v รายวิชาเลือก การเพาะเห็ดฟาง ·...

v หนงสอเรยนสาระการประกอบอาชพ

รายวชาเลอก

รหสวชา อช02006

ระดบประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน มธยมศกษาตอนปลาย

ตามหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาข นพ นฐาน พทธศกราช 2551

ส ำนกงำนสงเสรมกำรศกษำนอกระบบและกำรศกษำตำมอธยำศยจงหวดเชยงใหม

ส ำนกงำนสงเสรมกำรศกษำนอกระบบและกำรศกษำตำมอธยำศย

ส ำนกงำนปลดกระทรวงศกษำธกำร

กระทรวงศกษำธกำร

การเพาะเหดฟาง

หำมจ ำหนำย

หนงสอเรยนเลมนจดพมพดวยเงนงบประมาณแผนดนเพอการศกษาตลอดชวตส าหรบประชาชน

ลขสทธเปนของส านกงาน กศน.จงหวดเชยงใหม

ก

ค ำน ำ

หนงสอเรยนรายวชาเลอกวชา การเพาะเหดฟาง รหสวชา อช02006 ตามหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 ระดบประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน และมธยมศกษาตอนปลาย จดท าขนเพอใหผเรยนไดรบความรและประสบการณ ซงเปนไปตามหลกการและปรชญาการศกษา นอกโรงเรยน และพระราชบญญตสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย พ.ศ.2551 ใหผเรยนมคณธรรม จรยธรรม มสตปญญา มศกยภาพในการประกอบอาชพและสามารถด ารงชวตอยในสงคมไดอยางมความสข เพอใหการจดกระบวนการเรยนรของสถานศกษามประสทธภาพ สถานศกษาตองใชหนงสอเรยนทมคณภาพ สอดคลองกบสภาพปญหาความตองการของผเรยน ชมชน สงคม และคณลกษณะอนพงประสงคของสถานศกษา หนงสอเลมนไดประมวลสาระความร กจกรรมเสรมทกษะ แบบวดประเมนผลการเรยนรไวอยางครบถวน โดยองคความรนนไดน ากรอบมาตรฐานการเรยนรตามทหลกสตรก าหนดไว น ารายละเอยดเนอหาสาระมาเรยบเรยงอยางมมาตรฐานของการจดท าหนงสอเรยน เพอใหผเรยน สามารถอานเขาใจงาย และศกษาคนควาดวยตนเองไดอยางสะดวก คณะผจดท าหวงเปนอยางยงวา หนงสอเรยนวชา การเพาะเหดฟาง รหสวชา อช02006 เลมนจะเปนสอทอ านวยประโยชนตอการเรยนรตามหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 เพอใหผเรยนสมฤทธผลตามมาตรฐาน ตวชวดทก าหนดไวในหลกสตรทกประการ

คณะผจดท ำ

ส ำนกงำน กศน.จงหวดเชยงใหม

ข

สำรบญ

เรอง หนำ ค าน า ก สารบญ ข ค าอธบายรายวชาการเพาะเหดฟาง ง บทท 1 ชองทางและการตดสนใจเลอกประกอบอาชพการเพาะเหดฟาง 1 แผนการเรยนรประจ าบท 2 เรองท 1.1 ความหมายของอาชพ 3

เรองท 1.2 ชองทางและการตดสนใจเลอกประกอบอาชพและขอมลทางสงคมสงแวดลอม 4 กจกรรมทายบทท 1 10

บทท 2 ประโยชนและความส าคญของการเพาะเหดฟาง 11 แผนการเรยนรประจ าบท 12 เรองท 2.1 ประวตและความส าคญของการเพาะเหดฟาง 13 เรองท 2.2 ความหมายและความส าคญของเหด 16

กจกรรมทายบทท 2 19 บทท 3 วสด อปกรณ และการสรางโรงเรอนเพาะเหดฟาง 20 แผนการเรยนรประจ าบท 21 เรองท 3.1 การเลอกใชวสด อปกรณและสรางโรงเรอนเพาะเหดฟาง 22

กจกรรมทายบทท 3 26 บทท 4 พนธและการเพาะเลยงเชอเหดฟาง 27 แผนการเรยนรประจ าบท 28 เรองท 4.1 พนธและการเพาะเลยงเชอเหดฟาง 29

กจกรรมทายบทท 4 34 บทท 5 วธการและขนตอนการเพาะเหดฟาง 36 แผนการเรยนรประจ าบท 37 เรองท 5.1 การเพาะเหดฟางในโรงเรอน 38 เรองท 5.2 การเพาะเหดฟางกองเตย 40 เรองท 5.3 การเพาะเหดฟางในตะกรา 43

กจกรรมทายบทท 5 46 บทท 6 การวางแผนการจดการเพาะเหดฟางและการเกบเหดฟาง 47 แผนการเรยนรประจ าบท 48 เรองท 6.1 การวางแผนการจดการเพาะเหดฟาง 49 เรองท 6.2 การเกบเหดฟาง 51

กจกรรมทายบทท 6 52

ค

สำรบญ(ตอ) เรอง หนำ บทท 7 การดแลรกษาและการปองกนการก าจดศตรของเหดฟาง 53 แผนการเรยนรประจ าบท 54 เรองท 7.1 การดแลรกษาเหดฟาง 55 เรองท 7.2 การปองกนและการก าจดศตร 56 กจกรรมทายบทท 7 58 บทท 8 การจดการการตลาดและการท าบญช 59 แผนการเรยนรประจ าบท 60 เรองท 8.1 การวเคราะหการตลาด 61 เรองท 8.2 ชองทางการจ าหนาย 63 เรองท 8.3 การขายและการสงเสรมการขาย 64 เรองท 8.4 การบรรจหบหอ 65 เรองท 8.5 การก าหนดราคาขาย 67 เรองท 8.6 บญชทรพยสน 69 เรองท 8.7 บญชรายรบ-รายจาย 71 กจกรรมทายบทท 8 72 บทท 9 การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 74 แผนการเรยนรประจ าบท 75 เรองท 9.1 การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 76 กจกรรมทายบทท 9 80 แบบทดสอบกอน – หลงเรยน 82 บทท 10 คณธรรมในการประกอบอาชพ 85 แผนการเรยนรประจ าบท 86 เรองท 10.1 ความรบผดชอบในการประกอบอาชพ 87 เรองท 10.2 ความซอสตยสจรตในการประกอบอาชพ 89 เรองท 10.3 ความขยนอดทนในการประกอบอาชพ 90 เรองท 10.4 ปญหาดานกระบวนการผลต 91 เรองท 10.5 ปญหาดานการตลาด 93 กจกรรมทายบทท 10 94 บรรณานกรม 95 คณะผจดท า 96 คณะบรรณาธการ/ปรบปรงแกไข 97

ง

รำยละเอยดกำรวชำ

ค ำอธบำยรำยวชำ ชองทางและการตดสนใจประกอบอาชพเพาะเหดฟาง ประโยชนและความส าคญของเหดฟาง การเลอกใชวสด อปกรณ และการสรางโรงเรอนเพาะเหดฟาง พนธและการเพาะเลยงเชอเหดฟาง วธการและขนตอนการเพาะเหดฟาง การวางแผนการผลตเหดฟาง การดแลรกษา การปองกนและก าจดศตร การเกบเกยว การจดการการตลาด การท าบญช การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม คณธรรมในการประกอบอาชพ ปญหา อปสรรคในการประกอบอาชพ วตถประสงค 1. เพอใหมความรความเขาใจเกยวกบชองทางและการตดสนใจประกอบการเพาะเหดฟาง ตลอดจนถง การบรหารจดการ คณธรรมในการประกอบอาชพ ปญหา อปสรรคในการประกอบอาชพได 2. เพอใหสามารถบอกถงประโยชนและความส าคญของการเพาะเหดฟาง อปกรณและการสรางโรงเรอน พนธและการเพาะเลยง วธการขนตอนการเพาะเหดฟาง การวางแผนการผลต ตลอดถงการดแลรกษาได รำยชอบท

บทท 1 ชองทางและการตดสนใจเลอกประกอบอาชพการเพาะเหดฟาง

บทท 2 ประโยชนและความส าคญของการเพาะเหดฟาง

บทท 3 วสด อปกรณ และการสรางโรงเรอนเพาะเหดฟาง บทท 4 พนธและการเพาะเลยงเชอเหดฟาง บทท 5 วธการและขนตอนการเพาะเหดฟาง บทท 6 การวางแผนการจดการเพาะเหดฟางและการเกบเหดฟาง บทท 7 การดแลรกษาและการปองกนการก าจดศตรของเหดฟาง บทท 8 การจดการการตลาดและการท าบญช บทท 9 การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม บทท 10 คณธรรมในการประกอบอาชพ

จ

ค ำอธบำยรำยวชำ อช02006 กำรเพำะเหดฟำง จ ำนวน 3 หนวยกต ระดบประถมศกษำ/มธยมศกษำตอนตน/มธยมศกษำตอนปลำย

มำตรฐำนท 3.1 มความร ความเขาใจและเจตคตทดในงานอาชพ มองเหนชองทางและการตดสนใจ ประกอบ

อาชพไดตามความตองการและศกยภาพของตนเอง 3.2 มความร ความเขาใจ ทกษะในอาชพทตดสนใจเลอก 3.3 มความร ความเขาใจ ในการจดการอาชพอยางมคณธรรม

ศกษำและฝกทกษะเกยวกบเรองตอไปน ชองทางและการตดสนใจประกอบอาชพเพาะเหดฟาง ประโยชนและความส าคญของเหดฟาง การเลอกใชวสด อปกรณ และการสรางโรงเรอนเพาะเหดฟาง พนธและการเพาะเลยงเชอเหดฟาง วธการและขนตอนการเพาะเหดฟาง การวางแผนการผลตเหดฟาง การดแลรกษา การปองกนและก าจดศตร การเกบเกยว การจดการการตลาด การท าบญช การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม คณธรรมในการประกอบอาชพ ปญหา อปสรรคในการประกอบอาชพ กำรจดประสบกำรณกำรเรยนร ส ารวจแหลง และชนดของเหดในทองถน แลกเปลยนความรกบผรในทองถน ฝกการท าเชอเหด และเพาะเหดฟาง บนทกเปนองคความร วางแผนการเพาะเหด กำรวดและประเมนผล

ประเมนจากสภาพจรงจากกระบวนการเรยนร

ฉ

รำยละเอยดค ำอธบำยรำยวชำ อช02006 กำรเพำะเหดฟำง จ ำนวน 3 หนวยกต ระดบประถมศกษำ/มธยมศกษำตอนตน/มธยมศกษำตอนปลำย

มำตรฐำนท 3.1 มความร ความเขาใจและเจตคตทดในงานอาชพ มองเหนชองทางและการตดสนใจ ประกอบ

อาชพไดตามความตองการและศกยภาพของตนเอง 3.2 มความร ความเขาใจ ทกษะในอาชพทตดสนใจเลอก 3.3 มความร ความเขาใจ ในการจดการอาชพอยางมคณธรรม

ท หวเรอง ตวชวด เนอหำ จ ำนวนชวโมง

1

ชองทางและการตดสนใจเลอกประกอบอาชพ

อธบายชองทางและการตดสนใจเลอกประกอบอาชพเพาะเหดได

วเคราะหความเปนไปได จากขอมลดงน

1. ขอมลตนเอง 2. ขอมลทางวชาการ 3. ขอมลทางสงคม สงแวดลอม

6

2 ประโยชนและความส าคญของการเพาะเหดฟาง

อธบายประโยชนและความส าคญของการเพาะ เหดฟางได

ประโยชนและความส าคญของเหดฟาง

3

3 วสด อปกรณ และการสรางโรงเรอนเพาะเหดฟาง

เลอกใชวสด อปกรณ และสรางโรงเรอนเพาะเหดฟางไดอยางเหมาะสม

การเลอกใชวสด อปกรณและสรางโรงเรอนเพาะเหดฟาง

10

4 พนธและการเพาะเลยงเชอเหดฟาง

อธบายพนธ และสามารถเพาะเลยงเชอเหดฟางได

พนธและการเพาะเลยงเชอ เหดฟาง

20

5 วธการและขนตอนการเพาะเหดฟาง

อธบายวธการและสามารถเพาะเหดได

วธการและขนตอนการเพาะ เหดฟาง

20

6 การวางแผนการจดการเพาะเหดฟาง

วางแผนการเพาะเหดฟางได การวางแผนการเพาะเหดฟาง

9

7 การดแลรกษา ดแลรกษาเหดฟางได 1. การควบคมอณหภม 2. การใหน า

9

8 การปองกนและการก าจดศตร

ปองกนและการก าจดศตร เหดฟางได

1. การปองกนศตรเหด 2. การก าจดศตรเหด

12

ช

ท หวเรอง ตวชวด เนอหำ จ ำนวนชวโมง

9 การเกบเหดฟาง เกบเหดไดอยางถกตอง 1. การพจารณาอายการเกบเหดฟาง

2. วธการเกบ 3. การดแลหลงการเกบ

6

10 การจดการการตลาด อธบายกระบวนการตลาดได 1. การวเคราะหการตลาด 2. ชองทางการจ าหนาย 3. การขายและการสงเสรม

การขาย 4. การบรรจหบหอ 5. การก าหนดราคาขาย

10

11 การท าบญช ท าบญชการผลตเหดได 1. บญชทรพยสน 2. บญชรายรบ-รายจาย

6

12 การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

อธบายวธการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมได

การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

3

13 คณธรรมในการประกอบอาชพ

อธบายคณธรรมในการประกอบอาชพได

1. ความรบผดชอบ 2. ความซอสตยสจรต 3. ความขยน อดทน

ฯลฯ

3

14 ปญหา อปสรรคในการประกอบอาชพ

อธบายปญหา อปสรรคในการประกอบอาชพ

1. ปญหาดานกระบวนการผลต 2. ปญหาและอปสรรคในการเพาะเลยง

3

หนงสอประกอบกำรเรยน วชำ กำรเพำะเหดฟำง (รหสวชำ อช 02006)

1

บทท 1

ชองทำงและกำรตดสนใจเลอกประกอบอำชพ ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


2

แผนกำรเรยนรประจ ำบท

รำยวชำ การเพาะเหดฟาง บทท 1 ชองทางและการตดสนใจเลอกประกอบอาชพ สำระส ำคญ การตดสนใจเลอกอาชพ นบเปนขนตอนทส าคญ เพราะถาตดสนใจเลอกอาชพเหมาะสมกบตนแลว จะท าใหเรามความสขและมความกาวหนาในชวตประจ าวน

ผลกำรเรยนรทคำดหวง เมอศกษาบทท 1 จบแลว นกศกษาสามารถอธบายชองทางและการตดสนใจเลอกประกอบอาชพ เพาะเหดได ขอบขำยเนอหำ

เรองท 1.1 ความหมายของอาชพ เรองท 1.2 ชองทางและการตดสนใจเลอกประกอบอาชพและขอมลทางสงคมสงแวดลอม

กจกรรมกำรเรยนร 1. ศกษาเอกสารประกอบการเรยน รายวชา การเพาะเหดฟาง (อช 02006) ในเรองชองทางและการตดสนใจเลอกประกอบอาชพ 2. ปฏบตงานตามทไดรบมอบหมายในกจกรรมทายบทท 1 สอกำรเรยนร 1. เอกสารประกอบการเรยน บทท 1 2. กจกรรมทายบทท 1 กำรประเมนผล 1. ประเมนผลจากการท ากจกรรมทายบทท 1 2. พฤตกรรมในชนเรยน


3

เรองท 1.1 ควำมหมำยของอำชพ ควำมหมำยของอำชพ

อาชพเปนค านาม หมายถง การเลยงชวต การท ามาหากน งานทท าเปนประจ าเพ อเลยงชพ จากหนงสอพจนานกรมไทยฉบบราชบณฑตยสถาน

“อาชพ” หมายถง การท ามาหากนจากการท างานหรอกจกรรมใด ๆ ทกอใหเกดผลผลตและรายไดเปนงานทสจรต ไมผดศลธรรมเปนทยอมรบของสงคม

“งานอาชพ” หมายถง การท ามาหากนทเกดจากกจกรรมหรอบรการใด ๆ ทกอใหเกดผลผลตและรายไดซงเปนงานประจ าทสจรตไมผดศลธรรม การตดสนใจเลอกอาชพ นบเปนขนตอนทส าคญ เพราะถาตดสนใจเลอกอาชพเหมาะสมกบตนแลว จะท าใหเรามความสขและมความกาวหนาในชวตประจ าวน ในแตละวนทกคนมการตดสนใจอยตลอดเวล า และบางครงตองตดสนใจหลายเรองซงทกเรองอาจมความส าคญและจ าเปนส าหรบตวเรา การตดสนใจเปนสงส าคญและหลกเลยงไมได การตดสนใจทด ตองรหลกการ วธการ ขนตอน เพอจะไดตดสนใจใหดทสด ไมคดเปนเรองของโชคลาง การฝกการตดสนใจเรองอาชพตองเรยนรกระบวนการตดสนใจเลอกอาชพ รวธการ และรปแบบของการตดสนใจเลอกอาชพ การตดสนใจเลอกอาชพ นบวาเปนเรองส าคญอยางยงในชวตของมนษย อาจกลาวไดวา “งานคอชวต” ดงนนจ าเปนตองมการเรมตนดานการวางแผนชวตดานอาชพ ตงแตวย เรยน ซงเปนการวางแผนระยะยาวทตองใชเวลานานจะอาศยความพยายามอยางมาก ผลตอบแทนทไดรบกคมคา


4

เรองท 1.2 กำรวเครำะหขอมล ควำมเปนไปได จำกขอมลตนเอง วชำกำร และสงคมสงแวดลอม ขนอยกบองคประกอบทส าคญ 2 ประการคอ ประการท 1 ปจจยภายนอกไดแก ขอมลดานอาชพพอสรปไดดงน

1. แนวโนมของตลาดแรงงาน เปนขอมลเกยวกบความตองการผท างานในดานตาง ๆ ปจจบน และการพยากรณความตองการในอนาคต

2. ลกษณะงาน งานทตองท าเปนประจ ามลกษณะอยางไร ผท างานจะตองท าอะไรบางเปนงานทท าใหเกดความเพลดเพลนหรอเบอหนาย งานใหญ หรอ งานเลก มความรบผดชอบทส าคญมากหรอไม ฯลฯ

3. สภาพแวดลอมของงาน ไดแกสภาพแวดลอม บรรยากาศ ของงาน เชน รอน สกปรก ฝนมาก เสยงดง มสารพษ มความขดแยงตาง ๆ ในหนวยงาน ฯลฯ

4. คณสมบตของผประกอบอาชพ อาย ไดมการก าหนดอายกอนเกษยณอยางไร เพศ ตองการเพศอะไร

5. การเขาประกอบอาชพ การเขาประกอบอาชพตองมวธการอยางไร โดยการสมครงานกบนายจางหรอสอบขอเขยน สอบสมภาษณ

6. รายได ในการประกอบอาชพมรายไดโดยเฉลยเทาไหร 7. ความกาวหนา อาชพนน ๆ มความกาวหนาเพยงใด ตองมการอบรมเพมเตม และมความสามารถ

เทาไหรถงจะเลอนขนเงนเดอน หรอต าแหนง 8. การกระจายของผประกอบอาชพ มผประกอบอาชพมากนอยเพยงใดกระจายอยทวประเทศหรอม

อยเพยงบางจงหวด 9. ขอดและขอเสย อาชพแตละอยางมทงขอดและขอเสย ขนอยกบความพอใจและความตองการของ

ผประกอบอาชพนน

ประการท 2 ปจจยภายใน ไดแก ปจจยสวนบคคล ความสนใจ บคลกภาพ สตปญญา ความถนดทกษะ แรงจงใจใฝสมฤทธ ความรบผดชอบ ความอตสาหะ เพศ เชอชาต อาย ความแขงแรง สขภาพ ความปลอดภย ความมนคง การท างานเปนประโยชนตอผอนหรอไม ฯลฯ กระบวนการตดสนใจเลอกอาชพ กระบวนการทบคคลจะพจารณาเพอประกอบการตดสนใจ เปนกระบวนการทสลบซบซอน เชน ตองพจารณาคานยม ความสนใจ ความถนด และคณสมบตอน ๆ การตดสนใจสมพนธกบทกษะทไดเรยนร ลกษณะทเปนเอกลกษณของบคคล เชน หลกในการตดสนใจ เปนการส ารวจหนทางท จะเปนไปไดก าหนดวาจะท าอะไร จะเกดผลอะไร ในการตดสนใจ เราตองรจกความสามารถ ความสนใจ คานยมของตนเองและรประสบการณทเกยวของ น าความรไปพจารณาตวเลอก ตาง ๆ ถาไดขอมลมากเทาใด บคคลนนกมโอกาสไดผลทพงปรารถนามากขนเทานน ขอมลจากการประเมนน าไปสการอภปรายลกษณะพเศษของบคคลทสามารถเชอมโยงกบความตองการทางการศกษาและอาชพ

จะทราบไดอยางไรวาอาชพไหนเหมาะสมกบเรา คนเรามความถนด ความสามารถ และความสนใจในงานอาชพแตกตางกน บางคนเหมาะทจะท างานดานหตถกรรม บางคนเหมาะทจะท างานเกยวกบเครองจกรกล หรองานทางดานวทยาศาสตร สวนบางคนเหมาะกบงานทางดานทจะสอนดนตร แตละคนยอมแตกตางกน ขอส าคญคอทานตองรจกตนเอง และรจกงานอาชพตาง ๆ อยางกวางขวางรวมทงพจารณาดวา มงานอะไรบางททานชอบและสนใจมากทสด และงานนน ๆ เหมาะกบอปนสยและบคลกภาพของทานหรอไม


5

การเลอกอาชพและสาขาวชาทจะศกษา ใหเหมาะสมกบตวเอง โดยเนนเรองของบคลกภาพ บคคลแตละบคลกภาพทแตกตางกน แตละคนจะมลกษณะทชเฉพาะตนไมวาจะเปนรปราง หนาตา ผวพรรณ หรอนสยใจคอ มนกวชาการบางทานไดใหความหมายของค าวา "บคลกภาพ" คอ ลกษณะสวนรวมของบคคล ซงประกอบดวยสงทปรากฏทางรางกาย นสยใจคอ ความรสกนกคด และพฤตกรรมรวมของบคคลนน ซงไดรวมอยดวยกนอยางผสมกลมกลนในตวบคคลนน รวมถงสงทเขาชอบและไมชอบ สงทเขาสนใจและ ไมสนใจ เปาหมายตางๆ ในชวตของเขา สงจงใจตางๆ ของเขา ความสามารถดานตางๆ ของเขา

ลกษณะบคลกภาพเฉพาะของแตละคนนน หากบคคลรจกและเขาใจบคลกภาพของตนเอง จนสามารถมองตนไดตามสภาพความเปนจรง ยอมชวยใหบคคลตดสนใจเลอกแนวทางชวตการศกษาและอาชพไดอยางสอดคลองกบตวเองมากทสดเพราะบคลกภาพมอทธพลตอการเลอกอาชพ โดยบคคลจะเลอกอาชพทเหมาะสมกบบคลกภาพของตน บคลกภาพเฉพาะอยางจะมความสมพนธกบอาชพเฉพาะอยาง

ทฤษฎการเลอกอาชพของจอหนแอลฮอลแลนด มแนวคดพนฐาน 4 ประการ ประการท 1 อาชพเปนเครองแสดงออกทางบคลกภาพบคคลจะเลอกอาชพใด ยอมแสดงวาบคลกภาพ

ของเขาจะปรากฏออกมาในทศทางเดยวกน ประการท 2 บคลกภาพของเขาแตละบคคลมความสมพนธกบชนดของสงแวดลอมในการท างานของ

บคคลนน ดงนน บคคลจงมแนวโนมจะหนเขาหางาน หรออาชพทสอดคลองกบบคลกภาพของเขา ประการท 3 บคคลจะคนหาสงแวดลอมทเอออ านวยใหเขาไดฝกทกษะ และใชความสามารถของเขา ทงยงเปดโอกาสใหเขาไดแสดงเจตคต คานยม และบทบาทของเขา ประการท 4 บคลกภาพและสงแวดลอมจะเปนตวก าหนดพฤตกรรมของแตละบคคล ดงนน เมอสามารถทราบบคลกภาพและสงแวดลอมของบคคลแลว กจะท าใหทราบผลทจะตดตามมา ของบคคลนนดวย เชน การเลอกอาชพ ความส าเรจในอาชพ ตลอดจนทงพฤตกรรมตางๆ ทงการศกษาอาชพและสงคมดวย

ขนตอนกำรตดสนใจเลอกอำชพ 1. ก าหนดปญหาหรออปสรรคใหชดเจนวา เราก าลงตดสนใจเรองอะไร เชน เราก าลงเลอกแผน

การเรยนอะไร หรอเลอกทจะประกอบอาชพอะไร 2. ส ารวจตวเลอกตองรจกแผนทจะเลอกหรออาชพทจะเลอก 3. เปรยบเทยบแตละตวเลอกแตกตางกนอยางไร 4. ส ารวจขอมลเกยวกบการตดสนใจทจะเลอกแผนหรออาชพทงหมด 5. แปลความขอมลตองก าหนดน าหนกความส าคญใหแตละตวเลอก การตดสนใจเลอกอาชพมกเกดขน

เมอมอาชพใหเราตดสนใจเลอกมากกวาหนงอาชพ มความรและประสบการเกยวกบอาชพทจะเลอก 6. จดการกบขอมลโดยการใหน าหนกความส าคญแตละตวเลอกในแตละประเดนเมอเราเขาใจวาท าไม

เราจงเลอกตวเลอกนมากวา จะท าใหตวเลอกลดลง จนเหลออาชพทเราสนใจเทานน 7. เรยงล าดบประโยชนของตวเลอกจากมากไปหานอย จะชวยใหเหนความส าคญของตวเลอกแตละตว

มากขน 8. ตดสนใจ การตดสนใจเลอกอาชพทดจะตองไมกงวลใจวาตวเลอกทเหลอจะเหมาะสมกบตวเรามาก

นอยเพยงใด เมอเราไดพจารณาตวเลอกหลายปจจย ไดคดอยางรอบคอบ เราตองตระหนกวาเราท าดทสดแลวในขณะนน แมวาโดยทวไปการตดสนใจเลอกจะมความเสยง เพราะไมรวาอะไรจะเกดขนในอนาคต ปญหาของเราคอเราจะตองพยายามเลอกอาชพทเหมาะสมและเปนประโยชนตอตวเรามากทสด ไมตดสนใจดวยอารมณ และความรสก ตองพจารณาจากความสนใจ บคลกภาพ คานยม และความตองการ


6

ขอสรปกอนตดสนใจเลอกอำชพ 1. ผตดสนใจเลอกควรรจกตนเองใหดเสยกอน โดยเฉพาะในดานอปนสยใจคอ ความร ความถนด

ความสามารถ สภาพ นสย ทศนคตเกยวกบอาชพนน ๆ และฐานะทางเศรษฐกจของครอบครว ฯลฯ 2. ควรมความรความเขาใจเกยวกบอาชพตาง ๆ ลกษณะของงานอาชพตาง ๆ ลกษณะของงานอาชพ

