy... Bo ty zawsze....

Kt nie zna awantur domowych, zaczynajcych si od drobiazgu, a koczcych siwypominaniem przez wszystkich wszystkiego wszystkim. Szczeglnie noyczki maj wsobie jakie dziwne fluidy, powstrzymujce uytkownika od pooenia ich tam, skd wzi.Trzeba to przyj do wiadomoci i wycign wnioski, co uczyniam ju dawno temu i dzim ma swoje, syn swoje, a ja a trzy sztuki: jedn w pudeku do szycia, drug w moim

pokoju na poddaszu, trzecia wisi nad roboczym stoem w kuchni i suy w zasadzie tylko dootwierania torebek z budyniem, woreczkw z mlekiem, itp. Ale wanie te noyczkioszczdzaj mi najwicej czasu, latania i nerww.

Wieczne wojny o kombinerki skoczyy si, odkd syn ma swoje, ja swoje, a trzecie lew piwnicy. Latarka kieszonkowa oglnie dostpna wisi w kuchni, druga ley przy licznikuelektrycznym i nie wolno jej stamtd zabiera. Okularw mam trzy pary: kuchenne,wyjciowe i w pokoju do pracy. Odkd si w nie zaopatrzyam, owszem, odgrywam czasem

pana Hilarego (Woa, krzyczy pan Hilary: gdzie s moje okulary?!), ale przynajmniej tylkow obrbie jednego pomieszczenia.Wykonujemy czsto jak robot byle jak albo wcale, bo nie chce si nam szuka

potrzebnego do niej drobiazgu. Naturalnie, oczywicie, wiemy, powtarzano nam to oddziecistwa: kad rzecz naley ka na swoje miejsce. Ale trzeba si z tym pogodzi, e srzeczy jako tajemniczo mobilne, z tendencj do upartego znikania i przepadania. Oprczwymienionych s to dugopisy, metrwki, zapalniczki, notesiki z adresami, motki, rnie tozreszt bywa, zaley od indywidualnego charakteru gospodarstwa domowego.

Tzw. zoliwo przedmiotw martwych, ujawniajca si m. in. w ich przewrotnymznikaniu, jest jednym z czstszych czynnikw leniogennych. Odkadamy jak robot, bonam si nie chce szuka potrzebnego narzdzia. W pewnej mierze mona temu zapobiec

metod: nie bdziesz ty, to bdzie inna. O dziwo, narzdzia zagroone konkurencjchowaj zoliwo do kieszeni i przestaj znika!


22/54

22

ROBOTA KOCHA GUPIEGO?

Przysowie zawarte w tytule lubi powtarza ludzie pracowici, nawet bardzo pracowici.Wygaszaj je z umiechem, z autoironi, nadajc mu sens mniej wicej taki: Trzeba bygupkiem, jak nie przymierzajc ja, eby sobie cigle wynajdowa robot albo pozwala, ebyona mnie wynajdowaa. Inni potrafi si jako wykrci, a mnie robota zawsze dopadnie.

Istotnie, s ludzie, ktrzy gdy jest co do zrobienia, nie potrafi odczeka tych piciu,dziesiciu sekund i wychylaj si z ofert: ja przynios, ,,ja ju to sprztn, cho w pokojus jeszcze dwie lub trzy osoby, ktrym nic by si nie stao, gdyby przyniosy czy sprztny.Tylko, e staa gotowo do wykonania zadania, co samo pcha si przed oczy, nie jest

przecie gupot. Moe naiwnoci, moe nadmiarem poczucia obowizku, a moe czemu

nie? dobroci serca?Takiego czowieka robota kocha, ale nie dlatego, e gupi, tylko e jest to mio ze

wzajemnoci. Robota kocha tych, co j kochaj, stara si im nie utrudnia ycia, prawiesama si robi, nie pata gupich kawaw, nie staje w poprzek, nie zachodzi znienacka z

boku, nie podstawia nogi.A gupiego, przeciwnie, nie kocha. Gupiemu robi na zo, dokucza mu, czepia si i nie

chce si odczepi. Osacza go, zwodzi i kiedy nieszcznik myli, e ju jej si pozby,wychodzi z kta i mwi: Akuku, tu jestem!.

Poza tym jeszcze leci mu z rk, cignie si jak kurz za wojskiem, potrafi zmusi, ebyzaczyna od pocztku. Bo robota gupiego jest zoliwa, mci si na nim za to, e jej nielubi, e jej nie chce zna, e nie chce zauway jej specyficznej urody, ba, nawet wdziku isympatycznoci.

Gupek jest jak Grubasek z bajki o trzech maych winkach, co to by miy, wesoy i zewszystkiego zadowolony, mia tylko jedn wad: wcale a wcale nie lubi pracowa. Totekiedy przysza pora zbudowania sobie domku, postanowi to zrobi byle szybko, byle atwo,

po prostu byle jak. Skutek tej metody jest znany domek rozlecia si po jednymdmuchniciu Duego Zego Wilka.

Gupek liczy na to, e robot da si oszuka. Jeli pieli ogrdek, to ciach-ciach, zerwie to,co na wierzchu, i jest rozalony, kiedy po trzech dniach widzi znowu w tym miejscumodziutkie, zieloniutkie licie mlecza. Jeli ma przypi zerwan firank, wazi najpierw nanajbliszy fotel. Nie moe sign, za wysoko. Kadzie na krzele jeden tom encyklopedii,

nic, dokada drugi, no, wreszcie. Kocwkami palcw zapina abki na brzeku firanki,chyboczc si przy tym niebezpiecznie na encyklopediach. Schodzc z nich, traci rwnowag,w popochu apie si za firank... e nie zlecia i nie skrci sobie czego, to tylko dlatego, e

jednak Pan Bg czuwa nad gupcami. Firanka wisi ju tylko na jednej abce, nasz gupekzdejmuje wreszcie pych z serca i robi to, co powinien uczyni od razu: przynosi z piwnicydrabin. Ale drabiny nie oczyci po ostatnim malowaniu, wyschnita farba kruszy si izostawia subtelny ladzik od piwnicy do okna. Udrczony gupek, uporawszy si z firank,odnosi drabin, potrcajc przy okazji krzeso z dwoma tomami encyklopedii. Powinien terazwzi odkurzacz i sprztn paprochy, co spady z drabiny, ale ju nie ma siy. Susznie siy mu bd potrzebne jutro, kiedy zoliwe promienie soca ujawni na poowie podogi

biae lady pantofli, ktrych podeszwy pracowicie rozdeptyway patki i grudki farby i gipsu z

drabiny.Nie, nie, robota nie kocha gupiego. Nie znosi go rwnie namitnie, jak on jej.


