REPUBLIKA E KOSOVËS/REPUBLIKA KOSOVA/ REPUBLIC OF KOSOVO Autoriteti Rregullator i TelekomunikacionitAutoriteti Rregullator i Telekomunikacionit Telecommunications Regulatory Authority Telecommunications Regulatory Authority Telekomunikacioni regulativni autoritet Telekomunikacioni regulativni autoritet

Br. prot. 0../B/11 Br. prot. 0../B/11

NACRT PRAVILNIKANACRT PRAVILNIKAO RADIO-AMATERSKIM USLUGAMA U REPUBLICI KOSOVAO RADIO-AMATERSKIM USLUGAMA U REPUBLICI KOSOVA

Član 1 Zakonska osnova

Ovaj Pravilnik je donošen na osnovu člana 4, stav 4; člana 35, stav 2; i člana 64, stav 1 Zakona o telekomunikacijama 2002/7, amandmandovan Zakonom br. 03/L-085, Nacionalnog plana o dodeljivanju i korišćenju radio-frekvencijskog spektra na Kosovu, donetog od Skupštine Republike Kosova, dana 23. juna 2011. godine, Međunarodnih preporuka i Uredbe o radijama, donošene od ITU, CEPT i drugih međunarodnih organizacija.

Član 2 Oblast primene

(1) Ovaj Pravilnik se odnosi na fizika lica, udruženja i profesionalno formiranih institucija koja odvijaju radio-amatersku delatnost u Republici Kosova.

(2) Ovaj Pravilnik se odnosi na sve stanice radio-amaterskih i amaterskih satelitskih usluga (u daljem tekstu: “amaterske usluge”), izuzev stanica satelitskih prostorskih amaterskih usluga.

Član 3 Definicije

Definicije u nastavku ovog Pravilnika imaju sledeća značenja:

“Radio-amater”- podrazumeva svakog koji ispunjava uslove za odvijanje radio-amaterske delatnosti.

“Radio-amaterske usluge”- podrazumeva amaterske usluge, amaterske satelitske usluge i radio-amaterske hitne civilne usluge.

“Amaterska usluga”- podrazumeva radio-komunikacijsku uslugu u cilju samog obučavanja (samog formiranja), međusobnog komuniciranja i tehničkih istraživanja koju obavljaju amateri kao ovlašćena lica, koji su zainteresovani za radio-tehniku u nekomercijalne lične svrhe.

“Amaterska stanica” je stanica za radio-amaterske usluge uključujući i potrebnu aparaturu za obavljanje telekomunikacija.

“Radio-amaterska licencija CEPT-klase” podrazumeva licenciju, koju izdaju države članice Evropske konferencije poštanskih uprava i telekomunikacija (CEPT), koje su ratifikovale Preporuku T/R 61-01 (Nice 1985, Paris 1992, Nicosia 2003).

1

“Komunikacija” podrazumeva uspostavljanje standardne veze za razmenu informacija između dve ili više amaterskih stanica ili primopredajnih aparatura.

“Radio-amaterska grupa” podrazumeva:

a) Radio-amatersko udruženje koje odvija radio-amaterske usluge u skladu sa aktom o njegovom osnivanju;

b) Ustanovu stručnog obrazovanja, koja određuje kvalifikovane operatore (instruktore) ne svim položajima radio-amaterskih stanica.

“Kvalifikovani operator” podrazumeva fiziko lice snabdeveno amaterskom licencijom CEPT- klase, izdatom na Kosovu, koje je odgovorno za operiranje i korišćenje amaterske stanice, u skladu sa odgovarajućim važećim zakonima i pravilnicima. U slučaju jedne amaterske specijalne stanice kojom operira jedno licencirano fiziko lice, mora biti operator, kvalifikovan za nivo za koji je licenciran.

Član 4Osnovna pravila radio-amaterske delatnosti

(1) Održavanje amaterske stanice u operativnom stanju, operiranje amaterske stanice i komuniciranje njome, (u daljem tekstu: “operiranje”), je predmet jedne radio-amaterske licencije (u daljem tekstu: “amaterska licencija”);

(2) Komunikaciju mogu samostalno uspostaviti lica koja poseduju amatersku licenciju.

(3) Lica koja ne poseduju amatersku licenciju, ali imaju uverenje o sposobnosti, mogu komunicirati u jednoj grupnoj amaterskoj stanici, pod nadzorom jedne osobe koja poseduje amatersku licenciju CEPT-klase.

(4) Lica koja nemaju uverenje o sposobnosti, ali se pripremaju za ispit, mogu komunicirati u cilju osposobljavanja, pod neposrednom instrukcijom osobe koja poseduje amatersku licenciju CEPT- klase, koristeći pozivni znak instruktora ili grupe stanice.

Član 5Vrste radio-amaterskih stanica

(1) Amaterska stanica može biti: a) Individualna ; b) Stanica radio-grupe, ili c) Specijalna amaterska stanica.

(2) Individualnim amaterskim stanicama operira jedno fiziko lice.

(3) Stanicama radio-grupe operira jedna grupa (zajednica) radio-amatera.

(4) Specijalna amaterska stanica, bez obzira da li njome operira jedna osoba ili grupa njih, podrazumeva sledeće: a) Jedan radio-amaterski repetitor, koji služi za automatsko emitovanje radio-

amaterskih komunikacija unutar istog pojasa ili između različitih radio-amaterskih pojasa;

2

b) Jedan odašiljač za merenje, koji je uglavnom jedna automatska amaterska stanica (bez operatora), koja stalno radi na jednom određenom mestu gde je i postavljena prenoseći periodične identifikacione informacije i u periodima između jednog ne moduliranog odašiljača, da bi se proučio i studirao širenje elektro-magnetskih talasa, radi kontrolisanja opreme jedne amaterske stanice, ili radi pomaganja druge radio-amaterske aktivnosti;

c) Radio-amatersku portal-stanicu (gateway), odnosno amatersku stanicu koja služi za povezivanje, (interkonekciju) radio-amaterskih repetitora;

d) Amatersku stanicu koja prenosi informacije za radio-amatere; e) Amatersku stanicu kojom se operira u takmičenju, (contest), radio

komunikacija (u daljem tekstu: „stanica takmičenja“); f) Amatersku stanicu, korišćenu povodom nacionalnih praznika, istorijskih

jubileja, komemoracija slavnih ličnosti i drugih povoda (u daljem tekstu: „Amaterska stanica za posebne slučajeve“).

(5) Amaterska stanica ili njegova osnovna oprema može biti: a) Radio - oprema izvedena, (futura), na tržištu na prodaji, u skladu sa

odgovarajućim standardima radio-aparata i finalnih aparatura za elektronske komunikacije, i/ili uzajamno priznavanje njihovog konformiteta, kao i

b) Ugrađena i modifikovana oprema za ili od jednog radio-amatera.

Član 6 Radio-amaterski ispit

(1) Radi sprečavanja upada u druge radio-amaterske usluge i sl. od amatera se zahteva polaganje ispita iz oblasti tehničkih sposobnosti, operativne kompetentnosti i poznavanja zakonskih i regulativnih propisa koji se odnose na radio-amaterske usluge,

(2) Nivoi radio-amaterskih ispita su sledeći: a) Osnovni nivo, b) Osnovni nivo (Novice), c) Nivo, određen, Preporukom CEPT T/R 61-02, o sertifikaciju sposobnosti,

polaganjem usaglašenog radio-amaterskog ispita (u daljem tekstu: „HAREC“).

(3) Svaka soba:a) Preko 14 godina starosti, ima pravo da polaže ispit za sertifikaciju osnovnog

nivoa, b) Preko 14 godina starosti, ima pravo da polaže ispit za sertifikaciju početnog

nivoa, ili „HAREC“.

(4) Ispit komunikacijske sposobnosti „Mors“ može se polagati kao poseban ispit ili kao deo ispita bilo kojeg nivoa.

(5) Oblasti/sfere koje će biti obuhvaćene radio-amaterskim ispitom navedene su u Aneksu 1.

(6) Osoba prijavi ispit, da bi ga položio, mora odgovarati pozitivno na najmanje 75% pitanja iz svake oblasti/sfere. Po završetku ispita, Ispitna komisija će kandidate koji su ušli na ispitu informisati sa njihovim rezultatima, postignutim na ispitu.

3

(7) Osobe koje padaju na ispitu samo iz jedne oblast/sferu, mog u da u toku godine još jednom polažu ispit iz te oblasti. Za ispit „Mors“ nije dopušten popravni, već se ispit polaže nanovo i u celosti.

(8) TRA određuje članove ispitne komisije.

(9) Članovi ispitne komisije, moraju biti stariji od 18 godina i jedan od njih mora biti licenciran licencijom radio-amatera klase CEPT. Ispitna komisija mora se sastojati od najmanje (3) članova, od kojih će jedan biti imenovan od Kosovskog udruženja radio-amatera, poznatu kao IARU-(International Amateur Radio Union).

Član 7Prijava radio-amaterskog ispita

(1) Za prijavljivanje radio-amaterskog ispita treba popunjavati odgovarajući obrazac, (obrazac u Aneksu 2), na kome treba napisati zatražene podatke i predati ga u TRA. Popunjeni obrazac za prijavu radio-amaterskog ispita, može se bez potpisivanja poslati TRA-u i preko E-maila, (elektronskom poštom).

