trung tÂm y tẾ tiÊn yÊn - trungtamytetienyen.vn€¦ · qtkt plasmodium ( ký sinh trùng...

1

DANH MỤC QUY TRÌNH KỸ THUẬT

TT Tên Quy Trình Mã quy trình Trang

1. QTKT AFB TRỰC TIẾP NHUỘM ZEIHL - NEELSEN XN-QTKT-VS-01

3

2. QTKT CHLAMYDIA TEST NHANH XN-QTKT-VS-02

7

3. QTKT ĐƠN BÀO ĐƯỜNG RUỘT XN-QTKT-VS-03

12

4. QTKT SD BIOLINE EV71 IgM TEST NHANH XN-QTKT-VS-04

15

5. QTKT HBsAg TEST NHANH XN-QTKT-VS-05

20

6. QTKT HCV TEST NHANH XN-QTKT-VS-06

25

7. QTKT HIV TEST NHANH XN-QTKT-VS-07

30

8. QTKT PLASMODIUM ( Ký sinh trùng sốt rét ) AG TEST

NHANH

XN-QTKT-VS-08

.34

9. QTKT PLASMODIUM ( Ký sinh trùng sốt rét) NHUỘM SOI

ĐỊNH TÍNH

XN-QTKT-VS-09

37

10. QTKT KỸ THUẬT THEO DÕI VÀ TRẢ KẾT QUẢ CẤY MÁU

BẰNG MÁY TỰ ĐỘNG BACTEC FX40

XN-QTKT-VS-10

41

11. QTKT KỸ THUẬT LÀM KHÁNG SINH ĐỒ XN-QTKT-VS-11 46

12. QTKT DENGUE VIRUS IGG/IGM TEST NHANH XN-QTKT-VS-12

52

13. QTKT VI KHUẨN NUÔI CẤY VÀ ĐỊNH DANH BẰNG

PHƯƠNG PHÁP THÔNG THƯỜNG

XN-QTKT-VS-13

56

TRUNG TÂM Y TẾ TIÊN YÊN

KHOA XÉT NGHIỆM

2

14. QTKT ROTAVIRUS TEST NHANH XN-QTKT-VS-14

59

15. QTKT TRỨNG GIUN SÁN SOI TƯƠI XN-QTKT-VS-15

62

16. QTKT VI HỆ ĐƯỜNG RUỘT XN-QTKT-VS-16

66

17. QTKT VI KHUẨN NHUỘM SOI XN-QTKT-VS-17

70

18. QTKT VI NẤM SOI TƯƠI XN-QTKT-VS-18

75

19. QT ĐÓNG GÓI VẬN CHUYỂN BẢO QUẢN MẪU XÉT

NGHIỆM

XN-QTKT-VS-19

79

20. QT XỬ LÝ SỰ CỐ SAU PHƠI NHIỄM XN-QTKT-VS-20

84

3


KHOA XÉT NGHIỆM

Mã số: XN-

QTKT-VS- 01

Phiên bản: 2.0

Ngày ban hành:

01/06/2018

QUY TRÌNH XÉT NGHIỆM AFB TRỰC TIẾP NHUỘM ZEIHL – NEELSEN

Người phê duyệt:

Tên: Ths. Bs. Nguyễn Bá Việt

Chức vụ: Giám đốc

Chữ ký:

(Đã ký)

Người viết quy trình:

Tên: Tô Thị Sao Mai

Chức vụ: KTV Khoa Xét nghiệm

Chữ ký:

(Đã ký)

4

THEO DÕI SỬA ĐỔI TÀI LIỆU

Số phiên

bản

Vị trí sửa đổi Nội dung sửa

đổi

Ngày sửa

đổi

Người sửa đổi

I. MỤC ĐÍCH VÀ NGUYÊN LÝ

1. Mục đích

- Phát hiện các trực khuẩn bền vững với acid (AFB - acid fast bacillus) thuộc

chi Mycobacterium.

2. Nguyên lý

- Do đặc tính kháng acid của AFB nên khi được nhuộm bằng phương pháp Ziehl-

Neelsen và soi dưới kính hiển vi quang học, hình ảnh của AFB sẽ có màu đỏ, các

vi khuẩn và các tế bào (nếu có) không có đặc tính kháng acid sẽ có màu xanh.

II. CHUẨN BỊ

1. Người thực hiện

- Người thực hiện: Cán bộ xét nghiệm

- Người nhận định và phê duyệt kết quả: Trưởng khoa

2. Phương tiện, hóa chất

Phương tiện, hóa chất dưới đây hoặc tương đương.

2.1. Trang thiết bị

- Tủ an toàn sinh học cấp 2

5

- Kính hiển vi quang học

2.2. Dụng cụ, hóa chất

- Dung dịch fuchsin 0,3%

- Dung dịch cồn tẩy HCL 3%

-Dung dịch xanh methylen 0,3%

-Dung dịch khử khuẩn ngâm que phết đờm

-Lam kính, que phết đờm,giấy lau kính,đèn cồn,hộp lưu tiêu bản

3. Bệnh phẩm

Đờm, dịch phế quản, phân, mủ, dịch não tủy, các loại dịch khác, …

4. Phiếu xét nghiệm

Điền đầy đủ thông tin theo mẫu yêu cầu

III. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH

Các bước tiến hành thực hiện theo phương tiện, hóa chất ở trên.

1. Lấy bệnh phẩm

Theo đúng quy định của chuyên ngành Vi sinh.

2. Tiến hành kỹ thuật

- Cố định tiêu bản

- Nhỏ dung dịch Fuchsin phủ kín nơi dàn đồ phiến, hơ nóng cho bốc hơi 3 lần

(không được sôi)

- Rửa nước

- Tẩy màu bằng dung dịch cồn acid cho đến khi phai hết màu đỏ

- Rửa nước

- Nhỏ dung dịch Xanh Methylen phủ lên vùng dàn tiêu bản

- Đọc và đánh giá kết quả tiêu bản trên kính hiển vi quang học

IV. NHẬN ĐỊNH KẾT QUẢ

6

Quan sát AFB bằng vật kính dầu (100X) trên kính hiển vi quang học: AFB có

hình ảnh trực khuẩn mảnh, hơi cong, bắt màu đỏ đứng riêng lẻ hay xếp đôi hoặc

từng đám trên nền xanh. Đếm số lượng AFB và ghi kết quả như bảng sau:

Số lượng AFB Kết quả Phân loại

Có > 10 AFB/ 1 vi trường

(Soi ít nhất 20 vi trường) Dương tính 3 +

Có từ 1-10 AFB/ 1 vi trường

(Soi ít nhất 50 vi trường) Dương tính 2 +

Có từ 10-99 AFB/ 100 vi trường Dương tính 1 +

Có từ 1-9 AFB/ 100 vi trường Dương tính Ghi số lượng cụ thể

Không AFB/ 100 vi trường Âm tính

Lưu ý: 1 dòng tương đương 100 vi trường. Soi ít nhất 1 dòng (tiêu bản dương). Soi

ít nhất 3 dòng (tiêu bản âm).

V. NHỮNG SAI SÓT VÀ XỬ TRÍ

- Mỗi mẻ nhuộm không nên quá 12 tiêu bản, các tiêu bản để cách nhau ít nhất 1

cm.

- Tiêu bản vẫn còn màu hồng do tẩy chưa đủ thời gian.

- Tiêu bản có nhiều cặn Fuchsin do chưa lọc hóa chất hoặc chai nhuộm không

được súc rửa khi cho hóa chất mới.

- Tiêu bản nhìn không rõ vi trường có thể do để ngược tiêu bản, điều chỉnh kính

hiển vi chưa đúng...

- AFB nhạt màu có thể do tẩy quá lâu hoặc nhuộm chưa đủ (thời gian, sức nóng).

- Nếu AFB tối màu có thể do nhuộm nền quá lâu.

- Tiêu bản có nhiều muội đen bám phía sau có thể do que đốt hết cồn.

7


KHOA XÉT NGHIỆM

Mã số: XN-

QTKT-VS- 02

Phiên bản: 2.0

Ngày ban hành:

01/06/2018

QUY TRÌNH XÉT NGHIỆM CHLAMYDIA TEST NHANH




Chữ ký:

(Đã ký)




Chữ ký:

(Đã ký)

8


Số phiên

bản


đổi

Ngày sửa

đổi



1. Mục đích

Xác định Chlamydia có trong bệnh phẩm bằng phương pháp chẩn đoán huyết

thanh.

2. Nguyên lý

Test thử SD Bioline Chlamydia có chứa kháng thể chuột đơn dòng kháng

Chlamydia trachomatis để phát hiện kháng nguyên Chlamydia có trong mẫu bệnh

phẩm.

II. CHUẨN BỊ




2. Trang thiết bị, hóa chất, dụng cụ




9

-Bộ Kit SD Bioline Chlamydia

-Khay đựng bệnh phẩm

Bút viết kính

3. Bệnh phẩm: Dịch, mủ âm đạo, mủ niệu đạo

4. Phiếu xét nghiệm:Điền đầy đủ thông tin theo mẫu phiếu yêu cầu



Theo đúng quy định của chuyên ngành Vi sinh

2. Quy trình tách chiết: Chuẩn bị mẫu tách chiết

- Mở tube đựng mẫu

- Dùng ống nhỏ giọt 300 hút thuốc thử A tới vạch( khoảng 300 ) sau đó nhỏ vào

tube đựng mẫu

- Cho tăm bông có chứa mẫu bệnh phẩm vào ống đựng thuốc thử A (300 /ống).

Dùng ngón tay cái và ngón trỏ giữ đáy ống và xoay tăm bông 10 lần

- Đợi trong vòng 2 phút. Dùng ngón tay cái và ngón trỏ giữ đáy ống và xoay tăm

bông 10 lần

- Giữ ống nhỏ giọt 600 thẳng đứng, hút thuốc thử B tới vạch (khoảng 600 ),

sau đó nhỏ vào tube.

- Dùng ngón tay cái và ngón trỏ giữ đáy ống và xoay tăm bông 10 lần.

- Lấy hết phần dịch ra khỏi tăm bông bằng cách ấn chặt tăm bông vào phần giữa

ống nghiệm. Bỏ tăm bông ra khỏi ống.

3. Quy trình xét nghiệm:

- Đưa tất cả các thành phần của kít thử và mẫu về nhiệt độ phòng trước khi tiến

hành xét nghiệm

- Lấy thanh thử ra khỏi túi đựng, đặt lên khay inox phẳng và khô

10

- Lắp nắp ống nhỏ giọt vào tube mẫu và ngỏ 3 giọt( khoảng 110 ) mẫu tách chiết

từ ống đựng mẫu vào giếng mẫu trên thanh thử

- Khi xét nghiệm bắt đầu, sẽ nhìn thấy màu đỏ tía di chuyển qua màng dọc theo

thanh thử

- Đọc kết quả trong 15 phút. Một vài trường hợp dương tính có thể cho kết quả

sớm hơn.


- Kết quả âm tính: Trên cửa sổ kết quả chỉ xuất hiện 1 vạch màu đỏ tía: “vạch

chứng” cho biết kết quả âm tính. Kết quả âm tính có nghĩa là trong mẫu thử không

có sự hiện diện của kháng nguyên Chlammydia

- Kết quả dương tính: Trên cửa sổ kết quả xuất hiện 2 vạch màu đỏ tía: “vạch

chứng” và “vạch thử”, không phân biệt vạch nào xuất hiện trước tức là kết quả

dương tính. Kết quả dương tính nghĩa là trong mẫu thử có chứa kháng nguyên

Chlammydia.

- Kết quả không có giá trị: Nếu vạch màu không xuất hiện hoặc chỉ xuất hiện 1

vạch “vạch thử” trên cửa sổ kết quả sau khi xét nghiệm, kết quả được xem là

không có giá trị. Hướng dẫn quy trình xét nghiệm không được tuân thủ chặt chẽ

hoặc test thử bị hỏng. Mẫu cần phải xét nghiệm lại với thanh thử khác.