คาจาง สวสดการ ความกาวหนา ความตองการของตลาดแรงงาน ฯลฯ

ปจจยหลกของกำรประกอบอำชพ ปญหาส าคญของการเรมตนประกอบอาชพจะตองพจารณาวาจะประกอบอาชพอะไร โอกาสและ

ความส าเรจมมากนอยเพยงไรจะตองเตรยมตวอยางไรจงจะท าใหประสบผลส าเรจ ซงมหลายประการ เชน 1. ทน คอสงทจ าเปนปจจยพนฐานของการประกอบอาชพใหม โดยจะตองวางแผนและแนวทาง

การด าเนนธรกจไวลวงหนา เพอทจะทราบวาตองใชเงนทนประมาณเทาไร บางอาชพใชเงนทนนอยปญหายอมมนอยแตถาเปนอาชพทตองใชเงนทนมากจะตองพจารณาวามทนเพยงพอหรอไม ซงอาจเปนปญหาใหญ ถาไมพอจะหาแหลงเงนทนจากทใด อาจจะไดจากเงนเกบออมหรอจากการกยมจากธนาคารหรอสถาบนการเงนอน ๆ อยางไรกตามในระยะแรกไมควรลงทนจนหมดเงนเกบออมหรอลงทนมากเกนไป

2. ควำมร หากไมมความรเพยงพอตองศกษาขวนขวายหาความรเพมเตม อาจจะฝกอบรมจากสถาบน ทใหความรดานอาชพ หรอท างานเปนลกจางคนอนๆหรอทดลองปฏบตดวยตนเอง เพอใหมความรความช านาญและมประสบการณในการประกอบอาชพนนๆ

3. กำรจดกำร เปนเรองของเทคนคและวธการ จงตองรจกการวางแผนการท างาน ในเรองของตวบคคลทจะรวมคดรวมท าและรวมทน ตลอดจนเรองเครองมอเครองใชและกระบวนการท างาน

4. กำรตลำด เปนปจจยทส าคญมากทสดปจจยหนง เพราะหากสนคาและบรการทผลตขนไมเปนทนยมและไมสามารถสรางความพอใจใหแกผบรโภคได กถอวากระบวนการทงระบบไมประสบผลส าเรจ ดงนน การวางแผนการตลาดซงปจจบนมการแขงขนสง จงควรไดรบความสนใจในการพฒนารวมทงตองรและเขาใจในเทคนคการผลต การบรรจและการหบหอ ตลอดจนการประชาสมพนธ เพอใหสนคาและบรการของเราเปนทนยมของลกคากลมเปาหมายตอไป

กำรวเครำะหขอมลตนเองเกยวกบอำชพ ปจจยส าคญประการหนงทมผลตอความส าเรจในการประกอบอาชพ คอ ตวผประกอบอาชพจะตองม

ความสนใจ ความถนด ความสามารถ ทกษะทางอาชพ รวมทงคณสมบตทพงมในการประกอบอาชพนน ๆ ดงนนผทตดสนใจประกอบอาชพอยางใดอยางหนงจงตองส ารวจ วเคราะหตนเองใหรจกและเขาใจตนเอง โดยพจารณาดานตาง ๆ ตอไปน

1. ดานความสนใจ ความชอบ ความตองการ ควรจะพจารณาวาตนเองมความสนใจความชอบ ความตองการทจะประกอบอาชพใดบาง เพราะเหตใด

2. ดานความร ความสามารถ ความถนด ควรจะพจารณาวาอาชพทสนใจจะท านนตองใชความร ความสามารถ ความถนด ทกษะทางอาชพนน ๆ หรอไม ถายงไมมหรอยงขาดอย จะสามารถหาความรหรอทกษะเพมเตมไดอยางไร หรอจะแกปญหาโดยหาผรวมงานทมความรนน ๆ ไดหรอไม อยางไร

3. ดานคณลกษณะทพงมในการประกอบอาชพนน ๆ เนองจากคณลกษณะ นสย ทจ าเปนส าหรบผประกอบการในแตละอาชพจะมความแตกตางกน เชน ผประกอบอาชพผลตสนคาหรอจ าหนายสนคา ควรเปนผมนสยกลาไดกลาเสย มความอดทน มความรทนตอเหตการณ รความตองการของตลาด รกลยทธการแขงขนดานตลาด ผประกอบอาชพดานบรการ ควรเปนผทมมนษยสมพนธทด มความยมแยมแจมใสชอบ


7

ใหบรการผอน ๆ อดทน อดกลน ฯลฯผประกอบอาชพรบจาง ควรเปนผทมความกระตอรอรน ขยน อดทน ยอมรบกฎเกณฑมความซอสตย

นอกจากน จากการศกษาวจยพบวา คณลกษณะทส าคญของบคคลทจะประสบความส าเรจในการประกอบอาชพนน ประกอบดวย

1. ความขยนอดทน ท างานประเภทหนกเอาเบาส ไมทอถอยในการท างาน 2. ประหยด 3. ฉลาดมไหวพรบ 4. มความคดรเรมสรางสรรค 5. รเทาทนคน เหตการณ และมองการณไกล 6. ซอสตย มคณธรรม 7. มมนษยสมพนธด 8. มสขภาพด 9. มความสามารถและความถนดในงานอาชพ 10. มทศนคตทดตออาชพทท า รกงานทท า 11. ตรงตอเวลา มความรบผดชอบ 12. ใฝหาความร แสวงหาแนวทางใหมในการท างาน

องคประกอบในกำรตดสนใจเลอกอำชพ

การตดสนใจเลอกอาชพ การน าขอมลหลาย ๆ ดาน ทเกยวกบอาชพทจะเลอก มาพจารณาอยางละเอยดถถวนรอบคอบ เพอประกอบการตดสนใจเลอกประกอบการ ใหเหมาะสมกบสภาพขดความสามารถของตนเองใหมากทสด มปญหาอปสรรคนอยทสด

การตดสนใจเลอกอาชพ มองคประกอบทส าคญดงตอไปน 1. ขอมลประกอบการตดสนใจ ซงจะพจารณาขอมล 3 ดาน คอ

ก. ขอมลเกยวกบตนเอง คอ ขอมลตาง ๆ ทเกยวกบการประกอบอาชพทตนเองมอย เชน เงนทน ทดน อาคารสถานท แรงงาน เครองมอ เครองใช วสด อปกรณ ความร ทกษะตาง ๆ ทจะน ามาใชในการประกอบอาชพมหรอไม อยางไร

ข. ขอมลเกยวกบสภาพแวดลอมและสงคม เชน ผทจะมาใชบรการ (ตลาด) สวนแบง ของตลาด ท าเล การคมนาคม ทรพยากรทจะเออทมในทองถน แหลงความร ตลอดจนผล ทจะเกดขนตอชมชน

ค. ขอมลทางวชาการ ไดแก ความรทางเทคนคตาง ๆ ทจ าเปนตออาชพนน ๆ เชน การตรวจซอมแกไข เทคนคการบรการลกคา ทกษะงานอาชพตาง ๆ ฯลฯ

2. ความถนด โดยทวไปคนเราจะมความถนดในเชงชาง แตละคนจะแตกตางกนไป เชน ความถนดในการท าอาหาร ถนดในการประดษฐ ฯลฯ ผทมความถนดจะชวยใหการท างานนน เปนไปไดอยางสะดวก รวดเรว คลองแคลว รวมทงยงชวยใหมองเหนลทางในการพฒนาอาชพนน ๆ ใหรดหนาไดดกวาคนทไมมความถนด

3. เจตคตทดตองานอาชพ เปนความรสกภายในของแตละคนทมตองานอาชพ ไดแก ความรก ความศรทธา ความภมใจ ความจรงใจ ฯลฯ ความรสกตาง ๆ เหลานจะเปน แรงผลกดนใหคนเกดความมานะอดทน มงมน ขยน กลาส กลาเสยง ท าใหประสบ ความส าเรจในการประกอบอาชพได


8

การทจะตดสนใจเลอกอาชพ ผประกอบการตองน าเอาขอมลตาง ๆ มาวเคราะหโดยม แนวทางในการพจารณา คอ

1. วเคราะหสภาพทเปนอย หมายถง สงทเปนอยในขณะนนเกยวกบเรองตาง ๆ ตองวเคราะหตามสภาพจรงทเปนอย

2. วเคราะหทางออก หมายถง แนวทางในการด าเนนงานทผวเคราะหเหนวา ในกรณทสภาพทเปนอยนนไมเปนไปตามความตองการ หรอตามทก าหนด แตอาจ มแนวทางการด าเนนงาน หรอทางออกอน ๆ ทจะท าใหเปนไปตามทตองการไดอกหลายวธ ซงตองตดสนใจเลอกทางออก หรอวธการทเหมาะสมเปนไปไดมากทสด

3. วเคราะหความเปนไปได หมายถง การวเคราะหความสมพนธระหวางสภาพทเปนอยกบทางออก แนวทางทจะด าเนนการนน เปนสงทสามารถจะท าใหเกดขน หรอเปนไปไดจรงหรอไมตามทางออกทคดไว

4. ตดสนใจเลอก เปนการสรป ตดสนใจเลอกอาชพหลงจากทมการวเคราะห เปรยบเทยบอย างละเอยด รอบคอบแลว

การวเคราะหความพรอมและความเปนไปไดของอาชพ ทตดสนใจเลอก เมอตดสนใจวาจะประกอบอาชพใดแลว เพอใหเกดความมนใจ และเชอมนวา อาชพทเลอกนน จะสามารถด าเนนการไดตลอดรอดฝง มความจ าเปนตองมการ วเคราะหความพรอม และความเปนไปไดของอาชพทตดสนใจเลอก โดยมขนตอน การวเคราะหดงน ตวอยำงกำรตดสนใจเลอกอำชพ การเตรยมความพรอมและความเปนไปไดของอาชพ "ขายผลไม"

เงนทน การประกอบอาชพขายผลไม ตองใชเงนทน เมอเรมกจการจ านวนเทาใด ถาเปดในลกษณะเปนราน เปนแผงลอย หรอเปนรถเขน จะตองลงทนแตกตางกนหรอไม อยางไร ตนเองมเงนทนหรอยง ถามไมพอจะหาไดจากแหลงใดบาง

แรงงาน อาชพนท าคนเดยวไดหรอไม หรอจ าเปนตองมผรวมงานดวย ถาจ าเปนตองม จะหาไดหรอไม อยางไร

วสดอปกรณ ตองใชเครองมอ วสดอปกรณอะไรบาง จ านวนเทาใด หาซอไดทไหน สถานประกอบการ สถานทในการขายผลไมตองมลกษณะอยางไร ตนเองมสถานทนนหรอไม ถาไมม

จะแกไขอยางไร ถาเชาหรอซอจะมทนพอหรอไม คมกบการลงทน และผลก าไรทจะไดหรอไม วตถดบ จะหาซอผลไมจากแหลงใด ไปซอเองหรอมผมาสงถงท คณสมบตทจ าเปนในอาชพ ผประกอบอาชพขายผลไมตองเปนผมมนษยสมพนธด รจกพดคย แนะน า

สนคาแกลกคา รจกบรการลกคา เชน หอบหวของไปสงใหทรถ มคณธรรม จรยธรรม เชน ไมโกงตาชง ไมเอาผลไมทเนาเสยแลวใหลกคา ฯลฯ ตวเราเองมคณสมบตท

กลาวมาหรอไมอยางไร สขภาพ ตนเองมสขภาพแขงแรง สมบรณ เพยงพอในการประกอบอาชพขายผลไม หรอไม โดยเฉพาะ

ถาตองขายในลกษณะเปนรถเขน ตองเคลอนทไปบรการลกคาตาม สถานทตาง ๆ ความถนด ความมใจรกในอาชพ ตองพจารณาวาอาชพขายผลไม ตนเอง มคณสมบตทจ าเปนเพยงพอ

หรอไม มความถนดทจะท า หรอใจรกทจะท าเพยงพอ ทจะเผชญปญหาอปสรรค ตาง ๆ ในอาชพหรอไม อยางไร

สวนแบงของตลาด ตองพจารณาวา อาชพขายผลไม ตามสถานท/ท าเล/แหลง ทจะขายนนมโอกาสขายไดหรอไม มากนอยแคไหน มคแขงมากนอยแคไหน จะขายแขงไดหรอไม จะใชกลยทธทางการตลาดอยางไรจงจะจงใจลกคา


9

การขยายงาน/กจการ จะท าไดหรอไม จะมปญหา อปสรรคอะไร ความมนคงในอาชพ อาชพขายผลไมมความมนคงหรอไม จะขายแลวคมทน หรอไม จะมผลไมใหขาย

อยางตอเนองหรอไม ถาไมใชฤดเทศกาลของผลไม ประเภททขายจะแกปญหาอยางไร ถาผลไมนนเนาเสย จะท าอยางไร

เมอมการวเคราะหความพรอมของตนเองในการประกอบอาชพขายผลไมแลว ตนเองตอบไดวา มความพรอมแลว และมความพอใจกบการวเคราะหความเปนไปไดของการประกอบอาชพ กแสดงวามความมนใจทจะด าเนนอาชพขายผลไมได ขนตอนตอไปกคอ การก าหนดโครงการและแผนงานในการขายผลไมตอไป


10

กจกรรมทำยบทท 1 เรอง ควำมรเบองตนเพอประกอบกำรตดสนใจในกำรประกอบอำชพ

กอนทผเรยนจะตดสนใจตเลอก “ประกอบอาชพเพาะเหด” ตองมความพรอมดานใดบาง


11

บทท 2 ประโยชนและควำมส ำคญของกำรเพำะเหดฟำง

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


12

แผนกำรเรยนรประจ ำบท รำยวชำ การเพาะเหดฟาง บทท 2 ความส าคญของการประกอบอาชพการเพาะเหดฟาง สำระส ำคญ การเพาะเหดเปนอาชพทมความส าคญในทางเศรษฐกจอาชพหนง เนองจากการเพาะเหดสามารถทจะท าใหภายในครอบครว เปนอาหารทมคณคาโดยเฉพาะโปรตนไมแพเนอสตว และมความปลอดภยจากสารเคม การเพาะเหดสามารถเพาะส าหรบการบรโภคในครวเรอน ผลกำรเรยนรทคำดหวง เมอศกษาบทท 2 จบแลว นกศกษาสามารถ อธบายความส าคญของการประกอบอาชพการเพาะเหดฟางได ขอบขำยเนอหำ

เรองท 2.1 ประวตและความส าคญของเหดฟาง เรองท 2.2 ความหมายและความส าคญของเหด

กจกรรมกำรเรยนร 1. ศกษาเอกสารประกอบการเรยน รายวชา การเพาะเหดฟาง (อช 02006) ในเรอง ความส าคญของการประกอบอาชพการเพาะเหดฟาง 2. ปฏบตงานตามทไดรบมอบหมายในกจกรรมทายบทท 2 สอกำรเรยนร 1. เอกสารประกอบการเรยน บทท 2 2. กจกรรมทายบทท 2 กำรประเมนผล 1. ประเมนผลจากการท ากจกรรมทายบทท 2 2. พฤตกรรมในชนเรยน


13

เรองท 2.1 ประวตและควำมส ำคญของเหดฟำง

ประวตและควำมส ำคญของเหดฟำง ชอสำมญ Straw Mushroom ชอวทยำศำสตร Volvariellavovacea(Bull. Ex.Fr.) Sing ชออน เหดบว ภาคอสานเรยกวา เหดเฟยง ถนก ำเนด ประเทศจน

เหดฟางเปนเหดยอดนยมของคนไทย นยมเพาะกนบนกองฟางขาวชนๆ โคนมสขาว สวนหมวกสน าตาลอมเทา หาซอไดงายตามทองตลาดตลอดทงปเดมคนไทยเรยกเหดฟางวา เหดบว เพราะมเกดขนไดเองในกองเปลอกเมลดบวทกะเทาะเมลดภายในออกแลว ตอมาเมอมการสงเสรมใหใชฟางเพาะจงนยม เรยกวา เหดฟาง

เหดฟาง เปนพชชนต าซงจดเปนราชนดหนง ไมสามารถสงเคราะหแสงได ไมมสารสเขยว ตองอาศยสารอนทรยจากสงมชวตหรอไมมชวตอน ๆ เพอใชในการเจรญเตบโต มนษยสามารถน ามาใชเปนอาหารได เนองจากเหดเปนอาหารทมรสชาตด นอกจากเหดจะมประโยชนตอชวตประจ าวนของมนษยในแงของอาหารและยาปองกนรกษาโรคแลว เหดยงมความส าคญทางเศรษฐกจอกดวย โดยเฉพาะอยางยงประเทศไทย ซงมสภาพแวดลอมเหมาะสมส าหรบการเพาะเหดหลายชนด ประกอบกบตนทนในการผลตเหดแตละชนดคอนขางต า จงท าใหผเพาะเหดมรายไดด

เหดฟาง เปนพชเกษตรชนดหนง ทใหผลตอบแทน (Magin) สง ไมมปญหาเรองผลผลตราคาตกต า หรอขาดทนจากการเพาะเลยง แตทงนจะตองมความรในเชงทฤษฏ และประสบการณการการเพาะเลยง จงจะประสบผลส าเรจ และจะใหผลตอบแทนอยางคมคามาก ขนาดสามารถสรางฐานะทางเศรษฐกจ ใหกบตนเองไดเปนอยางด

เหดฟาง เปนพชทเพาะเลยงและสามารถใหเกบผลผลตไดโดยใชระยะเวลาสน ประมาณ 15 -20 วน กสามารถเกบดอกเหดไปจ าหนายได ดอกเหดฟางจ าหนายไดราคาด ตลาดมความตองการมาก อาชพการเพาะเหดฟางจงเปนอาชพทท ารายไดใหแกเกษตรกรมากอยางหนง สงส าคญประการหนงส าหรบผเพาะเหดฟางคอ อตราเตบโตของปรมาณผลการผลตเหดฟาง มอตราต ากวาการเตบโตของการบรโภค และยงมตลาดรองรบทแนนอน ท าใหไมมปญหาเรองราคาผลผลตตกต า


14

การเพาะเลยงเหดฟางมหลายแบบ แตหากคดทจะผลตเหดเพอขายในเชงพาณชย จะตองใชวธการการ

เพาะเลยงแบบโรงเรอน ทงนเพาะในชวงหนาฝนและหนาหนาว สามารถผลตเหดไดดกวาการเพาะเลยงในรปแบบอน ๆ ท าใหมรายไดสม าเสมอทงป ยงในชวงทฝนตกหรอมอากาศหนาว ราคาเหดฟางจะมราคาสงขนกวาชวงอนๆ อกทงการเพาะเลยงในโรงเรอน สามารถการด าเนนงานไดสะดวก รวดเรว ใชพนทนอยกวาการเพาะเหดฟางแบบอนๆ การเพาะเหดฟางนกยงมขอเสยคอ มการลงทนในขนแรกทคอนขางจะสง มหลกวธการปฏบตและขนตอนการเพาะมากพอสมควร ดงนนผทจะท าการเพาะเหดฟางในเรอนจ าเปนตองศกษาใหทราบ และเขาใจเปนอยางดเสยกอน เพราะหากกระท าไมถกวธแลวจะท าใหเกดความเสยหายขนได

เหตใดเหดฟางจงเปนพชทใหผลตอบแทนสง เพราะการเพาะเลยงเหดฟางครงหนงๆจะใหผลตอบแทนหลงหกคาใชจายตางๆ เชน คาแรงงาน คาวสดเพาะ คาหวเชอ คาเชอเพลง ค าใชจายอนๆ แลวจะมก าไรอยประมาณ 50-65 เปอรเซนต โดยคดราคาถวเฉลยทขายไดอยประมาณ 65 บาท ตอกโลกรม

แตเหตใด หรอท าไม จงมผประสบผลส าเรจไดนอย อนเปนเหตใหราคาเหดฟางคงทอยตลอดทงป และในบางชวงราคาอาจสงถงกโลกรมละ 70 – 90 บาท ซงมเหตผลดงตอไปน

1. เหดฟาง เปนพชทออนไหวตอการดแลรกษาการผลตมาก มขนตอนการท างานมาก ซงถาหากมการท างานผดพลาดในขนตอนตาง ๆ เพยงขนตอนเดยว กจะมผลตอปรมาณของผลผลตแลว

2. ผเพาะเลยง สวนใหญไมมความรในเชงทฤษฏ รแตวธและขนตอนการเพาะเลยงทถกก าหนดไวตายตว ซ งเหดฟางเปนพชท ออนไหวตอสภาพแวดลอม เชน อณหภม ความชน แสง อากาศ หากสภาพแวดลอมเปลยน ขนตอนการเพาะเลยงจะตองปรบเปลยนตามไปดวย มเชนนนจะ ท าใหมผลผลตทต าลง 3. ในการเพาะเลยงเหดฟาง จะมปญหาเรองกลนเหมน (กาซแอมโมเนย) และมปญหาเรองแมลงไร ท าใหหาแรงงานไดยาก แตถาหากขนตอนการท างานถกตอง ปญหานจะนอยลงไปมาก ดวยเหตผลทง 3 ประการขางตน จงท าใหผเพาะเลยงรายเดมเลกเพาะเลยง หรอหยดเพาะเลยงในบางชวงทอากาศหนาว ในขณะทผเพาะเลยงรายใหม กไมมประสบการณในการเพาะเลยง ท าใหประสพปญหาขาดทน และเลกเลยงไปในทสด ซงสงผลใหอตราการผลตนอยลงไปทกท ในขณะทการบรโภคไมลดลง ซงท าใหราคาผลผลตสงอยตลอด และบางชวงราคาสงมาก เพอเปนแรงจงใจให เกษตรกร ยงคงตองเพาะเลยงตอไป คณสมบตของเกษตรกรทประสบความส าเรจในการเพาะเหด

1. มความรในเชงทฤษฎซงสามารถหาอานไดทวไป 2. มเงนทน เรมตน 300,000 บาท พอใชส าหรบ 5 โรงเรอน ในเวลา 4-5 เดอน 3. มพนทท างาน 1 – 2 ไร 4. มความอดทน และเขาใจวาในระหวางหาประสบการณ ประมาณ 10–20 ครง การผลต หรอ

ประมาณ 3–6 เดอน จะตองขาดทนคาแรงงาน 5. มแหลงหาความรในการท างานเพาะเลยง หรอสอบถามปญหา


15

6. ไมมปญหาเรองแรงงาน 7. เปนคนมวนยในการท างาน และเปนคนท างานจรงจง คณกสามารถจะสรางรายได ขนต าเดอนละ

2-30,000 บาท และถาสามารถขยายงานออกไปได สามารถท าการตลาดเองได กจะท าใหมความมนคงในอาชพ

ควำมรทำงทฤษฏ โดยความเขาใจของคนทวไป มกจะเขาใจวธการเพาะเลยงเหดฟาง เปนความรทางทฤษฏ จรงๆ แลวเปนเพยงขนตอนและวธปฏบตในการเพาะเลยงเทานน ยกตวอยางเชน ในการอบไอน าวสดเพาะเหด บางต าราใหอบไอน าทอณหภม 60 องศา เปนเวลา 4-6 ชวโมง บางทใหอบทอณหภม 65 องศา เปนเวลา 4-5 ชวโมง บางทใหอบทอณหภม 70 องศา เปนเวลา 2-4 ชวโมง

ในการเพาะเลยงเหดจะตองมการหมกวสดเพาะ อณหภมของอากาศ ความชนของกองวสดเพาะ ความสงของการกองวสดเพาะ ความหนาของการกองวสดเพาะ ประเภทของวสดทใชเปนวสดเพาะ มผลตออณหภมของกองวสดเพาะ หากกองวสดเพาะและวดอณหภมไดเทาใด จะตองอบไอน าใหไดเทานนบวกกบ 10 องศา เพอใหราทเกดในวสดเพาะออนแอลงเปนอาหารใหกบเหดฟาง หากอบไอน านอยกวา 10 องศามาก ๆ จะท าใหราเหลานยงแขงแรงและจะกนเชอเหดฟางเปนอาหาร หากอบไอน ามากกวา 10 องศามาก ๆ จะท าใหราอาหารเหดออนแอจนเกนไป ไมสามารถจะแพรขยายตอไปจะท าใหเหดฟางทจะเกบในรอบท 2 หรอ รอบท 3 มขนาดดอกเลกและนอยลง เพราะขาดอาหาร สวนระยะเวลาในการอบไอน า ถาวางแผนจะเกบดอกเหดแครอบแรกแลวรอทงท าใหม กอบแค 2-3 ช.ม. กพอ หากคดจะเกบรอบสองหรอสามดวย กตองอบไอน าใหนานขนไมเชนนนเหดอนจะขนงามกวาเหดฟางในการเกบเหดรอบหลง

เหลานเปนความรทางทฤษฏทตองร ไมเชนนน กจะเพาะเหดไดมากบางนอยบาง ขนอยกบ อณหภมของอากาศ ความชน ความสงและความหนาของกองวสดเพาะ จ านวนวนในการหมกวสดเพาะ ของแตละครง ท าใหผลผลตทไดไมสม าเสมอ


16

เรองท 2.2 ควำมหมำยและควำมส ำคญของเหด ความหมายของเหด (Mushroom) หมายถง พชชนต าประเภทฟงไจ (Fungi) ทมความแตกตางไปจากพชชนดอน คอ ไมมคลอโรฟลล (Chlorophyll) หรอสารสเขยว ท าใหเหดไมสามารถสรางอาหารไดเองโดยวธส ง เค ราะห แสง ต อ งอาศ ย อนทร ย จ ากส ง ม ช ว ต แ ละส ง ท ไ ม ม ช ว ต เ พอ ใช ในการ เจ รญ เตบ โ ต ความส าคญของเหด

2.2.1 ควำมส ำคญของเหดทมตอชวตประจ ำวน มนษยทวโลกรจกเหดมานาน ทงประเภททน ามาใชเปนอาหารและประเภททมพษ สายพนธ

ของเหดมมากกวา 30,000 สายพนธ กระจดกระจายอยทวโลก ในจ านวนสายพนธดงกลาวมถงรอยละ 99 สายพนธ ทมนษยสามารถน ามาบรโภคเปนอาหารได สวนทเหลออกรอยละ 1 เปนเหดทมพษหรอเหดเมา ซงถาบรโภคเขาไปอาจเปนอนตรายถงแกชวตได เหดทน ามาบรโภคเปนอาหารในอดตนนมเพยงไมกชนด เชน เหดฝรงหรอเหดแชมปญอง ซงนยมบรโภคกนมากในแถบยโรป เหดหอมเปนเหดทชาวจนนยมบรโภคกนมากทสด สวนคนไทยนนนยมบรโภคเหดโคนหรอเหดฟาง แตเนองจากเมอน าเหดมาประกอบอาหารแลวมรสชาตด ใหคณคาทางอาหารสงและเหดบางชนดยงมสรรพคณเปนยาปองกนและรกษาโรคไดอกดวย จงท าใหมผนยมบรโภคกนมากขนตามล าดบ ซงในปจจบนพบวาหลายๆประเทศเกอบทวโลกหนมาใหความสนใจและรวมมอกนในการวจย คนควา ทดลอง คดเลอกและปรบปรงพนธเหดใหมจ านวนมากขน ในขณะเดยวกนกไดพฒนาเทคนควธการเพาะเลยงและขยายพนธเหดเพอเพมปรมาณผลผลตใหเพยงพอกบความตองการของผบรโภค ประเทศทมการผลตเหดเปนจ านวนมากและสงไปจ าหนายยงตลาดโลกไดแก ประเทศไตหวน ญปน อนเดย เกาหล และประเทศไทย

