smmm yeterlİlİk - fuathoca.net · i. karşılaştırmalı tablolar analizi (yatay analiz) ii....

SMMM YETERLİLİK

MUHASEBE

BİRİNCİ BÖLÜM / MALİ ANALİZ VE TÜRLERİ

1

1. Aşağıdaki soruları cevaplayınız: a) Finansal tabloların hazırlanma amaçlarını

yazınız. b) Finansal tablo kullanıcılarını yazınız.

a) Finansal Tabloların Hazırlanma Amaçları: Yatırımcılar, kredi verenler ve diğer

ilgililer için karar almada yararlı bilgiler sağlamak.

Gelecekteki nakit akışlarını değerlendirmede yararlı bilgiler sağlamak.

Varlıklar, kaynaklar ve bunlardaki değişiklikler ile işletme faaliyet sonuçları hakkında bilgi sağlamak.

b) Finansal Tablo Kullanıcıları: (a) İşletme sahipleri (ortaklar), (b) Yöneticiler, (c) Yatırımcılar, (d) Kredi kurumları ve şirkete borç veren

diğer kuruluşlar, (e) İşletmeyle iş ilişkisi olanlar, (f) İşletmeden alacaklı olanlar, (g) İşçi ve İşçi kurumları (h) Devlet, (i) Mali analistler.

2. Mali analiz açısından standart oranı (ya da oran standardını) tanımlayınız standart oranlar nelerdir ve hangi amaçlar için kullanılır? Finansal tabloların veya finansal bilgilerin anlamlı bir şekilde yorumlanabilmesi için karşılaştırma yapılabilecek bilgilere ihtiyaç vardır. Bu şekilde belirlenmiş kriterlere standart oranlar (yada oran standardı) denir. Standart oranlar, dört farklı şekilde üretilebilir. Bunlar; İdeal Standartlar Tarihi Standartlar Bütçe Standartlar Sektör (Sanayi) Standartlar

İdeal standartlar: Sektörde en iyi durumda olan bir veya birkaç işletmenin finansal tablolarından elde edilen ortalamalar olarak tanımlanabilir. Tarihi standartlar: İşletmenin geçmiş dönemlere ait finansal tablolarından elde edilen ortalamalar olarak kabul edilebilir. Bütçe standartları: İşletmenin bütçe finansal tablolarından yararlanılarak hesaplanan standartlardır. Bu standartlar, planlanan (bütçelenen) durum ile gerçekleşen (fiili) durum karşılaştırılmaları için kullanılır.

Sektör standartları: Sektörden sektöre, aynı sektörde dönemden döneme değişen sektör ortalamalarıdır.

BİRİNCİ BÖLÜM / MALİ ANALİZ VE TÜRLERİ

2

3. Finansal tabloların analizinde kullanılan teknikleri sadece sıralayınız.

Analiz Teknikleri: I. Karşılaştırmalı tablolar analizi (Yatay Analiz) II. Yüzde yöntemi ile analiz (Dikey Analiz) III. Eğilim yüzdeleri yöntemi ile analiz (Trend

Analizi) IV. Oran yöntemi ile analiz (Rasyo Analizi)

4. Yapılma amacına göre finansal tablolar analiz çeşitlerini açıklayınız.

Analizin yapılması amacına göre, analiz türleri üçe ayrılmaktadır. Bunlar; I. Yönetim analizleri, II. Kredi analizleri, III. Yatırım analizleridir.

YÖNETİM ANALİZLERİ; Bu analizin amacı yönetime, işletme ile ilgili çeşitli konularda gerekli verileri vermek ve alacakları kararlarda ışık tutmaktır. Bu nedenle, analizin odak noktası, işletme faaliyetlerinin planlanan amaçlar doğrultusunda yürütülüp yürütülmediğinin incelenerek, aksaklıkların saptanması ve gerekli düzeltmelerin zamanında yapılarak, faaliyetlerin belirlenen amaçlar doğrultusunda yürütülmesidir. KREDİ ANALİZLERİ; İşletmenin finansman durumu ile borç ödeme gücünü anlayabilmek için yapılan analizlerdir. Kredi analizleri, işletmeye kredi verenler veya verecek olanlarla, işletmenin finansman yöneticileri tarafından yapılmaktadır. Kredi analizlerinde amaç, işletmenin borç ödeme yeteneğini ölçmek ve borçların zamanında ödenip ödenmeyeceğini araştırmaktır. Gerek işletmeye kredi sağlayan finansman kuruluşları gerekse işletmeye kredili mal satan diğer işletmeler, işletmeye verecekleri borcun tutarını, vadesini ve teminat olarak isteyecekleri karşılıkların risk durumuna göre tutarlarını saptayabilmek için, kredi analizlerine başvururlar. YATIRIM ANALİZLERİ; İşletmeye ortak olanlar ve ortak olmayı düşünenler ile işletmeye uzun vadeli kaynak sağlayan veya sağlayacak olanlar tarafından yapılan analizdir. Başka bir anlatımla; işletmeye yatırım yapan veya yapmayı düşünenlerce; işletmenin kazanma gücünün devamlılığının, yatırımın emniyetinin ve kârlılık durumunun analiz edilmesidir. Yatırım analizlerinde; mevcut ortaklarla, ortak olmayı düşünenler, işletmenin mevcut ve gelecekteki kazanma gücü ile dağıtacakları kâr paylan ve hisse senetlerinin değerlerindeki değişmeleri araştırmaktadır.

İKİNCİ BÖLÜM / MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI

3

1. Finansal tabloların düzenlenmesinde esas alınan genel kabul görmüş muhasebe kavramlarından “İşletmenin Sürekliliği”, “Tutarlılık”, “İhtiyatlılık” ve “Önemlilik” kavramlarını açıklayınız.

CEVAP İşletmenin Sürekliliği: İşletmenin sürekliliği kavramı, işletme faaliyetlerinin bir süreye bağlı olmaksızın devam edeceğini ifade eder. Kavram, maliyet (tarihi maliyet) esasının temelini oluşturur. Finansal tabloların düzenlenmesinde, yönetim, işletme faaliyetlerinin sonsuza dek devam edeceğini farz eder ve yakın gelecekle ilgili elde edilebilen veya öngörülebilen tüm bilgileri dikkate alır. İşletmenin sürekliliği hakkındaki belirsizliklerin veya özellik arz eden durumların finansal tabloların dipnotlarında açıklanması gerekir. Tutarlılık: Tutarlılık kavramı, muhasebe uygulamaları için seçilen muhasebe politikalarının, birbirini izleyen dönemlerde değiştirilmeden uygulanması gerektiğini ifade eder. İşletmelerin mali durumunun, faaliyet sonuçlarının ve bunlara ilişkin yorumların karşılaştırılabilir olması bu kavramın amacını oluşturur. İşletmeler, geçerli nedenlerin bulunduğu durumlarda muhasebe politikalarını değiştirebilirler. Bu değişikliklerin ve parasal etkilerinin finansal tablo dipnotlarında açıklanması zorunludur. İhtiyatlılık: Bu kavram, muhasebe olaylarında temkinli davranılması ve işletmenin karşılaşabileceği risklerin dikkate alınması gereğini ifade eder. Bu kavramın sonucu olarak işletmeler, muhtemel giderleri ve zararları için karşılık ayırırlar. Muhtemel gelir ve karları için ise gerçekleşme dönemlerine kadar herhangi bir muhasebe işlemi yapmazlar. Ancak bu kavram, gizli yedek veya gereğinden fazla karşılık ayırma girişimlerine dayanak teşkil etmemelidir. Önemlilik: Önemlilik kavramı, bir hesap kalemi veya mali bir olayın nisbi ağırlık ve değerinin, finansal tablolara dayanılarak yapılacak değerlemeleri veya alınacak kararları etkileyebilecek düzeyde olmasını ifade eder.

2. Finansal tabloların düzenlenmesinde esas alınan genel kabul görmüş muhasebe kavramlarından “Dönemsellik”, “Maliyet Esası”, “İhtiyatlılık” ve “Tam Açıklama” kavramlarını açıklayınız.

CEVAP Dönemsellik: Dönemsellik kavramı, işletmenin sürekliliği kavramı uyarınca sınırsız kabul edilen ömrünün, belli dönemlere bölünmesi ve her dönemin faaliyet sonuçlarının diğer dönemlerden bağımsız olarak saptanmasıdır. Gelir ve giderlerin tahakkuk esasına göre muhasebeleştirilmesi, hasılat, gelir ve karların aynı döneme ait maliyet, gider ve zararlarla karşılaştırılması bu kavramın gereğidir. Maliyet Esası: Maliyet esası kavramı, para mevcudu, alacaklar ve maliyetinin belirlenmesi mümkün veya uygun olmayan diğer kalemler hariç olmak üzere, edinilen varlık ve hizmetlerin muhasebeleştirilmesinde, elde edilme (tarihi) maliyetlerinin esas alınması gereğini ifade eder. İhtiyatlılık: Bu kavram, muhasebe olaylarında temkinli davranılması ve işletmenin karşılaşabileceği risklerin dikkate alınması gereğini ifade eder. Bu kavramın sonucu olarak işletmeler, muhtemel giderleri ve zararları için karşılık ayırırlar. Muhtemel gelir ve karları için ise gerçekleşme dönemlerine kadar herhangi bir muhasebe işlemi yapmazlar. Ancak bu kavram, gizli yedek veya gereğinden fazla karşılık ayırma girişimlerine dayanak teşkil etmemelidir. Tam Açıklama Kavramı: Tam açıklama kavramı, finansal tabloların, bu tablolardan yararlanacak kişi ve kuruluşların doğru karar vermelerine yardımcı olacak ölçüde yeterli, açık ve anlaşılır olmasını ifade eder. Finansal tablo kalemlerinde yer almamasına rağmen, alınacak kararları etkileyebilecek ve gerçekleşmesi muhtemel olaylara da yer verilmesi bu kavram gereğidir.

İKİNCİ BÖLÜM / MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI

4

3. Finansal tabloların düzenlenmesinde esas alınan genel kabul görmüş muhasebe temel kavramlarından 10 tanesinin adını açıklama yapmaksızın yazınız. Bu kavramlardan birisi olan ‘tahakkuk esası’

kavramını açıklayınız.

CEVAP 1. Sosyal sorumluluk kavramı 2. Kişilik kavramı 3. İşletmenin sürekliliği kavramı 4. Dönemsellik kavramı 5. Parayla ölçme kavramı 6. Maliyet esası kavramı 7. Tarafsızlık ve belgelendirme kavramı 8. Tam açıklama kavramı 9. Tutarlılık kavramı 10. İhtiyatlılık kavramı 11. Önemlilik kavramı 12. Özün önceliği kavramı

Tahakkuk Esası Kavramı: Finansal tabloların

düzenlenmesinde nakit akışı dışındaki finansal tablolar tahakkuk esasına göre düzenlenir. Buna göre, işlemler ve olaylar oluştukları anda gerçekleşmiş sayılır ve muhasebe kayıtlarına alınır ve ilgili oldukları dönemin finansal tablolarında raporlanır.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM / MALİ TABLOLAR - BİLANÇO

5

1. Enflasyonun olmadığı bir ortamda ABC İşletmesinin bilanço ve gelir tablosu kalemleri (000 TL) ilavesiyle aşağıdaki gibidir.

2015 2015 Diğer Faal. Olağan Gelir ve Kar 22 Diğer Faal. Olağ. Gider ve Zar. 15 Maddi Olmayan Dur. Varlıklar 52 Olağandışı Gelir ve Karlar 8 Olağandışı Gider ve Zararlar 6 Dönem Karı Vergi ve Yasal Yük. 6 Faaliyet Giderleri 55 Mali Borçlar (KV) 215 Stoklar 127 Diğer Borçlar 42 Brüt Satışlar 830 Kar Yedekleri 170 Dönem Net Karı 53 Satış İndirimleri 4 Ticari Alacaklar 420 Ticari Borçlar 175 Hazır Değerler 41 Satışların Mali yeti 670 Mali Borçlar (UV) 170 Ödenmiş Sermaye 100 Mali Duran Varlık 65 Maddi Duran Varlık 345 Finansman Gid. 51 Alınan Avanslar(KV) 125 Dönem Karı ve Zararı 59

İşletmenin bilançosunu düzenleyiniz.

(CEVAP)

ABC A.Ş. 31.12.2015 TARİHLİ KAPANIŞ BİLANÇOSU I. DÖNEN VARLIKLAR 588 000 III. KISA VADELİ YABANCI KAYNAK 557 000 Hazır Değerler 41 000 Mali Borçlar (KV) 215 000 Ticari Alacaklar 420 000 Ticari Borçlar 175 000 Stoklar 127 000 Diğer Borçlar 42 000 Alınan Avanslar(KV) 125 000

II. DURAN VARLIKLAR 462 000 IV. UZUN VADELİ YABANCI KAYNAK 170 000 Mali Duran Varlık 65 000 Mali Borçlar (UV) 170 000 Maddi Duran Varlık 345 000 Maddi Olma yan Dur. Varlıklar 52 000 V. ÖZ KAYNAKLAR 323 000 Ödenmiş Sermaye 100 000 Kar Yedekleri 170 000 Dönem Net Karı 53 000 AKTİF TOPLAMI 1 050 000 PASİF TOPLAMI 1 050 00


6

2. XYZ işletmesinin bilanço ve gelir tablosu kalemleri karışık bir şekilde aşağıdaki gibidir.

2014 2014 Kar Yedekleri 15.000 Finansman Gid. 2.500 Hazır Değerler 1.350 Mali Borçlar (UV) 18.000 Mad. Duran Varlık 42.000 Borç ve Gider Karş. 2.500 Satışların Maliyeti 55.000 Dönem Net Karı 9.000 Ticari Alacaklar 7.500 Finansal Borçlar 2.100 Dönem Karı 11.430 Sermaye Yedekleri 7.500 Alınan Avanslar 1.300 Menkul Kıymetler 2.400 Ticari Borçlar 5.000 Net Satışlar 74.000 Stoklar (Ort) 10.500 Mali Duran Varlık 21.000 Gel. Ayl. Ait Gid. ve Gel.Tahak. 3.250 Öd. Vergi ve Diğ Yükümlülükler 3.600 Maddi Olmayan Duran Varlıklar 12.000

İşletmenin ödenmiş sermayesini hesaplayarak bilançoyu düzenleyiniz.

(CEVAP)

XYZ İşletmesi 31.12.2015 TARİHLİ KAPANIŞ BİLANÇOSU I. DÖNEN VARLIKLAR 25 000 III. KISA VADELİ YABANCI KAYNAK 14 500 Hazır Değerler 1 350 Finansal Borçlar 2 100 Menkul Kıymetler 2 400 Ticari Borçlar 5 000 Ticari Alacaklar 7 500 Alınan Avanslar 1 300 Stoklar (Ortalama) 10 500 Ödenecek Vergi ve Diğ. Yükümlülük. 3 600 Gelecek Aylara Ait Gid. Gel. Tah. 3 250 Borç ve Gider Karşılıkları 2 500

II. DURAN VARLIKLAR 75 000 IV. UZUN VADELİ YABANCI KAYNAK 18 000 Mali Duran Varlık 21 000 Mali Borçlar (UV) 18 000 Maddi Duran Varlık 42 000 Maddi Olma yan Dur. Varlıklar 12 000 V. ÖZ KAYNAKLAR 67 500 Ödenmiş Sermaye 7 500 Sermaye Yedekleri 7 500 Kar Yedekleri 15 000 Dönem Net Karı 9 000 AKTİF TOPLAMI 100 000 PASİF TOPLAMI 100 000


7


Bin TL Bin TL Olağandışı Gelir ve Karlar 60 Dönem Karı Vergi ve Yas. Yük. Karş. 20 Maddi Duran Varlıklar 400 Ödenecek Vergi ve Diğer Yüküm. 20 Stoklar (Ortalama Mamul) 200 Gelecek Ayl. Ait Gid. ve Gel. Tahak. 25 Maddi Olmayan Duran Varlıklar 100 Finansal Borçlar (UV) 200 Diğer Faal. Olağan Gelir ve Kar. 50 Olağandışı Gider ve Zararlar 40 Diğer Faal.Olağan Gid. ve Zarar. 40 Finansal Duran Varlıklar 100 Dönem Net Karı 200 Ticari Alacaklar 100 Brüt Satışlar 1.000 Finansman Gideri 10 Menkul Kıymetler 50 Ticari Borçlar 100 Satış İndirimleri 50 Hazır Değerler 25 Ödenmiş Sermaye 250 Alınan Avanslar 30 Sermaye Yedekleri 50 Satışların Maliyeti 550 Faaliyet Gideri 200 Kar Yedekleri 100 Finansal Borçlar 40 Borç ve Gider Karş. 10

İşletmenin bilançosunu düzenleyiniz.

(CEVAP)

ABC A.Ş. 31.12.2015 TARİHLİ KAPANIŞ BİLANÇOSU I. DÖNEN VARLIKLAR 400 000 III. KISA VADELİ YABANCI KAYNAK 200 000 Hazır Değerler 25 000 Finansal Borçlar 40 000 Menkul Kıymetler 50 000 Ticari Borçlar 100 000 Ticari Alacaklar 100 000 Alınan Avanslar 30 000 Stoklar (Ortalama) 200 000 Ödenecek Vergi ve Diğ. Yükümlülük. 20 000 Gelecek Aylara Ait Gid. Gel. Tah. 25 000 Borç ve Gider Karşılıkları 10 000

II. DURAN VARLIKLAR 600 000 IV. UZUN VADELİ YABANCI KAYNAK 200 000 Finansal Duran Varlık 100 000 Finansal Borçlar (UV) 200 000 Maddi Duran Varlık 400 000 Maddi Olma yan Dur. Varlıklar 100 000 V. ÖZ KAYNAKLAR 600 000 Ödenmiş Sermaye 250 000 Sermaye Yedekleri 50 000 Kar Yedekleri 100 000 Dönem Net Karı 200 000 AKTİF TOPLAMI 1 000 000 PASİF TOPLAMI 1 000 000

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM / MALİ TABLOLAR – GELİR TABLOSU

8

1. Enflasyonun olmadığı bir ortamda ABC İşletmesinin bilanço ve gelir tablosu kalemleri (000 TL) ilavesiyle aşağıdaki gibidir. 2014 2015 2014 2015 Diğer Faal. Olağan Gelir ve Kar 18 22 Diğer Faal. Olağ. Gider ve Zar. 6 15 Maddi Olma yan Dur. Varlıklar 50 52 Olağandışı Gelir ve Karlar 2 8 Olağandışı Gider ve Zararlar 18 6 Dönem Karı Vergi ve Yasal Yük. 8 6 Faaliyet Giderleri 45 55 Mali Borçlar (KV) 100 215 Stoklar 66 127 Diğer Borçlar 37 42 Brüt Satışlar 680 830 Kar Yedekleri 115 170 Dönem Net Karı 65 53 Satış İndirimleri 2 4 Ticari Alacaklar 430 420 Ticari Borçlar 129 175 Hazır Değerler 68 41 Satışların Mali yeti 538 670 Mali Borçlar (UV) 141 170 Ödenmiş Sermaye 100 100 Mali Duran Varlık 51 65 Maddi Duran Varlık 235 345 Finansman Gid. 18 51 Alınan Avanslar(KV) 213 125 Dönem Karı ve Zararı 73 59 İşletmenin 2014 yılı gelir tablosunu düzenleyiniz.

(CEVAP)

GELİR TABLOSU 2014 A-BRÜT SATIŞLAR 680 000 TL B-SATIŞ İNDİRİMLERİ (-) (2 000 TL) C-NET SATIŞLAR 678 000 TL D-SATIŞLARIN MALİYETİ(-) (538 000 TL) BRÜT SATIŞ KARI VEYA ZARARI 140 000 TL E-FAALİYET GİDERLERİ(-) (45 000 TL) FAALİYET KARI VEYA ZARARI 95 000 TL F-DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KÂRLAR 18 000 TL G-DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR(-) (6 000 TL) H-FİNANSMAN GİDERLERİ(-) (18 000 TL) OLAĞAN KAR VEYA ZARAR 89 000 TL I-OLAĞANDIŞI GELİR VE KÂRLAR 2 000 TL J-OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLARI(-) (18 000 TL) DÖNEM KARI VEYA ZARARI 73 000 TL K-DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER KARŞILIKLARI (-)

(8 000 TL)

DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI 65 000 TL


9

2. Enflasyonun olmadığı bir ortamda ABC İşletmesinin bilanço ve gelir tablosu kalemleri (000 TL) ilavesiyle aşağıdaki gibidir. 2014 2015 2014 2015 Faaliyet Giderleri 45 55 Mali Borçlar (KV) 100 215 Hazır Değerler 68 41 Ticari Borçlar 129 175 Stoklar 66 127 Diğer Borçlar 37 42 Ticari Alacaklar 430 420 Satışların Maliyeti 538 670 Satış İndirimleri 2 4 Mali Borçlar (UV) 141 170 Ödenmiş Sermaye 100 100 Kar Yedekleri 115 170 Brüt Satışlar 680 830 Dönem Net Karı 65 53 Diğer Faal. Olağan Gelir ve Kar 18 22 Alınan Avanslar (KV) 213 125 Mali Duran Varlıklar 51 65 Finansman Giderleri 18 51 Maddi Duran Varlıklar 235 345 Dönem Karı ve Zararı 73 59 Maddi Olma yan Dur. Varlıklar 50 52 Dönem Karı Vergi ve Yasal Yük. 8 6 Olağandışı Gider ve Zararlar 18 6 Olağandışı Gelir ve Karlar 2 8 Diğer Faal. Olağ. Gider ve Zar. 6 15 İşletmenin 2015 yılı gelir tablosunu düzenleyiniz.