(2) TRA će, na osnovu spiska kandidata, prijavljenih za radio-amaterski ispit, odrediti mesto i datum održavanja ispita.

Član 8Sertifikat o radio-amaterskoj sposobnosti

(1) TRA će izdati sertifikat, kao u Aneksu 3, 4, 5, ili 6, o razredu, odnosno nivou položenog ispita svakoj osobi koja uspešno polaže radio-amaterski ispit.

(2) Ispit osnovnog nivoa »Novice« u skladu je sa Izveštajem 32 CEPT/ERC za oblast/sferu početnog radio-amaterskog ispita i sertifikat o početnoj radio-amaterskoj sposobnosti (novice) izdat u zemljama CEPT-a, a izvan nje.

(3) Ispit nivoa »HAREC«, u skladu je sa Preporukom CEPT T/R 61-02 za sertifikat sposobnosti, odnosno za usaglašeni ispit radio-amatera.

(4) Sertifikat o sposobnosti »Mors«, jedini se ne može koristiti za zahtevanje amaterske licencije.

Član 9Licencija radio-amatera

(1) Amaterska stanica se može koristiti samo amaterskom licencijom.

(2) Amaterska licencija može biti individualna, grupna i specijalna.

(3) Individualna amaterska licencija može se izdati svakom fizičkom licu: a) Koje ima položeni radio-amaterski ispit na Kosovu, za osnovni nivo sertifikacije

radio-amaterske sposobnosti, b) Koje ima položeni radio-amaterski ispit za nivo » CEPT Novice«, ili »HAREC« ”,

ili c) Licu koje poseduje »Novice« licenciju ili »CEPT« licenciju, izdatu izvan zemlje.

4

(4) Grupna radio-amaterska licencija može se izdati samo organizovanoj radio-amaterskoj grupi.

(5) Specijalna radio-amaterska licencija može se izdati osobi koja ima individualnu »CEPT« licenciju, izdatu na Kosovu, ili grupi amatera koja želi koristiti specijalnu radio-amatersku stanicu.

(6) Radio-amater može se izdati: a) Licencija za osnovni nivo »Beginner«, na osnovu sertifikata sposobnosti

osnovnog nivoa, izdatog na Kosovu, b) Licencija za nivo »Novice«, na osnovu sertifikata sposobnosti o položenom

ispitu osnovnog nivoa »Novice«, ili ” »CEPT«,c) Individualna licencija amatera nivoa »CEPT«, na osnovu sertifikata sposobnosti

o položenom ispitu nivoa »HAREC«.

(7) Radio-amateru koji ima licenciju, izdatu izvan naše zemlje, a nije nivoa »Novice«, , niti »CEPT«, može se izdati licencija »Novice«, kojom može operirati radio-amaterskom stanicom u našoj zemlji, ali ne duže od 6 meseci u jednoj godini.

(8) Pojasevi frekvencija i parametri radio-amaterskih stanica kojima se može operirati na osnovu amaterske licencije, prikazani su u Aneksu 8.

(9) Radio-amateri koji imaju licenciju nivoa »Novice«, ili »CEPT«, izdatu izvan naše zemlje, mogu operirati radio-amaterskim stanicama na Kosovu, pod uslovima emitovanja koji važe za amaterske licencije nivoa »Novice«, ili »CEPT«,

(10) Radio-amaterska licencija »Novice«, u skladu je sa Preporukom CEPT ECC/REC/(05)06 radio-amaterskog licenciranja nivoa »Novice«.

(11) Radio-amaterska licencija »CEPT«, u skladu je sa Preporukom CEPT T/R 61-01 radio-amaterskog licenciranja nivoa »CEPT«.

Član 10 Zahtev za radio-amatersku licenciju

(1) Prijemom zahteva će TRA otpočeti proceduru za izdavanje radio-amaterske licencije.

(2) Zahtev za licenciju, podnosi se popunjavanjem obrasca iz Aneksa 7. Kada se podnosi zahtev za specijalnu licenciju, obrazac za takvu licenciju popunjava fizičko lice ili radio-amaterska grupa i njemu se prilaže i obrazac za specijalnu radio-amatersku stanicu.

(3) Zahtevu treba priložiti sledeće:a) Za individualnu radio-amatersku licenciju:

i. Jedna kopija sertifikata o sposobnosti, ili ii. Jedna kopija radio-amaterske licencije, izdate izvan naše zemlje, drugačiju

od licencije »Novice«, ili »CEPT«,

b) Za grupnu radio-amatersku licenciju: i. Broj licencije kvalifikovanog amaterskog operatora,

5

ii. Jedna kopija sertifikata sposobnosti »CEPT« kvalifikovanog operator i amaterska licencija »CEPT«, ako one nisu izdate na Kosovu,

iii. Ime i ovlašćenje ovlašćenog zastupnika radio-amaterske grupe, iv. Deklaraciju kvalifikovanog operatora da on ne pokriva, odnosno ne vrši

funkciju kvalifikovanog operatora amaterske radio-stanice, postavljene na drugom mestu;

c) Za specijalnu radio-amatersku licenciju: i. Popunjeni obrazac sa podacima radio-amaterske stanice, izuzev

takmičarskih ili amaterskih stanica, instaliranih u takmičarske svrhe, ii. Mišljenje zainteresovanog radio-amaterskog udruženje o znaku naziva, o

parametrima emitovanja i o periodu važenja, izuzev amaterskih stanica, instaliranih u takmičarske svrhe radio orijentacije,

iii. U slučaju kada amaterskom stanicom operira grupa amatera, potrebna je i kopija sertifikat o sposobnosti operiranje kao instruktor nivoa »HAREC «, i »CEPT« licencija, kada to nisu izdate na Kosovu,

iv. U slučaju kada stanica emituje informacije za radio-amatere a njome operira grupa radio-amatera, potrebna je i izjava operatora instruktora da on ne radi u još nekoj drugoj radio-amaterskoj stanici na drugom mestu,

v. U slučaju kada amaterskom stanicom operira grupa amatera, potrebno je ime osobe, ovlašćene za zastupanje grupe amatera i dokument o legalizaciji udruženja, a u slučaju izostavljanja ovog poslednjeg, onda fiskalni broj lica, ovlašćenog za potpisivanje u ime grupe.

(4) TRA može da zahteva da se podnese original sertifikata sposobnosti ili original licencije amatera , ako su one izdate izvan naše zemlje.

(5) TRA prima i priznaje sertifikat sposobnosti ili licenciju amatera i bez diplomatske sertifikacije od kancelarije diplomatskog predstavništva Kosova u državi gde su ta dokumenta izdata.

(6) Licencije »Novice«, i »CEPT«, izdate na razne jezike, priznaće se samo prevedene od sudskog tumača i overene pečatom odgovarajućeg sudskog tumača, uz priloženi prevedeni i overeni primerak od sudskog tumača ili beležnika.

Član 11Tarifa za procesiranje zahteva za amatersku licenciju

Svaka osoba koja podnosi uredno popunjeni obrazac sa zahtevom da mu se izda radio-amaterska licencija treba da, u ime tarife za procesiranje, uplati 100,00 €.

Uplata iz prethodnog stava vrši se prilikom podnošenja zahteva, (obrasca) za licenciju u Kancelariji TRA. Uplaćeni iznos se ne vraća podnosiocu ni u slučaju odbijanja od strane TRA, niti u slučaju njegovog povlačenja od podnosioca.

Član 12 Sadržaj amaterske licencije

(1) Amaterska licencija sadrži sledeće podatke:

6

a) Ime i prezime licenciranog lica; b) Adresa licenciranog lica (u slučaju fizičkog lica, njegov stalni boravak, a u

slučaju društvenog preduzeća ili ustanove za obuku, adresa njihovih registrovanih kancelarija);

c) E-mail adresa licenciranog lica; d) U slučaju fizičkog lica, i datum i mesto njegovog rođenja; e) U slučaju grupne ili specijalne licencije, i adresa sedišta radio-amaterske

stranice (CO); f) U slučaju amaterskog repetitora, odašiljača merenja, portalne stanice, i

stanice koja emituje informacije za amatere, i parametre emitovanja radio-amaterske stanice;

g) Broj licencije; h) Pozivni znak licenciranog lica; i) U slučaju individualne amaterske licencije, broj sertifikata sposobnosti, na

osnovu kojeg je izdata licencija; j) U slučaju grupne radio-amaterske licencije, broj amaterske licencije operatora

instruktora; k) Nivo licencije; l) Da li je odobreno i telegrafsko emitovanja, ili ne; m) Rok važenja licencije; n) Naziv organa koji je izdao licenciju; o) Datum izdavanja licencije.

(2) U slučaju izmene podataka licenciranog lica ili amaterske radio-stanice, mora se u roku od 30 dana podneti zahtev TRA za izmenu licencije amatera.

(3) Za promenu sedišta, (CO), grupne radio-amaterske stanice u vremenskom periodu kraćem od 60 dana, nije potrebno izmeniti licenciju, već o tome javiti TRA-u.

(4) Za promenu sedišta, (CO), individualne radio-amaterske stanice u vremenskom periodu preko 60 dana, mora se informisati TRA.

Član 13 Zona i važenje amaterske licencije

(1) Licencija koja je izdata individualnoj i amaterskoj stanici instaliranoj u takmičarske svrhe radio-orjentacije, važi za čitavu teritoriju Kosova, dok je licencija radio-amaterske grupe i specijalna licencija, važeća samo za teritoriju koja glasi na licenciji, izuzev amaterskih stanica koja su instalirana u takmičarske svrhe, za radio-orjentaciju.

