I UVOD U GEOGRAFIJU

Odredjenje geografske nauke

1. Definiši gografsku nauku:- to je nauka o položaju, kretanju, veličini, obliku i životu zemlje (same po sebi i u

odnosu na čoveka)- nauka koja proučava razvitak i strukturu geografske sredine- nauka koja proučava geograski prostor (omotač Zemlje sa sve četiri sfere).

2. Definiši geografski prostor:- to je trodimenzionalni omotač zemlje koga čine litosfera, atmosfera, hidrosfera i

biosfera.3. Navedi zadatak geografije:

- proučiti sve komponente gografske sredine- ustanoviti odnos, uticaj i ravzoj tih komponenti po regionima- naći i formulisati zakonitosti razvitka geografske sredine- planirati razvoj regija, utvrditi karakter i obim promena i regulisati odnos između

prirode i društva.4. Navedi osnovna obeležja gografije kao nauke:

- ima svoj predmet proučavanja- ima svoju teoriju- ima svoje metode i jezik proučavanja gografske sredine- rezultati do kojih dolazi su primenljivi u praksi

Sistematizacija gografije1. Opšta podela geografije:

- teorijska geografija- opšta geografija

- regionalna geografija- geografska regionalizacija

2. Glavne grane geografije:- fizička geografija- društvena geografija

- regionalna geografija

Sistematizacija fizičke geografije3. Discipline fizičke geografije:

- geomorfologija- klimatografija- hidrologija- biogeografija- kriologija

- geokriologija- geohemija- geofizika predela- fizičko-geografsko rejoniranje

Sistematizacija društvene geografije1. Discipline društvene geografije

- geografija stanovništva- demografija- geografija naselja- ekonomska geografija- saobraćajna geografija

- medicinska geografija- politička geografija- istorijska geografija- društveno-geografsko

rejoniranje

Sistematizacija regionalne geografije1. Disciplina regionalne geografije

- opšta- nacionalna

- ostale naučne discipline

2. Disciplina opšte regionalne geografije- regionalna geografija Evroazije i Severne Amerike- regionalna geografija Južne Amerike, Afrike i Australije

3. Discipline nacionalne regionalne geografije- regionalna geografija Srbije- geografske regije Srbije

4. Ostale naučne discipline regionalne geografije- opšta turistička geografija- turistička geografija- geografija životne sredine

Ostale naučne discipline geografije5. Ostale discipline geografije

- kartografija- matematička geografija- vojna topografija- teorija geografskog položaja- primenjena geografija- zaštita i unapređenje životne sredine- metodita nastave geografije

II POLOŽAJ PROSTORA SRBIJE

Geografski položaj Srbije1. Sa kojih stanovništva se razmatra položaj nekog prostora

- matematičko-astornomski- fizičko-gegrafskom- društveno-geograski- ekonomsko-geograski- kompleksan geograski položaj

2. Aspekti razmatranja položaja Srbije- položaj na Zemlji- položaj u odnosu kopna i mora- položaj u Južnoj Evropi- položaj u odnosu na važne međunarodne komunikacije- položaj u Srednjoj Evropi- položaj na Balkanskom poluostrvu- položaj u odnosu na prirodna bogatstva- geostrategijski položaj Srbije

3. Vrste položaja geograskog prostara sa aspekta kopna i mora- kontinentalan (Srbija)- polukontinentalan (manjim delom izlazi na more)- ostrvski (2/3 je vezana za more)- poluostrvski

4. Koji su aspekti razmatranja položaja Srbije na Zemlji- u severnoj Zemljinoj hemisferi- u severenom umerenom toplotnom pojasu- u srednje-Evropskoj umerenoj zoni

5. Krajnje tačke Srbije- severne geografske širine: 46°11′25′′- južne geografske širine: 41°51′08′′- istočne geografske dužine: 18°50′43′′- zapadne geografske dužine: 23°00′42′′

Geostrategijski položaj Srbije1. Determinante geostrategijskog položaja uopšte

- istorijske okolnosti nastajanja državnosti i suvereniteta- neposredno i šire okruženje prostora- odnos oblika i veličine prema susedima- blizina važnih komunikacija- položaj u odnosu na važne regione- odbrambeno-zaštitne sposobnosti države- ekonomske mogućnosti države u oblasti odbrane- uticaj geografskog faktora- demografske odlike prostora- dostignuti stepen priprema za odbranu- društveno-političko uređenje- orijentisanost unutrašnje i spoljne politike

- stanje ljudskih i građanskih prava i sloboda- istorijsko nasleđe- kulturni nivo i stanje duhovnosti naroda

2. Grupe činilaca koje utiču na geostrategijski položaj Srbije- spoljašnji- unutrašnji

- geografski

3. Na koji način stanje međunarodnih odnosa utiče na geostrategijski položaj Srbije:- proces globalizacije- proces mondijalizacije- porast terorizma u svetu- porast uticaja finansijskih oligarha- prisutnost velikih obmana

4. Šta determiniše položaj Srbije u Južnoj Evropi (koje komponente):- Jadranska, Egejska i Crnomorska komponenta