(CEVAP)

GELİR TABLOSU 2015 A-BRÜT SATIŞLAR 830 000 TL B-SATIŞ İNDİRİMLERİ (-) (4 000 TL) C-NET SATIŞLAR 826 000 TL D-SATIŞLARIN MALİYETİ(-) (670 000 TL) BRÜT SATIŞ KARI VEYA ZARARI 156 000 TL E-FAALİYET GİDERLERİ(-) (55 000 TL) FAALİYET KARI VEYA ZARARI 101 000 TL F-DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KÂRLAR 22 000 TL G-DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR(-) (15 000 TL) H-FİNANSMAN GİDERLERİ(-) (51 000 TL) OLAĞAN KAR VEYA ZARAR 57 000 TL I-OLAĞANDIŞI GELİR VE KÂRLAR 8 000 TL J-OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLARI(-) (6 000 TL) DÖNEM KARI VEYA ZARARI 59 000 TL K-DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER KARŞILIKLARI (-)

(6 000 TL)



10



İşletmenin gelir tablosunu düzenleyiniz.

(CEVAP)

GELİR TABLOSU 2015 A-BRÜT SATIŞLAR 1 000 000 TL B-SATIŞ İNDİRİMLERİ (-) (50 000 TL) C-NET SATIŞLAR 950 000 TL D-SATIŞLARIN MALİYETİ(-) (550 000 TL) BRÜT SATIŞ KARI VEYA ZARARI 400 000 TL E-FAALİYET GİDERLERİ(-) (200 000 TL) FAALİYET KARI VEYA ZARARI 200 000 TL F-DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KÂRLAR 50 000 TL G-DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR(-) (40 000 TL) H-FİNANSMAN GİDERLERİ(-) (10 000 TL) OLAĞAN KAR VEYA ZARAR 200 000 TL I-OLAĞANDIŞI GELİR VE KÂRLAR 60 000 TL J-OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLARI(-) (40 000 TL) DÖNEM KARI VEYA ZARARI 220 000 TL K-DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER KARŞILIKLARI (-)

(20 000 TL)


ÜÇÜNCÜ BÖLÜM / MALİ TABLOLAR – FON AKIM / KAR DAĞITIM / ÖZKAYNAK DEĞİŞİM / SATIŞLARIN MALİYETİ TABLOSU

11

1. 1 Sıra No’lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği’nde öngörülen “Fon Akım Tablosunun” düzenlenme amacını ve düzenlenme kurallarından 5 (beş) tanesini yazınız. Amacı: Fon akım tablosunun düzenlenme amacı, bir işletmenin yatırım ve finansman faaliyetlerini ve dönem içindeki finansal durumdaki değişikliklerini kapsayan bilgilerin, mali tablo kullanıcılarına sunulmasıdır. Tablolar işletmenin nakit veya işletme (çalışma) sermayesini doğrudan etkileyen finansman ve yatırım faaliyetlerinin bütün önemli yönlerini açıklayarak; i. İşletmenin dönem boyunca faaliyetlerden

sağladığı fonları, yatırım ve finansman faaliyetlerini özetler,

ii. Dönem boyunca finansal durumda meydana gelen değişiklikleri açıklar.

Düzenlenme Kuralları: i. Fon akım tabloları, temel mali tablolar ile birlikte

sunulur. Bu tablolar, gelir tablosunun sunulduğu her dönem için, cari dönem ve önceki dönem verilerini içerecek biçimde düzenlenir.

ii. Fon akım tabloları düzenlenirken fon kavramının hangi anlamda kullanıldığı açıkça belirtilir.

iii. Fon akım tablosunda, olağan faaliyetlerden sağlanan veya faaliyetlerde kullanılan fonlar, diğer fon ve kaynak kullanım yerlerinden ayrı başlıklar altında sunulur. Böylece işletmenin fon yaratma gücünün ne olduğu veya faaliyetlerinde ne ölçüde fon kullanıldığı ortaya konulur.

iv. İşletmenin normal olağan faaliyetleri dışında kalan olağandışı işlemlerden elde edilen fonlar veya kullanılan fonlar, fon akım tablosunda, önemli tutarlarda olmaları durumunda olağan faaliyetlerden sağlanan veya kullanılan fondan ayrı bir başlık altında sunulur.

v. Bazı finansal işlemler, bir tür varlığın diğer bir varlık türüyle değiştirilmesi biçiminde ortaya çıkar.

vi. Böyle bir durum işletmenin finansman ve yatırım faaliyetinin bir parçası olduğu için, fon akım tablolarında yer alır. Bu tür işleme örnek olarak, tahvil borcuna karşılık hisse senedi verilmesi gösterilebilir.

vii. Fon akım tablosundan amaçlanan yararın sağlanabilmesi için her türlü işlemin finansman ve yatırım yönleri ayrı ayrı açıklanır. Örneğin, bir duran varlığın satın alınmasından doğan fon çıkışları ayrı, satılmasından doğan fon girişleri ayrı ayrı açıklanır veya bir tahvil ihraç edilerek bir varlık alınmışsa, ihraç edilen tahviller ayrı, satın alınan varlıklar ayrı açıklanır.

viii. Her işletme veya işletmeler topluluğu, içinde bulundukları koşullara göre fon akım tablolarını en fazla bilgiyi içerecek biçimde düzenler. Fon akım tablosu, net yönteme göre düzenlenir ve olağan kardan başlanıp, dönem içinde fon hareketine neden olmayan gelir ve giderlere ait bilgiler verilerek düzeltmeler yapılır.

ix. Fon hareketine neden olmayan, yalnızca hesaplar arasında yapılan aktarmalar dolayısıyla hareket gösteren hesaplar, fon akım tablolarında yer almaz. Örneğin değer artış fonlarının veya yedeklerin ödenmiş sermayeye eklenmesi gibi.


12

2. Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğinde öngörülen Öz kaynaklar Değişim Tablosunun tanımını ve düzenlenme kurallarını yazınız. Özkaynaklar değişim tablosu, ilgili dönemde özkaynak kalemlerinde meydana gelen artış veya azalışları bir bütün olarak gösteren tablodur. Düzenlenme Kuralları: 1. Özkaynaklar değişim tablosu, cari dönem ve

önceki dönem verilerini içerecek biçimde sunulur. 2. Tablo, ödenmiş sermaye, sermaye yedekleri, kar

yedekleri ve geçmiş dönemler karı (zararı) kalemlerinin her birinin dönem başı tutarlarını, dönem içinde kalemlerde meydana gelen azalışları, artışları ve dönem sonu kalanını ayrı ayrı gösterecek biçimde düzenlenir.

3. Kar dağıtım tablosunun amacını ve düzenleme ilkelerini açıklayınız.

Kar dağıtım tablosu, işletmenin dönem karının dağıtım biçimini gösteren tablodur. Kar dağıtım tablosunun düzenlenme amacı, özellikle sermaye şirketlerinde dönem karından, ödenecek vergilerin, ayrılan yedeklerin ve ortaklara dağıtılacak kar paylarının açıkça gösterilmesi ve şirketlerin hisse başına kar ile hisse başına temettü tutarlarının hesaplanmasıdır. Tablonun düzenleme ilkeleri; a) Kâr dağıtım tablosu; dönem kârından yapılan

dağıtımla yedeklerden yapılan dağıtımı, ayrı ayrı gösterecek biçimde düzenlenir.

b) Kâr dağıtım tablosunda; ödenecek vergiler ve yasal yükümlülükler, ortaklara ödenecek 1. ve 2. temettüler, ayrılan 1. tertip ve 2. tertip yasal yedeklerle statü yedekleri, olağanüstü yedekler ve kârdan ayrılan özel fonlar açıkça gösterilir.

c) Dönem kârının dağıtımında; imtiyazlı payların bulunması halinde, imtiyazlı ve adi hisse senetlerine ödenen kâr payları, tabloda belirtilen bölümlerinde ayrı ayrı gösterilir.

d) Katılma intifa senedi, kâra iştiraklı tahvil ile kâr ve zarar ortaklığı belgesi ihraç edilmesi nedeniyle, bu senet sahiplerine mevzuat hükümleri çerçevesinde ödenen paylar, kâr dağıtım tablosunda ayrıca gösterilir ve hisse başına karın hesaplanmasında sermayenin yapısı dikkate alınır.


13

4. XYZ San. Ve Tic. Ltd. Şti.’nin 31.12.2013’te sona eren faaliyet dönemine ait maliyetlerle ilgili kalemler aşağıda yer aldığı gibi olup, şirketin 2013 yılına ilişkin olarak “Satışların Maliyeti Tablosunu” düzenleyiniz, satışların maliyetini hesaplayınız.

Kalemler Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri 23.000 Direkt İşçilik Giderleri 4.500 Genel Üretim Giderleri 13.000 Yarı Mamuller Stoku (01.01.2013) 3.000 Yarı Mamuller Stoku (31.12.2013) 2.400 Mamul Stoku (01.01.2013) 8.000 Mamul Stoku (31.12.2013) 6.500 Mamul İç Tüketim 1.000 Ticari Mallar Stoku (01.01.2013) 3.000 Dönem İçi Ticari Mallar Alışı 1.000 Ticari Mallar Stoku (31.12.2013) 1.500

CEVAP SATILAN MAMUL MALİYETİ A-DİREKT İLK MADDE VE MALZEME 23 000 B-DİREKT İŞÇİLİK GİDERİ 4 500 C-GENEL ÜRETİM GİDERİ 13 000 D-TOPLAM ÜRETİM MALİYETİ (A+B+C) 40 500 E-DÖNEM BAŞI YARI MAMUL 3 000 F-DÖNEM SONU YARI MAMUL 2 400 G-ÜRETİLEN MAMUL MALİYETİ (D+E-F) 41 100 H-DÖNEM BAŞI MAMUL 8 000 I-DÖNEM SONU MAMUL 6 500 J-MAMUL İÇ TÜKETİM 1 000 K-SATILAN MAMUL MALİYETİ(G+H-I-J) 41 600 SATILAN TİCARİ MALIN MALİYETİ L-DÖNEM BAŞI TİCARİ MALLAR 3 000 M-DÖNEM İÇİ TİC. MAL ALIŞI 1 000 N-DÖNEM SONU TİCARİ MALLAR 1 500 O-SATILAN TİCARİ MALIN MALİYETİ (L+M-N) 2 500 SATIŞLARIN MALİYETİ (K+O) 44 100

5. Bir işletme, hammadde ve malzeme ihtiyacını 15 gün vadeli olarak, üretimden 10 gün önce tedarik etmektedir. Üretim bir günden daha kısa bir zaman boyutunda gerçekleştirilmekte ve mamul mallar satıştan önce ortalama 7 gün süreyle mamul mallar ambarında beklemektedir. Satışlarda müşterilere tanınan vade 30 gün olduğuna göre, işletmenin nakit dönüşüm süresini hesaplayınız.

CEVAP

Nakit Dönüşüm Süresi = (Stokta Bekleme Süresi)

+ (Alacakların Tahsil Süresi)

– Borçların Ödenme Süresi

= (10 + 7) + 30 – 15 = 47 – 15 = 32 Gün

6. Dönem başı nakit ve nakit benzerleri mevcudu

10.000 TL olan ABC işletmesinin işletme faaliyetlerine ilişkin nakit akışları – 20.000 TL, yatırım faaliyetlerine ilişkin nakit akışları – 30.000 TL, finansman faaliyetlerine ilişkin nakit akışları 40.000 TL ise Endirekt Yönteme göre Nakit Akım Tablosunu düzenleyerek dönem sonu nakit ve nakit benzerleri mevcudunu hesaplayınız.

CEVAP

NAKİT AKIM TABLOSU TUTAR A - İşletme Faaliyetlerine İlişkin Nakit Akışları :20.000 B - Yatırım Faaliyetlerine İlişkin Nakit Akışları :30.000 C - Finansman Faaliyetine ilişkin Nakit Akışları :40.000 Nakit ve Benz. Meyd. Gelen Net Artış\Azalış : - 10.000 Dönem Başı Nakit ve Benzerleri Mevcudu : 10.000 Dönem Sonu Nakit ve Benzerleri Mevcudu : 0

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM / ANALİZ TEKNİKLERİ – KARŞILAŞTIRMALI TABLOLAR ANALİZİ

14

1. ABC Sanayi ve Ticaret A.Ş.’nin 31.12.2011 ve 31.12.2012 tarihli Bilançoları aşağıdaki gibidir:

BİLANÇO KALEMLERİ 31ARALIK Artış (veya Azalış)

AKTİFLER 2011 (BİN TL)

2012 (BİN TL) (+, -) TL (+,-)

% I-DÖNEN VARLIKLAR 2.650 4.196 A.Hazır Değerler 30 21 B.Menkul Kıymetler 20 500 C.Ticari Alacaklar 800 2.165 D.Stoklar 1.800 1.510 II-DURAN VARLIKLAR 851 1.804 A.Ticari Alacaklar 1 0,5 B.Mali Duran Varlıklar 120 204 C.Maddi Duran Varlıklar 730 1.600 AKTİF GENEL TOPLAMI 3.501 6.000 PASİFLER I-KV YAB. KAYNAK 2.160 2.705 A.Mali Borçlar 1.100 1.200 B.Ticari Borçlar 550 630 C.Diğer Borçlar 110 275 D.Borç ve Gider Karş. 400 600 II-UV YAB. KAYNAK 81 225,5 A.Diğer Borçlar - 4 B.Borç ve Gider Karş. 81 221,5 III-ÖZKAYNAKLAR 1.260 3.070 A.Ödenmiş Sermaye 470 1.310 B.Sermaye Yedekleri 410 780 C.Kâr Yedekleri 270 810 D.Dönem Net Kârı 110 170 PASİF GENEL TOPLAMI 3.501 6.000

ABC Sanayi ve Ticaret A.Ş.’nin yukarıda verilen 31.12.2011 ve 31.12.2012 tarihli Bilançolarının kalemlerine ait artış ve azalışları, mutlak ve yüzde (%) olarak hesaplayınız, mukayeseli (karşılaştırmalı) tablolar tekniği yardımı ile analiz ediniz ve ulaştığınız sonuçları yorumlayınız.


15

CEVAP

BİLANÇO KALEMLERİ 31ARALIK Artış (veya Azalış)

AKTİFLER 2011 (BİN TL)

2012 (BİN TL) (+, -) TL (+,-)

% I-DÖNEN VARLIKLAR 2.650 4.196 1.546 58 A.Hazır Değerler 30 21 -9 -30 B.Menkul Kıymetler 20 500 480 2.400 C.Ticari Alacaklar 800 2.165 1.365 171 D.Stoklar 1.800 1.510 -290 -16 II-DURAN VARLIKLAR 851 1.804 953 112 A.Ticari Alacaklar 1 0,5 -1 -50 B.Mali Duran Varlıklar 120 204 84 70 C.Maddi Duran Varlıklar 730 1.600 870 119 AKTİF GENEL TOPLAMI 3.501 6.000 2.499 71 PASİFLER I-KV YAB. KAYNAK 2.160 2.705 545 25 A.Mali Borçlar 1.100 1.200 100 9 B.Ticari Borçlar 550 630 80 15 C.Diğer Borçlar 110 275 165 150 D.Borç ve Gider Karş. 400 600 200 50 II-UV YAB. KAYNAK 81 225,5 145 178 A.Diğer Borçlar - 4 4 - B.Borç ve Gider Karş. 81 221,5 141 173 III-ÖZKAYNAKLAR 1.260 3.070 1.810 144 A.Ödenmiş Sermaye 470 1.310 840 179 B.Sermaye Yedekleri 410 780 370 90 C.Kâr Yedekleri 270 810 540 200 D.Dönem Net Kârı 110 170 60 55 PASİF GENEL TOPLAMI 3.501 6.000 2.499 71

Hazır Değerler: 2012 yılında 2011 yılına göre hazır değerler toplamı mutlak olarak 9.000TL ve %30 azalış göstermiştir. Bu azalışın nedenleri arasında ticari alacaklarda yaşanan artışlar gösterilebilir. İşletmenin ticari alacaklar kaleminin aşırı derecede artış eğiliminde olması alacaklarını tahsil etmede sorun yaşadığı ve nakit hareketliliğini azalttığı anlamında yorumlanabilir. Bununla beraber Menkul Kıymetler kaleminin artması işletmenin eldeki nakit imkanlarını geçici yatırıma yönlendirdiği ve bunun da nakit hareketleri üzerinde olumsuz bir durum yarattığı anlamına gelir. Burada göze çarpan bir diğer husus ise Stok unsurlarının azalış eğilimine girmesidir. Satışlar kaleminden bağımsız olarak düşünüldüğünde stoklardaki azalış işletmenin faaliyetlerinde düşüş yaşandığı ve bununda nakit hareketliliğini olumsuz olarak etkilediği şeklinde yorumlanabilir. Menkul Kıymetler: 2012 yılında 2011 yılına göre, menkul kıymetler toplam mutlak olarak 480.000TL ve %2400 artış göstermiştir. Burada özellikle mutlak rakamlara bakıldığında bu denli bir artışın nakit hareketlerinden kaynaklanmadığı aşikardır. Elbette nakit hareketlerinden kaynaklı bir artış yaşanmış olabilir ancak tek başına Menkul Kıymet artışlarının nakitlerden kaynaklandığından söz edilemez. Ticari Alacakların artması ve Stoklar kaleminin azalması ise Menkul Kıymetlere doğrudan etki etmeyecek unsurlardır. Bu durumda işletmenin menkul kıymet artışlarının kısa ve uzun vadeli kaynakların yanında öz kaynaklarla karşılandığını söyleyebiliriz. Ancak bu işletmenin likiditesi açısından olumlu karşılansa da öz kaynak unsurlarının uzun vadeli yatırımlarda kullanılması gerekliliği açısından olumlu değildir.


16

Ticari Alacaklar: 2012 yılında 2011 yılına göre, ticari alacaklar toplamı mutlak olarak 1.365.000TL ve %171 artış göstermiştir. Bu durum işletmenin alacaklarını zamanında tahsil edemediği ve nakit sıkıntısı yaşayacağı anlamına gelir. Stoklar: 2012 yılında 2011 yılına göre, stoklar toplam mutlak olarak 290.000TL ve %16 azalış göstermiştir. Bu azalışın sebepleri arasında satışlar kaleminde yaşanan artışlar gösterilebilir. Mali Duran Varlıklar: 2012 yılında 2011 yılına göre, mali duran varlıklar toplamı mutlak olarak 84.000TL ve %70 artış göstermiştir. Bu artışın dönen varlıklardan ziyade yabancı kaynak ve öz kaynaklarla finanse edildiği söylenebilir. Burada finansman tercihi olarak kısa vadeli yabancı kaynakların kullanılması tercih edilmez. Bunun yerine uzun vadeli yabancı kaynaklar ve öz kaynaklar yoluyla finanse edilmesi tercih edilir. Maddi Duran Varlıklar: 2012 yılında 2011 yılına göre, maddi duran varlıklar toplamı mutlak olarak 870.000TL ve %119 artış göstermiştir. Bu artışın nedeni yabancı kaynaklar ve özkaynaklardaki artış olabilir. Yabancı kaynaklar ile özkaynaklardaki artışın maddi duran varlıkların finansmanında kullanılması işletmenin kapasite artışına gitmek amacıyla yatırımlarda bulunduğu anlamına gelir ki bu olumlu bir durumdur. Kısa Vadeli ve Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar: İşletmelerin kısa vadeli borçları daha çok dönen varlık finansmanı için, uzun vadeli borçları ise duran varlık finansmanında kullanmak amacıyla yönlendirdikleri sürece bir sorun teşkil etmeyecektir. Özellikle tabloda diğer borçlar kaleminin gereğinden fazla olması işletmenin hukuki bağı olan kurumlara borçlandığı, bunun da mali duran varlık yatırımlarına kaydırıldığı anlamına gelir. Uzun vadeli borçlar içinde yer alan borç ve gider karşılıkları kalemindeki artışın ise işletmede uzun dönemde ayrılan Kıdem Tazminatlarından kaynaklandığı anlamına gelir. Dönen Varlıklar-Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar: 2012 yılında 2011 yılına göre dönen varlıklar toplamı mutlak olarak 1.546.000TL ve %58 artış gösterirken, kısa vadeli yabancı kaynaklar toplamı mutlak olarak 545.000TL ve %25’lik bir artış göstermiştir. Bu durum işletmenin geçmiş yıla nazaran Net Çalışma Sermayesinin arttığı ve günlük faaliyetleri gerçekleştirmede likidite gücünün çoğaldığı anlamına gelir. Bununla beraber elbette kısa vadeli borç ödeme gücü açısından değerlendirildiğinde işletmenin borç ödeme kabiliyetinin arttığını gösterir.