(2) Rok važenja individualne amaterske licencije je sledeći: i. Za licenciju »beginner«:

i. 4 godina, ako je nosilac licencije mlađi od 18 godina, ii. 5 godina, ako je nosilac licencije stariji od 65 godina;

ii. 5 godina za licenciju »Novice«

7

iii. 5 godina za licenciju »CEPT«

(3) Licencija amaterske grupe važi 5 godina, ali ne duže od važenja individualne licencije amaterskog instruktora.

(4) Specijalna amaterska licencija važi najviše 5 godina, (izuzev stanica koja se koriste za posebne slučajeve), ali ne duže od važenja individualne licencije amaterskog instruktora. Rok važenja će u svakom slučaju odrediti TRA na osnovu mišljenja Udruženja koje zastupa našu zemlju u IARU i interesa zainteresovanog radio-amaterskog udruženja.

(5) Kada se stanice instaliraju za posebne slučajeve, rok važenja licencije će biti sličan periodu trajanja aktivnosti tog povoda, a ni u kom slučaju ne može trajati preko godinu dana, niti duže od perioda važenja individualne licencije amaterskog instruktora.

(6) Licencirana osoba, može ta zatraži obnavljanje radio-amaterske licencije, popunjavanjem obrasca koji je dat u Aneksu 7, i predati ga TRA-u, najdalje 30 dana pre isteka valjanosti licencije.

(7) Prilikom zahteva za izmenu ili obnavljanje individualne radio-amaterske licencije, licencirana osoba može zadržati pozivni znak koji mu je određen prethodnom licencijom

Član 14Pozivni znak

(1) Pozivni znak je kombinacija karaktera (slova i brojeva), uređena prema određenom pravilu, koje identifikuje licenciranog radio-amatera, amatersku grupu ili radio-amatersku stanicu. Član 25 Međunarodnog radio-pravila obavezuje radio-amatersku službu kao i sve druge službe, da koriste sistem ovlašćene identifikacije.

(2) Emitovanja preko falsifikovanog pozivnog znaka ili prevara, strogo su zabranjena. Razlog korišćenja pozivnih nakova stoji u potrebi: a) Pružanja pomoći domaćim i stranim administracijama na identifikaciji izvora

umešanja. b) Pružanja drugih radio-usluga, u cilju preduzimanja mera za otklanjanje

neurednih emitovanja, i druge pomoći na izdavanju i upravljanju licencijama.

(3) Pozivni znak se emituje na početku i na kraju svakog komunikacijskog emitovanja, a u slučaj kada komuniciranje traje duže vreme, pozivni znak se, u kodu Mors i Foni, ponavlja svakih 10 minuta.

(4) Svaki radio-amater ima svoj pozivni znak koji on dobija uz radio-amatersku licenciju. Radio-amater, nema pravo odbiti pozivni znak koji mi određuje TRA, jer samo TRA ima pravo izmeniti pozivne znakove kada to smatra opravdanim.

Član 15 Format i dodela pozivnog znaka

8

Telekomunikacioni regulativni autoritet je, na osnovu Međunarodnog radio pravila, razradio i utvrdio format pozivnih znakova radio-amaterskih usluga u Republici Kosova.

(1) Pozivni znak čini najmanje 4, a najviše 7 karaktera, izuzev amaterskih stanica za posebne slučajeve, takmičarskih stanica i amaterskih stanica instaliranih za vreme jednog takmičenja u cilju pronalaženja pravca (orjentacije).

(2) Pozivni znak jedne stanice koji će se koristiti za posebne slučajeve, sadrži najmanje 5, a najviše 10 karaktera.

(3) Pozivni znak jedne takmičarske stanice sadrži 4 karaktera.

(4) Svako fizičko lice može imati samo jedan pozivni znak koji glasi u individualnoj licenciji amatera, međutim može imati i dodatne pozivne znakove u specijalnim licencijama amatera.

(5) Jedna radio-amaterska grupa može imati jedan pozivni znak za svako sedište radio-amaterske stanice koja glasi na izdatoj amaterskoj licenciji grupe. Amaterska grupa može imati dodatni pozivni znak na specijalnim licencijama amatera.

(6) Jedan pozivni znak, određen jednoj licenciji, kojoj je istekao rok, (postala nevažeća), može se dodeliti drugom korisniku, (aplikantu), u dole navedenim slučajevima: a) Ako e licencija tipa »beginner« i »CEPT Novice« , nakon 2 godine, b) Ako e licencija tipa »CEPT« nakon 3 godina.

(7) Format pozivnog znaka je sledeći: a) Prva dva karaktera pozivnog znaka su “Z6”. b) Treći karakter je jedan broj od 1 do 6, koji određuje region u kome radio-

amater odvija svoje aktivnosti. Zbog toga je Kosovska teritorija podeljena na 6 geografske zone, dok je svakom regionu dodeljen određeni broj. Dakle, tri prva karaktera pozivnog znaka su određeni kao dole navedeno: Za radio-amatere, nastanjene u prvom regionu, u kome spadaju okruzi:

Prištine, Kosovog Polja, Obilića, Podujeva, Z61... Za radio-amatere, nastanjene u drugom regionu, kome pripadaju okruzi:

Mitrovica, Vučitrn, Zubin Potok, Leposavić, Z62... Za radio-amatere, nastanjene u trećem regionu, u kome spadaju okruzi:

Peć, Đakovica, Dečani, Istog, Klina, Z63.. . Za radio-amatere, nastanjene u četvrtom regionu, u kome spadaju okruzi:

Prizren, Suva Reka, Orahovac, Z64.. . Za radio-amatere, nastanjene u petom, regionu u kome spadaju okruzi:

Uroševac, Lipljane, Štimlje, Kačanik, Z65.. . Za radio-amatere, nastanjene u šestom regionu u kome spadaju okruzi:

Gnjilane; Vitina, Kamenica, Novo Brdo…., Z66.. c) Zatim se pozivni znak, dalje kompletira jednim ili dvema drugim karakterima

(slovima ili kombinacijom slova sa brojevima), primer: Z61A2, Z63BT i td.

(8) Radio-amater, pozivnom broju dodaje sledeće:

9

a) Kada koristi mobilnu stanicu, instaliranu u vozilo, dodaje karakter »/M«, i u Foni reč »Mobile«.

b) Kada koristi jednu stanicu u prevoznom avionu, dodaje karakter »/AM«, i u Foni reč »Eronautical mobile«.

c) Kada relativno dugo vreme koristi radio-amatersku stanicu, drugu od one koja glasi na datoj licenciji, dodaje karakter »/A«, i reči: »Barre A«, ili »Stroke A«.

d) Kada svoju stanicu privremeno koristi na drugom mestu, od one koja glasi na datoj licenciji, dodaje karakter »/P«, i u Foni reč »Portable«.

e) Kada koristi stanicu snagom do 5 Wata, dodaje karakter »/QRP«. f) Kada radio-amater nema svoju stanicu, već koristi drugu, onda on koristi

pozivni znak stanice koju upravo koristi, dodajući njoj i njegov pozivni znak.

(9) Za strane radio-amatere koji su dobili privremenu licenciju za emitovanje i svoje aktivnosti bave na teritoriji Republike Kosova, pozivni znak se formira od prvih nacionalnih karaktera »Z6«, a zatim se dodaje individualni pozivni znak stranog radio-amatera. Stranom radio-amateru, nije dozvoljeno dati kosovski pozivni znakovi.

(10) Za posebne slučajeve, aktivnosti u grupi, radio-amaterska takmičenja ili susreti nacionalnog ili međunarodnog karaktera, i td. Telekomunikacioni regulativni autoritet dodeljuje poseban pozivni znak i za kosovske radio-amatere ili amaterske grupe. Za svaki slučaj pojedinačno se, za pozivni znak, podnosi pismeni zahtev. Poseban pozivni znak se dodeljuje za veoma kratak vremenski period, i važi samo dok traju aktivnosti za koje je dodeljen pozivni znak.

Član 16 Registracija

(1) TRA će formirati i održavati jedan registar sa podacima iz obrasca za registraciju, za položeni ispit radio-amatera, zahtev za licenciju radio-amatera, sertifikat o sposobnosti i o licenciji amatera.

(2) TRA će održavati jedan registar pozivnih znakova, koji će obuhvatiti pozivni znak licenciranog lica, njegovo ime i adresu, njegov broj, rok valjanosti i nivo licencije amatera, te informaciju na kojoj glasi datum kada je amater položio ispit Mors.

(3) TRA će objaviti na web-stranici spisak pozivnih znakova i osvežiti ga svakih 6 meseci. Ako jedan radio-amater ne odobrava objavljivanje njegovih ličnih podataka, na spisku će se navesti samo njegovo ime, umesto punog imena i prezimena, i naziv grada u kome on stanuje, umesto pune adrese.

Član 17Komuniciranje

(1) Svaki radio-amater može koristiti pozivni znak koji glasi na njegovoj licenciji

individualnog amatera, znak zajednice ili specijalni pozivni znak.

(2) Radio-amater treba da, na početku i na kraju svake veze, u toku pokušaja povezivanja najmanje svakih 10 minuta ili svaki put kada mu se zatraži od drugog amatera, ili od TRA, emituje njegov pozivni broj.

