na podstawie MITU O HEFAJSTOSIEKonspekt zajęć dla dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym podejmujący problematykę niepełnosprawności fizycznej. Scenariusz powstał w ramach warsztatów Małego Klubu Bunkra Sztuki, które zostały zorganizowane przy okazji wystawy Joanny Pawlik zatytułowanej Balans.

sCenaRiUsZ waRsZtatÓw

2

CELE Głównym celem zajęć jest rozbudzenie dziecięcej wrażliwości na szeroko rozumianą „inność” i związane z nią mechanizmy wykluczania. Ma to służyć zapobieganiu takim zjawiskom jak: nietolerancja, niezrozumienie czy przemoc psychiczna. Opowiadany mit oraz historia Jasia Meli pokazują również, że człowiek potrafi pokonać własne ograniczenia, na przykład poprzez uprawianie sportu lub poprzez sztukę.

METODY PRACY Z DZIEĆMI Oswajanie z niepełnosprawnością odbywa się poprzez: opowiadanie mitu, dyskusję, gry ruchowe i zajęcia plastyczne oraz (fakultatywnie) oglądanie wystawy lub związanych z nią materiałów.

PROPONOWANA LITERATURA PODMIOTU Warsztaty bazują na dwóch tekstach: micie o Hefajstosie (w załączniku) oraz wypowiedzi Jasia Meli (w załączniku).

PROPONOWANA LITERATURA PRZEDMIOTU

1. C. Barnes, Niepełnosprawność, przeł. P. Morawski, Warszawa: Wydawnictwo Sic!, 2008.

2. K. Izdebska, U. Kozłowska, Kobiecość i męskość w kontekście ułomności fizycznej, [w:] Gender-queer-edukacja, pod red. B. Skowronka, Kraków: Mellow Sp. z o.o., 2009.

3. Jakość życia a niepełnosprawność: konteksty psychopedagogiczne, red. A. Bujnowskiej, Z. Palak, A. Lewickiej, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2006.

3

4. J. Kirenko, Indywidualna i społeczna percepcja niepełnosprawności, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2007.

5. M. Kościelska, Oblicza upośledzenia, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998.

6. Stereotypy niepełnosprawności: między wykluczeniem a integracją, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2010.

7. M. Rokicki, Życie po skoku, Kraków: Wydawnictwo Znak, 2009.

POTRZEBNE MATERIAŁY Bristol, klej, nożyczki, zdjęcia osób niepełnosprawnych (najlepiej z gazet), kredki, flamastry, chusta do zawiązania oczu, rzutnik multimedialny lub wydrukowane slajdy.

PRZEBIEG ZAJĘĆ 1. Dzieci wysłuchują mitu o Hefajstosie. Następnie dyskutujemy na temat niepełnosprawności (Co to znaczy być niepełnosprawnym? Kogo można uznać za osobę niepełnosprawną? Czy znacie jakieś niepełnosprawne osoby?). Dzieci dzielą się swoimi doświadczeniami, konfrontując je z historią Hefajstosa, która powraca w trakcie trwania warsztatów wielokrotnie jako ilustracja walki z własnymi ograniczeniami.

2. Dzieci zapoznają się z historią Jasia Meli, wspólnie czytają jego wypowiedź na temat wyprawy na biegun północny i związanych z nią wątpliwości.

3. Zabawy ruchowe. Przeprowadzanie niewidomego. Dzieci zajmują miejsca w różnych częściach sali i „zamieniają się” w drzewa. Naśladują ruch gałęzi, przenosząc się w baśniową rzeczywistość. Z grupy wybieramy dwoje dzieci: jedno ma zawiązane oczy i odgrywa rolę niewidomego, drugie oprowadza je po lesie. Ważne jest, aby zwrócić dzieciom uwagę na to, że przewodnik musi zachować należytą ostrożność, w zamian za co osoba niewidoma może opowiedzieć mu to, co intensywnie słyszy i czuje w danej chwili (szum drzew, zapach lasu). Dzieci muszą ze sobą współpracować, opiekować się sobą i dzielić wrażeniami, które odbierają za pomocą różnych zmysłów.

4. Część plastyczna. Dzieci gromadzą się wokół dużej kartki papieru. Każde dziecko wybiera zdjęcie niepełnosprawnego rówieśnika. Zastanawiamy się wspólnie nad tym, co chłopcu/dziewczynce dolega.

4

Zdjęcia zostają naklejone na papier. Uczestnicy wspólnie wymyślają gry i zabawy, w które mogliby się bawić z niepełnosprawnymi rówieśnikami (np.: w przypadku dziecka na wózku – taniec; niepełnosprawności uniemożliwiającej poruszanie się – gry językowe i malowanie; wspólny spacer z niewidomym kolegą/koleżanką itp.). Następnie dorysowują te zabawy wokół naklejonych zdjęć i dzielą się pomysłami.

ZAŁĄCZNIKI Mit o Hefajstosie

W starożytnej Grecji, dawno, dawno temu, ludzie wierzyli w wielu bogów. Każdy z nich odpowiedzialny był za coś innego: za następstwo pór roku, za spokój ogniska domowego, za wojnę czy za sztukę.

Wśród ludzi krążyły liczne opowieści o bogach i boginiach, zwane mitami lub legendami. Jedna z nich opowiadała o bogu-kowalu, który nazywał się Hefajstos.