17


2014 2015 2014 2015 Diğer Faal. Olağan Gelir ve Kar 18 22 Diğer Faal. Olağ. Gider ve Zar. 6 15 Maddi Olma yan Dur. Varlıklar 50 52 Olağandışı Gelir ve Karlar 2 8 Olağandışı Gider ve Zararlar 18 6 Dönem Karı Vergi ve Yasal Yük. 8 6 Faaliyet Giderleri 45 55 Mali Borçlar (KV) 100 215 Stoklar 66 127 Diğer Borçlar 37 42 Brüt Satışlar 680 830 Kar Yedekleri 115 170 Dönem Net Karı 65 53 Satış İndirimleri 2 4 Ticari Alacaklar 430 420 Ticari Borçlar 129 175 Hazır Değerler 68 41 Satışların Mali yeti 538 670 Mali Borçlar (UV) 141 170 Ödenmiş Sermaye 100 100 Mali Duran Varlık 51 65 Maddi Duran Varlık 235 345 Finansman Gid. 18 51 Alınan Avanslar(KV) 213 125 Dönem Karı ve Zararı 73 59

a) İşletmenin bilançosunu düzenleyiniz. b) 2015 yılı bilançosundaki % değişimi 2014 yılına göre hesaplayınız ve bulgulardan 3 tanesini yorumlayınız. c) İşletmenin gelir tablosunu düzenleyiniz. d) 2015 yılı gelir tablosundaki % değişimi 2014 yılına göre hesaplayınız ve 3 tane bulguyu yorumlayınız.

(CEVAP)

(a)

ABC A.Ş. 31.12.201….. TARİHLİ KAPANIŞ BİLANÇOSU

2014 2015 2014 2015 I. DÖNEN VARLIKLAR 564 000 588 000 III. KISA VADELİ YABANCI

KAYNAK 479 000 557 000

Hazır Değerler 68 000 41 000 Mali Borçlar (KV) 100 000 215 000 Ticari Alacaklar 430 000 420 000 Ticari Borçlar 129 000 175 000 Stoklar 66 000 127 000 Diğer Borçlar 37 000 42 000 Alınan Avanslar(KV) 213 000 125 000

II. DURAN VARLIKLAR 336 000 462 000 IV. UZUN VADELİ YABANCI

KAYNAK 141 000 170 000

Mali Duran Varlık 51 000 65 000 Mali Borçlar (UV) 141 000 170 000 Maddi Duran Varlık 235 000 345 000 Maddi Olma yan Dur. Varlıklar 50 000 52 000 V. ÖZ KAYNAKLAR 280 000 323 000 Ödenmiş Sermaye 100 000 100 000 Kar Yedekleri 115 000 170 000 Dönem Net Karı 65 000 53 000

AKTİF TOPLAMI 900 000 1 050 000 PASİF TOPLAMI 900 000 1 050 00


18

(b)

2014 2015 FARK % DÖNEN VARLIKLAR 564 000 588 000 24000 4% Hazır Değerler 68 000 41 000 -27000 -40% Ticari Alacaklar 430 000 420 000 -10000 -2% Stoklar 66 000 127 000 61000 92% II. DURAN VARLIKLAR 336 000 462 000 126000 38% Mali Duran Varlık 51 000 65 000 14000 27% Maddi Duran Varlık 235 000 345 000 110000 47% Maddi Olma yan Dur. Varlıklar 50 000 52 000 2000 4% III. KISA VADELİ YABANCI KAYNAK 479 000 557 000 78000 16% Mali Borçlar (KV) 100 000 215 000 115000 115% Ticari Borçlar 129 000 175 000 46000 36% Diğer Borçlar 37 000 42 000 5000 14% Alınan Avanslar(KV) 213 000 125 000 -88000 -41% IV. UZUN VADELİ YABANCI KAYNAK 141 000 170 000 29000 21% Mali Borçlar (UV) 141 000 170 000 29000 21% V. ÖZ KAYNAKLAR 280 000 323 000 43000 15% Ödenmiş Sermaye 100 000 100 000 0 0% Kar Yedekleri 115 000 170 000 55000 48% Dönem Net Karı 65 000 53 000 -12000 -18%

Dönen Varlıklar - KVYK: İşletmenin dönen varlıkları bir önceki yıla göre mutlak olarak 24.000 TL ve % 4 oranında artış göstermiştir. Bununla beraber KVYK’larda yaşanan 78.000 TL’lik mutlak ve %16’lık oransal artış işletmenin net işletme sermayesini azaltmaktadır. İşletmenin borç ödeyebilme kabiliyeti bir önceki yıla nazaran azalmıştır. Ayrıca dönen varlık unsuru olan Stoklar kaleminin önceki yıla göre artış eğiliminde olması işletmenin stoklarını eritememe gibi bir durumla karşı karşıya kaldığı anlamına gelir. Bununla beraber kısa vadeli yabancı kaynaklarda özellikle mali borçlar kaleminin artışı işletmenin borçlanmaya gittiği ve finansman yükü ile karşı karşıya olduğu anlamına gelir. Öz Kaynaklar – Yabancı Kaynaklar: İşletmenin öz kaynakları bir önceki yıla göre mutlak olarak 43.000 TL ve %15 oranında artış göstermiştir. Bunun yanında yabancı kaynakları birlikte değerlendirdiğimizde KVYK ve UVYK kalemlerindeki artış yüzdesi %%37 civarında gerçekleşmiştir. Bu işletmenin varlık finansmanında borçlanmaya yöneldiğinin bir göstergesidir. Alınan borçların hangi varlıkların finansmanında kullanıldığı belirleyici olsa da sonuçta işletmenin finansman maliyetlerini arttıracaktır. Dönen Varlıklar – Duran Varlıklar: İşletmenin duran varlıkları dönen varlıklarına nazaran daha yüksek bir artış hızı göstermektedir. Bu durum işletmenin yatırımlara yöneldiğinin göstergesidir. Özellikle yabancı kaynaklarda meydana gelen artışların duran varlık finansmanı için kullanıldığı görülmektedir. Bu durumda da işletmenin üstlendiği finansman yüküne, anlamlı bir karar nedeniyle katlandığını söyleyebiliriz. Yatırımlar kısa vadede getiri sağlamayan ancak uzun vadede beklentileri karşılayabilecek kararlardır. Bu sebeple daha çok Öz kaynak veya UVYK unsurları ile finanse edilmesi gerekecektir. Sorudan da anlaşıldığı üzere duran varlıklarda yaşanan %38’lik artışın öncelikle Öz kaynaklar ve UVYK’lar ile karşılandığı görülmektedir.


19

(c)GELİR TABLOSU 2014 2015 A-BRÜT SATIŞLAR 680 000 830 000 B-SATIŞ İNDİRİMLERİ (-) 2 000 4 000 C-NET SATIŞLAR 678 000 826 000 D-SATIŞLARIN MALİYETİ(-) 538 000 670 000 BRÜT SATIŞ KARI VEYA ZARARI 140 000 156 000 E-FAALİYET GİDERLERİ(-) 45 000 55 000 FAALİYET KARI VEYA ZARARI 95 000 101 000 F-DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KÂRLAR

18 000 22 000

G-DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR(-)

6 000 15 000

H-FİNANSMAN GİDERLERİ(-) 18 000 51 000 OLAĞAN KAR VEYA ZARAR 89 000 57 000 I-OLAĞANDIŞI GELİR VE KÂRLAR 2 000 8 000 J-OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLARI(-) 18 000 6 000 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 73 000 59 000 K-DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER KARŞILIKLARI (-)

8 000 6 000

DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI 65 000 53 000

(d)GELİR TABLOSU 2014 2015 FARK % A-BRÜT SATIŞLAR 680 000 830 000 150000 22% B-SATIŞ İNDİRİMLERİ (-) 2 000 4 000 2000 100% C-NET SATIŞLAR 678 000 826 000 148000 22% D-SATIŞLARIN MALİYETİ(-) 538 000 670 000 132000 25% BRÜT SATIŞ KARI VEYA ZARARI 140 000 156 000 16000 11% E-FAALİYET GİDERLERİ(-) 45 000 55 000 10000 22% FAALİYET KARI VEYA ZARARI 95 000 101 000 6000 6% F-DİĞER FAAL. OLAĞAN GELİR VE KÂRLAR 18 000 22 000 4000 22% G-DİĞER FAAL. OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR(-) 6 000 15 000 9000 150% H-FİNANSMAN GİDERLERİ(-) 18 000 51 000 33000 183% OLAĞAN KAR VEYA ZARAR 89 000 57 000 -32000 -36% I-OLAĞANDIŞI GELİR VE KÂRLAR 2 000 8 000 6000 300% J-OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLARI(-) 18 000 6 000 -12000 -67% DÖNEM KARI VEYA ZARARI 73 000 59 000 -14000 -19% K-DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞ. YASAL YÜK. KARŞ. (-) 8 000 6 000 -2000 -25% DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI 65 000 53 000 -12000 -18%

İşletmenin Net satışları bir önceki yıla nazaran %22 lik bir artış yaşamasına rağmen aynı değişim hızı brüt satış karına yansımamıştır. Tablodan görüldüğü gibi işletmenin brüt satış karı unsurunun %11 lerde gerçekleşmesi işlemenin satışların maliyetinin satışlara nazaran daha fazla gerçekleştiği anlamına gelir. Bununla beraber işletmede faaliyet giderlerinin bir önceki yıla nazaran daha fazla artış göstermesi varolan brüt satış karını daha da azaltmış ve faaliyet karının düşmesine sebebiyet vermiştir. Genel olarak bakıldığında işletmenin 2014 yılına nazaran 2015 yılında net karlılığın düşmesinin sebepleri arasında satışların maliyeti ve faaliyet giderlerindeki yüksek artışların etkisi olduğu söylenebilir. Bununla beraber işletmenin borçlanma maliyetlerinden kaynaklanan finansman giderlerindeki artış da oldukça yüksek oranda gerçekleşmiş ve karlılığın azalmasında önemli bir etki doğurmuştur.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM / ANALİZ TEKNİKLERİ – TREND ANALİZİ

20

1. “Trend (Eğilim Yüzdeleri Tekniği) Analizi”ni kısaca açıklayınız.

CEVAP

Eğilim (trend) yüzdeleri analizi tekniği, işletmenin geçmiş dönemlerdeki durumlarını gösteren finansal tablo verilerinden hareketle, işletmenin geleceğini açıklamaya yönelik öngörülerde bulunma amacıyla uygulanmaktadır. Eğilim yüzdeleri analizinin yapılabilmesi için analizin en az beş yıllık (dönemlik) finansal tablo verilerini kapsamına alması gerekir. Bu teknik uygulanırken, analiz kapsamındaki bütün yıllara ilişkin hesap tutarları, seçilmiş bir yıldaki aynı hesabın tutarına oranlanmaktadır. Diğer yıllardaki hesap tutarlarının oranlanacağı hesapların bulunduğu bu seçilmiş yıl; baz yıl (temel yıl) olarak isimlendirilmektedir. Baz yıl, olağandışı değişikliklerin yaşanmadığı, istikrarlı, normal sayılabilecek (olağan) bir yıl olmalıdır. Temel (baz) yıldaki bütün yüzdeler %100 olarak hesaplanmaktadır. Daha sonraki yıllara ilişkin hesap tutarları da temel yıldaki ilgili hesaba bölünmekte ve 100’le çarpılmaktadır.

2. ABC işletmesinin dönen varlık ve kısa vadeli yabancı kaynaklarına ait veriler aşağıdaki gibidir. Fiyatlar genel seviyesindeki artışı göz ardı ederek, baz yıla (2013 yılı) göre,

2013 2014 2015 2016 Dönen Varlıklar 500 600 720 864 Kısa Vadeli Yabancı Kaynak 300 390 507 659

CEVAP

a) Eğilim yüzdelerini (trend) hesaplayınız . 2013 2014 2015 2016

Dönen Varlıklar 100 120 144 173 Kısa Vadeli Yabancı Kaynak 100 130 169 220

b) Eğilim yüzdelerine göre üç adet yorum

yazınız. • İşletmenin dönen varlıkları yıllar itibariyle

sürekli olarak artış göstermiştir. Bu işletmenin günlük faaliyetlerini yerine getirmede likidite gücü açısından önemlidir.

• İşletmenin kısa vadeli yabancı kaynakları da yıllar itibariyle bir artış eğilimi göstermiştir. Ancak borçlanmanın getirdiği finansman maliyetlerini dikkate alındığında buradaki artışın sebepleri ve varlık kalemleri üzerindeki etkisini ölçmek gerekir. Şayet dönen varlıklar için kullanılan bir borçlanma varsa bu durum olumsuz karşılanmaz.

• İşletmenin dönen varlıkları ve KVYK’larını birlikte değerlendirdiğimizde burada dönen varlıkların kısa vadeli yabancı kaynaklardan daha az oranda arttığını ve işletmenin likidite gücünün azaldığını söyleyebiliriz. Bu durum gelecekte işletmenin net çalışma sermayesi açısından sıkıntılar doğurabilir.


21

3. XYZ Sanayi ve Ticaret A.Ş.’nin 2009-2010-2011-2012 ve 2013 yıllarına ait Bilanço ve Gelir Tablolarına ilişkin bazı kalemlerin, Eğilim Yüzdeleri (Trend) Analizi Yöntemi kullanılarak elde edilmiş yüzdeleri aşağıdaki tabloda verilmiştir. Kalemler 2009 2010 2011 2012 2013 Stoklar 100 240 350 570 1200 Dönen Varlıklar 100 140 280 470 990 Maddi Duran Varlıklar 100 110 130 150 400 Brüt Satışlar 100 190 288 517 980 Net Satışlar 100 200 300 530 1000 Yukarıda tabloda yer alan eğilim yüzdelerini kullanarak;

CEVAP

a) Dönen Varlıklar-Stoklar İlişkisi: İşletmenin yıllar itibariyle dönen varlıklarında artış yüzdesi yaşanmıştır. Bununla beraber stoklarda da aynı şekilde tüm yıllarda artış gözlemlenmektedir. Ancak bir dönen varlık olan stok unsurunun daha fazla artış eğilimi göstermesi işletmenin stoklarını eritemediği ve nakde dönüştüremediği anlamına gelir. Bu durum işletmenin borçlarını ödeyebilme kabiliyetini de olumsuz yönde etkileyecektir.

b) Maddi Duran Varlıklar-Net Satışlar İlişkisi; İşletmenin maddi duran varlıkları yıllar itibariyle artış eğilimi göstermiştir. Maddi duran varlıklar işletmenin faaliyetleri ile ilgili yatırım unsurlarından oluşur. Bu açıdan değerlendirdiğinde işletmenin verimliliğini arttırması beklenir. Tabi ki bu artış beklentisi kısa vadede değil uzun vadede gerçekleşir. Bununla beraber Net satışlarda da yıllar itibariyle sürekli bir artış yaşanmıştır. Bu da işletmenin maddi duran varlık yatırımlarının uzun vadede satışlar üzerinde etkili olduğunun bir göstergesidir.

c) Brüt Satışlar-Net Satışlar İlişkisi; İşletmenin brüt satışları ve net satışları yıllar itibariyle artış eğilimi göstermiştir. Ancak brüt satışların artış yüzdesinin net satışlara oranla daha az oranda artması işletmenin satış indirimleri kaleminin düşüşünü ifade eder. Bu da işletmenin iade ve iskonto kaynaklı indirim unsurlarının yıllar itibariyle azaldığının bir göstergesi olup, verimlilik açısından olumlu yorumlanır.


22

4. XYZ Sanayi ve Ticaret A.Ş.’nin 2010-2011-2012 ve 2013 yıllarına ait Bilançolarına ve Gelir Tablolarına ilişkin bazı hesapların “Eğilim Yüzdeleri (Trend Analizi) Yöntemi” ile analizi sonucunda aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir: Hesaplar 2010 2011 2012 2013 Ticari Alacaklar 100 150 200 300 Stoklar 100 105 233 260 Dönen Varlıklar 100 137 230 340 Ticari Borçlar 100 102 135 150 Kısa Vd. Yab. Kay. 100 102 150 200 Öz Kaynaklar 100 138 240 350 Net Satışlar 100 198 302 524 Satışların Maliyeti 100 190 290 510 XYZ Sanayi ve Tic. A.Ş.’nin yukarıda tabloda yer alan “Eğilim Yüzdeleri (Trend Analizi) Yöntemi” ile elde edilmiş sonuçları kullanarak;

CEVAP

a) Net Satışlar - Satışların Maliyeti Trendi;

2010 2011 2012 2013 Net Satışlar 100 198 302 524 Satışların Maliyeti 100 190 290 510

İşletmenin net satışlar ve satışların maliyeti kalemlerinde yıllar itibariyle bir artış yüzdesi yaşanmıştır. Ancak yüzdesel artış olarak değerlendirdiğimizde net satışlar her ne kadar daha fazla artış eğiliminde olsa dahi burada satışların maliyeti ile doğru orantılı olarak arttığını söyleyebilir. Tabi ki işletmenin bu durumda bir satış karlılığı ortaya çıkacaktır. Ancak burada beklenilen durum ise satışların maliyetinin net satışlar karşısında giderek azalan oranda artış eğiliminde olmasıdır.

b) Dönen Varlıklar - KV Yab. Kaynak Trendi;

2010 2011 2012 2013 Dönen Varlıklar 100 137 230 340 Kısa Vd. Yab. Kay. 100 102 150 200

Dönen varlık ve KVYK’ları birlikte değerlendirdiğimizde her iki kaleminde giderek arttığını, ancak dönen varlıkların daha fazla oranda artış eğiliminde olduğunu söyleyebiliriz. Bu durumda işletmenin net çalışma sermayesinin arttığını ve borçlarını ödeyebilme kabiliyetinin yükseldiğini söyleyebiliriz.

c) Dönen Varlıklar - Net Satışlar Trendi;

2010 2011 2012 2013 Dönen Varlıklar 100 137 230 340 Net Satışlar 100 198 302 524

Dönen varlık ve net satışlar ilişkisini değerlendirdiğimizde her iki unsurda yıllar itibariyle artış eğiliminde olduğundan söz edebiliriz. Dönen varlıklar yapıları sebebiyle faaliyetleri gerçekleştiren, günlük işlemlerin yürütüldüğü kalemlerdir. Burada dönen varlıklardaki artışın net satışlar üzerindeki yansımasından söz edilebilir. Zira net satışlar dönen varlıklardan daha fazla artış eğilimi gösterdiği için işletmenin günlük işlemlerinin verimli gerçekleştirildiğinden söz edebiliriz.

d) Stoklar - Ticari Borçlar Trendi;

Hesaplar 2010 2011 2012 2013 Stoklar 100 105 233 260 Ticari Borçlar 100 102 135 150

İşletmenin stoklar ve ticari borçları yıllar itibariyle artış eğilimi göstermiştir. İşletme mal ve hizmet alımlarını kimi zaman vadeli kimi zaman ise peşin olarak gerçekleştirebilir. Burada stokların ticari borçlar karşısında daha fazla oranda artış eğilimi göstermesi bir kısım stok unsurlarının vadeli değilde peşin alımla gerçekleştirildiğinin bir kanıtıdır. Bu da işletmenin ileriki bir tarihte borçlanmadan kaynaklı olası bir faaliyet riskini azaltacaktır.


23

5. Aşağıda yer alan (A) Anonim Şirketi’nin 2010-2014 dönemine ilişkin “eğilim yüzdeleri ile ifade olunmuş” Bilanço ve Gelir Tablolarını esas alarak aşağıdaki trendleri yorumlayınız.