5. Položaj Srbije u odnosu na važne međunarodne komunikacije:- uzdužni snop Berlin-Beogad-Bliski Istok- snop 45. paralele- poprečni snom Beč-Bukurušt-Moskva- dunavski rečni plovni put- atlansko-sredozemno-indijski pomorski put- pomorski put oko Afrike- koncept brzih evropskih pruga- komunikacijsko čvorište Beograd-Kraljevo-Skoplje-Niš-Sofija

6. Šta determiniše položaj Srbije u Srednjoj Evropi:- Panonska, Srednjeevropska i dunavska komponenta

7. Šta čini položaj Srbije na Balkanskom poluostrvu:- pripada joj 80% Balkana (južno od Save i Dunava)- među najvećim je zemljama manevarskog prostora Balkana (Kraljevo,

Priština, Skoplje, Sofija, Niš)- u celini joj pripada moravsko udolina- Beograd je severna kapija Balkana- pripada joj južni deo Panonskog prirodnog otvora- presecaju je najvažnije Balkanske komunikacije

8. Kakav je položaj Srbije (aspekti razmatranja njenog položaja) u odnosu na prirodna bogatstva:

- Transilvanija, Panonska nizija, Bliski Istok- prirodni izvori kvalitetne vode- termomineralni izvori- turistički centri

III MATEMATIČKO-GEOGRAFSKE ODLIKEPROSTORA SRBIJE

Veličina i oblik geografskog prostora1. Vrste veličine geografskog prostora su:

- male do 200 000 km²- srednje od 200 000 km² do 1 000 000 km²- velike preko 1 000 000 km²

2. Vrste oblika geografskog prostora:- prikupljeni- poluprikupljeni

- razvučeni

IV PRIRODA SRBIJE

Geološka građa Srbije1. Vrste stena po načinu postanka:

- matmatske- sedimentne

- metamorfne- eolske

2. Koje su vrste sedimentnih stena- klasične ili mehaničke- hemijske

- organogene ili biogene

3. Koje su kategorije zemljišta zavisne od tvrdoće:- meko zemljište I kategorije- meko zemljište II kategorije- srednje tvrdo zemljište- tvrda zemljišta- meke stene- čvrste stene- veoma čvrste stene

Vrste stena1. Vrste klasičnih ili mehaničkih sedimenata su:

- šljunčani- peščani

- prašinasti- glineni

2. Vrste organogenih sedimenata su:- zoogeni- fitogeni

- fito-zoogeni

3. Metamorfne stene se dele na:- kristalasti škriljci - masivne stene

4. Magmatske stene se dele na:- dubinske- površinske

- izlivene- žične

Reljef kopna1. Oblici vertikalne razgrane reljefa su:

- ravničarski reljef 0 - 200 m- brdski reljef 201 - 500 m- niske planine 501 - 1 000 m- srednje planine 1 001 - 2 000 m- visoke planine preko 2 001 m

2. U pozitivnom smeru vertikalna razgrana obuhvata 99,47% kopna a u negativnom obuhvata 0,53% kopna.

3. Varijante horizontalne razgrane reljefa su:- planine se nalaze u perifernim delovima- planine su u centralinim delovima- planine su u jednom delu preostora- naizmenični raspored planina i nizija

4. Varijante prohodnosti su:- prohodno- ograničeno prohodno

- jako ograničeno prohodno- neprohodno

5. U kom se smeru razmatra reljef kopna:- pozitivnom - negativnom

Reljef kopna Srbije1. Vertikalnu razgranu reljava kopna Srbije čine:

- ravnice 39,17%- brda 24,31%- ukupno planine 36,52%- niske planine 26,49%- niže srednje planine 8,64%- više srednje planine 1, 20% (ukupno srednje planine 9,84%)- visoke planine 0,19%

2. Na manevarsko zemljište u Srbiji otpada 63,483. Na brdsko-planinsko zemljište u Srbiji otpada 60,83%4. Kraški reljef u Srbiji zauzima 9,5%5. Prosečna nadmorska visina u Srbiji iznosi 470m6. Preko 1000m nadmorske visine ima 10,03%

Kraški reljef Srbije1. Tipovi krasa:

- holokras (potpuni kras)- merokras (netpotpuni kras)

2. Koji su površinski kraški oblici zastupljeni u reljefu Srbije- škrape- vrtače

- uvale- kraška polja

3. Koji su podzemni kraški oblici zastupljeni u reljefu Srbije:- jame- pećine

4. Koji su tipovi krasa zastupljeni u reljefu Srbije:- Beogradski merokras- prelazni tip Jure

- prelazni tip Kosova- Dinarski holokras

5. Varijante holokrasa u Srbiji su:- ljuti- jaki

- blagi

6. Pećine u Srbiji:- Ušački pećinski sistem- Bogovinska pećina- Rajkova pećina- Resavska pećina- Zlotska pećina

- Risovača pećina- Mermerna pećina- Petnička pećina- Ceremošnja pećina- Podpećka pećina