10

(3) Radio-amater i mogu komunicirati samo između sebe. Izuzetak su samo krizne ili hitne situacije kada će radio-amater emitovati informacije o pomoći trećim strankama.

(4) Komuniciranje između radio-amatera treba da se obavlja na jeziku koji je razumljiv za javnost. Jezikom, razumljivim za javnost podrazumevamo svaki govorni jezik, kodove i skraćenice koje radio-amateri koriste u njihovim, domaće i međunarodno priznatim, radio-telekomunikacijama.

(5) U toku komuniciranja, radio-amateri mogu raspraviti o raznim temama u vezi sa njihovim radio-amaterskim aktivnostima, i nastojanju za dalje njihovo osposobljavanje i usavršavanje.

(6) U toku komuniciranja, zabranjeno je sledeće: a) Saopštenje informacija i podataka industrijskog, finansijskog i komercijalnog

karaktera; b) Korišćenje elektronske mreže komuniciranja koja nije namenjena za radio-

amatere; c) Emitovanje programa; d) Emitovanje falsifikovanih ili obmanjivih znakova; e) Korišćenje metoda za prikrivanje informacije; f) Emitovanje ne identifikovanog signala; g) Emitovanje ne modelirane prenosne frekvencije u periodu, dužem od 2 minuta,

izuzev radio-amaterskog prenosa za merenje.

Član 18Dokumentacija stanice

(1) U Svakoj radio-amaterskoj stanici, u toku komuniciranja, moraju se održavati/čuvati sledeća dokumenta: a) Licencija amatera; b) Dnevnik stanice; c) Tehničke specifičnosti, blok dijagrama amaterske stanice, i električne šeme u

slučaju kada je sam amater ugradio opremu.

(2) U slučaju kada radio-amaterske stranice operiraju licencijom grupe i specijalnom licencijom, pored dokumenta iz stava 1 ovog člana, u stanici treba održavati i spisak sa imenima lica koja obavljaju radio-amaterske aktivnosti na toj stanici.

(3) Izuzetno od odredaba stava (1) i (2) ovog člana: a) U slučaju mobilne radio-amaterske stanice i komuniciranja sa jednog drugog

mesta u odnosu na mesto koje glasi na licenciji amatera, pored licencije, sa sobom trba nositi i ličnu kartu;

b) U slučaju radio-amaterske stanice, koja operira bez personala, dokumenta se moraju održavati/čuvati na adresi licenciranog lica.

Član 19Dnevnik komuniciranja

11

(1) Radio-amater mora voditi dnevnik komuniciranja i da ga čuva najmanje 5 godina, nakon gašenja. Dnevnik komuniciranja treba beležiti svaku vezu, i to: a) Datum; b) Početak komuniciranja (prema univerzalnom vremenu, koordiniran sa UTC); c) Pozivni znak stanice kojom se povezivao; d) Frekvenciju, razred emitovanja; e) Parametri kvaliteta komuniciranja (RST).

(2) Kada se koristi repetitor, dovoljno je da se na dnevniku navede ta činjenica i početak i kraj komuniciranja preko odašiljača.

(3) Na amaterskim stanicama koje obavljaju pokretno komuniciranje i na specijalnim amaterskim stanicama nije potrebno voditi dnevnik o komuniciranjima, osim u slučajevima kada a radio-amaterske stanice koriste u takmičarske svrhe za posebne slučajeve.

Član 20 Granice emitovanja

(1) Radio-amateri moraju sprovesti odredbe pravila koja uspostavlja Ministarstvo za životnu sredinu o granicama izloženja stanovništva elektromagnetskim, električnim, magnetskim i elektromagnetskim poljima u dijapazonu 0 Hz – 300 GHz.

(2) U toku komuniciranja, treba se potruditi da se utvrđuje nivo zračenja i širina opsega ne prelazi razine koje su nužne za obezbeđivanje trajnog komuniciranja.

(3) Stavljanje u rad, popravke i proba primljene/uručene opreme amaterske stanice, treba izvršiti pomoću veštačke antene na izlasku opreme.

Član 21Inspekcija

(1) TRA vrši inspekciju aktivnosti radio-amaterskih stanica radio- amatera.

(2) Period kontrole tehničkih parametara, za vreme inspekcije, od strane TRA ne treba trajati više od 10 radnih dana.

(3) Radi pojašnjenja pitanja vezanih za elektromagnetska usklađivanja i korišćenja frekvencija, TRA može da od radio-amatera zahteva da, za vreme inspekcije, u dnevniku stanice unosi podatke o operiranju amaterske stanice, u skladu sa uslovima koje određuje TRA, i da te podatke ustupa inspektorima TRA.

(4) TRA može identifikovati amatersku stanicu prijemom i registracijom emitovanih signala i inspekcijom njegovih parametara,.

(5) Protiv ilegalnog korišćenja amaterskih stanica i drugih kršenja zakona, primeniće se odgovarajuće administrativne mere.

Član 22 Oduzimanje amaterske licencije

12

(1) Ako TRA saznaje da jedan licencirani amater nije poštovao odredbe tačaka (3) i (4) člana 11 ovog Pravilnika, uputiće dotičnom licenciranom amateru zahtev za dostavljanje dopunske informacije o tome. Ako dotični licencirani amater ne dostavlja TRA-u zatraženu informaciju u određenom roku, onda će mu TRA doneti odluku, kojom će istom oduzimati amatersku licenciju.

(2) TRA može da amateru oduzima amatersku licenciju i dole navedenim slučajevima: a) Ako je to zahtevano konačnom sudskom odlukom, b) Ako je protiv njega donošena konačna odluka, zbog tri kršenja pravila radio-

amaterskog rada.

Član 23 Stupanje na snagu

Ovaj Pravilnik stupa na snagu na dan njegovog usvajanja od strane Odbora TRA i važi do trenutka donošenja novog Pravilnika.

Klasa: 01 / 11Klasa: 01 / 11Reg. br. 14Reg. br. 14

Priština, 21/ 11/ 2011. god. Priština, 21/ 11/ 2011. god.

Predsednik Odbora Predsednik Odbora TRA, TRA,

___________________ ___________________ Ekrem Hodža Ekrem Hodža

Aneks 1 Pitanja (teme) za radio-amaterski ispit

Prema Preporuci CEPT T/R 61-02 i Izveštaja ERC, br.32.

Ispitne teme pokrivaju pitanja u nastavku koja su važna za komuniciranje, pokušaj povezivanja i probama sa amaterskim stanicama. Tu su obuhvađene teme u vezi

13

elektrike i dijagrama. Pitanja se odnose na integrisane krugove i krugove koji se sastoje od diskretnih sastojaka. Osim teoretskih saznanja o temama, kandidati mora položiti i jedan ispit iz prapse o njegovim komunikacionim sposobnostima. Saznanja o obaveznim mama za odgovarajući ispitni nivo, prikazana su u tabeli u nastavku naznakom X. Znaci za odgovarajući ispitni nivo, korišćeni na vrhu tabele: E = Osnovni nivo (Entry) A= Početni nivo (Novice) B= Nivo HAREC Saznanja o temama koja su neophodna za date ispitne nivoe: Osnovni nivo (Entry): osnovne tehnička saznanja, osnovna saznanja iz elektriciteta i radio- teknologije. Sposobnosti za stavljanje u radu i kontrollu opreme amaterske stanice. Početni nivo ( Novice ): pored osnovnih tehničkih saznanja, potrebna su i praktična saznanja o opremi. Saznanjna o glavnim komponentama radio-amaterskih stanica, njihovim ciljevima i poznavanje strukture na nivou dijagramskog blloka. HAREC: pored saznanja za nivo Novice, potrebna su i saznanja o krugovima, o utvrđivanju njihovih tehničkih i interkonekcijskih parametra i prezentiranje njihovog funkcionisanja. Poznavanje glavnih delova stanice na nivou dijagrama krugova. Ispit o sposobnosti za nivo Mors nije vezan za gore navedene ispitne nivoe Opšti zahtevi:

E A B1. Merne jedinice količina i njihove višestruke mere i višekratnici koji se najčešće koriste

X X X

2. Korišćenje kompleksnih simbola X X X3. Matematički pojmovi i njihovo korišćene: Osnovne aritmetičke operacije (zbir,umanjivanje, množenje, deljenje) X X X Frakcije X X X Snaga desetke, eksponente količine, logaritmi X Uzdizanje na drugoj snazi, rešavanje kvadratnog korena X X Inverzne vrednosti X Interpretacija linearnih i nelinearnih dijagrama X Sistem binarnih brojeva X 4. Primena i izmena formula X

I. Tehnička pitanja :

14

15

1. Elektricitet, elektromagnetizacija i radio-teorija E A B

1.1. Prenošenje: Odašiljač, polu-odašiljač, izolator X X X Struja, napon, rezistenca X X X Jedince: amper, volt i om X X X Zakom Oma X X X Zakoni Kirchhoffa XElektrična snaga X X Jedinice snage X X X Električna energija Xkapacitet baterija (amper) X1.2. Izvori punjenja: Baterije i jedinice snage punjenja X X X Izvor snage, elektromotorna snaga, struja kratkog elek.kruga, unutrašnji otpor, izlazni napon

