Mateusz J. Multarzyński ]

Wśród prezentowanych na Eurosatory po-jazdów taktycznych można było zoba-czyć zarówno te, które wyznaczają naj-nowsze trendy, jak i takie, które już „trącą

myszką”. W pierwszej części relacji z paryskiego salo-nu zaprezentowane zostaną przede wszystkim kon-strukcje przeznaczone do działań specjalnych – SOF (Special Operations Forces). Jest to dość specyficzna nisza rynkowa, mająca zarazem prestiżowy charakter dla producentów, którzy posiadają tego typu pojaz-dy w swojej ofercie.

TakTyczne pickupyPick-upy z napędem 4x4 są w niektórych regionach naszego globu, jak w Afryce czy Azji, jednym z pod-stawowych środków transportu, siłą rzeczy – tak-że bazą do konstruowania pojazdów taktycznych, wykorzystywanych zarówno przez różnego rodza-ju organizacje paramilitarne, regularne sił zbrojne, jak i wszelkiej maści bojowników, czy – jak wolą inni – terrorystów.

W tym roku na salonie Eurosatory można było zobaczyć, poza tradycyjnie oferującą tej kategorii sa-mochody firmą ACMAT, również militarne wcielenia (fizycznie lub w folderach) cywilnego samochodu typu pick-up – Amarok, produkowanego przez kon-cern Volkswagen AG.

Na stoisku Rheinmetall swoją premierę miał pick-up Amarok M LMPV (Light Multi-Purpose Ve- hicle), który został włączony do oferty Rheinmetall MAN Military Vehicles (RMMV). Pojazd ten, w po-równaniu do cywilnej wersji, został zmodyfikowany w celu zwiększenia masy całkowitej do 3500 kg (DMC wersji cywilnej to 2820 kg) oraz spełnienia wymagań potencjalnych wojskowych odbiorców. Amarok M dostępny jest w wersji z pojedynczą kabiną (sin- gle cab) oraz podwójną (double cab), która mieści do czterech w pełni wyposażonych żołnierzy, ich uz- brojenie indywidualne, środki łączności oraz do-datkowe wyposażenie. Ładowność odmiany single cab wynosi 1396 kg, a double cab – 1259 kg. Pojazd jest napędzany dwulitrowym silnikiem Diesla do-stępnym w trzech wersjach, różniących się mocą: 90 kW/120 KM, 120 kW/163 KM oraz 132 kW/180 KM,

który może współpracować z 6-przełożeniową ma-nualną lub 8-przełożeniową automatyczną skrzynią biegów.

Zmilitaryzowany Amarok może być wyposażo-ny m.in. w różne systemy uzbrojenia (karabiny ma-szynowe, granatniki automatyczne), montowane na poruszanej elektrycznie obrotnicy, która instalo-wana jest nad przedziałem ładunkowym.

Inne militarne wcielenie Amaroka, w Paryżu pre-zentowane jedynie na folderach, przygotowała au-striacka firma Achleitner, pod własną nazwą – Geson. Pojazd ten został stworzony zgodnie z wymagania-mi jednego z odbiorców austriackiego producenta, dostępny jest zarówno z pojedynczą, jak i podwój-ną kabiną oraz z różnymi zabudowami przedziału ładunkowego.

Francuski ACMAT, będący spółką zależną Re- nault Trucks Defence, prezentował m.in. rodzinę tak-tycznych pick-upów ALTV (All-Wheeled Light Tactical Vehicle), które od swojej premiery w 2009 roku zo-stały sprzedane do 24 państw w ilości ponad 500 egzemplarzy.

