recepten voor een arbeidsmarkt onder demografische druk

Recepten voor een arbeidsmarkt onder demografische druk

5 september 2008LIMOB

Luc [email protected]

© Luc Sels, Steunpunt WSE

Steunpunt WSE

1. Demografie en werkzaamheid

2. Loonkost en hertewerkstelling

3. Ontwikkeling van (loopbaan)competenties

4. Werkbaarheid

5. Uitstroom

Thema’s


Steunpunt WSE

1. Demografie en werkzaamheid


Steunpunt WSE

Vergrijzing bevolking op arbeidsleeftijd – Vlaams Gewest

Bevolking op arbeidsleeftijd

Vlaams Gewest – Bron: FOD Economie – Algemene Directie Statistiek - Bevolkingsstatistiek (bewerking Steunpunt WSE/Departement WSE)

112 109 106 102 97 9487

78 80

99,7102,4

105,1105,7105,5104,2103,3102,9102,2101,1

969899,5100,3100,3

143,9 144,7

132,6

122,1

100

117,7

50

60

70

80

90

100

110

120

130

140

150

2000 2002 2004 2006 2008 2010 2015 2020 2025

20

70

120

170

220

15-24 jaar / 55-64 jaar 15-64 jaar 15-24 jaar 25-54 jaar 55-64 jaar

Actielijn 1: migratie, integratie en economie


Steunpunt WSE

155.131

208.007

249.863

283.714

202.000

284.706302.087

21.044

69.00539.370

144.148

233.022

285.832

308.083

287.988

259.247

201.140

274.628

12.562

34.024

76.295

109.855120.764

129.466

129.244119.434

74.596

108.669

75.655

22.718

128.581133.951131.508

123.435115.143

83.225

18-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60 plus

Vlaanderen - 1997 Vlaanderen - 2007 Wallonië - 1997 Wallonië - 2007

Snel stijgende ‘potentiële uittrede’

België – Bron: RSZ (bewerking Steunpunt WSE)

Aantal werknemers per leeftijdsgroep

Actielijn 2: maak bedrijfsdemo-grafische uitdagingen zichtbaar


Steunpunt WSE

20,2 19,818,6 18,5

16,8 16,5 16,4 15,7 15,6

55,6

57 56,7

59,1

56,3

59,4

56,9

58,9

56

50

52

54

56

58

60

62

64

0

5

10

15

20Potentiële uitstroom Gemiddelde uittredeleeftijd

Snel stijgende ‘potentiële uittrede’

Actielijn 3: retentie van kennis i.p.v. retentie van mensen


Steunpunt WSE

90

95

100

105

110

115

120

125

15-24 jaar 25-49 jaar 50-64 jaar

Trendniveau werkzaamheidsgraad per leeftijdscategorie

122,2

Vlaams Gewest – Bron: FOD Economie – Algemene Directie Statistiek – EAK (bewerking Steunpunt WSE/Departement WSE)

WZHG 2007 55-64 = 34,2%WZHG 2001 55-64 = 24,5%

Actielijn 4: bewaak trend naar studieduurverlenging


Steunpunt WSE

2. Loonkost en hertewerkstelling


Steunpunt WSE

5,7 5,7

7,46,8 6,9

3,63,9

2,83,12,9

1,5 1,41,9 1,7 1,9

2002 2003 2004 2005 2006

45-4950-5455-64

Aandeel ouderen in nieuwe indiensttredingen

∑=12,4%∑=12,4%∑=12,1%∑=10,2%∑=10,1%

Vlaams Gewest – Bron: FOD Economie – Algemene Directie Statistiek – EAK (bewerking Steunpunt WSE)

Actielijn 5: versterken tewerkstellingspremies

Actielijn 6: focus op selectieprocessen+


Steunpunt WSE

AUS

AUTBEL

CAN

CZE

DNK

FIN

FRADEU

HUN

IRLITA JPN

KOR

LUXNLD

NOR

ESP

SWE

CHE

GBR USA

0

2

4

6

8

10

12

14

1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8

Ratio of male earnings 55-59/25-29**

Hiring rate of men 50-64 (%)*

Correlation coefficient: -0.62***

0123456789

10

1.01.11.21.31.41.51.61.71.8Ratio of

male earning

s 55-

Situatie Stijgende loon-leeftijd curve Parabolische productiviteit-

leeftijd curve

Probleem Anciënniteitskoppeling

Hoger reservatieloon

Lagere aanwervingskans

Anciënniteitsgebonden beloning en aanwervingskansen

Actielijn 7: afzwakken van anciënniteit als grondslag


Steunpunt WSE

Reservatieloon* / huidig loon

België – Bron: Grote Salarisenquête 2008 (bewerking A. De Coen en L. Sels

1

1,02

1,04

1,06

1,08

1,1

1,12

1,14

18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40 42 44 46 48 50 52 54 56 58 60 62 64