ส าหรบประเทศไทยนนนอกจากจะนยมบรโภคเหดกนมากแลว ยงไดใหความส าคญแกเหด

มากจนเหดกลายเปนอาหารทมคณคาสงเทยบเคยงกบเนอสตว ดงจะเหนไดจากค ากลาวทตดปากคนไทยมาชานานวา “หม เหด เปด ไก เปนอาหารส าหรบผทมอนจะกน” ซงแสดง ใหเหนวาเหดเปนอาหารทคนทวไปยอมรบมาชานานแลว

2.2.2 คณคำทำงอำหำรของเหด จากการคนควาวจยเกยวกบคณคาทางอาหารของเหดโดยกรมวทยาศาสตรพบวา เหดประกอบดวยสารอาหารทมคณคาและคณประโยชนตอรางกายในปรมาณทสงกวาพชผกชนดอนๆ ยกเวนพชผกตระกลถว ซงเหดทมจ าหนายในทองตลาดทวไป เชน เหดฟาง เหดหหน เหดนางรม เหดเปาฮอ และเหดนางฟา เมอน าวเคราะหจะพบวาประกอบดวยสารอาหารพวกคารโบไฮเดรต โปรตน ไขมน แรธาตตางๆและวตามน ในปรมาณทแตกตางกน และพบวา เหดหหนบางชนดมปรมาณสารอาหารทเปนประโยชนตอรางกายสงสด และจากการวจยของหนวยงานวจยอตสาหกรรมการเพาะเหดแหงสหรฐอเมรกา (America Mushroom Industry Research) พบวาเหดทนยมบรโภคโดยทวไปจะประกอบดวยวตามนหลายชนด เชน ไทอามน ไรโบฟลาวน ไนอาซน และวตามนซ สวนวตามนบ 12 จะพบเฉพาะในเหดเป าฮอเทานน สวนแรธาตตางๆ


17

ทพบในเหดทวไปไดแก ธาตเหลก ฟอสฟอรส และแคลเซยม แตในเหดเปาฮอจะมธาตแมกนเซยมและโพแทสเซยม เปนองคประกอบอยดวย จากชนดของสารอาหารทพบในเหดดงกลาวขางตน ยอมพสจนไดวาเหดเปนอาหารทมคณคาเทยบเทาเนอสตวจรงตามค ากลาวทตดปากคนไทยมาแตโบราณกาล ในภาวะเศรษฐกจปจจบน ราคาอาหารประเภทเนอสตวคอนขางสงมาก เมอเปรยบเทยบกบอาหารทเปนผลผลตจากพช ดงนน เพอเปนการปรบตวใหเขากบภาวะเศรษฐกจจงควรเลอกบรโภคพชผกทมคณคาทางอาหารสงทดแทนเนอสตวบางตามความเหมาะสม โดยเฉพาะอยางยงพชประเภทเหดซงมสารโปรตนสง และโปรตนของเหดจะไมมสารคอเรสเตอรอลทเปนอนตรายตอระบบไหลเวยนของโลหต ประกอบกบเหดมปรมาณธาตโซเดยมคอนขางต า จงเปนอาหารทเหมาะส าหรบผปวยทเปนโรคตบ โรคไต โรคหวใจ และโรคความดนโลหตสง นอกจากนอาหารประเภทเหดยงนยมบรโภคกนมากในหมนกปฏบตมงสวรต (Vegetarian) รวมไปถงผทตองการลดความอวน ผปวยหลงพกฟนหรอผตองการบ ารงรางกาย และทส าคญทสดกคอ มเหดบางชนดทสามารถปองกนและรกษาโรคบางอยางได

2.2.3 สรรพคณทำงยำของเหด เมอประมาณ 20 ปลวงมาแลวทนกวจยเหดและนกการเพาะเหด ไดคนพบสรรพคณทางยาของเหดหลายชนด เชน เหดหอม เหดฝรง เหดหลนจอ เปนตน วาสามารถน าไปใชเปนยาธรรมชาตในการปองกนและบ าบดโรคการสะสมไขมนในหลอดเลอดโรคความดนโลหต และโรคมะเรงไดอยางปลอดภยและไดผล อกทงยงม สารเรทน (Retine) ซงมคณสมบตตอตานและชะลอการเตบโตของเนองอกในรางกายไดโดยเฉพาะอยางยงเหดหลนจอ ไดชอวาเปนเหดวเศษส าหรบชาวจนและชาวญปนมาชานาน เนองจากมความเชอวาสามารถปองกนและบ าบดโรคได หลายชนด

2.2.4 ควำมส ำคญของเหดทมตอเศรษฐกจของประเทศ ประเทศไทยนบไดวามสภาพเหมาะสมและเอออ านวยตอการเพาะเหดอยางมาก เนองจากม

วสดเหลอใชและมผลพลอยไดจากการผลตทางการเกษตรจ านวนมากทงทไดจากพชและสตว รวมไปถงวชพชบางชนดทมอยทวไปในประเทศไทย เชน ผกตบชวาและหญาคา เปนตน สวนวสดเหลอใชและผลพลอยไดจากการเกษตรทสามารถน ามาใชในการเพาะเหดได เชน ฟางขาว ตนกลวย ชานออย ตนขาวโพด ซงขาวโพด เปลอกถวเขยว กากน าตาล ปยหมก มลไก มลเปด มลมา และมลโค เปนตน ซงวสดเหลานสามารถน าไปดดแปลงและปรบปรงใชในการเพาะเหดชนดตางๆ ไดตามความเหมาะสม นอกจากนนสภาพดนฟาอากาศของประเทศไทยยงเหมาะกบการเจรญเตบโตของเหดเศรษฐกจเกอบทกชนด อาทเชน เหดฟาง เหดนางรม เหดเปาฮอ เหดหหน รวมไปถงเหดแชมปญอง และเหดหอม กสามารถปลกไดดในบางทองถนของประเทศไทย ดงนน ถาไดมการสงเสรมใหเกษตรกรไทยไดรจกการเพาะเลยงเหดทถกวธ นอกจากจะท าใหมผลผลตเหดเพมขนทงดานปรมาณและคณภาพแลวยงเปนการเพมอาหารทมคณคาแกประชากรสวนใหญของประเทศ ท าใหมคณคาสขภาพพลานามยสมบรณแขงแรง พรอมทจะพฒนาประเทศชาตไดในทกทางโดยเฉพาะอยางยงทางดานเศรษฐกจ เพราะเมอผลผลตเหดเพมขนรายไดของเกษตรกรกจะเพมขนดวย จากการจ าหนายผลผลตทงในประเทศและสงเปนสนคาออก ซงเปนผลใหระบบเศรษฐกจของชาตเจรญกาวหนาและพฒนาขนตามล าดบ

แหลงผลตเหดทวโลกประเทศตาง ๆ กวา 70 ประเทศทวโลก ไดเลงเหนถงความส าคญของการเพาะเหดเปนอยางมาก เหดทนยมเพาะกนมากมอย 8 ชนดดวยกนคอ เหดแชมปญอง เหดหอม เหดหหน เหดฟาง เหดนางรม เหดหหนขาว เหดเขมทอง และเหนนามโกะ นอกจากเหดทง 8 ชนดดงกลาวแลวยงมเหดอน ๆ อก เชน เหดเปาฮอ เหดนางฟา เหดตนแรด เหดหลนจอ เปนตน แตนยมปลกกนมากเฉพาะบางประเทศ


18

เทานน และจ านวนการผลตเหดทกประเทศทวโลกตงแตป พ.ศ.2522 เปนตนมา เหดฝรงหรอเหดแชมปญองมปรมาณการผลตสงสด ปรมาณรอยละ 78 ของจ านวนผลผลตเหดทงหมดในตลาดโลก

จากจ านวนประเทศผผลตเหดทวโลกพบวา ประเทศตางๆ ทมการพฒนาเทคนค วธการ และระบบการเพาะเหดทส าคญจนเปนทยอมรบโดยทวไปมเพยง 5 ประเทศเทานนคอ

1. ประเทศไตหวน เปนประเทศทผลตเหดแชมปญองหรอเหดฝรง ไดมากเปนอนดบทสามของโลก แตสามารถสงจ าหนายไดเปนอนดบทหนงของโลก โดยประเทศไตหวนผลตไดประมาณรอยละ 95 และสงเปนสนคาออก การพฒนาการเพาะเหดของไตหวน นบไดวาเจรญรดหนารวดเรวกวาประเทศอนๆ เนองจากมการวางแผนการผลตทด โดยหาขอมลความตองการเหดชนดตางๆของตางประเทศจากทตพาณชย จงท าใหไมมปญหาเรองการตลาด ในขณะเดยวกนภาครฐบาลและภาคเอกชนกรวมมอประสานงานกนอยาเตมทในการควบคมการผลตและการสงเสรมความรทางดานการเพาะเหดใหแกเกษตรกรผผลตโดยพยายามสนบสนนใหน าเทคโนโลยเขามาชวยในการเพมผลผลตเพอลดตนทนการผลตดานการโฆษณาประชาสมพนธกไดรบความชวยเหลอจากเอกชนอยางเตมท โดยเฉพาะอยางยงบรษทการทองเทยวไดสงเสรมประชาสมพนธดวยการจดท า อาหารประเภทเหดใหนกทอนเทยวไดรบประทานทกมอ จงท าใหการพฒนาการเพาะเหดของไตหวนพฒนาไดเรวกวาประเทศอน ๆ ในแถบเอเชย

2. ประเทศญปน การเพาะเหดในประเทศญปนไดตนตวในสมยสงครามโลกครงท 2 ซงกอนหนานเกษตรกรจะหาเหดหอมจากปาบรเวณทมไมกอขนอยมากมาย ท าใหทรพยากรธรรมชาตสวนมากถกท าลาย ดงนน เพอเปนการแกปญหาดงกลาวทางรฐบาลจงอนญาตใหผเพาะเหดมกรรมสทธในทดนเพอใชปลกไมกอส าหรบเพาะเหดหอม พรอมทงสงเสรมการคนควาวจย เพอน าเทคนคตางๆ มาใชในการเพมผลผลตเหด จนท าใหญปนสามารถผลตเหดหอมไดมากและสงเปนสนคาออกเปนอนดบหนงของโลก

3. ประเทศเกาหลใต เกาหลไดเรมพฒนาการเพาะเหดเมอป พ.ศ.2515 โดยรฐบาลไดจางผเชยวชาญการเพาะเหดจากประเทศไตหวนจ านวน 2 คน ใหความรแกนกวชาการชาวเกาหลพรอมทงสงเสรมและสนบสนนอยางจรงจงทงดานบคลากรและงบประมาณ จงท าใหเกาหลใตใชเวลาในการพฒนาการเพาะเหดเพยง 6 ป กสามารถกลายเปนประเทศคแขงทส าคญของไตหวนในการสง เหดแชมปญองและเหดหอมเปนสนคาออก

4. ประเทศอนเดย เปนประเทศเดยวในแถบเอเชยทตนตวชาทสดในการพฒนาการเพาะเหด เนองจากความเชอถอทถกปลกฝงมาตงแตในอดตวา เหดเปนดอกไมมลสตวจงท าใหพลเมองของอนเดยในอดตรงเกยจเหดเปนอยางมากท าใหขาดนกวชาการการเพาะเหด แตดวยความชวยเหลอและรณรงคขององคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาตหรอ F.A.O. ไดรณรงคการเพาะเหดเพอใหสถาบนดงกลาวเปนผผลตเชอเหดและปยหมกและใหเกษตรกรหรอสมาชกของสถาบนน าไปเพาะ เมอเกบเกยวผลผลตแลวใหน าผลผลตมารวมกนเพอจ าหนายโดยมเจาหนาทของสถาบนคอยดแลอยางใกลชด ซงในปจจบนชาวอนเดยจ านวนมากหนมาบรโภคเหด เหดทเพาะกนมากในอนเดย คอ เหดนางรม และเหดนางนวล

5. ประเทศไทย ในปจจบนประเทศไทยมการปรบปรงและพฒนาการเพาะเหดไปมากจนกลายเปนอาชพหลกทส าคญของเกษตรกรอาชพหนง ถาจะเปรยบเทยบกบประเทศในภมภาคเอเชยแลว ประเทศไทยจดอยในระดบแนวหนาจะเปนรองอยบางกแตประเทศญปนเทานน จ านวนเหดทผลตไดสงสดในแตละปคอเหดฟาง สวนเหดทผลตไดนอยและนอยมาก คอเหดแชมปญอง และเหดหอม โดยมสาเหตมาจากฤดกาล และวสดทใชเพาะ ซงเรายงไมสามารถควบคม ปรบปรงและดดแปลงใหเหมาะสมไดตลอดทงป แตอยางไรกตามอาชพการเพาะเหดเปนอกอาชพหนงทสามารถท ารายไดใหประเทศชาตปละไมนอยกวา 1,200 ลานบาท และมแนวโนมทจะสงขนเรอยๆ โดยเฉพาะอยางยงในชวงตงแตตนป พ.ศ.2530 นบเปนปทองของเหดไทยเพราะตลาดตางประเทศมความตองการเหดไทยทกชนดเพมขน เนองจากคณภาพของเหดของประเทศไทยไดรบการพฒนาขนจนเปนทยอมรบของตลาดโลก


19

กจกรรมทำยบทท 2 เรอง ควำมส ำคญของกำรประกอบอำชพกำรเพำะเหดฟำง

1. ปญหาและอปสรรคในการเพาะเลยง เหดฟางมอะไรบาง


20

บทท 3 วสดอปกรณและกำรสรำงโรงเรอนเพำะเหดฟำง

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


21


รำยวชำ กำรเพำะเหดฟำง บทท 3 วสดอปกรณและการสรางโรงเรอนเพาะเหดฟาง สำระส ำคญ ใชวสดอปกรณ การเพาะเหดแบบตางๆ และสรางโรงเรอนเพาะเหดฟางไดอยางเหมาะสม เลอกใชวสดอปกรณ การเพาะเหดแบบตางๆ และสรางโรงเรอนเพาะเหดฟางไดอยางเหมาะสม ผลกำรเรยนรทคำดหวง

เลอกใชวสดอปกรณ การเพาะเหดแบบตางๆ และสรางโรงเรอนเพาะเหดฟางไดอยางเหมาะสม

ขอบขำยเนอหำ เรองท 3.1 การเลอกใชวสดอปกรณ การเพาะเหดแบบตางๆ และสรางโรงเรอนเพาะเหดฟางไดอยาง

เหมาะสม

กจกรรมกำรเรยนร 1. ศกษาเรยนรดวยตนเอง จากคร วทยากร ผร ภมปญญา และสอการเรยนการสอน เอกสาร และสออเลกทรอนกส 2. ศกษาจากแหลงเรยนร ทรพยากร และภมปญญาในทองถนและชมชน 3. ฝกปฏบตจรง เรยนรจากประสบการณจรง จากแหลงเรยนรสมพนธและเชอมโยงกบธรรมชาตและสงแวดลอม สอกำรสอน 1. เอกสารทางวชาการ 2. Internet 3. ผรและภมปญญาทองถน ประเมนผล 1. แบบทดสอบความร 2. ใบงาน 3. สงเกตการณ 4. ปฏบตจรง


22

เรองท 3.1 กำรเลอกใชวสด อปกรณ กำรเพำะเหดฟำงแบบตำง ๆ และกำรสรำงโรงเรอนเพำะเหดฟำง

กำรสรำงโรงเรอนเพำะเหดฟำง ประกอบดวย 1. การเลอกพนทตงโรงเรอน ควรอยใกลแหลงวตถดบทใชเพาะ เชน โรงงานแปงมนส าปะหลง แหลงปลกมน หรออยใกลแหลงทมฟางเพอใชเปนวสดรองพน เปนพนทน าทวมไมถงดนและน าไมเคม 2. รปแบบและขนาดโรงเรอน ควรมลกษณะดงน 2.1 ขนาดกวาง 4 เมตร ยาว 6 เมตร สง 2.5 เมตร 2.2 มประตเขาออกอยางนอย 1 บาน มชองระบายอากาศอยางนอย 10 ชอง 2.3 หลงคามงแฝก สงกะส หรอมงกระเบองกได

2.4 พนคอนกรต สวนผนงจะเปนอฐบลอกหรอตาขายพรางแสงพลาสตกและพลาสตก เคลอบกได

2.5 ควรสรางในแนวเหนอ - ใต เพราะแสงแดดตอนกลางวนมอทธพลตอการเกดดอกเหด 3. ลานหมก ควรเปนพนคอนกรตขนาดประมาณ 3x3 เมตร ส าหรบหมกวสดเพาะ 4. ชนเพาะ ควรเปนชนขนาดกวาง 80 - 100 ซม. ยาวตามขนาดของโรงเรอน สง 1.65 - 1.8 เมตร ประกอบดวย 4 ชนยอย หางกนชนละ 40-50 ซม. ยกเวนชนลางสดหางจากพน 30 ซม. พนแตละชนท าดวยไมระแนงเวนชองหางกน 2-3 ซม. ลกษณะของโรงเรอนเพาะเหดฟางและชนเพาะ พรอมเครองก าเนดไอน า 5. ถงก าเนดไอน า เกษตรกรตองอบไอน าเพอฆาเชอโรคภายในโรงเรอนโดยถงก าเนดไอน า โดยตองใหอณหภมสงอยางนอย 60 องศาเซลเซยส หากตองการประหยดกอาจใชถงขนาด 200 ลตร วางเรยงกน 2 ใบ บนเตาทกอดวยอฐทนไฟแบบงายๆ มทอไอน าออก 2 ทอตอเขาดานลางของโรงเรอน โรงเรอนทใชเฉพำะและกำรจดสรำง 1. โรงเรอนหลก ควรเปนโรงเรอนแบบถาวร หลงคาอาจมงดวยจากหรอหญาคาขนาดโรงเรอนควรสรางใหมขนาดเหมาะสมกบจ านวนของหอง 1 โรงเรอน จะมหลายหองหรอหองเดยวกได พนโรงเรอนถาเปนพนดนกควรอดใหแนน หรอเปนพนคอนกรตกจะด เพอสะดวกตอการท าความสะอาดโรงเรอนเพาะเหด ควรเปนโรงเรอนทปดมดชด สามารถอบไอน าฆาเชอเกบอณหภมและความชนได วสดทใชอาจเปนคอนกรต อฐบลอค กระเบองเรยบหรอใชโครงไมไผบกดวยผาพลาสตกหนาใหสามารถเกบรกษาความชนได ขนาดของโรงเรอนกวาง ยาว สง 5 X 8 X 3 เมตร หรอ 4 X 6 X 2.5-3 เมตร หลงคาทรงหนาจวท าดวยจาก บดวยผาพลาสตก พนโรงเรอนควรเปนพนคอนกรต มประตทางเขาออกดานละ 1 ประต โรงเรอนเพาะนตองมชองส าหรบระบายอากาศอยบรเวณหนาจวกวางประมาณ 40 X 60เซนตเมตร และมชองส าหรบสงไอน าผานเขาไปในโรงเรอนได อยางไรกดรปแบบและขนาดของโรงเรอนตลอดจนวสดทใชอาจเปลยนแปลงปรบปรงไดตามความรและอปกรณทสรางขน 2. โรงเรอนรอง หรอชนวางเพาะเหด ควรมขนาดกวาง 1 เมตร โดยสรางใหมชายยนออกมาขางละ 50 เซนตเมตร ยาว 4 เมตร และสง 1.80 เมตร โดยแบงชนเพาะเหดออกเปน 2 ขาง ๆ ละ 4 ชน แตละชนหางกน 50 เซนตเมตร ชนแรกอยสงจากพน 30 เซนตเมตร ชนท 4 สงจากพน 1.80 เมตร ชนวางเพาะเหดนควรท าดวยเหลกหรอไมไผกได ผาพลาสตก ลกษณะคลายกบถงเคลอบ เยบและบภายในโรงเรอนเพอควบคมอณหภม


23

อปกรณทจ ำเปนตอกำรเพำะเหดฟำงในโรงเรอน 1. พดลมดดเปำและระบำยอำกำศ เปนพดลมทรงกระบอกธรรมดา ขนาดใบพด 16-20 เซนตเมตร แตดดแปลงท ากลองสงกะสสวมปากทางลมออก โดยใหมลมออกได 2 ทาง ทางหนงตอเขาภายในโรงเรอน อกทางหนงออกภายนอก ทงสองจะมลนปดเปด สวนทางดดลมกเชนเดยวกนคอท าทางดด 2 ทาง ตอเขาภายในดานหนง อกขางหนงอยขางนอก และมลนปดเปดเชนกน ส าหรบทางลมออกกตอเขาภายในโรงเรอนโดยตอขนไปขางบนขนานกบสนจว อาจท าดวยทอเอสลอนหรอใชผาพลาสตกเยบใหไดเสนผาศนยกลางพอสวมปากทอได ตรงทอทขนานจวนนตองท าการเจาะรขนาดเทามวนบหรเพอใหอากาศออก 2. เทอรโมมเตอร คอ เครองมอส าหรบวดอณหภมภายในหอง ควรใชขนาดทสามารถวดไดตงแตอณหภม 0-100 องศาเซลเซยส ฝงอยตดกบผนงสงจากพนประมาณ 1.50 เมตร อยดานไหนของโรงเรอนกได ชองทเจาะใสเทอรโมมเตอรนนจะตองกลวง เพอใหเทอรโมมเตอรสมผสกบอากาศภายในสวนดานนอกของ โรงเรอนปดดวยกระจกใสเพอสะดวกในการอานคา 3. กระบะไมหรอแบบพมพไมส ำหรบหมกวสด จะท าเปนรปสเหลยมจตรสกไดขนาดกวางและยาวเทากนประมาณ 1-15 เมตร สง 50 เซนตเมตร 4. เครองตปยหมก ใชตปยหลงจากหมกไดทแลว เครองตปยหมกควรเปนเครองทก าลงแรงสงอยางนอยไมควรต ากวา 5 แรงมา อาจดดแปลงจากเครองตน าแขง หรอเครองตหนกได ตปยหมกใหละเอยดและฟ 5. อปกรณอน ๆ เชน หลอดฟลออเรสเซนต เครองพนฝอย เครองวดความชน ตะกราเกบเหด เครองก ำเนดไอน ำ ตองมขนาดใหญพอทจะใหไอน าส าหรบท าความรอน ภายในโรงเรอนมอณหภมสงถง 70 องศาเซลเซยส เปนเวลา 2 ชวโมงตดตอกน และ 50 องศาเซลเซยสอกอยางนอย 8 ชวโมงตดตอกน ทอสงไอน าออกจากเครองก าเนดไอน าจะตอตรงไปถงโรงเพาะ และจะตองมวธการทดพอทจะท าใหไอน าจากทอกระจายไปทวโรงเรอน ท าใหทกสวนของโรงเรอนมอณหภม ใกลเคยงกบระดบทตองการ ทงนเพราะอณหภม ความชน และอากาศเปนปจจยทมผลตอผลผลตของเหดเทา ๆ กบการเตรยมวสดเพาะและสายพนธ จงตองมวธการทควบคมปจจยเหลานไวใหไดตามความตองการของเหดรปแบบของเครองก าเนดไอน ามหลายชนด เชน ชนดวางตง ชนดวางนอน จากเครองก าเนดไอน าจะตองตอทอไปยงโรงเรอนเพาะเหด โดยท าการกอวางกบพนของโรงเรอนตรงกลาง โดยใชทอขนาด 2-4 เซนตเมตร ทอทอยในโรงเรอนจะตองเจาะรใหน าออก ขนาดประมาณ 1-4 หน รทเจาะระยะตน ๆ ควรหางกนมาก ๆ แลวคอย ๆ ถเขาเครองก าเนดไอน า 1 เครอง อาจตอทอไอน าโยงไดนบเปนสบ ๆ โรง แตถาไมอยากลงทนมากอาจใชถงน ามน 200 ลตร เปนเครองก าเนดไอน าแทนกไดโดยวางนอนบนเตาเศรษฐกจหรอเตาฟนกได โดยปกตแลวถงน ามนจะมรส าหรบดดน ามนออก 2 ร ใหเอารทใหญกวาอยดานบน เจาะรบนสนถงเพอใหไอน าออก แลวเชอมตอดวยทอประปาขนาด 2-3 เซนตเมตร เพอตอไอน าเขาไปยงโรงเรอน โรงเรอนขนาด 4X6 เมตร สง 2.5 เมตร ควรใชถง 200 ลตร จ านวน 2 ใบ ตอทอไอน าเขาหากน การใสน าใหใสน าตรงรส าหรบดดน ามนรใหญ ประมาณครงถง อยาใสมากกวานน วสด อปกรณทจ ำเปนในกำรเพำะเหดฟำงแบบกองเตย 1. วตถดบทใชในการเพาะ ใชฟางตากแหงสนทซงเกบไวโดยไมเปยกชนหรอ ขนรามากอน ใชไดทงฟางขาวเหนยว ฟางขาวจาว ฟางขาวทนวดเอาเมลดออกแลว และสวนของตอซงเกยวหรอถอนกใช ได ดถาเปรยบเทยบวสดทใช ในการเพาะตาง ๆ แลว ตอซงจะดกวาปลายฟางขาวและวสดอน ๆ มาก เนองจากตอซงมอาหารมากกวาและ อมน าไดดกวาปลายฟางขาว 2. อาหารเสรม การใสอาหารเสรมเปนสวนชวยใหเสนใยของเหดฟางเจรญไดด และท าใหไดดอกเหดมากกวาทไมไดใสถงประมาณเทาตว อาหารเสรมทนยมใชอยเปนประจ า ไดแก ละอองขาว ปยมลสตวหรอปย