Meteorološki i klimatski uslovi u Srbiji1. Činioci koji utiču na stvaranje vremena i klime u prostoru Srbije:

- geografska širina- geografska dužina- blizina mora

- raščlanjenje reljefa- velike geografske oblasti

2. Koje su izvorišne oblisti hladnih vazdušnih masa za prostor Srbije:- Arktik- Sibir

- Severni Atlanitk

3. Koje su izvorišne oblasti toplih vazdušnih masa za prostor Srbije:- afričko kopno- Sredozemno more

- Atlanski okean

4. Vrste klime zastupljena u prostoru Srbije:- kontinentalna- umereno kontinentalna- planinska

5. Prosečna količina padavina u Srbiji je 724 mm

Meteorološke i klimatske pojave i elementi1. Meteorološke pojave su:

- magla- oblak- kiša- grad- slana- poledica

- grmljavina- inje- isparavanje- sneg- susnežica

2. Meteorološki i klimatski elementi su:- sunčevo zračenje ili

insolacija- zemljino zračenje –

radijacija- temperatura vazduha- vazdušni pritisak

- vlažnost vazduha- veličina isparavanja- oblačnost- dužina trajanja sunčevog

sjaja- količina padavina

- vetrovitost - snežni pokrivač3. Na Zemlji su formirani toplotni pojasevi

- jedan topli 23°27′ sgš, i 23°27′ jgš- dva umerena 23°27′- 66°33′ sgš, i 23°27′- 66°33′ jgš- dva hladna severno 66°33′ sgš, i južno 66°33′ jgš

Meteorološki i klimatski uslovi1. Po nameni i sadržaju, prognoze vremena mogu biti:

- opšte- specijalne

2. Prema vremenu prognoze vremena mogu biti:- kratkoročne do 48 sati- srednjoročne do 3-5-7-10 dana- dugoročne do nekoloko meseci, godina

3. Prema načinu postanka vetrova su:- stalni- periodični

- lokalni

4. Vreme može biti:- vedro (oblačnost do 20%)- oblačno (oblačnost od 20-80%)- tmurno (oblačnost veća od 80%)

5. Podela vetrova prema brzini:- umereni do 8,9m/s- jaki od 8,9m/s do 20,7m/s- olujni preko 20,7m/s

6. Prosečne temperature vazduha u kontinentalnoj-panonskoj oblasti iznosi 16,3°C a u umereno-kontinentalnoj-planinskoj oblasti iznosi 14,2°C.

7. Prosečne količine padavina u kontinetalnoj oblasti iznosi ni 400mm u Vojvodini a u Bačkoj i Banatu 500-600mm, a u umereno-kontinentalnoj (planinska) oblasti iznosi 1 070mm.

Vode uopšte1. Svetsko more pokriva 70,8% ukupne površine Zemlje.2. Mora mogu biti:

- sredozemna- ivična- međuostrvska

3. Kopnene vode:- na podzemne vode otpada 93,3%- na površinske vode otpada 6,7%

4. Oblici površinskih voda su:- reke, kanali, močvare, jezera, lednici

5. Navedi vrste jezera:- tektonska- erozivna- akumulativna

- glacijalna- rečna- eolska

- veštačka

Reke1. U odnosu na dužinu, reke se dele na:

- kratke do 50 km- srednje od 50 do 200 km- dugačke, duže od 200 km

2. Prema širini, reke mogu biti:- male širine, do 60 m- srednje širine od 60 do 300 m- velike širine preko 300 m

3. Prema brzini rečnog toga, reke mogu biti:- spore reke do 0,5 m/s- srednje brzine od 0,5 do 1 m/s- brze reke, od 1 do 2 m/s- veoma brzre reke, preko 2 m/s

4. Prema dubini, reke mogu biti:- plitke do 2m- srednje dubine, od 2m do 5m- duboke preko 5m

5. Prema nagibu, rečne obale mogu biti:- blage obale, do 15 stepeni- strme obale od 15 do 45 stepeni- okomite obale preko 45 stepeni

6. Ukupna dužina reka u Srbiji je 21 325 km

Rekedužina u Srb: najveća širina: br. mostova: brzina toka: br.pritoka

Dunav 588 km 600-3200m 7p, 1ž, 2p-ž 0,8-1,1 m/s

Sava 206,5 km 770 m 6p, 3ž, 2p-ž 0,5-1 m/sTisa 164 km (966) 250 m 6 10

V. Morava 118 km 15-120 m 7p, 1ž, 1p-ž 32J. Morava 470 10-40 do 70-100 157

Z. Morava 210 do 150 m 85

Hidrografska mreža u Srbiji1. Kojim slivovima pripadaju reke u Srbiji:

- Crnomorskom 92,16%- Jadranskom 5,66%- Egejskom slivu 2,18%

2. Navedi podatke o rekama Srbije- koliko ima reka dužih od 10 km: 982- kolika je gustina rečne mreže: 941m/km²- koliko rečne mreže pripada vodenim tokovima normalnih terena: 98%