ALTV bazuje na podwoziu Nissana Navary z 2,5-litrowym, turbodoładowanym silnikiem Diesla o mocy 140 kW/190 KM, współpracującym z 6-prze-łożeniową manualną skrzynią biegów (w opcji 5-bie- gowy automat), które zostało zmilitaryzowane i pod-dane modyfikacjom m.in. w celu zwiększenia dziel-ności terenowej, DMC do 3,5 tony (masa bojowa może sięgać nawet do 5,8 t) oraz ładowności do 1,4 tony. Firma ACMAT oferuje osiem wersji swoje-go pickupa, dedykowanych zarówno do użytku w si-łach zbrojnych, jak i formacjach bezpieczeństwa we-wnętrznego/porządku publicznego oraz firmach ochroniarskich. Wśród odmian nadwoziowych jest również wersja otwarta – Torpedo, przeznaczona

�

0102030405060708091011121314151617181920212223242526272829303132333435363738394041424344454647484950515253545556575859606162

cz. I Paryż od lat uznawany jest ze jedną ze światowych stolic

mody, gdzie można zapoznać się z jej najnowszymi trendami, jakie

będą obowiązywały w następnym sezonie. Również odwiedzając

paryski salon przemysłu zbrojeniowego Eurosatory

2012 można było zapoznać się z aktualnymi i przyszłymi

kierunkami rozwoju szeroko pojętej militarnej mody, oczywiście także

w dziedzinie różnorodnych kategorii pojazdów wojskowych.

W tej chwili trudno przewidzieć czy Amarok ma szanse zdobyć na militarnym rynku podobną popularność, jaką mają pick-upy marki Toyota – Hilux oraz HZJ79. Na pewno jednak konstrukcja ta ma walory, które mogą przekonać potencjalnych odbiorców.

pOJazDy WOJSkOWe

małe I duże pojazdy taktyczne

dla jednostek aeromobilnych i specjalnych. Pojazd ten może osiągać maksymalną prędkość 160 km/h, przejechać dystans 1600 km (poj. zbiornika paliwa to 170 litrów) oraz wyposażony jest m.in. w uchwy-ty (3–4) do mocowania uzbrojenia. Na tegorocznym Eurosatory prezentowany był ALTV Torpedo o popra-wionych właściwościach terenowych (powiększony prześwit oraz kąt zejścia).

Drugim pick-upem, dedykowanym do działań specjalnych, którego można było zobaczyć w Paryżu

był International SOTV (Special Operations Tactical Vehicle), prezentowany na stoisku firmy Navistar Defence.

pick-up Dla kOmanDOSóWNowy pojazd Navistara miał na Eurosatory swoją europejską premierę. International SOTV jest roz-winięciem opracowanego przez Indigen Armor samochodu NSTT (Non-Standard Tactical Truck). Konstrukcja ta ma spełniać wymagania progra-

mu GMV 1.1 (Ground Mobility Vehicle), który zo-stał ogłoszony przez USSOCOM w celu pozyska-nia nowych pojazdów dla amerykańskich wojsk specjalnych. Wozy te mają zastąpić obecnie uży-wane HMMWV w wersjach specjalnych GMV, GMV-N oraz odmian opancerzonych, znajdują-cych się w wyposażeniu US Army Special Forces, 75. pułku Rangers i US Navy SEAL. Poza Navistar Defence oraz Indigen Armor w projekcie uczest-niczy jeszcze firma SAIC, która odpowiedzialna

8/2012 �

0102030405060708091011121314151617181920212223242526272829303132333435363738394041424344454647484950515253545556575859606162

pOJazDy WOJSkOWe

Patrząc na ALTV trudno jest rozpoznać, że bazuje on w dużej mierze na cywilnym Nissanie Navara. Prezentowany na Eurosatory model Torpedo był uzbrojony m.in. w napędowy karabin maszynowy Dillon Aero M134D. Pojazd ten może być transportowany na pokładzie samolotów: C-130, C-160, A400M oraz śmigłowców CH-47.

Koncepcja pojazdu prezentowanego na stoisku Navistara powstała w firmie Indigen Armor, założonej przez byłych żołnierzy jednostek podległych USSOCOM. Celem projektu NSTT było stworzenie wozu, który niezależnie od warunków terenowych i klimatycznych, zapewni wysoką mobilność oraz możliwość prowadzenia szerokiego spektrum działań.

