PowerPoint Presentation

Trke Bilmeceler .Hazrlayan: Mukades Sahin

A Deep Approach to Turkish Teaching and LearningWisconsin Center for Education Research, University of Wisconsin-Madison

1Bilmece Bildirmece2

Cevap: bal2.Trkiye'de bilmece, birok halkbilimci tarafndan insanlarn bo zamanlarn deerlendirmek zere oynadklar bir oyun gibi grlmekteydi. Onlara gre: "Bilmece sylemek bir oyundur; bilmece sylemek hafif ve aklsal bir uyarcdr." ya da "Bilmece sylemek, kadnlar ve ocuklarn oynadklar saf ve masum bir oyundur" (s.1).

Buna ramen Trk toplumu gelitike bilmece kltr de toplum iindeki nemini kaybetmi ve sadece bir zaman geirme etkinlii seviyesine indirgenmitir (s.1).Bilmece sylemeyi bo zamanlar deerlendiren bir etkinlik olarak alglayan gr, byk ehirlerde yaplan aratrmalara ve toplumun sanayice gelimi kesimleride bilmece syleme zerine yaplan izlenimlerden kaynan alr (s.1).

3

3456.Eskiden bilmece sylemek geleneksel Trk toplumunda byk bir rol oynard. Krsal kesim insanlar imece ile ilerini hallederken bilmeceler sylerlerlerdi. Bu imece ileri pamuk ya da fndk toplamak, ceviz krmak, vs. gibi kyllerin gruplar olarak yaptklar ilerdir. Bilmece syleyen insanlar bilmece sylemenin "ileri kolaylatran ve onlara glerini odaklamalarna yardm eden" bir etkinlik olduunu bildirdiler. (s.2)4

Kadnlar toplanm, Karaburun, fotograf I. Druc, 2010Ekmek yapm, Karaburun, fotograf I. Druc, 2010

.Trkiye'de geleneksel bilmece sylemek iki takm arasnda geen gerek bir yarmayd. Bu yarmalar sonunda kaybedenlere ceza veriliyordu. Bilmeceyi zmekte baarsz olan taraf, kar tarafa gerek ya da sembolik deeri olan bir hediye verirdi. Bu hediyeler ay, yemek ziyafeti ya da cennetin kapsnn anahtar olabilirdi.

5Aq Mikayl Azafl78910.Trk masallar ve hikyelerinde bilmeceler ok nemli bir yer tutar. Karakterlere, bilmeceleri zme yeteneklerine gre byk dller ya da cezalar verilirdi. Trk masallarnn kahramanlar, ok zor bir bilmeceyi doru bir ekilde cevaplayarak kendi hayatlarn kurtarabilir ya da kendilerinden daha st seviyeden bir hanmla evlenebilirlerdi. 6

Fotograf I. Druc, 2009

.20. yzyln sonlarna kadar stanbul'da bilmece sylemek sosyal hayatn nemli bir parasyd. stanbul kahvehnelerinde erkekler, olduka byk topluluklar karsnda bilmece syleme yeteneklerini gstermek in birbirlerine kar yarrlard.

Bu erkekler bilmece sylemekteki hzlar, etkili olma yetenekleri ve kendilerine olan gvenlerine gre deerlendirilirlerdi. Bu yarmalar, Ramazan aynda gerekleir ve sahur zamanna vaktine kadar devam ederdi. 7

Fotograf I. Druc 2009

11.imdi size birka bilmece soracam. Bilmeceleri, bu edeb tr daha yakndan tanmak iin gzden geirebilir, ses kaytlarn dinleyerek kendi telfuzunuzu gelitirmekte kullanabilir, ya da kendinizi biraz zorlayarak bilmecelerin cevaplarn bulmaya alabilirsiniz (cevaplar 10. sayfada verilmitir). 8

Fotograf, I. Druc, 2008

.Kuyruu var, at deilKanad var, ku deil

Duman tterstese giderBalk deildirDenizde yzer

Ben giderim, o gidernmde tin tin eder

Hacca giden hacdrGitmeyen duacdr Dal verir budak vermezBu neyin aacdr

Avrupada yok,Asyada hi yok,Amerikada bir tane,Trkiyede tane

9Dudaa deer ucuNe getirdin a bacKuruyan azlarn Hepsi sana duacYarm kak Duvara yapkMavi atlasne batmazTerzi bimezMakas kesmez.

(balk)(gemi).(nokta)(kulak)(baston)(gkyz)(geyik)10(bardak)Aadakiler bilmecelerin modern zamanlarda nasl kullanldna dair birka rnektir.http://www.youtube.com/watch?v=PKFs2r9lYCg (Eski bir Trk komedi filminden ksa bir parada bilmeceler kullanlyor.)http://www.youtube.com/watch?v=PKFs2r9lYCg (Ajda Pekkan adl nl sanatnn 1971 yapm Bilmece Bildirmece (1971) adl arks.)

11yi seyirler!KaynakaNumaralarna gre fotograflar:1. Ylmaz, Fevziye. Bilmece Bildirmece . stanbul: Tima Yaynlar, 2005.2. Edebiyat Defteri.February 15th, 2012.3. En Gzel Bilmeceler.stanbul:2011.4. Zeka Gelitirici Bilmeceler Tekerlemeler.nl Yaynevi.5. Smer,Mehmet Kadri.Bilmece Bildirmece.Ankara:nl Yaynevi,2007.6. Suavi,Cneyt.Kk Yataki Adamlara Byk Boyda Bilmeceler.stanbul:Zafer Yaynlar,2000.7. Oldfield, A. C. and Tochon, F. V. (2011). Trke ve Azeri Arasinda Kprler Kurmak / Bridging Turkish with Azerbaijani: Music and Musicians - Azeri Folklore in the 20th Century. Module 13 Advanced Level. Madison, WI: Wisconsin Center for Education Research (WCER). http://deepapproach.wceruw.org/index.html (February 15th, 2012). 8, 9, 10. Tun, Y. and Tochon, F.V. (2010). Turkish Cuisine and Culture / Trk Mutfai ve Mutfak Kltr. Module 5, Intermediate level. Madison, WI: Wisconsin Center for Education Research (WCER).http://deepapproach.wceruw.org/index.html (February 15th, 2012). 11. February 14th, .Trke bilmeceler ile ilgili bilgiler aadaki kaynaktan elde edilmitir.Bagz, lhan. "Functions of Turkish Riddles." Journal of the Folklore Institute Vol. 2, No. 2 (Jun., 1965), pp. 132-147 06 1965. February 14th, 2012 .

12Teekkrler.13