qartuli ena - sulakauri.edu.ge · amouvarda, fuzis bolosi aso moekveca es arsebiti saxelebi ....

12
4 qarTuli ena nino gordelaZe TinaTin kuxianiZe Teoriuli masala

Upload: others

Post on 24-Sep-2020

4 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: qarTuli ena - sulakauri.edu.ge · amouvarda, fuZis boloSi aso moekveca es arsebiTi saxelebi . kumSvad-kvecadia. 1 . saxelobiTi pepela 2 . moTxrobiTi pepelam 3 . micemiTi pepelas 4

4qarTuli ena

nino gordelaZeTinaTin kuxianiZe

Teoriuli masala

Page 2: qarTuli ena - sulakauri.edu.ge · amouvarda, fuZis boloSi aso moekveca es arsebiTi saxelebi . kumSvad-kvecadia. 1 . saxelobiTi pepela 2 . moTxrobiTi pepelam 3 . micemiTi pepelas 4

Sinaarsi

qarTuli anbani da asoTa saxelebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4mJReri da yru Tanxmovnebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5arsebiTi saxeli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6arsebiTi saxelis ricxvi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7mravlobiTis Zveli forma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8simravlis aRmniSvneli sityvebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9arsebiTi saxelis bruneba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10arsebiTi saxelis kveca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11arsebiTi saxelis kumSva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12kumSvad-kvecadi saxelebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13-dan Tu -gan? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14zmna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15zmnis uRleba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16zmna da arsebiTi saxeli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17zmnis wina marcvali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18zmna da axlandeli dro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19awmyo, warsuli da momavali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20saxaliso sakiTxavi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21ricxvSi monacvle zmnebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22ricxviTi saxeli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23ricxviTi saxelis marTlwera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24zedsarTavi saxeli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25sagnis aRwera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26zedsarTavisa da arsebiTi saxelebis bruneba . . . . . . . . . . . . . . . . 27sityvis SerCeva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28zmna da zmnizeda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29nacvalsaxeli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30CvenebiTi nacvalsaxeli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31TxrobiTi da kiTxviTi winadadebebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32Zaxilis niSani . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33sakuTari saxelebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

Page 3: qarTuli ena - sulakauri.edu.ge · amouvarda, fuZis boloSi aso moekveca es arsebiTi saxelebi . kumSvad-kvecadia. 1 . saxelobiTi pepela 2 . moTxrobiTi pepelam 3 . micemiTi pepelas 4

4

a ani

b bani

g gani

d doni

e eni

v vini

z zeni

T Tani

i ini

k kani

l lasi

m mani

n nari

o oni

p pari

J Jani

r rae

s sani

t tari

u uni

f fari

q qani

R Rani

y yari

S Sini

C Cini

c cani

Z Zili

w wili

W Wari

x xani

j jani

h hae

qarTuli anbani da asoTa saxelebi

Page 4: qarTuli ena - sulakauri.edu.ge · amouvarda, fuZis boloSi aso moekveca es arsebiTi saxelebi . kumSvad-kvecadia. 1 . saxelobiTi pepela 2 . moTxrobiTi pepelam 3 . micemiTi pepelas 4

5

garkveviT gamoTqvi Semdegi sityvebi: vambob, vakeTeb,

Cumad, kargad.

axla calke warmoTqvi bgera b . Semdeg warmoTqvi bgera f .

romeli JRers ufro Zlierad, b Tu f?

jer gamoTqvi bgera d, Semdeg gamoTqvi – T . amaT Soris ufro Zlie-

rad romeli JRers?

b da d Zlierad JRers, maT mJReri Tanxmovnebi hqvia .

f da T yrud ismis . maT yru Tanxmovnebi ewodeba .

bgera g-sa da q-s Soris ra gansxvavebaa?

erTad gamoTqvi mJReri da yru Tanxmovnebi:

b – f d – T g – q

daimaxsovre:

Tu mJRer bgerebs mkveTrad ar gamovTqvamT, yru bgerebs daemsga-

vseba .

b f

mJReri da yru Tanxmovnebi

Page 5: qarTuli ena - sulakauri.edu.ge · amouvarda, fuZis boloSi aso moekveca es arsebiTi saxelebi . kumSvad-kvecadia. 1 . saxelobiTi pepela 2 . moTxrobiTi pepelam 3 . micemiTi pepelas 4