Historia pojazdów używanych do działań specjalnych zaczyna się od Willysów MB, którymi poruszali się w czasie II wojnie światowej żołnierze Special Air Service Davida Stirlinga. Te pojazdy dały początek także prezentowanym podczas Eurosatory, a Jeep J8 Pegasus SOV jest swego rodzaju kontynuatorem tradycji jeepów używanych przez „specjalsów”.

jest za integrację systemów C4ISR oraz wsparcie logistyczne.

SOTV charakteryzuje się wysoką mobilnoś-cią dzięki zastosowaniu niezależnego zawieszenia (z przodu podwójne wahacze poprzeczne, z tyły pojedyncze wleczone) oraz układu napędowego, w skład którego wchodzi silnik MaxxForce 6.0L V8 o mocy 239 kW/325 KM współpracujący z 6-prze-łożeniową automatyczną skrzynią biegów Allison 2550SP oraz przekładnią redukcyjno-rozdzielczą. Pojazd nie ma tradycyjnej ramy, a głównym ele-mentem nośnym jest opancerzona (na razie w kla-sie B6) kabina-cytadela, do której zamontowane są pomocnicze ramy stanowiące punkty moco-wania dla elementów układu napędowego oraz jezdnego. W prezentowanej konfiguracji w kabi-nie zamontowane są cztery fotele, a piątym człon-kiem załogi może być strzelec obsługujący uzbro-jenie, zamontowane na znajdującej się na dachu obrotnicy.

Zgodnie z wymaganiami GMV 1.1, wymiary SOTV (dł. 5334 mm, szer. 1931 mm, wys. 1829 mm) pozwalają na jego transport na pokładzie śmigłow-ca MH-47. Masa całkowita pojazdu wynosi 6124 kg, a jego ładowność – 2903 kg.

pegaSuS Dla kOmanDOSóWWymóg dotyczący przewożenia pojazdu w ładowni śmigłowca CH/MH-47 jest stawiany nie tylko przez amerykańskie siły specjalne, stąd większość pojaz-

dów taktycznych oferowanych komandosom mieści się we wnętrzu Chinooka.

Podobnie jest w przypadku najnowszej wersji Jeepa J8 – pojazdu Pegasus SOV (Special Operations Vehicle), który prezentowany był na stoisku firmy Jankel Armouring Ltd. Była to premiera kolejnego członka powiększającej się systematycznie rodziny Jeepa J8 oferowanej przez Jeep Government&Milita- ry Sales, której głównym udziałowcem jest Jankel. Pegasus SOV to w zasadzie zupełnie nowa konstruk-cja, bazująca jedynie na pewnych podzespołach mo-delu J8, z którego pozostawiono ramę z rozstawem osi 2946 mm, układ napędowy CommandTrac 4WD oraz turbodoładowany silnik Diesla VM 2.8 l o mocy 145 kW/194 KM. Pojazd ma całkowicie nowe, więk-sze nadwozie (dł. 5094 mm, szer. 2019 mm, wys. 1840 mm), przystosowane do montażu opancerze-nia na poziomie 1 wg STANG 4569. Zmieniono tak-że osie napędowe montując z przodu Dynatrack ProRock 44/60 Hybrid, a z tyłu Dynatrack ProRock 60, które mają zwiększoną nośność do 2950 kg oraz blo-kowane mechanizmy różnicowe (przednia oś – blo-kada ARB, tylna – LSD). Nowe jest także zawieszenie oraz obręcze kół (dwuczęściowe firmy Hutchinson z wkładkami typu runflat), na które zakładane są opony o rozmiarze 37x12,5”. Te modyfikacje pozwo-liły m.in. na zwiększenie prześwitu do 274 mm, masy całkowitej do 4500 kg oraz ładowności do 1500 kg.

�

0102030405060708091011121314151617181920212223242526272829303132333435363738394041424344454647484950515253545556575859606162

pOJazDy WOJSkOWe

Coraz większa ilość sprzętu systemów dowodzenia oraz rozpoznania, w połączeniu z koniecznością zachowania odpowiedniej autonomiczności działań, wymusza zastosowanie pojazdów o odpowiednio dużej ładowności. Efektem tego jest pojawienie się takich wozów jak Renault Sherpa SF Heavy. Na górnym zdjęciu widoczna jest wersja SF Light.