* Loonniveau waar men indifferent wordt tussen werken en niet-werken


Steunpunt WSE

18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40 42 44 46 48 50 52 54 56 58 60 62 64

Schatting reservatieloon

België – Bron: Grote Salarisenquête 2008 (bewerking A. De Coen en L. Sels)

n = 28.561Controle: geslacht, diploma, huidig nettoloon, gepercipieerde kans op werk, economische noodzaak om werk te vinden, aantal financieel afhankelijke kinderen


Steunpunt WSE

N = 32 080

Wat zou men doen? 1. Blijven zoeken, maar in geen geval je looneisen verlagen

2. Blijven zoeken en je looneisen verminderen3. Stoppen met zoeken naar werk

Stel: job kwijt en na één jaar nog geen job gevonden

Actielijn 8: variabele ‘in-work benefits’ i.p.v. forfaitaire werkhervattingstoeslagen


Steunpunt WSE

3. Investeren in (loopbaan)competenties


Steunpunt WSE

9,7 9,514,6

3,7 3,3

12,6

1 0,8

10

Aandeel in deelnemers2005

Aandeel in deelnemers2006

Aandeel in werkenden2006

55 jaar of ouder

50-54 jaar

45-49 jaar

Leeftijdsverdeling deelnemers loopbaanbegeleiding VDAB

Vlaams Gewest – Bron: VDAB (bewerking Steunpunt WSE)

LowLow

Se

lfS

elf --

aw

are

ne

ss

aw

are

ne

ss

HighHigh

Low Low

AdaptabilityAdaptability HighHigh

ParalysedParalysed

BlockedBlocked

ReactiveReactive

Chameleon Chameleon behaviorbehavior

RigidRigid

Performing ordersPerforming orders

ProteanProtean

ProPro--activeactive

LowLow

Se

lfS

elf --

aw

are

ne

ss

aw

are

ne

ss

HighHigh

Low Low

AdaptabilityAdaptability HighHigh

ParalysedParalysed

BlockedBlocked

ReactiveReactive

Chameleon Chameleon behaviorbehavior

RigidRigid

Performing ordersPerforming orders

ProteanProtean

ProPro--activeactive

Actielijn 9: loopbaancompetenties, brandpunt van competentiebeleid


Steunpunt WSE

49,15 22,0545,87 18,7212,64 4,56 2,877,44

Bereikt in trajectwerking / NWWZ Beëindigde trajecten / NWWZ

< 45 jaar 45-49 jaar 50-54 jaar > 55 jaar

NWWZ bereikt met trajectwerking VDAB (2006)

+2,45+6,37

-0,77-1,46

+1,84+3,24

-1,16 -0,89

Wijziging ten opzichte van 2005


Actielijn 10: verruiming van sluitende aanpak


Steunpunt WSE

5,6 5,65,8

6,2

6,86,4

5,65,8

4,3

3,63,9

3,2

2003 2004 2005 2006

15-64 jaar

30-39 jaar

40-49 jaar

Jobmobiliteitsgraad: het probleem van de ‘gouden kooi’



Steunpunt WSE

Korte, gegarandeerde opzeggingstermijn Wettelijke minimum opzegtermijn van x aantal weken Te verlengen (gematigde stijging) tot x maanden na 10 jaar dienst

Geen ontslagvergoeding, wel spaarsysteem Storting X% op brutoloon van de werknemer aan een privéfonds Maandelijkse storting, vanaf tweede maand

Bij beëindiging van de arbeidsovereenkomst Keuze tussen uitkering als ontslagvergoeding / overdragen naar

volgende werkgever (opsparen als ‘tweede pijler’) Bij geringe anciënniteit geen uitbetaling

Indien de werknemer zelf ontslag neemt Geen recht op opvraging vergoeding Bedrag wordt behouden op de rekening (mobiliteit wordt niet afgestraft!)