3. Navedi osnovne podatke o kanalima u Srbiji:- ukupna dužina glavnih kanala: 930 km- ukupna plovnost kanala: 664 km, sa Begejskim kanalom je 741 km- dužina kanala DTD je 273 km (preko 80 mostova)- ukupna dužina kanala je 2160 km- širina kanala od 60 do 150 m- dubina kanala od 2 do 5 m

Jezera u Srbiji1. Opšta podela jezera:

- tektonska- erozivna

- akumulativna- veštačka

2. Po načinu postanka dele se na:- tektonska- glacijalna- rečna

- eolska- veštačka

3. Najznačajnija jezera u Srbiji:- Đerdapsko- Palićko- Ludoško- Zlatarsko

- Perućac- Vlasinsko- Rusanda- Zvorničko

4. Koja su najznačajnija veštačka jezera u Srbiji:- Đerdapsko- Zvorničko- Bajina Bašta- Zlatarko

- Perućačko- Gazivode- Kokin Brod- Vlasinsko

Pedološki tipovi tla i vegeracije1. Navedi tipska zemljišta na prostoru Srbije:

- černozem- degradirani černozem- podzoli- ganjače- smonice- crvenica

- planinska crnica- slatine- aluvijalna zemljišta- močvarna-hidrogena tla- slatine ili slana zemljišta- litogena zemljišta

2. Navedi atipska zemljišta na prostoru Srbije:- eluvijalna skeletna

zemljišta- deluvijalna zemljišta

- eolska zemljišta- aluvijalna zemljišta- antropogena tla

3. Koje su osnovne biljen zajednice:- šume- travne oblasti

- tundre- pustinje

4. Šume u Srbiji zauzimaju 26,18% od toga:- listopadne 24,22%- četinarske 2,07%

- mešovite 1,67%5. Travne oblasti:

- suvate- stepe

- livade i pašnjaci- savane

6. Spratovnost šuma:- I sprat: visoko drveće- II sprat: grmlje i žbunje- III sprat: trave i zeljaste biljke- IV sprat: mahovine, lišajevi i gljive

7. Spratovi šuma u Srbiji:- hrastove šume do 600m negde i do 1000m nadmorske visine- bukove šume od 600m/1000m – 1600m nadmorske visine- četinarske šume od 1400 – 2100m nadmorske visine- zakržljalo drveće od 2100 – 2500m nadmorske visine

8. Pustinje: Sahara, Libijska pustinja, Klahari, Nubija, Namib, Gabi ili Šamo, Kara-kum, Takla-kum, Ter, Sirijska pustinja, Nefud, Velika australijska pustinja, Atakama, Velika slana pustinja.

V DRUŠTVENO-GEOGRAFSKEODLIKE SRBIJE

Stanovništvo Srbije1. Kvantitativna obeležja stanovništva su:

- brojsnost stanovništva- gustina stanovništva

- teritorijalni raspored

2. Strukture stanovništva:- polna- starnosna- nacionalna- obrazovna

- stanovništvo na privremenom radu u inostranstvu

3. Šta čini biološku strukturu stanovništva:- polna i starosna struktura

4. Stanovništvo Srbije iz 2002.god- ukupan broj 9 665 437- centralni deo Srbije 5 466 009 - 56,55%- Vojvodina 2 031 992 - 21,02%- Kosovo i Metohija 2 164 436 - 22,45%

5. Stanovništvo Srbije u odnosu na stanovništvo:- sveta: 0,2%- Evrope: 1,32%- susednih zemalja: 16, 75%

Prirodno i prostorno kretanje stanovništvaSrbije

1. Navedi podatke o prirodnom priraštaju stanovništva Srbije:- popis iz 1939. - 11,2%- popis iz 1948. - 17,2%- popis iz 1953. - 14,5%- popis iz 1961. - 11,2%- popis iz 1971. – 8,9%- popis iz 1981. – 6,8%- popis iz 1991. – 4,6%- popis iz 2002. – 1,4%

2. Prirodni priraštaj u Srbiji 2002. godine- centralni deo Srbije: - 2,1%- Vojvodina: - 4,2%- Kosovo i Methoija: 15,7%

3. Posle II sv rata 40% stanovništva migrilalo je na relaciji selo-grad.

Strukture stanovništva Srbije1. Starosna struktura stanovništva Srbije iz 2002. godine:

- starosna grupa 0-19 god: 22,30%- starosna grupa 20-39 god: 26,40%- starosna grupa 40-59 god: 28,93%- starosna grupa 60-74 god: 17,22%- starosna grupa preko 75 god: 5,88%- starosna grupa 20-59 god: 55,33- prosečna dužina trajanja života 71,8 godina- prosečna dužina trajanja života žena 74,7 godina- prosečna dužina trajanja života muškaraca 68,9 godina

2. Nacionalna struktura stanovništva Srbije iz 2002. godine:- Srbi 66,07%- Crnogorci 0,94%- Albanci 20,79%- Mađari 3,03%- Bošnjaci 1,41%- Muslimani 0,2%- Jugosloveni 0,84%