V. KIỂM TRA CHẤT LƯỢNG

1. Chất lượng bệnh phẩm

Bệnh phẩm lấy đúng, đủ và được thực hiện xét nghiệm càng sớm càng tốt. Nếu

không vận chuyển ngay thì phải bảo quản ở nhiệt độ lạnh( 2-8oC)

2. Chất lượng test thử

Thanh thử SD Bioline có một chữ T và chữ C tương ứng với “ vạch thử” và “ vạch

chứng” trên bề mặt. Cả hai vạch thử và vạch chứng đều không nhìn thấy được trên

cửa sổ kết quả trước khi nhỏ mẫu.

11

VI. NHỮNG SAI SÓT VÀ XỬ TRÍ

- Dịch nhầy ở niệu đạo (nam giới) và ở cổ tử cung (nữ giới) cần được lau sạch để

tránh cho kết quả dương tính giả.

- Bệnh phẩm để trong ống nghiệm khô có thể bảo quản trong tủ lạnh (2-8°C) lâu

nhất là 72h. Không được bảo quản trong ngăn đá.

- Phải làm lại mẫu xét nghiệm mới khi thanh thử bị hỏng (thanh thử không xuất

hiện vạch tím tại vạch C).

12


KHOA XÉT NGHIỆM

Mã số: XN-

QTKT-VS- 03

Phiên bản: 2.0

Ngày ban hành:

01/06/2018

QUY TRÌNH XÉT NGHIỆM ĐƠN BÀO ĐƯỜNG RUỘT




Chữ ký:

(Đã ký)




Chữ ký:

(Đã ký)

13


Số phiên

bản


đổi

Ngày sửa

đổi


I. MỤC ĐÍCH VÀ NGUYÊN LÝ 1. Mục đích Phát hiện đơn bào đường ruột gây bệnh (Entamoeba histolytica, Giardia lamblia, Isospora belli, Trichomonas intestinalis…) trong phân. 2. Nguyên lý Đơn bào đường ruột gây bệnh được phát hiện qua hình thể, kích thước, tính chất di động và bắt màu trong môi trường có NaCl 9‰ và Lugol 1% soi dưới kính hiển vi quang học. II. CHUẨN BỊ 1. Người thực hiện - Người thực hiện: Cán bộ xét nghiệm - Người nhận định và phê duyệt kết quả: Quản lí khoa 2. Trang thiết bị, hóa chất, dụng cụ 2.1. Trang thiết bị - Kính hiển vi quang học - Tủ an toàn sinh học cấp 2 2.2. Dụng cụ, hóa chất -Lọ lấy bệnh phẩm, que cấy,Lam kính, Lá kính ,Khay đựng bệnh phẩm, Nước muối sinh lý ,Lugol ,Pipet nhựa 3. Bệnh phẩm: Phân 4. Phiếu xét nghiệm: Điền đầy đủ thông tin theo mẫu phiếu yêu cầu III. QUY TRÌNH KỸ THUẬT

14

1. Lấy bệnh phẩm: Theo đúng quy định của chuyên ngành Vi sinh. Lưu ý: - Không lấy phân làm XN khi uống thuốc Bismuth hoặc Barium.

- Mẫu phân làm xét nghiệm tránh lẫn nước tiểu. 2. Quy trình kỹ thuật - Nhỏ giọt dung dịch NaCl 9 ‰ và giọt dung dịch Lugol 1% lên trên một lam kính. - Dùng que lấy một lượng phân (bao kín đầu que) hòa đều vào dung dịch NaCl 9 ‰ đến khi có màu đục, làm tương tự đối với dung dịch Lugol. - Đặt lá kính lên trên dung dịch. - Quan sát kính hiển vi ở vật kính 40X. IV. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH 1. Dương tính Quan sát ở vật kính 40X tìm thể hoạt động và bào nang của đơn bào. Thể hoạt động của Amip kích thước 13-30μm chuyển động bằng chân giả. - Thể hoạt động của Giardia hình thìa kích thước 9-21 x 5-15(μm) chuyển động bằng roi. - Trichomonas hình quả lê kích thước 5-12 x 5-6 (μm) chuyển động được nhờ các roi. - Bào nang Amip hình tròn có vỏ dày bắt màu vàng, kích thước trung bình 12μm bên trong có từ 2-4 nhân. - Bào nang Giardia hình bầu dục kích thước 10-14 x7-9 (μm), bên trong có từ 2-4 nhân có thể thấy vết roi cuộn lại trong bào nang. 2. Âm tính Không thấy thể hoạt động, bào nang của đơn bào đường ruột. Lưu ý: Trong trường hợp xét nghiệm lần đầu âm tính, để phát hiện ký sinh trùng gây bệnh có thể xét nghiệm 2 mẫu phân tiếp theo trong vòng từ 7-10 ngày. V. NHỮNG SAI SÓT VÀ XỬ TRÍ 1. Sai sót - Nhỏ quá nhiều dung dịch lên lam kính . - Tiêu bản quá dầy hoặc quá mỏng. 2. Xử trí Đặt tiêu bản trên tờ báo vẫn đọc được chữ là đạt. Nếu làm tiêu bản quá dầy sẽ khó soi, làm mỏng sẽ bỏ sót không phát hiện được đơn bào đường ruột.

15


KHOA XÉT NGHIỆM

Mã số: XN-

QTKT-VS- 04

Phiên bản: 2.0

Ngày ban hành:

01/06/2018

QUY TRÌNH XÉT NGHIỆM SD BIOLINE EV71 IgM TEST NHANH




Chữ ký:

(Đã ký)




Chữ ký:

(Đã ký)

16


Số phiên

bản


đổi

Ngày sửa

đổi



1. Mục đích

Xác định Bệnh Chân Tay Miệng có trong bệnh phẩm bằng phương pháp chẩn đoán

huyết thanh.

2. Nguyên lý

Test thử SD BIOLINE EV71 IgM là một kĩ thuật sắc kí miễn dịch pha rắn được

thiết kế cho mục đích phát hiện định tính nhanh kháng thể IgM kháng Enterovirus

71 trong huyết thanh hoặc huyết tương. Xét nghiệm này chỉ cho biết kết quả sơ bộ.

Vì vậy, phân lập virus, chẩn đoán bằng PCR và RT-PCR và các phương pháp chẩn

đoán thay thế đặc hiệu hơn phải sử dụng đề khẳng định sự nhiễm Enterovirus 71.

II. CHUẨN BỊ




17





-Bộ Kit SD Bioline Chlamydia


3. Bệnh phẩm: Huyết thanh hoặc huyết tương

4. Phiếu xét nghiệm:Điền đầy đủ thông tin theo mẫu phiếu yêu cầu



Theo đúng quy định của chuyên ngành Vi sinh

2. Quy trình tách chiết: Chuẩn bị mẫu tách chiết

- Lấy máu tĩnh mạch.

- Nếu là huyết thanh: Lấy máu toàn phần vào ống nghiệm ( không có chứa chất

chống đông như Heparin, EDTA và natri citrat) theo phương pháp lấy máu tĩnh

mạch, để lắng 30 phút cho đông máu và sau đó đem ly tâm để lấy mẫu dịch nổi

huyết thanh.

- Nếu là Huyết tương: Lấy máu toàn phần vào ống nghiệm ( có chứa chất đông

máu như Heparin, EDTA và natri citrat, đem ly tâm thu được huyết tương.

3. Quy trình xét nghiệm:

- Đưa tất cả các thành phần của kít thử và mẫu về nhiệt độ phòng trước khi tiến

hành xét nghiệm

- Dùng micropipet hút 5 µL mẫu huyết thanh hoặc huyết tương và nhỏ vào giếng

mẫu ( vị trí S)

- Nhỏ 3-4 giọt dung dịch pha loãng vào giếng đã chứa mẫu

- Đọc kết quả trong 15-20 phút. Một vài trường hợp dương tính có thể cho kết quả

sớm hơn. Không đọc kết quả sau 20 phút.

18


- Vạch màu sẽ xuất hiện bên trái của cửa sổ đọc kết quả cho thấy rằng xét nghiệm

đã được thực hiện đúng. Đây là vạch chứng. Phần bên phải của cửa sổ kết quả sẽ

cho biết kết quả xét nghiệm. Nếu như một vạch màu khác xuất hiện bên phải cửa

sổ xét nghiệm, đây là vạch kết quả.

- Kết quả âm tính: Chỉ xuất hiện một vạch trứng trên thanh thử. Không tìm thấy

kháng thể IgM

- Kết quả dương tính: Trên thanh thử xuất hiện 2 vạch màu ( “T” và “C”), không

quan trọng vạch nào xuất hiện trước.

- Kết quả không hợp lệ: Nếu như vạch đối chứng không xuất hiện, có thể do không

thực hiện chính xác theo hướng dẫn quy trình xét nghiệm hoặc có thể do thanh thử

hết hạn sử dụng, thanh thử bị hỏng. Trong trường hợp này nên làm lại xét nghiệm.

V. KIỂM TRA CHẤT LƯỢNG

1. Chất lượng bệnh phẩm

Bệnh phẩm lấy đúng, đủ và được thực hiện xét nghiệm càng sớm càng tốt. Nếu

không vận chuyển ngay thì phải bảo quản ở nhiệt độ lạnh( 2-8oC)

2. Chất lượng test thử

Thanh thử SD BIOLINE EV71 IgM có một chữ T và chữ C tương ứng với “ vạch

thử” và “ vạch chứng” trên bề mặt. Cả hai vạch thử và vạch chứng đều không nhìn

thấy được trên cửa sổ kết quả trước khi nhỏ mẫu.

VI. NHỮNG SAI SÓT VÀ XỬ TRÍ

- Các chất gây nhiễu có liên quan đã biết như: Mẫu tan huyết, mẫu có chứa các yếu

tố dạng thấp và mẫu nhiễm mỡ, vàng da có thể làm sai kết quả.

- Sử dụng pipet hút riêng từng mẫu để tránh lấy nhiễm chéo giữa các mẫu vì có thể

gây ra kết quả sai.

- Bệnh phẩm để trong ống nghiệm khô có thể bảo quản trong tủ lạnh (2-8°C) lâu

nhất là 72h. Không được bảo quản trong ngăn đá.

19

- Phải làm lại mẫu xét nghiệm mới khi thanh thử bị hỏng (thanh thử không xuất

hiện vạch tím tại vạch C).

20


KHOA XÉT NGHIỆM

Mã số: XN-

QTKT-VS- 05

Phiên bản: 2.0

Ngày ban hành:

01/06/2018

QUY TRÌNH XÉT NGHIỆM HBsAg TEST NHANH




Chữ ký:

(Đã ký)




Chữ ký:

(Đã ký)

21


Số phiên

bản


đổi

Ngày sửa

đổi


I. Mục đích

- Mô tả các bước thực hiện xét nghiệm tes nhanh HBsAg

- Thống nhất quy trình xét nghiệm Tes nhanh HBsAg cho các nhân viên, cán bộ

trong khoa Xét nghiệm – Trung tâm Y tế Huyện Tiên yên.

II. Phạm vi áp dụng

- Được thực hiện tại phòng Huyết học – khoa Xét Nghiệm–Trung tâm Y tế Huyện

Tiên yên.

- Thực hiện đối với:

+ Bệnh nhân có chỉ định làm tes nhanh HBsAg.

III. Trách nhiệm

- Thực hiện: Kỹ thuật viên được giao thực hiện quy trình này.

- Giám sát: Cán bộ phụ trách phòng và cán bộ quản lý chất lượng.