Van gouden kooi naar spaarsysteem

Actielijn 11: openbreken van de gouden kooi


Steunpunt WSE

Pro Eenvoudig en transparant – voorspelbare kosten Niet langer hoog oplopende ontslaguitkeringen Arbeidsmobiliteit niet gesanctioneerd → geen financieel verlies Geringe sanctie op leeftijd en anciënniteit

Contra Voor iedereen bijdragen, ook voor zij die zelf vertrekken/blijven Geen verschil tussen ‘hire-and-fire’ bedrijf en ‘loyaal’ bedrijf Ontslag niet langer een financieel schokeffect

Van gouden kooi naar spaarsysteem


Steunpunt WSE

Ouderen krijgen geen kansen op opleiding Managers maken bij 50+ zelden gebruik van geboden of verboden Deelname veel ‘vrijer’ voor ouderen, zeker als manager jonger is

Formele scholing heeft geen belang meer bij ouderen Daling in prestatie/leervermogen kan uitgesteld worden mits investering Opleidingsdeelname → loopbaanlengte (Fouarge & Schils, 2008)

Opleiding heeft geringer effect bij ouderen (cf. scholingsoptimisme) Gemiddeld geringere impact bij oudere werknemers MAAR: verschillen tussen oudere werknemers beduidend groter

Terugverdienperiode is te kort Oudere rekruten hebben minder actieve jaren voor de boeg MAAR: kans dat ze die jaren bij dezelfde werkgever spenderen is groot

Misverstanden over leren/opleiden van ouderen

Actielijn 12: leeftijdsbewust ≠ leeftijdsspecifiek


Steunpunt WSE

(6) Opleidingstoelage

Werknemers

Institutionele aanbieders

Overheid Bedrijven

Private aanbieders

Belastingbetaler

(1) B

elas

tinge

n

(2) Budgetallocatie

(3) V

ouch

ers/l

ening

en

(4) Subsidies/leningen/fiscale prikkels

(5) Heffingen

(3) +

(6)

(7) Fee

(8) T

rain

ing

fee

(9) Transfers

Stimulering van opleidingsinspanningen


Steunpunt WSE

4. Werkbaarheid


Steunpunt WSE

55,1

52,750,9

47,1

55,6

52,4 52,251,5

43

45,7

53

55,9

-30 jaar 30-39 jaar 40-49 jaar 50-54 jaar

Loontrekkend 2004 Loontrekkend 2007 Zelfstandig 2007

Werkbaar werk, echt een probleem?

Bron: Vlaamse werkbaarheidsmonitor (STV – Innovatie en Arbeid)

Actielijn 13: verschiet niet al uw peilen aan ‘werkbaar werk’


Steunpunt WSE

3.6553.1072.5222.4682.094 4.230 4.2433.621

70.381

48.917

41.594

27.03723.723

19.374

56.67260.830

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

Volledige onderbreking50 plusVermindering vanprestaties 50 plusReferentielijn 25-49 jaarvolledige onderbrekingReferentielijn 25-49 jaarvermindering prestaties

Onderbreking / vermindering prestaties bij 50plussers

Vlaams Gewest – Bron: RVA (bewerking Steunpunt WSE)

Actielijn 15: een grijze elastiek?

Actielijn 14: bestudeer effect specifieke loopbaanrechten +


Steunpunt WSE

24,930,1

16,2 15,9

27,730,6

21,8

31,8

Aandeel werkenden (50 plus) dat voor 60 plant te stoppen



Steunpunt WSE

5. Uitstroom


Steunpunt WSE

273,9

69,3

103,9 101,288,1

106,8113,6

101,8

81,9

247,6258,3234,8

161,9

100

258,3

204,2

138,5

2003 2004 2005 2006 2007

< 45

45-49

50-54

55 plus

Evolutie NWWZ per leeftijdscategorie


Actielijn 17: naar een afspiegelingsbeginsel

Actielijn 16: piekloon-systemen als new deal +


Steunpunt WSE

61.210

78.498

68.96471.679

82.957

86.432

84.176

78.49877.400

74.28873.56475.381

72.59971.320 72.260

73.724

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

Oudere werklozen,vrijgesteld

Brugpensioen

Aantal 50plussers in uittredestatuten

Vlaams Gewest – Bron: RVA (bewerking Steunpunt WSE)

Actielijn 18: brugpensioen, de weg der geleidelijkheid


Steunpunt WSE

61,261,060,5

61,0

60,159,9

58,5 58,759,4

60,6

58,4

56,8

58,1 59,159,3

57,958,2

56,758,058,4

2006200520042003200220012000

EU27 BE VL

Gemiddelde uittredeleeftijd

VG, BE, EU27 – Bron: Eurostat LFS (bewerking Steunpunt WSE)

Actielijn 19: hou het thema warm …


Steunpunt WSE

Steunpunt Werk en Sociale Economie

Parkstraat 45 bus 53033000 Leuven

T: + 32(0)16 32 32 39

[email protected] www.steunpuntwse.be

recepten voor een arbeidsmarkt onder demografische druk

Documents