24

คอกแหง ไสนน ไส ฝายผกตบชวาสบใหเปน ชนเลก ๆ แลวตากแหง จอกแหง และเศษพชชนเลก ๆ ทนมและอมน าไดดเหลานกใช เปนอาหารเสรมไดเชนกน 3. เชอเหดฟางทจะใชเพาะ การเลอกซอเชอเหดฟางเพอใหไดเชอเหดทม คณภาพดและเหมาะสมกบราคามหลกเกณฑการพจารณาประกอบดงนคอ - เมอจบดทถงเชอเหด จะตองมลกษณะเปนกอนแนนมเสนใยของเชอเหด เดนเตมกอนแลว - ไมม เชอราชนดอน ๆ หรอเปนพวกแมลง หนอน หรอตวไร เหลานเจอปนและไมควรจะมน าอยกนถง ซงแสดงวาชนเกนไป ความงอกจะไมด - ไมมดอกเหดอยในถงเชอเหดนน เพราะนนหมายความวาเชอเรมแก เกนไปแลว - ควรผลตจากปยหมกของเปลอกเมลดบวผสมกบขมา หรอไสนนกบขมา - เสนใยไมฟจดหรอละเอยดเลกเปนฝอยจนผดธรรมดาลกษณะของเสนใย ควรเปนสขาวนวล เจรญคลมทวทงกอนเชอเหดนน - ตองมกลนหอมของเหดฟางดวย จงจะเปนกอนเชอเหดฟางทด - เชอเหดฟางทซอตองไมถกแดด หรอรอการขายไวนานจนเกนไป - เชอเหดฟางทซอมานน ควรจะท าการเพาะภายใน 7 วน - อยาหลงเชอค าโฆษณาใด ๆ ของผขาย ควรสอบถามจากผทเคยทดลอง เพาะมากอนจะดกวา นอกจากนควรมการตรวจสอบเชอเหดฟางจาก หลายยหอ เชอเหดฟางยหอใดใหผลผลตสงกควรเลอกใชยหอนนมาเพาะ จะดกวา - ราคาของเชอเหดฟางไมควรจะแพงจนเกนไป ควรสบราคาจากเชอเหด หลาย ๆ ยหอ เพอเปรยบเทยบดดวย 4. สถานทเพาะเหด ควรเปนสถานททโลงแจง และทส าคญอกประการหนงกคอ สภาพดนบรเวณนนจะตองไมเคม เพราะความเคมของดนจะท าใหเสนใยเหดไมรวมตวกน เปนดอกเหดไดเนองจากการเพาะเหดฟางเปนการเพาะบนดน ดงนนเราตองค านงถงสภาพแวดลอมแปลงเพาะนนดวย โดยเฉพาะตองเปนบรเวณทไมมสารฆาแมลง หรอ สารฆาเชอรา น าไมทวมขง มการระบายน าไดดและตองเปนทไมเคยเพาะเหดฟางมากอน ถาเคยเพาะเหดฟางมากอนกควรท าความสะอาดทบรเวณนน โดยการขดพลกดน ตากแดดจด ๆ ไวสก 1 อาทตยเพอฆาเชอโรคตาง ๆ บนดนทจะเปนพาหะของโรคและ แมลงตอเชอเหดทเราจะเพาะ 5. ไมแบบ ใชไมกระดานน ามาตอกเปนกรอบแบบลงไมรปสเหลยมคางหมเพอท าเปน แมพมพในปจจบนนยมใหดานบนกวาง 30 เซนตเมตร ดานลางกวาง 35 เซนตเมตร ความสง 30 เซนตเมตร ความยาว 80-120 เซนตเมตร นยมท าให ดานบนสอบเขาคอ แคบลงหรอเอยงเขา หากนเลกนอย เพอความสะดวกเวลา ท าเสรจแตละกองแลว จะยกออกจาก กองไดงาย 6. วสดคลมแปลงเพาะเหด โดยทวไปจะใชผาพลาสตกคลม เปนการควบคมความชนและรกษาอณหภมให เหมาะสมตอการเจรญของเหด ถาเพาะ ในทโลงแจงใหใชฟางแหง ทางมะพราว คลมทบชนบน เพอปองการแสงแดด


25

วสดและอปกรณในกำรเพำะเหดฟำงในตะกรำ

วสดเพำะ 1. หวเชอเหดฟาง อาย 7 วน (สงเกตจากมเสนใยสขาวขนบนกอนเชอ) 2. กอนเชอเหดเกา 3. ฟางขาว 4. ตนกลวย 5. ชานออย 6. อาหารเสรม เชน ผกตบชวา มลวว ไสนน ร าละเอยด 7. อาหารกระตนหวเชอ ไดแก แปงสาล หรอแปงขาวเหนยว 8. น าสะอาด 9. ตะกราเพาะเหดฟาง ขนาดเสนผาศนยกลางประมาณ 18 นว สง 11 นว มชองขนาด 1 ตารางนว ดานลางเจาะรท าชองระบายน า 10. พลาสตกคลม 11. สมไก หรอวสดอนๆ ส าหรบท าเปนโครง


26

กจกรรมทำยบทท 3 เรอง วสด อปกรณและกำรสรำงโรงเรอนเพำะเหดฟำง

1. ใหอธบายหลกในการเลอกใชวสด อปกรณในการสรางโรงเรอนเพาะเหดฟางไดอยางเหมาะสม ......................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................... .......................................................... ............................................................................................................................. ..................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................................... .................................... 2. ใหอธบายหลกในการเลอกสถานทในการสรางโรงเรอนเพาะเหดฟาง ............................................................................................................................................................ ................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ....................................................................... ............................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................................................. ................................................. 3. ใหนกศกษายกตวอยางของการเลอกสถานทสรางโรงเรอนเพาะเหดฟางทเหมาะสมและไมเหมาะสม ............................................................................................................................. .......................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ................................................. .............................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ .................................................


27

บทท 4

พนธและกำรเพำะเลยงเชอเหดฟำง -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


28

แผนกำรเรยนรประจ ำบท รำยวชำ กำรเพำะเหดฟำง บทท 4 พนธและการเพาะเลยงเชอเหดฟาง สำระส ำคญ สายพนธเหดฟางทเหมาะสมกบสภาพแวดลอมเมองไทยและขนตอนการเพาะเชอเหดฟาง ผลกำรเรยนรทคำดหวง อธบายพนธและสามารถเพาะเลยงเชอเหดฟางได

ขอบขำยเนอหำ

เรองท 4.1 พนธและการเพาะเลยงเชอเหดฟาง

กจกรรมกำรเรยนร 1. ศกษาเรยนรดวยตนเอง จากคร วทยากร ผร ภมปญญา และสอการเรยนการสอน เอกสาร และสออเลกทรอนกส 2. ศกษาจากแหลงเรยนร ทรพยากร และภมปญญาในทองถนและชมชน 3. ฝกปฏบตจรง เรยนรจากประสบการณจรง จากแหลงเรยนรสมพนธและเชอมโยงกบธรรมชาตและสงแวดลอม สอกำรสอน 1. เอกสารทางวชาการ 2. Internet 3. ผรและภมปญญาทองถน ประเมนผล 1. แบบทดสอบความร 2. ใบงาน 3. สงเกตการณ 4. ปฏบตจรง


29

เรองท 4.1 พนธและกำรเพำะเลยงเชอเหดฟำง สำยพนธเหดฟำง 1. เหดฟำงสำยพนธ TBKH 1 เปนพนธทเหมาะสมส าหรบเพาะในสภาพแวดลอมเมองไทยปรบตวเขากบสภาพการเพาะแบบพนดนกลางแจงไดด และออกดอกเจรญเตบโตไดดในฤดฝน ออกดอกเรวภายใน 9 วนหลงจากเรมเพาะ ดอกมขนาดปานกลางถงใหญ หมวกสเทา รปรางมทงรปไข และยอดแหลม เกดเดยวหรอเปนกลม ๆ และ 4-15 ดอก ใหผลผลตสงสม าเสมอเฉลย 700 กรม ตอกองในชวงฝนตกหนก และ1,100 กรมตอกองในฝนตกปานกลาง ในขณะทเหดฟางทวไปใหผลผลต 200-300 กรมตอกองเทานน คณภาพดอกเหดทเกบไดตรงตามความตองการของตลาดเหดสด แตขอจ ากดของเหดฟางสายพนธนคอ ไมเหมาะทจะใชเพาะในฤดรอนเพาะไดผลผลตตกต า 2. เหดฟำงสำยพนธ TBKH 2 ลกษณะประจ าพนธคอ สามารถเจรญไดด ใหผลผลตสงสม าเสมอในสภาพการเพาะและดแลรกษาทแตกตางกนในแตละทองท ปรบตวเขาสภาพแวดลอมทแปรปรวนไดดท าใหสามารถเพาะไดทกฤดกาล ไมตองดแลรกษามากและทนรอนไดดตลอดทงป ใหผลผลตเฉลยไมต ากวา 1 กโลกรมตอกองเตยมาตรฐาน ยกเวนในฤดฝนผลผลตจะลดลงบาง 3. เหดฟำงสำยพนธ TBKH 3 ในชวงหลงป 2530 ภาคเอกชนมการไหวตวเพอหาดอกเหดมาบรรจกระปองสงออกขายยงตางประเทศ ซงเปนผลตอเนองมาจาก ประเทศไตหวนลดการผลตเหดฟางบรรจกระปองลง แตตลาดโลกตองการเหดฟางบรรจกระปอง ทมคณภาพของดอกเหดทแตกตางจากดอกเหดสดทตลาดภายในประเทศตองการ กลาวคอ ตลาดโลกตองการดอกเหดทมขนาดสม าเสมอขนาดปานกลางหรอขนาดเลกสด า ในขณะทตลาดสดในประเทศตองการเหดดอกใหญมสขาว จงไดมการน าเขาสายพนธพนธเหดชนดนจากประเทศไตหวน ซงเปนสายพนธทเหมาะส าหรบเพาะปอนโรงงานอตสาหกรรมกระปอง เนองจากมคณภาพของดอกเหดตรงตามความตองการตลาดโลก อกทงในผลผลตสง กรมวชาการเกษตรไดท าการเกบรกษาสายพนธและจ าหนาย เผยแพรใหแกผผลตเชอเหด น าไปขยายพนธจ าหนายใหแกเกษตรกรผเพาะเหดทวไป กำรเพำะเลยงเชอเหดฟำง กำรผลตเชอ''เหดฟำง''บรสทธบนอำหำรวน การผลตเชอเหดฟางเปนขนตอนทมความส าคญมาก หากสามารถฝกปฏบตไดจนช านาญแลวจะสามารถผลตเชอเหดฟางไดเอง แตเชอเหดฟางจะมความแปรปรวนทางพนธกรรมและเชอมความเสอมคอนขางสง ผผลตเชอจ าเปนตองรจกการคดเลอกดอกเหดและเสนใยทจะน าไปท าเปนหวเชอใหถกตองและไมควรตอเชอบอยนก เพราะจะท าใหผลผลตของเหดทไดลดลง


30

สวนประกอบตำง ๆ ของเหด

1. หมวกเหด เปนสวนปลายสดของดอกทเจรญเตบโตขนไปในอากาศ เมอดอกบานเตมทจะกางออก มลกษณะรปทรงเหมอนรมกาง ขอบคมลงหรอแบนราบ หรอกลางหมวกเวาเปนแองมรปเหมอนกรวยปากกวาง ผวหมวกเหดดานบนอาจจะเรยบ ขรขระ มเกลดหรอมขนแตกตางกนแลวแตชนดของเหด เนอหมวกเหดหนา

บางตางกน อาจจะเหนยวหรอฉกขาดไดงาย เนอเยอของหมวกเหดบางชนดอาจเปลยนสไดเมอถกอากาศ 2. ครบ หรอซหมวดเหด เรยงเปนรศมรอบกานดอก ดานลางของหมวกเหด เหดแตละชนดมจ านวนครบหมวกแตกตางกนและความหนาบางไมเทากน จ านวนของครบหมวกจงใชเปนลกษณะประกอบการจ าแนกเหดดวย สของครบหมวกสวนมากจะเปนสเดยวกบสเปอรของเหด ซงจดเปนลกษณะแตกตางของเหดแตละชนดดวย 3. กำนดอก มขนาดใหญและยาวแตกตางกน สวนมากเปนรปทรงกระบอก ตอนบนยดตดกบหมวกเหดหรอครบหมวกดานใน กานดอกเหดมผวเรยบขรขระหรอมขน หรอมเกลด 4. วงแหวน เปนเนอเยอบาง ๆ ยดกานดอกและขอบหมวกของเหดใหตดกน เมอหมวดเหดกางออกเยอจงจะขาดจากขอบหมวก แตยงมเศษสวนยดตดกบกานดอกใหเหนรอบกานดอกเหมอนมวงแหวนหรอแผนเหยอบางสวมอย 5. เปลอกหม เปนเนอเยอหนาหรอบางชนนอกสดทหมดอกเหดทงดอกไว ในระยะทเปนดอกตมเปลอกหมจะมเนอเยอและสคลายคลงกบหมวกเหด แตสวนมากจะมสขาว 6. กลมเสนใย บรเวณทดอกเหดจะขนปรากฏเสนใยราสขาวขนอยกอน เสนใยนจะกอตวหรอรวมตวกนเปนกอนใหญ เหดบางชนดจะมเสนใยรวมตวกนเปนกอนแขงอยทโคนกานดอก หรอเปนเสนหยาบมองเหนดวยตาเปลา แตเหดบางชนดมเสนใยละเอยดเลกมาก มองไมเหนลกษณะดงกลาว โดยปกตเสนใยของเหดจะเปนสขาวนวลแทรกซมอยตามทบรเวณทจะเกดดอกเหด วงจรชวตของเหดฟำง วงจรชวตของเหดฟางกเหมอนกบวงจรชวตของสงทมชวตทว ๆ ไป เหดฟางเปนพชชนต า ซงเกด จากเมลด (สปอร) ทตกลงในสภาพแวดลอมทเหมาะสม เชน มความชน อณหภมและอาหารดกจะงอกออกมาเปนเสนใยเหด แลวเสนใยเหดจะมารวมตวกนเปนดอกเหด ดอกเหดจะเจรญเตบโตเรอย ๆ เปนหมวก เปนครบและเปนกานดอกทเราเหนและน ามารบประทาน


31

วงจรชวตเหด

สภำพแวดลอมทเหมำะสมตอกำรเพำะเหด อณหภม อณหภมมสวนส าคญตอการเจรญเตบโตของเหดฟางเปนอยางมาก ทอณหภม 38-40 องศาเซลเซยส เปนชวงทเหมาะสมทสดส าหรบการงอกของสปอรเหด เสนใยเจรญดทอณหภม 35-38 องศาเซลเซยส และเกดดอกไดทอณหภม 30 องศาเซลเซยส ถารอนเกนไปดอกเหดจะเลกและบานเรวกวาธรรมดา ถาเยนเกนไปเสนใยเจรญชาลงจนหยดเจรญกม ขอสงเกตคอ หนารอนเพาะเหดฟางราวๆ 7 วนกเปนดอก หนาฝนกนเวลา 8-12 วน สวนหนาหนาว 15-18 วน หรอกวานนหรอไมออกดอกเหดเลย ควำมชน ความชนจ าเปนตอการเจรญเตบโตของเสนใย การเกดดอกและการเจรญเตบโตของดอกเหด แตภายในดอกเหดถาความชนมากเกนไป เสนใยจะชมน ามากและตายได ดอกเหดเลก ๆ ทถกรดน าจะไปชมอยบรเวณรอยตอของเสนใยกบดอกเหด ท าใหสงอาหารไปยงดอกเหดไมไดจงฝอและตายลงได แตถาแหงไปดอกเหดจะกระดางหรอมรอยแตก และดอกเหดไมเจรญเตบโต แสง แมวาแสงมความจ าเปนตอการเจรญเตบโตและการรวมตวของเสนใยเหดเพอเกดเปนดอก แตแสงกไมมความจ าเปนตอการเจรญเตบโตของดอกเหด และในทางตรงกนขามแสงจะเปนตวท าใหดอกเหดเปลยนสคล าขน ตางกบเหดทขนในทมดซงจะมสขาวเปนทนยมของผบรโภค ควำมเปนกรดดำง (pH) ผลของกรดดางมผลทส าคญตอการผลตเหดเชนกน เหดฟางชอบสภาพเปนกลางหรอกรดเลกนอย ถาเปนกรดมากหรอเปรยวไปจะท าใหบกเตรในกองฟางไมเจรญ ไมยอมสลายโมเลกลโตๆ ใหเลกลงได เสนใยเหดฟางกจะไดรบอาหารนอยกวาทควร จะเปนดอกเหดกจะขนนอยไปดวย ความเปนกรดเปนดางทเหมาะสมส าหรบเหดฟางควรอยในระดบ 5-8 อำกำศ ทกระยะของการเจรญเตบโตของเหดลวนแตตองการอากาศในการหายใจทงสน โดยเฉพาะอยางยงในระยะทก าลงจะเกดดอกและเกดดอกแลว ถาภายในแปลงเหดมกาซคารบอนไดออกไซดมากเกนไป เสนใยจะเจรญเตบโตชาลงหรอชะงก ดอกเหดจะยดยาวออกในลกษณะผดปกต สวนผวของดอกเหดจะหยาบขรขระ คลายหนงคางคก


32

กำรผลตเชอเหดฟำงบรสทธบนอำหำรวน : ควรปฏบตตามขนตอน ดงน 1. กำรคดเลอกดอกเหดไวท ำพนธ

- ควรคดเลอกดอกเหดทขนเองตามธรรมชาตจะดทสด เพราะจะไดเสนใยเหดทแขงแรงและใหผลผลต สง หรออาจจะคดเลอกเอาจากดอกเหดในแปลงเพาะทมลกษณะดงนแทนกไดเชนกน

- เลอกดอกเหดจากแปลงทใหผลผลตสงสด - ควรเปนดอกตมอาจเปนรปทรงกลมหรอทรงร - เลอกดอกเหดทมเปลอกหมดอกเหดหนาเพราะจะไดน าหนกดบานชาและแขงแรง - ไมควรเลอกดอกทเลกหรอใหญเกนไปเลอกขนาดเหมาะสมกบความตองการของตลาด - อาจเปนสขาวหรอสเทา เลอกโดยองตามความตองการของตลาดเปนหลกแตเหดสเทาเขม จะให

ผลผลตสงกวาดอกเหดสขาว

2. กำรทดสอบเชอเหดฟำง กอนจะน าเชอเหดไปขยายพนธ ผผลตหวเชอควรท าการทดสอบเชอเหดฟางกอน เพอใหไดหวเชอทด

และใหผลผลตสง ใหปฏบตดงน เมอแยกเนอเยอจากดอกเหดไปเลยงบนอาหารวนเสนใยของเหดฟางจะเจรญอยางรวดเรวหากเสนใยม

ลกษณะคอนขางฟ มสขาว แสดงวา เปนเสนใยทเปนหมน หากน าไปขยายพนธจะมการสรางดอกนอยและใหผลผลตต าจงไมควรใชเสนใยลกษณะดงกลาวน

เสนใยทเหมาะสมแกการน าไปท าหวเชอ ควรเปนเสนใยทเจรญเตบโตเรวเสนใยจะเจรญในแนวราบตดกบอาหารวน เสนใยทดควรมลกษณะหยาบอยางเหนไดชด เมอเสนใยเดนเตมผวอาหารวนแลว ทงไวประมาณ 5-7 วน เสนใยจะเปลยนจากสขาวเปนสน าตาลออนและมการสรางคลามยโดสปอร โดยเสนใยจะรวมตวกนเปนจดเลกๆ เหนไดชด แสดงวาเปนเชอเหดฟางทด แขงแรง ถาน าไปเพาะในแปลงจะเกดดอกแนนอน ถาเสนใยไมเปลยนส ไมสรางคลามยโดสปอรไมควรน าไปใชท าพนธ

http://www.rakbankerd.com/kaset/Plant/1344_1.jpg


33

3. สตรอำหำรเลยงเชอเหดฟำง มหลายสตรแตทนยมมากทสด คอสตร พดเอ (Potato Dextrose Agar) และเสนใยเหดฟางจะเจรญ

ไดดในอาหารทม pH 6.8-7.8

4. กำรเขยเชอเหดฟำง วธการเลยงเชอบนอาหารวนทนยมใชม 2 วธ คอ การเพาะเลยงสปอรกบการเพาะเลยงเนอเยอ

ดอกเหด การเพาะเลยงเชอเหดบรสทธและการเขยเชอ

5. กำรขยำยเชอเหดฟำงหรอกำรผลตหวเชอเหดฟำง (Spawn production) เพอเพมปรมาณของเสนใยใหมากขนภายหลงจากทเสนใยเหดฟางเจรญเตมผวอาหารวนแลว ควร

ขยายเชอเหดฟางลงในเมลดธญพชซงนยมใชขาวฟาง และในปยหมกส าหรบขยายเชอเหดฟาง การผลตหวเชอเหดจากธญพชและปยหมก

**การเขยเสนใยเหดฟางจากอาหารวนลงเลยงขยายในเมลดธญพชตองเขยในตเขยเชอประมาณ 5-7 วน เชอเหดฟางจะเดนเตมเมลดในขวด จากนนจะน าขยายลงในถงปยหมก ไมควรน าเชอเหดจากเมลดธญพชลงในแปลงเพาะ เพราะเมลดธญพชยงมอาหารเหลออกมากอาจมจลนทรยอน แมลงหรอมดใชเปนอาหารและมการสนเปลองมาก จงควรขยายเชอเหดลงบนปยหมกกอนน าไปเพาะในแปลง ***ขอควรระวงในการผลตเชอเหดฟางคอ การตอเชอหลายๆ ครง เชอเหดจะออนแอและผลผลตลดลงได

http://www.rakbankerd.com/agriculture/open.php?id=1354&s=tblplant




34

กจกรรมทำยบทท 4 เรอง พนธและกำรเพำะเลยงเชอเหดฟำง

1. ใหบอกสายพนธเหดฟางทมอยในทองถนและทนยมเพาะเพอขายในทองตลาด ............................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................................................. ................................................. .......................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................................................................................... .................................................2. อธบายหลกการเลอก เหดฟางทจะน ามาใชในการเพาะเลยงเชอเหดฟาง ............................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................................ .............................................................................................................................................................................. ................................................. ........................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................. 3. อธบายขนตอนและวธการเพาะเลยงเชอเหดฟาง ............................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ..................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................................................................... ................................................. ............................................................................................................................. .......................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................. ..


35

4. ใหอธบายขนตอนการเตรยมการเพาะเหดฟางแบบโรงเรอน ............................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................... ................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................... .................................................................................. 5. ใหอธบายขนตอนอบไอน าฆาเชอในโรงเรอนเพาะเหดฟาง ............................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ........................................ .......................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................. ................................................. 6. ใหอธบายขนตอนการจดเตรยมเชอเหดฟางและการโรยเชอเหดฟางลงในวสดเพาะในโรงเรอน ............................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .......................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ................................................................................................................ ............................................................................................................... ............................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ .............................................................................................................................................................................. .................................................


36

บทท 5 วธกำรและขนตอนกำรเพำะเหดฟำง


37


รำยวชำ กำรเพำะเหดฟำง บทท 5 วธกำรและขนตอนกำรเพำะเหดฟำง สำระส ำคญ

การเพาะเหดฟางเปนอาชพทนาสนใจ สามารถท าไดในครวเรอน ส าหรบการบรโภค การท าเปนอาชพเสรม ซงมวธการในการเพาะทหลากหลาย สามารถเลอกท าไดตามความสนใจ

ผลกำรเรยนรทคำดหวง เมอศกษาบทท 5 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายวธการและขนตอนการเพาะเหดฟางในโรงเรอนได 2. อธบายวธการและขนตอนการเพาะเหดฟางแบบกองเตยได 3. อธบายวธการและขนตอนการเพาะเหดฟางในตะกราได

ขอบขายเนอหา เรองท 5.1 การเพาะเหดฟางในโรงเรอน

เรองท 5.2 การเพาะเหดฟางแบบกองเตย เรองท 5.3 การเพาะเหดฟางในตะกรา

กจกรรมกำรเรยนร

1. ศกษาเอกสารการสอนบทท 5

2. ปฏบตกจกรรมตามทไดรบมอบหมายในเอกสารการสอน

3. ฝกปฏบต 4.

สอกำรสอน 1. เอกสารการสอนบทท 5

2. วสดอปกรณในการเพาะเหดฟางในตะกรา ประเมนผล

1. ประเมนผลจากการท ากจกรรมทายบท


38

เรองท 5.1 กำรเพำะเหดฟำงในโรงเรอน

5.1.1 กำรเพำะเหดฟำงในโรงเรอน การเพาะเหดฟางแบบกองเตยและแบบกองสง เปนการเพาะเหดทเรยบงาย เหมาะส าหรบ

เกษตรกรรายยอย เพราะไมตองลงทนมาก แตเปนวธทใหผลผลตไมแนนอนตองอาศยสภาพดนฟาอากาศไมสามารถผลตเหดใหมคณภาพสงพอทจะสงออกเปนอตสาหกรรมได จงไดมการศกษาวธเพาะเหดฟางใหไดผลผลตสง มความสม าเสมอแนนอนตามเวลาทตองการ และสามารถผลตเหดไดตลอดป สามารถท าเปนการคาโดยวธการเพาะเหดแบบโรงเรอน

การเพาะเหดฟางแบบโรงเรอน เปนการใชความรทางดานการเกษตรแผนใหมเขาชวยในทกขนตอนของการเจรญเตบโต จนกระทงเกดดอกและเกบเกยว ผทจะเพาะเหดฟางแบบโรงเรอน จงควรจะผานการเพาะเหดแบบกองสงหรอกองเตยมาแลว เพอจะไดทราบถงความตองการปจจยตาง ๆ ในการเจรญเตบโตของเหดฟางทกขนตอนตงแตเรมแรกจนกระทงเกบเกยวผลผลต ทงนเพราะการเพาะเหดฟางดวยวธนตองลงทนครงแรกสงมากในดานการกอสรางโรงเรอน เครองก าเนดไอน า และอปกรณอน ๆ มขนตอนในการเพาะเหดมากขน โดยจะตองหมกปยทจะใชเพาะ, น ามาตใหละเอยด, ใสในโรงเรอน, เลยงเชอรา, อบฆาเชอ, ปรบอณหภมความชนและแสง เปนตน หากปรบสภาพแวดลอมไมถกวธอาจท าใหเสยทงหมดได

ในการเพาะเหดฟางในโรงเรอน วสดเพาะนยมใชและไดดทสดกคอ ขฝาย (อาจผสมไสนนดวยกได) โดยใชฟางเปนวสดรองเพาะ อยางไรกดเรายงสามารถใชวสดอน ๆ เพาะไดเชนกน ซงไดแก ไสนน เปลอกถวเขยว เปลอกถวเหลอง ผกตบชวาแหง ตนกลวยแหง ฟาง เศษหญาแหง ชานออย และตนขาวโพดแหง เปนตน แตวสดดงกลาวนยงไมเปนทนยม เพราะไดผลไมดเทาทควร

ขนตอนในการเพาะเหดฟางในโรงเรอนทส าคญกมดงน 1. การจดโปรแกรมการเพาะเหดฟางในโรงเรอน 2. การหมกวสดทใชเพาะ (การหมกขฝาย, ไสนน) 3. การตปนขฝายและการเตมธาตอาหารเสรม 4. การน าขฝายขนชนเพาะเหด 5. การเลยงเชอราอาหารเหด 6. การอบไอน าฆาเชอราและศตรเหด 7. การจดเตรยมเชอเหดฟางและการโรยเชอเหดฟาง 8. การปรบอณหภมและสภาพอากาศภายในโรงเรอน

http://hedsiam.blogspot.com/2013/10/blog-post.html

http://4.bp.blogspot.com/-LvL3BK3eN2w/UcbH6nRQddI/AAAAAAAAADc/gHA5xNbPXwE/s1600/%E0%B9%82%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%99.jpg


39

9. การดแลการพฒนาของดอกเหดและการเกบผลผลต 10. การท าความสะอาดโรงเรอนเพอเตรยมการเพาะครงตอไป

5.1.2 ขนตอนกำรเพำะเหดฟำงในโรงเรอน กำรด ำเนนงำน (ใชกบโรงเรอน ขนำด 4 X 6 X 2.5 เมตร) วนท 1 หมกขฝาย 200 กโลกรม

แชน า 1 คน เอาขนเพอใหสะเดดน า เตมยเรย 1-2 กโลกรม ตงกอง สามเหลยมสง 70 เซนตเมตรกวาง ยาวไมจ ากด หมก 1 คน