23/54

23

FALSTART

Opisany na poprzednich stronach gupek zepsu sobie popoudnie i jeszcze kawaeknastpnego dnia, bo chcia chytreko oszczdzi czas i poaowa go na przyniesieniedrabiny. Przypadek to pospolity, ale o tyle skrajny, e lenistwo skojarzyo si tu z wybujagupot. Tym niemniej, w bardziej zawoalowanej formie, historyjki takie zdarzaj si namnader czsto. I co zabawne, zarwno wtedy, kiedy ruszamy do dziea z ochoczym zapaem,

jak i z ponur determinacj, e raz trzeba to wreszcie odwali.Kada praca ma trzy fazy: przygotowawcz, gwn i wykoczeniow. Zastanawia mnie

zawsze fenomen psychologiczny, ktry sprawia, e lenistwo atakuje nas przede wszystkim wfazie pierwszej i ostatniej. Czemu tak si dzieje, e decydujc si np. na bohaterski czyn

odmalowania okien, a palimy si do rwnych, monotonnych pocigni pdzlem pofutrynie, a odraz napenia nas myl o tym, e t futryn trzeba najpierw oczyci?Obiektywnie rzecz biorc, skapujca na palce i podog wiea farba jest rwnieniesympatyczna, jak odpryski zeskrobywanej starej. Jeli spalamy star farb spalark, nie

pachnie ona gorzej ni nowa z otwartej puszki. Sprztnicie odpryskw wymaga tylko przejechania odkurzaczem, gdy tymczasem zachlapania na szybie (zawsze ich trochpowstaje, chobymy nie wiem jak uwaali) wymagaj zabiegw bardziej zoonych.

Myl, e nie chodzi tu o rodzaj pracy, tylko o efekt. Oczyszczone futryny wygldaj takczy owak paskudnie, nie ma si czym chwali ani na co popatrze. Co innego, kiedy ju

pomalowane, lni wieym lakierem. Jake mia praca, gdy skoczona poucza Cycero.Ograniczamy wic zabiegi przygotowawcze nie dlatego, e same przez si s niemie, tylko

e oddalaj nas od tej sympatycznej chwili, kiedy to ju wida robot. Mwi tutaj oludziach dojrzaych i dowiadczonych, ktrych efekt pracy cieszy. Z modymi jest niecoinaczej: w wieku modzieczym wiat jest taki ciekawy i pocigajcy, prace domowenarzucone przez starych pedantw tak nudne, e chodzi przede wszystkim o to, by jaknajkrcej zawraca sobie nimi gow.

Mj brat, kiedy przychodzia na niego kolej towarzyszy babci do magla, usiowawydoby od niej informacj, ile razy trzeba obrci koem, eby porcja bielizny byawymaglowana: Dwadziecia? Pidziesit? pyta z nadziej, e jak usyszy konkretnliczb, zepnie si, zakrci korb w tempie superekspresu i po kwadransie bdzie wolny. Ale

babcia odpowiadaa niezmiennie i nielitociwie: Tyle, ile trzeba, eby byo dobrze. Wobectego przestpowa z nogi na nog i zoci si, kiedy babcia poprawiaa jeszcze iwyrwnywaa co na gotowym ju (jego zdaniem) waku.

Czowiek dojrzay wie, e co nagle, to po diable, e gdy si czowiek spieszy, to diabesi cieszy, tym niemniej i on nie lubi fazy przygotowawczej. Opracowuje wic sobie rnestrategie, by j skrci do minimum lub jako tam uprzyjemni.

Jednym ze sposobw na to jest podzielenie pracy na odpowiednie segmenty. By trzymasi przykadu z malowaniem okien: nie mwimy sobie: w tym tygodniu je pomaluj, tylkow rod oczyszcz okno w kuchni. Jest to zadanie na ludzkie siy, moemy je wykonywadokadnie. Udajemy wic przed sob, e tylko o to nam chodzio, o lnicym lakierze staramysi nie myle, a odrapanie parapetu te ostatecznie daje jak satysfakcj. W czwartek zrozkosz sigamy no pdzel, lakier na dobrze oczyszczonym drewnie kadzie si bez skazy,

wic myl o tym, e w pitek czeka nas drapanie starej farby z nastpnego okna, ju nie jest


24/54

24

tak odpychajca, przeciwnie, chwalimy si w myli za to, emy si dobrze przyoyli iprosz jaki efekt.

Gdybymy natomiast, spieszc si do wymarzonego widoku skoczonej pracy, postanowilit wredn faz przygotowawcz odwali od razu, pod koniec bylibymy tak ni zbrzydzeni izmczeni, e odpuszczalibymy sobie coraz wicej, co oczywicie potem wylazoby na

wierzch. Bo falstart przekrela szans na sukces. Trzeba wic gwkowa, jak go unikn.Odpowiednie posegmentowanie roboty to jeden sposb. Inny to swego rodzajurozmydlenie niemiego pocztku tak, by go w ogle nie zauway.

atwiej to oczywicie zorganizowa przy kataklizmach rutynowych, takich jak wyjazd zdziemi na wakacje czy wita z gomi. Data orkanu jest dokadnie znana, ale eby niestresowa si przedwczenie, udajemy, e nas to wcale nie obchodzi i tylko tak mimochodem,en passant, to i owo z przygotowa zaatwiamy. Jeli chodzi o wita, to przy okazji innychzakupw nabywamy a to trzy paczki rodzynek, a to kompot brzoskwiniowy i ananasowy, a tododatkowe kilogramy krupczatki... Ma to i t dobr stron, e orkan witecznych zakupwnie zrujnuje nam kompletnie budetu: trzeba tylko nabyte produkty skadowa w miejscu nierzucajcym si w oczy, bo moe si zdarzy, e ananasy wyjd przy niespodziewanej

wizycie, a migday z rodzynkami schrupiemy w czasie szczeglnie pasjonujcego spektakluTV.

Wyjazd na wczasy te powinien zaczyna si dugo wczeniej i niepostrzeenie.Wypraktykowaam to ju dawno, kiedy dzieci byy mae, wic bagae due. Niezbdne (!?)opatki, wiaderka, nadmuchiwane potwory kupowalimy w czasie normalnych spacerw, costanowio ich mie urozmaicenie. Maego hipochondryka (tak na wzr maego stolarza,chemika, itp. nazywamy podrn apteczk) uzupeniaam przy okazji zakupustandardowych lekw, jak aspiryna czy co. Najwiksz cz bagau stanowi, jak wiadomo,ciuchy. Poniewa ich dobr zaley w duej mierze od dugoterminowej prognozy pogody izapowied nadcigajcej fali upaw (bd chodw) moe nas zmusi do generalnego

przepakowania walizki, dbaam zawsze o to, eby w tej mierze zapewni sobie w penisuwerenn decyzj, nie ograniczon urwanym guzikiem, lun gumk czy plam nanajbardziej eksponowanym miejscu dresu. Dlatego z odpowiednim wyprzedzeniem robiam

pranie, tak by w dniu pakowania wszystko leao do dyspozycji w szafie, czyste,wyprasowane, wyporzdzone. A potem: Wolisz t sukienk? Prosz. Chcesz koniecznietamte portki? No to bierz. Bezkonfliktowo, bez nerww, przed wyjciem naleao tylko

policzy bagae (plecak, walizka, torba, Agnieszka, Piotru razem pi) i pilnowa, ebyich nie zgubi.