IV. Định nghĩa, thuật ngữ và chữ viết tắt

1. Định nghĩa

22

- Tes nhanh HBsAg sử dụng để định tính phát hiện sự có mặt của kháng nguyên

HBsAg trong huyết thanh hoắc huyết tương của người nhằm mục đích chẩn đoán

lây nhiễm vi rút viêm gan B.

2. Thuật ngữ, chữ viết tắt

- KTV: Kỹ thuật viên.

- QT: Quy trình.

V. Nguyên lý

- Dựa trên nguyên lý của kỹ thuật sắc ký miễn dịch.

VI. Trang thiết bị, vật tư

1. Thiết bị

- Máy ly tâm.

- Pipette

- Đồng hồ bấm giây

- Giấy thấm

.2. Vật tư

6.2.1 Dụng cụ:

- Đầu côn 200 µl

- Ống nghiệm.

- Bút viết kính

3. Mẫu bệnh phẩm

- Huyết thanh hoặc huyết tương của người bệnh. - Lấy bệnh phẩm theo đúng quy trình trong cuốn Sổ tay lấy mẫu.

VII. Kiểm tra chất lượng

- Tes nhanh HBsAg bảo quản ở nhiệt độ phòng 15 - 30°C.

VIII. An toàn

- Mặc quần áo bảo hộ, đội mũ, đeo khẩu trang, mang găng tay cao su trong suốt

quá trình thực hiện xét nghiệm mẫu bệnh phẩm.

23

- Tuân thủ đúng các nội quy, yêu cầu trong phòng xét nghiệm Huyết học.

- Áp dụng các biện pháp an toàn chung khi xử lý mẫu và thực hiện xét nghiệm theo

quy trình về an toàn xét nghiệm.

IX. Nội dung thực hiện

1. Chuẩn bị

-Thiết bị hoạt động bình thường.

-Vật tư đầy đủ.

2. Tiến hành

2.1 Huyết tương

- Lấy máu toàn phần tĩnh mạch vào ống nghiệm coa chứa thuốc chống đông

EDTA, Citrate hoặc heparin.

- Ly tâm để cách huyết tương .

- Thu lấy huyết tương vào ống nghiệm đã ghi nhãn

2.2 Huyết Thanh

- Lấy máu toàn phần tĩnh mạch vào ống nghiệm không chứa chống đông EDTA,

Citrate hoặc heparin.

- để máu đông cục lại

- Ly tâm để tách huyết thanh

- Thu lấy huyết thanh vào ống nghiệm khác đã ghi nhãn.

2.3 Tiến hành

- Tách rời từng thanh xét nghiệm rồi bóc vỏ

- Ghi mã bệnh phẩm tương ứng

- Nhỏ 150 - 200µl hoặc 3-4 giọt huyết thanh hoặc huyết tương vào vùng nhỏ bệnh

phẩm

- Chờ 15 phút đọc kết quả

X. Diễn giải và báo cáo kết quả

24

- Dương tính: Xuất hiện 2 vạch đỏ ở phần chứng và phần bệnh phẩm

- Âm tính: Chỉ có 1 vạch đỏ ở phần chứng. XI. Lưu ý

- Quy trình XN và diễn giải kết quả phải đươc thực hiện nghiêm ngặt. thực hiện sai

quy trình có thể cho kết quả không chính xác Chất lượng và điều kiện bảo quản tes

thử.v.v .Rất nhiều yếu tố ảnh hưởng có thể gây sai lầm cho kết qủa

25


KHOA XÉT NGHIỆM

Mã số: XN-

QTKT-VS- 06

Phiên bản: 2.0

Ngày ban hành:

01/06/2018

QUY TRÌNH XÉT NGHIỆM HCV TEST NHANH




Chữ ký:

(Đã ký)




Chữ ký:

(Đã ký)

26


Số phiên

bản


đổi

Ngày sửa

đổi


1. Mục đích

- Mô tả các bước thực hiện xét nghiệm test nhanh HCV

- Thống nhất quy trình xét nghiệm Test nhanh HCV cho các nhân viên, cán bộ trong

khoa Xét nghiệm – Trung tâm Y tế Huyện Tiên yên.

2. Phạm vi áp dụng


Tiên yên.


+ Bệnh nhân có chỉ định làm test nhanh HCV.

3. Trách nhiệm

- Thực hiện: Kỹ thuật viên


4. Định nghĩa, thuật ngữ và chữ viết tắt

4.1. Định nghĩa

27

- Test nhanh HCV sử dụng để định tính phát hiện sự có mặt của kháng thể kháng vi

rút viêm gan C (HCV) trong huyết thanh hoắc huyết tương của người nhằm mục

đích chẩn đoán lây nhiễm vi rút viêm gan C.

- 4.2. Thuật ngữ, chữ viết tắt


- QT: Quy trình.

5. Nguyên lý


6. Trang thiết bị, vật tư

6.1. Thiết bị

- Máy ly tâm.

- Pipette


- Giấy thấm

6.2. Vật tư

6.2.1 Dụng cụ:

- Đầu côn

- Bút viết

6.3. Mẫu bệnh phẩm

- Huyết tương của người bệnh. 6.4 Bộ kit thử 7. Kiểm tra chất lượng

- Test nhanh HCV bảo quản ở nhiệt độ phòng 15 - 30°C.

8. An toàn




28



9. Nội dung thực hiện

9.1. Chuẩn bị

- Dụng cụ đầy đủ

- Mẫu bệnh

9.2. Tiến hành

9.2.1 Huyết tương

- Lấy máu toàn phần tĩnh mạch vào ống nghiệm coa chứa thuốc chống đông

EDTA, Citrate hoặc heparin.


- Thu lấy huyết tương

9.2.2 Tiến hành

+ Lấy tes thử ra khỏi túi đựng và sử dụng + Đặt tes thử trên mặt phẳng khô và sạch.

+ Ghi mã bệnh phẩm tương ứng

- Đối với các mâuc huyết tương:

+ huyết tương bằng ống nhỏ giọt. giữ ống theo phương thẳng đứng và nhỏ môtk

giọt mẫu phẩm ( khoảng 30-45µl) vào “vùng nhận mẫu” của tes thử. Tiếp tục nhỏ

ngay 1 giọt dung dịch pha mẫu ( khoảng 30-45µl) vào vùng nhận mẫu và bắt đầu

tính thời gian.

+ Chờ đến khi các vạch đỏ xuất hiện trên test thử.

+ Đọc kết quả trong vòng 15 phút.

+ Hủy tes thủ sau khi đã đọc kết quả.

10. Diễn giải và báo cáo kết quả

- Dương tính: Xuất hiện 2 vạch đỏ ở phần chứng và phần bệnh phẩm

- Âm tính: Chỉ có 1 vạch đỏ ở phần chứng.

29

11. Lưu ý

- Quy trình XN và diễn giải kết quả phải đươc thực hiện nghiêm ngặt. thực hiện sai

quy trình có thể cho kết quả không chính xác Chất lượng và điều kiện bảo quản tes

thử.v.v .Rất nhiều yếu tố ảnh hưởng có thể gây sai lầm cho kết quả

12. Lưu trữ hồ sơ-:Sổ lưu kết quả xét nghiệm

30


KHOA XÉT NGHIỆM

Mã số: XN-

QTKT-VS- 07

Phiên bản: 2.0

Ngày ban hành:

01/06/2018

QUY TRÌNH XÉT NGHIỆM HIV TEST NHANH




Chữ ký:

(Đã ký)




Chữ ký:

(Đã ký)

31


Số phiên

bản


đổi

Ngày sửa

đổi


1. Mục đích

- Mô tả các bước thực hiện xét nghiệm test nhanh HIV

- Thống nhất quy trình xét nghiệm Test nhanh HIV cho các nhân viên, cán bộ trong

khoa Xét nghiệm – Trung tâm Y tế Huyện Tiên yên.



Tiên yên.


+ Bệnh nhân có chỉ định làm test nhanh HIV.

3. Trách nhiệm

- Thực hiện: Kỹ thuật viên


4. Định nghĩa, thuật ngữ và chữ viết tắt

4.1. Định nghĩa

- Test nhanh HIV sử dụng để định tính phát hiện sự có mặt của kháng thể kháng

HIV1 và HIV 2 trong máu toàn phần, huyết thanh hoặc huyết tương của người.

- 4.2. Thuật ngữ, chữ viết tắt

32


- QT: Quy trình.

5. Nguyên lý


6. Trang thiết bị, vật tư

6.1. Thiết bị

- Máy ly tâm,Pipette


- Giấy thấm

6.2. Vật tư

6.2.1 Dụng cụ:

- Đầu côn

- Bút viết


- Huyết tương của người bệnh. 6.4 Bộ kit thử 7. Kiểm tra chất lượng

- Test nhanh HIV bảo quản ở nhiệt độ phòng 15 - 30°C.

8. An toàn







9.1. Chuẩn bị

- Dụng cụ đầy đủ

33

- Mẫu bệnh

9.2. Tiến hành

9.2.1 Lấy mẫu bệnh phẩm

- Lấy máu toàn phần tĩnh mạch vào ống nghiệm có chứa thuốc chống đông EDTA,

Citrate hoặc heparin.


9.2.2 Tiến hành

+ Lấy test thử ra khỏi túi đựng và sử dụng + Đặt tes thử trên mặt phẳng khô và sạch.

+ Ghi tên bệnh nhân làm xét nghiệm

- Đối với các mẫu huyết tương:

+ Huyết tương bằng ống nhỏ giọt. giữ ống theo phương thẳng đứng và nhỏ một

giọt mẫu phẩm ( khoảng 20-25µl) vào “vùng nhận mẫu” của tes thử. Tiếp tục nhỏ

ngay 1 giọt dung dịch đệm ( khoảng20-25µl) vào vùng nhận mẫu và bắt đầu tính

thời gian.

+ Chờ đến khi các vạch đỏ xuất hiện trên test thử.

+ Đọc kết quả trong vòng 15 phút.

+ Hủy test thử sau khi đã đọc kết quả.


- Dương tính: Xuất hiện 2 vạch đỏ ở phần chứng và phần thử

- Âm tính: Chỉ có 1 vạch đỏ ở phần chứng. 11. Lưu ý

- Quy trình XN và diễn giải kết quả phải đươc thực hiện nghiêm ngặt. Thực hiện

sai quy trình có thể cho kết quả không chính xác.Chất lượng và điều kiện bảo quản

test thử.v.v Rất nhiều yếu tố ảnh hưởng có thể gây sai lầm cho kết quả.