Polaris MRZR stanowi ciekawą ofertę w kategorii taktycznych quadów, oferując wysoką mobilność i spore możliwości transportowe.

Zastosowane w tylnym zawieszeniu poduszki po-wietrzne umożliwiają regulację wysokości pojazdu, co pozwala na jego załadunek do śmigłowca bez konieczności demontażu uzbrojenia i przygotowa-nie Pegasusa do walki po wyładowaniu z Chinooka w czasie 60 sekund.

Pojazd wyposażony jest w 4 fotele, przy czym tylne mają obrotowe podstawy umożliwiające usta-wienie ich bokiem do kierunku jazdy. Główne uzbro-jenie w postaci np. 12,7 mm wkm zamontowane jest na obrotnicy umieszczonej na klatce bezpieczeństwa

czynność można wykonać bez użycia narzędzi (wy-sokość oraz szerokość pojazdu redukowana jest do 1524 mm). Elektroniczne wspomaganie kierownicy, dostosowujące wydajność do prędkości, bezstop-niowa skrzynia biegów CVT (Continuous Variable Transmission) oraz załączany napęd wszystkich kół (AWD) ułatwiają prowadzenie MRZR w trudnym te-renie. Na pojeździe może być zamontowane różne wyposażenie, a nawet uzbrojenie, jednak jest to już kwestia decyzji przyszłych użytkowników, stąd firma Polaris prezentowała jedynie „bazowego” MRZR 4.

dwie wersje dedykowane siłom specjalnym: Special Forces Light oraz Special Forces Heavy. Oba modele mają odkryte nadwozia, przy czym w Sherpa SF Light jest ono 5-drzwiowe, a w Sherpa SF Heavy 3-drzwio-we. Pojazdy te różnią się też liczbą miejsc: Light – 4 (2+2), Heavy – 5 (2+3), rozstawem osi (L/H) 3,54 m/4,1 m, masami (L/H) -DMC 8 t/10,4 t, bojową (GTV) – 13 t/14,8 t oraz ładownością (L/H) 2 t/2,6 t.

Oba samochody wyposażono w taki sam układ napędowy, w skład którego wchodzi silnik Diesla Renault MD-5 o mocy 158 kW/215 KM, automatyczna 6-przełożeniowa skrzynia biegów Allison S2500 oraz 2-biegowa przekładnia redukcyjno-rozdzielcza.

O ile Sherpa SF Light jest w zasadzie prototypem, prezentujący jeszcze jedno możliwe zastosowanie pojazdu z rodziny Sherpa Light, to wersja SF Heavy jest już pojazdem dopracowanym, który od niedaw-na znajduje się w wyposażeniu jednostek specjal-nych. Dzięki konstrukcji łączącej wysoką mobilność z dużą ładownością, predysponowany jest do dale-kich patroli czy wsparcia działań jednostek specjal-nych. W tym celu Sherpa SF Heavy został wyposa-żony m.in. w zbiornik paliwa o pojemności 310 l, za-pewniający zasięg do 1400 km oraz zbiornik na wodę o pojemności 140 l.

Na pojeździe mogą być zamontowane osłony balistyczne i przeciwminowe (nadwozie ma odpo-wiednie punkty mocowania) oraz kuloodporna dzie-lona i składana przednia szyba. Na skręcane obręcze kół z systemem CTIS (Central Tyre Inflation System) zakładane są opony o rozmiarze 13R22.5 oraz wkład-ki typu runflat. W skład dodatkowego wyposaże-nia wchodzi m.in. komplet akcesoriów przydatnych

8/2012 �

0102030405060708091011121314151617181920212223242526272829303132333435363738394041424344454647484950515253545556575859606162

pOJazDy WOJSkOWe

stanowiącej integralną część nadwozia Pegasusa. Prezentowany pojazd był wyposażony w bogaty ze-staw urządzeń i systemów C4I firmy Kongsberg.