AKTİF 2010 2011 2012 2013 2014 I.DÖNEN VARLIKLAR 100 136 278 464 987 Hazır Değerler 100 90 128 212 382 Menkul Kıymetler 100 228 347 672 1225 Ticari Alacaklar 100 160 410 660 1200 Stoklar 100 104 231 258 535 Diğer Dönen Varlıklar 100 45 191 - 387 II.DURAN VARLIKLAR Mali Duran Varlıklar 100 289 289 479 519 Maddi Duran Varlıklar 100 104 120 145 390 Diğer Duran Varlıklar 100 173 155 849 835 AKTİF TOPLAMI 100 125 218 346 769 PASİF 2010 2011 2012 2013 2014 I.KISA VD.YAB.KAYNAK 100 121 219 332 896 Mali Borçlar 100 191 270 519 964 Ticari Borçlar 100 67 133 147 667 Diğer Borçlar 100 50 350 300 1625 Diğer Kısa Vd.Yb.Kay. 100 56 100 138 85 II.UZUN VD.YAB.KAYN Mali Borçlar 100 97 68 37 16 III.ÖZ KAYNAKLAR 100 136 238 412 690 Ödenmiş Sermaye 100 363 496 500 750 Sermaye Yedekleri 100 225 261 367 654 Özel Fonlar 100 81 171 272 76 Yasal Yedekler 100 100 3135 4846 7450 Dönem Net Karı 100 134 222 516 533 PASİF TOPLAMI 100 125 218 346 769

Gelir Tablosu 2010 2011 2012 2013 2014 Net satışlar 100 197 301 523 73 Satışların Maliyeti 100 205 305 564 748 Brüt Satış Karı 100 173 289 411 693 Paz.Satış ve Dağ.Gid 100 238 319 - 400 Genel Yön.Giderleri 100 159 385 1036 775 Faaliyet Giderleri Toplamı 100 216 338 290 505 Faaliyet Karı 100 156 270 460 768 D Faal.Ol.Gelir ve Karlar 100 49 120 483 244 Olağan Kar 100 148 258 462 729 D.Karı Ver. ve Diğ.Yas.Yük.Karş 100 168 313 380 1071

Dönem Net Karı 100 134 222 516 533

CEVAP

a) Stoklar – Net Satışlar

2010 2011 2012 2013 2014 Stoklar 100 104 231 258 535 Net satışlar 100 197 301 523 73

İşletmenin stoklar kalemi tüm yıllarda artış eğilimi göstermiştir. Bununla beraber net satışlar da ise son yıl haricinde artış yüzdesi mevcuttur. Net satışların son yıl haricinde stoklar karşısında daha fazla artış eğiliminde olması işletmenin son yıla kadar stoklarını satışlar yoluyla eritebildiği anlamına gelir. Ancak son yılda işletmenin net satışları diğer yıllara nazaran oldukça düşük gerçekleşmiştir. Buna rağmen stoklardaki artış ise son yılda diğer yıllara nazaran olması gerekenden çok fazla gerçekleşmiştir. İşletmenin son yıl haricinde stoklarındaki artışı satış yoluyla eritmesinde bir sıkıntı görülmemektedir. Ancak son yıl için aynı şeyi söylemek mümkün değildir. b) Ticari Alacaklar – Net Satışlar

2010 2011 2012 2013 2014 Ticari Alacaklar 100 160 410 660 1200 Net satışlar 100 197 301 523 73

İşletmenin ticari alacaklar kalemi tüm yıllarda artış eğilimi göstermiştir. Bununla beraber net satışlar da ise son yıl haricinde artış yüzdesi mevcuttur. Ancak alacaklardaki artışın net satışlar ile bağlantısı kurulduğunda ilk iki yıl haricinde bir sıkıntı görülmektedir. Çünkü ilk iki yılki artışlarda net satışların daha fazla artması elbette ticari alacaklar üzerinde bir artış doğuracaktır. Nihayetinde satışları artan bir işletmenin alacakları da artış göstermesi normaldir. Ancak özellikle ilk iki yıldan sonraki süreçte net satışlardan daha fazla oranda artış gösteren ticari alacaklarda sıkıntı vardır. İşletmenin alacaklarını tahsil etmede sıkıntı yaşadığı, vadeli satışlar konusunda esnek davrandığı ve müşteri kredibilitesi konusunda dikkatli davranmadığını söylemek yersiz olmaz.


24

c) Stoklar – Ticari Borçlar 2010 2011 2012 2013 2014 Stoklar 100 104 231 258 535 Ticari Borçlar 100 67 133 147 667

İşletmenin stokları yıllar itibariyle sürekli olarak artış eğilimi göstermiştir. Bu rağmen ticari borçlarda ikinci yıl haricinde bir artıştan bahsedebiliriz. Ancak stokların son yıl haricinde ticari borçlardan daha fazla artması, işletmenin stok alımlarının bir kısmını peşin olarak gerçekleştirdiği anlamına gelebilir. Ancak son yılda yaşanan ticari borç artışı işletmenin borçlanma yoluyla daha çok stok aldığının bir göstergesidir. İşletmenin borçlanma yoluna başvurması uzun vadede borç kaynaklı finansman yükünü etkileyebilir ve faaliyet riskini arttırabilir. Ancak bu durum son yıl haricinde diğer yıllarda yaşanmamıştır. d) Dönen Varlıklar – Net Satışlar

2010 2011 2012 2013 2014 Dönen Varlıklar 100 136 278 464 987 Net satışlar 100 197 301 523 73

Dönen varlıklar kaleminin yıllar itibariyle artış eğiliminde olması işletmenin günlük faaliyetlerini gerçekleştirmek için varlıklarını arttırdığı anlamına gelir. Elbette ki böyle bir artışın net satışlara yansıması beklenir. Ancak net satışlar son yıl haricinde yıllar itibariyle artış eğiliminde olsa dahi bu artış yeterli değildir. İşletme dönen varlıklarını etkin bir şekilde kullanmış olsaydı net satış artışı daha fazla gerçekleşmiş olurdu. Bununla beraber son yıldaki net satışların düşük olması ve işletmenin özellikle son yıla ilişkin dönen varlık yatırımlarının artması beklentiyi karşılamadığı anlamına gelir. Genel olarak bakıldığında işletmenin dönen varlık yatırımlarından ki bu muhtemelen stoklar unsurundan etkilenmektedir, yeterince yararlanmadığını, satışlara yansıtamadığını söylemek yanlış olmayacaktır.

e) Dönen Varlıklar – Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar 2010 2011 2012 2013 2014 Dönen Varlıklar 100 136 278 464 987 Kısa Vadeli Yab. Kaynak 100 121 219 332 896

Dönen varlıklar ile kısa vadeli yabancı kaynak unsurlarını birlikte değerlendirdiğimizde her iki kaleminde yıllar itibariyle arttığını söylemek mümkündür. Burada önemli olan ise dönen varlıkların KVYK’lar karşısındaki durumudur. Dönen varlıklar, kısa vadeli yabancı kaynaklar karşısında yıllar itibariyle daha fazla oranda artış göstermiştir. Tabi ki dönen varlıklardaki bu artışın hangi kalemler üzerinde olduğunu gözden kaçırmamak gerekir. Kaldı ki bu artış stoklar yüzünden gerçekleşmişse buradaki yorumumuz değişecektir. Ancak bir bütün olarak bakıldığında işletmenin dönen varlıkları KVYK’lardan daha fazla artmıştır. Bu durum işletmenin net çalışma sermayesini arttıracak ve borç ödeme kabiliyetini yükseltecektir. f) Maddi Duran Varlıklar – Net Satışlar

2010 2011 2012 2013 2014 Maddi Duran Varlıklar 100 104 120 145 390 Net satışlar 100 197 301 523 73

Maddi duran varlıklarda yaşanan değişim yıllar itibariyle sürekli artmıştır. Bu işletmenin uzun vadeli yatırımları açısından önemlidir. Çünkü maddi duran varlıklar uzun vadede işletmenin faaliyetlerini etkileyecek yatırımlardır. Uzun vadede etkinliği ve verimliliği arttırması için yapılan yatırımlardan oluşur. Bu verimlilik artışı uzun vadede elbette satışlara yansıması beklenir. Kaldı ki son yıl haricinde net satışlar kaleminin artış eğiliminde olması bu verimlilik artışının bir göstergesidir. Ancak son yılda özellikle net satışların düşmesi işletmenin verimliliğini düşük kılacaktır. Ancak genel olarak sadece bu iki kalemi değerlendirdiğimizde net satışların son yılı hariç olmak üzere işletmenin maddi duran varlık yatırımlarının yerinde olduğunu söyleyebiliriz.


25

g) Maddi Duran Varlıklar – Öz Kaynaklar 2010 2011 2012 2013 2014 Maddi Duran Varlıklar 100 104 120 145 390 Öz Kaynaklar 100 136 238 412 690

Bu iki kalemin birlikte analiz edilmesi maddi duran varlık yatırımlarının ne şekilde finanse edildiği yönünden önem arz etmektedir. Zira maddi duran varlıklar ciddi anlamda yatırım maliyetlerine katlanılarak gerçekleştirilen yatırımlardır. Bu yatırımların öncelikle öz kaynaklar yoluyla finanse edilmesi arzulanır. Aksi halde yabancı kaynaklar ile finanse edilirlerse bu durumda ciddi finansman maliyetlerine katlanılmış olacaktır. Yıllar itibariyle bakıldığında maddi duran varlıklardaki artış eğilimi öz kaynaklardakinden daha az gerçekleşmiştir. Bu da işletmenin maddi duran varlıkların tamamen öz kaynaklarla finanse edildiğini gösterir. Bu finansman maliyetlerini önlemesi adına olumlu bir yaklaşımdır. h) Yabancı Kaynaklar Toplamı – Öz Kaynaklar

2010 2011 2012 2013 2014 Yab. Kaynaklar 100 119 205 306 817 Öz Kaynaklar 100 136 238 412 690

Bu iki unsurun birlikte analiz edilmesi işletmenin varlıklarının ne şekilde finanse edildiği anlamında önemlidir. Özellikle son yıl haricinde öz kaynak artışlarının yabancı kaynaklardan daha fazla olması daha çok öz kaynak ağırlıklı bir finansman modelinin tercih edildiğini gösterir. Ancak bununla beraber işletmede son yılda yaşanan değişim dikkatlerden kaçmamalıdır. Zira son yılda yabancı kaynaklar öz kaynaklardan daha fazla artmış ve işletmenin finansman maliyetlerini yükseltmiştir. Bu durum devam ettiği takdirde ciddi finansal risklerle karşı karşıya kalınabilir. Bununla beraber üçüncü taraflar açısından bakıldığında işletmenin öz kaynakların düşmesi, alacaklarını tahsil etme konusunda güvencelerini azaltacaktır. Genel olarak bakıldığında son yıl haricinde daha çok öz kaynak ağırlıklı bir finansman modeli tercih edilmiştir ve bu olumlu karşılanır.

i) Brüt Satış Karı – Faaliyet Giderleri 2010 2011 2012 2013 2014 Brüt Satış Karı 100 173 289 411 693 Faaliyet Giderleri 100 216 338 290 505

Bu iki kalemin analiz edilmesi işletmenin faaliyet karlılığı açısından önemlidir. İşletmenin son iki yıl haricinde faaliyet giderlerinin satış karı karşısından daha fazla olması ciddi sorunlar doğuracaktır. Zira işletmenin son iki yıla kadar ciddi bir şekilde faaliyet gideri artışı görülmektedir. Bu işletmenin faaliyet karını düşürecektir. Ancak son iki yılda yaşanan artış yüzdelerine bakıldığında işletme faaliyet giderlerinin azaldığını ve faaliyet karının buna bağlı arttığını söylemek mümkündür.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM / ANALİZ TEKNİKLERİ – DİKEY ANALİZ

26

1. ABC Sanayi ve Ticaret A.Ş.'nin 31.12.2012 tarihli Bilançosu aşağıdaki gibidir.

Gelir Tablosu 2012 % Brüt Satışlar 615.000 Satış İndirimleri (-) 67.000 Net satışlar 548.000 100 Satışların Maliyeti (-) 462.000 Brüt Satış Karı 86.000 Faaliyet Giderleri (-) 31.000 Faaliyet Karı 55.000 D Faal.Ol.Gelir ve Karlar 16.000 D Faal.Ol.Gider ve Zararlar (-) 1.900 Finansman Giderleri (-) 20.100 Olağan Kar 49.000 Ol.dışı Gelir ve Karlar 7.500 Ol.dışı Gider ve Zararlar(-) 5.500 Dönem Karı 51.000 Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülükler Karşılıkları(-) 9.000

Dönem Net Karı 42.000 ABC Sanayi ve Ticaret A.Ş.'nin yukarıdaki Gelir Tablosuna ilişkin dikey yüzdeleri hesaplayınız, Gelir Tablosunu dikey yüzde tekniğine göre analiz ediniz ve yorumlayınız.

CEVAP

Gelir Tablosu 2012 % Brüt Satışlar 615.000 112 Satış İndirimleri (-) 67.000 12 Net satışlar 548.000 100 Satışların Maliyeti (-) 462.000 84 Brüt Satış Karı 86.000 16 Faaliyet Giderleri (-) 31.000 6 Faaliyet Karı 55.000 10 D Faal.Ol.Gelir ve Karlar 16.000 3 D Faal.Ol.Gider ve Zararlar (-) 1.900 0,3 Finansman Giderleri (-) 20.100 3,6 Olağan Kar 49.000 8,9 Ol.dışı Gelir ve Karlar 7.500 1,3 Ol.dışı Gider ve Zararlar(-) 5.500 1 Dönem Karı 51.000 9,3 Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülükler Karşılıkları(-) 9.000 1,6

Dönem Net Karı 42.000 7,6

Analiz ve Yorum: İşletmenin gelir tablosunu dikey analiz yöntemine göre analiz ettiğimizde ilk bakışta göze çarpan %12 satış indirimleridir. Oldukça yüksek olan bu kalemin işletmenin satıştan iade ve iskonto kalemiyle doğrudan ilişkisi olup, faaliyetlerinin verimliliği açısından bu oranın yüksek olması oldukça risklidir. Aynı şekilde satışların maliyeti kaleminde ortaya çıkan %84 oran işletmenin satış karlılığını oldukça olumsuz etkileyecek bir durumdur. Gerek satış indirimlerinin yüksek olması gerekse de satışların maliyeti kaleminin gereğinden fazla olması sebebiyle işletmenin satış karlılığı oldukça olumsuz etkilenmiştir. İşletmeye ait faaliyet giderlerinin ise satışların maliyeti kadar çok yüksek olmaması sebebiyle işletme faaliyet karına kavuşabilmiştir. Ancak bu karlılık seviyesi ana faaliyetlerden kazanç olarak değerlendirildiğinde yetersiz seviyededir. Tüm bunların yanında işletmenin yan faaliyetlerden elde ettiği olağan gelirleri bir nebzede olsa işletme için olumlu bir sonuç doğurmuştur. Ancak burada da finansman maliyetlerinden kaynaklanan artışlar işletmenin karlılık seviyesini giderek azaltmıştır. Sonuç olarak bakmak gerekirse işletmenin karlılık seviyesinin düşük olmasının temel sebebi satışların maliyeti kaleminin gereğinden fazla olmasıdır.


27

2. ABC Sanayi ve Ticaret A.Ş.'nin 31.12.2011 tarihli Bilançosu aşağıdaki gibidir. Gelir Tablosu 2012 % Brüt Satışlar 8 150 000 Satış İndirimleri (-) 150 000 Net satışlar 8 000 000 100 Satışların Maliyeti (-) 6 320 000 Brüt Satış Karı 1 680 000 Faaliyet Giderleri (-) 400 000 Faaliyet Karı 1 280 000 D Faal.Ol.Gelir ve Karlar 120 000 D Faal.Ol.Gider ve Zararlar (-) 160 000 Finansman Giderleri (-) 560 000 Olağan Kar 680 000 Ol.dışı Gelir ve Karlar 120 000 Ol.dışı Gider ve Zararlar(-) 64 000 Dönem Karı 736 000 Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülükler Karşılıkları(-) 176 000

Dönem Net Karı 560 000 ABC Sanayi ve Ticaret A.Ş.'nin yukarıdaki Gelir Tablosuna ilişkin dikey yüzdeleri hesaplayınız, Gelir Tablosunu dikey yüzde tekniğine göre analiz ediniz ve yorumlayınız.

CEVAP

Gelir Tablosu 2012 % Brüt Satışlar 8 150 000 101,8 Satış İndirimleri (-) 150 000 1,8 Net satışlar 8 000 000 100 Satışların Maliyeti (-) 6 320 000 79 Brüt Satış Karı 1 680 000 21 Faaliyet Giderleri (-) 400 000 5 Faaliyet Karı 1 280 000 16 D Faal.Ol.Gelir ve Karlar 120 000 1,5 D Faal.Ol.Gider ve Zararlar (-) 160 000 2 Finansman Giderleri (-) 560 000 7 Olağan Kar 680 000 8,5 Ol.dışı Gelir ve Karlar 120 000 1,5 Ol.dışı Gider ve Zararlar(-) 64 000 0,8 Dönem Karı 736 000 9,2 Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülükler Karşılıkları(-) 176 000 2,2

Dönem Net Karı 560 000 7

Analiz ve Yorum: İşletmenin gelir tablosuna yönelik bir analiz yapıldığında ilk bakışta göze çarpan satışların maliyetinin yüksek seviyede olmasıdır. %79’luk bir oran oldukça yüksek seviyededir. Bu işletmenin satış karlılığını olumsuz yönde etkilemektedir. İşletmenin bu durumda öncelikle maliyet unsurlarını gözden geçirmesi ve mevcut değerlerini daha etkili kullanarak verimliliği arttırıcı ve maliyetleri düşürücü politikalar benimsemesi gerekmektedir. Özellikle burada üretim teknolojileri üzerinde yenilikler yapması gerekebilir. Bununla beraber işletmenin faaliyet giderlerinin %5 civarında olması işletmenin zaten azalan satış karlılığını biraz daha yok etmiş ve faaliyet karının düşmesine sebebiyet vermiştir. Göze çarpan bir diğer husus ise %7lik finansman maliyetlerinin yüksek olduğu ve karı olumsuz etkilediğidir. Şüphesiz finansman maliyetleri tek başına sadece bir maliyet unsuru gibi algılanmamalı yani borçlanmanın doğuracağı uzun dönemli kazançlar da değerlendirilmelidir. Ancak cari yıl için konuşmak gerekirse işletmenin karlılık seviyesinin artmasına sebebiyet vermiştir. Sonuç olarak her ne kadar olağan gelir yada olağan dışı gelir olmuş olsa da işletmenin esas faaliyetlerinden olan kazançları, gerek satışların maliyetinin yüksek olması, gerekse de finansman giderlerinin etkisi ile karlılığı etkilemiştir.


28

3. Aşağıda üç yıllık verileri görülen XYZ İşletmesinin gelir tablolarını, a) Dikey yüzdeler yöntemine göre analiz ediniz. b) Brüt satış karı, olağan kar ve dönem net karı

kalemlerindeki değişimi yorumlayınız. XYZ İşl. Gelir Tablosu 2014 2015 2016 Brüt Satışlar 1.000 1.300 1.690 Satış İndirimleri (-) 50 55 60 Net satışlar 950 1.245 1.630 Satışların Maliyeti (-) 550 660 792 Brüt Satış Karı 400 585 838 Faaliyet Giderleri (-) 200 240 288 Faaliyet Karı 200 345 550 D Faal.Ol.Gelir ve Kar 50 54 58 D Faal.Ol.Gider ve Zarar (-) 40 42 46 Finansman Giderleri (-) 10 14 30 Olağan Kar 200 343 532 Ol.dışı Gelir ve Karlar 60 10 60 Ol.dışı Gider ve Zarar(-) 40 30 20 Dönem Karı 220 323 572 Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülükler Karş (-)

20 65 114


CEVAP a) Dikey yüzdeler yöntemine göre analiz ediniz.

XYZ İşl. Gelir Tablosu 2014 2015 2016 Brüt Satışlar 105 104 104 Satış İndirimleri (-) 5 4 4 Net satışlar 100 100 100 Satışların Maliyeti (-) 58 53 49 Brüt Satış Karı 42 47 51 Faaliyet Giderleri (-) 21 19 18 Faaliyet Karı 21 28 34 D Faal.Ol.Gelir ve Kar 5 4 4 D Faal.Ol.Gider ve Zarar (-) 4 3 3 Finansman Giderleri (-) 1 1 2 Olağan Kar 21 28 33 Ol.dışı Gelir ve Karlar 6 1 4 Ol.dışı Gider ve Zarar(-) 4 2 1 Dönem Karı 23 26 35 Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülükler Karş (-)

2 5 7


(b) Brüt Satış Karı: İşletmenin brüt satış karı kalemi yıllar itibariyle sürekli olarak artmıştır. Bundaki en önemli etkenin satışların maliyeti unsurunun giderek azalması olduğunu söyleyebiliriz. İşletmenin satış karlılığı açısından en önemli etkenin satışların maliyetini azaltmaktan geçtiği kesindir. Olağan kar: İşletmenin olağan karı yıllar itibariyle yüzdesel olarak artış eğilimindedir. Burada tabiki birincil faktör satışların maliyetinin düşmesidir. Ancak işletmede faaliyet giderlerinin giderek azalması ve hem faaliyet karının hemde olağan karın artmasına sebebiyet vermiştir. Yan faaliyet diye adlandıracağımız diğer olağan gelirler kaleminin fazla olmaması işletmenin asli faaliyetlerinin yanında diğer faaliyetlerden yeterince yararlanmadığını gösterse de bu durum olağan karın artışını engellememiştir. Dönem Net Karı: İşletmede ilk iki yıldaki eşitliğe rağmen son yıl için net kar artışı görülmektedir. Tabiki maliyetlerin yıllar itibariyle düşmesi karlılığı olumlu yönde etkilemiş ve artmasına sebebiyet vermiştir. Burada göze çarpan en belirgin kalem ise vergi karşılıklarının fazla olmasıdır.