X X

Serijska i paralelja veza izvora punjenja X1.3. Električno polje: Intenzitet električnog polja XJedinice električnog polja (volt/metar) XZaštita od električnih polja X1.4. Magnetno polje: Generirano magnetno polje oko električnog odašiljača XZaštita od magnetnih polja X1.5. Elektro-magnetno polje: Radio-talasi kao elektro-magnetni talasi X X X Odnosi između erzine i proširenja, frekvenbcije i talasne dužine X X X Polarizacija X X 1.6. Sinusoidni signali: Grafička prezentacija u funkciji vremena X X X Vrednost casta, amplituda, efektivn vrednost, srednja vrednost XPeriod, periodično vreme X XFrekvencija X X X Jedinica frekvencije X X X Faza, diferenciranje faza X1.7. Nesinusoidni signali: Audio-frekventni signali X XDigitalni signali, kvadratni signali X XGrafička prezentacija u funkciji vremena X X

2.2. Kapacitet: Koncepcija kapaciteta X X X

16

Osnovna komponenta napona, osnovni talas, komponenta viših harmonika

X

Šumovi (termički šum prijemnika, šum pojasa, gustoća šuma, jačina šuma u korisnom pojaku prijemnika)

X

1.8. Modulirani signali: Tipovi moduliranja, pojačanja, slabljenja X X X Nemodulirani prenosni talas (CW) X X X Moduliranje amlituda (AM) X X X Moduliranje u fazama, moduliranje u frekvencijama (FM) i moduliranje amplitude sa jepnim bočnim pojasom (SSB)

X X X

Dubina i indekx moduliranje XOdašiljač, bočni pojasevi, širina pojasa X X Forme talasa kod signala CW, AM, SSB i FM XSpektar signala CW, AM i SSB XTiposi digitalnog moduliranja: FSK, BPSK, QPSK, QAM X X Digitalno moduliranje: bit rate, karakter rate (Baude rate) i širina pojasa XKontrola cikličke gustoće(cyclical redundancy check (CRC)), ponovno emitovanje, korigovanje greške (forward error correction (FEC)

X

1.9. Snaga i energija: Snaga sinusoidih signala X X X Odnosi snage vrednosti u narednih dB: 0 dB, 3 dB, 6 dB, 10 dB, 20 dB (za oba vrednosti: pozitivne i negativne)

X

Odnosi ulazne i izlazne snage u dB kod tandem amplifikatora ili udumirivača

X

Prilagođivanja i njihove vrste XOdnosi između ulazne i izlazne snage i delotvornosti X X Saga omotanja pik (PEP) X1.10. razrada digitalnog signala: Modeliranje i kvantiziranje (sampling and quantisation) X X Niža frekvencija modeliranja (lowest sampling frequency (Nyquist frequency)

X

Prepletenost (Vremensko polje/ frekvencijko polje, grafika prezentacija) X Nadoknađujuće filtriranje (anti aliasing), ponovno postavljujuće filtriranje X Analogno-digitalno konvertiranje (ADC/DAC) X 2. Komponenta E A B

2.1. Otpor: Koncepcija otpora X X X Jedinica otpora X X X karakteristična kurba struje-napon XDistribucija snage X X Osnovni princip koda boja X X Serijsko i paralelno vezivanje otpornika X X X

Jedinica kapaciteta X X X Odnosi kapaciteta sa dimenzijama i električnim materialom X Reaktanca X Odnos faze imeđu napona i struje X Parametri kondenzatora, fiksni i promenljivi kondenzatori (kondensatori sa vazdušnim izolatorom, mike, keramični, plastični i elektrolitični)

X X

Paralelno povezivanje kondenzatora X X X 2.3. Indukcija: Koeficijent indukcije X Jedinica indukcije X X X Uloga broja spirala, dijametra, duzine i materijala jezgra na indukciju X Reaktanca X Odnosi faze između struje i napona X Faktor Q X 2.4. Transformator: Idealni transformator X Odnosi između omotanja i napona, struje i impedentnosti X Tipovi transformatora, primena X X 2.5. Dioda: Primena i korišćenje dioda X X Radrizvna dioda X X Zener dioda X X Svetlosna dioda (LED) X dioda kapaciteta (varicap) X Napon, struja i kontra snaga X 2.6. Tranzistor: tranzistor kao amplifikator i oscilator X X Transistori pnp i npn X Faktor amplifikacije X upoređivanje tranzistora sa poljnim efektom (kanal -n i -p, j-FET) i bipolarnog tranzistora

X

Otpor između ulaza i izvora X Odnosi između struje i tekućeg napona X Transistor sa vodom emiterom, bazom, zajedničkim kolektorom: impedencija ulaza i izlaza voda, metodi polarizima

X

2.7. Ostalo: Obićna termika oprema, elektronike lampice X Napon i impedencija u fazama visoke snage elektronikih lampi, llampa, transformacija impedencije

X

Obićni integralni krugovi (uključujući operacionalne amplifikatore) XTermiki odnosi na obićnim krugovima X3. Krugovi:

EA B

3.1. Kombinacija komponenti:

17

Paralelja i serijska veza otpornika, kondenzatora, bobina, dioda i transformatora

X X

Struja i napon u gornjim krugovima XPerformansija na visokoj frekuenciji otpora, kondenzatora i ne idealne bobine

X

3.2. Udešavajući krugovi i filteri: Karakteristika impedencije i frekvencije rezonantnih i antirezonantnih krugova

X X

Frekuencija rezonancije X X Faktor Q oscilatornih udešavajućih krugova X Opseg pojasa X X Pojasni filteri X X Filteri sa uskim pojasom, širokim pojasom, prolaznim pojasom i blokirajućim pojasom formirani pasivnom komponetom

X

Karakteristika filterskih frekvencija X Filter Pi i T X Filter kvarc kristal, kuarc X Efekti ne idealnih komponenata X Digitalni filteri (vidi Deo 1.10 i 3.8) X 3.3. Jedinica izvora punjenja: Radrizivni krugovi polu-talasni i pono-tlasni, most radrizatori X X Ublažujući krugovi (smoothing) X X Stabilizirajući krugovi punjača snage sa niskim naponom X Jedinice za punjenje snage celes, razdvajači, EMC X 3.4. Amplifikator: Amplifikatori niskih frekvencija X X Amplifikatori visokih frekvencija X X Faktor amplifikacije, kontrola amplifikacije X karakteristika amplituda-frekvencija i oseg pojasa X Amplifikatori A, AB, B i C klase X X Nelinearna skrivljenja amplifikatora, propterećenost (overdrive) X 3.5. Detektor: Detektor AM (detektor omotača) X X Detektor sa diodom X X X Detektor proizvoda i oscilator sa frekvencijskim kucanjem (BFO) X X 3.6. Oscilator: XSuprotno parništvo (nemerna i nenamerna generiranja) XFaktori koji utiču na frekuenciji i uslovi trajnog generiranja XOscilatori LC X XOscilatori sa kristalom, harmonika-oscilatori XOscilatori sa kontroliranim naponom (VCO) XŠum faze X3.7. Laku i kontrollit te fazes (Phase-locked loop (PLL)):Lak kontrole, komparativni krugovi XSinteza frekuencije sa programirajućim stepenikom u laku suprotnog parništva

X

3.8. Sistemi i signali sa diskretnim vremenom:18

Udešavanje filtra sa ograničenim trajanjem impulsa (FIR) i neograničenim trajanjem impulsa (IIR)

X

Transformacija Fourier (DFT, FFT, grafički prikaz) XDirektna digitalna sinteza (DDS) X4. Prijemnici E A B 4.1. Tipovi: Direktni prijemnici X X X Prijemnik superheterodin sa 1 i 2 konvertiranja kanala X X 4.2. Blok dijagrama: Prijemnik CW (A1A) X X Prijemnik AM (A3E) X X X Prijemnik SSB (J3E) X X Prijemnik FM (F3E) X X X 4.3. Operiranje i funkcionisanje kaskadnih faza (prikaz nivou

blok dijagrama): Amplifikator visoke vrekvencije (fiksna ili udešavajuća amplifikacija) X X Oscilator (fiksna ili kontrolirajući ) X X Mikser X X Amplifikator srednje frekvencije X X Limitator XDetektor

XX X

Amplifikator niske frekvencije X X Automatska kontrola amplifikacije (AGC) X S merač X Smirivač X X Punjač X X 4.4. Karakteristike prijemnika (obićanopis): Susedni kanal X Selektivnost X X Osetljivost X X Šum prijemnika, faktor šuma XStabilnost XPrikazana frekvencija XBlokiranje prijemnika Xintermoduliranje, krstatsto moduliranje XRekonvertiranje (šum faze) X5. Prenosnici E A B 5.1. Tipovi: Odašiljač sa i bez frekvencijskog konvertirana X X5.2. Blok dijagrami: Odašiljač CW (A1A) X XOdašiljač SSB (J3E) X XOdašiljač FM (F3E) X X XModuliranje audio-frekuencija u PLL VCO X X5.3. Operiranje i funkcionisanje kaskadnih faza (prikaz na nivo dijagrama): Mikser X X

19

Oscilator (oscilator kvarc, VFO) X XRazgraničavajući stadovi X XUsmerivač (driver) X XUmnožitelj frekuencije X XAmplifikator snage X XPrilagođavanje izlaza X XIzlazni filter (filter Pi) X XModulator frekuencije X X XModulator faze X XModulator SSB X XKristalni filter XPunjač snage X X5.4. Karakteristike odašiljača (obićan opis): Stabilnost frekuencija X XOpseg radio-frekvencijskih pojasa X XBočni pojasevi X XAudio-frekuencijski dijapazon XNelinearnost (harmonična skrivljenja i intermoduliranje) X XImpedentnost izlaska XIzlazna snaga X X XEfektivnost XDevijacija frekvencije XIndeksi moduliranja X Tapkajući signalizirajući ključevi CW XPreopterećenost SSB XUmešavajuća emitovanja sa visokim frekvencijama X XEmitovanje elemenata XŠum faze 6. Antene i fideri E A B