- Romi 1,12%- Slovaci 0,61%- Hrvati 0,73%- Rumuni 0,36%- Bugari 0,21%- Bunjevci 0,21%- Vlasi 0,41%

3. Apsolutnu većinu stanovništva imaju:- Srbi u 151 opština- Albanci u 26 opština- Mađari u 7 opština- Bošnjaci i muslimani u 3 opštine- Bugari u 2 opštine- Slovaci u 1 opštini- Ukupan broj opština u Srbiji je 190 (cent. deo 116, Vojvodina 45, KiM 29)- Okruga ima 30 (centralni deo 18, Vojvodina 7, KiM 5)

4. Opštine u Vojvodini koje imaju apsolutnu većinu mađarskog stanovništva:- Ada, Mali Iđoš, Bačka Topola, Bečej, Kanjiža, Senta, Čoka.

5. Opštine u Raškoj regiji koje imaju apsolutnu većinu bošnjačko-muslimanskog stanovništva su:

- Tutin, Novi Pazar, Sjenica.6. Apsolutna većina Slovaka: Bačko Petrovo selo7. Apsolutna većina Bugara: Dimitrovgrad i Bosilegrad8. Polna struktura stanovništva Srbije:

- muško: 48,63% - žensko: 51,37%9. Obrazovna struktura stanovništva Srbije:

- osnovno obrazovanje: 58,25%- srednje obrazovanje: 31,78%- više obrazovanje: 2,53%- visoko obrazovanje: 7,45%

Ugalj i termoenergija u Srbiji1. Šta obuhvata energetika u Srbiji:

- ugalj i termoenergija- vode i hidroenergija

- nafta i zemni gas- solarna energija

2. Koje vrste uglja se eksploatišu u Srbiji:- lignit- kameni ugalj

- mrki ugalj- mrkolignitni ugalj

3. Koji su baseni kamenog uglja u Srbiji:- Ibarski - Timočko

(istočnosrbijanski)4. Koji su baseni mrkog uglja u Srbiji:

- Sensko-resavski- Zviški- Krepoljinski- Manasija- Aliksir- Bogovinski basen

- Ćićevac- Aleksinac- Jankova klisura- Vrdnik- Jelašnički basen

5. Koji su baseni mrkolignitnog uglja u Srbiji- Poljana- Mlavsko-Porečki- Kosjerićki- Užičko-Požeški- Zapadnomoravski- Sokobanjski- Sjenički- Krivovirski- Rađevački- Despotovački- Dobrinjski- Dragačevski

- Lubnički- Knjaževački- Timočki

6. Koji su baseni uglja lignita u Srbiji- Kosovski- Kostolački- Metohijski- Sjenički- Despotovački

- Kolubarski- Drenički- Mazgoški- Zaječarski- Kraljevački

7. Najznačajnije termoelektrane u Srbiji:- Kostolac- Drmno- Kolubara- Veliki Crljeni- Vreoci- Nikola Tesla 1 i 2 kod Obrenovca- Sistem TE Kosovo 1-5- Morava Svilajnac

8. Ukupne utvrđene rezerve uglja u Srbiji su 18,1 milijardi tona, a procene oko 24 milijarde tona.

9. Sa koliko procenata termoelektrane utiču u proizvodnji u Srbiji: 61,2%

Vodne snage i hidroenergija u Srbiji1. Navedi neto ukupne hidroenergetike potencijale reka u Srbiji:

- Drina: 15,10 iskoristivi: 11,80 kWh- Dunav: 11,10 iskoristivi: 6,65 kWh- Beli Drim: 1,01 iskoristivi: 0,65 kWh- Tisa: 0,23 iskoristivi: 0,08 kWh

2. Koje su najznačajnije hidroelektrane u Srbiji:- Uvac kod Sjenice- Kokin Brod kod

Zlatarskog jezera- Bistrica na Uvcu- Potpeć na Limu- Bajina Bašta 1 i 2- Zvornik na Drini

- Đerdap 1 i 2 na Dunavu- Ovčar Banja na Z.moravi- Vrla 1-4 na Vrli- Lisina kod Crne Trave- Gazivode na Ibru- Zavoj kod Pirota

3. U proizvodnji elektroenergije vodne snage učestvuju sa 30,6%

Nafta i prirodni gas1. Koje su naftonosne oblasti u Srbiji:

- Panonska- Dinarska (planinska)

- Vlaško-pontijska

2. Koji su naftonosni rejoni u Panonskoj naftovodnoj oblasti:- Srem- Banat- Bačka- Mačva- Posavina- Pocerina

- Tamnava- Veliko Pomoravlje- Stig- Braničevo- Zapadno Pomoravlje

Privredne oblasti i područja u Srbiji1. Navedi privredne oblasti u Srbiji:

- Severna - Centralna

- Južna

2. Navedi područja u Severnoj privrednoj oblasti:- Vojvođansko- Beogradsko

- Kolubarsko-pomoravsko

3. Navedi područja u Centralnoj privrednoj oblasti:- Zapadnomoravski - Nišavsko-topoličko

4. Navedi područja u Južnoj privrednoj oblasti:- Limsko-peštersko - Kosovsko-metohijsko

5. Navedi industrijske oblasti u Srbiji- Panonsko-beogradska - Centralna

6. Navedi područja u Panonskoj-beogradskoj oblasti:- Bačko-sremsko- Beogradsko

- Bačko-banatsko

7. Navedi područja u Centralnoj industrijskoj oblasti:- Timočko-pomoravsko- Zapadnomoravsko- Južnomoravsko

- Kosovsko-metohijsko- Limsko-peštersko

Poljoprivreda Srbije1. Navedi poljoprivredne oblasti u Srbiji:

- Panonska- Brdsko-planinska

2. Navedi područja u Panonskoj poljoprivrenoj oblasti:- Bačko-sremsko- Bantasko

- Šumadijsko-pomoravsko- Beogradsko

3. Navedi područja u Brsko-planinskoj poljoprivrednoj oblasti:- Zapadnomoravsko- Toplipko-nišavsko-južnomoravsko- Limsko-peštersko- Kosovsko-metohijsko

4. U Srbiji ima 6 108 239 ha poljoprivrednih površina.

Saobraćaj uopšte1. Elementi saobraćaja su:

- komunikacije sa stacionarnim instalacijama- saobraćajna sredstva sa pogonskom energijom- ljudi

2. Zavisno od ambijenta, saobraćaj može biti:- kopneni- vazdušni- vodeni

3. Komunikacijski objekti su:- komunikacijski pravac- komunikacijska-saobraćajna raskrsnica- komunikacijski saobraćajni čvor- komunikacijski snop

Železnički saobraćaj u Srbiji1. Gustina železničke mreže u Srbiji iznosi 4,3 km/100km²2. Severno od Save i Dunava se nalazi 40% svih železničkih pruga Srbije.3. Na prostoru ima ukupno 3 810 km železničkih pruga

Drumski saobraćaj u Srbiji1. Ukupna dužina puteva u Srbiji iznosi 40 845 km.2. Gustina putne mreže u Srbiji iznosi 48.66 km/100km²

Rečno-kanalski saobraćaj u Srbiji1. Ukupna plovnost reka i kanala u Srbiji iznosi 2 161 km.2. Plaovnost reka u Srbiji iznosi:

- Dunav: 588 km- Save: 206,5 km- Tise: 168 km

- Begeja: 75 km- Tamiša: 53 km- Velike Morave: 3 km

3. Plovnost kanala u Srbiji iznosi 664 km/741- Bačkih kanala: 356 km- Batantskih kanala: 308 km- DTD: 373 km

Uzdužni snopovi komunikacija u Srbiji1. Istočni: Kladovo-Negotin-Zaječar-Pro2. Banatsko-moravski: Kikinda-Zrenjanin-Beograd-Paraćin-Niš-Leskovac-Vranje3. Bačko-kosovski: Subotica-Novi Sad-Beograd-Kragujevac-Kraljevo-Kosovska Mitrovica-

Priština-Uroševac-Đeneral Janković-sa krakom: Koskovska Mitrovica-Peć-Đakovica-Prizren

4. Zapadni: Sombor-Bačka Palanka-Sremska Mitrovica-Šabac-Valjevo-Užice-sa krakom: Šabac-Loznica-Bajina Bašta-Priboj

Poprečni snopovi komunikacija u Srbiji1. Bačko-banatski: Sombor-Bečej-Kikinda2. Dunavsko-banatski: Bačka Palanka-Novi Sad-Zrenjanin-Vršac3. Savsko-podnuavski: Šid-Sremska Mitrovica-Beograd-Smederevo-Požarevac-Majdanpek-

Bor-Zaječar4. Šumadijsko-timočki: Loznica-Valjevo-Kragujevac-Paraćin-Zaječar5. Zapadnomoravsko-nišavski: Užice-Čačak-Kraljevo-Kruševac-Niš-Pirot-Dimitrovgrad6. Raško-toplički: Prijepolje-Sjenica-Novi Pazar-Kosovska Mitrovica-Kuršumlija-Niš7. Južni: Peć-Priština-Gnjilane-Vranje

Naselja u Srbiji1. Osnovni kriteriumi za definisanje naselja su:

- položaj- postanak- br. stanovnika- urbanistička struktura

- sadržanost i premljenost- funkcije- uloga u društvenom

životu određenog regiona2. Prema vrsti naselja broj stanovnika iznosi:

- varošice: od 2 000 – 5 000 stanovnika- varoši: od 5 001 – 10 000 stanovnika- manji gradovi: od 10 001 – 20 000 stanovnika- srednji gradovi: od 20 001 – 50 000 stanovnika- veći gradovi: od 50 001 – 100 000 stanovnika- veliki gradovi preko 100 001 stanovnika.