- Đọc đúng thời gian quy định

12. Lưu trữ hồ sơ : Sổ lưu kết quả xét nghiệm

34


KHOA XÉT NGHIỆM

Mã số: XN-

QTKT-VS- 08

Phiên bản: 2.0

Ngày ban hành:

01/06/2018

QUY TRÌNH XÉT NGHIỆM PLASMODIUM ( Ký sinh trùng sốt rét ) AG TEST NHANH




Chữ ký:

(Đã ký)




Chữ ký:

(Đã ký)

35


Số phiên

bản


đổi

Ngày sửa

đổi


I. MỤC ĐÍCH VÀ NGUYÊN LÝ 1. Mục đích - Phát hiện kháng nguyên ký sinh trùng sốt rét trong máu. 2. Nguyên lý - Kháng thể kháng ký sinh trùng sốt rét sẽ gắn đặc hiệu với kháng nguyên (ký sinh trùng sốt rét) có trong bệnh phẩm máu. Phản ứng xảy ra theo nguyên lý sắc ký miễn dịch. II. CHUẨN BỊ 1.Người thực hiện - Người thực hiện Cán bộ xét nghiệm - Người nhận định và phê duyệt kết quả: Trưởng khoa 2.Phương tiện, hóa chất Phương tiện, hóa chất dưới đây hoặc tương đương. 2.1. Trang thiết bị - Micropipette. - Đồng hồ bấm giờ. 2.2. Dụng cụ, hóa chất -Tube lấy bệnh phẩm -Sinh phẩm chẩn đoán -Khay đựng bệnh phẩm -Pipet nhựa 3. Bệnh phẩm Máu toàn phần có chống đông. 4. Phiếu xét nghiệm

36

Điền đầy đủ thông tin theo mẫu phiếu yêu cầu III. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH Các bước tiến hành thực hiện theo phương tiện, hóa chất ở trên. 1. Lấy bệnh phẩm Máu toàn phần hoặc huyết thanh sau khi li tâm 2.Tiến hành kỹ thuật 2.1. Lấy thanh thử ra khỏi bao, để trên mặt phẳng khô sạch. 2.2. Lấy 5μl máu đầu ngón tay bằng ống hút đến ngang vạch có sẵn hoặc máu tĩnh mạch cho vào giếng tròn S. 2.3. Nhỏ 4 giọt buffer vào giếng vuông bên cạnh. 2.4. Đọc kết quả sau 15 -30 phút. IV. NHẬN ĐỊNH KẾT QUẢ 1. Âm tính Chỉ có vạch C. 2. Dương tính - P. falciparum dương tính: có 2 vạch C và P.f - P. vivax dương tính: có 2 vạch C và P.v - Nhiễm phối hợp cả P. falciparum và P.vivax: có 3 vạch : vạch C, P. f và P.v 3. Không giá trị Không có vạch C. Phải tiến hành làm lại xét nghiệm với một thanh thử khác. V. NHỮNG SAI SÓT VÀ XỬ TRÍ Không đọc kết quả quá 30 phút vì có thể dẫn đến kết quả sai.

37


KHOA XÉT NGHIỆM

Mã số: XN-

QTKT-VS- 09

Phiên bản: 2.0

Ngày ban hành:

01/06/2018

QUY TRÌNH XÉT NGHIỆM PLASMODIUM ( Ký sinh trùng sốt rét) NHUỘM SOI ĐNH TÍNH




Chữ ký:

(Đã ký)




Chữ ký:

(Đã ký)

38


Số phiên

bản


đổi

Ngày sửa

đổi



1. Mục đích

Phát hiện ký sinh trùng sốt rét trong máu.

2. Nguyên lý

Nhận định ký sinh trùng sốt rét trong máu nhuộm Giemsa dựa trên hình thể, cấu

tạo, kích thước và tính chất bắt màu.

II. CHUẨN BỊ


- Người thực hiện Cán bộ xét nghiệm đã được đào tạo và có chứng chỉ hoặc chứng

nhận về chuyên ngành Vi sinh – Ký sinh trùng.

- Người nhận định và phê duyệt kết quả: Trưởng khoa, phó khoa, Cán bộ có trình

độ đại học trở lên

2.Phương tiện, hóa chất

Phương tiện, hóa chất dưới đây hoặc tương đương.


- Kính hiển vi.


39

- Đồng hồ bấm giờ

2.2. Dụng cụ, hóa chất và vật tư tiêu hao (bao gồm nội kiểm, ngoại kiểm)

-Kim chích,lam kính,giemsa cốt,dung dịch đệm

-Bông,cồn 96°,Panh,khay đựng bệnh phẩm,Pipet nhựa

3. Bệnh phẩm

Máu toàn phần.


Điền đầy đủ thông tin theo mẫu phiếu yêu cầu


Các bước tiến hành thực hiện theo phương tiện, hóa chất ở trên.


Máu toàn phần đựng trong ống đỏ

2. Tiến hành kỹ thuật

2.1. Làm tiêu tiêu bản giọt máu đặc và giọt máu đàn để khô.

2.2. Cố định giọt máu đàn bằng cồn 96°.

2.3. Pha dung dịch Giemsa cốt với dung dịch đệm nồng độ 10%.

2.4. Nhuộm lam với dung dịch Giemsa đã pha để 10 phút.

2.5. Rửa nước, để khô.

2.6.Quan sát kính hiển vi vật kính 100X.


1. Dương tính

- Có 4 loài ký sinh trùng sốt rét gây bệnh cho người

Plasmodium falciparum, Plasmodium vivax, Plasmodium malariae, Plasmodium

ovale.

- Các thể gặp khi xét nghiệm máu

40

- Plasmodium falciparum: Thể tư dưỡng, thể giao bào ở máu ngoại vi, hiếm gặp

thể phân liệt.

- Plasmodium vivax, Plasmodium malariae, Plasmodium ovale: Cả 3 thể: thể tư

dưỡng, thể phân liệt, thể giao bào ở máu ngoại vi.

Đánh giá mức độ nhiễm KSTSR ở giọt máu đặc theo 4 mức độ

+ 1 - 10 KST /100 vi trường: (+)

+ 11 - 100 KST /100 vi trường: (++)

+ 1 - 10 KST /1 vi trường: (+++)

+ > 10 KST /1 vi trường: (++++)

2. Âm tính

Không tìm thấy ký sinh trùng sốt rét.


1. Sai sót

Giọt máu đặc bị bong sau khi nhuộm do lấy máu quá nhiều hoặc khi rửa dưới vòi

nước chảy mạnh.

2. Xử trí

Lấy máu vừa phải, rửa dưới vòi nước chảy nhẹ hoặc đưa vào trong chậu rửa.

41


KHOA XÉT NGHIỆM

Mã số: XN-

QTKT-VS- 10

Phiên bản: 2.0

Ngày ban hành:

01/06/2018

QUY TRÌNH XÉT NGHIỆM KỸ THUẬT THEO DÕI VÀ TRẢ KẾT QUẢ CẤY MÁU BẰNG MÁY TỰ ĐỘNG BACTEC FX40




Chữ ký:

(Đã ký)




Chữ ký:

(Đã ký)

42


Số phiên

bản


đổi

Ngày sửa

đổi



1. Mục đích:

Mô tả quy trình tiến hành các bước theo dõi và trả kết quả cấy máu bằng máy cấy

máu tự động BACTEC FX40 cho nhân viên phòng vi khuẩn thực hiện.

2. Nguyên lý:

- Chai cấy máy được theo dõi hàng ngày nhờ hệ thống cấy máu tự động BACTEC

FX40. Hệ thống này chứa tối đa 50 chai máu, máy tự động ủ và lắc liên tục.

- Trong môi trường cấy, khi có sự hiện diện của vi sinh vật trong mẫu, chúng sẽ

thực hiện quá trình trao đổi chất, thải khí carbonic (CO2) vào môi trường, lượng

CO2 này phản ứng với một chất nhuộm được gắn trong bộ phận cảm biến ở mỗi

đáy chai (sensor). Phản ứng này điều chỉnh lượng ánh sáng được hấp thu bởi một

bộ phát quang trong sensor và đèn huỳnh quang trong máy quét 10 phút 1 lần vào

lớp màng đáy chai để phát hiện nồng độ CO2. Phần Photo Detector đo mức phát

quang tương ứng với hàm lượng CO2 vi sinh vật thải ra môi trường. Sau đó, hàm

lượng CO2 này được máy phiên dịch cho ra kết quả dựa theo thông số mẫu dương

tính đã được cài trước.

II. CHUẨN BỊ

43


- Người thực hiện: Cán bộ xét nghiệm đã được đào tạo và có chứng chỉ hoặc chứng

nhận về chuyên ngành Vi sinh.

- Người nhận định và phê duyệt kết quả: Trưởng khoa, phó khoa; Cán bộ có trình


2. Thiết bị

- Máy cấy máu BACTEC FX40

- Tủ an toàn sinh học

- Tủ ấm

- Kính hiển vi

- Đèn cồn

- Que cấy

- Giấy xét nghiệm

- Dầu soi

3. Hóa chất, thuốc thử

- Chai cấy máu Plus Arobic/F

- Đĩa BA, CA, UTI

- Các môi trường, hóa chất cho định danh vi khuẩn

- Bộ thuốc nhuộm Gram

- Bộ thuốc nhuộm Ziehl - Neelsen


1. Nhập chai vào máy

- Sau khi máu tĩnh mạch được lấy vào chai cấy máu, Ghi tên, tuổi, khoa phòng, mã

bệnh phẩm lên chai cấy máu và vào sổ theo dõi;

- Ấn nút mở máy

- Mở cửa buồng máy;

- Quét mã vạch chai cấy máu;

44

- Cho chai vào vị trí được chọn;

- Chọn OK;

- Đóng cửa, máy sẽ tự động theo dõi và đọc kết quả liên tục 10 phút/lần;

2. Báo kết quả: Sau một thời gian nhất định máy sẽ báo dương hoặc âm tùy bệnh

phẩm có hay không có vi khuẩn.

3. Kiểm tra chất lượng

- Chỉ sử dụng chai cấy máu còn hạn sử dụng và được bảo quản đúng quy định,

không sử dụng những chai mất nắp, nứt, mất mã vạch...

- Các môi trường nuôi cấy phải kiểm tra hàng tuần trước khi sử dụng.

- Máy cấy máu được kiểm tra định kỳ và đảm bảo điều kiện vận hành cho máy:

nhiệt độ phòng: 18,3 – 31,6° C, độ ẩm phòng: 10 – 90%, điện lưới ổn định.

- Nhiệt độ trong máy cấy máu BACTEC đảm bảo 35 – 37°C.

IV. PHIÊN GIẢI KẾT QUẢ

1. Máy báo dương tính :

- Mở cửa buồng máy, lấy chai báo dương, quét mã vạch, nhấn “OK”, lấy chai máu

ra khỏi máy cấy máu, đóng của buồng nuôi cấy;

- Đối với các chai máu dương, cấy ra đĩa thạch máu bằng bơm tiêm 1ml vô trùng

và phết lam nhuộm Gram:

+ Nếu là trực khuẩn hoặc cầu trực khuẩn Gram (-): cấy ra thạch UTI, BA.

+ Nếu là cầu khuẩn Gram (+) xếp chuỗi: làm test Optochin.

+ Nếu là cầu khuẩn Gram (+) xếp đám nghĩ đến tụ cầu: làm đông huyết tương.

+ Nếu là nấm: cấy ra thạch Sabouraud.

- Báo sơ bộ cho lâm sàng và định danh tiếp sau khi để các test trên vào tủ ấm.

2. Máy báo âm tính :

- Đối với chai cấy máu âm tính: thường sau 5 ngày nuôi cấy

+ Vào sổ

+ Trả kết quả: âm tính (sau 5 ngày nuôi cấy)

45

V. SAI XÓT VÀ XỬ LÝ

- Phải cẩn thận khi tay tiếp xúc với mẫu bệnh phẩm và thực hiện đúng quy trình.

- Xử lý tất cả các bệnh phẩm tránh lây nhiễm.

46


KHOA XÉT NGHIỆM

Mã số: XN-

QTKT-VS- 11

Phiên bản: 2.0

Ngày ban hành:

01/06/2018

QUY TRÌNH XÉT NGHIỆM KỸ THUẬT LÀM KHÁNG SINH ĐỒ




Chữ ký:

(Đã ký)




Chữ ký:

(Đã ký)

47


Số phiên

bản


đổi

Ngày sửa

đổi



1. Mục đích:

- Xác định mức độ nhạy cảm với kháng sinh của các chủng vi khuẩn gây bệnh.

2. Nguyên lý:

- Kháng sinh đồ bằng kỹ thuật khuyếch tán kháng sinh trong đĩa thạch từ khoanh

giấy tẩm kháng sinh còn được gọi là kháng sinh đồ theo phương pháp Kirby-

Bauer. Kháng sinh được tẩm lên khoanh giấy với một nồng độ quy định, được đặt

lên đĩa thạch dinh dưỡng đã được cấy vi khuẩn. Trong quá trình ủ, kháng sinh từ

khoanh giấy khuyếch tán ra môi trường thạch và ức chế sự phát triển của vi khuẩn,

vì thế tạo một vòng không có vi khuẩn mọc (vòng vô khuẩn) xung quanh khoanh

kháng sinh.