29

4. X ticaret işletmesinin 2009-2010 hesap dönemine ait özet Gelir Tablosu verileri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

XYZ İşl. Gelir Tablosu 2014 2015 Brüt Satışlar 2 300 7 200 Satış İndirimleri (-) 300 1 200 Net satışlar 2 000 6 000 Satışların Maliyeti (-) 1 400 4 500 Brüt Satış Karı 600 1 500 Faaliyet Giderleri (-) 400 1 380 Faaliyet Karı 200 120 D Faal.Ol.Gelir ve Kar 220 540 D Faal.Ol.Gider ve Zarar (-) 40 120 Finansman Giderleri (-) 20 60 Olağan Kar 360 480 Ol.dışı Gelir ve Karlar 640 720 Ol.dışı Gider ve Zarar(-) 300 300 Dönem Karı 700 900 Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülükler Karş (-) 140 180

Dönem Net Karı 560 720 2009-2010 hesap dönemlerinin Yüzde Yöntemi ile (Dikey) analize esas tablosunu, mevcut (düzeltilmemiş) veriler üzerinden hesaplayarak, gösteriniz.

CEVAP

XYZ İşl. Gelir Tablosu 2014 2015 Brüt Satışlar 115 120 Satış İndirimleri (-) 15 20 Net satışlar 100 100 Satışların Maliyeti (-) 70 75 Brüt Satış Karı 30 25 Faaliyet Giderleri (-) 20 23 Faaliyet Karı 10 2 D Faal.Ol.Gelir ve Kar 11 9 D Faal.Ol.Gider ve Zarar (-) 2 2 Finansman Giderleri (-) 1 1 Olağan Kar 18 8 Ol.dışı Gelir ve Karlar 32 12 Ol.dışı Gider ve Zarar(-) 15 5 Dönem Karı 35 15 Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülükler Karş (-) 7 3

Dönem Net Karı 28 12


30


KALEMLER 31.12.2013 TUTAR %

I-Dönen Varlıklar Hazır Değerler 360.000 Menkul Kıymetler 45.000 Ticari Alacaklar 870.000 Stoklar 840.000 Diğer Dönen Varlıklar 255.000 Dönen Varlıklar Toplamı 2.370.000 II-Duran Varlıklar Mali Duran Varlıklar 390.000 Maddi Duran Varlıklar 240.000 Duran Varlıklar Toplamı 630.000 AKTİFLER TOPLAMI 3.000.000 I-Kısa Vadeli Yab. Kaynaklar Mali Borçlar 39.000 Ticari Borçlar 120.000 Kısa Vd. Yab. Kaynak Top. 159.000 II-Uzun Vd. Yab. Kaynaklar Mali Borçlar 81.000 Uzun Vd. Yab. Kaynak Top. 81.000 III-Özkaynaklar Ödenmiş Sermaye 120.000 Kar Yedekleri 420.000 Dönem Net Karı 1.950.000 Geçmiş Yıl Karı 270.000 Özkaynaklar Toplamı 2.760.000 PASİFLER TOPLAMI 3.000.000

ABC Sanayi ve Ticaret A.Ş.'nin yukarıdaki 31.12.2013 tarihli Bilanço kalemlerinin dikey yüzdelerini hesaplayınız, dikey yüzdeleri kullanarak Bilanço kalemlerini Varlık Dağılımı Yönünden, Kaynak Dağılımı Yönünden ve Varlık-Kaynak İlişkisi Yönünden yorumlayınız.

CEVAP

KALEMLER 31.12.2013 TUTAR %

I-Dönen Varlıklar Hazır Değerler 360.000 12 Menkul Kıymetler 45.000 1,5 Ticari Alacaklar 870.000 29 Stoklar 840.000 28 Diğer Dönen Varlıklar 255.000 8,5 Dönen Varlıklar Toplamı 2.370.000 79 II-Duran Varlıklar Mali Duran Varlıklar 390.000 13 Maddi Duran Varlıklar 240.000 8 Duran Varlıklar Toplamı 630.000 21 AKTİFLER TOPLAMI 3.000.000 100

I-Kısa Vadeli Yab. Kaynaklar Mali Borçlar 39.000 1,3 Ticari Borçlar 120.000 4 Kısa Vd. Yab. Kaynak Top. 159.000 5,3 II-Uzun Vd. Yab. Kaynaklar Mali Borçlar 81.000 2,7 Uzun Vd. Yab. Kaynak Top. 81.000 2,7 III-Özkaynaklar Ödenmiş Sermaye 120.000 4 Kar Yedekleri 420.000 14 Dönem Net Karı 1.950.000 65 Geçmiş Yıl Karı 270.000 9 Özkaynaklar Toplamı 2.760.000 92 PASİFLER TOPLAMI 3.000.000 100

VARLIK DAĞILIMI İşletmenin varlıklarının %79 u dönen varlıklar, kalan %21 ise duran varlıklardan oluşmaktadır. Bu durum işletmenin bir ticaret işletmesi olduğunun göstergesidir. Zira ticaret işletmelerinde varlıklar ağırlıklı olarak dönen varlıklardan oluşur. KAYNAK DAĞILIMI İşletmenin kaynaklarının %5,3 kısa vadeli, %2,7si uzun vadeli ve %92’si öz kaynaklardan oluşmaktadır. Bu durum işletmenin hem dönen varlıklarını hem de duran varlıklarını daha çok öz kaynaklarla finanse ettiği anlamına gelir. İlk bakışta bu olumlu gibi gözükse de işletme borçlanmanın olumlu etkilerinden yani kaldıraç etsinden yeterince faydalanmıyor denilebilir. Ancak öz kaynak unsurlarından biri olan dönem net karının oldukça yüksek olması işletmenin faaliyetlerini verimli gerçekleştirdiğini gösterir.


31

VARLIK - KAYNAK DAĞILIMI İşletmenin varlık kaynak dağılımı analiz edildiğinde daha fazla dönen varlığa sahip olduğu için bir ticaret işletmesi görünümünde olduğu ve varlıklarının daha çok öz kaynaklarla finanse edildiğini söyleyebiliriz. Yani dönen varlıkların öncelikle kısa vadeli yabancı kaynaklarla finanse edildiği, ama büyük kısmının öz kaynaklardan karşılandığı görülmektedir. İşletmenin öz kaynaklarının yatırıma değil de dönen varlıklara kaydırılması sakıncalıdır. Çünkü zaten işletmeye ait bir unsur olan öz kaynakların atıl kullanımı söz konusu olacaktır. Bunun yerine öz kaynakların daha çok duran varlıkların finansmanında kullanılması tercih edilmeliydi.


32


KALEMLER 31.12.2012

TUTAR % AKTIF Hazır Değerler 160 000 Menkul Kıymetler 810 000 Ticari Alacaklar 1 000 000 Stoklar 2 800 000 Dönen Varlıklar Toplamı 4 770 000 Ticari Alacaklar 210 000 Mali Duran Varlıklar 810 000 Maddi Duran Varlıklar 2 400 000 Diğer Duran Varlıklar 110 000 Duran Varlıklar Toplamı 3 530 000 AKTİFLER TOPLAMI 8 300 000 100 PASIF Ticari Borçlar 1 300 000 Ödenecek Vergi ve D. Yük. 300 000 Kısa Vd. Yab. Kaynak Top. 1 600 000 Mali Borçlar 2 100 000 Ticari Borçlar 600 000 Alınan Avanslar 160 000 Diğ. Uzun Vd. Yab. Kaynak 40 000 Uzun Vd. Yab. Kaynak Top. 2 900 000 Ödenmiş Sermaye 2 500 000 Kar Yedekleri 800 000 Dönem Net Karı 500 000 Özkaynaklar Toplamı 3 800 000 PASİFLER TOPLAMI 8 300 000 100

Gelir Tablosu 2012 Brüt Satışlar 2 190 000 Satış İndirimleri (-) 100 000 Net satışlar 2 090 000 Satışların Maliyeti (-) 1 200 000 Brüt Satış Karı 890 000 Faaliyet Giderleri (-) 410 000 Faaliyet Karı 480 000 D Faal.Ol.Gelir ve Karlar 95 000 Finansman Giderleri (-) 30 000 Olağan Kar 545 000 Ol.dışı Gider ve Zararlar(-) --- Dönem Karı 545 000 Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülükler Karşılıkları(-) 45 000

Dönem Net Karı 500 000 ABC Sanayi ve Ticaret A.Ş.'nin, yukarıdaki Bilançosunun dikey yüzdelerini hesaplayınız, dikey yüzdeler tekniği ile analiz ediniz, ulaştığınız sonuçları yorumlayınız.

CEVAP

KALEMLER 31.12.2012

TUTAR % AKTIF Hazır Değerler 160 000 1,92 Menkul Kıymetler 810 000 9,75 Ticari Alacaklar 1 000 000 12,04 Stoklar 2 800 000 33,73 Dönen Varlıklar Toplamı 4 770 000 57,46 Ticari Alacaklar 210 000 2,53 Mali Duran Varlıklar 810 000 9,75 Maddi Duran Varlıklar 2 400 000 28,91 Diğer Duran Varlıklar 110 000 1,32 Duran Varlıklar Toplamı 3 530 000 42,54 AKTİFLER TOPLAMI 8 300 000 100 PASIF Ticari Borçlar 1 300 000 15,66 Ödenecek Vergi ve D. Yük. 300 000 3,61 Kısa Vd. Yab. Kaynak Top. 1 600 000 19,27 Mali Borçlar 2 100 000 25,30 Ticari Borçlar 600 000 7,22 Alınan Avanslar 160 000 1,92 Diğ. Uzun Vd. Yab. Kaynak 40 000 0,48 Uzun Vd. Yab. Kaynak Top. 2 900 000 34,94 Ödenmiş Sermaye 2 500 000 30,12 Kar Yedekleri 800 000 9,63 Dönem Net Karı 500 000 6,02 Özkaynaklar Toplamı 3 800 000 45,79 PASİFLER TOPLAMI 8 300 000 100

ANALİZ VE YORUM Hazır Değerler: Bu kalem, aktif toplamın %1,92’sini oluşturmaktadır. Bir ticaret işletmesi olarak, peşin mal alışlarını, günlük giderlerini ve kısa vadeli borçlarını karşılama bakımından bu yüzdenin küçük olduğu söylenebilir. Ticari Alacaklar: Bu kalem aktif toplamın %12,04’ünü oluşturmaktadır. Dönen varlıklar içinde bu yüzdenin düşük olmadığını ve işletmenin vadeli satış yaptığını söyleyebiliriz. Burada tam olarak değerlendirme yapılabilmesi için şüpheli alacak kaleminin varolup olmadığının değerlendirilmesi şarttır. Aksi halde alacakların tahsilatı konusunda kesin bir yargıda bulunmak zordur.


33

Stoklar: Stoklar, aktif toplamının %33,73’ünü oluşturmaktadır. Bir ticaret işletmesi için bu oranın yüksek olduğunu söylemek zordur. İşletme satışlarını gerçekleştirdiği sürece bu oranın olumsuz karşılanması beklenmemelidir. Mali Duran Varlıklar: Bu kalem aktifin %9,75’ini oluşturmaktadır. İşletmeler bu gibi yatırımları uzun vadeli iş ilişkilerini kuvvetlendirmek, Pazar payını arttırmak, farklı sektör ve faaliyet alanlarına girerek piyasa risklerini azaltmak adına gerçekleştirirler. Faaliyetleri düzenli olarak gerçekleştiren bir işletmenin bu yatırımlara kaynak ayırması olumsuz karşılanmamalı, aksine olumlu olarak yorumlanmalıdır. Tabi ki bu yatırımın yerinde olup olmadığını gelir tablosunda diğer faaliyetlerden gelirler bölümünden görebiliriz. Maddi Duran Varlıklar: Bilançoda net değeri ile gösterilen bu kalem, aktif toplamın %28,91’ni oluşturmaktadır. Dönen varlık yapısının iyi olması, dönem karından anlaşılacağı üzere, amortisman giderinin karşılanabildiği, gelir tablosundaki faaliyet giderlerinin aşırı büyük olmaması, bir ticari işletme için maddi duran varlıkların aktif içindeki payının normal olduğunu söyleyebiliriz.

Ticari Borçlar: Bu kalem, pasifin %15,66’nı oluşturmaktadır. Bu kalem aktif içindeki stokları finanse etmesi açısından değerlendirmeye tabi tutulabilir. İşletmenin stoklarına nazaran ticari borçlarının yüksek olduğunu söylememiz mümkün değildir. Yapısı gereği bu unsurun çok fazla olduğundan söz edemeyiz. Tabi ki burada değerlendirme yaparken ikincil bir unsur olarak KVYK ve dönen varlıklar arasındaki ilişki de göz ardı edilmemelidir. Dönen varlıkların kısa vadeli yabancı kaynaklar karşısındaki büyüklüğü, ticari borçlarında önemsenecek ciddi boyutlarda olmadığını gösterir.

Mali Borçlar: Bu kalem pasifin %25,30’nu oluşturmaktadır. Ticari işletmelerin faaliyetleri gereği, uzun vadeli yatırımlara ve dolayısıyla uzun vadeli yabancı kaynağa gereksinimleri çok ve devamlı olmaz. Bu bakımdan bu borca ilişkin yüzdenin küçük olduğu söylenemez. Bankalardan sağlanan krediler ile tahvilli borçları ifade eden mali borçların uzun vadede ödenecek olması ve faiz giderlerini kapsayan finansman giderlerinin gelir tablosundaki karlarla karşılanabildiği, diğer uzun vadeli borçlar ve kısa vadeli borçlar da dikkate alındığında, mali borç kalemine ait yüzdenin gereğinden yüksek olmasına rağmen bir tehlike yaratmayacağı söylenebilir.

Ödenmiş Sermaye: Bu kalem, pasifin %30,12’ni oluşturmaktadır. Bu durum işletmenin daha çok yabancı kaynaklarla finanse edildiğini ve işletmenin finansman riski ile karşı karşıya olduğunu gösterir. İşletmenin borçlanmaya bağlı finansman maliyetleri kar ile karşılandığından, faaliyetlerden kaynaklı gelirlerde sürekli olarak artış yaratacaktır. Bu açıdan değerlendirildiğinden işletme için öz kaynaklar yetersizdir.


34

7. Aynı sektörde faaliyet gösteren sınai üretim işletmeleri "A Sanayi ve Tic. A.Ş." ile "B Sanayi ve Tic. A.Ş."nin ekte yer alan 31.12.2014 tarihli bilançolarını esas alarak, dikey yüzdeleri hesaplayınız. Hesapladığınız dikey yüzdeleri kullanarak her şirket için Varlık-Kaynak incelemesini yapınız ve şirketlerin durumunu karşılaştırmalı olarak yorumlayınız.

CEVAP

(A) işletmesi

AKTİF Tutar Grup %

Genel %

I. DÖNEN VARLIKLAR Hazır Değerler 1.300.500 26,30 10,86 Menkul Kıymetler 235.000 4,75 1,96 Ticari Alacaklar 2.310.300 46,72 19,30 Stoklar 983.500 19,89 8,22 Diğer Dönen Varlıklar 116.000 2,39 0,97 Dön. Varlıklar Toplamı 4.945.300 100,00 41,31 II. DURAN VARLIKLAR Ticari Alacaklar 40.500 0,58 0,34 Diğer Alacaklar 957.000 13,62 7,99 Mali Duran Varlıklar 234.000 3,33 1,95 Maddi Duran Varlıklar 1.587.000 22,59 13,26 Diğer Duran Varlıklar 4.207.500 59,88 35,15 Duran Varlıklar Toplamı 7.026.000 100,00 58,96 AKTİF TOPLAMI 11.971.300 100,00 PASİF

I.KISA VD. YB. KAYNAK Mali Borçlar — --- --- Ticari Borçlar 2.960.000 100,00 24,73 KV. YB. Kay. Toplamı 2.960.000 100,00 24,73 II. UZUN VD. YB. KAYNAK Mali Borçlar — --- --- Ticari Borçlar 4.204.000 100,00 35,12 Uzun Vd. Yab. Kay. Top. 4.204.000 100,00 35,12 III. ÖZ KAYNAKLAR Ödenmiş Sermaye 1.215.000 25,27 10,15 Sermaye Yedekleri 266.300 5,54 2,22 Yasal Yedekler 1.052.000 21,88 8,79 Özel Fonlar 110.000 2,29 0,92 Dönem Net Kârı 2.164.000 45,01 18,08 Geçmiş Yıl Zarar. — --- --- Öz Kaynak Toplamı 4.807.300 100,00 40,16 PASİF TOPLAMI 11.971.300 100,00

(B) işletmesi AKTİF Tutar Grup

% Genel

% I. DÖNEN VARLIKLAR

Hazır Değerler 164.000 8,77 3,60 Menkul Kıymetler 46.000 2,46 1,01 Ticari Alacaklar 726.000 38,82 15,93 Stoklar 852.000 45,56 18,70 Diğer Dönen Varlıklar 82.000 4,39 1,80 Dön. Varlıklar Toplamı 1.870.000 100,00 41,04 II. DURAN VARLIKLAR Ticari Alacaklar 14.000 0,52 0,31 Diğer Alacaklar 3.000 0,11 0,07 Mali Duran Varlıklar — --- --- Maddi Duran Varlıklar 2.610.000 97,13 57,27 Diğer Duran Varlıklar 60.000 2,23 1,32 Duran Varlıklar Toplamı 2.687.000 100,00 58,97 AKTİF TOPLAMI 4.557.000 100,00 PASİF

I.KISA VD. YB. KAYNAK Mali Borçlar 613.500 57,07 13,46 Ticari Borçlar 461.500 42,93 10,13 KV. YB. Kay. Toplamı 1.075.000 100,00 23,59 II. UZUN VD. YB. KAYNAK Mali Borçlar 5.000 0,53 0,11 Ticari Borçlar 940.000 99,47 20,63 Uzun Vd. Yab. Kay. Top. 945.000 100,00 20,74 III. ÖZ KAYNAKLAR Ödenmiş Sermaye 180.000 7,09 3,95 Sermaye Yedekleri 1.303.000 51,36 28,59 Yasal Yedekler 80.000 3,15 1,76 Özel Fonlar 30.000 1,18 0,66 Dönem Net Kârı 823.000 32,44 18,06 Geçmiş Yıl Zarar. 121.000 4,77 2,66 Öz Kaynak Toplamı 2.537.000 100,00 55,68 PASİF TOPLAMI 4.557.000 100,00


35

VARLIK-KAYNAK İNCELEMESİ;

Varlık Dağılımı:

(A) İşletmesi’nin aktif toplamının %41,31'i dönen varlıklardan, %58,96’u duran varlıklardan oluşmaktadır. Bir sanayi işletmesi olarak duran varlıkların ilk sırayı alması doğaldır. İşletmenin dönen varlıkları ise yeterli seviyededir. Buda göze çarpan tek unsur ticari alacaklar kaleminin fazla olmasıdır. Bununla beraber duran varlık unsurları içinde yapılan değerlendirmede maddi duran varlıklardan ziyade diğer maddi duran varlıkların olması olumsuz görülebilir. Çünkü diğer maddi duran varlıklar daha çok işletmenin elden çıkarmayı düşündüğü varlıklar ve gelecek yıllar ihtiyacı stoklarından oluşmaktadır. (B) İşletmesi’nin, aynı yılda, aktif toplamının %41,04’ü dönen varlıklardan, %58,97’si duran varlıklardan oluşmaktadır. Bir sanayi işletmesi için bu uygun bir durumdur. Dönen varlıklar grup yüzdesi stoklarda %45,56 ve alacaklarda %38,82 lik bir dağılım olması düşündürücüdür. Duran varlıklar içerisinde %97,13 ile baş sırayı maddi duran varlıklar almaktadır. Her iki işletmede de ilk sırayı duran varlıklar, ikinci sırayı dönen varlıklar almaktadır. Sanayi işletmeleri bakımından bu sıra uygundur. Ancak, (A) İşletmesi’nin dönen varlıklar itibariyle stokları az (% 19,89), alacakları (%46,72) ve hazır değerleri (%26,30)çokken; (B) İşletmesi’nde %45,56 ile stoklar ve %38,82 ile alacaklar baş sırayı almakta, diğer unsurlardan da yeterince bulunmaktadır. Her iki işletme de duran varlıkları içerisinde stoklarına paralel büyüklükte maddi duran varlık bulundurmaktadır. Bu açılardan bakıldığında; (A) İşletmesi (B) İşletmesine göre likit yapı bakımından daha kuvvetli, stoklama giderleri bakımından daha avantajlıdır. Bu bakımdan üretim kapasitesinin veya satışların düşmesi halinde maliyet artışlarının (B) İşletmesi'nde beklenmesi çok daha doğaldır.