6

qvemoT mocemul winadadebaSi daakvirdi arsebiT saxelebs da

aRniSne, sulieria Tu usulo:

`ra dauSava kruxma qors, rom wiwilebs stacebs?~

axla am winadadebebs daakvirdi:

adamiani qvaze Sedga . xesTan cxeni Zovs .

riT gansxvavdeba qva da adamiani? xe da cxeni?

qva aris usulo, adamiani – sulieri;

xe – usulo, cxeni – sulieri .

qvaze vin Sedga? xesTan ra moCans?

gaixsene:

sulieri usulo

arsebiTi saxeli

adamiani cxovelebi da frinvelebi

(vin?) (ra?)

(ra?)

arsebiTi saxeli

Page 6: qarTuli ena - sulakauri.edu.ge · amouvarda, fuZis boloSi aso moekveca es arsebiTi saxelebi . kumSvad-kvecadia. 1 . saxelobiTi pepela 2 . moTxrobiTi pepelam 3 . micemiTi pepelas 4

7

arsebiTi saxelis ricxvi

daakvirdi naxatebs da waikiTxe minaweri:

mxolod erTi mTa mTebi

erTi Rrubeli Rrublebi

romeli asoebi daemata erTze mets erTisgan gasarCevad?

daimaxsovre:

arsebiT saxelebSi -eb mravlobiTi ricxvis niSania .

gaixsene:

`Rrublebi rokviT daiZrnen qarSi~ . . .

Page 7: qarTuli ena - sulakauri.edu.ge · amouvarda, fuZis boloSi aso moekveca es arsebiTi saxelebi . kumSvad-kvecadia. 1 . saxelobiTi pepela 2 . moTxrobiTi pepelam 3 . micemiTi pepelas 4

8

mravlobiTis Zveli forma

daakvirdi arsebiT saxelebs:

meomrebi ibrZodnen . meomarni ibrZodnen .

frinvelebi galobdnen . frinvelni galobdnen .

Tanamedrove qarTul enaSi arsebiT saxels mravlobiT ricxvSi -eb

daerTvis . Zvel qarTul enaSi ki mravlobiT ricxvs -n (nari) aRniSnavda .

mravlobiTi ricxvis Zveli niSnani -n (nari) dResac Semonaxulia

Cvens enaSi .

gaixsene lado asaTianis leqsi:

`hei, Tqven, aragvelebo, gaumaZRarno omiTa!~

daimaxsovre:

saxelobiTi brunva – meomarni

wodebiTi brunva – meomarno

Page 8: qarTuli ena - sulakauri.edu.ge · amouvarda, fuZis boloSi aso moekveca es arsebiTi saxelebi . kumSvad-kvecadia. 1 . saxelobiTi pepela 2 . moTxrobiTi pepelam 3 . micemiTi pepelas 4

9

simravlis aRmniSvneli sityvebi

yuradRebiT waikiTxe winadadebebi:

1 . mxne da dauRalavma mefem uamravi eklesia da monasteri aaSena .

2 . uRran tyeSi budobda mravali nadiri .

ra SeniSne?

gaixsene sityvebi:

bevri, mravali, uamravi, uTvalavi, uricxvi, auarebeli, yvela,

uklebliv yvela . . .

radgan es sityvebi erTze mets isedac aRniSnavs, maTTan arsebiT

saxels niSani eb aRar sWirdeba:

daakvirdi:

uricxvi meomari auarebeli muzaradi

daimaxsovre:

amave wess emorCileba es sityvebic: cota, ramdenime, sxvadasxva,

zogi da zogierTi:

cota furceli; ramdenime fanqari; sxvadasxva feri;

zogierTi naxati; zogi adamiani

Page 9: qarTuli ena - sulakauri.edu.ge · amouvarda, fuZis boloSi aso moekveca es arsebiTi saxelebi . kumSvad-kvecadia. 1 . saxelobiTi pepela 2 . moTxrobiTi pepelam 3 . micemiTi pepelas 4

10

arsebiTi saxelis bruneba

daaakvirdi qvemoT Camoweril winadadebebs:

arwivi Zalian swrafia .

arwivs sacxovreblad mTiani adgilebi uyvars .

arwivis xmiT gulgaxeTqili frinvelebi aqeT-iqiT ifantebian .

rogorc xedav, sityvas arwivi yvela winadadebaSi sxvadasxva

dabo loeba aqvs .

gaixsene, ra hqvia arsebiTi saxelis ase cvlilebas?

qarTul enaSi Svidi brunvaa . vnaxoT, rogor icvlis daboloebas

arwivi Svidive brunvaSi:

(1) saxelobiTi arwivi Zlieri frinvelia .