วนท 2 กลบกอง เตมร าละเอยด 10 กโลกรม ตงกองเตมปนขาว 2 กโลกรม

ตงกองสามเหลยมหมกตอ 1 วน (เอาฟางแชน า 1-2 คน 30 กโลกรม) วนท 3 กลบกอง ตปน เตมยบชม 2 กโลกรม เตรยมเอาขนชนโรงเพาะ

- เอาฟางรองบนชน 30 กโลกรม ความหนาของแตละชน 4, 5 นว - เอาขฝายหมกขนทบบนฟางหนา 4, 5 นว จนหมดขฝาย 200 กโลกรม - ใชไอน า รกษาอณหภมท 45 นาน 24 ชวโมง

วนท 4 อบไอน าฆาเชอจลนทรยท 70 องศาเซลเซยส นาน 6 ชวโมง พกใหเยนประมาณ 1 คนโดยใหอณหภมประมาณ 35 องศาเซลเซยส

วนท 5-8 เมอภายในโรงเรอนอณหภม 35 องศาเซลเซยส หวานเชอเหดฟางทคดแลว 30-50 หอ (5-10 กโลกรม)

ปดประตรกษาอณหภม 32-38 องศาเซลเซยส นาน 3วน วนท 8-10 ระบายอากาศใยเหดฟ คลมผวหนาวสดเพาะ

รกษาอณหภม 32-38 องศาเซลเซยส นาน 2 วน วนท 10-12 ระบายอากาศเพม (เสนใยกบปยหมกหมด) พนสเปรยน าใหเสนใยยบตวลง

ชวยลดอณหภมเปดแสง เหดจะจบตมดอกรกษาอณหภม 28-32 องศาเซลเซยส ไปเรอย ๆ จนเกบดอกหมดคอประมาณ 5-7 วน (ดอกโตขน ตองเพมอากาศโดยใชโบเวอร

ระบายทางชองระบายอากาศ) วนท 12-17 เรมเกบดอกไดและเกบไดนานประมาณ 5 วน

ผลผลตรนแรกประมาณ 25 %ของทงหมด วนท 17-20 เกบดอกรนแรกหมด พกใยประมาณ 2-3 วน

จะเกดตมดอกเหด เกบผลผลตรนสองประมาณ 3 วน วนท 20 เกบผลผลตรน 2 หมด ผลผลตทไดประมาณ 50-60 กโลกรม


40

เรองท 5.2 กำรเพำะเหดฟำงแบบกองเตย 5.2.1 กำรเพำะเหดฟำงแบบกองเตย

การเพาะเหดฟางแบบกองเตย เปนวธการทไดประยกตมาจากการเพาะเหดฟางแบบกองสง ขอดของการเพาะเหดฟางแบบกองเตยกคอ สามารถจะใชวสดเพาะไดหลายอยาง เชน ฟาง ผกตบชวา ตนถว ตนกลวย ขเลอยทผแลว ชานออย เหลานเปนตน เปนการเพาะทใชวสดนอยแตใหผลผลตดอกเหดไดสง แตเมอเหดออกดอกแลวใชเวลาการเกบผลผลตทงหมดไดในระยะเวลาสนมาก สามารถรผลผลตคอนขางแนนอน และเหมาะในการเพาะเปนอาชพหรอท าไวเพอใชกนเองในครวเรอน เนองจากการเพาะเหดฟางแบบกองเตยนขนาดกองเลกมาก ดงนนเพอสะดวกในการเพาะจงนยมท าไมแบบเพอจะอดวสดทจะเพาะใหเปนรปกองเลกได

5.2.2 ขนตอนในกำรเพำะเหดฟำงแบบกองเตย

1. เตรยมดนใหเรยบ พลกหนาดนตากแดดไว 3-4 วน เพอฆาเชอโรค


41

2. การเพาะเหดฟางแบบกองเตยใชไดทงตอซงและปลายฟางขาว ถาเปนตอซงแชน าพอออนตวกน ามาเพาะได ปกตประมาณ 1 ชวโมง แตถาเปนปลายฟางแขง ๆ ควรแชน าประมาณ 1-2 วน หรอจมน าแลวน ามากองสมกนไวประมาณ 1 คน ใหอมตวนมดเสยกอนจงจะใชไดด ถาเปนผกตบชวาหรอตนกลวยจะสบหรอไมสบกได แตตองแชน าพอนม ปกตแชน าประมาณ 1-2 ชวโมง แลวน ามาใชกองไดเลย

3. หลงจากแชน าวสดทจะใชเพาะไดทแลว ใหน าวสดทใชเพาะนน ใสลงในกระบะไมทวางเอาดานกวางซงมลกษณะปานลงสมผสพน ใหดานแคบอยขางบนใสใหสงประมาณ 4-6 นว ถาเปนตอซงใหวางโคนตอซงหนออกดานนอก สวนปลายอยดานในใชมอกดฟางใหแนนพอสมควร แตถาเปนปลายฟางควรขนไปย าพรอมทงรดน าใหชม ขอควรระวงอยาใหแฉะหรอแหงจนเกนไป

4. น าอาหารเสรมทชบน าแลวโรยเปนแถบกวางประมาณ 2 นว รอบ ๆ ดานทงสดานหนาประมาณ

1 นว 5. แบงเชอเหดฟางจากถงซงปกตเชอเหดฟาง 1 ถง หนกประมาณ 200 กรม ออกเปน 3-4 สวน

เทา ๆ กน จากนนโรยเชอเหดฟาง 1 สวน โดยโรยลงบนอาหารเสรมใหทวและชดกบขอบของแบบไมทงสดานกเปนการเสรจชนท 1

6. ท าชนท 2 และ 3 หรอ 4 ตอไปกท าเชนเดยวกบชนท 1 ทกอยาง เมอท ามาถงขนสดทาย ใหโรยอาหารเสรมและเชอเหดใหเตมทวหลงแปลง


42

7. น าฟางทแชน ามาปดทบใหหนา 1-2 นว แลวเอาแบบไมออกโดยใชมอขางหนงกดกองฟางไวและ ท ากองอนตอ ๆ ไป

8. ท ากองอน ๆ ตอไปใหขนานกบกองแรก โดยเวนระยะหางประมาณ 6-12 นว 9. ชองวางระหวางกองแตละกองสามารถใชใหเกดประโยชนในการเพมผลผลตไดอก โดยอาจจะโรย

เชอเหดฟางลงไปบนชองวางระหวางกอง เพราะบรเวณนกสามารถท าใหเกดดอกเหด ได จากนน รดน าดน รอบ ๆ กองใหเปยกชน

10. คลมกองฟางดวยผาพลาสตก โดยใช 2 ผนเกยทบกนตรงกลางคลมใหสงกวากองฟางเลกนอยโดย

คลมเปนแถว ๆ ถาอากาศรอน ใหคลมหาง อากาศเยนใหคลมชดหรออาจคลมตดกองเลย ในกรณ อากาศเยนจด การคลมพลาสตกเปนเรองส าคญทแตละแหงในแตละ ฤดจะตองดดแปลงไปตามความตองการของเหด คอ ชวงระยะแรก ราววนท 1-2 เชอเหดตองการอณหภมประมาณ 35-38 ซ. และ ในวนตอ ๆ มาตองการอณหภมต าลงเรอย ๆ จนราววนท 8-10 ซง เปนวนทเกบผลผลตนนตองการอณหภมราว 30 องศาเซลเซยส

11. น าฟางแหงมาคลม ทบผาพลาสตกอกครงหนงจนมดเพอปองกนแสงแดด แลวใชของหนก ๆ ทบปลายผาใหตดพนกนลมต


43

เรองท 5.3 กำรเพำะเหดฟำงในตะกรำ 5.3.1 กำรเพำะเหดฟำงในตะกรำ

การเพาะเหดฟางในตะกรานเปนวธการเพาะเหดฟางทประยกตขนมา แตเดมนนการเพาะเหดฟางแบบทวไปใชพนทใน แนวราบ มาตรฐานของการเพาะเหดฟางในพนทราบ 1 ตารางเมตร ไดผลผลตไดถง 3 กโลกรม ถอวายอดเยยมการเพาะเหดฟางแบบใน ตะกราจะใชพนทในแนวสงกบแนวราบของพนทตะกราทเปนทรงกระบอก

โดยสามารถใชตะกราซกผา ตะกราใสผลไม ตะกราใสปลา ของชาวประมง คอไมสงมากประมาณ 1 ฟต รอบ ๆ ตะกราจะมตามชองดานบนเหดกสามารถออกได และสามารถน าตะกราซอนกนไดหลายชน เปนลกษณะของการเพมพนทการออกดอกของดอกเหด ซงวธนเปนวธท าเหมาะกบทกรปแบบ

5.3.2 ขนตอนกำรเพำะเหดฟำงในตะกรำ ขนตอนในการเพาะเหดฟางในตะกราไมยงยาก ถาใครเคยเพาะเหดฟางแบบกองเตยแลว ทก

อยางเหมอนกน เพยงเปลยนมาใสตะกรา โดยชนทหนงเปนวสดเพาะ คอ พวกฟางขาว เปลอกถวอยางใดอยางหนง หรอจะผสมผสานกนก

ได ชนทสองเปนอาหารเสรม อาจจะใสนน ผกตบชวาสดแลวกโรยดวยเชอเหดฟาง เชอเหดฟางอาจจะคลกเคลาดวยแปงสาล แปงขาวเหนยวหรอไมกได แตถาคลกเคลาจะท าใหเสนใยเดนไดเรวหลงจากนนกท าเหมอนชนทหนง ใชวสดเพาะ สวนชนทสาม จะแตกตางจากชนทหนง

ชนทสองกคอ ดานบนจะโรยอาหารเสรมทงหมดเตมพนทของผวตะกรา แลวโรยเชอเหดทงหมดคลมดวยวสดเลกนอยกดใหแนน ๆ ใหต ากวาปากตะกราประมาณ 1 ชองตา รดน าประมาณ2 ลตร รดทงดานบนตะกราและดานขางตะกรา ยกใสกระโจมเลก ๆ หรอใสถงพลาสตกขนาดใหญ (ขอเปนถงใส เพราะถาเปนถงด าเหดจะไมออกดอก


44

ทงน สามารถใชตะกราคลมและเอาพลาสตกคลม กได แตถาท าหลายตะกราอาจจะเอาสมไกครอบพลาสตกคลมในทรมและชน ประมาณวนท 4กเปดส ารวจดวามเสนใยมากไหม ถามากกตดเสนใยสก 5 - 10 นาท แลวคลมไวอยางเดยว ตอนเปดถาตะกราแหงกรดน าเลกนอย

ประมาณวนท 7 - 8 กเกบผลผลตได โดยผลผลตจะออกมาตามตารอบ ๆ ตะกรา เทคนคการโรยเชอเหดชนท 1 - 2 คอโรยใหชดขอบตะกรา ตรงกลางไมตองโรย ชนท 3 โรยใหเตม

5.3.3 คำใชจำยในกำรเพำะเหดฟำงในตะกรำ มดงน 1. ตะกราพลาสตกขนาดสง 11 นว ปากตะกรากวางประมาณ 18 นว มตาหางกนประมาณ 1 นว

ตะกราใบหนงใชไดหลายครง อาจใชไดนานเกน 20 ครงขนไป ราคาใบละประมาณ 30 บาท 2. ชนโครงเหลก ใชเหลกแปปสเหลยมขนาด 6 หน มาท าเปนโครงเหลกใหไดขนาดกวาง

ประมาณ 1 เมตร สง 2 เมตรยาว2 เมตร ซงโครงเหลกม 4 ชน สามารถวางตะกราเพาะได 40 ใบ ราคาโครงเหลกประมาณ 705 บาท

3. แผนพลาสตกส าหรบคลมชนโครงเหลก ใชแผนพลาสตกใสขนาดกวาง 4 เมตร ยาว 6 เมตร ราคาประมาณ 60 บาท


45

4. โรงเรอน ซงโรงเรอนเปนไมลกษณะของโรงเรอน คอน าไมมาประกอบกนซงสรางใหมขนาดใหญ จนสามารถครอบชนโครงเหลกได ราคาโรงเรอนทงหมดประมาณ 900 - 1,000 บาท

5. วสดเพาะ อาจใชฟางหรอกอนขเลอยทผานการเพาะเหดถงมาแลว ใช 9 กอนตอ 1 ตะกรา ราคาเฉลยประมาณกอนละ50 สตางค รวมเปนเงนตอตะกราประมาณ 4 - 5 บาท

6. อาหารเสรม เราสามารถใชผกตบชวาหนประมาณ 1 ลตรตอตะกราคดเปนเงนรวมตะกราละไมถง 1 บาท

7. คาเชอเหดฟางแบบอแปะถงละประมาณ 2 บาท 8. คาจางแรงงานเพาะคดเปนเงนตะกราละ 3 บาท 9. คาจางดแล คดเปนเงนตอตะกราละประมาณ 5 บาท 10. คาจางแรงงาน เพอการเกบเกยวและปฏบตหลงการเกบเกยวตอผลผลตกโลกรมละประมาณ

5 บาท รวมคาใชจายทงหมดจะอยทประมาณ 2 พนบาทตน ๆ แตหากลบคาใชจายเรองโรงเรอนออกไป

ราคาเหดฟางตอหนงตะกราจะลงทนเพยงประมาณไมถง 50 บาท เทานน


46

กจกรรมทำยบทท 5

1. ใหนกศกษาศกษาขนตอนและวธการในการเพาะเหดฟางในโรงเรอน แบบกองเตย และแบบในตะกรา ตามเอกสารการเรยนบทท 5 สอ และแหลงเรยนรอน ๆ (อนเตอรเนต/ปราชญชาวบาน)

2. แบงกลมกลมละ 3-5 คน ฝกปฏบตการเพาะเหดฟางในตะกรา 3. ท าบนทกผลการปฏบตการเพาะเหดฟางในตะกรา


47

บทท 6 กำรวำงแผนกำรจดกำรและวธกำรเกบเหดฟำง


48

แผนกำรเรยนรประจ ำบท รำยวชำ กำรเพำะเหดฟำง บทท 6 กำรวำงแผนกำรจดกำรและวธกำรเกบเหดฟำง สำระส ำคญ

การวางแผนการจดการเพาะเหด เปนการเตรยมความพรอมในการเพาะเหดซงตองมความรความเขาใจในหลกการ ขนตอนกระบวนการ การบรหารจดการ และวธการเกบผลผลตของเหดฟางไดอยางถกตองและเหมาะสม

ผลกำรเรยนรทคำดหวง เมอศกษาบทท 6 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. วางแผนการจดการเพาะเหดฟางได 2. สามารถเขาใจวธการเกบเหดฟางไดอยางถกตองและเหมาะสม

ขอบขำยเนอหำ

เรองท 6.1 การวางแผนการจดการเพาะเหดฟาง เรองท 6.2 การเกบเหดฟาง กจกรรมกำรเรยนร

1. ศกษาเอกสารการสอนบทท 6 2. ปฏบตกจกรรมตามทไดรบมอบหมายในเอกสารการสอน

สอกำรสอน

1. เอกสารการสอนบทท 6 ประเมนผล

1. กจกรรมทายบท 2. กระบวนการกลม


49

เรองท 6.1 กำรวำงแผนกำรจดกำรเพำะเหดฟำง

6.1.1 กำรวำงแผนกำรจดกำรเพำะเหดฟำง การเพาะเหดเปนอาชพทไดมววฒนาการมาเปนเวลากวา 60 ป โดยอาศยการศกษาวจย คนควาทงในและตางประเทศ มการเผยแพรสเกษตรกรและผสนใจ ในลกษณะการท าเปนอาชพเสรมรายไดกระทงพฒนาไปเปนอาชพหลก มชาวฟารมเหดเกดขนเปนจ านวนมาก และสวนหนงกลมเลกกจการ ทงน เนองจากขาดการน าความร เทคโนโลยและประสบการณ การใชในการบรหารจดการฟารมแบบผสมผสาน ดงนผทตองการเพาะเหดใหประสบความส าเรจ ควรจะมการพจารณาในสงตอไปน

1. กำรวำงแผนขนแรก : กำรคดเลอกชนดเหด การคดเลอกชนดเหดนบวาเปนสงส าคญอยางยง เนองจากจะเปนตวก าหนดการวางผงและ

แผนปฏบตทจะตดตามมา ส าหรบรายละเอยดทตองทราบเพอใหประกอบการตดสนใจมดงตอไปน 1.1 เหดทจะเพาะตองไดรบการยอมรบจากผบรโภคไมวาจะเปนเหดทประชาชนในพนทม

ความคนเคยดอยแลว เชน เหดฟาง เหดนางฟานางรม หรอจะเปนเหดทน าเขาจากตางประเทศและมการประชาสมพนธใหรจดทวไปและเกดความนยมในการบรโภคขนมา เชน เหดหอม เหดเขมทอง

1.2 พนท หรอสถานทตงฟารม จะตองอยไมหางจากตลาดหรอแหลงรบซอ มการคมนาคมสะดวก 1.3 ตลาด จะตองมขนาดใหญพอทจะรองรบผลผลตทก าหนดไวในเปาหมายได 1.4 สภาพภมอากาศ และสภาพภมประเทศเหมาะสมกบการผลตเหดชนดทตองการ ทงนเนองจาก

เหดตางชนดกนมความตองการอณหภมในการเจรญของเสนใยและการออกดอกไมเทากน ถาสภาพภมอากาศโดยเฉพาะอยางยงอณหภมไมเหมาะสมท าใหตองมการปรบอณหภม ซงจะท าใหการด าเนนการผลตยงยากเพมขนไปอก และมตนทนสงขนไปดวย

1.5 วตถดบหรอวสดทใชในการเพาะเหด หางาย และมราคาถกซงในปจจบนน ปญหาอนเนองมาจากวสดเพาะหายาก ก าลงกลายมาเปนปญหาส าคญของการเพาะเหดหลายชนด ทงนเนองจากวสดส าหรบเพาะเหดหลายอยาง เชน ขเลอยและขฝาย มราคาสงขน และหายากขนเรอย ๆ ปญหานยงรนแรงขนถาฟารมเหดตงอยในทหางไกลจากแหลงผลตวสดเหลาน เมอศกษาขอมลโดยละเอยดแลวจะสามารถน ามาใชประกอบการตดสนใจวาเลอกเพาะเหดชนดใดได และจดท าแผนการตลาดประจ าปไวลวงหนา เพอท าแผนการผลตเหดประจ าป โดยก าหนดปรมาณงาน และก าหนดเวลาปฏบตไดเพอเปนแนวทางปฏบตไดอยางมระบบ

2. กำรคดเลอกแมเชอ

การคดเลอกแมเชอเหดเปนการเตรยมการขนตอนแรกของการท าเชอ สงทควรค านงถง คอ ลกษณะประจ าพนธ ไดแก ผลผลต คณภาพ ส ขนาดดอกและการตอบสนองตออณหภมระดบตางๆ แมเชอเตรยมไดจากเนอเยอดอกเหด แมเชอทดจะตองมความบรสทธ ไมเปนโรคตดตอ จงมความจ าเปนในการเอาใจใสในการคดเลอกแมเชอเปนส าคญ

3. กำรท ำเชอเหด

เชอเหดเปนสงทมความส าคญในการเพาะเหดเปนอยางยง เมอไดพนธเหดทมอตราการเจรญสง มความแขงแรง เสนใยเจรญรวดเรว ใหผลผลตตรงตามความตองการของตลาด กน ามาเพาะในวสดทปราศจากการปนเปอน ผานการบม และเกบรกษาอยางถกวธ


50

4. กำรจดเตรยมวสดเพำะเหด การเตรยมวสดเพาะเหดมรายละเอยดแตกตางกนไปตามชนดของเหดทจะท าการเพาะ พอจะแยก

กวางๆ ออกไดเปนการเตรยมวสดทจ าเปนตองหมก เชน การท าปยเพาะเหดฟางในโรงเรอนแบบอตสาหกรรม หรอปยเพาะเหดแชมปญอง หรอแมกระทงขเลอยไมเบญจพรรณซงจ าเปนตองกองหมกทงไวกอน สวนการเตรยมวสดอกประเภทหนง ไดแก วสดทไมจ าเปนตองหมก เชน ฟางส าหรบเพาะเหดฟางแบบกองเตย และขเลอยไมยางพารา ส าหรบเพาะเหดถงชนดตางๆ เปนตน

ในการเตรยมวสดทจะตองหมกนน ขนตอนตางๆ ของการหมกธาตอาหารทตองใสเพม วธ และเวลาในการกลบกอง การใหความชน ความเปนกรดเปนดางทเหมาะสมลกษณะทางกายภาพและคณสมบตทางเคมหรอธาตอาหารของปย เมอกระบวนการสนสดลง ความหนาบางของชนปยเมอใสบนชนในโรงเรอนอณหภมและระยะเวลาทเหมาะสมในการอบไอน าเพอทจะก าจดศตรเหด รวมทงการปรบสภาพปยหมกใหเหมาะสมกบชนดเหดทจะเพาะเปนสงส าคญทควรจะทราบ

สวนวสดทไมตองหมกนน ขอมลส าคญทจ าเปนตองทราบไดแก ลกษณะทางกายภาพ ลกษณะทางเคม อนไดแก ความเปนกรดเปนดาง ปรมาณธาตอาหาร การเตมอาหารเสรม ระดบความชน การบรรจถง และการนงฆาเชอเปนเรองทส าคญอยางยง เพราะมผลกระทบตอผลผลตและความเสยหายอนเนองมาจากการปนเปอนโดยเชอจลนทรยชนดอน วธการใสเชอ และระบบการใสเชอซงแตกตางกนไปตามชนดเหด เชอเหดบางชนดตองการความระมดระวงอยางยงในการใสเชอลงในถง มฉะนนแลวจะเกดการปนเปอนเสยหาย เชน เหดหอม


51

เรองท 6.2 วธกำรเกบเหดฟำง กำรเกบผลผลต การเกบเหดฟาง เกบเมอดอกเหดโตเตมท มปลอกหมดอกเตงตงควรเกบดอกเหดในชอเดยวกนทงหมด

อยาใหมเศษเหลอตดคางอยกบกอนเชอเนองจากจะท าใหเศษเหลอทงเนา เชอโรคและแมลงจะเขาท าลายได

เมอเพาะเหดไปแลว 5-7 วน จะเรมเหนตมสขาวเลก ๆ เกดขน ตมสขาวเหลานจะเจรญเตบโต เปนเหดตอไป เกษตรกรจะเรมเกบเหดไดเมอเพาะไปแลวประมาณ 7-10 วน แลวแตความรอน และการทจะเกบ เหดไดเรวหรอชาขนอยกบวธการเพาะและฤดกาล คอ ฤดรอนและฤดฝนจะเกบเหดไดเรวกวาฤดหนาว เพราะ ความรอน ชวยเรงการเจรญเตบโตของเหด นอกจากนนถาใสอาหารเสรมดวยแลว จะท าใหเกดดอกเหดเรวกวา ไมใสอกดวย ดอกเหดทขนเปนกระจก มทงออนและแก ถามดอกเลก ๆ มากกวาดอกใหญ ควรรอเกบเมอ ดอกเลกโตหรอรอเกบชดหลง เกบดอกเหดขนทงกระจกโดยใชมอจบ ทงกระจกอยางเบาๆ แลวหมนซายและขว า เลกนอย ดงขนมาพยายามอยาใหเสนใยกระทบกระเทอน


52

กจกรรมทำย บทท 6

1. ใหนกศกษาศกษาการวางแผนการจดการเพาะเหดตามเอกสารการสอนบทท 6 2. แบงกลมผเรยน กลมละ 3-5 คน 3. วางแผนเลอกวธการเพาะเหดฟางมา 1 วธ

1. แบบกองเตย 2 .แบบตะกรา 3. แบบโรงเรอน และบอกเหตผลวาท าไมเลอกวธน

4. ท าการเพาะเหดตามแผนทแตละกลมก าหนด


53

บทท 7 กำรดแลรกษำและกำรปองกนกำรก ำจดศตรของเหดฟำง


54


รำยวชำ การเพาะเหดฟาง บทท 7 การดแลรกษาและการปองกนการก าจดศตรของเหดฟาง สำระส ำคญ

สามารถเรยนรเกยวกบเรองการควบคมอณหภมและความชนโรงเพาะเหดฟาง ไดแก อณหภมและความชน การถายเทอากาศและแสง และการใหน าเหดฟางไดผลด ตองเปนน าทสะอาด ไมมสารเคมและสงสกปรกเจอปน ตลอดจนถงการปองกนก าจดศตรของเหดฟางได

ผลกำรเรยนรทส ำคญ

เมอศกษาบทท 7 จบแลว ผเรยนสามารถ 1. รและเขาใจเกยวกบการดแลรกษาเหดฟางอยางถกตอง 2. สามารถรและเขาใจเกยวกบการปองกนและการก าจดศตรของเหดฟางไดอยางถกตอง

ขอบขำยเนอหำ เรองท 7.1 การดแลรกษาเหดฟาง เรองท 7.2 การปองกนและก าจดศตรของเหดฟาง กจกรรมกำรเรยนร

1. ศกษาเอกสารการสอนบทท 7 2. ปฏบตกจกรรมตามทไดรบหมอบหมายในเอกสารการสอน


1. เอกสารการสอนบทท 7

ประเมนผล 1. ประเมนผลจากกจกรรมทายบท


55

เรองท 7.1 กำรดแลรกษำเหดฟำง 7.1.1 กำรควบคมอณหภมโรงเพำะเหดฟำง

1. ในชวงวนท 1 – 4 จะตองดแลรกษาระดบความชนใหอยในระดบมากกวา 80 เปอรเซนต และ ตองรกษาอณหภมภายในกระโจม หรอ โรงเรอนใหอยในระดบ 37 – 40 องศาเซลเซยส

2. ประมาณวนท 4 ใหเปดพลาสตกออกทงหมดทงไวประมาณ 2 ชวโมงเพอใหเสนใยเหดไดรบออกซเจนอยางเพยงพอ หลงจากนนรดน าดวยฝกบวชนดฝอยเพอดดเสนใยและในกรณทวสดเพาะแหง หลงจากนนคลมดวยพลาสตกตามเดม

3. ในชวงวนท 4-5 ควรรดน าในกระโจม หรอ โรงเรอน ใหชมอยเสมอ รกษาอณหภมใหอยระหวาง 28-32 องศาเซลเซยส หากอณหภมสงกวานตองแกปญหาโดยการเปดชองลมระบายอากาศ

4. ในชวงวนท 6-7 เหดจะเรมออกดอก ในชวงวนนหามรดน า หรอ เปดโรงเรอนเดดขาด 5. ชวงวนท 8 ดอกเหดจะเรมมขนาดใหญ จนสามารถเกบไดโดยการเกบใหเกบอยางประณตอยาให

กระทบกระเทอนดอกอนๆ จะเกบผลผลตได 2-6 ครง เมอเกบผลผลตหมดแลวใหปดพลาสตกไวอยางเดม

7.1.2 กำรถำยเทอำกำศ เหดทกชนดขณะก าลงสรางเสนใยและเกดดอก เหดตองการออกซเจนสงมาก แตในระยะทสรางเสนใย