- Mức độ nhạy cảm với kháng sinh của các chủng vi khuẩn thử nghiệm được đánh

giá qua sự phát triển của vi khuẩn sẽ bị ức chế khi kháng sinh đạt đến một nồng độ

nhất định. Đường kính vùng ức chế tỷ lệ thuận với mức độ nhạy cảm được phiên

giải ra các phân loại S (sensitive – nhạy cảm), I (intermediate – trung gian), hoặc

R (resistant – đề kháng) khi so sánh với bảng chuẩn CSLI cập nhật hàng năm

(2016).

48

II. CHUẨN BỊ




2. Phương tiện, hóa chất


- Máy ly tâm (cần cho một số loại bệnh phẩm)



- Dụng cụ sấy lam (nếu có)

- Tủ ấm

- Ống độ đục chuẩn McFarland

2.2. Dụng cụ hóa chất, vật tư tiêu hao

- Khoang kháng sinh

- Que cấy

- Môi trường thạch máu

- Nước muối sinh lý

- Khẩu trang

- Ống nghiệm thủy tinh

- Thạch Muller Hinton

- Dung dịch cồn 90°


- Là các chủng vi khuẩn hoặc nấm sau khi đã phân lập từ mẫu bệnh phẩm và định

danh.

- Các chủng dùng trong giám sát tình hình đề kháng và khuynh hướng đề kháng

các kháng sinh của các vi khuẩn gây bệnh.


49

3.1. Chuẩn bị bệnh phẩm

Chủng vi khuẩn cần thử nghiệm đã được nuôi cấy thuần nhất trong điều kiện tối ưu

và đang ở giai đoạn phát triển mạnh (nuôi cấy sau 16-24 giờ).

3.2. Pha huyền dịch vi khuẩn

Huyền dịch vi khuẩn có thể chuẩn bị trực tiếp từ khuẩn lạc vi khuẩn mọc trên môi

trường hoặc từ môi trường lỏng đã cấy tăng sinh vi khuẩn. Huyền dịch Vi khuẩn

thử nghiệm tương đương với độ đục 0,5 McFarland, tức khoảng 108 CFU/ml.

Phương pháp pha huyền dịch từ khuẩn lạc:

- Dùng que cấy lấy vi khuẩn từ 3-5 khuẩn lạc có hình thái giống nhau

- Dùng que cấy vô khuẩn lấy các khuẩn lạc vào ống nước muối sinh lý vô trùng 5

ml.

- Lắc đều trên máy lắc để có huyền dịch đồng nhất.

- Điều chỉnh và so sánh độ đục của huyền dịch vi khuẩn với độ đục của ống

McFarland 0,5.

Phương pháp tăng sinh: Phương pháp tăng sinh chỉ sử dụng trên vi khuẩn dễ mọc

(ngoại trừ Staphylococcus spp) và không thực hiện trên vi khuẩn khó mọc như

Streptococcus spp., Heamophilus spp., và Neisseria spp… Phương pháp thực hiện

như sau:

- Trên môi trường thạch, chọn 3-5 khuẩn lạc giống nhau và tách rời.

- Dùng que cấy vô khuẩn lấy một phần vi khuẩn trên đầu khuẩn lạc và cấy vào 4-5

ml môi trường lỏng (TBS).

- Nuôi ủ dung dịch ở 35°C cho đến khi đạt được hoặc hơn độ đục chuẩn

McFarland 0,5 (thường thời gian là 2-6 h)

- Điều chỉnh và so sánh độ đục của huyền dịch vi khuẩn với độ đục của ống

McFarland

3.3. Dàn đều canh khuẩn lên mặt đĩa thạch

50

- Trong vòng 15 phút sau khi pha huyền dịch vi khuẩn. Dùng tăm bông vô trùng

nhúng vào ống huyền dịch vi khuẩn đã pha ở trên, ép nhẹ và xoay tròn tăm bông

trên thành bên của ống huyền dịch vi khuẩn để loại bớt phần huyền dịch vi khuẩn

đã thấm vào đầu tăm bông.

- Cấy ria đều que tăm bông trên toàn bộ mặt đĩa thạch Mueller-Hinton sao cho vi

khuẩn được dàn đều lên trên toàn bộ bề mặt đĩa thạch: cấy theo đường zic-zac sít

nhau, sau đó xoay mặt thạch 60° cho chiều thứ 2 và 3, hoặc cho đến khi trải đều

mặt thạch

- Để hé nắp nắp 3-5 phút (nhưng không được quá 15 phút) cho bề mặt khô trước

khi đặt khoanh kháng sinh

3.4. Đặt các khoanh giấy kháng sinh lên mặt thạch

- Dùng dụng cụ phân phối hoặc kép vô trùng đặt các khoanh kháng sinh trên bề

mặt đĩa thạch trên. Các khoanh giấy sau khi đặt cần được ấn xuống vừa phải để

đảm bảo chúng được tiếp xúc hoàn toàn với mặt thạch.

- Khoảng cách của từ mép đĩa thạch đến tâm của mỗi khoanh kháng sinh là 15mm,

khoảng cách giữa tâm của hai khoanh kháng sinh gần nhau ít nhất 24 mm. Không

đặt quá 7 khoanh trên một đĩa thạch đường kính 90 mm

- Trong vòng 15 phút sau khi đặt khoanh giấy kháng sinh, các đĩa thạch phải được

lật úp để trong tủ ấm với nhiệt độ thích hợp

3.5. Ủ đĩa thạch trong tủ ấm

Tên VSV Nhiệt độ Thời gian

(giờ) Điều kiện

Enterobacteriaceae 35 ± 2°C 16-18 Khí trường thường

Non-Enterobacteriaceae 35 ± 2°C 16-24 Khí trường thường

Vibrio cholera 35 ± 2°C 16-18 Khí trường thường

51

Staphylococcus 35 ± 2°C 16-18 Khí trường thường

Enterococcus 35 ± 2°C 16-24 Khí trường thường

Haemophylus 35 ± 2°C 16-18 Khí trường CO2 5%

Steptococcus 35 ± 2°C 16-24 Khí trường CO2 5%

IV. DIỄN GIẢI KẾT QUẢ

- Chỉ đọc kết quả kháng sinh đồ chủng người bệnh khi kết quả QC đạt. Đo đường

kính vùng ức chế (bao gồm cả đường kính của khoanh giấy kháng sinh) tính theo

mm.

- Phiên giải đường kính vùng ức chế ra kết quả S, I, R theo hướng dẫn của CLSI

cập nhật hàng năm

V. SAI SÓT VÀ XỬ TRÍ

Quy trình này chỉ áp dụng cho các chủng vi khuẩn hiếu kỵ khí tùy tiện dễ nuôi cấy,

không áp dụng cho các vi khuẩn kỵ khí bắt buộc.

Sai sót có thể gặp khi:

- Lẫn hai hay nhiều chủng vi khuẩn

- Vi khuẩn mọc quá dày hoặc quá thưa. Phải tiến hành làm lại khi thấy các hiện

tượng như trên.

52


KHOA XÉT NGHIỆM

Mã số: XN-

QTKT-VS- 12

Phiên bản: 2.0

Ngày ban hành:

01/06/2018

QUY TRÌNH XÉT NGHIỆM DENGUE VIRUS IGG/IGM TEST NHANH




Chữ ký:

(Đã ký)




Chữ ký:

(Đã ký)

53


Số phiên

bản


đổi

Ngày sửa

đổi



1. Mục đích

- Phát hiện kháng thể IgM/IgG kháng virus dengue trong huyết thanh, huyết tương

hoặc máu toàn phần.

2. Nguyên lý

- Phát hiện kháng thể IgM/IgG kháng virus dengue dựa trên nguyên lý của kỹ thuật

sắc ký miễn dịch.

II. CHUẨN BỊ

1.Người thực hiện

- Người thực hiện: Cán bộ xét nghiệm đã được đào tạo và có chứng chỉ hoặc chứng

nhận về chuyên ngành Vi sinh.

- Người nhận định và phê duyệt kết quả: Trưởng khoa, phó khoa; Cán bộ có trình




- Máy ly tâm thường

- Micropipette 5 μl đến 100 μl

54



-Bông,dây garô,cồn,bơm kim tiêm,Panh,Tube đựng bệnh phẩm


-Kit SD Denue IgG/IgM 911FK10)

3. Bệnh phẩm: Huyết thanh, huyết tương hoặc máu toàn phần

4. Phiếu xét nghiệm: Điền đầy đủ thông tin theo mẫu yêu cầu



Bệnh phẩm là máu toàn phần hoặc huyết thanh sau khi li tâm

2. Quy trình kỹ thuật: Bộ sinh phẩm SD Bioline Dengue Rapid Test - SD (VD)

-Để Số lượng sinh phẩm cần dùng ở nhiệt độ phòng 30 phút trước khi làm xét

nghiệm

-Bóc vỏ nhôm lấy thanh thử đặt lên bề mặt phẳng

-Nhỏ 5μl bệnh phẩm huyết thanh hoặc huyết tương vào giếng nhỏ bệnh phẩm hình

vuông (S). Chờ cho bệnh phẩm thấm hút hết vào phần thấm ở giếng (S).

-Giữ cho lọ dung môi xét nghiệm thẳng đứng và cao hơn giếng dung môi hình tròn

khoảng 1 cm, nhỏ 4 giọt (khoảng 90-120μl) vào giếng dung môi hình tròn ở phần

đầu của thanh thử.

-Đọc kết quả sau 15 phút - 20 phút

Lưu ý: Mọi kết quả đọc sau quá 20 phút đều không có giá trị và phải thử nghiệm

lại.


Việc đánh giá kết quả cần dựa vào kết quả phối hợp của vạch thử nghiệm IgM, IgG

và vạch chứng.

* IgM dương tính

55

Vạch màu hồng xuất hiện ở vùng IgM và vùng chứng (C). Thử nghiệm dương tính

với kháng thể IgM và gợi ý tới một nhiễm trùng Dengue tiên phát.

* IgG dương tính

Vạch màu hồng xuất hiện ở vùng IgG và vùng chứng (C). Thử nghiệm dương

tính và gợi ý tới một nhiễm trùng Dengue thứ phát.

* IgG và IgM dương tính

- Vạch mầu hồng xuất hiện ở vùng IgM, IgG và vùng chứng (C). Kháng thể IgM

và IgG dương tính và gợi ý tới một nhiễm trùng Dengue tiên phát muộn hoặc thứ

phát sớm.

* Âm tính

Vạch mầu hồng chỉ xuất hiện ở vùng chứng (C). Không phát hiện được kháng thể

IgM và IgG kháng dengue. Kiểm tra lại sau 3 - 4 ngày nếu nghi ngờ có nhiễm virus

Dengue.

* Không có giá trị

Không thấy vạch mầu hồng xuất hiện ở vùng chứng (C). Thử nghiệm không có giá

trị và cần phải làm lại.


Đọc kết quả sau quá 20 phút dễ gây phản ứng dương tính giả. Nên có đồng hồ đặt

giờ để đọc kết quả đúng giờ qui định.