Hefajstos był najpracowitszym z bogów. Rzadko spotykało się go na przyjęciach. Wszyscy widzieli w nim samotnika. On jednak za takiego się nie uważał. W swej cudownej kuźni, we wnętrzu wulkanu Etna, pośród wiernych, jednookich cyklopów, boski kowal pracował dniami i nocami, jak gdyby odpoczynek nie był mu w ogóle potrzebny. Kuł pioruny dla Zeusa, naprawiał rydwan Słońca. Komu potrzebna była tarcza, komu miecz, komu piękny pancerz ze złota – ten szedł do Hefajstosa i wiedział, że mu kulawy kowal nie odmówi. Wszystko nad czym pracował było piękne i misterne. Hefajstos kochał swoja pracę i dzieła, które tworzył. Zapytacie zapewne: Dlaczego bóg był kulawy?

Otóż mit głosi, że Hefajstos był synem Zeusa i Hery, pary najpotężniejszych bogów. Wychowywał się na ogromnej górze Olimp i wszyscy przepowiadali, że kiedyś wyrośnie na bardzo mądrego boga. Kochał matkę i ujął się za nią wówczas, gdy pewnego dnia Zeus pogniewał się na nią. Został za to zrzucony z nieba na ziemię. Hefajstos leciał przez cały dzień, aż nocą, niby meteor, spadł na wyspę Lemnos, na skutek czego połamał nogi. Zaopiekowała się nim bogini morska Tetyda i zaniosła go do swego morskiego domu z korali.

Bóg powoli wracał do zdrowia. Opiekującym się nim boginkom, z wdzięczności za opiekę, wyrabiał cudowne ozdoby: naszyjniki tak delikatne, jakby były z puchu piany morskiej, naramienniki, pierścienie, diademy, a wszystko to błyszczało w szmaragdowej głębinie niby migotanie zatopionych gwiazd.

5

Zapomnieli o nim i ojciec, i matka, i cały Olimp. Wszyscy byli przekonani, że zginął gdzieś w przestworzach oceanu. On zaś nie chciał wracać do świata, z którego tak boleśnie go wygnano. W dodatku nie był już tak sprawny, jak niegdyś. Poruszał się wolniej i utykał na jedną nogę.

Dopiero Dionizos, bóg wina, pewnego dnia spoił go, posadził na osła i sprowadził na Olimp. Radość była ogromna. Wiedziano bowiem, że Hefajstosa to dobry towarzysz – dowcipny i mądry, a przede wszystkim pożyteczny: wszystko zrobi i wszystko naprawi. Zeus, chcąc wynagrodzić mu dawne krzywdy, dał mu za żonę najpiękniejszą boginię, Afrodytę.

Hefajstos uważany jest za boga sztuki kowalskiej, rzemiosła i ognia. Panuje przekonanie, że jako jeden z nielicznych bogów kochał ludzkość i dlatego uczył ją obróbki metali i wykonywania dzieł sztuki. Mimo swojej niepełnosprawności, tworząc cudowne dzieła sztuki, Hefajstos stał się bohaterem dla starożytnych Greków. [Na podstawie Mitologii Jana Parandowskiego]

Fragment wypowiedzi Jasia Meli

Pewnego dnia moja mama powiedziała, że Pan Marek zaproponował mi wyprawę na biegun północny. Na początku w to nie uwierzyłem. Myślałem, że to żart. Okazało się jednak, że to prawda. Byłem bardzo zaskoczony, ale nie dowierzałem, że taka wyprawa mogłaby się w ogóle udać. Minęło niewiele czasu od mojego wypadku i nie byłem jeszcze oswojony ze swoją niepełnosprawnością. Myślałem: Jak osoba niepełnosprawna, a do tego małoletnia, mogłaby dotrzeć na biegun? Dopiero po jakimś czasie poznałem szczegóły dotyczące przebiegu wyprawy.

Musiałem zacząć trenować. Wyjazd bardzo dużo mnie nauczył. Przekonałem się, że człowiek niepełnosprawny nie musi siedzieć zamknięty w domu; że umie wiele zrobić sam i jest lubiany.

Niepełnosprawni, jeżeli tego bardzo chcą, mogą żyć jak normalni ludzie. Mogą spełniać własne marzenia. Jeśli będą do czegoś dążyć i nie będą się poddawać, na pewno osiągną swój cel, nawet jeżeli na początku wydaje się on niemożliwy.

To właśnie chciałbym udowodnić poprzez tę wyprawę.

Autorka scenariusza: MAGDALENA STOCH

Materiał jest dostępny na licencji Creative Commons: Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0 Polska. Treść licencji jest dostępna na stronie: http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/pl/legalcode

Projekt zrealizowany w ramach Akademia Orange

Organizator

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Partner

Patron

BĄDŹ KREATYWNY – KORZYSTAJ Z PORTALU SZTUKA24H!

Kuratorka projektu i redaktorka portalu www.sztuka24h.edu.pl: Karolina Vyšata vysata@bunkier.art.pl, +48 12 422 10 52 w. 124Współtwórczyni i pomysłodawczyni portalu www.sztuka24h.edu.pl: Anna BargielKonsultacje merytoryczne: dr Monika NęckaProjekt graficzny portalu www.sztuka24h.edu.pl: Agata Biskup