6.1. Tipovi antena: Polutalasna antena sa punjenjem u centru X X XPolutalasna antena sa punjenjem u dnu X XPresavijeni dipol X1/4 talsna vertikalna antena (uzemijena baza) X X X Antena sa elementima (Yagi) X X Antenska apertura (parabolnični reflektor, antena levak) X antena multiband (dipoli lak) X 6.2. Parametri antene: Distribuiranje struje i napona na antenu Ximpedencija na tačku punjenja X X X Kapacitivna i induktivna impedencija antirezonantne antene XPolarizacija XPravac, efektivnost, impedencija antene Xzona zračenja XEfektivna zračena snaga (ERP, EIRP) X X X Izveštaj pre i posle XDiagrami horizontalnog i vertikalnog zračenja X6.3. Fideri: Linije punjenja sastojene od paralelnih pratnji X

20

koaksialni kabal, konektori X X X Talasni prenosnik Ximpedencija talasa (Z0) XFaktor brzine XOdnos stacionarnog talasa X X X gubici X X Balansni transformator X X X Akordiranje antene X X X Uloga opreme akordiranja antene ( element Pi , element T) X X X Ugrađuvanje i metodi korišćenja X X Metodi punjenja, avantaži i dizavantaži X X 7. Proširenje talasa: E A B Gašenje, izveštaj signal / šum X X X Direktni (proširenje u slobodnom prostoru, posredna srazmera sa kvadratom razmaka)

X

Slojevi jonosfere i njihov uticaj X X X Uloga slojeva jonosfere na proširenju kratkih talasa X X X Uloga sunca na jonosferu XProšrenje sa više koraka (skokovi) na jonosferu Xkritična frekvencija XMaksimalno korisna frekvencija (MUF) XDirektni talas, indirektni talas, ugao zračenja i razmak skoka X X X fading (nestabilno gašenje) X X Troposfersko proširenje (fenomen kanal, distribuiranje) X X Uloga visine antene na prelaženom razmaku (radio horizont) X X Invertiranje temperature X Reflektiranje sporadčno E X uloga aurore na proširenje X Proširenje meteorskim putevima X Reflektiranje Meseca X Galaktički šumovi X Šumovi generirani na zemlji (termički šum) X Atmosferski šumovi (daleka pucanja) X Uloga meteoroloških uslva na proširenju VHF i UHF X X Karakteristike proširenja HF, VHF i mikrotalasa X X Ciklus sunčevih čestica i njihov uticaj na telekomunikacije X X Potrebna saznanja za prognoziranje proširenja: glavni izvori šumova, odnos signal /buka, minimalni nivo primljenog signala, put, amplifikacija antene, gašenje fidera punjenja antene, niža snaga odašiljača

X

8. Merenja E A B

8.1. Obavljanje merenja: Merenje napona i alternativne i konstantne struje X X X Greške u merenju: uloga frekuencije, forme talasa i untrašnjeg otpora instrumenta u tačnost merenja

X

Merenje otpora X XMerenje direktne struje i snage radiofrekuencije: prosečna snaga, saga tačke omotanja (PEP)

X X

Merenje struje staničnog talasa (VSWR) X Xforma signalnog talasa radio frekvencije i njenog omotača X

21

Merenje frekvencije X X Merenje frekvencije rezonancije X 8.2. Instrument merenja: Ogranišenja instrumenata raznih merenja (digitalnih, analognih)

XX

Merač snage radio-frekvencije X Most merenja reflektiranja, merać stacionarnog talasa (merač SWR) X X Merač frekvencije X Absorbiranjemerača frekvencije X X Gjenerator dignala XOsciloskop XAnalizator spektra XVeštačko opterećenje X X X 9. Interferencija emisije i otpora E A B

9.1. Interferencija na elektroniku opremu: blokiranje XIntermoduliranje Xinterferencija na korisnom signalu (TV, radio)

XX X

Interferencija na audio-frekvencijske krugove X X 9.2. razlog interferencije na elektroniku opremu: intenzitet polja odašiljača X X X Parazitna metovanja odšiljača X X X Nepoželjna influencija kod opreme: od ulaska antene, sa linije ostalih veza (mreža, altoparlant, priklučenje na izlasku) i direktno zračenje

X X

9.3. Metod zaštite od interferencija, mere za sprečavanje i prevenciju interferencije: Filtriranje X X Raskit dualizma X X Zaštitina ekranizacija X X X Dobro uzemljenje RF X X X Rduciranje sage X X X Održavenaje razmaka između odašiljača i TV antene X X Otklanjanje polutalasne antene punjene na kraju X X Dobri odnosi sa susedima X X X II Teknika sigurnosti10. zaštita od elektriciteta E A B

10.1 Zaštita života:Efekt električne struje na ljudski organizam X X XMere koje teže izbegavanje električnih udara, procedura u slučaju aksidenta

X X X

Efekat elektromagnetnog polja na zdravlje XManovriranje baterija X X XPunjenje mreže i vjegove opasnosti:Opasnosti od punjenja mreže X X Xobeležavanje bojama pratioca eketrične mreže – pratilac neutra, pratilac faze i zemljenja

X X X

22

Zaštitno zemljenje X X X Zaštita od nadstrujama i kratkih spojeva, osigurači sa brom i sporim reagovanje

X X

Dvostruka izolacija X X X 10.3. Opasnosti od visokog napona: Opasnosti od konstantnog i alternativnog napona sa niskam i visokom frekvencijom

X X

Opasnost od opterećenog kondenzatora X X X 10.4. Atmosferska pražnjenja: Metodi zaštite (Postavljanje antene, instaliranje prenosnika atmosferskih pražnjenih struja)

X X X

Prema uzemljenja X X X

III Komunikacije

Procedure i pravila međunarodne komunikacije E A B

1. Međunarodna fonetska azbuka i odgovarajući naglasci, (čitanje)A Alfa AL FAH J Juliett XHU LI ET S Sierra SI ER RAH B Bravo BRAH VOH K Kilo KI LOH T Tango TANG GOU C Charlie SHAR LI L Lima LI MAH U Uniform JU NI FORM D Delta DELL TAH M Mike MAIK V Victor VIK TAH E Echo EK OH N November NO VEM BER W Whiskey WIS KI F Foxtrot FOKS TROT O Oscar OS KAH X X - ray EKS REI G Golf GOLF P Papa PAH PAH Y Yankee JANG KI H Hotel HOH TELL Q Quebec KEH BEK Z Zulu ZU LU I India IN DI AH R Romeo ROW ME OH2.

X X X

2. Kodovi - QKod Na pitanje Na odgovor QRK Ciklës i kvalitet mojih signala? Kualiteti vašeg signala je

…..X

QRM Da li imate interferencije od…..? Jste, od .… X X X

23

QRN Da li se konstantno uznemiravate?

Jeste, konstantno se uznemiravam

X X

QRO Da li treba povećati snagu odašiljača?

Povećavaj snagu odašiljača.

X X

QRP Da li treba smanjiti snagu odašiljača?

Smanjuj snagu odašiljača X X X

QRS Da li treba sporije emitovati? Emituj sporije X XQRT Da li treba prekinuti emitovanje? Prekini emitovanje X X XQRV Da li si spreman? Spreman sam X X XQRX Kada ćeš me ponovo zvati? Ponovo ću te zvati u…

pasova, na frekuenciji ….X X

QRZ Ko me to zove? Poziva vas …… X X XQSB Da li se gase moji signali? Jeste, gase se X XQSL Da li možete potvrditi prijem? Potvrđujem prijem X X XQSO Da li možete direktno komunicirati

sa...?Mogu direktno komunicirati sa

X X X

QSY Dal da menja frekvenciju komuniciranja?

Prometi frekvenciju emitovanja

X X X

QTH Koja je vaša pozicija geografske duzine i širine?