Dostaam kiedy od znajomych z Niemiec kalendarzyk. Kalendarzyk jak kalendarzyk, alemia cenn wkadk: kartonik z wyliczeniem spraw do zaatwienia przed wyjazdem na urlop,

porubrykowany, z kwadracikami na postawienie fajki, pikny okaz pedanterii. Oczywicie

niektre z zalece wzbudzay w nas gorzki miech: np. poda adres urlopowy na poczcie albo: poleci redakcji Twojego dziennika przesanie go w czasie... na adres.... Ale samaidea daa si przystosowa do naszych warunkw. Kartoniki podwczas skomponowanefunkcjonuj w rodzinie do dzi.

Kartoniki w ogle s u nas w staym uyciu, ale o korespondencji wewntrzdomowejnapisz kiedy indziej. Tu tylko to, co dotyczy unikania falstartu: ot wykaz spraw dozaatwienia, rzeczy do kupienia bardzo uatwia ycie, ba, prawie uprzyjemnia. Po pierwsze

bowiem, kiedy ju w kitlu i z pdzlem w rku stajemy przed drzwiami, ktre chcemy pomalowa, nie odrywa nas od tej wspaniaej czynnoci przykra myl, e mamy wszystkooprcz rozpuszczalnika. Po drugie, o czym ju zdaje si wspomniaam, widok kartonika zeskrelonymi zadaniami podnosi nam samopoczucie. Przy pracy chodzi przecie nie tylko o to,

eby robi tak, by si nie narobi, ale i o to, eby mc dobrze o sobie myle: prosz, jakto adnie poszo, albomy to jacy-tacy...


25/54

25

GARNITURY BEZ GUZIKW

Nikt z nas nie kupiby w sklepie garnituru bez guzikw, choby ekspedientka nie wiem jakwymownie przekonywaa nas o wysokiej jakoci ubrania, wobec ktrej brak guzikw tomankament marginalny, dajcy si usun we wasnym zakresie w cigu p godziny. Wsklepie czy u krawca niewzruszenie wyznajemy zasad, e garnitur bez guzikw to produktnie wykoczony i ju, szkoda dalszych sw.

W yciu codziennym jednak takie garnitury kupujemy bardzo czsto. Nieraz samiwystpujemy w podwjnej roli krawca i klienta. Jako krawiec np. zapominamy oniedoszorowanym garnku, jako klient godzimy si z widokiem smolucha na kuchence,mwimy ach, to ju przy nastpnym pomywaniu, wieczorem, jutro... W kocu domyjemy

smolucha, bo kiedy to trzeba zrobi, ale do tego czasu, trudno-darmo, nie moemypowiedzie, e kuchnia jest w porzdku, tip-top.

Garnek to drobiazg, ale w wypadku jakich wikszych robt nieprzyszycie guzikwprzekrela efekt, a nawet i sens przedsiwzicia. To jest ten kawaek nie przybitej listewki, tokrzywe pocignicie pdzlem po pce, nie postawione na swoim miejscu sprzty.Zostawiamy te guziki na potem, bo ju mamy wszystkiego dosy, bo nie mamy ju si,

bomy zapomnieli. I tym sposobem, cho narobilimy si jak dziki osio, mamy zamiastsatysfakcji poczucie niedosytu, niespenienia, ycia w wiecznym baaganie. Czsto zresztistotnie powstaje z tego wieczny baagan.

P biedy jeszcze, kiedy dopicie roboty na ostatni guzik zaley tylko od nas. Wreszcie, jeli nie jutro, to pojutrze mog zapa si za konierz i zmusi do wykonania kocwki.Sprawa wyglda nieporwnanie gorzej, jeli t prac wykonuje kto inny, kogo za konierzcign nie moemy.

Rzemielnik, wszystko jedno malarz, hydraulik, stolarz, ma jeszcze wiksz awersj do porzdnego wykoczenia roboty ni inwestor. Nastpuje bowiem zawsze taki moment,kiedy zaczyna mu si spieszy, chce skoczy i i. My te, majc po uszy trocin, tynku czykau, o niczym innym nie marzymy, jak eby skoczy i poszed. Tak wic jestemy naderskonni do machnicia rk dla witego spokoju.

Przeyam ju bardzo wiele inwestycji domowych i jako inwestor nauczyam si przynajmniej jednego: nie dawa zaliczek. Wypracowaam sobie nawet zgrabn formuk:kiedy mistrz kielni czy motka zapewnia mnie o swojej uczciwoci, e on naprawd musi

mie zaliczk na materiay, odpowiadam, e wierz w kade jego sowo, ale tyle razy mnierni ludzie nabierali, e ju staam si nerwowa w tym punkcie i prosz zrozumie, to nie jest brak zaufania do pana, tylko taki uraz, nerwy, no a przecie chc spa spokojnie...Zawiedziony, ale nie obraony mistrz jako si bez zaliczki obywa.

Z egzekwowaniem poprawy niedorbek idzie mi o wiele ciej, waciwie z reguy niewychodzi. Moment rozlicze zbiega si, jak wspomniaam, z momentem zmczeniafizycznego i psychicznego, osabieniem woli i uwagi. Czowiek jest po prostu, jak mwimodzie, wymiky. W tym momencie naleaoby si wycofa i do tzw. odbioru irozlicze delegowa kogo innego, kto jest jeszcze wiey, twardy i pryncypialny, jednymsowem, kogo, kto dotychczas trzyma si z dala od caego baaganu. To te wymagawysiku i dyplomacji, ale czasem si udaje.


26/54

26

KOCZY DO KOCA

Nie wiem, czy to jest tylko moja osobista przypado, czy te bardziej rozpowszechniona,do, e o wiele atwiej doprowadzi mi do szczliwego zakoczenia prac, ktr wykonujsama, ni wyegzekwowa ostateczny fina, zapicie na ostatni guzik od innych.Teoretycznie wiem, e wanie w finale trzeba wykaza szczegln si charakteru i niedopuci, eby stolarz sobie poszed, nie przybiwszy zapomnianej przedtem listewki, albo nie

poegna hydraulika, kiedy jeden kran w piwnicy jeszcze kapie. Ale zdarza mi si tonotorycznie, cho niby znam rodki zaradcze.