จะทนตอการขาดออกซเจนไดดกวาระยะทเกดดอกเหด โรงเรอนทดจะตองจดใหอากาศถายเทไดด โดยเฉพาะโรงเรอนขนาดใหญ ถาการระบายอากาศไมด ภายในโรงเรอนจะสะสมกาซคารบอนไดออกไซดไวมาก สงเกตทล าตนจะยดยาว ดอกจะหบไมบาน

7.1.3 แสง เหดหลายชนดไมจ าเปนตองรบแสงเลย เพราะเหดไมมการสงเคราะหแสงเองไดแตแสงมความจ าเปนตอการท าใหดอกเหดสมบรณ หรอเพอใหเหดออกดอกเรวขนเหดนางรมนางฟา เมอไดรบแสงจะปลอยสปอรจากดอกเหดไดด แตถาไมไดรบแสงกานดอกจะยาวออก ดอกเลกและผลผลตต า 7.1.4 กำรใหน ำ

กองฟางเมอเพาะแลวแทบไมตองรดน าอกเพราะวนแรกทท า ความชนจะมมากพอจนถงวนดอกเหดออกหรอประมาณ 7-10 วน

การรดน าเขาไปในกองฟางโดยตรงในขณะทเสนใยเหดก าลงเจรญอยนนมผลเสยมากกวาผลด หากฝนตกจะเขาในกองหรอน าทวมจนดนแฉะดานลางกองกมผลเสยเชนกน ในทางตรงกนขาม ถามลมพดจดและรมกองแหงเกนไป เหดกจะไมออกเชนกน การรกษาความชนในกองใหพอดจนเกดดอกเหดนน เราจะใชแผงจากคลมกองหรอใชผาพลาสตกคลมกได แตการคลมกองแบบนจะตองระมดระวงไมใหผาพลาสตกคลมตดกองโดยตรง เพาะเวลาแดดรอนจดไอน าจะระเหยขนมาแลวควบแนนเปนหยดน า หยดลงมา อาจท าใหบรเวณทหยดน าไหลลงไปเปยกจนกระทงเหดไมออกดอกกเปนได ถาเหนวากองทคลมดวยผาพลาสตกนนเปยกมากไป อาจตองเปดผาพลาสตกออกสก 2-3 ชวโมง แลวคอยคลมลงไปใหมอยางเดม กองใดทใชอาหารเสรมมากอาจดดน ามากกวาธรรมดา จงตองระมดระวงเปนพเศษส าหรบนกเพาะเหดมออาชพ ไมนยมท าแผงคลมกองตอกอง แตนยมท าเปนลอคหรอเปนจดๆ ไปตงแต 8-12 แปลง การคลมกองดวยผาพลาสตกกเชนกนอาจคลมพาดรวมกนตามขวางหลายกองตอผาพลาสตกหนงผนกได หลงจากนนจงใชฟางแหงปดทบเชอกนความรอนจากแสงแดดอกชนหนง น าทใชรดกองเหดเมอกองเหดแหงนนจะตองเปนน าทสะอาดไมมสารเคม ถาน าเปนน าประปากควรทงไวประมาณ 2-3 วน จนหมดคลอรนกอนน ามาใช วธรดน าใหแกกองเหด เมอกองเหดแหง


56

เกนไปเนองจากความชนไมพอ หรอเพาะเหดมาแลวหลายวนกอาจใชวธรดน าลงไประหวางรองของแตละกองโดยรอบ น าจะซมและระเหยขนไปเองโดยไมมผลเสยตอเหดอยางทรดลงในกองโดยตรง บางคนอาจท าแผงคลมกองเปนโครงไมไผโคงปกไวบนกองแลวใชผาพลาสตกคลมทบ วธนทงผาพลาสตกและหยดน าไมมโอกาสสมผสกบกองเหดโดยตรง หยดน าจะรวมตวไหลลงไปตามสวนโคงของผาพลาสตก แลวไหลลงไปยงพนดนนอกกองถาดนและน าเปรยว(กรด) เหดฟางจะเกดดอกไดนอย การแกกรดโดยการน าเศษฟางแหงโรยบนกองเหดบางๆ รอบกองแลวจดไฟเผาจากนนรดน าดบไฟขเถาเหลานนเปนดางชวยลดกรดลงได 7.1.5 กำรดแลรกษำ

เรมตงแตการบมเชอ การบงคบใหออกดอก การใหน า และการเกบดอก ขอมลทจ าเปนตองทราบไดแกสภาพแวดลอมทเหมาะสม เชน ปรมาณกาซออกซเจน และคารบอนไดออกไซด อณหภม ความชนความเปนกรดเปนดาง ในระยะความเจรญตางๆของเหดแตละชนด ซงนบวาจ าเปนในการใหผลผลตเปนอยางยง

เนองจากเหดเปนพชทใหผลตอบแทนตอหนวยสงในระยะเวลาอนรวดเรว และชาวฟารมเหดจะเนนการผลตเพยงอยางเดยวการดแลรกษาความสะอาดของฟารมจงถกละเลยกอใหเกดปญหาการระบาดของโรคแมลง ตลอดจนศตรเหดชนดอนๆตามมา ผลผลตทไดลดลงจนถงขนาดเกบเหดไมไดกม การบรหารศตรเหดจงมความจ าเปนอยางยง

การบรหารศตรเหดไมใหระบาดกระทบตอผลผลตเหด อนจะท าใหฟารมเหดไดรบความเสยหายจ าเปนตองควบคมดแลเอาใจใสทง 5 ขนตอนเปนพเศษ ซงศตรทเจาของฟารมเหดควรศกษาใหรจกธรรมชาต และลกษณะการระบาด เพอปองกนกอนกอใหเกดความเสยหายกบฟารม ศตรเหดแบงไดเปน 2 ประเภทคอ

1.แมลง-ศตรเหด 2.โรคเหด


57

เรองท 7.2 กำรปองกนและกำรก ำจดศตรของเหดฟำง 7.2.1 กำรก ำจดศตรของเหดฟำง

1. แมลงตางๆ เชน มด ปลวก ไรเหด แนะน าใหใชปนขาวโรยรอบบรเวณ หรอปลกตะไครหอมไวโดยรอบ หรอใช น าหมกชวภาพ สตรไลแมลง

2. เหดแทรกซอน คอเหดทเราไมไดเพาะ แตเกดแทรกขนมาเอง หรอเชอโรคอนๆ ทเปนศตรของเหดฟาง เชน พวกราตาง ๆ แกไขไดดวยการเกบฟางไวไมใหถกฝน หากมราขนใหหยบฟางขยมนนทง หรอเผาท าลายใหไกลกองเพาะ

3. หลงจากเกบเหดฟางหมดแลว ควรเอากองเหดเกาหลาย ๆ กอง มารวมกน ท าเปนกองใหมใหกวางประมาณ 80 ซม. ท าเหมอนการเพาะเหดกองสง แลวรดน าพอชมคลมฟางไดสก 6-8 วน กจะเกดดอกเหดฟางไดอกมากพอสมควร เกบไดประมาณ 10-15 วนจงจะหมด วสดทใชน หลงจากเพาะเหดฟางแลว สามารถน าไปเพาะเหดอยางอนไดอกดวย โดยแทบไมตองผสมอาหารเสรมอน ๆ ลงไปอกเลย หรอจะใชเปน ปยหมกส าหรบใสตนไม หรอพชผกกได แถมยงมคณสมบตใกลเคยงกบปยอนทรย

4. เมอเกบเหดฟางหมดแลว สามารถน าฟางเกากองเพาะเหดฟางน ไปหมกเปนปยหมกใชกบพชผก อน ๆ ตอไปได หรอจะน าฟางทไดจากการเพาะเหดฟาง ไปเพาะเหดนางรม เหดเปาฮอ ตอกได

7.2.2 หลกกำรบรหำรโรคและแมลงศตรเหด

1. การผลตเหดนน การรกษาความสะอาดอยางถกหลกอนามยและบรเวณรอบโรงเรอนเปนสงส าคญ และจ าเปนอยางยง ซงอาจกระท าไดโดยการดแลรกษาความสะอาดของผเขาไปปฏบตงานหรอผเขาไปเยยมชมอยางเครงครด หรอกอนทจะน าเอาถงกอนเหดเขาโรงเรอนเพาะ ควรผานการฆาเชออยางถกวธทกครง และกอนเหดทเนาเสยทกถง ไมวาจะเกดจากสาเหตอะไรควรน าออกไปท าลายโดยทนท ถาสามารถท าไดเชนน อยางนอยกจะเปนการหลกเลยงหรอลดการเสยงตอการระบาดท าลายของโรค และแมลง-ศตรเหด ไดมากกวา 90%

2. การพกโรงเรอนหรอท าโรงเรอนเพาะใหวางเปลาไวสกระยะหนง จะเปนการตดวงจรชวตโรคและ แมลง-ศตรเหดชนดตางๆ ทระบาดสะสมอยในโรงเรอนได

3. การดแลเอาใจใส หมนสงเกตในการเปลยนแปลงของเหดทเพาะไวทกระยะอยางละเอยดเทาทจะท าได การหมนเสาะแสวงหาความรและเทคโนโลยใหมๆ เชน การน าเอาเครองดกจบไฟฟาชนดหลอด (Black Light) หรอกบดกกาวเหนยว (Sticky Trap) มาใชในโรงเรอนเพอการควบคมปรมาณตวแกของแมลงศตรเหด กจะเปนประโยชนอยางมาก

4. ส าหรบผทก าลงจะคดขยายกจการเพาะเหดใหใหญโตกวางขวางขนไป กควรจะมการวางแผนการจดการในระดบตางๆใหไดกอนลงมอด าเนนการเชน มการวางแผนลางหนาเกยวกบสายพนธ การอารกขาพชและการตลาด เปนตน ซงควรวางแผน 2 แบบ คอ แผนปฏบตการเมอเหตการณปกตและฉกเฉน

http://em-rice.blogspot.com/


58


1. ผเรยนจงบอกสาเหตทท าใหเกดศตรของการเพาะเหดฟางมา 1 อยาง พรอมทงอธบายถงสาเหตและแนวทางการแกไขมาพอเขาใจ ...................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................... .................................................................. ............................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ............................................ ...................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. .................................................................................................. ............................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .................................................................................................................. .......................................................................................................................................................................................................................................... .................................................

2. ฟางทเหลอจากการเพาะเหดฟางทเชอหมดแลวเราสามารถน าไปใชประโยชนไดหรอไมจงอธบาย ............................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................. ............................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................. ........................................................................................................................................................ ................................................................................................................................... .............................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................... ................................ .................................................................................................. ......................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ......................................................................................


59

บทท 8

กำรจดกำรกำรตลำดและกำรท ำบญช


60

แผนกำรเรยนรประจ ำบท รำยวชำ การเพาะเหดฟาง บทท 8 การจดการการตลาดและการท าบญช สำระส ำคญ

การตลาดเปนกระบวนการทางสงคมทมการจดการใหบคคลหรอกลมบคคลไดรบสงตองสนองความจ าเปนและความตองการ โดยอาศยการสรางผลตภณฑทมคณคาแลวน าไปแลกเปลยนกบบคคล โดยเรมตนจากการก าหนดคณลกษณะของสนคา สรางจดเดนใหสนคาใหคณคาอะไรแกผบรโภค จงจะท าใหผบรโภครสกวาสนคาทเราน าเสนอใหกบเขานนคมกบตนทนชวตของเขา การประกอบอาชพทกอาชพไมวาจะเปนอาชพการเพาะเหดฟาง ควรมการจดท าบญชควบคมรายรบ – รายจายใหชดเจน เพอใหรถงหลกการบรหารจดการในอาชพของตน ผลกำรเรยนรทคำดหวง

1.1 อธบายกระบวนการวเคราะหการตลาดเหดฟางได 1.2 บอกชองทางการจ าหนายเหดฟางในรปแบบทหลากหลายได 1.3 สามารถบรรจหบหอผลตภณฑจากเหดฟางได 1.4 สามารถก าหนดราคาขายสนคาได 1.5 สามารถจดท าบญชทรพยสนและบญชรายรบ-รายจาย ในการประกอบอาชพเหดฟางหรออาชพ

อนได ขอบขำยเนอหำ

เรองท 8.1 การวเคราะหการตลาด เรองท 8.2 ชองทางการจ าหนาย เรองท 8.3 การขายและการสงเสรมการขาย เรองท 8.4 การบรรจหบหอ เรองท 8.5 การก าหนดราคาขาย เรองท 8.6 บญชทรพยสน เรองท 8.7 บญชรายรบ-รายจาย กจกรรมกำรเรยนร

1. ศกษาเอกสารการสอนในเรองการจดการตลาด 2. ปฏบตกจกรรมตามทไดรบมอบหมายในเอกสารการสอน


1. เอกสารการสอน

ประเมนผล 1. ประเมนผลกจกรรมทายบท


61

กำรจดกำรตลำดเหดฟำง ควำมหมำยของกำรตลำด การตลาดไดพฒนามาอยางตอเนองเปนระยะเวลายาวนานและมผใหความหมายหรอนยามของการตลาดไวเปนจ านวนมาก เชน สมาคมการตลาดแหงสหรฐอเมรกา ( The American Marketing Association: AMA ใหนยามค าวาการตลาดไวดงน “การตลาดหมายถงกระบวนการวางแผนและบรหาร ในดานแนวความคด การก าหนดราคา การสงเสรมการตลาด การจดจ าหนายสนคาหรอบรการ เพอใหเกดการแลกเปลยนสนคาหรอบรการซงท าใหผบรโภค ไดรบความสขความพอใจและบรรลวตถประสงคขององคกร”

เรองท 8.1 กำรวเครำะหกำรตลำด เหดฟำงนนผลตภณฑทนยมท ำกนมอย 3 รปแบบ คอ

1. จ ำหนำยเปนเหดสด เหดฟางสดเปนทนยมกนมากภายในประเทศแตมกจะประสบปญหาการขนสงทตองรกษาใหเหดยงสด

อยเมอน าออกมาจ าหนายและปญหาดอกเหดในระยะทอากาศรอนอบอาวท าใหราคาจ าหนายทไดรบลดลง การเกบเหดเพอจ าหนายสดนเกษตรกรจะตองเกบเหดในตอนกลางคนหรอเชามด และสงมาทนตลาดเมองตอนเชาใหทนจ าหนาย สวนพอคาเหดสดนยมรกษาไวในหองเยนอณหภม 10-15 องศาเซลเซยส ซงสามารถท าใหเหดชะงกการเจรญเตบโตไดภายใน 6-8 ชวโมง หรอใชวธงายๆคอการใสภาชนะปากกวาง เชน ถาดบรรจไมใหแนนเกนไป ส าหรบการจ าหนายเหดสดในตลาดตางประเทศนน ลกษณะการสงออกบรรจในถาดโฟมหมดวยพลาสตก สงทางเครองบน เมอถงประเทศปลายทางกพรอมจะน าเขาจ าหนายตามซปเปอรมาเกตไดทนทปจจบนตลาดส าคญของเหดสดหรอเหดแชเยนคอสหรฐอเมรกาและซาอดอาระเบย ซงมลคาการสงออกไปยงทงสองประเทศนคดเปนรอยละ 72.5 ของมลคาการสงออกทงหมด ประเทศทแนวโนมน าเขาเพมขนคอลเบยส าหรบประเทศทมศกยภาพพอทจะขยายสงออกกคอฮองกง ญปน ออสเตรเลยและสงคโปร ซงประเทศเหลานเคยน าเขาเหดสดแชเยนจากประเทศไทย แตเปนการน าเขาทไมสม าเสมอ คาดหมายวาถาประเทศไทยสามารถปรบปรงใหปรมาณผลผลตในประเทศมสม าเสมอและคณภาพอยในระดบมาตรฐานแลวโอกาสในการขยายตลาดยงมมากมายพอสมควร

2. จ ำหนำยเปนเหดแหง เหดฟางแหงเปนผลตผลจากการแปรรปเหดสดโดยอบในตอบหรอตากแดด ตลาดเหดฟางแหงในประเทศไทย ไมนยมแพรหลายนก เพราะเหดสดมใหซอไดทกวนอยแลวแตส าหรบตลาดตางประเทศ3ใหความสนใจเหดฟางแหงมากเพราะเหดฟางแหงมกลนดกวานอกจากนเมอน าเหดฟางแหงไปปรงอาหารแลวจะมความหนดและกรอบคลายเหดโคน เหดฟางทน ามาท าแหงควรเปนดอกทเพงบานใหม ๆ จะท าใหสและรสชาตดกวาดอกตมหรอดอกแกจนครบใตดอกเปลยนเปนสน าตาลแลว โดยปกตเหดสด 10-13 กโลกรมเพอท าใหแหงจะไดเหด 1 กโลกรม ในโรงงานอตสาหกรรมนยมน าเหดสดไปอบอณหภมประมาณ 40-50 องศาเซลเซยสจนกระทงดอกเหดแหงสนทดท าใหดอกเหดเบา และกรอบเวลาในการอบแหงประมาณ 18-24 ชวโมง ส าหรบตลาดของเหดฟางตางประเทศปรมาณและมลคาการสงออกเหดแหงมแนวโนมเพมขนมาก โดยตลาดประเทศ คคาทส าคญคอฝรงเศส เยอรมน ตะวนตก และสหรฐอเมรกา การสงออกไปทงสามประเทศเปนรอยละ 88-89 ของมลคาการสงออกทงหมดประเทศ คคาทมความส าคญรองลงมา ไดแก ซาอดอาระเบย ออสเตรย ญปนแคนาดา และเนเธอรแลนด การขยายตวของการสงออกเหดแหงยงมโอกาสขยายตวไดอกมาก ทงในประเทศ คคาเดมและตลาดใหมๆ ถาประเทศไทยไดปรบปรงใหคณภาพและปรมาณผลผลตสม าเสมอและไดมาตรฐานตลาดใหมๆ ทมศกยภาพทจะขยายตว คอ ฮองกง ซงเคยน าเขาจากไทยอยระยะหนง แตภายหลงงดการน าเขาไปนอกจากนตลาดอน ๆ ไดแก ยโรปตะวนออกกลาง และเอเชย โดยเฉพาะญปน


62

3. จ ำหนำยเปนเหดกระปอง เหดทสงเขาโรงงานจะมขนาดรปรางและสสนตามมาตรฐานสากลทใชเปนบรรทดฐานในการรบซอดอกเหด และการตราคาของโรงงานอตสาหกรรมซงจะก าหนดชนดลกษณะสสนคณภาพขนาดและต าหนไวอยางละเอยด นอกจากนยงมการคดคนผลตภณฑชนดอนจากเหดฟางโดยน ามาท ากะปเหด ซอสหรอน าปลาเหดน าพรกเผาและขาวเกรยบเหด เปนตน ตลาดตางประเทศส าหรบเหดฟางกระปองนนแตเดมการสงออกมเฉพาะซาอดอาระเบยและสหรฐอเมรกาเทานนปจจบนตลาดขยายไปอยางกวางขวางโดยเฉพาะในตลาดยโรปและเอเซยโดยประเทศทคาดวาจะเปนลกคาประจ าตอไปได แกบาห เรน ออสเตรเลย แคนาดา สวสเซอรแลนด และเนเธอรแลนด นอกจากนคาดวาจะขยายตลาดไปในบางประเทศทการน าเขายงไม สม าเสมอ เชน ฝรงเศสคเวต ญปน ฮองกง เดนมารกและมาเลเซย ปญหาทส าคญคอวตถดบมไมเพยงพอและคณภาพไมไดมาตรฐานตามทตองการกลาวคอ เหดฟางกระปองทตลาดตองการนนเปนเหดทหมวกสด าขนาดเลกซงเปนสายพนธของไตหวนทใชเพาะในลกษณะเหดอตสาหกรรม เนองจากไตหวนเปนผบกเบก เหดฟางกระปองดงนนตลาดจงเคยชนกบเหดฟางกระปองในลกษณะน


63

เรองท 8.2 ชองทำงกำรจ ำหนำย

ชองทางการจดจ าหนาย หมายถง กลไกทเกยวของกบการท าใหสนคาเคลอนยายจากผผลต ไปถงมอของผบรโภค หลกเกณฑของ ชองทางการจดจ าหนายตองพจารณา มดงน ปจจยในการสนบสนนการจ าหนายเหดฟาง ไดแก - แหลงวตถดบ - ตลาดแหลงจ าหนาย

- การคมนาคมขนสง - ทตงโรงงาน

ชองทางการจ าหนาย สามารถแบงออกเปน 3 ชองหลก ๆ คอ 1. ตลำดทวไป

1.1 ตลาดทมขนาดใหญ เชน ตลาดไท ตลาดสมมเมอง ขอด ปรมาณการสงซอมาก เหมาะส าหรบฟารมเหดขนาดใหญ ขอเสย ราคาต า หากฟารมตงอยหางจากตลาดเปนระยะทางไกล ตองเพมความ

ระมดระวงในเรองการขนสง และคณภาพของสนคา 1.2 ตลาดทองถน เชน ตลาดสดใกลบาน รานอาหาร

ขอด ระยะทางใกล ราคาไมต าจนเกนไปสามารถก าหนดราคาเองได คณภาพของ เหดจะสด และอรอยกวา

ขอเสย ปรมาณการซอจะนอย กวาตลาดการคาสงขนาดใหญ 1.3 พอคาคนกลาง ขอด ไมตองท าการตลาดเอง ไมวนวาย ขอเสย ราคาลดลงเลกนอยกวาการขายเอง และตองพงแตพอคาคนกลาง ถอเปนจดเสย 1.4 หางสรรพสนคาขนาดใหญ

ขอด เปนฐานในการสรางแบรนดทด เปรยบเสมอนไดรบการยอมรบในเรอง คณภาพจากลกคารายใหญ ขอเสย การผลตดานการก าหนดขนาดดอกเหดไมเปนไปตามทตองการ และปรมาณการสงซอไมมาก

2. ตลำดสถำบน รานอาหารเพอสขภาพ รานอาหารทมชอเสยง โรพยาบาล บรษทแปรรปอาหาร

หนวยงานราชการ ขอด การแขงขนไมสงมากนก ราคาคอนขางด ขอเสย ปรมาณการสงซอแตละครงปานกลาง

3. ตลำดคำปลก / แสดงสนคำ ขอด ผบรโภคตดใจเพราะไดบรโภคเหดทสด และกรอบ ขอเสย ปรมาณการสงซอไมสงมาก


64

เรองท 8.3 กำรขำยและกำรสงเสรมกำรขำย การขายเปนหนาทหนงของการตลาด เปนหนาททส าคญในการกอใหเกดการเปลยนแปลงกรรมสทธในสนคาหรอบรการจากผขายหรอผผลต ไปยงผซอหรอผบรโภค ท าใหกจกรรมสามารถบรรลวตถประสงค (ผลก าไร ) ทตงไว

ควำมหมำยของกำรขำย การขาย คอกระบวนการในการชกจง จงใจ หรอกระตนใหบคคลทคาดวาจะเปนลกคาเกดความตองการหรอยอมรบในสนคา บรการ หรอความคดของตน โดยจะด าเนนการโดยบคคลหรอไมกตาม แลวสงผลใหเกดการซอสนคาหรอบรการ หรอยอมรบในความคดนน ๆ ผขายกจะไดรบผลประโยชนทางการคา กำรสงเสรมกำรขำยเหดฟำง การสงเสรมการขายเปนกจกรรมทกระตนยอดขายของสนคาหรอบรการ โดยการจดกจกรรมการตลาดและสงเสรมการขายตาง ๆ เชน การเสนอของแถม การแสดงสนคา และการจดวางสนคา การลดราคา การตลาดทางไกล การตลาดทางไปรษณย และวธการอน ๆ เพอชวยกระตนยอดขาย วธกำรสงเสรมกำรขำย การสงเสรมการขายดานลดราคา สวนใหญเปนการลดราคาสนคา โดยอาจจะลดจากราคาขายปกต เชน การจดโปรโมชนตาง เปนชวงเวลา การลดราคา 25% ทกวนศกร หรอการเพมปรมาณสนคาโดยขายราคาเทาเดม การสงเสรมการขายโดยการใหของแถม เปนวธทมใชกนมาก โดยลกคาจะไดรบของแถมเมอซอครบตามทก าหนด เชน ซอ 5 กโลกรม แถมฟร 1 กโลกรม การสงเสรมการขายส าหรบลกคาประจ า หรอการขายสงทมอตราการซอทมจ านวนมาก เปนการกระตนใหลกคาประจ ามาซอสนคาหรอใชบรการบอย ๆ เชน การลดราคา 10 % เปนตน


65

เรองท 8.4 กำรบรรจหบหอ ควำมหมำยของบรรจภณฑหรอกำรบรรจหบหอ บรรจภณฑหรอการบรรจหบหอ หมายถง ศาสตรแลศลปทใชในการบรรจสนคาโดยใช เทคโนโลยททนสมยและมตรกบสงแวดลอม เพอการคมครองปกปองสนคาจากผผลต จนถงมอลกคาอยาง ปลอดภยดวยตนทนการผลตทเหมาะสม

ควำมส ำคญของกำรบรรจภณฑเหดฟำง เหดฟางเปนผลตผลทางดานการเกษตรกรรมทอาจไดรบความเสยหายมากเนองจากสภาวะ

ของอากาศการบรรจหบหอ และการขนสงทไมเหมาะสมการบรรจภณฑทดมสวนทจะชวยลดความเสยหายเหลานนลงไดซงเปนการชวยใหผลผลตดงกลาวถงมอผบรโภคในสภาพทด และจะท าใหขายไดในราคาทสงอกดวย จะเหนไดวาการบรรจภณฑนนมความส าคญเปนอยางยงตอผลผลต ซงสามารถสรปเปนรายละเอยดเปนขอ ๆ ไดดงน

1. รกษาคณภาพและปกปองตวสนคา เรมตงแตการขนสงการเกบให ผลผลตหรอผลตภณฑเหลานนมใหเสยหายจากการปนเปอนจากฝนละออง แมลง คน ความชน ความรอน แสงแดด และการปนเปอน เปนตน 2. ใหความสะดวกในเรองการขนสง การจดเกบ มความรวดเรวในการขนสง เพราะสามารถรวมหนวยของผลตภณฑเหลานนเปนหนวยเดยวได เชน ผลไมหลายผลน าลงบรรจในลงเดยว หรอเครองดมทเปนของเหลวสามารถน าบรรจลงในกระปองหรอขวดได เปนตน 3. สงเสรมทางดานการตลาด บรรจภณฑเพอการจดจ าหนายเปนสงแรกทผบรโภคเหนดงนนบรรจภณฑจะตองท าหนาทบอกกลาว สงตาง ๆ ของตวผลตภณฑโดยการบอกขอมลทจ าเปนทงหมดของตวสนคาและนอกจากนนจะตองมรปลกษณทสวยงามสะดดตาเชญชวนใหเกดการตดสนใจซอ ซงการท าหนาทดงกลาว ของบรรจภณฑนนเปนเสมอนพนกงานขายทไรเสยง โดยสรปแลวความส าคญของบรรจภณฑจะมาจากสาเหต 4 ประการ อนประกอบดวย

- การรองรบรวบรวม - การปกปองคมครอง - ความสะดวกสบายในการใชสอยและการผลต - การสอประชาสมพนธใหกบตวผลตภณฑ

http://www.google.co.th/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0CAcQjRxqFQoTCOao_unwicgCFePhpgodFHoN6A&url=http://www.manager.co.th/SMEs/ViewNews.aspx?NewsID=9520000083962&psig=AFQjCNELQc2WTYcGGcobVIOCH5pZ_JQvvw&ust=1442985021698612