Kaynak Dağılımı:

(A) İşletmesi’nin 2014 pasif toplamının %40,16’sını öz kaynaklar, %35,12’sini uzun vadeli yabancı kaynaklar ve %24,73’sini kısa vadeli yabancı kaynaklar oluşturmaktadır. İlk sırayı öz kaynaklar almış olmasına rağmen, yabancı kaynakların yüzdeler toplamı (%35,12 + %24,73= %59,85) itibariyle öz kaynaklar oranını (%40,15’i) aşması aktif üzerinde alacaklıların daha çok hak sahibi olduğunu ve dolayısıyla öz kaynakların alacaklılar için güvence oluşturmadığını gösterir. Grup toplamının 1/4’ünü sermaye oluştururken, öz kaynakların oto finansman bakımından iyi olduğu söylenebilir. Ayrıca toplam yabancı kaynaklar içerisinde kısa vadelilerin ikinci sırayı alması işletmenin kısa vadeli borç ödeme gücü bakımından lehine yorumlanacak bir durumdur. (B) İşletmesi'nin aynı yıldaki pasif toplamının %55,68’i öz kaynaklardan, %23,60’ı kısa vadeli yabancı kaynaklardan ve %20,74’ü uzun vadeli yabancı kaynaklardan oluşmaktadır. Sıralamada kısa vadeli yabancı kaynakların ikinci gelmesi kısa vadeli borçların ödenme gücünün iyi olmadığına işaret ederken, yabancı kaynakların yüzdeler toplamının (%23,59 + %20,74 = %44,33) öz kaynakların yüzdesinden (%55,68) küçük olması ortakların aktif üzerinde söz sahibi olduğunu ve alacaklıların güvence içinde olduğunu gösterir. İki işletmeyi kaynak dağılımı yönünden karşılaştırdığımızda kaynaklar sıralamasında (A) İşletmesi’nin (B) İşletmesinden daha iyi olduğu, fakat ilk işletmenin öz kaynak kalitesi bakımından ve ikinci işletmenin de öz kaynak büyüklüğü bakımından üstünlük kazandığı görülür. Öz kaynağın bu yapısı ve kısa vadeli borç ödeme gücü ele alındığında (A) İşletmesinin daha iyi durumda olduğu ve alacaklıların lehine değişebileceği düşünülebilir.


36

Varlık-Kaynak İlişkisi: Ele alınan işletmelerden (A) İşletmesi’nin 2014 yılı dönen varlıkların aktifinin %41.31’ini, kısa vadeli yabancı kaynakları pasifinin %24,73’ünü oluşturmaktadır. Bu dönen varlıkların finansmanında kısa vadeli yabancı kaynakların tamamının kullanıldığı gibi, geri kalan %16,58'lik kısmının da uzun vadeli yabancı kaynaklar veya öz kaynaklardan finanse edildiğini gösterir Böyle bir durumu işletmenin lehine yorumlamak gerekir, çünkü işletme kısa vadeli borçlarını ödeyebildiği gibi, günlük faaliyetlerini sürdürebilecek dönen varlığa da sahiptir. Bunu dönen varlıkların her tür kalemi içermesi de kanıtlamaktadır. İşletme uzun vadeli yabancı kaynaklar ile öz kaynaklardan geriye kalanla duran varlıklarını finanse etmiştir ki, bu uygun bir durumdur. (B) İşletmesi'nin 2014 aktifinin %41,04’ünü teşkil eden dönen varlıkları pasifinin %23,59’unu oluşturan kısa vadeli yabancı kaynaklarla finanse edildiği gibi, geriye kalan %17.45'lik dönen varlığın finansmanında da uzun vadeli yabancı kaynaklar veya öz kaynaklar kullanılmıştır. Bu durumda işletme kısa vadeli borçlarını ödeme gücüne ve günlük faaliyetlerini karşılama olanağına sahip demektir. Uzun vadeli yabancı kaynaklar ile öz kaynaklardan geriye kalan kısım da duran varlıkları finanse etmede kullanılmıştır ki, bu normal bir durumdur. İlk bakışta varlık-kaynak ilişkisi bakımından her iki işletme de aynı durumdadır. Ancak dönen varlıklar yüzdesinin kısa vadeli yabancı kaynaklar yüzdesini aşan kısmı bakımından (B) İşletmesi biraz daha üstün durumdadır. Diğer taraftan ise, aynı tarz borçlanmaya gitmelerine rağmen, (A) İşletmesinin öz kaynaklarının oto finansman bakımından kuvvetli olması, onun, gerek aktifi finanse etmede, gerekirse günlük faaliyetlerin sürdürülmesinde ve kısa vadeli borçlarını ödemede (B) İşletmesine göre daha rahat olacağını gösterir.


37

8. (K) Sanayi ve Tic. A.Ş. ile (Y) Sanayi ve Tic. A.Ş., aynı sektörde faaliyet gösteren üretim işletmeleridir. Bu iki işletmenin 2012 yılına ait Bilançoları aşağıdaki gibidir:

(K) işletmesi

AKTİF Tutar % I. DÖNEN VARLIKLAR

11,21 20,69 8,62

40,52

0,52 2,07

18,96 37,93 59,48

Hazır Değerler 650 000 Ticari Alacaklar 1.200.000 Stoklar 500.000 Dön. Varlıklar Toplamı 2.350.000 II. DURAN VARLIKLAR

Ticari Alacaklar 30.000 Mali Duran Varlıklar 120.000 Maddi Duran Varlıklar 1.100.000 Diğer Duran Varlıklar 2.200.000 Duran Varlıklar Toplamı 3.450.000

AKTİF TOPLAMI 5.800.000 100

-- 25,86 25,86

--

33,62 33,62

9,48 2,59 8,62

19,83 40,52

PASİF

I.KISA VD. YB. KAYNAK

Mali Borçlar — Ticari Borçlar 1.500.000 KV. YB. Kay. Toplamı 1.500.000 II. UZUN VD. YB. KAYNAK

Mali Borçlar — Ticari Borçlar 1.950.000 Uzun Vd. Yab. Kay. Top. 1.950.000 III. ÖZ KAYNAKLAR

Ödenmiş Sermaye 550.000 Sermaye Yedekleri 150.000 Yasal Yedekler 500.000 Dönem Net Kârı 1.150.000 Öz Kaynak Toplamı 2.350.000 PASİF TOPLAMI 5.800.000 100

(K) Sanayi ve Tic. A.Ş. ile (Y) Sanayi ve Tic. A.Ş.’nin 2012 yılı Bilançolarının, Genel Toplamlarına göre dikey yüzdelerini hesaplayınız, dikey yüzdeleri kullanarak her iki şirketi, hem kendi içinde hem de karşılıklı olarak, Varlıklar Yönünden, Kaynaklar Yönünden ve Varlık-Kaynak İlişkisi Yönünden yorumlayınız.

(Y) işletmesi AKTİF Tutar % I. DÖNEN VARLIKLAR

3,62 16,29 19,46 39,37

0,45 ---

58,82 1,36

60,63

Hazır Değerler 80.000 Ticari Alacaklar 360.000 Stoklar 430.000 Dön. Varlıklar Toplamı 870.000 II. DURAN VARLIKLAR

Ticari Alacaklar 10.000 Mali Duran Varlıklar --- Maddi Duran Varlıklar 1.300.000 Diğer Duran Varlıklar 30.000 Duran Varlıklar Toplamı 1.340.000

AKTİF TOPLAMI 2.210.000 100

13,58 10,41 23,99

0,45

21,27 21,72

4,07

29,41 2,26

18,55 54,29

PASİF

I.KISA VD. YB. KAYNAK

Mali Borçlar 300.000 Ticari Borçlar 230.000 KV. YB. Kay. Toplamı 530.000 II. UZUN VD. YB. KAYNAK

Mali Borçlar 10.000 Ticari Borçlar 470.000 Uzun Vd. Yab. Kay. Top. 480.000 III. ÖZ KAYNAKLAR

Ödenmiş Sermaye 90.000 Sermaye Yedekleri 650.000 Yasal Yedekler 50.000 Dönem Net Kârı 410.000 Öz Kaynak Toplamı 1.200.000 PASİF TOPLAMI 2.210.000 100


38

VARLIK-KAYNAK İNCELEMESİ; Varlık Dağılımı: (K) işletmesinin aktif toplamının %40,52’si dönen varlıklardan, %59,48’i duran varlıklardan oluşmaktadır. Bir üretim işletmesinde duran varlıkların ilk sırayı alması doğaldır. İşletmenin dönen varlıkları içindeki kalemleri yeterli düzeydedir. Duran varlıkların (%59,48) yarısından fazlasını diğer duran varlıkların kapsaması, bu grubun maddi duran varlıkların hakimiyetinden çıkması bakımından düşündürücüdür. (Y) İşletmesinin, aktif toplamının %39,37’si dönen varlıklardan %60,63’ü duran varlıklardan oluşmaktadır. Bir sanayi işletmesi için bu uygun bir durumdur. Dönen varlıklar içinde stoklar dikkat çekicidir. Duran varlıklarda, maddi duran varlıklar %58,82 oranıyla önemli bir paya sahiptir. Her iki işletme de ilk sırayı duran varlıklar ikinci sırayı dönen varlıklar almaktadır. Sanayi işletmeleri bakımından bu sıralama uygundur. Ancak, (K) işletmesinin dönen varlıklar itibariyle stokları az (%8,62), alacakları (%20,69) ve hazır değerleri (%11,21) çokken; (Y) işletmesinde %19,46 oranıyla stoklar %16,29 oranıyla alacaklar baş sıradadır. Her iki işletmede duran varlıkların içerisinde stoklarına paralel büyüklükte maddi duran varlıklar bulunmaktadır. Bu açıdan bakıldığında, (K) işletmesi, (Y) işletmesine göre likit yapı bakımından daha kuvvetli, stoklama giderleri bakımından daha avantajlıdır. Bu bakımdan üretim kapasitesinin veya satışların düşmesi halinde maliyet artışlarının (Y) işletmesinde beklenmesi çok daha doğaldır.

Kaynak Dağılımı: (K) İşletmesinin pasif toplamının %40,52’sini özkaynaklar, %33,62’sini uzun vadeli yabancı kaynaklar ve %25,86’sını kısa vadeli yabancı kaynaklar oluşturmaktadır. İlk sırayı özkaynaklar almış olmasına rağmen, yabancı kaynakların yüzdeler toplamı {(%33,62 + %25,86 =) %59,48} itibariyle özkaynaklar oranını (%40,52) aşması aktif üzerinde alacaklıların daha çok hak sahibi olduğunu dolayısıyla özkaynakların alacaklılar için güvence oluşturmadığını gösterir. Toplam yabancı kaynaklar içinde kısa vadeli yabancı kaynakların oranının daha düşük olması, işletmenin kısa vadeli borç ödeme gücü bakımından lehine yorumlanabilir. (Y) işletmesinin aynı yıldaki pasif toplamının %54,29’u özkaynaklardan, %23,99’u kısa vadeli yabancı kaynaklardan ve %21,72’si uzun vadeli yabancı kaynaklardan oluşmaktadır. Kısa vadeli yabancı kaynakların uzun vadeli yabancı kaynaklardan daha fazla olması ve pasif toplamı içinde ikinci sırada yer alması kısa vadeli borçların ödenme gücünün iyi olamadığına işaret ederken yabancı kaynakların yüzde toplamının {(%23,99 + %21,72 = %45,71)} özkaynaklar yüzdesinden (%54,29) küçük olması ortakların, aktif üzerinde söz sahibi olduğunu ve alacaklıların güvence içinde olduğunu gösterir. Özkaynaklar grubunun %29,42 gibi büyük kısmının sermayenin bağlandığı varlıkların değerlemesi sonucunda oluşan sermaye yedeklerinden meydana gelmesi bugün için pek faydalı olmayacağı gibi, grup içinde %4,07’lik ödenmiş sermaye ve %2,26’lık yasal yedekler de dikkate alındığında özkaynak yapısının kalite bakımından elverişsiz olduğu anlaşılır. Sadece dönem net karı (%18,55) durumu kurtarmaktadır. Kaynaklar sıralaması bakımından (K) işletmesi, (Y) işletmesinden daha iyi olduğu, fakat (K) işletmesinin özkaynak kalitesi bakımından, (Y) işletmesinin de özkaynak büyüklüğü bakımından üstünlük kazandığı görülür. Özkaynağın bu yapısı ve kısa vadeli borç ödeme gücü ele alındığında (K) işletmesinin daha iyi durumda olduğu ve alacaklıların lehine değişebileceği düşünülebilir.


39

Varlık-Kaynak İlişkisi: (K) İşletmesinin dönen varlıkları, aktifin %40,52’sini, kısa vadeli yabancı kaynakları pasifin %25,86’sını oluşturmaktadır. Bu, dönen varlıkların finansmanında kısa vadeli yabancı kaynakların tamamının kullanıldığı gibi, geri kalan %14,66’lık kısmının da uzun vadeli yabancı kaynaklar veya özkaynaklardan finanse edildiğini göstermektedir. Bu, işletmenin lehine bir durumdur, çünkü işletme kısa vadeli borçlarını ödeyebildiği gibi günlük faaliyetlerini sürdürebilecek dönen varlığa da sahiptir. İşletme uzun vadeli yabancı kaynaklar ile özkaynaklardan kalanla duran varlıkları finanse etmiştir ki bu uygun bir durumdur. (Y) işletmesinin aktifinin %39,37’sini teşkil eden dönen varlıklar, pasifin %23,99’unu oluşturan kısa vadeli yabancı kaynaklarla finanse edildiği gibi geriye kalan %15,38’lik dönen varlığın finansmanında uzun vadeli yabancı kaynaklar veya özkaynaklar kullanılmıştır. Bu durumda işletme kısa vadeli borçlarını ödeme gücüne ve günlük faaliyetlerini karşılama olanağına sahip demektir. Uzun vadeli yabancı kaynaklar ile özkaynaklardan geriye kalan kısım da duran varlıkları finanse etmede kullanılmıştır ki bu normal bir durumdur. İlk bakışta varlık-kaynak ilişkisi bakımından her iki işletme de aynı durumdadır. Ancak dönen varlıklar yüzdesinin kısa vadeli yabancı kaynakları aşan kısmı bakımından (Y) işletmesi biraz daha üstün durumdadır. Diğer taraftan ise, aynı tarz borçlanmaya gitmelerine rağmen (K) işletmesinin özkaynaklarının otofinansman bakımından kuvvetli olması onun gerek aktifi finanse etmede gerekse günlük faaliyetlerin sürdürülmesinde ve kısa vadeli borçlarını ödemede (Y) işletmesine göre daha rahat olacağını gösterir. (K) işletmesinin kısa vadeli yabancı kaynakları nakitle ödenecek ticari borçlardan oluşmakta ve %25,86 genel dikey yüzdeye sahip bu borcun ödenebilmesi hazır değerlere ve ticari alacakların tahsiline bağlıdır. (Y) işletmesinin kısa vadeli yabancı kaynakları nakitle ödenecek mali borçlar ile ticari borçlardan oluşmakta ve toplam %23,99 genel dikey yüzdeye sahip bu borçların ödenebilmesi hazır değerlere ve ticari alacakların tahsiline ve stokların satılıp paraya çevrilmesine bağlıdır.

Dikkat edilirse her iki işletmenin kısa vadeli yabancı kaynakları sırf nakitle ödenecek borçlardan oluşmakta ve fakat (K) işletmesinin bunları ödemesi (Y) işletmesine göre çok daha uygun varlıklarla yapılabilecek durumdadır. Bir bakıma (K) işletmesinin borç ödeme gücü (Y) işletmesinden daha iyidir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM / ANALİZ TEKNİKLERİ – ORAN ANALİZİ

40

1. XYZ işletmesinin bilanço ve gelir tablosu kalemleri karışık bir şekilde aşağıdaki gibidir. Kar Yedekleri 15.000 Finansman Gid. 2.500 Hazır Değerler 1.350 Mali Borçlar (UV) 18.000 Mad. Duran Varlık 42.000 Borç ve Gider Karş. 2.500 Satışların Maliyeti 55.000 Dönem Net Karı 9.000 Ticari Alacaklar 7.500 Finansal Borçlar 2.100 Dönem Karı 11.430 Sermaye Yedekleri 7.500 Alınan Avanslar 1.300 Menkul Kıymetler 2.400 Ticari Borçlar 5.000 Net Satışlar 74.000 Stoklar (Ort) 10.500 Mali Duran Varlık 21.000 Maddi Olmayan Duran Varlıklar 12.000 Gelecek Ayl. Ait Gid. ve Gel.Tahak. 3.250 Öd. Vergi ve Diğer Yükümlülükler 3.600

CEVAP

a) İşletmenin ödenmiş sermayesini hesaplayarak bilançoyu düzenleyiniz.

XYZ İşletmesi 31.12.2015 TARİHLİ KAPANIŞ BİLANÇOSU I. DÖNEN VARLIKLAR 25 000 III. KISA VADELİ YABANCI KAYNAK 14 500 Hazır Değerler 1 350 Finansal Borçlar 2 100 Menkul Kıymetler 2 400 Ticari Borçlar 5 000 Ticari Alacaklar 7 500 Alınan Avanslar 1 300 Stoklar (Ortalama) 10 500 Ödenecek Vergi ve Diğ. Yükümlülük. 3 600 Gelecek Aylara Ait Gid. Gel. Tah. 3 250 Borç ve Gider Karşılıkları 2 500

II. DURAN VARLIKLAR 75 000 IV. UZUN VADELİ YABANCI KAYNAK 18 000 Mali Duran Varlık 21 000 Mali Borçlar (UV) 18 000 Maddi Duran Varlık 42 000 Maddi Olma yan Dur. Varlıklar 12 000 V. ÖZ KAYNAKLAR 67 500 Ödenmiş Sermaye 7 500 Sermaye Yedekleri 7 500 Kar Yedekleri 15 000 Dönem Net Karı 9 000 AKTİF TOPLAMI 100 000 PASİF TOPLAMI 100 000


41

b) İşletmenin Nakit Oranını hesaplayınız. Sonuca ilişkin bir cümle yorum yazınız.

Nakit Oran : Hazır Değerler Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar

: 1.350 :%9 14.500 İşletmelerde Nakit Oranın 0,20’nin altına düşmemesi gerekir. 0,20’nin altındaki oran işletmenin borç ödeme gücünde sorun yaşanacağının göstergesidir. XYZ İşletmesinin oranının %9 olması, işletmenin kısa vadeli borçlarını ödemede sıkıntı yaşayacağı anlamına gelir.

c) İşletmenin Stok Bağımlılık Oranını hesaplayınız. Sonuca ilişkin bir cümle yorum yazınız.

Stok Bağımlılık

Oranı : Kısa Vad. Yab. Kay. - (Hazır Değerler + Sür. Par. Çev. Var.) Stoklar

: 14.500 – (1.350+2.400+7.500) :%30,9 10.500 Stok Bağımlılık Oranı işletmenin kısa vadeli borçlarını ödeyebilmesi için stoklarının ne kadarını nakde dönüştürmesi gerektiğini belirtmektedir. XYZ işletmesi, hazır değerler ve kısa sürede nakde dönüştürülebilir kıymetlerin dışında stoklarının % 30,9’unu da nakde dönüştürürse kısa vadeli borçlarını ödeyebilir.

d) İşletmenin Finansal Kaldıraç Oranını hesaplayınız. Sonuca ilişkin bir cümle yorum yazınız.

Finansal Kaldıraç Oranı : Yabancı Kaynaklar

Pasif Toplamı

: 14.500+18.000 :%32,5 100.000 Finansal Kaldıraç Oranı varlıkların yüzde kaçının yabancı kaynaklarla finanse edildiğini gösterir. Kredi verenler açısından oranın küçük olması gerekir. Oranın büyük olması, işletmenin finansal kaldıracın etkisinden yüksek oranda yararlandığını ve bunun işletmenin karlılığında olumlu etki yaptığını gösterir. XYZ İşletmesinin finansal kaldıraç oranının düşük olması öz kaynak ağırlıklı çalıştığının bir göstergesi olmaktadır.

e) İşletmenin Stok Devir Hızı Oranını hesaplayınız. Sonuca ilişkin bir cümle yorum yazınız.

Stok Devir Hızı Oranı : Satılan Mamul Maliyeti

Ortalama Mamul Stoğu

: 55 000 5,2 defa 10 500 Stok devir hızı oranı mamul mal stokunun ne kadarlık bir süre içinde satış hasılatına dönüştüğünü gösterir. Stok devir hızının 360’ a bölümü stokların kaç günde bir yenilendiğini gösterir. XYZ İşletmesinin stokları 360/5,2 = 69 günde bir yenilenmektedir.