pOJazDy aTV Dla SOF W tym roku w Paryżu nie brakowało pojazdów tak-tycznych dedykowanych do działań specjalnych, co jest zrozumiałe, ze względu na wciąż rosnące znacze-nie takich operacji. Wiele z tych konstrukcji powsta-je w ścisłej współpracy z przedstawicielami jednostek specjalnych – tak było również w przypadku nowych pojazdów ATV ze „stajni” Polarisa – MRZR 2/MRZR 4, które powstały we współpracy z amerykańskimi „spe- cjalsami”. Prezentowany na Eurosatory model MRZR 4 to tzw. quad side by side, czyli z miejscami obok sie-bie, i jest przeznaczony do transportu maksymalnie czterech ludzi oraz ich wyposażenia indywidualne-go. Dzięki modułowej konstrukcji przestrzeni ładun-kowej oraz siedzisk istnieje możliwości ich dowolnej konfiguracji, a także transportu do dwóch rannych na noszach umieszonych wzdłużnie z tyłu. Polaris MRZR napędzany jest benzynowym silnikiem Polaris Prostar 900 o pojemności 875 cm3 i mocy 64 kW/88 KM. Standardowy zbiornik paliwa ma pojemność 27,4 l. Pojazd przystosowany jest do transportu na pokła-dzie przemiennopłata CV-22, w tym celu jednak zło-żona musi być klatka przeciwkapotażowa, którą to

DeS SpécialiTéS FrançaiSeSZnacznie większe i cięższe pojazdy SOV niż Polaris MRZR prezentował Renault Truck Defence oraz – wspomniany już – ACMAT.

W ramach rozwijanej od pięciu lat rodziny po-jazdów taktycznych Renault Sherpa Light (DMC do 10,9 t.), w tym roku na Eurosatory pokazane zostały

w pokonywaniu trudnego terenu (łopaty, podnośnik hi-lift, trapy pod koła, itp.), różnego rodzaju uchwyty, kosze, systemy mocowania ładunku, oświetlenie IR oraz taktyczny system łączności wysokiej częstotli-wości Melchior firmy Thales.

Firma ACMAT jest dostawcą wysoko mobilnych pojazdów ciężarowych VLRA, opancerzonych

Bastion PATSAS to ciekawa alternatywa dla wozów kategorii MRAP (np. M-ATV) używanych również przez siły specjalne.

Iveco LMV SF prezentowany na Eurosatory został wyposażony m.in. w wyrzutnie 40 mm granatów, z których można wystrzeliwać różnego typu amunicję, także tzw. niezabijającą.

Bastion oraz pickupów ALTV dla armii francuskiej oraz sił specjalnych. Do działań SOF dedykowane są m.in. wozy Bastion PATSAS oraz, opisany wcześniej, ALTV Torpedo. Bastion PATSAS to pojazd z opance-rzonym, otwartym (pozbawione jest stałego dachu oraz części górnych elementów ścian) samonoś-nym nadwoziem (typu monocoque), dedykowany do wsparcia działań SOF.

Dzięki wykorzystaniu podzespołów cięża-rówki VLRA oraz konstrukcji nadwozia, uzyskano wysokie parametry charakteryzujące mobilność w terenie: kąt natarcia/zejścia – 440/400, prze-świt – 600 mm, głębokość brodzenia – 1000 mm, możliwość pokonywania wzniesień o nachyleniu do 65% oraz ich trawersowania przy nachyleniu do 30%.

Bastion PATSAS może być opancerzony na po-ziomie od 1 do 3 wg STANG 4569A oraz 2a/2b wg STANG 4569B. W zależności od poziomu ochrony,

Portugalska firma Pinhol prezentowała zmody-fikowanego przez siebie Land Rovera Defendera 130 Special Ops, który znajduje się w wyposażeniu jed-nostek specjalnych tego kraju.