3. Naselja se po nastanku dele na:- spontano nastala- nastala pod uticajem neke intervencije- nastala pod direktnim uticajem države

4. Tipovi naselja u Srbiji su:- gradska- seoska

- mešovita

5. Tipovi gradova u Srbiji su:- mediteranski- tursko-istočnjački- mešoviti tip

- varoši patrijarhalnog režima

6. Tipovi sela u Srbiji su:- sela zbijenog tipa- sela razbijenog tipa

7. Koliko ukupno ima naselja u Srbiji: 6 155- centralni deo: 4 239- Vojvodina: 467- Kosovo i Metohija: 1 449

8. Koliko ima gradskih naselja u Srbiji: 2049. Koliko ima seoskih i mešovitih naselja u Srbiji: 5 95110. Gradsko stanovništvo čini 47,72% a seosko i mešovito 25,18%

VI REGIJE SRBIJE1. Koje su makroregije u Srbiji:

- Panonska makroregija- Planinsko-dolinska-kotlina makroregija

2. Koje su mezoregije u Panonskoj makrorgiji:- mezoregija Vojvodina- mezoregija Srednja Srbija- mezoregija Zapadna Srbija

3. Koje su mikroregije u mezoregiji Vojvodina:- Srem- Banat- Bačka

4. Koje su mikroregije u mezoregiji Srednja Srbija:- Beogradska mikroregija- mikroregija Veliko Pomoravlje- mikroregija Šumadija- mikroregija Stig i Braničevo- mikroregija Zapadno Pomoravlje

5. Koje su mezoregije u Panonsko-dolinsko-kotlinskoj makroregiji:- mezoregija Istočna Srbija- mezoregija Južna Srbija- mezoregija Kosovo i Metohija

6. Koje su mikroregije u mezoregiji Južna Srbija:- Stari Vlah i Raška mikroregija- Donjoibarsko-kopaonička mikroregija- Južnomoravska mikroregija

MAKROREGIJE PANONSKA PLANINSKO-DOLINSKO-KOTLINSKA

Površina u km² 46 063 42 300Broj stanovnika: 5 426 222 4 239 215Gustina naseljenosti st/km² 116,00 75,00Najveća dužina u km 295 280Najveća širina u km 245 300Prosečna T °C 11,70 10,45Padavine mm 550-750 870Broj opština 114 76Broj naselja 2 299 3 816

MEZOREGIJE VOJVODINA SREDNJA SRBIJA

ZAPADNA SRBIJA

ISTOČNA SRBIJA

JUŽNA SRBIJA

KOSOVO I METOHIJA

Površina u km² 21 506 17 920 6 637 13 607 17 806 10 887Broj stanovnika: 2 031 992 2 799 000 595 230 724 500 1 350 279 2 164 436Gustina naseljenosti st/km²

93,64 152,00 101,00 38,00 81,00 179,55

Najveća dužina u km

195 170 125 260 270 170

Najveća širina u km

175 130 90 120 230 150

Prosečna T °C 11,30 11,10 11,6 10,40 9,30 15,65Padavine mm 500-600 790 910 720 665 827Broj opština 45 55 14 16 31 29Broj naselja 474 1 379 446 766 1 594 1 456

MIKROREGIJE u mezoregiji VOJVODINA

SREM BANAT BAČKA

Površina u km² 3 664 8 886 8 956

Broj stanovnika: 363 409 628 000 1 040 583Gustina naseljenosti st/km² 86,90 73,00 115,00Najveća dužina u km 65 175 105

Najveća širina u km 105 100 100

Prosečna T °C 12,20 12 11,20Padavine mm 600 580 550Broj opština 7/9 19 19Broj naselja 125 176 173

MIKROREGIJE u mezoregiji SREDNJA SRBIJA

BEOGRADSKA VELIKO POMORAVLJE

ŠUMADIJA STIG I BRANIČEVO

ZAPADNO POMORAVLJE

Površina u km² 3 222 3 346 4 496 1 253 4 605Broj stanovnika: 1 376 124 373 243 1 366 544 157 469 555 620Gustina naseljenosti st/km²

489,00 131,00 158,00 73,00 99,00

Najveća dužina u km 65 120 125 80 170Najveća širina u km 45 53 75 35 35Prosečna T °C 12,80 11,30 11,40 11,20 11,20Padavine mm 680 630 710 760 760Broj opština 17 12 8 7 11Broj naselja 157 285 282 79 576

MIKROREGIJE u mezoregiji JUŽNA SRBIJA

STARI VLAH I RAŠKA DONJOIBARSKO-KOPAONIČKA

JUŽNOMORAVSKA

Površina u km² 3 911 1 780 12 115Broj stanovnika: 343 896 75 000 931 383Gustina naseljenosti st/km²

87,93 30,00 81,48

Najveća dužina u km 178 110 120Najveća širina u km 93 42 98Prosečna T °C 9,90 9,45 10,25Padavine mm 860 910 810Broj opština 10 2 19Broj naselja 629 58 907

VII EVROPA

Odlike Evrope1. Osnovni podaci:

- površina Evrope iznosi: 10 500 00 km²- broj stanovnika 726 000 000- gustina naseljenosti: (najviše ima Srednja Evropa sa 150 st/km²)- najveća dužina: 5 500 km- najveća širina: 3 800 km- najmanja širina: 360- dužina obale sa ostrvima: 38 000 km- oblik reljefa koji preovaldava u Evropi je nizija