66

สงทกลาวมา ทง 4 ประการนนเปนลกษณะอนพงประสงคของการบรรจภณฑทจ าเปน ประกอบเขาดวยกนจงจะเปนบรรจภณฑทด ดงนนภาชนะบรรจตาง ๆ ทเพมองคประกอบดงกลาวครบกจะกลายเปนบรรจภณฑไดเหมอนกน เชน การบรรจภณฑเหดฟางแหงและเหดกระปอง / การบรรจภณฑเหดดองในขวดแกว และพลาสตก

https://www.google.co.th/imgres?imgurl=http://i01.i.aliimg.com/img/pb/112/538/793/793538112_327.jpg&imgrefurl=http://thai.alibaba.com/product-gs/straw-mushroom-1kg-bag-725703133.html&h=480&w=640&tbnid=qr0Fzirs2ONcfM:&docid=y4nSVy5GmaavPM&ei=vOIAVqG5PObVmAWp7IeoDQ&tbm=isch&ved=0CEwQMygnMCdqFQoTCKGHgZ7wicgCFeYqpgodKfYB1Q

https://www.google.co.th/imgres?imgurl=http://i01.i.aliimg.com/img/pb/465/088/321/321088465_617.JPG&imgrefurl=http://thai.alibaba.com/product-gs/canned-straw-mushrooms-218521482.html&h=600&w=800&tbnid=K16WEBDH9zZbvM:&docid=m91NTn3SDUanBM&ei=s-UAVrfDBIbamAWthJuQDQ&tbm=isch&ved=0CBYQMygTMBM4ZGoVChMI9-i-h_OJyAIVBi2mCh0twgbS

https://www.google.co.th/imgres?imgurl=http://www.thaitambon.com/thailand/sukhothai/640301/01101516214/640301-b02.jpg&imgrefurl=http://www.thaitambon.com/product/011015164526&h=148&w=200&tbnid=bs6HpHx1P-Kr_M:&docid=SF_b_tIE9IC0JM&ei=vhkBVrgTwbTQBO7DvfgB&tbm=isch&ved=0CEEQMygcMBxqFQoTCLjqrdikisgCFUEalAod7mEPHw

https://www.google.co.th/imgres?imgurl=http://static.naewna.com/uploads/userfiles/images/4(261).jpg&imgrefurl=http://www.naewna.com/columnonline/8969&h=305&w=350&tbnid=GdAXa435AW2DLM:&docid=lW1PjXPfU3n7RM&ei=mxgBVvmXK6HFmwXZkKWYDQ&tbm=isch&ved=0CDMQMygwMDA4ZGoVChMIudH3zaOKyAIVoeKmCh1ZSAnT


67

เรองท 8.5 กำรก ำหนดรำคำขำย กำรก ำหนดรำคำขำย

ราคา หมายถง มลคาของสนคาหรอบรการทแสดงออกมาในรปจ านวนเงน หรอสอกลางการแลกเปลยนกบสนคาอกชนด ไดโดยแสดงออกมาในรปเชงปรมาณ ปจจยทควรค านงในการก าหนดราคา

1. ปจจยภายใน ไดแก 1.1 วตถประสงคของผผลตหรอบรษทจะเปนผก าหนดเปาหมายและนโยบายในการ

ด าเนนกจการ แลวจงก าหนดราคาเพอใหสอดคลองกน 1.2 ลกษณะและประเภทของสนคา (Character of Product) เชน สนคาเกษตรกรรมนอกฤดจะขายราคาแพงกวาปกตมาก 1.3 ตนทนจะเปนตวก าหนดราคาขนต าสด 2. ปจจยภายนอก ไดแก 2.1 ค านงถงอปสงค (Demand ) ของตลาดวามความตองการเสนอซอสนคามากเทาใด และอปสงคของสนคานนมความยดหยนตอราคาเปนอยางไร - สภาพเศรษฐกจในปจจบน - กฎหมายและรฐบาล - จรรยาบรรณ ในการประกอบธรกจ - สภาพการแขงขน - พอคาคนกลาง เปนผก าหนดราคาขายเอง - ความตองการของผบรโภค วธกำรขนพนฐำนในกำรตงรำคำ วธการขนพนฐานในการตงราคา (Basic Methods of Setting Price) นยมกนอยทวไป 3 วธคอ

1. วธการตงราคาโดยยดตนทนเปนเกณฑ 2. วธการตงราคาโดยยดความตองการของตลาดเปนเกณฑ 3. วธการตงราคาโดยยดการแขงขนเปนเกณฑ

วธกำรตงรำคำโดยยดตนทนเปนเกณฑ

ตงรำคำโดยคดตนทนบวกก ำไร ราคาขายตอหนวย = ตนทนทงหมด + ก าไรทตองการ

วธนจะใชไดตองแนใจวำจ ำนวนผลตตองเทำกบจ ำนวนจ ำหนำย ผขำยจงจะมก ำไรตำมท

ตองกำร ส ำหรบพอคำคนกลำงอำจจะบวกก ำไรกบตนทนไดหลำยลกษณะ เชน (ก ำไร) ราคาขายตอหนวย = ตนทนตอหนวย + 10% ของราคาขาย ราคาขายตอหนวย = ตนทนตอหนวย + 10% ของราคาทน

วธกำรตงรำคำโดยยดควำมตองกำรของตลำดเปนเกณฑกำรพจำรณำตงรำคำโดยยดควำมตองกำรของตลำดเปนเกณฑนน สำมำรถจ ำแนกไดเปนลกษณะยอย ๆ ดงน 1.1 การตงราคาในตลาดผกขาด 1.2 การตงราคาในตลาดทมการแขงขนอยางสมบรณ 1.3 การตงราคาในตลาดทมการแขงขนนอยราย


68

ระดบราคาทเหมาะสมของสนคาในตลาด ทง 3 ประเภทอาศยแนวความคดเดยวกน คอผผลตตองพยายามผลต และขายในปรมาณทท าใหเกดก าไรสงสด โดยสรปไดวาระดบราคาทเหมาะสม อยทปรมาณการผลตทท าใหตนทนเพมเทากบรายไดสวนเพม แตราคาจะตางกน ตามลกษณะเสนอปสงคของตลาดแตละประเภท 1.4 การตงราคาในตลาดทมความแตกตางกนในดานความตองการซงระดบราคา จะแตกตางตามกรณ เชน - ลกคามมากกวา 1 กลม และแตละกลมมความตองการสนคาแตกตางกน กลมใด มความตองการและความจ าเปนมาก ราคาจะสงกวากลมอน - ลกคาแตละกลมอยหางไกลกนท าใหตนทนคาใชจายในการขนสงเพมขน ซงจะท าใหราคาแตกตางกนไปดวย - ชวงเวลาทขายแตกตางกน ระดบราคาทจ าหนายในแตละชวงกจะแตกตางกน วธกำรตงรำคำโดยยดกำรแขงขนเปนเกณฑ การตงราคาโดยมงพจารณาทการแขงขน เปนวธการทนกการตลาดเหนความส าคญของคแขงขนมากกวาความส าคญของความตองการของตลาดและตนทน ลกษณะราคาเชนนอาจเกดขนในชวงเวลาใดเวลาหนงเพอเอาชนะคแขงขนระดบราคา ไมจ าเปนตองเทาเทยมกบคแขงขน อาจสงกวาหรอต ากวากได ตวอยางทเหนชดเจนถงการตงราคาในลกษณะนไดแก

- การก าหนดราคาตามคแขงขน - การก าหนดราคาโดยยนซองประมล


69

เรองท 8.6 บญชทรพยสน

ควำมหมำยของกำรบญช การท าบญช หมายถง การจดบนทกขอมลเกยวกบรายรบ รายจาย ตาง ๆ ไวอยางเปนหมวดหมโดยสามารถ น าขอมลทบนทกไวมาสรปผลและวเคราะหรายการทเกดขน เพอน ามาใชประโยชนในการตดสนใจปรบปรงแกไข ดานการจดการเงนไดถกตองการบนทกรายรบและรายจายนบวามความส าคญเนองจากเปนแหลงขอมลทตองการใชในการก าหนดรายได-รายจาย การจดท าแผนและงบประมาณ รวมถงการก าหนดราคาขายดวย

กำรท ำบญชทรพยสน การบนทกทรพยสน หนสน เปนการบนทกรายการทรพยสนตางๆ อปกรณการเกษตรตางๆ ปย ปจจยการผลตอนๆ จ านวนผลผลต ผลผลตทคงเหลอ ตลอดจนหนสนตางๆ ทเกดขนในการด าเนนการผลตในการบนทกทรพยสน – หนสนตางๆ เพอจะน าไปใชในการสรปฐานะทางการเงนและเปนขอมลทจะใชในการค านวณหารายไดสทธตอไป ทรพยสน คออะไร ทรพยสน หมายถง สงทมตวตนและไมมตวตนซงสามารถตคาเปนตวเงนได เชน เงนสด และสงของทเราน ามาลงทน ซงตคาเปนตวเงนหรออาจจะซอมาและจางท าขนภายหลง เชน ทดน ตวอาคาร รานคา ต โตะ เกาอ ทรพยสนกคอ สงของทมอยนนเอง

หนสน คออะไร เมอไปซอของแตยงไมไดจายเงนใหรานคา กเปนหนรานคาหรอไปกยมเงน กเปนหนคนนน หรอกลาวไดวาหนสนคอรายการทจะตองจายภายหลง แตยงไมไดจายนนเอง

ทน คออะไร ทน คอ ทรพยสนสวนทเปนตวของตวเองทน ามาใชในกจการ ไมรวมถงทรพยสนท ยงไมมกรรมสทธโดยสมบรณ เชน การกหรอการยม ตวอยางเชน นายมานะ มทดน 1 ไร ราคา 15 ,000 บาท น าทดน 2 งาน มาเปนโรงเพาะเหดฟาง (ทราคา = 7,500 บาท) นายมานะมเงนสดสวนตวน ามาลงทน 2,000 บาท และกจากพออก 2,000 บาท นายมานะมทรพยสนส าหรบกจกรรม 11,500 บาท (7,500 + 2,000 + 2,000 ) แตนายมานะมสทธในทนเพยง 8,500 บาท (10,500 – 2,000 ) เพราะอก 2,000 บาท ทกพอมานนตองสงใชภายหลง ทรพยสน = หนสน + ทน ทน = ทรพยสน – หนสน รำยได คออะไร ถาเราคาขาย รายได กคอ เงนทเราไดจากการขายสนคาหรอบรการทเราไดรบกเปนรายไดของเรา คำใชจำย คออะไร คาใชจาย คอ จ านวนเงนหรอทรพยสนทเราจายใหผ อนเพอประโยชนของกจกรรม เชน ซอสนคาเขาราน คาขนสง หรอคารถ คาจางทเราจายใหลกหน คาน า คาไฟ คาของใชเบดเตลดตาง ๆ เรากถอเปนคาใชจาย


70

กำรจดบนทกกำรปฏบตงำน นอกจากการบนทกทรพยสนแลวการจดบนทกการปฏบตงานกควรจดท าควบคกนไป เปนการบนทก

ขอมลในดานการผลต ทส าคญไดแก 1. พนธ บนทก ชอพนธ การคดพนธ รวมถงรายละเอยดตาง ๆทเกยวของเพอเปรยบเทยบ

หาลกษณะ วธการทเหมาะสมและใหผลดทสดในทองถนของตน วธการเกบเกยว โรค แมลง ศตรพชอน ๆ เพอพจารณาการปลกครงตอไป

2. ความอดมสมบรณของดน เชน ผลการทดสอบดน รวมทงชนดและปรมาณปยทใชความเปนกรดเปนดาง ของดนเพอปองกนและหาวธการปรบปรงรกษาดนใหสมบรณและรกษาความสมดลของธาตอาหารตลอดไป

3. ผลผลตเปนรายงานปรมาณของผลผลตทสงจ าหนายทงตลาดบรโภคและสงจ าหนายตลาด อตสาหกรรมเพอเปนแนวในการวางแผนก าหนดจ านวนและขนาดของพนทในการผลตครงตอไปไดอยางถกตอง

4. สภาพแวดลอมเปนขอมลทว ๆ ไปของสภาพแวดลอมในการปลกในขณะนนไดแก ปรมาณน าฝน การกระจายตวของฝน สภาพแสงอณหภมสงสด ต าสด ทศทางลม กระแสลม รวมถงโรค – ศตรอนๆ มาตรการการปองกนก าจด ปรมาณผลผลตทไดคมคากบการลงทนหรอไม และเพอหาวธการปรบปรงในการปลกครงตอไป

5. การตลาด ถอเปนหวใจทมความส าคญและจ าเปนมากทผผลตควรรบทราบขอมลตาง ๆ ทเกยวของกบการตลาด เชน แหลงรบซอ พอคาคนกลาง ความเคลอนไหวทเกยวกบปรมาณและราคาของผลผลตในแตละชวงของป การบนทกขอมลดงกลาวนจะเปนขอมลพนฐานอยางหนงทจะชวยในการตดสนใจเกยวกบการจดกระบวนการปลกพช การปรบปรงดนบ ารงดนตาง ๆ ตลอดจนชวงเวลาทเหมาะสมในการทจะปลกพชในปตอไป ประโยชนของกำรท ำบญช

1. เพอควบคมไมใหทรพยสนของกจกรรมรวไหล 2. เพอบนทกเหตการณท เกยวกบการเงนท เกดขนในชวงระยะเวลาหนงตามล าดบ

กอน – หลง 3. จากบญชทบนทกไวท าใหทราบถงก าไรขาดทน ในการด าเนนงาน


71

เรองท 8.7 กำรท ำบญชรำยรบ-รำยจำย

ตวอยำงบญชรำยรบ – รำยจำย บญชรายรบ – รายจาย การเพาะเหดฟาง

วนเดอนป รายรบ จ านวนเงน

รายรบ จ านวนเงน

บาท สต. บาท สต. 1 ก.ย. 58 จ าหนายเหด 10 กก. 200 - คาเชอเหด 35 - ก.ก.ละ 20 บาท คาฟาง 25 - 2 ก.ย. 58 คาถงบรรจ 10 - รวมรบ 200 - รวมจาย 75 -

คงเหลอเงน 125 -

ขนตอนกำรจดท ำรำยงำนทำงกำรเงนไดดงน (1) รำยกำรคำหรอรำยกำรทำงบญช

- การซอ-ขายสนคา - การใหบรการรบจางตางๆ - การจายคาใชจาย - การรบ-จายช าระหน ฯลฯ

(2) เอกสำรทตองใชประกอบกำรลงบญช - ใบเสรจรบเงน - ใบก ากบสนคา/ใบสงของ - ใบส าคญจาย - สญญาตางๆ ฯลฯ

วธกำรลงบญช 1. ชอง “ วน เดอน ป ”

เขยนวนท เดอน ป พ.ศ. ทมรายการรบเงน และรายการจายเงน 2. ชอง “ รายรบ”

เปนรายรบจากการประกอบอาชพ 3. ชอง “ รายจาย”

เปนรายจายในการประกอบอาชพ


72

กจกรรมทำยบทท 8 กำรจดกำรกำรตลำดและกำรท ำบญช

กจกรรมท 1

1. ใหอธบายขนตอนการวเคราะหการตลาดเหดฟางมาใหเขาใจ ................................................................................................. ............................................................................ ............................................................................................................... .............................................................. ............................................................................................................... .............................................................. ....................................................................................... ...................................................................................... ............................................................................................................... .............................................................. ............................................................................................................... ..............................................................

2. ใหอธบายและยกตวอยางชองทางการจ าหนายเหดฟางมาใหเขาใจ ............................................................................................................... .............................................................. ..................................................................................................... ........................................................................ ............................................................................................................... .............................................................. ............................................................................................................... .............................................................. ........................................................................................... .................................................................................. ............................................................................................................... .............................................................. ............................................................................................................... .............................................................. ................................................................................. ............................................................................................

3. ใหอธบายขนตอนการก าหนดราคาขายมาใหเขาใจ ............................................................................................................... .............................................................. ............................................................................................................... .............................................................. ............................................................................................................... .............................................................. .............................................................................................................. ............................................................... ............................................................................................................... .............................................................. ............................................................................................................... .............................................................. .................................................................................................... ......................................................................... ............................................................................................................... ..............................................................

4. ใหอธบายความหมายของ “บญชทรพยสน”มาใหเขาใจ ............................................................................................................... .............................................................. ............................................................................................................... .............................................................. ............................................................................................................... .............................................................. ............................................................................................................... .............................................................. ............................................................................................................... .............................................................. ............................................................................................................... .............................................................. ............................................................................................................... .............................................................. ............................................................................................................... ..............................................................


73

กจกรรมท 2 ใหผเรยนฝกท าบญช รายรบ – รายจาย โดยรวบรวมขอมลรายรบ – รายจายประจ าวนของตนเอง ภายใน 1 สปดาห และก าหนดสงครภายในสปดาหตอไป

สมดบนทกรำยรบ – รำยจำย

วนท................................ถงวนท...........................................

วนเดอนป รายรบ จ านวนเงน

รายรบ จ านวนเงน

บาท สต. บาท สต.

คงเหลอเงน


74

บทท 9 กำรอนรกษทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอม

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


75

แผนกำรเรยนรประจ ำบท รำยวชำ การเพาะเหดฟาง บทท 9 การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม สำระส ำคญ

แนวคดและทฤษฎของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ในโครงการพฒนาอนเนองมาจากพระราชด ารนนยงค านงถงความสอดคลองเกอกลกนระหวางการพฒนาและการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางเครงครดมาโดยตลอด ความเขาใจถองแทถงธรรมชาตและสภาวะตามธรรมชาตตลอดจนความสมพนธระหว างมนษยกบธรรมชาตของพระองคน น ท า ให เกดแนวคดและทฤษฎ เก ยวกบการอนร กษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหลากหลาย ไมวาจะเปนเรองของทรพยากรปาไมและเรองของการอนรกษสภาพแวดลอมในดานตางๆ ซงในสวนแรกน ตวอยางทพอจะแสดงใหเหนเปนสงเขป คอความส าคญของทรพยากรธรรมชาตการใชทรพยากรธรรมชาตในระดบทองถนประเทศและโลกน าความรไปใชในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในทองถนอยางยงยน

ผลกำรเรยนรทคำดหวง

1. เพอใหผเรยนสามารถอธบายวธการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมได

ขอบขำยเนอหำ เรองท 9.1 การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กจกรรมกำรเรยนร

1. ศกษาเอกสารการสอนบทท 9 2. ปฏบตกจกรรมตามทไดรบมอบหมายในเอกสารการสอน

สอประกอบกำรเรยนร

1. หนงสอวชาการเพาะเหดฟาง 2. กจกรรมทายบทท 9

ประเมนผล 1. ประเมนผลจากกจกรรมทายบทท 9


76

เรองท 9.1 กำรอนรกษทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอม ควำมหมำยของสงแวดลอม สงแวดลอม หมายถงสรรพสงตางๆหรอ ทกสงทกอยางทอยรอบตวทงทเปนสงมชวตและไมมชวต ทงทเกดขนเองตามธรรมชาตและสงทมนษยสรางขน ประกอบดวยสงทเปนรปธรรมและนามธรรม มความสมพนธซงกนและกนอยางแนบแนนและเปนประโยชนตอการด ารงชวตของมนษย

ประเภทของสงแวดลอม ม 2 ประเภท ใหญๆ คอ 1. สงแวดลอมทำงธรรมชำต (Natural Environment) เปนสงทเกดขนเองตามธรรมชาต เชน ดน

น า อากาศ ปาไม สตวปา ฯลฯ สงแวดลอมประเภทนเกดขนเองตามธรรมชาตอาจใชเวลาเรวหรอชาเพยงใดขนอยกบชนดและประเภท ดงนนสงแวดลอมทางธรรมชาตสามารถแบงออกเปน 2 ประเภท ไดแก 1) สงมชวต (Biotic Environment) เปนสงทเกดขนโดยธรรมชาต มลกษณะและคณสมบตเฉพาะตวของสงมชวต เชน พช สตวและมนษยเราอาจจะเรยกวาสงแวดลอมทางชวภาพ (Biological Environment) กได 2) สงไมมชวต (Abiotic Environment) เปนสงทเกดขนตามธรรมชาตทไมมชวต อาจจะมองเหนหรอไมกได เชน ดน น า กาซ อากาศ ควน แรธาต เมฆ รงสความรอน เสยง ฯลฯ เราอาจเรยกวา สงแวดลอมทางกายภาพ (Physical Environment) ไดเชนกน

2. สงแวดลอมทมนษยสรำงขน (Man-Make Environment) เปนสงทมนษยใชความรความสามารถทไดรบการสงสอน สบทอด และพฒนากนมาตลอด ซงไดแบงไว 2 ประเภทคอ

1) สงแวดลอมทำงวตถ หรอสงแวดลอมทสามารถมองเหนได เชน บานเรอน เครองบน โทรทศน ฯลฯ สงเหลานสรางขนเพออ านวยความสะดวก หรอตอบสนองความตองการในการด ารงชวต บางอยางอาจมความจ าเปน แตบางอยางเปนเพยงสงฟมเฟอย 2) สงแวดลอมทำงสงคม หรอสงแวดลอมทเปนนามธรรม (Social Environment) เปนสงทมนษยสรางขนเพอความเปนระเบยบส าหรบอยรวมกนอยางมความสข สงแวดลอมทางสงคมไดแก ระบอบการปกครอง การศกษา ศาสนา อาชพ กฎหมาย ความเชอ เจตคต ขนบธรรมเนยมประเพณ ระเบยบขอบงคบ ฯลฯ สงแวดลอมทมองไมเหนจะแสดงออกมาในรปพฤตกรรม


77

ควำมหมำยทรพยำกรธรรมชำต ทรพยากรธรรมชาต (Natural Resources) หมายถง สงทเกดขนเองตามธรรมชาต มนษยสามารถน ามาใชประโยชนเพอการด ารงชวตไดโดยอาศยการดดแปลง แปรรป หรอการเปลยนแปลงใหเหมาะสมตามความตองการของมนษย เชน พช ดน น า แรธาตตางๆเปนตน ประเภทของทรพยำกรธรรมชำต ทรพยากรธรรมชาตแบงออกไดเปน 2 ประเภท คอ 1. ทรพยำกรธรรมชำตทใชแลวหมดไป (Nonrenewable Resources) เปนทรพยากรทเมอน าไปใชแลวจะตองสนเปลองและหมดไปในทสด ทรพยากรประเภทนมอยอยางจ ากด การเกดขนทดแทนตองอาศยเวลานานไมสามารถเกดขนทดแทนไดพอกบความตองการใชงาน ดงนนจงพบวาทรพยากรประเภทนบางชนดอาจหมดไปจากโลกในชวงเวลาอกไมนานนก ทรพยากรธรรมชาตทใชแลวหมดไปสามารถแบงไดเปน 2 กลม ดงน 1.1 ทรพยากรธรรมชาตทเกดขนใหม ทดแทน หรอรกษาใหคงอยได เปนทรพยากรทน าไปใชประโยชนแลวสามารถรกษาหรอเกดขนทดแทนไดหากมการจดการแนวทางการใชประโยชนอยางเหมาะสม จะท าใหทรพยากรมเพยงพอใชไดตลอดไป เชน ดน ปาไมและสตวปา ชนดตางๆ 1.2 ทรพยากรธรรมชาตทไมสามารถสรางเสรมหรอทดแทนไดเปนทรพยากรทน าไปใชประโยชนแลวหมดสนไปโดยไมสามารถสรางขนใหมหรอชวยทดแทนใหเหมอนเดมได เชน แรธาตตางๆ ปโตรเลยม เปนตน 2. ทรพยำกรธรรมชำตทสำมำรถทดแทนใหมได (Renewable Resources) เปนทรพยากรทสามารถเกดขนมาใหม ทดแทนไดโดยไมหมดสนไป สามารถน ามาใชประโยชนไดตลอด เชน น าอากาศ แสงแดด เปนตน แตทรพยากรธรรมชาตบางชนดหากไมมการจดการทเหมาะสมแลวจะท าใหเก ดโทษหรอสงผลเสยตอสงมชวตได เชน การปนเปอนสารพษในแหลงน า การเกดแกสและฝนละอองในอากาศ เปนตน กลาวโดยรวมทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจะมความส าพนธกนทงทางตรงและทางออม โดยทรพยากรธรรมชาตจะเปนองคประกอบสวนหนงของสงแวดลอม หรอเปนสงแวดลอมทสามารถเกดขนเองไดตามธรรมชาต ซงหากมการใชงานไมถกตองเหมาะสมแลวทรพยากรธรรมชาตเหลานนกยอมหมดสนไปได ท าใหสงมชวตและสงแวดลอมเกดการเปลยนแปลงซงจะน าไปสผลกระทบตอชวตความเปนอยของมนษยในทสด ควำมสมพนธระหวำงสงมชวตกบสงแวดลอม สงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาตมความสมพนธเกยวของกบการด ารงชวตของสงมชวตทกชนด โดยเฉพาะอยางยงในดานความเปนอยของมนษย โดยมนษยจะน าสงแวดลอมรวมถงทรพยากรทมอยในธรรมชาตมาใชประโยชนเพอเปนปจจยส าหรบการด ารงชวต เชน อาหาร เครองนงหม ยารกษาโรค และสรางทอยอาศยหรออาจเรยกไดวาการด ารงชวตของมนษยเปนการด ารงชวตแบบพงพาสงแวดลอม นอกจากการใชเพอปจจยส าหรบการด ารงชวตมนษยยงมการใชทรพยากรเพอตอบสนองตอความตองการในดานตาง ๆ มากมาย ตงแตการใชประโยชนทางการเกษตร อตสาหกรรม และพาณชยกรรม ในระยะเวลาไมกปทผานมา เปนชวงระยะเวลาทมการพฒนาดานเศรษฐกจและสงคมเพมสงมากขนอยางไมมสนสด และหากไมมระบบการจดการทด ตงแตการรกษา อนรกษ และทดแทน ก ยอมสงผลใหเกดปญหารนแรงดานสงแวดลอมในบางสวนของโลกได ปญหาดานสงแวดลอมดงกลาวน จะมลกษณะคลายคลงกนทงในประเทศทพฒนาแลวและทก าลงพฒนา เชน ปญหาดานภาวะมลพษทเกยวกบน า ปญหาทรพยากรธรรมชาตทเสอมสลายและหมดสนไป


