TROMBÜS ve EMBOLİ

• Kan damarlar içinde sıvı, damarlar dışında katı formda olmalıdır

• Damar veya kalp içerisinde sıvı haldeki akışkan kanın katı forma dönüşmesine trombozis denir

• Trombüs: Kan akımının anormal olduğu durumlarda, damar endoteli hasara uğradığında ya da kan pıhtılaşmaya eğilim gösterdiğinde kalpte veya damarlar içinde oluşan kan pıhtısı

Trombüs oluşumuna zemin hazırlayan faktörler(Virchow triadı)

• Endotel hasarı• Normal kan akımında değişiklik olması• Pıhtılaşmaya eğilimin artması

Trombüs formları

• Mural trombüs• Arteriel trombüs• Vejetasyonlar• Venöz trombüs(flebotromboz)

Mural trombüs

• Kalp boşlukları ya da aortada oluşur• Kural olarak lümeni tıkamazlar

ARTERİYEL TROMBÜS

• Arteriel kan akım sistemi içinde oluşan trombüstür(sıklıkla rüptüre aterosklerotik plaklar üzerinde). Cerrahi sonrası ya da diğer Vasküler hastalıklarda ortaya çıkar. • Genellikle lümeni tıkayıcı karakterdedir, duvara yapışır ve nadiren yerinden kopar

Hemen her zaman lümeni tıkayıcı (okluziv) tiptedir ve damarın şeklini alır.

Eritrositlerden zengindir

VENÖZ TROMBÜS

TROMBÜS POSTMORTEM PIHTI

Kuru, frajil Jelatinöz

Duvara yapışık Yapışık değil

Damarın şekline uygun

Uygun değil

Zahn çizgileri içerir Zahn çizgileri içermez

İki tabakalı olarak görünür. Alt kısmı eritrositlerden zengin koyu renkli “frenk üzümü jölesi” üst kısmı ise eritrositten fakir açık renkli “tavuk yağı” görünümündedir.

Vejetasyonlar

• Kalp kapakçıkları üzerinde görülen trombüslerdir

• Bakteriel ya da steril olabilirler

Vejetasyon

• Trousseau belirtisi: Pankreas kanserli hastalarda görülen migratuar venöz trombozistir

• Gland kökenli kanserler çeşitli prokoagülan maddeler üretebilirler

Trombüse ne olur?

• 1.Trombüsler kan akım yönünde yayılma gösterebilir, damar lümenini tıkayarak kan akımını durdurabilir

• 2. Trombüslerin bir parçası ya da kendisi bulundukları yerden ayrılarak tromboemboliye neden olur

• 3. Trombüsler organize ya da rekanalize olabilirler

FİBROBLAST VE ANJİOBLASTLAR TARAFINDAN İNVAZE EDİLİR(organize ya da rekanalize olur)

ORGANİZASYON

• 4. Trombüsler bakterilerle enfekte edilerek püy haline dönüşebilirler

Emboli

• Damar içinde kan akımı ile taşınan katı, sıvı ya da gazdan oluşan bir oluşumdur

TROMBUS

AMNİOS SIVISI

HAVA (GAZ)

YAĞ

ATHEROM PLAKLARI

KEMİK İLİĞİ

TÜMÖRAL HÜCRE

TERAPÖTİK MADDELER

EMBOLİZE OLABİLEN MADDELER

• Hemen hepsi yerinden koparak serbestleşen trombüs parçasıdır

• Tromboemboli terimi kullanılır

Pulmoner tromboemboli

• Derin bacak venlerinden kaynaklanan tromboemboli sağ kalpten pulmoner damarlara geçer

• Ana pulmoner arter, bifurkasio ya da daha küçük damarlarda tıkanmaya yol açar

• Pulmoner embolilerin çoğu küçüktür ve klinik bulgu vermez

• Pulmoner dolaşımın %60 dan fazlası engellendiğinde sağ kalp yetmezliği(kor pulmonale), kardiyovasküler kollaps veya ani ölüm ortaya çıkar

Sistemik tromboemboli

• Arteriel dolaşım içindeki trombüslerin embolizasyonudur

• Çoğunluğu kalpten kaynaklanır

• Arteriel emboliler birçok yere gidebilir:• %75 alt ekstremiteler• %10 beyin• Barsaklar, böbrekler, dalak

• Sistemik embolinin sonuçları etkilenen dokuda kollateral dolaşımın durumuna, dokunun iskemiye duyarlılığına ve tıkanan damarın çapına bağlıdır

• Genellikle damarın beslediği dokuda infarkt gelişimi ile sonuçlanır

Yağ embolisi

• Çoğunlukla kemik kırıkları sonrasında kemik iliği ya da yağ dokudan serbestleşen yağ lobüllerinden kaynaklanır

• Serbestleşen yağ lobülleri ilikteki sinüzoidlerden veya venüllerden dolaşıma geçer

YAĞLI KEMİK İLİĞİ EMBOLİSİ

• Yağ embolisi nadiren yumuşak doku travması ve yanık sonrası oluşabilir

• Travmatik yağ embolisi olan hastaların %1’inde yağ embolisi sendromu gelişir.

• Akciğer yetersizliği, nörolojik semptomlar, anemi, deri döküntüleri

• Daha sonra takipne, dispne, irritabilite, huzursuzluk ve koma gelişir.

Hava embolisi

• Dolaşımdaki gaz kabarcıklarından kaynaklanır• Tıkanma distalinde iskemik hasara neden

olabilir• Klinik etkinin oluşması için en az 100 ml

havanın dolaşıma girmesi gerekir

Hava embolisi nedenleri

• Uterus venlerinin rüptürü(doğum, düşük)• Toraks venleri rüptürü(göğüs travması)• İatrojenik veya intihar amaçlı rüptürler

Dekompresyon hastalığı

• Ani atmosfer basıncı değişikliklerine maruz kalanlarda (yüksek basınç altında sualtında çalışanlarda ve dalgıçlarda aniden su yüzeyine çıkıldığında) ya da

• (Uçakta yüksek irtifada iken ani olarak kabin basıncının düşmesi sonucunda)

• Yüksek basınç altında hava solunduğunda dokulara fazla miktarda geçen hava ve özellikle nitrojen basınç hızla düştüğünde kanda ve dokularda genleşerek kabarcık haline geçer ve gaz embolisi oluşur.

• Akut form: Vurgun• Kas ve eklemlerde şiddetli ağrı, beyin hasarı• Birçok dokuda fokal iskemi• Akciğer ödemi solunum sıkıntısı• Kronik form: Caisson hastalığı• Kemiklerde multipl iskemik nekroz odakları

Amniyon sıvı embolisi

• Doğum ve sonrası dönemde• Yaklaşık 50.000 de 1• Plasenta zarlarında yırtılma sonucunda

amnion sıvısı ve içeriğinin anne dolaşımına geçmesidir

• Ani gelişen dispne, hipotansif şok ve koma

Ateroemboli

• Aterosklerotik plaklardan köken alan parçacıklar ile oluşur

• Böbrek, ayak parmakları, erkek genital organlarında görülür

Kemik iliği embolisi

• Kuvvetli uygulanan kardiyopulmoner resusitasyon sonrasında kırılmış olan kaburgalardan kaynaklanır

• Tümör embolisi: Rcc tipik• Terapötik embolizasyon Çeşitli vücut

bölgelerine uygulanan jelatin, köpük, silikon gibi maddelerle

• Kriyoglobulinler

Venleri invaze ederek lümenlerine giren tümör parçalarıdır.

Özellikle renal hücreli karsinomada görülür.

TÜMÖR EMBOLİSİ