Moja pozicija je ...širine,....dužine

X X X

3. Skračenice korišćene u komuniciranjuBK Pauza (break) X X XCQ Pozivam neku stanicu X X XCW Konstantni talas X X XDE Od, ja sam (podela pozivnog zhaka pozvane stranice od

pozivnog znaka stranice koja je zvalaX X X

K Mežeš emitovati X X XMSG Poruka X XPSE Molim X X XRST Čitkost, intenzitet, ton X X XR Prijem kao što je emitovano X X XRX Primalac X X XTX odašiljač X X XUR Vaš X X X4. međunarodni hitni signali, hitni razgovori, komuniciranja u slučaju prirodnih nesrećaHitni signali:Emitovanje radiotelegrafom: "…---…" (SOS)Emitovanje radiotelegrafom: "MAYDAY"

X X X

Korišćenje radio-amaterske stranice u slučaju nacionalnih prirodnih nesreća

X X X

Frekvencijski pojasevi, određeni za radio-amaterske usluge X X X5. Pozivni znakoviIdentifikacija amaterske stanice X X XKorišćenje pozivnih znakova X X XStruktura pozivnih znakova X X XZnaklovi nacionalne identifikacije (prefiksi) X X X6. Planovi brezaPrincipi plana pojasa prema IARU X X XCiljevi plana pojasa prema IARU X X

24

IV. Zakonska pitanja

Nacionalna i međunarodna pravila koja se primene za radio-amaterske usluge

E A B

1. Pravilnik o radio-komunikacijama ITU Definisanje amaterske i amaterske satelitke usluge X X X Definisanje amaterske stanice X XČlan 25 Međunarodnog pravilnika o radiokomunikacijama X X brezat e frekuencave per radio amatoret X X kategorite e sherbimit te sherbimeve amatore X Zonat radio sipas ITU X2. Rregullat e nxjerra nga Konferenca Europiane e Administratave te Postave dhe TelekomunikacioneveSaznanja o preporukama T/R 61-01, T/R 61-02, i ECC/REC/(05)06 Privremeno korišćenje amaterskih stranica zemalja članica CEPT-a X X X Situacija u zemljama koje nisu članice CEPT i rade na osnovu preporuke T/R 61-01

X X

3. Međunarodni zakoni-uslovi licenciranja X X Međunarodni zakoni primenjivi za radio-amatere Ispiti za radio-amatere X X X Uslovi licenciranja X X XPrezentiranje sposobnosti vođenja dnevnika stanice, njegovi ciljevi i podaci koji se u njemu unose

X X X

V. Praktsa

Prezentacija jene realne radio-komunikacije kojom će aplikant domonstrirati sposobnosti komuniciranja radio-telefonijom, praktično korišćenje teoretskih saznanja komuniciranja.

Zhtev za ispit MORS Aplikant treba domonstrirati da ume da emitoje i prima kodove Mors koji se sastoje od grupe slova, brojeva i karaktera za jedan vremenski interval od 3 minuta sa 6WPM (reči na minutu , gde jedna reč ima 5 karaktera), to znači brzinu od 30 karaktera na minutu, manualno.

Jedno emitovanje ne sme imati više od jene neispravljene greške i 4 ispravljenih grešaka, jedan prijem ne sme imati više od 4 grešaka.

Kodovi Mors: A .- J .--- S … 2 ..--- (.) .-.-.- B -… K -.- T - 3 …-- (?) ..--.. C -.-. L .-.. U ..- 4 …- (:) ---… D -.. M -- V …- 5 ….. (-) -….-

25

E . N -. W .-- 6 -…. (=) -…- F ..-. O --- X -..- 7 --… (/) --..-. G --. P .--. Y -.-- 8 ---.. ( ) .--.-. H …. Q --.- Z --.. 9 ----. I .. R .-. 1 .---- 0 -----

Pogrešan signal: najmanje 6 tačaka emitovanih neprekidno (stalno)(koristi samo kapitalja slova)

26

Aneks 2

Broj Zahteva datum: ………. 20…

Kontaktna osoba: OBRAZAC REGISTRACIJE ZA ISPIT RADIO-AMATORA

PREZIME: ..IME:.....DATUM ROĐENJA: MESTO ROĐNJA:DRŠAVA AKO NIJE KOSOVO: MESTO BORAVKA (poštanski broj, grad): (rruga, numri i baneses): Adresa postare1 (poštanski broj, grad, P.O. Box.): (ulica i broj stana): MOLIMO NAPIŠITE X ISPIT (ISPITE) KOJE ŽELITE DA REGISTUJETE! osnovni (entry) Početni (Novice) HAREC Mors U slučaju de se registrujete za ispit po drugi put koju temu (pitanje):

Tehničke Tehničke sigurnost

Komuniciranje

Zakonsko Praksa

U slučaju de se registrujete za ispit po drugi put, datum ispita koji niste položili: Korisnik popusta uplate za ispit: PENSIONER NESPOSOBAN REDOVNI STUDENT (jednu kopiju dokumenta koji potvrđuje da ste korisnik popusta, priložite obrascu, a origjinal ponesite sa sodom na polaganja ispita.) Datum: .................................., 20........

Potpis aplikanta: 1 poštanska adresa ako aplikant želi da dobije dokumenta na adresi koja se razlikuje od mesta boavka

27

Aneks 3

Sertifikat o radio-amaterskoj sposobnosti zdat subjektu koji je uspešno položio

ispit osnovnog (entry)

SERTIFIKAT O KVALIFIKACIJU RADIO-AMATERSKA OSNOVNOG NIVOA

Telekomunikacioni regulativni autoritet potvrđuje da je nosilac ovog cerifikata uspešno položio ispit radio-amatera nivoa (entry), koji ispunjava zahteve Međunarodne unije radio-amatera (ITU).

Ovaj sertifikat potvrđuje uspešno polaganje ispita Mors/ ovaj sertifikat ne potvrđuje ispita Mors

Telecommunication Regulatory Authority declares herewith that the holder of this certificate has successfully passed an amateur radio basic level (entry) examination for the which fulfils the requirements laid down by the International Telecommunication Union (ITU).

This certificate hereby certifies the successful Morse exam too. / This certificate does not certify a Morse exam.

Ime i prezime nosioca sertifikata: ............................................................................................................... Certificate holder’s name

Datum i mesto rođenja: ............................................................................................................. Date and Place of Birth

Datum izdavanja:……………………………………… Date of issue

Ovaj sertifikat izdaje: This certificate is issued by: Telekomunikacioni regulativni autoritet KosovaUl.”Pashko Vasa”, br.12, PrištinaPhone: + 386 38 212 345 Fax: + 386 38 212 345

Službeni pečat, Official stamp

28

Aneks 4

Sertifikat o radio-amaterskoj sposobnosti zdat subjektu koji je uspešno položio

Početni ispit nivoa (Novice)

SERTIFIKAT O POLOŽENOM RADIO-AMATERSKOM ISPITU CEPT NOVICE AMATEUR RADIO NOVICE EXAMINATION CERTIFICATE

Telekomunikacioni regulativni autoritet potvrđuje da je nosilac ovog cerifikata uspešno položio početni ispit radio-amatera (novice), ispunjava zahteve Međunarodne unije radio-amatera (ITU). Ovaj ispit korespondra sa opisom iz izveštaja 32 CEPT-e.

Ovaj sertifikat potvrđuje uspešno polaganje ispita Mors/ ovaj sertifikat ne potvrđuje ispita Mors

Telecommunication Regulatory Authority declares herewith that the holder of this certificate has successfully passed an amateur radio novice examination which fulfils the requirements laid down by the International Telecommunication Union (ITU). The passed examination corresponds to the examination described in ERC Report 32. This certificate hereby certifies the successful Morse exam too. / This certificate does not certify a Morse exam.

Ime nosioca sertifikata: ............................................................................................................... Certificate holder’s name

Datum i mesto rođenja: ............................................................................................................. Date and Place of Birth

Datum izdavanja:……………………………………… Date of issue

Officials requiring information about this certificate should address their enquiries to the issuing national Authority as indicated below.

Adresa: Telekomunikacioni regulativni autoritet Ul.”Pashko Vasa”, br.12, PrištinaPhone: + 386 38 212 345 Fax: + 386 38 212 345

Potpis i pečat, Službeni pečat, Official stamp

29

Aneks 5

Sertifikat o radio-amaterskoj sposobnosti zdat subjektu koji je uspešno položio

ispit nivoa HAREC

SERTIFIKAT O POLOŽENOM RADIO-AMATERSKOM ISPITU USKLAĐENOM SA (HAREC) HARMONIZED AMATEUR RADIO EXAMINATION CERTIFICATE (HAREC)

Telekomunikacioni regulativni autoritet potvrđuje da je nosilac ovog cerifikata uspešno položio ispit za radio-amatera i da ispunjava zahteve Međunarodne unije radio-amatera (ITU). Ovaj ispit korespondra sa opisom iz Preporuke CEPT T/R 61-02 (HAREC).

Ovaj sertifikat potvrđuje uspešno polaganje ispita Mors/ ovaj sertifikat ne potvrđuje ispita Mors.

Telecommunication Regulatory Authority declares herewith that the holder of this certificate has successfully passed an amateur radio examination which fulfils the requirements laid down by the International Telecommunication Union (ITU). The passed examination corresponds to the examination described in CEPT Recommendation T/R 61-02 (HAREC). This certificate hereby certifies the successful Morse exam too. / This certificate does not certify a Morse exam.

Ime nosioca sertifikata: ............................................................................................................... Certificate holder’s name

Datum i mesto rođenja: ............................................................................................................. Date and Place of Birth

Datum izdavanja:……………………………………… Date of issue

Autoriteti koji zahtevaju informacije o ovom sertifikatu, treba da se obrate Autoritetu za elektronike i poštanske komunikacije na denjoj adresi:

Officials requiring information about this certificate should address their enquiries to the issuing national Authority as indicated below.

Adresa: Telekomunikacioni regulativni autoritet KosovaUl.”Pashko Vasa”, br.12, PrištinaPhone: + 386 38 212 345 Fax: + 386 38 212 345

Potpis i pečat, Službeni pečat, Official stamp

30

Aneks 6 SERTIFIKAT O ISPITU MORS

Telekomunikacioni regulativni autoritet potvrđuje da je nosilac ovog cerifikata uspešno položio ispit.

Ovaj sertificat korstiće se kao dopuna sertifikatu ispita za radio-amator.

Telecommunication Regulatory Authority declares herewith that the holder of this certificate has successfully passed exam.

This certificate it is used as a supplementary of amateur radio examination certificate.