Firma Carat Defence, należąca do Carat Security Group, wystawiała swego Black Scorpiona FAV, ba-zującego na podwoziu Toyoty HZJ79. Producent ten ma w swoim protfolio także inne pojazdy dla jedno-stek specjalnych: Land Rovera PATSAS (w wyposa-żeniu francuskiej jednostki specjalnej, NTW 2/2010) oraz Unimoga Logistic Platform (w wyposażeniu belgijskich sił specjalnych).

Obecne od kilku lat na paryskim salonie Wojs- ka Lądowe Stanów Zjednoczonych wystawiały Osh- kosha M-ATV SF (NTW 9/2010).

W nawiązaniu do długości listy zaprezentowa-nych konstrukcji, nasuwa się pytanie – czy i kiedy polskie, stosunkowo liczne Wojska Specjalne, otrzy-mają dedykowane do swoich zadań pojazdy? Jak na razie jednostki podległe DWS posiadają dość zróżni-cowaną flotę pojazdów taktycznych, od Honkerów (także w wersji Skorpion 3), poprzez podstawowe wersje Mercedesów G oraz Land Roverów Defender, zmodyfikowane Toyoty Hilux, a na opancerzonych Humvee M1151 kończąc. Tej kategorii sprzęt jest rów-nie ważny jak odpowiednie uzbrojenie, środki łącz-ności, czy systemy dowodzenia oraz rozpoznania. Zresztą dla wielu z nich nośnikami są właśnie róż-nej kategorii pojazdy SOF. Jednak zakup pojazdów, a szczególnie stworzenie wymagań, które stać się muszą podstawą do zainicjowania procedury zaku-pu, nie jest sprawą łatwą, czego przykładem mogą być właśnie wspomniane Toyoty Hilux, które zostały zmodyfikowane zgodnie z wymaganiami użytkow-nika, a jak się później okazało niezbyt nadają się do „roboty”. Nawet najlepszym zdarzają się błędy, nale-ży mieć jednak nadzieję, że ludzie odpowiedzialni za przygotowywanie wymagań, na bieżąco wyciągają z tych „wpadek” wnioski i uczą się jak nie popełniać ich drugi raz.

Fotografie: Mateusz J. Multarzyński, Andrzej Kiński.

�

0102030405060708091011121314151617181920212223242526272829303132333435363738394041424344454647484950515253545556575859606162

pOJazDy WOJSkOWe

ładowność pojazdu wynosi od 1 do 3 ton przy ma-sie całkowitej 10,5 t.

Z kronikarskiego obowiązku należy jeszcze wy-mienić kilka innych pojazdów. Pierwszy z nich to, zna-ny już czytelnikom NTW, także z prezentacji na ubie-głorocznym salonie MSPO, Iveco LMV SF, powstały we współpracy z norweską firmą Arctic Trucks, któ-ra specjalizuje się w różnego typu modyfikacjach pojazdów, także dedykowanych dla sił specjalnych. Na Eurosatory można było zobaczyć również inne dzieło norweskich specjalistów – pojazd HiMO LC 200 (Civil Looking High Mobility Military Mission Vehicle), bazujący na Toyocie LC 200.

Nie zabrakło także Supacata HMT400/Jacka-la, którego wersję Extenda 6x6 zakupiły w tym roku australijskie siły specjalne oraz pojazdu Wildcat, będącego zmilitaryzowaną wersją tere-nowego samochodu rajdowego brytyjskiej firmy QT Services.

Black Scorpion FAV to pojazd stworzony głównie z myślą o odbiorcy z Bliskiego Wschodu lub Afryki.

Land Rover Defender to swego rodzaju ikona wśród pojazdów SOF i nadal, pomimo pewnych ograniczeń, związanych głownie z nośnością podwozia, jest on często wybierany przez jednostki specjalne.

Toyota Land Cruiser to najpopularniejszy SUV wśród „specjalsów”, co związane jest zarówno z walorami tej konstrukcji, jej podatnością na modyfikacje, jak i popularnością marki Toyota w zapalnych regionach świata.