56


KHOA XÉT NGHIỆM

Mã số: XN-

QTKT-VS- 13

Phiên bản: 2.0

Ngày ban hành:

01/06/2018

QUY TRÌNH XÉT NGHIỆM VI KHUẨN NUÔI CẤY VÀ ĐỊNH DANH BẰNG PHƯƠNG PHÁP THÔNG THƯỜNG




Chữ ký:

(Đã ký)




Chữ ký:

(Đã ký)

57


Số phiên

bản


đổi

Ngày sửa

đổi


I. MỤC ĐÍCH VÀ NGUYÊN LÝ 1. Mục đích Phát hiện và định danh vi khuẩn gây bệnh bằng phương pháp nuôi cấy kinh điển. 2. Nguyên lý: Vi khuẩn được định danh dựa vào đặc điểm nuôi cấy, một số tính chất chuyển hóa, các đặc điểm về hình thái học và có thể kết hợp với tính chất kháng nguyên. II. CHUẨN BỊ 1. Người thực hiện - Người thực hiện: Cán bộ xét nghiệm đã được đào tạo và có chứng chỉ hoặc chứng nhận về chuyên ngành Vi sinh. - Người nhận định và phê duyệt kết quả: Trưởng khoa, phó khoa; Cán bộ có trình độ đại học trở lên 2. Phương tiện, hóa chất Phương tiện, hóa chất dưới đây hoặc tương đương. 2.1 Trang thiết bị - Tủ an toàn sinh học cấp 2 - Kính hiển vi quang học - Tủ ấm 2.2 Dụng cụ, hóa chất và vật tư tiêu hao -Lọ lấy bệnh phẩm,que cấy,lam kính -Dầu soi kính -Nước muối sinh lý -Thuốc nhuộm đỏ fuchsin -Thuốc nhuộm tím gentian -Cồn tẩy 90°

58

-Lugol -Thuốc nhuộm xanh methylen -Môi trường nuôi cấy -Bơm kim tiêm -Đèn cồn,hay đựng bệnh phẩm -Bút viết kính 2.3 Bệnh phẩm Tất cả các loại bệnh phẩm được chỉ định nuôi cấy tìm vi khuẩn gây bệnh. 2.4 Phiếu xét nghiệm Điền đầy đủ thông tin theo mẫu phiếu yêu cầu III. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH Các bước tiến hành thực hiện theo phương tiện, hóa chất ở trên. 3.1. Lấy bệnh phẩm Theo đúng quy định của chuyên ngành Vi sinh 3.2. Tiến hành kỹ thuật - Nhuộm soi bệnh phẩm, đánh giá sơ bộ - Nuôi cấy bệnh phẩm vào môi trường phân lập - Ủ ấm qua đêm - Bắt khuẩn lạc nghi ngờ - Nhuộm soi, thử nghiệm các thử nghiệm sinh vật hóa học đơn giản và định danh bằng các bộ sinh vật hóa học (bộ API …) IV. NHẬN ĐỊNH KẾT QUẢ - Dương tính: Phân lập và định danh được vi khuẩn gây bệnh. Trả kết quả tên vi khuẩn đến mức độ chi và/hoặc loài. - Âm tính: Không tìm thấy hoặc không phân lập được vi khuẩn gây bệnh. V. NHỮNG SAI SÓT VÀ XỬ TRÍ - Quy trình này chỉ áp dụng tìm vi khuẩn hiếu kỵ khí tùy tiện dễ nuôi cấy, không áp dụng cho các vi khuẩn kỵ khí bắt buộc. Kết quả âm tính không có nghĩa là không có vi khuẩn gây bệnh trong bệnh phẩm mà là không tìm thấy căn nguyên vi khuẩn gây bệnh có thể phân lập được bằng quy trình nuôi cấy này. - Nếu có yêu cầu tìm căn nguyên vi khuẩn hiếm gặp, phải ghi yêu cầu cụ thể. - Bệnh phẩm lấy, vận chuyển và bảo quản không đúng yêu cầu có thể đưa đến kết quả âm tính hoặc dương tính giả

59


KHOA XÉT NGHIỆM

Mã số: XN-

QTKT-VS- 14

Phiên bản: 2.0

Ngày ban hành:

01/06/2018

QUY TRÌNH XÉT NGHIỆM ROTAVIRUS TEST NHANH




Chữ ký:

(Đã ký)




Chữ ký:

(Đã ký)

60


Số phiên

bản


đổi

Ngày sửa

đổi


I. MỤC ĐÍCH VÀ NGUYÊN LÝ 1. Mục đích - Phát hiện kháng nguyên rota virus trong bệnh phẩm phân. 2. Nguyên lý - Phát hiện kháng nguyên rota virus dựa trên nguyên lý của kỹ thuật sắc ký miễn dịch. II. CHUẨN BỊ 1. Người thực hiện - Người thực hiện: Cán bộ xét nghiệm. - Người nhận định và phê duyệt kết quả: Trưởng khoa 2. Phương tiện, hóa chất - Phương tiện, hóa chất dưới đây hoặc tương đương. 2.1. Trang thiết bị - Que tăm bông lấy bệnh phẩm. - Ống nghiệm (được cung cấp sẵn trong bộ kit). - Nước muối sinh lý. - Đồng hồ bấm giây. 2.2. Dụng cụ, hóa chất -Tăm bông vô trùng -Lọ vô trùng -Khay đựng bệnh phẩm -Sinh phẩm chẩn đoán -Giấy thấm -Bút viết kính -Găng tay

61

3. Bệnh phẩm: Phân của người bệnh 4. Phiếu xét nghiệm Điền đầy đủ thông tin theo mẫu phiếu yêu cầu III. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH Các bước tiến hành thực hiện theo phương tiện, hóa chất ở trên. 1. Lấy bệnh phẩm Lấy phân với lượng tối thiểu 100 ml (hạt đậu), trẻ em có thể lấy tăm bông quyệt hậu môn 2. Tiến hành kỹ thuật -Đưa test cần làm để ổn định ở nhiệt độ phòng trước khi làm. Lấy thanh xét nghiệm cần thiết. -Hút hút dung dịch pha loãng bệnh phẩm theo hướng dẫn - Lấy khoảng 50 mg phân bằng que tăm bông vô trùng nhúng vào ống nghiệm có chứa dung dịch pha loãng. - Xoay tròn que tăm bông để bệnh phẩm hoà vào dung dịch pha loãng theo hướng dẫn. Đậy nắp ống nghiệm đã có bệnh phẩm lại. - Nhỏ dung dich bệnh phẩm đã pha loãng vào giếng nhỏ bệnh phẩm . - Đọc kết quả sau 10-20 phút. Quá 20 phút, kết quả không có giá trị IV. NHẬN ĐỊNH KẾT QUẢ - Âm tính: Chỉ 1 một đường màu xuất hiện ở vùng chứng C. - Dương tÍnh: 2 đường màu xuất hiện ở vùng chứng (C) và vùng thử nghiệm (T). - Không có giá trị: Không thấy xuất hiện đường màu nào hoặc chỉ có một đường màu tại vùng thử nghiệm (T). Khi đó phải tiến hành làm lại xét nghiệm với một thanh thử khác. V. NHỮNG SAI SÓT VÀ XỬ TRÍ - Âm tính giả: Lượng virus đào thải ra ngoài quá thấp, hoặc do sai sót trong quá trình lấy và xử lý mẫu.

62


KHOA XÉT NGHIỆM

Mã số: XN-

QTKT-VS- 15

Phiên bản: 2.0

Ngày ban hành:

01/06/2018

QUY TRÌNH XÉT NGHIỆM TRỨNG GIUN SÁN SOI TƯƠI




Chữ ký:

(Đã ký)




Chữ ký:

(Đã ký)

63


Số phiên

bản


đổi

Ngày sửa

đổi



1. Mục đích

- Phát hiện trứng giun, sán trong phân.

2. Nguyên lý

- Nhận định trứng giun, sán dựa vào hình thể, kích thước, cấu tạo và tính chất bắt

màu khi soi tươi.

II. CHUẨN BỊ


- Người thực hiện Cán bộ xét nghiệm







-Lọ lấy bệnh phẩm,lam kính,lá kính


64

-Nước muối sinh lý

-Lugol

-Pipet nhựa

3. Bệnh phẩm: Phân

4. Phiếu xét nghiệm: Điền đầy đủ thông tin theo mẫu phiếu yêu cầu




2. Quy trình kỹ thuật

- Nhỏ dung dịch NaCl 9 ‰ và dung dịch Lugol 1% lên trên 1 lam kính.

- Dùng que lấy một lượng phân (bao kín đầu que) hòa đều vào giọt dung dịch NaCl

9 ‰ đến khi có màu đục, làm tương tự đối với giọt dung dịch Lugol 1%.

- Đặt lá kính lên trên giọt dung dịch.

- Quan sát kính hiển vi ở vật kính 10X- 40X.


1. Dương tính

- Trứng giun đũa hình tròn hoặc bầu dục kích thước 35-50 x 45-75(μm), ngoài

cùng là lớp albumin xù xì bắt màu vàng, vỏ dầy, trong là khối nhân sẫm màu.

Ngoài ra có thể còn gặp trứng giun đũa mất tầng albumin.

- Trứng giun đũa không thụ tinh hình bầu dục kích thước 43- 47 x 85- 95(μm). Vỏ

mỏng ít xù xì bên trong có những tế bào hoàng thể.

- Trứng giun móc hình bầu dục kích thước 40-60μm màu trong vỏ mỏng, trong là

khối nhân phân chia từ 2-4 phần .

- Trứng giun tóc hình bầu dục, kích thước 22-50μm giống hình quả cau, màu vàng

vỏ dầy, 2 cực có 2 nắp.

-Trứng sán lá gan nhỏ bắt màu vàng hình bầu dục một đầu có nắp một đầu có gai,

kích thước 27-35 x 12-19(μm).

65

-Trứng sán lá gan lớn hình bầu dục kích thước lớn từ 130-150 x 63-90(μm), màu

vàng nhạt vỏ mỏng, một đầu có nắp.

-Trứng sán lá phổi hình bầu dục màu vàng nâu sẫm kích thước lớn từ 80-120 x 50-

70(μm), ở đầu có nắp trong trứng thấy có 1 đám tế bào.

-Trứng sán dây hình tròn vỏ dầy màu nâu sẫm kích thước từ 36-51μm.

2. Âm tính

Không thấy trứng giun, sán.

Lưu ý: Trong trường hợp xét nghiệm lần đầu âm tính, để phát hiện ký sinh trùng

gây bệnh có thể xét nghiệm 2 mẫu phân tiếp theo trong vòng từ 7-10 ngày.


1. Sai sót

- Nhỏ quá nhiều dung dịch lên lam kính .

- Làm tiêu bản quá dầy hoặc quá mỏng.

2. Xử trí

Đặt tiêu bản trên tờ báo vẫn đọc được chữ là đạt. Nếu làm tiêu bản quá dầy sẽ khó

soi, làm mỏng quá sẽ bỏ sót trứng giun sán.

66


KHOA XÉT NGHIỆM

Mã số: XN-

QTKT-VS- 16

Phiên bản: 2.0

Ngày ban hành:

01/06/2018

QUY TRÌNH XÉT NGHIỆM VI HỆ ĐƯỜNG RUỘT




Chữ ký:

(Đã ký)




Chữ ký:

(Đã ký)

67


Số phiên

bản


đổi

Ngày sửa

đổi



1. Mục đích

- Đánh giá tỷ lệ các loại vi khuẩn có mặt trong phân.

2. Nguyên lý

- Dựa vào quan sát hình thể và tính chất bắt màu khi nhuộm đơn và nhuộm Gram

để đánh giá một cách tương đối tỷ lệ các loại vi khuẩn Gram âm, Gram dương có

mặt trong phân.

II. CHUẨN BỊ



- Người nhận định và phê duyệt kết quả: Trưởng khoa,






68

-Lọ lấy bệnh phẩm,lam kính,dầu soi kính

-Nước muối sinh lý

-Thuốc nhuộm đỏ fuchsin

-Thuốc nhuộm tím gentian

-Cồn tẩy 90%

-Lugol

-Thuốc nhuộm xanh methylen

Đèn cồn

Khay đựng bệnh phẩm

Bút viết kính

3. Bệnh phẩm: Phân

4. Phiếu xét nghiệm: Điền đầy đủ thông tin theo mẫu phiếu yêu cầu.


1. Lấy bệnh phẩm: Theo đúng quy định của chuyên ngành Vi sinh.

2. Quy trình kỹ thuật

Chuẩn bị 2 tiêu bản: Nhuộm đơn bằng xanh methylene 1 tiêu bản, Nhuộm

Gram 1 tiêu bản

- Nhỏ dung dịch tím gentian phủ kín nơi dàn bệnh phẩm. Duy trì 1 phút.