Ime nosioca sertifikata: ............................................................................................................... Certificate holder’s name

Datum i mesto rođenja: ............................................................................................................. Date and Place of Birth

Datum izdavanja:……………………………………… Date of issue

Ovaj sertifikat izdaje: This certificate is issued by:

Telekomunikacioni regulativni autoritet KosovaUl.”Pashko Vasa”, br.12, PrištinaPhone: + 386 38 212 345 Fax: + 386 38 212 345

Potpis i pečat,

31

Aneks 7 Zahtev za amatersku licenciju

Broj skeda: Kontaktna osoba:

OBRAZAC SA PODACIMA ZA ZAHTEV ZA AMATERSKU LICENCIJU FIZIČKOG LICA Tip licencije: Individualna Specialna: .

..................

.POZIVNI ZNAK: Kod

partnera (ako je poznat): ....................

IME: NIVO ISPITA: ISPIT MORS: BROJ ISPITNOG

SERTIFIKATA ........................................ Da / Ne ...................................

..... Meso rođenja:................................................................................................................................................. Datum rođenja: …………..dan ..………….. mesec .…....…..godina

Mesto boravka (poštaski broj, grad): (ulica i broj stana): POŠTANSKA ADRESA/ako se razlikuje od mesta boravka/(poštanski broj, grad, poštanski fah): .............................................................................................................................................................................. (ulica i broj stana): Potpuno se slažem da se moje ime i adresa objave na spisku pozivnih znakova Da Ne

ADRESA QTH6 (poštanski broj, grad):

(ulica i broj stana): Datum zahteva: ......................, ............................... 20…… Dokumenta, proložena uz zahtev: (navedite dokumenta koja prilažete vašem zahtevu) Kopija uverenja ispita: ? Kopija licencije amatera: ?

Obrazac o podacima za specijalnu amatersku stanicu: ? Pismena dozvola legalnog predstvanika: ? Kontaktna osoba: DETYRA

OBRAZAC SA PODACIMA ZA ZAHTEV ZA LICENCIJU RADIO-AMATERSKE GRUPE

Tip licencije: GrupnaSpecialna: ....................

POZIVNI ZNAK: Kod partnera (ako je poznat): ....................

IME ZAJEDNICE: Fiskalni broj: ...............................................................................

32

REGISTROVANA KANCELARIJA (poštanski broj, grad): (ulica i broj stana): ........................................................................................................................................... ADRESA/ako se razlikuje od mesta boravka/(poštanski broj, grad, poštanski fah): ........................................................................................................................................................................................... (ulica i broj stana): ADRESA QTH (poštanski broj, grad): (ulica i broj stana):…………………………………………………………………………… Ime OPERATORA INSTRUKTORA:

Broj individualne licencije amatera: ............................................................... Izjavljujem da ja ne radim kao operator instruktor ni u jednom drugom amaterskom stanicom na drugom mestu:

potpis operatora instruktora .................................

Datum zahteva: ................., ..................., 20….. OSOBA, OVLAŠĆENA DA ZASTUPA ZAJEDNICU

Ime: .......................................................................................... potpis………………………………. Dokumenta, proložena uz zahtev: (navedite dokumenta koja prilažete vašem zahtevu)Kopija uverenja ispita operatora instruktora: ? Kopija licencije

operatora instruktora:

?

Obrazac sa podacima za specijalnu amatersku stanicu:

?

33

Aneks 8

FREKVENCIJSKI POJASEVI I MAKSIMALNO DOZVOLJENE SNAGE RADIO-AMATERSKIH USLUGA

Frekuencijski pojas

Status

Max. pojasniopseg

Max. dozvolj.snaga emitovanja

Sat. Beleška

Klasa Novice

Klasa CEPT

1810 – 1850 kHz prim. 8 kHz 120 W1)

1500 W1)

7000 – 7100 kHz pr. eks

8 kHz 120 W1)

1500 W1)

Sat.

7100 – 7200 kHz prim. 8 kHz 120 W1)

250 W1)

10100 – 10150 kHz

sec. 1 kHz 120 W1)

1500 W1)

Primarna fiks. usluga

14000 – 14250 kHz

prim. 8 kHz 120 W1)

1500 W1)

Sat.

14250 – 14350 kHz

prim. 8 kHz 120 W1)

1500 W1)

Sat.

18068 – 18168 kHz

prim. 8 kHz 120 W1)

1500 W1)

Sat.

21000 – 21450 kHz

prim. 8 kHz 120 W1)

1500 W1)

Sat.

144– 145 MHz pr. eks. 18 kHz 30 W5) 150 W6) Sat.430– 432 MHz prim. 7) 30 W5) 150 W6) Primarna radio-lokacija, 432– 433,05 MHz prim. 7) 30 W5) 150 W6) Primarna radio-lokacija433.05– 434.79 MHz

prim. 7) 30 W5) 150 W6) Primarna radio-lokacija

434.79– 438 MHz prim. 7) 30 W5) 150 W6) Sat. Primarna radio-lokacija24– 24.05 GHz prim. 7) 30 W5) 150 W6) Sat.47– 47.20 GHz pr. eks. 7) 30 W5) 150 W6) Sat.77.5– 78 GHz prim. 7) 30 W5) 150 W6) Sat.134– 136 GHz prim. 7) 30 W5) 150 W6) Sat.248– 250 GHz prim. 7) 30 W5) 150 W6) Sat.

34

Uslovi lisencije za radio-amatersku stranicu mugu biti izuzeti, prema predviđanjima iz tabele.

Skračenice iz gornje tabele

Sat = Sherbimi amator me satelit Statusi = Status jene amaterske usluge u odnosu na ostale usluge u datom pojasu frekuencija pr.eks. = ekskluzivno primarno određivanje, samo amaterska usluga u ovom pojasu prim = primari, jednak sa ostalima sec = sekundarna usluga

Beleške1) Numerička vrednost podrazumeva snagu središnje tačke odašiljača, ugašena

sa najmanje tačkom 6 dB. U drugim slučajevima numerička vrednost podrazumeva snagu odašiljača.

2) Snaga središnje tačke 60W, ako je odašiljač ugašen najmanje, tač. 6dB. 3) Pod uslovom da ne uzrokuje štetno umešanje u druge službe, koje rade unitar

tog frekvencijskog pojasa. 4) Snaga središnje tačke 200W, ako je odašiljačugašen najmanje tačkom 6dB. 5) Snaga središnje tačke 120W, ako je odašiljač ugašen najmanje tačkom 6 dB. 6) Snaga središnje tačke 600W, ako je odašiljač ugašen najmanje tačkom 6 dB. 7) Prenos radio-amaterske stranice mora se vriti unitar pojasa korišćenih

frekuencija u s’im uslovima operiranja. Opseg prenosnog pojasa ne sme biti širi od potrebnog

Predsednik Odbora TRA, Predsednik Odbora TRA, __________________________________________ Ekrem HodžaEkrem Hodža

35

Aneks 9 REPUBLIKA E KOSOVËS/REPUBLIKA KOSOVA/ REPUBLIC OF KOSOVO

Autoriteti Rregullator i TelekomunikacionitAutoriteti Rregullator i Telekomunikacionit Telecommunications Regulatory Authority Telecommunications Regulatory Authority Telekomunikacioni regulativni autoritet Telekomunikacioni regulativni autoritet

DEPARTAMENTI PER MENAXHIMIN E FREKUENCAVE DEPARTAMENT OF FREQUENCY MANAGEMENT

DEPARTMAN ZA UPRAVLANJE FRKEVENCIJA

LICENCЁ RADIO-AMATORI CEPTCEPT RADIO AMATEUR LICENCE

CEPT RADIO-AMATERSKA LICENCIJA

36

____________________________________________Nënshkrimi i bartësit të licencës/Potpis nosioca licencije

Holder’s signature

BARTËSIT TË KËSAJ LICENCE, I LEJOHET SHFRYTËZIMI I STACIONIT AMATOR, NË PAJTIM ME RREGULLOREN E SHËRBIMEVE RADIO-AMATORE

NOSIOCU OVE LICENCIJE, DOZVOLJAVA SE KORIŠĆENJE AMATERSKE STANICE U SKLADU SA PRAVILNIKOM O RADIO-AMATERSKIM USLUGAMA

LICENSE HOLDER IS ALLOWED TO USE AMATEUR STATIONS IN COMPLIANCE WITH “REGULATION ON AMATEUR RADIO SERVICE”.

…………………………………Kryetari/Predsednik/Chairman

37

Mbajtesi i Licenses:Nosilas licencije:License Holder:

Data e lindjes Datum rođenja:Birth date:

Qyteti :Grad:Place

Rruga,Nr .Ul. i br.Street and No.

Nr.Personal i ID Matični br.lič.karte:Personal ID number

KlasaKlasa Class

Shenja e thirrje Pozivni znak:Call sign

Nr. i licenses Br. licencije License number

Data e leshimit:Datum izdavanja:Date of issue:

Vlefshmeria:Valjanost: Validity

E-mail : Parametrat e LicencesLicencni parametri: Licence Parameters

Nr. I certifikates se aftësisëBr. sertifikata sposobnosti:No. of Certificate of proficiency:

Nr. I Licences se AmatoritBr. amaterske licencije: No. of Amateur Licence

Lejohet transmetimi telegrafik Dozvoljava se telegrafsko emitovanje:Telegraphic transmitting granted