Po pierwsze, nim odbierzemy robot, trzeba wykona przegld niedorbek i w miarwczenie zwrci na nie uwag wykonawcy, a potem azi za nim jak zy duch za grzeszn

dusz i nudzi: a jeszcze to, a jeszcze tamto. Takie dziaania nkajce s skuteczne, bo by takrzec, odbijaj pieczk, jak jest tsknota do witego spokoju: wpierw my, dla witegospokoju, jestemy skonni odpuci wykonawcy w ciekncy kran, potem on, te dla witegospokoju, eby si baba odczepia, uszczelk jednak zaoy.

Po drugie, niele skutkuje straszenie wykonawcy (ale i siebie te) osob trzeci.Zastosowanie chwytu znanego z noweli Dickensa, gdzie pan Marlow rad by nieba przychyliklientowi, ale pan Scrooge, jego wsplnik, tymczasem nieobecny, jest ju taki, e grosza nieopuci, wic niestety... Pan Marlow i pan Scrooge wymieniaj si rolami zalenie odokolicznoci, zawsze jednak nieugitym jest ten, ktrego akurat nie ma. W yciu domowymwsplnikami s m i ona. Ja wiem, prosz pana, e pan to na pewno zrobi w poniedziaek,ale ona mnie zamczy, jeli w niedziel jeszcze bdzie baagan oto tekst dla ma. A dlaony: Oczywicie, przecie widz, e dziewidziesit dziewi i p procenta roboty jugotowe, ale m pozwala mi paci tylko za sto procent.

Takie komedyjki bywaj skuteczne, ale tylko pod warunkiem, e adne z aktorw niewypadnie z roli, a to si niestety zdarza. Dobrze wic jest wmwi sobie, e naprawd boimysi wspmaonka(ki) i zarzutw, e nie dopilnowae(a). Wiele tam zreszt nie trzebasobie wmawia: istotnie boimy si wyrzutw za niedopilnowanie i wystarczy ten strachtroch w sobie podkrci, o tyle mianowicie, by jego poziom przewysza ch witegospokoju.

Jest take i trzeci sposb, ktry mona stosowa zarwno wobec pracownikw z zewntrz,jak i domownikw. To znaczy, zwyczajnie i po prostu wepchn kocwk w cudze rce. Ja

ju nie mam siy i nerww, ty to dokocz. Jest to rodzaj kapitulacji, przyznanie si doniemonoci psychicznej bd fizycznej, ale mimo wszystko wyjcie honorowe i mogcenawet w przyszoci przynie bogosawione skutki. Waciwie nawet naleaoby jewstawia do harmonogramu od samego pocztku, tylko e harmonogramy ukada si zwykleoptymistyczne, co te ma swoj przyczyn: gdybymy z gry zakadali, e tak to pjdzie, to wogle balibymy si cokolwiek zacz. A jak mwi hobbickie przysowie: najduej trwa tarobota, ktrej wcale nie zaczlimy.


27/54

27

CUDZE RCE LEKKIE, ALE NIE POYTECZNE

Ciekawe, e zasad zawart w tytuowym przysowiu wyznaj przede wszystkim kobiety.Wida jest to zakodowane genetycznie albo co, do, e to raczej panie, jeli ju nawetzmobilizuj do pomocy kogo z domownikw, po pewnym czasie same go odpdzaj zesowami: Daj to ju mnie, sabo si czowiekowi robi, kiedy patrzy, jak si do tegozabierasz. To wtedy, gdy jak mwi zdobd si na wezwanie pomocnika. Czciej

bowiem rezygnuj z niego w ogle. Jak mam widzie t nadt, niechtn min... Jak mamdziesi razy prosi i przypomina... Nim on si do tego zabierze, ja trzy razy zrobi takieto i podobne zdania da si sysze w kadym domu.

Jest w nich i troch racjonalnych powodw. Rutynowe prace domowe maj swj rytm i

kolejno jeli wyrczam si kim przy nakrywaniu stou, to ten st musi by ju nakryty wmomencie, kiedy odcedzam ziemniaki i wyjmuj piecze z piekarnika, inaczej cay obiad nanic. Nieudolny pomocnik, ktry spnia si z robot albo co chwila pyta: a gdzie to jest,a czy mam to zrobi tak czy tak?, podajcy duto zamiast rubokrta, przynoszcy z

piwnicy dem zamiast borwek (mimo e na soiku jak byk stoi napisane) moe gwnegowykonawc doprowadzi do furii i okrzyku: A id do diaba, obejdzie si bez ciebie!. Naco delikwent, raczej obraony ni skruszony, z chci przystaje.

S te prace, ktre musz by wykonane z du dokadnoci i znajomoci rzeczy; wtakich wypadkach cudze rce s istotnie nieuyteczne. Na przykad nie zlec nikomu pieleniazjadliwego zielska pt. kurza apa (jeli mi si przez zoliwo losu i natury zaplcze nagrzdki), bo ja i tylko ja odrniam korzenie tego zielska od korzeni irysw, to raz, po drugie,

ja i tylko ja zdaj sobie w peni spraw, e zostawienie jednego zucheleczka kcza kurzejapy odbiera sens caej robocie. Podobnie jest z ustawianiem ksiek w regale: moe to robitylko ich uytkownik, bo profan ustawi moe i adnie, do koloru i pod sznurek, c z tego,kiedy zburzy przy tym ca subteln logik ksigozbioru, wedug ktrej np. Heinego niewolno wyrzuca do pki niemieckiej, bo ma sta obok Villona i Gaczyskiego, jak sta

przez trzydzieci lat.Ale ju na tym przykadzie mona udowodni, e cudze rce jednak mog by poyteczne,

i to jak! Te cudze rce mog wytrze na glanc rega, sukcesywnie odkurza ksiki, podawaje gwnemu wykonawcy, kiedy przyjdzie kolej na najwysze pki, itd., itp.

Po rozwaeniu caej tej dziwnej sprawy (bo to jednak jest dziwne, to uciekanie od pomocy)

widz dwie przyczyny niskiego notowania cudzych rk. Obie w gruncie rzeczy naturybardziej psychologicznej ni praktycznej. Pierwsza to zarozumiae przekonanie, e nikt tegonie zrobi lepiej ni ja. Ma ono czsto bardzo nike podstawy, jest czasem wrcz mieszne, noale si zdarza. Byam np. przez duszy czas w zayoci z dalek krewn, pann z dobregodomu i w dodatku star. Chciaam jej troch uly, wic gdy u nas byo wielkie pranie, przyokazji prao si i jej pociele i obrusy. Krochmaliam jak swoje, nacigaam, posyaam doelektrycznego magla, wszystko o.k. Alici ze dwa razy zdarzyo mi si przyapa ciotk, jakte poszwy i obrusy pracowicie po swojemu prasuje. U licha wydziwiaam w duchu to junaprawd nie ma nic waniejszego do roboty? Ot, choby i porzdek w kuchni, gdzie tylkodziada z bab brak. Ale stara ciotka, jako panna z dobrego domu, miaa wyrobiony pogld nato, jak powinno wyglda w bieliniarce, nie miaa za na wygld kuchni. I koniec, nie byo

gadania.