42

f) İşletmenin Alacak Devir Hızı Oranını hesaplayınız. İşletmenin satışlarının 0,60’ı kredilidir. Sonuca ilişkin bir cümle yorum yazınız.

Alacak Devir Hızı Oranı : Kredili Satışlar

Ticari Alacaklar

: (74.000 x 0,60)

5,92 defa 7 500 Alacakların devir hızı oranı ticari alacakların kalitesi ve likiditesi hakkında fikir verir. Devir hızının azalması işletme sermayesinin büyük bir bölümünün alacaklara tahsis edildiğini gösterir. XYZ işletmesi alacaklarını 360/5,92=60,8 günde bir tahsil etmektedir.

g) İşletmenin satışlarında bir önceki yıla göre nominal artış oranı % 20’dir. Aynı dönem enflasyon

oranındaki artışın % 8 olduğunu düşünerek satışlardaki reel artış oranını hesaplayınız.

Reel Artış Oranı : (1 + Satışlardaki Nominal Artış Oranı)

- 1 (1+ Enflasyondaki Artış oranı)

: (1 + 0,20) - 1

(1+ 0,08)

: %11,1

İşletmenin satışları önceki yıla göre % 20 artmış görünse de bu artışın bir kısmı enflasyonun satış fiyatına yansıması nedeniyledir. İşletmenin satışlarındaki reel artış miktarı % 11,1’dir.

h) İşletmenin Faiz Karşılama Oranını hesaplayınız. Sonuca ilişkin bir cümle yorum yazınız.

Faiz Karşılama Oranı : Vergi Öncesi Kar + Faiz Giderleri

Faiz Gideri

: 11 430 + 2500 5,57 2500

Faiz karşılama oranı işletmenin ödemek zorunda olduğu faizlerin kaç katını kazandığını gösterir. Oranın 8’den büyük olması normal kabul edilir. XYZ işletmesinin oranı standart değerin altındadır.


43


2014 2015 2014 2015 Faaliyet Giderleri 45 55 Mali Borçlar (KV) 100 215 Hazır Değerler 68 41 Ticari Borçlar 129 175 Stoklar 66 127 Diğer Borçlar 37 42 Ticari Alacaklar 430 420 Satışların Maliyeti 538 670 Satış İndirimleri 2 4 Mali Borçlar (UV) 141 170 Ödenmiş Sermaye 100 100 Kar Yedekleri 115 170 Brüt Satışlar 680 830 Dönem Net Karı 65 53 Diğer Faal. Olağan Gelir ve Kar 18 22 Alınan Avanslar (KV) 213 125 Mali Duran Varlıklar 51 65 Finansman Giderleri 18 51 Maddi Duran Varlıklar 235 345 Dönem Karı ve Zararı 73 59 Maddi Olma yan Dur. Varlıklar 50 52 Dönem Karı Vergi ve Yasal Yük. 8 6 Olağandışı Gider ve Zararlar 18 6 Olağandışı Gelir ve Karlar 2 8 Diğer Faal. Olağ. Gider ve Zar. 6 15

a) ABC İşletmesinin ödenmiş sermayesi, nominal değeri 1 TL olan hisse senetlerinden oluşmaktadır. İşletme 2015 yılı karı için kar dağıtım oranını % 40 olarak açıklamıştır. İşletmenin hisse başına karını ve hisse başına temettüsünü hesaplayınız.

Hisse Senedi

Sayısı : Ödenmiş Sermaye

Hisse Senedi Nominal Değeri

: 100 000 TL

: 100 000 adet 1 TL

Hisse Başına Kar

2015 :

Dönem Net Karı

Hisse Senedi Sayısı

: 53 000 TL : 0,53 TL 100 000 adet

Dağıtılacak Kar Tutarı 0,40 : 53000 TL x 0,40 : 21 200 TL

Hisse Başına Temettü : Dağıtılan Kar Miktarı

Hisse Senedi Sayısı

: 21 200 TL : 0,21 TL 100 000 adet


44

b) 2015 yılı için işletmenin içsel büyüme oranını hesaplayınız. İçsel Büyüme

Oranı : Dönem Net Karı X 1- Dağıtılan Kar

Aktif Toplamı Dönem Net Karı

: 53 000 X 1- 21 200 1 050 000 53 000

: 0,0504 X 0,60

: 0,03

c) 2015 yılı için işletmenin oto finansman oranını hesaplayınız. Otofinansman

Oranı : Kar Yedekleri – Birikmiş Zararlar Ödenmiş Sermaye

: 170 000 TL 100 000 TL

: 1,7

d) 2015 yılı için işletmenin nakit oranını hesaplayınız.

Nakit Oranı : Hazır Değerler Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar

: 41 000 TL 557 000 TL

: %7,36

e) 2015 yılında işletmenin satışlarının % 95’i kredili olduğuna göre, ticari alacak devir hızını ve alacakların ortalama tahsil süresini hesaplayınız.

Ticari Alacak Devir Hızı :

Kredili Net Satışlar Ortalama Ticari Alacaklar

:

826 000 x 0,95 784 700 TL

(430 000+420 000)/2 425 000 TL

:

1,84 defa

Ortalama Tahsilat Süresi : 365 gün / 1,84 : 198 gün


45

3. ABC işletmesinin bilanço ve gelir tablosu kalemleri karışık bir şekilde aşağıdaki gibidir.


(CEVAP) a) İşletmenin bilançosunu düzenleyiniz.

ABC A.Ş. 31.12.2015 TARİHLİ KAPANIŞ BİLANÇOSU

I. DÖNEN VARLIKLAR 400 000 III. KISA VADELİ YABANCI KAYNAK 200 000 Hazır Değerler 25 000 Finansal Borçlar 40 000 Menkul Kıymetler 50 000 Ticari Borçlar 100 000 Ticari Alacaklar 100 000 Alınan Avanslar 30 000 Stoklar (Ortalama) 200 000 Ödenecek Vergi ve Diğ. Yükümlülük. 20 000 Gelecek Aylara Ait Gid. Gel. Tah. 25 000 Borç ve Gider Karşılıkları 10 000

II. DURAN VARLIKLAR 600 000 IV. UZUN VADELİ YABANCI KAYNAK 200 000 Finansal Duran Varlık 100 000 Finansal Borçlar (UV) 200 000 Maddi Duran Varlık 400 000 Maddi Olma yan Dur. Varlıklar 100 000 V. ÖZ KAYNAKLAR 600 000 Ödenmiş Sermaye 250 000 Sermaye Yedekleri 50 000 Kar Yedekleri 100 000 Dönem Net Karı 200 000 AKTİF TOPLAMI 1 000 000 PASİF TOPLAMI 1 000 000


46

b) İşletmenin gelir tablosunu düzenleyiniz.

GELİR TABLOSU 2015 A-BRÜT SATIŞLAR 1 000 000 TL B-SATIŞ İNDİRİMLERİ (-) (50 000 TL) C-NET SATIŞLAR 950 000 TL D-SATIŞLARIN MALİYETİ(-) (550 000 TL) BRÜT SATIŞ KARI VEYA ZARARI 400 000 TL E-FAALİYET GİDERLERİ(-) (200 000 TL) FAALİYET KARI VEYA ZARARI 200 000 TL F-DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KÂRLAR 50 000 TL G-DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR(-) (40 000 TL) H-FİNANSMAN GİDERLERİ(-) (10 000 TL) OLAĞAN KAR VEYA ZARAR 200 000 TL I-OLAĞANDIŞI GELİR VE KÂRLAR 60 000 TL J-OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLARI(-) (40 000 TL) DÖNEM KARI VEYA ZARARI 220 000 TL K-DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER KARŞILIKLARI (-)

(20 000 TL)


c) İşletmenin Cari Oranını hesaplayınız.

Cari Oran : Dönen Varlıklar Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar

: 400 000 200 000

: 2,00

d) İşletmenin Asit Test Oranını hesaplayınız.

Asit Test Oranı : Dönen Varlıklar - Stoklar Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar

: 400 000 – 200 000 200 000

: 1,00

e) İşletmenin Stok Bağımlılık Oranını hesaplayınız.

Stok Bağımlılık Oranı : KVYK – (Hazır Değer + Sür. Par. Çev. Değer)

Stoklar

: 200 000 – (50 000+25 000) 200 000

: 12,50


47

f) İşletmenin Finansal Kaldıraç Oranını hesaplayınız.

Finansal Kaldıraç Oranı : Yabancı Kaynaklar

Aktif Toplamı

: 400 000 1000 000

: 0,40

g) İşletmenin Stok Devir Hızını hesaplayınız.

Stok Devir Hızı : Satılan Mamul Maliyeti Ortalama Mamul Stoğu

: 550 000 200 000

: 2,80 defa

h) İşletmenin Faiz Karşılama Oranını hesaplayınız.

Faiz Karşılama Oranı : Vergi Öncesi Kar + Faiz Gideri

Faiz Gideri

: 220 000+ 10 000 10 000

: 23 defa

i) İşletmenin ÖzKaynak Karlılığını hesaplayınız.

Özkaynak Karlılık Oranı : Dönem Net Karı

Öz Kaynkalar

: 200 000 600 000

: 0,33

j) İşletmenin Varlıklarının Karlılık Oranını hesaplayınız.

Varlıkların

Karlılığı Oranı : Dönem Net Karı Aktif

: 200 000 1 000 000

: 0,20


48

4. Aşağıda üç yıllık verileri görülen XYZ İşletmesinin gelir tablolarını,

XYZ İŞL GELİR TABLOLARI 2014 2015 2016 Brüt Satışlar 1.000 1.300 1.690 Satış İndirimleri (-) 50 55 60 Net Satışlar 950 1.245 1.630 Satışların Maliyeti (-) 550 660 792 BRÜT SATIŞ KÂRI 400 585 838 Faaliyet Gideri (-) 200 240 288 FAALİYET KÂRI 200 345 550 Diğer Faal. Olağan Gelir ve Kârlar 50 54 58 Diğer Faal. Olağan Gider ve Zarar 40 42 46 Finansman Gideri (-) 10 14 30 OLAĞAN KÂR 200 343 532 Olağandışı Gelir ve Kârlar 60 10 60 Olağandışı Gider ve Zararlar (-) 40 30 20 DÖNEM KÂRI 220 323 572 Dön. Kârı Ver ve Yas. Yüküm. Karş.(-) 20 65 114 DÖNEM NET KÂRI 200 258 458

a) İşletmenin 2015 ve 2016 yılları için faaliyet kaldıracını hesaplayınız.

Faaliyet kaldıracı, işletme satışlarında meydana gelecek bir dalgalanmanın işletmenin Faiz Vergi Öncesi Kar üzerindeki etkisini açıklamaktadır. Faaliyet kaldıracının hesaplanmasında yıllar itibariyle, FVÖK ve satışlardaki değişik rakamlarına ihtiyaç duyulur.

FVÖK 2014 : Vergi Öncesi Kar + Faiz Gideri : 220 + 10 : 230 TL FVÖK 2015 : Vergi Öncesi Kar + Faiz Gideri : 323 + 14 : 337 TL FVÖK 2016 : Vergi Öncesi Kar + Faiz Gideri : 572 + 30 : 602 TL

Faaliyet Kaldıracı

2015 :

FVÖK % ∆ (337 – 230) / 230 :

0,47 : 1,56 (1300-1000)/1000)

Satışlardaki % ∆ 0,30

Faaliyet Kaldıracı

2016 :

FVÖK % ∆ (602 – 337) / 337 : 0,79

: 2,63 (1690-1300)/1300) Satışlardaki % ∆ : 0,30

2015 yılında satışlardaki bir birimlik değişiklik FVÖK’da 1,56 birim değişime neden olurken, 2016 yılında 2,63 birim değişime neden olacaktır.

ÖNEMLİ NOT : Daha once yapılan sınavlarda FVÖK yerine Faaliyet Karı alınıp hesaplama Faaliyet Karının değişimi üzerinden de yapılmıştır. Ancak varolan formüle gore yukarıdaki hesaplamanın yapılması gerekir.


49

b) İşletmenin 10 adet hisse senedi olduğunu varsayarak işletmenin 2015 ve 2016 yılları için finansal kaldıracını hesaplayınız.

Finansal kaldıraç derecesi, FVÖK’deki % 1’lik değişimin hisse başına karı % kaç değiştireceğini gösterir.

Hisse Başına Kar 2014 : Dönem Net Karı / Hisse Senedi Sayısı : 200 / 10 ad : 20 TL Hisse Başına Kar 2015 : Dönem Net Karı / Hisse Senedi Sayısı : 258 / 10 ad : 25,8 TL Hisse Başına Kar 2016 : Dönem Net Karı / Hisse Senedi Sayısı : 458 / 10 ad : 45,8 TL

Finansal Kaldıraç

2015 :

Hisse Baş. Kar % ∆ (25,8 – 20) / 20 :

0,29 : 0,62 (337 – 230) / 230

FVÖK % ∆ 0,47

Finansal Kaldıraç

2016 :

Hisse Baş. Kar % ∆ (45,8 – 25,8) / 25,8 : 0,78

: 0,99 (602 – 337) / 337 FVÖK % ∆ : 0,79

Finansal kaldıraç derecesi 2015 yılında 0,62 iken, 2016’da 0,99 olmuştur. Artan finansman giderleri finansal kaldıraç derecesinin yükselmesine neden olmuştur.

c) 2015 ve 2016 yılları için toplam (birleşik) kaldıracı hesaplayarak, yorumlayınız.

Birleşik kaldıraç, direkt olarak satışlardaki değişimin hisse başına kar üzerindeki etkisini ölçmektedir. Birleşik kaldıraç, faaliyet ve finansal kaldıraç derecesinin çarpımına eşittir.

Birleşik Kaldıraç : Faaliyet Kaldıracı X Finansal Kaldıraç Birleşik Kaldıraç 2015 : 1,56 X 0,62 : 0,97 Birleşik Kaldıraç 2016 : 2,63 X 0,99 : 2,60

2016 yılında birleşik kaldıraç 2,60’dir. Satışlardaki bir birimlik artış HBK’da 2,60 birimlik artışa neden olmaktadır. İşletmenin 2016 yılı satışlarındaki artış % 30 olduğuna göre, HBK’daki artış % 78 (% 30 X 2,60) olacaktır.


50

5. ABC İşletmesinin 31.12.2016 tarihli mali tablolarını kullanarak aşağıdaki analizleri yapınız.

DÖNEN VARLIKLAR 110.000 KISA VD. YAB. KAYNAKLAR 62.000 Hazır Değerler 10.000 Finansal Borçlar 30.000 Menkul Kıymetler 30.000 Ticari Borçlar 20.000 Ticari Alacaklar 25.000 Alınan Avanslar 5.000 Stoklar (Ort) 40.000 Öd. Vergi ve Diğ. Yükümlülükler 3.000 Gelecek Ayl Ait Gid. -Gelir Tahak. 5.000 Borç ve Gider Karşılıkları 4.000 DURAN VARLIKLAR 140.000 UZUN VD. YAB. KAYNAKLAR 67.000 Mali Duran Var. 50.000 Finansal Borçlar 67.000 Maddi Dur Var. 80.000 ÖZ SERMAYE 121.000 Ödenmiş Sermaye 80.000 Kâr ve Sermaye Yedekleri 29.000 Dönem Net Kârı 12.000 TOPLAM 250.000 TOPLAM 250.000

ABC İŞLETMESİ 31.12.2016 TARİHLİ GELİR TABLOSU Brüt Satışlar 450.000 Satış İndirimleri (-) 10.000 Net Satışlar 440.000 Satışların Maliyeti (-) 350.000 BRÜT SATIŞ KÂRI VEYA ZARARI 90.000 Faaliyet Giderleri (-) 60.000 FAALİYET KÂRI VEYA ZARARI 30.000 Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Kârlar 7.000 Finansman Giderleri (-) 20.000 OLAĞAN KÂR VEYA ZARARI 17.000 Olağandışı Gider ve Zararlar (-) 2.000 DÖNEM KÂRI VEYA ZARARI 15.000 Dönem Kârı Vergi ve Yas. Yüküm. Karş.(-) 3.000 DÖNEM NET KÂRI VEYA ZARARI 12.000


51

a) İşletmenin Cari Oranını hesaplayınız. Sonuca ilişkin bir cümle yorum yazınız.

Cari Oran : Dönen Varlıklar : 110 000 : 1,77 KVYK 62 000 İşletme dönen varlıkları ile kısa vadeli borçlarını 1,77 defa ödeyebilmektedir. Bu oranın 2 seviyesinde olması arzu edilir. Ancak kesin bir sonuçtan bahsedebilmek için diğer oranlarında gözden geçirilmesi gerekir.

b) İşletmenin Asit – Test Oranını hesaplayınız. Sonuca ilişkin bir cümle yorum yazınız.

Asit Test

Oranı : Dönen Varlıklar - Stoklar : 110 000 – 40 000 : 1,13 KVYK 62 000 İşletmede stokların nakde dönüştürülemediği zamanlarda borçların ödenebilmesinde kullanılan değerlerin borçları karşılama kabiliyeti 1,13 kattır. Bu durum her ne kadar stoklara ihtiyaç duymadan kısa vadeli borçların ödenebilirliğini gösterse de yeterli değildir.

c) İşletmenin Finansal Kaldıraç Oranını hesaplayınız. Sonuca ilişkin bir cümle yorum yazınız.

Finansal Kaldıraç : Yabancı Kaynaklar : 62 000 + 67 000 : 0,52 Aktif 250 000

Bu oran işletmenin varlıklarının %52lik kısmının yabancı kaynaklarla finanse edildiğini gösterir. Normal şartlarda bu oranın %50den fazla olması arzu edilmez. Çünkü işletmenin finansman maliyetlerini arttıracağı anlamında yorumlanır. Ancak yine de oranın %50 civarında olması nedeniyle tam olarak olumsuz bir durumdan bahsetmekte yanlış olacaktır.

d) İşletmenin Öz Kaynak Oranını hesaplayınız. Sonuca ilişkin bir cümle yorum yazınız.

Öz Kaynak

Oranı : Öz Kaynaklar : 121 000 : 0,48 Aktif 250 000 Bu oran işletmenin varlıklarının %48lik kısmının öz kaynaklarla finanse edildiğini gösterir. Normal şartlarda bu oranın %50den az olması arzu edilmez. Ancak burada tam olarak olumsuz bir durumdan söz etmek de yanlış olacaktır. Tam bir değerlendirme yapmak için öz kaynakların kendi içindeki dağılımı da göz ardı edilmemelidir.

e) İşletmenin Stok Devir Süresinin hesaplayınız. Sonuca ilişkin bir cümle yorum yazınız.

Stok Devir Hızı Oranı : Satılan Mamul Maliyeti : 350 000 : 8,75

defa Ortalama Mamul Stoğu 40 000

Stokta Kalma Süresi : 360 gün / Stok Devir Hızı : 360 / 8,75 : 41 gün İşletme bu bilgilere göre stoklarını ortalama olarak 41 günde bir eritebilmektedir. İşletmenin faaliyetlerinin verimli olup olmadığından bahsedebilmek için aynı zamanda alacakların tahsilat süresini de göz önüne almak gerekir.


52

f) İşletmenin Alacak Devir Süresini hesaplayınız. İşletmenin satışlarının 0,70’i kredilidir. Sonuca ilişkin bir cümle yorum yazınız.

Alacak Devir

Hızı Oranı : Kredili Satışlar : (450 000 X 0,70) : 12,60 defa Ticari Alacaklar 25 000

Alacakların Tahsilat Süresi : 360 gün / Alacak Devir Hızı : 360 / 12,60 : 29 gün İşletme bu bilgilere göre alacaklarını ortalama olarak 29 günde bir eritebilmektedir. İşletmenin faaliyetlerinin verimli olup olmadığından bahsedebilmek için aynı zamanda stokların satış hızının da göz önüne almak gerekir.

g) İşletmenin Brüt Satış Kârlılığını hesaplayınız. Sonuca ilişkin bir cümle yorum yazınız.

Brüt Satış Karlılığı : Brüt Satış Karı : 90 000 : 0,20 Net Satışlar 440 000

Brüt satış karı oranın %20 çıkması işletmenin satışların maliyeti kaleminin %80 olduğu anlamına gelir ki bu durumda işletmenin maliyetlerinin yüksek olduğundan söz etmek yanlış olmayacaktır.

h) İşletmenin Faaliyet Kârlılığını hesaplayınız. Sonuca ilişkin bir cümle yorum yazınız.

Faaliyet Karlılığı : Faaliyet Karı : 30 000 : 0,07 Net Satışlar 440 000

Faaliyet Karı oranın %7 çıkması işletmenin faaliyet kaynaklı kar marjının düşük olduğu anlamına gelir. Burada özellikle etkili olan kalemler ise satışların maliyeti ve faaliyet giderleridir. Bu durumda işletmenin bu giderleri azaltıcı tedbirler alması gerekebilir.

i) İşletmenin Öz Kaynak Kârlılığını hesaplayınız. Sonuca ilişkin bir cümle yorum yazınız.