- Rửa duổi tiêu bản dưới vòi nước chảy nhẹ.

- Nhỏ dung dịch Lugol, để 1 phút.

- Rửa đuổi tiêu bản dưới vòi nước chảy nhẹ.

- Tẩy màu: nhỏ vài giọt cồn 95% lên tiêu bản, duy trì 5-10s, rửa nước ngay.

- Nhỏ dung dịch đỏ Fuchsin, để 1 phút.

- Rửa đuổi dưới vòi nước chảy nhẹ.

- Để khô tiêu bản, soi dưới kính hiển vi.


Đánh giá hình ảnh tế bào trên tiêu bản nhuộm đơn.

69

Đánh giá hình ảnh vi khuẩn trên tiêu bản nhuộm Gram

- Soi dưới vật kính dầu (100X)

- Diễn giải và đọc kết quả:

ØVi khuẩn Gram (+) bắt màu tím sẫm Gentian.

ØVi khuẩn Gram (-) bắt màu đỏ Fuchsin.

ØVi hệ đường ruột bình thường khi có 70% trực khuẩn Gram âm và 30%

liên cầu và các trực khuẩn Gram dương khác.

ØLoạn khuẩn khi tỷ lệ các loại vi khuẩn trên thay đổi và/hoặc xuất hiện bào

tử nấm.


- Gram dương giả: Tẩy cồn chưa đủ thời gian.

- Gram âm giả:

+ Tuổi của mẫu cấy vi khuẩn ảnh hưởng lên tính chất nhuộm Gram. Ở các mẫu cấy

cũ, tế bào Gram dương thường trở thành Gram âm.

+ Tẩy cồn quá lâu và tráng không kỹ.

70


KHOA XÉT NGHIỆM

Mã số: XN-

QTKT-VS- 17

Phiên bản: 2.0

Ngày ban hành:

01/06/2018

QUY TRÌNH XÉT NGHIỆM VI KHUẢN NHUỘM SOI




Chữ ký:

(Đã ký)




Chữ ký:

(Đã ký)

71


Số phiên

bản


đổi

Ngày sửa

đổi



1. Mục đích

- Nhận định sơ bộ hình ảnh vi khuẩn và các hình ảnh tế bào (nếu có) trực tiếp từ

bệnh phẩm.

2. Nguyên lý

- Dựa trên sự khác nhau về cấu trúc vách tế bào vi khuẩn, nên trong quá trình

nhuộm Gram, vi khuẩn Gram (+) sẽ giữ được màu của tím gentians còn vi khuẩn

Gram (-) không giữ được màu của phức hợp tím Gentians và bắt màu hồng của

Fuchsin. Khi soi dưới kính hiển vi quang học giúp nhận định sơ bộ tính chất bắt

màu, cách sắp xếp của vi khuẩn.

II. CHUẨN BỊ



- Người nhận định và phê duyệt kết quả: Trưởng khoa,



72

- Máy ly tâm (cần cho một số loại bệnh phẩm)




-Lọ lấy bệnh phẩm,Que tăm bông

-Lam kính,dầu soi kính,cồn 90°lau kính

-Thuốc nhuộm đỏ fuchsin,thuốc nhuộm tím gentian,cồn tẩy 90%,lugol,thuốc

nhuộm xanh methylen

Đèn cồn

Khay đựng bệnh phẩm

3. Bệnh phẩm

Các loại bệnh phẩm được chỉ định xét nghiệm vi khuẩn.


Điền đầy đủ thông tin theo mẫu phiếu yêu cầu.


- Nhỏ dung dịch tím Gentian, phủ kín nơi dàn đồ phiến, duy trì 1 - 2 phút

- Đổ dung dịch tím Gentian, rửa tiêu bản dưới vòi nước chảy nhẹ

- Nhỏ dung dịch Lugol, để 30 giây

- Đổ dung dịch Lugol, rửa nước

- Tẩy màu: nhỏ vài giọt cồn 90% lên tiêu bản, nghiêng đi nghiêng lại để cho cồn

chảy từ cạnh nọ sang cạnh kia. Khi thấy màu tím trên lam kính vừa phai hết thì rửa

nước ngay.

- Nhỏ dung dịch đỏ Fuchsin, để 1 - 2 phút

- Rửa nước kỹ, để khô tiêu bản, soi kính hiển vi.

IV. NHẬN ĐỊNH KẾT QUẢ:

1. Đánh giá hình ảnh vi khuẩn trên tiêu bản nhuộm Gram

- Soi dưới vật kính dầu (100X)

73

- Diễn giải và đọc kết quả:

Vi khuẩn Gram (+) bắt màu tím sẫm của gentian.

Vi khuẩn Gram (-) bắt màu đỏ của fuchsin.

2. Đánh giá hình ảnh tế bào trên tiêu bản nhuộm đơn (nếu có).

Soi tiêu bản bằng việc sử dụng kính hiển vi quang học vật kính dầu 100X theo

hướng dẫn sử dụng kính hiển vi vật kính dầu mã VS-HD-03

+ VK Gram dương : vi khuẩn bắt màu tím sẫm của gentians.

+ VK Gramâm : vi khuẩn bắt màu đỏ của fuchsin.

74


- Gram dương giả: Tẩy cồn chưa đủ thời gian

- Gram âm giả:

+ Tuổi của mẫu cấy vi khuẩn ảnh hưởng lên tính chất nhuộm Gram ở các mẫu cấy

vi khuẩn để thời gian quá lâu.

+ Tẩy cồn quá lâu và tráng không kỹ.

Nhuộm lại tiêu bản khi nghi ngờ kết quả không chính xác

75


KHOA XÉT NGHIỆM

Mã số: XN-

QTKT-VS- 18

Phiên bản: 2.0

Ngày ban hành:

01/06/2018

QUY TRÌNH XÉT NGHIỆM VI NẤM SOI TƯƠI




Chữ ký:

(Đã ký)




Chữ ký:

(Đã ký)

76


Số phiên

bản


đổi

Ngày sửa

đổi



1. Mục đích

- Nhận định sơ bộ vi nấm.

2. Nguyên lý

- Nhận định sơ bộ vi nấm dựa vào hình thể, kích thước, cấu tạo và tính chất bắt

màu.

II. CHUẨN BỊ




2.Trang thiết bị, hóa chất, dụng cụ


- Kính hiển vi.


- Máy li tâm


-Lọ lấy bệnh phẩm,lam kính,lá kính

77


-Hóa chất (KOH, mực tàu, nước muối sinh lý)

-Pipet nhựa

3. Bệnh phẩm: Máu, dịch, mủ, đờm, phân, nước tiểu, da, tóc, móng.

4. Phiếu xét nghiệm: Điền đầy đủ thông tin theo mẫu phiếu yêu cầu




2.Quy trình kỹ thuật

2.1. Lấy bệnh phẩm cho lên lam kính: Tùy từng loại bệnh phẩm sử dụng hóa chất

khác nhau.

- Bệnh phẩm da, tóc, móng: Lấy bệnh phẩm lên lam kính, nhỏ dung dịch KOH

20% lên trên bệnh phẩm.

- Bệnh phẩm dịch tiết (lấy bằng que tăm bông), phân, đờm: Nhỏ NaCl 9‰ lên trên

lam kính, lấy bệnh phẩm hòa lên trên giọt dung dịch đến khi đục.

- Bệnh phẩm là dịch não tủy nghi ngờ nhiễm Cryptococcus spp làm tiêu bản bằng

mực tàu.

- Đối với bệnh phẩm là các chất dịch lỏng lấy trực tiếp bệnh phẩm lên lam kính.

2.2. Lấy lá kính đậy lên trên giọt dung dịch.

2.3. Quan sát kính hiển vi vật kính 10X - 40X.


1. Dương tính

- Tế bào nấm men hình tròn hoặc bầu dục kích thước 3- 5μm nảy chồi hoặc không.

- Tế bào nấm men có quầng sáng bao quanh khi làm tiêu bản mực tàu.

- Sợi nấm giả (Sợi nhánh được tạo thành từ các chỗ thắt).

- Nấm sợi có vách ngăn (sợi nhánh được tách ra cách vách ngăn).

2. Âm tính

78

Không thấy vi nấm.


- Đối với bệnh phẩm da, tóc, móng để thời gian ngắn chưa tan hết phải để thêm

thời gian.

79


KHOA XÉT NGHIỆM

Mã số: XN-

QTKT-VS- 19

Phiên bản: 2.0

Ngày ban hành:

01/06/2018

QUY TRÌNH ĐÓNG GÓI VẬN CHUYỂN BẢO QUẢN MẪU XÉT NGHIỆM




Chữ ký:

(Đã ký)




Chữ ký:

(Đã ký)

80


Số phiên

bản


đổi

Ngày sửa

đổi


1. Mục đích

- Mô tả cách thực hiện các công việc đóng gói, vận chuyển mẫu

-Thực hiện theo một quy trình thống nhất trong khoa Xét nghiệm.


- Thực hiện khi có mẫu bệnh phẩm cần vận chuyển đi.

- Áp dụng tại Khoa Xét nghiệm- Trung tâm Y tế huyện Tiên Yên.

3. Trách nhiệm

-Thực hiện: KTV được giao nhiệm vụ.

- Giám sát: Nhân viên quản lý chất lượng, Phụ trách khoa.

4. Địnhnghĩa, thuật ngữ và chữ viết tắt

4.1. Định nghĩa

- Không áp dụng.

4.2. Từ viết tắt

- KTV: Kỹ thuật viên

5. Nguyên lý


81

6. Trang thiết bị và vật tư


-Trang thiết bị cần thiết

6.2. Vật tư

- Thùng xốp

- Giấy thấm

- Bông thấm

- Túi nilong có khóa kéo

- Băng dính

- Ống nhựa đựng mẫu có nắp

- Gel đá lạnh

- Nhãn dán ghi thông tin người gửi, người nhận

7. Kiểm tra chất lượng


8. An toàn

- Tuân thủ đúng các nội quy, yêu cầu trong khoa Xét nghiệm.




9.1. Mẫu HIV

9.1.1. Đóng gói mẫu

- Huyết thanh (huyết tương) được hút vào ống có nắp kín, ghi rõ đầy đủ thông tin

bệnh nhân.

- Đóng gói 3 lớp

+ Lớp 1 (ống đựng mẫu): Đeo găng tay đóng chặt các nắp của ống mẫu và xếp tất cả các ống mẫu theo phương thẳng đứng vào trong giá đựng mẫu. Dùng băng dính cố định các ống mẫu trong giá đựng bệnh phẩm (nếu cần).

82

+ Lớp 2 (túi, hộp, gói bằng vật liệu bền không thấm nước, không dò rỉ, chịu được nhiệt độ 40-55oC): Cho đủ vật liệu thấm hút (bông thấm nước hoặc giấy thấm) vào giữa lớp thứ 1 và lớp thứ 2, để trong trường hợp đổ vỡ vật liệu thấm hút sẽ hấp thụ toàn bộ lượng mẫu.

+ Lớp ngoài cùng (hộp, thùng cứng, chịu được va đập, không dò rỉ). Giữa lớp thứ 2 và lớp ngoài cùng có các túi tích lạnh để đảm bảo mẫu được bảo quản từ 4oC -8oC trong quá trình vận chuyển. Trong trường hợp mẫu vận chuyển ở nhiệt độ âm sâu cần sử dụng đá khô để vận chuyển, nếu dùng đá khô thì lớp ngoài cùng cần có lỗ thoát khí CO2.

- Đóng nắp thùng đựng mẫu và chốt khóa lại. Trường hợp không có chốt khóa thì dùng băng dính dán xung quanh.