28/54

28

Druga przyczyna niechci do cudzych rk te jest psychologiczna: domownikowiwzywanemu do pomocy wyznacza si na og zadania uciliwe, a drugorzdne, przy ktrychnie moe ani si popisa, ani porzdzi. Std to wykrcanie si, mina pena odrazy i byle

jako wykonania. To z kolei irytuje gwnego wykonawc, ktry czuje si dotknitybrakiem solidarnoci, te si nadyma i przysiga sobie w duchu, e prdzej pknie, nim drugi

raz poprosi o pomoc. Wprawdzie przysiga jest nie do dotrzymania, ale nim si j zamie,upynie do czasu, by potencjalny pomocnik odzwyczai si od swej roli. Wobec tegopodejmuje j z jeszcze wiksz odraz, co zleceniodawc podnieca do nowych przysig, eju nigdy, i tak to zaczyna si krci fatalna spirala w d.

Wiem, wiem, w dobrze zorganizowanym domu kady ma jasno okrelone obowizki, nacianie wisi harmonogram zada i podzia pracy, a do opisanych wyej sytuacji w ogle niemoe doj. Wierz, e takie domy istniej, czytaam i syszaam o tym, alem ich na wasneoczy nie widziaa. ycie jest takie niezorganizowane, odporne na zamykanie w ramkach iharmonogramach...

Wic zamiast ramek prbuj sobie uoy pewn ogln strategi. Take w zakresiecudzych rk.


29/54

29

ZOSIA, NIE BD SAMOSIA

Poradnik dla leni zmienia mi si jako dziwnie w poradnik dla pracusiw, eby sibezsensownie nie szarpali. Cho samej nie bardzo mi to wychodzi, dorobiam si jednak paru pomysw na odsamosienie si, czyli jak sobie zorganizowa pomocnika. Ot spraw podstawow w tej mierze jest: wczu si w dusz pomocnika. Nie pamita w, jakcielciem by, wic niech sobie przypomni, jak w cielcych latach zgrzyta zbami, kiedymama kazaa mu skoczy po chleb akurat wtedy, kiedy na progu czeka kolega z pik

pod pach. Jak jkn(a), kiedy z westchnieniem ulgi koczy(a) podlewanie truskawek, a tutata dooy mu(jej) jeszcze may drobiadek w postaci wyniesienia trzech kubw chwastwna mietnik. Mamy skonno traktowa dzieci, zarwno mae jak i dorose, jako osobniki nie

majce nic wanego na gowie. Wychodzisz? To nadaj po drodze ten list mwimy nie pytajc, czy to rzeczywicie po drodze, a potem jestemy rozaleni z powodu odmowy lubniechtnej miny.

Wic po pierwsze, nie trzeba zaskakiwa potencjalnego pomocnika zleceniami. Zlecenienie w por, cho drobne, przestaje by drobiazgiem. Nie mona mwi: Jak ju przyniosedrabin, przybij jeszcze listw tam u gry: Jak ju szyjesz, zeszyj jeszcze te przecierada,

bo takie zlecenie w istocie swej niewiele rni si od rozkazw nieczuej ony woajcej doma: Jak ju zleciae do piwnicy, to przynie wgla.

Rola pomocnika jest z natury niewdziczna, podrzdna, po co wic obrzydza jdodatkowo nieprzewidzianymi zadaniami. Pomocnik lubi wiedzie, co odkd dokd mazrobi, bo wtedy opaca mu si pospieszy, no i moe sobie w ogle prac w przydzielonymmu odcinku zorganizowa. Dlatego te i gwny wykonawca powinien dobrze wiedzie,czego chce. Do cichej rozpaczy doprowadzao mnie w modoci generalne sprztanie wespze wspomnian ju ciotk star pann. Wygldao to mniej wicej tak: To moe najpierwwynie mieci. Dobrze wynosz p kubeka i wracam, a tu ciotka beztrosko: Patrz,zupenie zapomniaam o tym spleniaym chlebie i buch, zapenia mi kube znowu do

poowy. To moe go wynios, jak si wicej nazbiera. Nie, nie, bo kube nam bdzie potrzebny przy zmywaniu podogi. Podog zmyj na kocu. Tak, tak, ale przedtemzniesiesz w nim do piwnicy niepotrzebne soje. A gdzie one s? pytam.

Tu ciotka otwiera szaf i zaczyna medytowa, ktre umy, ktre wyrzuci, ktrezostawi w kuchni, ktre do piwnicy, jako przerywnika uywajc zwrotu chwileczk,

poczekaj. Przestpuj z nogi na nog, wreszcie proponuj, e moe tymczasem wezm si zaco innego. Tak, tak, moesz zdj i zamoczy firanki. Albo: nie, bo woda jeszcze si niezagrzaa. To wyszczotkuj fotele. Nie, czekaj, musz z nich zabra gazety. To ja zabior.

Tak. Nie, ja musz je najpierw przejrze, bo jednego Tygodnika Powszechnego jeszcze niedoczytaam. To moe ciocia przejrzy, a ja powyjmuj soiki. Dobrze. Ale nie,czekaj... I tak do dziesitej wieczr.

Sprztanie z niepozbieran ciotk zapado mi gboko w pami, wic bardzo si staram,eby nie i w jej lady, poza tym nie lubi (jak pewnie kady) wiecznego nudzenia

pomocnika: a co mam teraz zrobi?, a jak?, wic kiedy co robi wsplnie z synem lub crk,d do tego, eby praca bya do jasno posegmentowana. Ja zrobi ciasto, a ty posiekaj

bakalie. Ja zaznacz gazie do obcicia, a ty tymczasem porb te suche spod pota , itp.

Wyrany podzia pracy ma i t zalet, e nieszczsny pomocnik czuje si na swoimodcinku gwnym wykonawc i moe z tego czerpa pewn satysfakcj. Choby i t, e nikt


30/54


31/54


32/54

32

po wyznaczonym terminie zamykamy bud i idziemy do innych zaj. Jeli mamy silnenerwy, moemy nawet tylko uda, e nas nie ma w domu. Na og maestro, pocaowawszyklamk, pokornieje, dyscyplinuje si.

Najlepszym rodkiem dyscyplinujcym maestra od holajzy byoby pokazanie mu roboty ju wykonanej. W wielu wypadkach to jest moliwe. Czasem wystarczy poprosi ssiada,

czasem za okae si nawet, e sami czy kto z rodziny potrafi przenikn tajemniczkonstrukcj spuczki, odkry, dlaczego droselklapa nie ryksztosuje i doprowadzi j do porzdku. Tym sposobem uwolnimy si radykalnie od jednego Godota. Ale Godotw jestwiele odmian i trzeba mie na podordziu rne taktyki.