Öz Kaynak

Karlılığı : Dönem Net Karı : 12 000 : 0,10 Öz Kaynaklar 121 000 Öz kaynak karlılık oranı işletme ortakların yatırdığı her bir liranın getirisi bakımından önemlidir. Bu durumda işletmenin ortakları buradaki karlılık seviyesini ölçmek durumundadırlar. İşletmenin her bir liralık öz kaynağı karşısında karlılık seviyesi 0,10 olarak gerçekleşmiştir.

j) İşletmenin Varlıklarının Kârlılığını hesaplayınız. Sonuca ilişkin bir cümle yorum yazınız.

Varlıkların

Karlılığı : Dönem Net Karı : 12 000 : 0,05 Aktif Toplamı 250 000 Varlıkların karlılığı oranı işletmenin varlıklarının verimli kullanılıp kullanılmadığı başka bir deyişle ne kadar getiri sağladığını göstermesi açısından önemlidir. Bu durumda işletme tüm varlıklarını etkin bir şekilde kullandığında ancak %5 seviyesinde karlılık düzeyine ulaşmıştır ki bu oran yetersizdir.


53

6. X Sanayi ve Ticaret A.Ş.’nin faaliyette bulunduğu sektöre ait standartlar şu şekildedir:

Sektör Oranı X Şirketi Oranı a)Cari Oran 2 ? b)Likidite Oranı 1,2 ? c)Nakit Oran 0,50 ? d)Brüt Satış Karı Oranı 0,35 ? e)Faaliyet Karı Oranı 0,25 ? f)Net İşletme (Çalışma) Sermayesi ?

X Sanayi ve Ticaret A.Ş.’nin Ek’te yer alan Bilançosundan ve aşağıda verilen bilgilerden yararlanarak şirketin 2013 yılına ilişkin oranlarını hesaplayınız. Bu oranlar yardımıyla, sektöre ait standartları da dikkate alarak şirketin likidite ve karlılık durumunu analiz ediniz ve ulaştığınız sonuçları yorumlayınız.

AKTİF (VARLIKLAR) 2012

Bin TL 2013

Bin TL

I-DÖNEN VARLIKLAR 1.570 2.783 A.Hazır Değerler 110 80 B.Ticari Alacaklar 450 1.100 C.Diğer Alacaklar 600 1.250 D.Stoklar 400 350 E.Gel. Ayl. Ait Gid. Ve Gel. Tahak. 3 2 G.Diğer Dönen Varlıklar 7 1 II-DURAN VARLIKLAR 1.500 6.000 A.Ticari Alacaklar - - B.Diğer Alacaklar - 4.400 C.Mali Duran Varlıklar 900 850 D.Maddi Duran Varlıklar 599 700 E.Gel. Ayl. Ait Gid. Ve Gel. Tahak. - 48.5 E.Diğer Duran Varlıklar 1 1.5 AKTİF TOPLAM 3.070 8.783 PASİF (KAYNAKLAR) I.KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 1.518 3.233 A.Mali Borçlar 1.200 2.750 B.Ticari Borçlar 206 320 C.Diğer Borçlar 2 11 D.Alınan Avanslar 35 8 E.Öden. Vergi ve Diğer Yükümlülükler 25 44 E.Borç ve Gider Karşılıkları 50 100 II-UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 762 4.680 A.Mali Borçlar 580 4.358 B.Ticari Borçlar 2 2 C.Borç ve Gider Karşılıkları 180 320 2013 Gelir Tablosu Bin TL III-ÖZKAYNAKLAR 790 870 Net Satışlar 5.000 A.Ödenmiş Sermaye 100 100 Satışların Maliyeti 3.100 B.Sermaye Yedekleri 520 540 Brüt Satış Karı 1.900 C.Kar Yedekleri 75 110 Faaliyet Karı 1.200 D.Dönem Net Karı 95 120 Dönem Karı (VÖK) 220 PASİF TOPLAMI 3.070 8.783 Dönem Net Karı 120

-Net satışlar, 2013 yılında, 2012 yılına göre % 90 artmıştır.


54

CEVAP

Cari Oran : Dönen Varlıklar : 2 783 000 : 0,86 KVYK 3 233 000

Asit Test Oranı :

Dönen Varlıklar - Stoklar :

2 783 000 – 350 000 : 0,75 KVYK 3 233 000

Nakit Oranı : Hazır Değerler + Menkul Kıymetler : 80 000 + 0 : 0,025 KVYK 3 233 000

Brüt Satış Karlılığı : Brüt Satış Karı : 1900 000 : 0,38 Net Satışlar 5000 000

Faaliyet Karlılığı : Faaliyet Karı : 1200 000 : 0,24 Net Satışlar 5000 000

Net Çalışma Sermayesi : Dönen Varlıklar – KVYK : 2783 000 – 3233 000 : -450 000

Sektör Oranı X Şirketi Oranı a)Cari Oran 2 0,86 b)Likidite Oranı 1,2 0,75 c)Nakit Oran 0,50 0,025 d)Brüt Satış Karı Oranı 0,35 0,38 e)Faaliyet Karı Oranı 0,25 0,24 f)Net İşletme (Çalışma) Sermayesi 450 000 noksan

a) İşletmenin cari oranı 0,86 olarak hesaplanmıştır. Bu durum işletmenin KVYK’larını karşılamada yeteri

kadar dönen varlığı olmadığının bir göstergesidir. İşletme mevcut durumunda borçlarını ödeme sıkıntısı çekmektedir. Bununla beraber işletmenin günlük faaliyetlerini gerçekleştirecek yeterli seviyede dönen varlığı bulunmamaktadır. Bu durumu ayrıca net çalışma sermayesi noksanı olan 450.000 TL’den açıklayabiliriz. Buna rağmen işletmenin bulunduğu sektöre nazaran durumunun oldukça kötü olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır.

b) İşletmenin likidite oranları stok unsurundan bağımsız olarak KVYK’larının ödenebilirliğini gösteren oranlardır. Bu durum işletmenin zaten yetersiz olan dönen varlıklarının giderecek azalacağını gösterir. Kaldı ki işletme şuan itibariyle borçları ödeyebilme kabiliyetine sahip değildir. En azından bu oranın sektör oranına yakın bir seviyede olması beklenir.

c) İşletmenin nakit oranının en azından %20 seviyesinde olması gerekmektedir. Kaldı ki bu oran sektör içinde %50 seviyesindedir. Ancak mevcut durumda oranın %2 seviyesinde olması nakit akışlarının yeterli olmadığını göstermektedir.

d) İşletmenin brüt satış karı oranının sektör oranından daha fazla olması olumlu bir durumdur. Bu işletmenin rakiplerine nazaran daha az maliyetle daha fazla karlılık elde ettiğinin bir göstergesidir.

e) İşletmenin faaliyet karı oranı sektör oranı kadar olmasa da yakın bir seviyede seyretmesi önemlidir. Bu durumda işletmenin esas faaliyetlerinden kaynaklı karlılık seviyesinin yeterli olduğunu söyleyebiliriz.


55

7. ABC Sanayi ve Ticaret A.Ş.’nin 31.12.2012 tarihli gelir tablosu ve bilançosunun bazı kalemleri aşağıdaki gibidir:

Gelir Tablosu 2012 Dikey Analiz % Brüt Satışlar 615.000 112 Satış İndirimleri (-) 67.000 12 Net satışlar 548.000 100 Satışların Maliyeti (-) 462.000 84 Brüt Satış Karı 86.000 16 Faaliyet Giderleri (-) 31.000 6 Faaliyet Karı 55.000 10 D Faal.Ol.Gelir ve Karlar 16.000 3 D Faal.Ol.Gider ve Zararlar (-) 1.900 0,3 Finansman Giderleri (-) 20.100 3,6 Olağan Kar 49.000 8,9 Ol.dışı Gelir ve Karlar 7.500 1,3 Ol.dışı Gider ve Zararlar(-) 5.500 1 Dönem Karı 51.000 9,3 Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülükler Karşılıkları(-) 9.000 1,6 Dönem Net Karı 42.000 7,6

Özsermaye (Ortalama) 500.000.- Ticari Alacaklar (Ortalama) 27.400.- ABC Sanayi ve Ticaret A.Ş.’nin, verilen Gelir Tablosu kalemlerinden ve Bilanço kalemlerinden hareketle, aşağıdaki oranları hesaplayınız, sektör ortalamalarını da dikkate alarak analiz ediniz ve yorumlayınız. Sektör Ortalaması a) Alacak Devir Hızı Oranı ve Süresi, 25 ve 14 gün b) Öz kaynak Karlılık (Öz kaynakların Amortismanı)

Oranı, %15 c) Finansman (Faiz)

Giderlerini Karşılama Oranı, 8


56

CEVAP

(a)

Alacak Devir

Hızı Oranı : Net (Kredili) Satışlar : 548 000 : 20 defa Ticari Alacaklar 27 400

Alacakların Tahsilat Süresi : 360 gün / Alacak Devir Hızı : 360 / 20 : 18 gün İşletme alacaklarını yılda 20 kez ve 18 günde bir tahsil etmektedir. Sektör ortalaması alacak devir hızında 25 ve tahsilat süresi ise 14 gün olup, işletme sektör ortalamasına göre alacak devir hızı daha düşük ve tahsilat süresi ise daha uzundur.

(b)

Öz Kaynak Karlılığı : Dönem Net Karı : 42 000 : 0,08 Öz Kaynaklar 500 000

Öz kaynak karlılık oranı işletme ortakların yatırdığı her bir liranın getirisi bakımından önemlidir. Bu durumda işletmenin ortakları buradaki karlılık seviyesini ölçmek durumundadırlar. İşletmenin her bir liralık öz kaynağı karşısında karlılık seviyesi 0,08 olarak gerçekleşmiştir. Sektör ortalamasına göre bu oran oldukça düşüktür.

(c)

Faiz Karşılama Oranı : Dönem Karı + Faiz Gideri : 51 000+ 20 100 : 3,5 Faiz Gideri 20 100

Sektör ortalaması 8 olan faiz karşılama oranı işletmede 3,5 olarak gerçekleşmiştir. Bu oran işletmenin ödemek zorunda olduğu faizleri kaç kere kazandığını göstermektedir. İşletme ödemek zorunda olduğu faizin 3,5 katını kazanmaktadır. İşletmenin faiz ödemeye elverişli geliri, ödemek zorunda olduğu faizin 3,5 katıdır. Sektör ortalamasının çok altında bir değerdir. İşletme borç faizlerini kolaylıkla ödeme olanağına sahip değildir. Bu oranın düşük olması, işletmenin yıllık faiz yükünü kolaylıkla karşılayamaması, işletmeyi mali açıdan zor durumda bırakabilir.


57

8. “Finansal Kaldıraç” kavramını ve sermaye yapısına etkisini kısaca açıklayınız.

CEVAP Finansal kaldıraç, bir işletmenin toplam sermaye yapısı içindeki yabancı kaynakların (toplam borçlar/toplam aktifler) oranını ifade eder. Kaldıraç kullanımı esas olarak, başkasının parasını (borç) kullanarak para kazanma demektir. Finansal kaldıracın artması, işletmenin faaliyet karını ve aktif verimliliğini artırır. Artan faaliyet karı ve aktif verimliliği ise özsermaye verimliliğinin yükselmesi demektir. Ancak yüksek kaldıraç oranı, belli bir seviyeden sonra yüksek finansal risk anlamına gelir. Çünkü piyasa koşullarının olumsuz yönde değişmesi veya satışların azalması durumunda işletme faaliyetinin sürdürülememesi ve tasfiye riski söz konusu olabilir.


58

9. ABC Sanayi ve Ticaret A.Ş.’nin 31.12.2011 ve 31.12.2012 tarihli Bilançoları aşağıdaki gibidir: BİLANÇO KALEMLERİ AKTİFLER 2012 I-DÖNEN VARLIKLAR 4.196.000 A.Hazır Değerler 21.000 B.Menkul Kıymetler 500.000 C.Ticari Alacaklar 2.165.000 D.Stoklar 1.510.000 II-DURAN VARLIKLAR 1.804.500 A.Ticari Alacaklar 500 B.Mali Duran Varlıklar 204.000 C.Maddi Duran Varlıklar 1.600.000 AKTİF GENEL TOPLAMI 6.000.500 PASİFLER I-KISA VAD. YAB. KAYNAKLAR 2.705.000 A.Mali Borçlar 1.200.000 B.Ticari Borçlar 630.000 C.Diğer Borçlar 275.000 D.Borç ve Gider Karşılıkları 600.000 II-UZUN VAD. YAB. KAYNAKLAR 225.500 A.Diğer Borçlar 4.000 B.Borç ve Gider Karşılıkları 221.500 III-ÖZKAYNAKLAR 3.070.000 A.Ödenmiş Sermaye 1.310.000 B.Sermaye Yedekleri 780.000 C.Kâr Yedekleri 810.000 D.Dönem Net Kârı 170.000 PASİF GENEL TOPLAMI 6.000.500

ABC Sanayi ve Ticaret A.Ş.’nin 31.12.2012 tarihli Bilanço kalemlerinden hareketle, 2012 yılı için aşağıdaki oranları hesaplayınız, sektör standardını da dikkate alarak yorumlayınız.

Sektör

Standardı a- Finansal Kaldıraç Oranı %65 b- Stok Bağımlılık Oranı %70 c- Maddi Duran Varlık / Devamlı Sermaye Oranı %50


59

CEVAP

(a)

Finansal Kaldıraç Oranı 2012 : Yabancı Kaynaklar : 2 705 000 + 225 500 : 0,49 Aktif Toplamı 6000 500

İşletmenin finansal kaldıraç oranı %49’dur ve sektör ortalaması olan %65’e göre bu oran düşüktür. İşletme varlıklarının yüzde %49’nu yabancı kaynaklarla finanse etmektedir. Bu oranın düşük olması, işletmenin finansman risk içermediğini, kredi verenler açısından emniyet marjının geniş olduğunu, işletmenin faiz ve borçlarını ödeyememe nedeniyle mali yönden zor duruma düşme olasılığının düşük olduğunu göstermektedir. Ancak diğer yandan işletmenin sahipleri, daha fazla sermaye ile daha az bir kaynağa egemen oldukları, emniyeti ön planda tuttukları söylenebilir. İşletme yöneticileri, emniyet ile yüksek karlılık arasındaki dengeyi iyi kurmuşlar, işletmenin finansmanında emniyet ve kar elde etmek amaçlarını bağdaştırmışlardır.

(b)

Stok Bağımlılık Oranı 2012 : KVYK – (Hazır Değ + Men. Kıy.) : 2 705 000-(21000+500 000) : %145 Stoklar 1510 000

İşletmenin stok bağımlılık oranı %145 olup, sektör ortalaması olan %70’in iki katından fazladır. Hazır değerler ve menkul kıymetler çıkarıldıktan sonra kalan kısa vadeli yabancı kaynaklar, stokların yaklaşık 1.5 katı kadardır. Bu oran sektöre göre oldukça yüksektir. İşletme, kısa vadeli borçlarını ödeyebilmek için mevcut stoklarının 1.5 katı daha satış yapılması gerektiğini gösterir. İşletmenin stoklara olan bağımlılığı yüksektir.

(c) MDV – Devamlı Sermaye Oranı : MDV : 1600 000 : %49 UVYK + Öz Kaynaklar 225 500 + 3070 000

İşletmenin maddi duran varlık-devamlı sermaye oranı %49 olup, sektör ortalaması olan %50’ye çok yakın bir değer çıkmıştır. Bu oranın %100’den düşük olması %49 gibi bir oranın olması, işletmenin maddi duran varlıklarını tamamını uzun vadeli kaynaklarla ve öz sermaye ile finanse edebildiğini göstermektedir. Bu durum ise olumludur. Çünkü işletmenin bu yatırımlarını finansman maliyeti olmayan öz kaynaklardan karşılaması beklenir.


60

10. X İşletmesinin 2014 yılı finansal tablolarından aşağıdaki veriler elde edilmiştir;

(000 TL) Satışlar 148.000 Satışların Maliyeti 58.000 Faaliyet Kârı 17.000 Dönem Kârı 19.000 Dönem Net Kârı 14.500 Ticari Alacaklar 39.000 Stoklar 37.300 Maddi Duran Varlıklar 41.500 Aktif Toplam 135.000 Özkaynaklar 112.000 KVYK 19.500

X İşletmesi için “Satışların Kârlılığı”, “Varlık Kârlılığı” ve “Özkaynak Kârlılığı” oranlarını hesaplayınız.

CEVAP

Satışların Karlılığı : Dönem Net Karı : 14 500 : %9,8 Satışlar 148 000

Varlıkların Karlılığı : Dönem Net Karı : 14 500 : %10,7 Aktif Toplamı 135 000

Öz Kaynak Karlılığı : Dönem Net Karı : 14 500 : %12,9 Öz Kaynaklar 112 000


61

11. (B) Anonim Şirketi’nin bilanço ve gelir tablolarından elde edilen bazı finansal göstergeler aşağıdaki gibidir:

Dönem Başı (TL)

Dönem Sonu (TL)

Net Kar 2.300.000 3.800.000 Toplam Öz kaynaklar 10.500.000 12.500.000 Faaliyet Giderleri 2.630.000 3.550.000 Toplam Varlıklar 24.000.000 30.000.000 Net Satışlar 90.000.000 135.000.000

a) Şirketin dönem başı ve dönem sonu öz kaynak ve varlık verimliliğine ilişkin oranları hesaplayınız. b) Öz kaynaklardaki artışın nedeni, şirketin çıkarılmış hisse senetlerinin borsa değerlerinde oluşan artış

olabilir mi?

CEVAP

(a)

Dönem Başı Dönem Sonu Net Kar / Net Satışlar : 0,025 0,028

Net Satışlar / Öz Kaynaklar : 8,57 10,80 Net Kar / Öz Kaynaklar : 0,22 0,30

Faaliyet Gideri / Net Satışlar : 0,029 0,026 Net Satışlar / Toplam Varlıklar : 3,75 4,50

Net Kar / Toplam Varlıklar : 0,096 0,126

(b)

Öz kaynaklardaki artışın nedeni, şirketin çıkarılmış hisse senetlerinin borsa değerlerinin yükselmesi olamaz. Şirketin sermayesini oluşturan hisse senetlerinin borsa değerlerindeki artış veya düşüşlerin özkaynak hesaplarına yansıtılmaması gerekir.


62

12. Öz kaynakları 67.500 TL ve aktif toplamı 100.000 TL olan XYZ işletmesinin bazı gelir tablosu kalemleri aşağıdaki gibidir. Gelir tablosunu düzenleyerek aşağıdaki rasyoları hesaplayınız.

GELİR TABLOSU KALEMLERİ

Brüt Satışlar 25.800 Satış İndirimleri 800 Net Satışlar 25.000 Satışların Maliyeti 19.000 Faaliyet Gideri 3.100 Diğer Faal. Olağan Gelir ve Karlar 1.600 Diğer Faal. Olağan Gider ve Zararlar 50 Finansman Gideri 800 Olağandışı Gelir ve Karlar 200 Olağandışı Gider ve Zararlar 50 Dön. Karı Vergi ve Yas. Yüküm. Karş. 800

a) İşletmenin dönem net kârının öz kaynaklara oranını hesaplayınız. b) İşletmenin brüt satış kârını oranını hesaplayınız. c) İşletmenin faaliyet kârı oranını hesaplayınız. d) İşletmenin olağan kâr oranını hesaplayınız. e) İşletmenin dönem net kârı oranını hesaplayınız. f) İşletmenin dönem kârı oranını hesaplayınız. g) İşletmenin aktif devir hızı oranını hesaplayınız. h) İşletmenin yatırım kârlılığını (Du Pont analizi) hesaplayınız.


63

CEVAP

(a)

D. Net Karı / Öz Kaynaklar : Dönem Net Karı : 3000 : 0,044 Öz Kaynaklar 67 500

(b)

Brüt Satış Karı Oranı : Brüt Satış Karı : 6 000 : 0,24 Net Satışlar 25 000

(c)

Faaliyet Karı Oranı : Faaliyet Karı : 2900 : 0,116 Net Satışlar 25 000

(d)

Olağan Kar Oranı : Olağan Kar

: 3650

: 0,146 Net Satışlar 25 000

(e)

Dönem Net Karı Oranı : Dönem Net Karı : 3000 : 0,12 Net Satışlar 25 000

(f)

Dönem Karı Oranı : Dönem Karı : 3800 : 0,15 Net Satışlar 25 000

(g)

Aktif Devir Hızı : Net Satışlar : 25 000 : 0,25 Aktif Toplamı 100 000

(h)

Yatırımın Karlılığı : Kar Marjı : 0,15 : 0,038 Aktif Devir Hızı 0,25

smmm yeterlİlİk - fuathoca.net · i. karşılaştırmalı tablolar analizi (yatay analiz) ii....

Documents