(2) moTxrobiTi arwivma caSi Seinavarda .

(3) micemiTi arwivs frinvelTa mefes uwodeben .

(4) naTesaobiTi arwivis Tvalebs ra daemaleba!

(5) moqmedebiTi arwiviT amayoben mTaSi mcxovrebni .

(6) viTarebiTi arwivad yofnas yvela frinveli isurvebda .

(7) wodebiTi arwivo, mzesTan afrindi!

sityvas arwivi brunebisas Sesabamisi brunvis niSani daemata .

Page 10: qarTuli ena - sulakauri.edu.ge · amouvarda, fuZis boloSi aso moekveca es arsebiTi saxelebi . kumSvad-kvecadia. 1 . saxelobiTi pepela 2 . moTxrobiTi pepelam 3 . micemiTi pepelas 4

11

arsebiTi saxelis kveca

Sen ici, rom zogierTi arsebiTi saxeli ikveceba . kveca sityvis

fuZis bolo xmovnis dakargvas hqvia .

Seadare erTmaneTs:

arwivis bude wvrili da maRalia .

arwivebi martSive iwyeben xolme axali budis keTebas .

ra daemarTa sityvas bude? boloSi aso dakarga, Seikveca:

bude-is

1 . saxelobiTi bude

2 . moTxrobiTi budem

3 . micemiTi budes

4 . naTesaobiTi budis

5 . moqmedebiTi budiT

6 . viTarebiTi buded

7 . wodebiTi budev

romel brunvebSi Seikveca arsebiTi saxelis fuZe?

daimaxsovre: a da e xmovanze dasrulebuli zogi arsebiTi saxeli

ikveceba .

Page 11: qarTuli ena - sulakauri.edu.ge · amouvarda, fuZis boloSi aso moekveca es arsebiTi saxelebi . kumSvad-kvecadia. 1 . saxelobiTi pepela 2 . moTxrobiTi pepelam 3 . micemiTi pepelas 4

12

arsebiTi saxelis kumSva

zogierTi arsebiTi saxeli ikumSeba . sityvis fuZidan xmovnis

amovardnas kumSva ewodeba .

Seadare erTmaneTs:

1 . wylis piras lomma bunagi gaikeTa .

2 . xvadi lomi Zu loms saWmlis SovnaSi Svelis .

ra daemarTa arsebiT saxels wyali?

SuaSi aso amouvarda, SeikumSa: wyal-is

1 . saxelobiTi wyali

2 . moTxrobiTi wyalma

3 . micemiTi wyals

4 . naTesaobiTi wylis (wyalis)

5 . moqmedebiTi wyliT (wyaliT)

6 . viTarebiTi wylad (wyalad)

7 . wodebiTi wyalo

romel brunvebSi SeikumSa arsebiTi saxelis fuZe?

Page 12: qarTuli ena - sulakauri.edu.ge · amouvarda, fuZis boloSi aso moekveca es arsebiTi saxelebi . kumSvad-kvecadia. 1 . saxelobiTi pepela 2 . moTxrobiTi pepelam 3 . micemiTi pepelas 4

13

kumSvad-kvecadi saxelebi

pepela

peplis frTebi sifrifanaa .

zogierTi arsebiTi saxeli ikumSeba da Tan ikveceba .

fanjara

fanjris rafaze Citi dafrinda .

ra daemarTa sityvebs fanjara da pepela? fuZis SuaSi aso

amouvarda, fuZis boloSi aso moekveca . es arsebiTi saxelebi

kumSvad-kvecadia .

1 . saxelobiTi pepela

2 . moTxrobiTi pepelam

3 . micemiTi pepelas

4 . naTesaobiTi peplis (pepelais)

5 . moqmedebiTi pepliT (pepelaiT)

6 . viTarebiTi peplad

7 . wodebiTi pepelav

daimaxsovre kidev ori kumSvad-kvecadi arsebiTi saxeli:

qveyana, qarxana .