33/54

33

CZEKANKO NA GODOCIKA

Oprcz wielkich Godotw, ktrzy ka czeka na siebie caymi dniami i tygodniami, s nawiecie i mae Godociki, takie kwadrans, gra godzinka: gocie, ktrzy spniaj si na

proszony obiad akurat o tyle, eby piecze w piekarniku zdya wyschn na wir, alboznajomkowie, ktrzy zapowiadaj, e wpadn wieczorkiem i wpadaj pitnacie podziewitej, odrywajc mnie od Burzy Szekspira i Prospera Zapasiewicza, i tym podobni.

Go nie w por gorszy od Tatara mwio si w dawnej Polsce, z wielk przesadoczywicie, bo nawet najfatalniej zjawiajcy si go jednak nie spali nam chaupy i nieuprowadzi dzieci w jasyr. Ale mae kataklizmy czy bodaj nieprzyjemnoci, owszem, moe nanas cign. Trzeba wic by przewidujcym: jeli spodziewamy si kogo na obiad lub

gorc kolacj, trzeba wstawi do harmonogramu ewentualne spnienie i przygotowywatakie potrawy, ktrym przygrzewanie bd dugi pobyt w piekarniku nie szkodzi (spniali misi kiedy gocie, cudzoziemcy, wobec ktrych chciaam popisa si arcypolsk potraw,mianowicie karpiem w szarym sosie. Karp by zagroony rozgotowaniem na miazg, sos nadmiernym zgstnieniem, wic zdobyam si na miay krok: uoyam karpia w naczyniuaroodpornym, zalaam sosem i wstawiam na may gaz do piekarnika. Wyszo coabsolutnie wietnego, lepszego ni klasyczny karp z wody!).

Z przyjacimi o sabym poczuciu czasu i zamglonym pojciu pr dnia (ranek trwa unich do poudnia, poudnie rozciga si od jedenastej do pitnastej) te mona sobie jako

poradzi, ustalajc przynajmniej terminy graniczne: wietnie, ale nie przed jedenast, boodbieram pranie i mog nie zdy, wolaabym konkretniej, bo na dziewitnast jestem juumwiona. Tym sposobem mog do jedenastej pisa nie nadsuchujc, czy dzwonek nie

brzczy, bd nie denerwowa si przez cae popoudnie, e z powodu Godocika ucieknie miBurza i Zapasiewicz.

Chobymy jednak byli nie wiem jak chytrzy i przemylni, czekanek na Godocikw takzupenie i w ogle nie da si unikn. Bo Godocikiem moe by i listonosz, i ciasto, ktre

jako nie chce si dopiec, i sklep, ktry nie wiedzie czemu otwieraj dopiero o dziewitej...Powstaj wtedy dziury czasowe, jaowe kwadranse dochodzce do godziny, za krtkie, eby

je zwyczajnie obrci na odpoczynek (nie odpoczywa si, jeli si na co czeka!), za dugie,eby je spisa na straty bez irytacji. Wadysaw Tatarkiewicz, posta, ktr adoruj odwczesnej modoci, pisze w swoich (znakomitych, uroczych, przemdrych!) Zapiskach do

autobiografii: Nie lubi siedzie bezczynnie. Tego kwadransa, jaki nieraz upywa midzypowrotem do domu a posikiem czy przyjciem gocia, nie mog spdzi bez zajcia, artemmwi, e w te kwadranse napisaem moje ksiki, ale w tym arcie jest odrobina prawdy.

Jake podziwiam i zazdroszcz tej umiejtnoci! Sama w czasie takiego jaowegokwadransa nie potrafiabym napisa nawet konwencjonalnego listu, na ktry obiektywnierzecz biorc, nie trzeba wicej ni pitnacie minut, i nic na to nie poradz. Ale przykadTatarkiewicza zapad mi w pami i prbuj go w bardzo przyziemny sposb naladowa.Istnieje pewien rodzaj robt, ktre bardzo nieelegancko nazywam pchami, bo s mae,dokuczliwe, a zmasowane y nie dadz. Ot likwidowanie takich pche jak raz nadajesi na czas czekanka na Godocika. To jest ten kwiatek, ktremu od dawna naley siwiksza doniczka, urwany wieszak od rcznika, stare gazety, ktre trzeba czym zwiza i

pooy na kuble dla zbieraczy makulatury, porzdne umycie kubkw w azience, rnie.Zaley to take od nastroju: jeli w danym momencie nas nosi, lepiej wybra zajcie stojce


34/54

34

bd chodzce: poporzdkowa co w kuchennej szafce, uoy w kartonie buty z minionegosezonu... Jeli za dzie si ju przechyli i lecimy z ng, to nieze jest co monotonnego,wykonywanego na siedzco: wic przede wszystkim szycie, ale take np. czyszczenieyeczek, naprawa kocwki przeduacza albo choby i ostrzenie noy na osece.

O jednym tylko trzeba pamita: musi to by robota, ktr w kadej chwili mona odoy.

Gdybymy bowiem zabrali si np. do prasowania, to gadko mogoby si zdarzy, e wzmieszaniu i popochu powitalibymy na progu gocia sowami: Poczekaj momencik,przepraszam, ja tylko... i w ten sposb role by si odwrciy: to my bylibymy Godocikiemdla gocia, ktry przecie jest zalatany i wpad rzeczywicie na mae p godzinki...


35/54

35

NAJDOKUCZLIWSZY Z GODOTW

Konstanty Ildefons Gaczyski, ktry twierdzi, e ju w staroytnym krlestwie Babilu badano problematyk inkasa i ci poeci, co byli kapani, bez forsy, jak wiadomo, ani ani,napisa take:

Czowiek robi si wariat,gdy czeka na honoraria.

Za firank stoi ona,wypatruje pocztyliona.

Wypatruje, wypatruje,

rczki biae zaamuje...

ona z wierszyka zachowuje si nieracjonalnie: wypatrywanie pocztyliona nic nie da, tym bardziej za zaamywanie biaych rczek. Ju lepiej by wzia i wykrcia do redakcji czywydawcy, cho pewnie i ten zabieg byby mao skuteczny. Tak czy owak wszake sytuacjaopisana w cytacie pokazuje, do jakiego stanu moe nas doprowadzi najdokuczliwszy zGodotw, czyli pienidze, ktre maj przyj, a nie przychodz.