- Dán hoặc in ký hiệu nguy hiểm sinh học và số điện thoại liên hệ trong trường hợp khẩn cấp bên ngoài của hộp đựng mẫu bệnh phẩm.

- Lưu ý: Không để danh sách mẫu vào trong hộp vận chuyển mẫu.

- Dán ký hiệu nguy hiểm sinh học, địa chỉ, số điện thoại người nhận bên ngoài hộp.

- Danh sách mẫu được cho vào túi bóng kính dán trên nắp hộp.

- Khi gửi mẫu, nên gọi điện báo trước cho phòng xét nghiệm biết thời gian bệnh

phẩm sẽ tới.

9.1.2 Vận chuyển mẫu

- Vận chuyển mẫu bệnh phẩm phải tuân thủ các quy định của quốc gia và chính quyền địa phương về vận chuyển các tác nhân có khả năng gây bệnh.

- Gọi điện báo trước cho phòng xét nghiệm biết thời gian bệnh phẩm sẽ tới để phòng xét nghiệm bố trí cán bộ tiếp nhận.

- Bệnh phẩm gửi đi phải kèm theo phiếu yêu cầu xét nghiệm điền đầy đủ các thông tin.

- Mẫu bệnh phẩm phải được bảo quản lạnh trong suốt quá trình vận chuyển.

- Trong quá trình vận chuyển mẫu phải buộc chặt hộp chứa mẫu bệnh phẩm vào giá chở hàng, đảm bảo gọn gàng, tránh đổ, vỡ.

9.1.3. Bảo quản mẫu

- Mẫu huyết thanh/huyết tương nếu xét nghiệm trong vòng 3-7 ngày phải bảo quản ở nhiệt độ 4oC -8oC (tùy thuộc vào hướng dẫn của nhà sản xuất). Nếu cần bảo quản lâu hơn phải lưu trữ ở nhiệt độ (- 20oC) hoặc lạnh hơn. Tuy nhiên mẫu không được tan đông quá 3 lần.

83

9.2. Lam BK, sốt rét

- Lam kính được bọc bởi giấy thấm và xếp theo thứ tự.

- Đựng cố định trong hộp giấy, dán kín băng dính bên ngoài hộp

- Cho hộp đựng lam kèm danh sách xét nghiệm vào phong bì, chuyển gửi bưu điện,

có ghi đầy đủ thông tin nơi gửi nơi nhận

9.3. Bệnh phẩm u chuyển gửi xét nghiệm giải phẫu bệnh

- Bệnh phẩm u đựng vào hộp nhựa có nắp xoáy chặt, bên ngoài hộp ghi đầy đủ

thông tin bệnh nhânh trùng khớp với phiếu xét nghiệm.

- Cho hộp đựng bệnh phẩm và phiếu xét nghiệm vào hộp giấy dán băng dính kín,

bên ngoài hộp có ghi đầy đủ thông tin, số điện thoại người gửi, người nhận

- Chuyển gửi xe khách

- Khi gửi mẫu, cần gọi điện báo trước cho người nhận biết thời gian bệnh phẩm sẽ

tới.



11.Lưu ý

- Không áp dụng

12. Lưu trữ hồsơ

-

13. Tàiliệuliênquan

14. Tàiliệuthamkhảo

- Quyết định 5530/QĐ-BYT: Hướng dẫn soạn thảo quy trình thực hành chuẩn.

-Quyết định 2674/QĐ-BYT của Bộ Y tế ngày 27/4/2018 về Ban hành Hướng dẫn

Quốc gia xét nghiệm HIV.

84


KHOA XÉT NGHIỆM

Mã số: XN-

QTKT-VS- 20

Phiên bản: 2.0

Ngày ban hành:

01/06/2018

QUY TRÌNH XỬ LÝ SỰ CỐ SAU PHƠI NHIỄM




Chữ ký:

(Đã ký)




Chữ ký:

(Đã ký)

85


Số phiên

bản


đổi

Ngày sửa

đổi


1.Mục đích: Hướng dẫn cho nhân viên trong Khoa xét nghiệm xử lý đúng cách và dự phòng hiệu quả các trường hợp phơi nhiễm nghề nghiệp. 2. Phạm vi áp dụng Cho tất cả nhân viên trong khoa xét nghiệm thực hiện quy trình. 3. Định nghĩa và chữ viết tắt 3.1. Định nghĩa

- Phơi nhiễm với HIV do tai nạn rủi ro nghề nghiệp là tiếp xúc trực tiếp với máu và các dịch cơ thể có chứa nguồn lây nhiễm hoặc tiếp xúc với hóa chất nguy hại cho cơ thể trong quá trình làm việc của nhân viên y tế. 3.2. Chữ viết tắt -PNNN: Phơi nhiễm nghề nghiệp -KTV: Kỹ thuật viên 4.Nội dung thực hiện 4.1 Quy trình xử lý sau phơi nhiễm khi tiếp xúc với máu và các dịch cơ thể có chứa nguồn lây nhiễm qua da hay niêm mạc.

Các bước thực hiện

Các hoạt động chính liên quan Người thực hiện

- Xử lý vết thương tại chỗ

1.Xử lý vết thương qua da - Xối nhẹ vết thương dưới vòi nước. - để vết thương tự chảy máu từ 3-5 phút (Không được nặn máu) - Rửa ký bằng xà phòng hoặc nước sạch

- Người bị phơi nhiễm nghề nghiệp

86

- Sát trùng da bằng các dung dịch sát khuẩn ít nhất 5 phút - Băng vết thương lại 2. Xử lý vết thương qua mắt hoặc niêm mặc mắt : Rửa nhẹ dưới vòi nước chảy hoặc nước muối sinh lý NaCl 0.9% liên tục trong 5 phút không dụi lại mắt. 3. Xử lý vết thương qua niêm mạc mũi,miệng : - Nhổ ngay máu hoặc dịch cơ thể và xúc miệng bằng nước nước mưới sinh lý NaCL 0.9% liên tục nhiều lần. - Xỉ mũi và rửa sạch vùng bị ảnh hưởng bằng nước muối sinh lý NaCl 09% nhiều lần. Không sử dụng thuốc sát khuẩn, không đánh răng

- Người hỗ trợ ( đồng nghiệp)

- Báo cáo người phụ trách và làm biên bản

- Nói rõ ngày giờ, hoàn cảnh xảy ra, đánh giá vết thương, mức độ nguy cơ của phơi nhiễm. - Xác định tình trạng HIV của nguồn gây phơi nhiễm - Xác định tình trạng HIV của người bị phơi nhiễm

- Người bị phơi nhiễm nghề nghiệp - Người hỗ trợ ( đồng nghiệp - KTV trưởng, Phụ trách khoa, Khoa chống nhiễm khuẩn

87

- Đánh giá nguy cơ lây nhiễm

Nguy cơ cao nếu: • Tổn thương qua da sâu, chảy máu nhiều do kim nòng rỗng cỡ to. • Tổn thương qua da sâu, rộng, chảy máu nhiều do dao mổ hoặc các ống nghiệm chứa máu và chất dịch cơ thể của người bệnh bị vỡ đâm phải. • Máu và chất dịch cơ thể của người bệnh bắn vào các vùng da, niêm mạc bị tổn thương, viêm loét rộng từ trước. Nguy cơ thấp nếu: • Tổn thương da xây xát nông và không chảy máu hoặc chảy máu ít. • Máu và chất dịch cơ thể của người bệnh bắn vào niêm mạc không bị tổn thương viêm loét. Không có nguy cơ khi máu và chất dịch cơ thể của người bệnh bắn vào vùng da lành.

- KTV trưởng, Phụ trách khoa

- Xác định tình trạng HIV, HBV, HCV của nguồn lây nhiễm

- Đánh giá nguy cơ dựa vào tiền xử và kết quả xét nghiệm của nguồn lây nhiễm (người bệnh) -Nếu không xác định được nguồn gây phơi nhiễm thì coi nguồn lây có HIV (+), HBV (+), HCV (+) - Xác định người bị phơi nhiễm với các yếu tố HIV,HBV,HCV . Nếu dương tính thì người bị phơi nhiễm đã bị lây bệnh từ trước, không phải do phơi nhiễm. Nếu kết quả âm tính thì kiểm tra lại sau 3 tháng, 6 tháng

- KTV trưởng, Phụ trách khoa - Người bị phơi nhiễm nghề nghiệp

- Tư vấn cho người bị phơi nhiễm

- Hỗ trợ tâm lý - Tư vấn cho người bị phơi nhiễm về các thông tin nguy cơ nhiễm, phòng lây nhiễm cho người nhiễm cho người khác.

- Bác sỹ - Người bị phơi nhiễm nghề nghiệp

88

- Điều trị dự phòng cho người phơi nhiễm

- Dựa trên đánh giá nguy cơ và xác đinh tình trạng nguồn phơi nhiễm để đưa ra kế hoạch dự phòng hợp lý.


- Lập kế hoạch theo dõi

-Theo dõi tình trạng sức khỏe của người bị phơi nhiễm trong thời gian 1,3,6 tháng. - Đối với trường hợp lâp nhiễm do phơi nhiễm nghề nghiệp thì thực hiện theo dõi theo các quy định điều trị bệnh. - Báo cáo tai nạn nghề nghiệp gửi khoa Chống nhiễm khuẩn

- Bác sỹ ddieuf trị - KTV trưởng - Quản lý khoa - khoa chống nhiễm khuẩn

4.2 Quy trình xử lý sau phơi nhiễm khi tiếp xúc hóa chất có hại cho cơ thể

Các bước thực hiện

Các hoạt động chính liên quan Người thực hiện

- Xử lý tại chỗ

- Cách ly nguồn phơi nhiễm với người bị phơi nhiễm

- Người bị phơi nhiễm nghề nghiệp - Người hỗ trợ ( đồng nghiệp

- Báo cáo người phụ trách và làm biên bản

- Nói rõ ngày giờ, hoàn cảnh xảy ra, đánh giá vết thương, mức độ nguy cơ của phơi nhiễm.

- Người bị phơi nhiễm nghề nghiệp - Người hỗ trợ ( đồng nghiệp - KTV trưởng, Phụ trách khoa, Khoa chống nhiễm khuẩn

- Đánh giá nguy cơ lây nhiễm

- Tùy vào nguồn phơi nhiễm (loại hóa chất) để đánh giá nguy cơ biễn chứng có thể xảy ra với người lây nhiễm

- KTV trưởng, Phụ trách khoa

89

- Tư vấn cho người bị phơi nhiễm

- Hỗ trợ tâm lý - Tư vấn cho người bị phơi nhiễm về các thông tin nguy cơ nhiễmbiện pháp hạn chế tác hại của phơi nhiễm, dự phòng điều trị tùy vào tác nhân phơi nhiễm


- Điều trị cho người phơi nhiễm

- Dựa trên đánh giá nguy cơ và xác định tác nhân lây nhiễm để đưa ra phương pháp điều trị dự phòng thích hợp.


- Lập kế hoạch theo dõi

-Theo dõi tình trạng sức khỏe của người bị phơi nhiễm trong thời gian 1,3,6 tháng. - Đối với trường hợp lâp nhiễm do phơi nhiễm nghề nghiệp thì thực hiện theo dõi theo các quy định điều trị bệnh. - Báo cáo tai nạn nghề nghiệp gửi khoa Chống nhiễm khuẩn

- Bác sỹ ddieuf trị - KTV trưởng - Quản lý khoa - khoa chống nhiễm khuẩn

5. Lưu trữ hồ sơ - Lưu đầy đủ các thông tin vào hồ sơ 6.Tài liệu liên quan -Không có

trung tÂm y tẾ tiÊn yÊn - trungtamytetienyen.vn€¦ · qtkt plasmodium ( ký sinh trùng...

Documents