2. Vertikalna račšlanjenost Evrope:- nizije od 0-200m zauzimaju 60%- brda od 201-500m zauzimaju 24%- niske planine od 501-1 000m zauzimaju 10%- srednje planine od 1 001-2 000m zauzimaju 5%- visoke planine preko 2 000 zauzimaju 1%- u Evropi ima 94% ispod 1 000 m nadmorske visine odnosno 6% iznad 1 000m

nadmorske visine.3. Grupe naroda u Evropi:

- Sloveni sa 34%- Germani sa 31%

- Romani sa 25%- ostali sa 10%

4. Najznačajnija mora su:- Karsko- Borencovo- Belo- Norveško- Baltičko- Severno- Ligursko

- Tirensko- Jadransko- Jonsko- Egejsko- Crno- Kaspijsko

5. Naznačajnije reke:- Žironda- Loara- Sena- Rajna- Laba- Visla- Rona

- Dunav- Neva- Zapadna Dvina- Severna Dvina- Dnjepar- Volga

6. Planinski masivi:- Skandinavske- Pirineji- Apanin- Alpi- Dinaridi

- Balkanske- Karpatske- Rodopske- Šarsko-pindske (Kavkaz i

Ural)7. Najznačajniji uzdužni snopovi komunikacija u Evropi su:

- Bordo-Tuluz-Marsej- Roterdam-Bon-Lion-Marsej- Baltik-Berlin-Beč-Budimpešta-Beograd-Istanbul (Solun) sa krakom za Trst i

Rijeku- Riga-Kijev-Odesa- Sankt Peterburg-Moskva-Volgograd-Kavkaz

8. Najznačajniji poprečni snopovi komunikacija u Evropi su:- Pariz-Berlin-Moskva- Pariz-Minhen-Beč-Budimpešta-Kijev- Marsej-Milano-Beograd-Budimpešta-Rostov- Sredozemno-crnomorski snop- Atralnsko-artički pomorsko-vazdušni snop

9. Regionalna podela Evrope:- Zapadna Evropa- Južna Evropa- Severna Evropa

- Istočna Evropa- Srednja Evropa

GRANICE

ime države dužina granice

pravom linijom

dužina kopnom

dužina rekom

dužina jezerom

koeficijent oblika

površina države

MAĐARSKA 175 115 159 16 1,52 93 030 km²RUMUNIJA 546 285 257 289 1,92 237 500 km²BUGARSKA 371 213 184 29 1,74 110 912 km²MAKEDONIJA 252 154 223 29 1,64 25 173 km²ALBANIJA 111 87 1,28 28 748 km²CRNA GORA 244 129 234 10 1,90 13 812 km²BIH 383 149 155 185 2,57 51 129 km²HRVATSKA 259 118 122 137 2,2 56 538 km²SRBIJA 2 341 1 250 1 600 698 43 1,87 88 361 km²

Oblik geografskog prostora Srbije je POLUPRIKUPLJEN.Značajna ispupčenja su: severno (ceo prostor severno od Save i Dunava); đerdapsko (prostori

Ključa i Krajine); nišavsko (dno kod Dimitrovgrada); dolina reke Radike; i zvorničko (dno kod Zvornika).Značajna udubljenja su: porečko (dno kod ušća Porečke reke); staroplaninsko (dno kod Vrške

Čuke); vlasinsko (dno kod Strezimirovca); savsko (dno na tromođi sa BiH i Hrvatskom), iločko (dno istočnije od Iloka).

Najveća dužina merena pravom linijom je 488km (severno od Subotice i reka Radika na jugu) a najveća širina merena pravoli linijom je 309 km (planina Zvijezda na zapadu i Srebrna glava na istoku).

GRANIČNI PRELAZI GRANIČNI ODSECIMAĐARSKA Bečki Breg, Kelebija, Horgoš Bački, BanatskiRUMUNIJA Nakovo, Srpska Crnja, Vatin, Kaluđerovo, Sip Severnobanatski, Južnobanatski,

Braničevski, Đerdapski, KrajinskiBUGARSKA Mokranje, Vrška Čuka, Gradina,

Strezimirovci, RibarciTimočki, Staroplaninski, Nišavski,

VlasinskiMAKEDONIJA Sveti Prohor Pcinski, Pukara, Đeneral

Janković, GlobočicaKozjački, Preševsko-kačanički,

ŠarplaninskiALBANIJA Vrbnica, Ćafa Prušit Belodrimski, ĐakovičkiCRNA GORA Čakor, Kulina, Mehov krš, Brodarevo, Jabuka Metohijski, Pešterski, Prijepoljsko-

pljevaljskiBiH Uvac, Kotroman, Bajina Bašta, Ljubovija,

Mali Zvornik, trbušnica, Badovinci, Sremska Rača, Jamena

Savski, Mačvanski, Drinski, Planinski

HRVATSKA Baranjski, Dunavski, Sremski