Co do mnie, to dziel pienidze na mae, rednie i wielkie. Nad maymi, czyli biecymi,od pierwszego do pierwszego, panuj cakiem niele. Jeszcze w czasach, kiedy byy onemalutkie, wypracowaam sobie ostry reim finansowy i jak mi si budet domowy wskutek

jakiej nieprzewidzianej patnoci zaczyna wali, wprowadzam niczym nasz rzd surowerestrykcje, z powodu ktrych cierpi ludno, tj. domownicy (z jadospisu znikaj np. szynkai schab), ale wychodz z tego bez deficytu. Wielkie pienidze te nie sprawiaj mi kopotu, boich nie ma i nie bdzie. Najgorzej jest ze rednimi, takimi na dobra trwaego uytku,remonty i inwestycje domowe. Kiedy nabieraj charakteru Godota, to nie tylko czowiekrobi si wariat, ale popada w pasywno, leniwieje i zwala na monetarnego Godota braki izaniedbania, z ktrymi przy pewnej dyscyplinie i mobilizacji mgby sobie poradzi i przedzjawieniem si wytsknionego pocztyliona.

Powiedzmy, e oczekiwane rednie pienidze (za prac zlecon, jakie tam wyrwnanie,trzynastk) postanowilimy przeznaczy na uporzdkowanie kta kuchenkowego:zamontowa okap, da kafelki, wymieni poobijany zlewozmywak, itp. Monetarny Godot nie

przychodzi, tymczasem urywa si wieszak na cierki, eksplodujce powida narobiy kropekna suficie, z jakich tam powodw odlecia kawa lamperii przy kuchence, w kranie zuya si

uszczelka i kapie to nic, poczekajmy, zrobi si to wszystko potem, za jednym zamachem. Itak przyzwyczajamy si do Badziewia, ale z drugiej strony narasta w nas niech do owego parszywiejcego kta w kuchni i jakie takie oglne poczucie dyskomfortu, na melodiwszystko krzywe, wszystko nie takie...

Zamiast kta kuchenkowego mona by rozpatrywa zabudow przedpokoju, generalnmodernizacj regaw na ksiki, rnie. Rezultat jest zawsze taki sam: niezrealizowanyzamiar inwestycyjny zaraa otoczenie niczym zgnie jabko inne, zdrowe, ale majcenieszczcie lee koo niego.

Jedyna rada na takiego Godota to skreli go, zapomnie, udawa, e si na niego wcalenie czeka. atwo powiedzie, trudniej wykona, ale czasem si to udaje. W ten sposb udaomi si zagospodarowa wiatroap. Miaa by tam szafa z rozsuwanymi drzwiami, szafka na

buty i wieszak. Godot (honorarium za powie) nie przychodzi przez dwa lata, sytuacja byanieznona, wic zdecydowalimy si jednak na rozwizanie zastpcze. Szafk na buty i


36/54

36

wieszak zrobi syn ze starych klamotw, w miejsce rozsuwanych drzwi dalimy zason i terozwizania okazay si wygodniejsze ni projektowane. A kiedy Godot wreszcie raczy siobjawi, moglimy go potraktowa wrcz jak witego Mikoaja i przepuci fors na same

przyjemne rzeczy. Co byo zreszt lekkomylnoci, bo niebawem pojawiy si nowepotrzeby inwestycyjne i zaczo si czekanie na kolejnego Godota. Ale takie jest ycie, nie?

jak piewa Ewa Demarczyk o skrzypku Hercowiczu.


37/54

37

ZGUBNY PERFEKCJONIZM

Conrad Korzeniowski mwi na wstpie do jednego ze zbiorw swoich opowiada: Co donoweli Jutro, to niektrzy krytycy twierdz, e mogaby by napisana lepiej. Wszystkomogoby by zrobione lepiej. Ale tak radykalny perfekcjonizm moe atwo doprowadzi dotego, e nie zrobimy w ogle niczego.

Denie do doskonaoci, wyznaczanie sobie najwyszych parametrw jakociowychbardzo czsto daje rezultaty udzco podobne do najpospolitszego lenistwa. Oto, powiedzmy, przy drzwiach kuchennych pka plastikowa klamka. Winna temu jest ona, bo nioscoburcz na balkon gar z gorcym bigosem, tyme garem chciaa otworzy drzwi, rbna zgry w klamk za mocno, no i masz. Skruszona mwi do ma: Suchaj, jak robiam

porzdek w pawlaczu, widziaam w pudle z narzdziami jakie stare zamki i klamki. Moeco z tego nada si na tymczasem?

M najpierw wyraa oburzenie z powodu grzebania w jego rzeczach, bo pudo znarzdziami to teren zamknity dla babskiego, poal si Boe, porzdkowania. Potemwygasza duszy spicz o tym, e wszelkie rozwizania na tymczasem s diaba warte, bo

jak wiadomo, nie ma nic trwalszego ni prowizorka, wreszcie jednak wyjmuje pudo izaczyna w nim przewraca. Po chwili obwieszcza z tryumfem: Mwiem, e tu nic nie ma(wcale nie mwi). ona zagldajca mu przez rami jednak nie popuszcza: Suchaj, alemoe ta klamka by pasowaa? M z miejsca odpala: Przecie widzisz, e to inny typ.ona nic nie widzi, a w ogle wyznaje zasad nie uwierz, a zmierz, bierze rzeczony

klamot i wtyka w zamek. Eee, dlaczego, przecie wchodzi. Wchodzi, wchodzi prychaszyderczo m ale ma luzy. Jest od starych, grubszych drzwi, a nasze s typowe. Poza tymjest metalowa, to jak to sobie wyobraasz? W caym mieszkaniu plastik, a tu ci sterczy jakaparszywa cyna. Chcesz mie Badziewie w domu?.

ona nie chce mie Badziewia, ale nie chce te mie trudnoci z otwieraniem, a zwaszczaz zamykaniem kuchni, wic powiada chytrze: No dobrze, ale gdzie ty teraz znajdziesz taksam, jak w innych drzwiach?. W kadym sklepie zapewnia m przecie to klamkatypowa, produkuje si tego na tony. W poniedziaek po pracy kupi.

W poniedziaek rano zabiera ocala cz klamki na wzr, ale wraca bez nowej. Jednaknie moge dosta?. Mogem, ale nie w tym odcieniu. Jutro bd na Brodwinie, tam maj

peny wybr. We wtorek jednak byo mu na Brodwino nie po drodze, w rod w sklepie

przeprowadzano remanent, potem co tam, a w nastpny poniedziaek okazao si, ewprawdzie odcie, owszem, si zgadza, ale ksztat jest inny. No to trudno, moge wzi, cobyo ubolewa ona, ktrej dojado ju przymykanie i odmykanie drzwi nog.

Nigdy w yciu odpowiada nasz perfekcjonista. Ju wol zmieni klamki wewszystkich drzwiach, byleby byo jak naley.

Jest przed pierwszym, na klamki do wszystkich drzwi nie ma pienidzy, po pierwszym tenie, bo przyszed horrendalnie wysoki rachunek za telefon. ona chykiem zakada,oczywicie byle jak, po babsku, wzgardzon, nietypow metalow klamk, m patrzy na to z

politowaniem, ale przez grzeczno ju nic nie mwi. Tymczasem zreszt przysza mu dogowy nowa, jeszcze bardziej perfekcjonistyczna koncepcja, eby wymieni nie tylko klamki,ale i zamki, bo ten od azienki si zacina, a od pokoju dzieci zgin klucz. Wprawdzie ju

min czas, kiedy dzieci zamykao si za kar, ale zblia si moment, kiedy one bdchciay si zamyka. Bo w ogle, jak co robi, to porzdnie.


38/54

38

I tak mijaj tygodnie i miesice, ona jako sobie radzi z badziewiast klamk, ktra corusz wylatuje, bo zaoona po babsku. Ale m perfekcjonista nie zniy si do tego, eby jlepiej umocowa przecie nie moe sankcjonowa partactwa.

I mimo jego najlepszych chci nieuchronnie zblia si dzie, kiedy ona wybuchnie, e juwoli partactwo ni takie wredne lenistwo i zawoa fucharza. Fucharz zaoy klamk, m po

powrocie z pracy spojrzy na ni krzywo i powie: Mogaby by zaoona lepiej. Odpowiedony zaley od zasobw jej cierpliwoci i stanu nerww.


39/54


40/54

40

natychmiastowego, gruntownego przefasonowania np. firanek, zapytajmy najpierw siebie:czy aby naprawd to musi by teraz zrobione i czy naprawd chodzi nam tylko o firanki.


41/54

41

MUSZ CZY CHC?

Kategorycznie, a zarazem jako tak godnie brzmice stwko musz kojarzy si zobowizkiem, z poczuciem obowizku (to nie to samo!), take z przepracowaniem, nawet z

powiceniem. Ktby podejrzewa je o jakie skryte flirty, ba konszachty z lenistwem?A jednak... Poprzednio opisaam dziaania pana i pani perfekcjonistw. Pan uwaa, e

wszystko m u s i by zrobione superporzdnie. A wic odkada rozpoczcie naprawy schodkado momentu, kiedy uda mu si zgromadzi naraz i dobre narzdzia, i dobry materia, ktre to

przedmioty powinny jeszcze trafi w dobry czas kiedy nie pada, kiedy inna robota nie popdza... Pan perfekcjonista wykada swoje racje przekonujco i logicznie, tylko dzieckomoe ich nie poj. No i wanie dziecko nie pojmujc, trafia czasem w sedno: E tam, tata

tylko tak gada o dwucalowej desce, a naprawd to mu si robi nie chce.Pani perfekcjonistka ogarnita nagym a nieodpartym musem wyczyszczenia sztucw i

kredensu te moe usysze: Zajmujesz si gupstwami, a robota czeka! Na takie dicta pansi obraa, pani jest rozalona. Niesusznie.

Ludzie starsi, starej daty, zwykli mwi podlotkom upierajcym si, e m u s z mie taka tak spdnic, chopcom, e m u s z jecha na mecz: Tylko umrze czowiek m u s i.

Tak radykalne postawienie sprawy, cho zasadniczo nie do odparcia, nie uwzgldnia faktu,e pki yjemy, pewne rzeczy jednak naprawd musimy robi, po prostu eby y. I eistniej obowizki, przymusy i musy, bdce konsekwencj naszego wczeniejszego wyboru,czasem w peni suwerennego. Jeli decyduj si zaoy rodzin, to musz potem zapewni

jej rodki utrzymania. Jeli chc i na studia, musz potem sucha wykadw i zdawaegzaminy. Jest to tak oczywiste, jak to, e jeli chc pywa, musz wle do wody.

Istnieje jednak wcale liczne stado przypadkw, kiedy musz znaczy waciwie: chc.Przypadki skrajne to owa dziewczyna, ktra m u s i mie bluzk, i chopiec, ktry m u s i ina mecz. Mamy tu do czynienia w gruncie rzeczy tylko z niewaciwym uyciem sowa:kade z nich, zamiast musz powinno powiedzie: okropnie, szalenie, do obdu c h c .

Ludzie dojrzali s bardziej wprawni i przebiegli w samooszukiwaniu si i mydleniu oczuinnym. Za wzniosym musz to zrobi kryje si czsto: Robi to, bo nie chce mi si robitamtego albo Chc to zrobi, bo mnie to bawi.

Co do mydlenia oczu innym, to z caym cynizmem trzeba stwierdzi, e niekiedy jest potrzebne. Przyznaj si tylko, e lubisz prasowa, to panowie z twojego domu bd ci

wrzuca do prania trzy koszule w jeden dzie, a w kocu je znienawidzisz. Ale przed sobradz nie udawa, przeciwnie, pilnie docieka prawdy: chc czy musz? Bo uwiadomieniesobie, e jakie zajcie wykonuj, gdy je po prostu lubi i chc wykonywa, przesuwa je zestrefy obowizkowej w przyjemnociow, daje nam luz i poczucie, e jednak nie cakiem

jestemy zaharowan szkap robocz.Przykad z wasnego dowiadczenia: wiele tekstw pisz ostatnio pod przymusem

ekonomicznym, jest tego w kocu za duo, co trzeba by skreli. Najbardziej kwalifikuje sido skrelenia comiesiczne opowiadanie dla radia, bo pienidze za to s jakby adne, sawa tak samo, widoki na wydanie drukiem te adne (wydawcy obecnie w ogle z niesmakiemtraktuj propozycje pisarzy polskich, a ju opowiada unikaj jak ognia). Utrwalenie na

pimie rnych dziwnych bd pouczajcych zdarze z mojego ycia bawi mnie jednak i

cieszy, wic jeli mwi, e musz w tym tygodniu napisa kolejn opowiastk, to znaczy


42/54

42

to tylko tyle, e mam pamita o terminie. Kiedy naprawd bd musiaa co skreli, to juprdzej jak publicystyk ni tamte opowiastki.

Ten przykad jest do specyficzny, ale mam w zapasie i inne, o bardziej oglnymzastosowaniu. Na przykad ogrdek.

Uprawianie dziaki czy ogrdka to dziedzina, na ktrej najlepiej mona przetestowa

pytanie postawione w tytule rozdziau. Twierdz stanowczo, e ogrodem zajmuj si tylko ci,ktrzy chc. Porednim dowodem na to s nierzadko spotykane ogrdki czy ogrody przywillach lub domkach, zapuszczone w sposb haniebny, a si serce kraje. Oczywicie sercesi kraje tylko temu, kto ogrdkowanie lubi. Waciciele zaniedbanych spachciw zieminie lubi, wic si w nich nie babrz, bo nie musz i ju.

Ogrdkowicze zreszt sami ochoczo wyznaj, e praca na zagonkach to najlepszy relaks, apoytki z niej s te raczej przyjemnociowe (mio jest mie wasny, wiey owoc, o ktrymwiadomo, e nikt go nie pola ixi czy innym wistwem). Tym bardziej naley wic ichostrzec, eby nie wpdzili si w maliny fatalnym swkiem musz, bo w

poradnik dla leni

Documents