78

อยางรวดเรว เชน น ามน แรธาต ปาไม พช และสตว ปญหาเกยวกบการตงถนฐานและชมชนของมนษย เชน การวางผงเมองและชมชนอยางไมเหมาะสม ท าใหเกดความแออดยดเหยยด การใชทรพยากรผดประเภทและลกษณะปญหาแหลงทรพยากรเสอมโทรม ตลอดจนปญหาจากของเหลอทง อนไดแก ขยะมลฝอย พลาสตก และวสดเหลอใชตางๆ เปนตน กำรอนรกษทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอม การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม หมายถง การใชทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางฉลาด โดยใชใหนอย เพอใหเกดประโยชนสงสด โดยค านงถงระยะเวลาในการใชใหยาวนาน และกอใหเกดผลเสยหายตอสงแวดลอมนอยทสด รวมทงตองมการกระจายการใชทรพยากรธรรมชาตอยางทวถง อยางไรกตาม ในสภาพปจจบนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมมความเสอมโทรมมากขน ดงนนการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงมความหมายรวมไปถงการพฒนาคณภาพสงแวดลอมดวย กำรอนรกษทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอมสำมำรถกระท ำไดหลำยวธ ทงทำงตรงและทำงออม ดงน 1. กำรอนรกษทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอมโดยทำงตรง ซงปฏบตไดในระดบบคคล องคกร และระดบประเทศ ทส ำคญ คอ 1) การใชอยางประหยด คอ การใชเทาทมความจ าเปน เพอใหมทรพยากรไวใชไดนานและเกดประโยชนอยางคมคามากทสด 2) การนากลบมาใชซ าอก สงของบางอยางเมอมการใชแลวครงหนงสามารถทจะน ามาใชซ าไดอก เชน ถงพลาสตก กระดาษ เปนตน หรอสามารถทจะน ามาใชไดใหมโดยผานกระบวนการตางๆ เชน การน ากระดาษทใชแลวไปผานกระบวนการตางๆ เพอท าเปนกระดาษแขง เปนตน ซงเปนการลดปรมาณการใชทรพยากรและการท าลายสงแวดลอมได 3) การบรณะซอมแซม สงของบางอยางเมอใชเปนเวลานานอาจเกดการช ารดได เพราะฉะนนถามการบรณะซอมแซม ท าใหสามารถยดอายการใชงานตอไปไดอก 4) การบาบดและการฟนฟ เปนวธการทจะชวยลดความเสอมโทรมของทรพยากรดวยการบ าบดกอน เชน การบ าบดน าเสยจากบานเรอนหรอโรงงานอตสาหกรรม เปนตน กอนทจะปลอยลงสแหลงน าสาธารณะ สวนการฟนฟเปนการรอฟนธรรมชาตใหกลบสสภาพเดม เชน การปลกปาชายเลน เพอฟนฟความสมดลของปาชายเลนใหกลบมาอดมสมบรณ เปนตน 5) การใชสงอนทดแทน เปนวธการทจะชวยใหมการใชทรพยากรธรรมชาตนอยลง และ ไมท าลายสงแวดลอม เชน การใชถงผาแทนถงพลาสตก การใชใบตองแทนโฟม การใชพลงงานแสงแดดแทนแรเชอเพลง การใชปยชวภาพแทนปยเคม เปนตน 6) การเฝาระวงดแลและปองกน เปนวธการทจะไมใหทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมถกท าลาย เชน การเฝาระวงการทงขยะ สงปฏกลลงแมน า คคลอง การจดท าแนวปองกนไฟปา เปนตน 2. กำรอนรกษทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอมโดยทำงออม สำมำรถท ำไดหลำยวธ ดงน 1) กา รพฒนาคณภาพประช าชน โ ดยสน บสนนการศ กษาด านการอน ร กษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทถกตองตามหลกวชา ซงสามารถท าไดทกระดบอาย ทงในระบบโรงเรยนและสถาบนการศกษาตางๆ และนอกระบบโรงเรยนผานสอสารมวลชนตางๆ เพอใหประชาชนเกดความตระหนกถงความส าคญและความจ าเปนในการอนรกษ เกดความรกความหวงแหน และใหความรวมมออยางจรงจง


79

2) การใชมาตรการทางสงคมและกฎหมาย การจดตงกลม ชมชน ชมรม สมาคม เพอการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมตางๆ ตลอดจนการใหความรวมมอทงทางดานพลงกาย พลงใจ พลงความคด ดวยจตส านกในความมคณคาของสงแวดลอมและทรพยากรทมตอตวเรา เชน กลมชมรมอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของนกเรยน นกศกษา ในโรงเรยนและสถาบนการศกษาตางๆ มลนธคมครองสตวปาและพรรณพชแหงประเทศไทย มลนธสบ นาคะเสถยร มลนธ โลกส เขยว เปนต น 3) สงเสรมใหประชาชนในทองถนไดมสวนรวมในการอนรกษ ชวยกนดแลรกษาใหคงสภาพเดม ไมใหเกดความเสอมโทรม เพอประโยชนในการด ารงชวตในทองถนของตน การประสานงานเพอสรางความรความเขาใจ และความตระหนกระหวางหนวยงานของรฐ องคกรปกครองสวนทองถนกบประชาชน ใหมบทบาทหนาท ในการปกปอง คมครอง ฟนฟการใชทรพยากรอยางคมคาและเกดประโยชนสงสด 4) สงเสรมการศกษาวจย คนหาวธการและพฒนาเทคโนโลย มาใชในการจดการกบทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหเกดประโยชนสงสด เชน การใชความรทางเทคโนโลยสารสนเทศมาจดการวางแผนพฒนา การพฒนาอปกรณเครองมอเครองใชใหมการประหยดพลงงานมากขน การคนควาวจยวธการจดการ การปรบปรง พฒนาสงแวดลอมใหมประสทธภาพและยงยน เปนตน 5) การกาหนดนโยบายและวางแนวทางของรฐบาล ในการอนรกษและพฒนาสงแวดลอมทงในระยะสนและระยะยาว เพอเปนหลกการใหหนวยงานและเจาหนาทของรฐทเกยวของยดถอและน าไปปฏบต รวมทงการเผยแพรขาวสารดานการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทางตรงและทางออม


80

กจกรรมทำยบทท 9 ใหผเรยนออกแบบแผนผง (Mind map) ประเภทของสงแวดลอมและวาดภาพประกอบใหสวยงาม พรอมสรป

สรปประเภทของสงแวดลอม ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………………………………….………………………………………………………………………………………………………………………


81

ใหผเรยนอธบำยควำมหมำยและยกตวอยำงประกอบในหวขอตอไปน 1. ทรพยากรธรรมชาตทใชแลวหมดไป (Nonrenewable Resources)

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. ทรพยากรธรรมชาตทสามารถทดแทนใหมได (Renewable Resources) ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ใหผเรยนตอบค ำถำมตอไปนใหไดใจควำมทถกตอง 1. สงแวดลอมหมายถงอะไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. สงแวดลอมแบงออกเปนกประเภท อะไรบาง ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3. ทรพยากรธรรมชาตหมายถงอะไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 4. ทรพยากรธรรมชาตแบงออกเปนกประเภท อะไรบาง พรอมยกตวอยาง ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 5. อธบายความส าคญของสงมชวตกบสงแวดลอมวามความสมพนธอยางไร …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………


82

แบบทดสอบกอน - หลงเรยน บทท 9 กำรอนรกษทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอม

ค าชแจง 1. ใหตอบค าถามทกขอลงในกระดาษค าตอบ โดยท าเครองหมายกากบาท (X) ลงในชองค าตอบทเลอก ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…. ตอนท 1 ใหผเรยนเลอกค าตอบทถกทสดเพยง 1 ขอ แลวกากบาท (X) ลงในกระดาษค าตอบ 1. ในชวตของผเรยนมความเกยวพนกบทรพยากรธรรมชาตสนเปลองมากกวาหรอนอยกวาทรพยากรธรรมชาต หมนเวยน 1. หมนเวยนมากกวาสนเปลอง 2. สนเปลองมากกวาหมนเวยน 3. หมนเวยนเทากบสนเปลอง 4. แลวแตวยและอาชพของคน 2. ขอใดคอทรพยากรธรรมชาตทใชแลวหมดไป 1. ปาไม 2. อากาศ 3. แสงอาทตย 4. กาซธรรมชาต 3. ขอใดคอทรพยากรธรรมชาตทใชแลวสามารถน ากลบมาใชไดอก 1. ปาไม 2. อากาศ 3. แสงอาทตย 4. กาซธรรมชาต 4. ขอใดคอทรพยากรธรรมชาตทใชแลวไมหมดแตจะมการแปรสภาพ 1. ดน 2. ปาไม 3. แสงอาทตย 4. กาซธรรมชาต 5. การอนรกษทรพยากรปาไมผเรยนมแนวคดวารฐบาลควรมมาตรการในเรองนอยางไรบาง 1. ถอนสมปทานการท าปาไมใหหมด 2. ดแลการตดไมและปลกปาทดแทนใหเปนไปอยางสมดล

3. หามสรางเขอนเกบน าเพราะตองตดไมในบรเวณน าทวม 4. หามการท าเหมองแรในบรเวณปาสงวน

6. วธการอนรกษสตวปาขอใดเหมาะสมกบผเรยนมากทสด 1. น าสตวปาเลยงในบาน 3. ไมซอและเลกบรโภคเนอสตวทกชนด 3. รวมรณรงคตดไมท าลายและลาสตวปา 4. แจงเจาหนาทด าเนนการกบผคาสตวปา 7. ขอใดไมใชสาเหตทท าใหสตวปาสญพนธ 1. การลาสตวปาเปนอาหารของมนษย 2. การลากนเองของสตวปาเพอเปนอาหาร 3. ความแปรปรวนอยางกะทนหนของสภาพภมประเทศ 4. ความแปรปรวนอยางกะทนหนของภมอากาศ 8. ในประเทศทก าลงพฒนาสาเหตทท าใหเกดความหายนะจากภยธรรมชาตมกเปนไปอยางรนแรง ทงนเปนเพราะเหตใด 1. ไมมการเตรยมการปองกนทด 2. ใชทรพยากรธรรมชาตอยางไมมแบบแผน 3. ประชากรยากจนและดอยการศกษา 4. ประเทศเหลานนอยในเขตทมภยธรรมชาตเกดขนอยางรนแรง


83

9. ขอใดเปนการพฒนาแหลงน า 1. สรางอางกกเกบน าฝน 2. น าน าเสยไปใชประโยชนทางการเกษตร 3. อบรมชมชนใหรวธปองกนและก าจดน าเสย 4. ส ารวจแหลงน าดและหาวธขดเจาะเอาน าใตดนมาใชประโยชน. 10. ปญหาการกดเซาะผวดน ควรปองกนอยางไร 1. ปลกพชสวน 2. ปลกพชคลมดน 3. ปลกพชหมนเวยน 4. ปลกพชสลบแนว


84

เฉลยค ำตอบ แบบทดสอบกอน - หลงเรยน

บทท 9 กำรอนรกษทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอม

ขอ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 X X X 2 X X X X X 3 X 4 X


85

บทท10 คณธรรมในกำรประกอบอำชพและปญหำ อปสรรค ในกำรประกอบอำชพ

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


86


รำยวชำ การเพาะเหดฟาง บทท 10 คณธรรมในกำรประกอบอำชพ สำระส ำคญ จรยธรรมเปนมาตรฐานความประพฤตของมนษยจะเกดขนไดตองอาศยความสมพนธระหวางจรรยาคอความประพฤต และธรรม คอเครองรกษาความประพฤต การประกอบอาชพใด ๆ กตามผประกอบอาชพจะตองค านกถงผลกระทบตอสงคมภายนอกเสมอ ทงนกคอจะตองไมใชความรความสามารถในทางทผด หากประกอบอาชพโดยไรจรยธรรมผลเสยหายจะตกอยกบสงคมและประเทศชาต ฉะนนจรยธรรมจงมบทบาทส าคญอยางยงทจะลดปญหาทอาจจะเกดขนได ตลอดจนถงการการแกไขปญหา อปสรรคในการประกอบอาชพไดอยางรอบคอบ ผลกำรเรยนรทคำดหวง

1. เพอใหผเรยนสามารถอธบายคณธรรมในการประกอบอาชพได 2. เพอใหผเรยนสามารถอธบายปญหา อปสรรค ในการประกอบอาชพการเพาะเหดฟาง ดาน

กระบวนการผลต และการตลาด ได

ขอบขำยเนอหำ เรองท 10.1 ความรบผดชอบในการประกอบอาชพ

เรองท 10.2 ความซอสตยสจรตในการประกอบอาชพ เรองท 10.3 ความขยนอดทนในการประกอบอาชพ เรองท 10.4 ปญหาดานกระบวนการผลต เรองท 10.5 ปญหาดานการตลาด กจกรรมกำรเรยนร

1. ศกษาเอกสารการสอนบทท 10 2. ปฏบตตามกจกรรมทไดรบมอบหมาย

สอประกอบกำรเรยนร

1. เอกสารการสอนบทท 10 2. ภมปญญาในชมชน


87

เรองท 10.1 ควำมรบผดชอบของผประกอบอำชพ ควำมหมำย ความรบผดชอบ (Accountability) หมายถง ความสามารถในการแสดงออกถงความเกยวของของตนเองตามบทบาทหนาทของตน ในกรณทเกดปญหาหรอความผดพลาดขนแลวตองก าหนดแนวทางการแกไขปญหาโดยไมปดภาระใหผอนหรอหนวยงานอน ความแตกตาง ระหวาง บทบาท หนาท และ ความรบผดชอบ ความรบผดชอบ (Accountability) เปนคณสมบตทเชอถอไดของบคคลในการปฏบตงานและหนาททไดรบหมอบหมายใหดทสดตามความสามารถของตน อาจท าตามค าสง กฎหมาย หรอความรสกส านกดของบคคลกได บทบาท (Role) หมายถง การกระท าตามหนาททบคคลไดรบมอบหมายใหกระท า หนาท (Duty) หมายถง ภารกจทตองท าตามกฎหมาย หรอขอตกลงขององคกรวชาชพ วชาชพ (Profession) หมายถง การประกอบอาชพเตมเวลา ตองใชการศกษาและประสบการณในระดบสง ซงมคาตอบแทนในวชาชพ ดงนน ผประกอบวชาชพจะตองมความร ทกษะในการประกอบอาชพนน ๆ ตองไดรบการฝกอบรมหรอการศกษาตรงตามสาขาวชาชพ ควำมรบผดชอบในวชำชพ ความสามารถในการแสดงออกบทบาทหนาทของตน ยดมนหมนในกฎเกณฑของการประกอบวชาชพ ปฏบตงานและใหบรการดวยจตส านกในวชาชพ สามารถแกไขปญหาทเกดขนดวยตนเอง รบทงผดและชอบ คณธรรมและจรยธรรมในกำรประกอบอำชพ การมคณธรรมและจรยธรรมในการท างานเปนอยางมจตส านก ถกวธ เปนขนตอนมประสทธภาพ และเปนทยอมรบของผอนในสงคม ซงมองคประกอบส าคญ ดงน 1) มความซอสตย ในการท างานเราจะตองมความซอสตยตอหนาทและงานทเราไดรบมอบหมาย ปฏบตงานดวยความจรงใจ และไมคดโกงหรอหลอกลวงผอน เราจงจะไดรบความไววางใจจากผรวมงาน 2) มความเสยสละ ในการท างานรวมกบผอน เราจะตองเหนแกประโยชนสวนรวมมากกวาประโยชนสวนตน ไมเหนแกตว รจกการใหและการแบงบน ชวยคนอนโดยไมหวงผลตอบแทน 3) มความยตธรรม ในการท างานเราจะตองไมล าเอยงหรอถอสงใดสงหนงตามทเราเชอตอมความเปนกลาง ยดถอความถกตองเปนหลก ไมมอคตกบเรองตางๆ ทไดยนหรอรบฟงจงจะตองทนานบถอของผรวมงาน 4) มความประหยด ในการท างานเราตองรจกอดออม ไมฟมเฟอย ตองค านงถงความคมคาในการใชทรพยากร โดยการน าสงทเหลอใชหรอสงทไมมประโยชนแลวมาดดแปลงซอมแซม และแกไข เพอการท าสงทไมมคณคาใหมคณคามากขน 5) มความขยนและอดทน ในการท างานเราจะตองมความมงมนตองานทเรารบมอบหมาย เพองานนนบรรลเปาหมาย ตามทไดตงไว เมอพบปญหาหรออปสรรคในการท างานใหน าปญหาหรออปสรรคนนมาปรบปรงและแกไขใหดยงขน 6) มความรบผดชอบ ในการท างานเราจะตองมความรบผดชอบตองานทไดรบมอบหมายผรวมงาน ลกคา สงคม และสงแวดลอม โดยใชวตถดบทมคณภาพมาผลตสนคา รวมทงไมท าลายทรพยากร ธรรมชาตและสงแวดลอม 7) มความตรงตอเวลา เปนวนยพนฐานในการท างาน มความตรงตอเวลา ไมมาท างานสายและตองสง


88

งานทไดรบมอบหมายตามก าหนด เพราะถาเราไมสงงานตามก าหนดท าใหผทท างานตอจากเราไดรบผลกระทบ และท าใหงานนนไมส าเรจตามเปาหมายทวางไว สรางความเสยหายตอองคกร 8) มการประกอบอาชพทสจรต ในการท างานเราจะตองเลอกประกอบอาชพทสจรตไมท าใหผอนไมเดอดรอน ไมเปนภยตอสงคม ซงสงคม ซงสงคมทยอมรบอาชพนนเปนอาชพทสจรต และคนทวไปเลอกทจะประกอบอาชพนน จงเรยกไดวาเรามการเลอกประกอบอาชพทสจรต


89

เรองท 10.2 ควำมซอสตย สจรต ของผประกอบอำชพ มควำมซอสตยสจรต ความซอสตยสจรตเปนมลทจะถางทางไปสคณธรรมขออน ๆ ความซอสตยสจรตนนตองประกอบดวยกาย วาจา และใจ ผทมความซอสตยสจรตยอมเปนทเชอถอของคนทวไป เปนสงส าคญยงในการท างาน และการประกอบอาชพทกอาชพ มควำมขยนหมนเพยร ความขยนหมนเพยรเปนคณธรรมส าคญในการกระท ากจการงาน ทงปวงใหประสบความส าเรจ ผทตงมนอยในความขยนหมนเพยรยอมแสวงหาความรใสตนอยเสมอ ประกอบกจการงานใด ๆ กไมยอทอตออปสรรคและความยากล าบาก กจการงานตาง ๆ ยอมส าเรจลลวงไปดวยด บคคลใดมความขยนหมนเพยรกยอมมความเจรญในชวต หนวยงานใด สงคมใดมคนทขยนหมนเพยรมาก ๆ หนวยงานนน สงคมนนกคงจะมแตความกาวหนามนคง มควำมเมตตำกรณำ ความเมตตากรณาเปนคณธรรมทอยใน “พรหมวหารธรรมส” อนเปนธรรมของผทเปนใหญหรอหวหนาและบคคลทวไป หากโลกมนษยอยรวมกนโดยใชหลกเมตตาธรรม เชอวามนษยและสรรพสตวทงหลายยอมอยรวมกนดวยความสงบสข ดงค ากลาวทวา “เมตตาธรรมค าจนโลก” มควำมกตญญกตเวท ผทมความกตญญกตเวทยอมเปนทยกยองสรรเสรญของเทวดา และมนษย ผทยดมนปฏบตเปนนจยอมมความเจรญในชวต ไดชอวา เปนคนด ดงค ากลาวทวา “ความกตญญ เปนเครองหมายของคนด” ความซ อสตยส จร ต ส าหรบผ ประกอบการท เก ยวของกบการด า เนนกจการงานอาชพตางๆ กระบวนการบรการจะตองตดตอกบผรบบรการกลมเปาหมายโดยตรง และถอวาเปนรบบรการคนสดทายถาหากขาดจรยธรรมแลว จะสงผลกระทบโดยตรงแมกระทงการใชเลหเหลยมเพอทจะให ไดผลตอบแทนทสง เชน การดดแปลงเครองชง ตวง วดน าหนก การปลอมปนสนคาเพอจ าหนาย การลดปรมาณสนคาลงบางสวนหรอฉวยโอกาสกกตนสนคาเพอจ าหนายในราคาสงกวาเดมในภาวะขาดแคลน ท าใหผรบบรการเสยโอกาสหรอผลกระทบจากความซอสตยสจรต จะสงผลเสยหายในระยะยาวตามมาเรองชอเสยงในทสดเปนอปสรรคส าหรบความเจรญรงเรองของกจการในอนาคต ผประกอบการจะตองตระหนกในเรองของความซอสตยสจรตมากทสด เพราะกจการมความซอสตยสจรตจะเกดความไววางใจจากลกคารวมทงผทมสวนเกยวของกบการด าเนนกจการ และจะเปนพนฐานของอนาคตดานความกาวหนาของกจการ หากไมมความซอสตยสจรตจะเปนพนฐานของจรยธรรมดานลบตามมาของผประกอบการเองดวย ดงนน ผประกอบการทตองการความกาวหนาเจรญรงเรองของตนเองและสงผลใหเกดเปนภาพลกษณท ดส าหรบทายาทในอนาคตจะตองยดหลกการขอน ไว เปนคณธรรมประจ า ใจ ด งค ากล าวท ว า “ซอกนไมหมด คดกนไมนาน” หรอไมจะเปนดานวตถดบในการผลตไมควรมองขามเรอง คณภาพและปรมาณทเหมาะสมและไดสดสวน


90

เรองท 10.3 ควำมขยน อดทน ของผประกอบอำชพ "ควำมขยน" หรอความเพยรในตวบคคลนน เปนรากฐานของการแสดงออกถงการ "ใชสตปญญา ปญญาในบรบททมการเสาะหาเหตผล ความขยนในระดบสงสด คอ ความขยนขนอดม หรอระดบของ "ความอตสาหะ" ..และเปนรากของค าวา "อตสาหกรรม” ซงในความเปนจรงแลว อตสาหการ, อตสาหกรรม จะมประเภททใชทกษะฝมอมนษยลวน ๆ รวมอยดวย แตดเหมอนสงคมไทยปจจบนนเลอกจะเขาใจค านไปโดยปราศจากมตของมนษย ซงนสะทอนไปถงมตทางมานษยวทยา, สงคมวทยา อยางมนยยะส าคญ ความอดทน คอ การหามจตใจ เมอไดพบกบเหตการณอนจะกอใหเกดเรอง หรอแสดงกรยาทไมดออกมา ตองมความอดทน ไมหนหนพลนแลน เชน อดทนตอความยากล าบากในขณะทท าการงาน ไมเหนแกความหนาว ความรอน เชาสายบายค า อดทนตอความเจบไขไดปวย ไมทรนทรายจนเกนไป และอดทนตอความเจบใจในเมอคนอนท าสงทไมนาพอใจใหแกตน ไมดวนโกรธ ขนตธรรม คอ ควำมอดทน ทำนจ ำแนกไว 3 ประกำร คอ ประการท 1 อดทนตอความยากล าบาก หมายความวา อดทนตอทกขเวทนาทเกดจากความเจบไขไดปวย เพราะทกชวตทเกดมาแลว ยอมไมพนจากความแก ความเจบ และความตายไปได จ าตองประสบพบกบบคคลทกประเภท ไมวาจะยากจน หรอ ร ารวยกตาม ลวนแลวแตไดพบดวยกนทงนน ประการท 2 อดทนตอความตรากตร า หมายความวา อดทนตอความทกขยากจากการท างาน เพราะคนทกคนจะสามารถด ารงชวตอยได กเพราะอาศยอาหาร เครองนงหม ทอยอาศย และยารกษาโรค ซงบคคลจะไดสงเหลานมาเปนเครองเลยงชวต กจะตองขยนประกอบอาชพการงาน แตถาบคคลเปนผเกยจคราน ไมประกอบการงาน กจะมความเปนอยอยางล าบาก หากมความขยนหมนเพยร ไมเกยจครานแลว กจะหาทรพยได ดงพทธพจนทวา บคคลผมหนาท หมนขยนท าสมควร ยอมหาทรพยได" เมอมหนาทการงานแลว ควรเปนผขยนหมนเพยร ท าใหเหมาะสมกบหนาท ไมทอดทงการงานทไดรบมอบหมาย แตควรเพยรพยายามท าใหเตมก าลงความสามารถและสตปญญา การประกอบอาชพการงานนน ยอมประสบกบอปสรรค ทานทมปญญาสามารถ ตองการทจะไดรบประโยชนและความสข กไมควรทอดทงหรอทอถอย ควรใชความอดทนเปนเบองหนา กจะส าเรจลลวงไปได ประการท 3 อดทนตอความเจบใจ หมายความวา อดทนตอความโกรธทมากระทบกระทง เพราะบคคลทกคน จะอยคนเดยวล าพงไมได ตองอาศยอยรวมกน เปนหมคณะ เปนครอบครว ตลอดถงเปนประเทศชาต บคคลผอยรวมกนเชนน บางครงอาจมความกระทบกระทงกน ทะเลาะววาทบาดหมางกนบาง เพราะตางกมกเลสอยดวยกนทงนน ถาหากฝายใดฝายหนงขาดความอดทนแลว ความทะเลาะววาทบาดหมาง กจะแตกแยกแผขยายกวางออกไป จนท าใหเสยหนาทการงานได เมอเปนเชนน ประโยชนสขกจะไมเกดขน ดงนน ผทมขนตธรรม คอ ความอดทน เปนผปราศจากเวร นอกจากจะเปนทรกใครนบถอส าหรบมนษยทงหลายแลว ยงเปนทรกใครนบถอของทวยเทพเทวดาท งหลาย ยอมสามารถน าประโยชนสขมาใหแกตนเองและคนเหลาอนไดอกดวย


91

เรองท 10.4 ปญหำดำนกระบวนกำรผลตเหดฟำง ปญหำและอปสรรคในกำรเพำะเหดฟำง การเพาะเหดฟาง อาจเกดปญหาดานคณภาพท าใหไดเหดฟางไมตรงกบความตองการของตลาดหรออาจท าใหไมมดอกเหดเกดขนเลยท าใหผเพาะเหดฟางหลายรายเกดภาวะขาดทน และเลกท าอาชพเพาะเหดฟางไปเลยกม ดงนนการเพาะเหดฟางจงจ าเปนตองศกษาและท าความเขาใจ ซงปญหาและอปสรรคดงกลาวมหลายลกษณะดงน 1. ดอกเหดเกดเรวมำก ดอกเหดฟางเกดขนเรวมากภายใน 4-5วนหลงจากโรยเชอเหด เกดจากการน าเชอทมอายมาก หรอเชอแกมาท าการเพาะเหด ซงผเพาะเหดควรสงเกตทถงเชอเหดฟางวามดอกเหดเลกๆเกดทในถงเพาะเหดหรอไม ถามกไมควรน ามาเพาะเหด นอกจากจะท าใหเกดดอกเหดฟางเรวแลวยงท าใหผลผลตต า ดอกเหดฟางทไดยงมขนาดเลกและเบา ฝองาย ดงนนผเพาะเหดควรเลอกเชอเหดทเหมาะไมแกหรอออนเกนไปมาเพาะเหดฟาง จะสงเกตไดจากเสนใยเหดเพงจะเจรญเตมถงพอด ลกษณะเสนใยขาวหยาบเหนไดชดเจน 2. เหดนอค ซงเกดจากการทเสนใยเหดในระยะวนท 3-4หลงจากโรยเชอเหดฟางแลว ไมยอมรวมตวตวกนเปนดอกเหด หรอทในกลมผทนยมเพาะเหดฟางเรยกวา “เหดนอค” อาจเกดจาก - เชอใยเหดเปนหมน เกดจากขนตอนการผลตเชอเหด ควรน าเชอเหดจากแหลงผลตทเชอถอไดมาเพาะ - อากาศ ในโรงเรอนเพาะเหดไมบรสทธมกาซคารบอนไดออกไซดมากเกนไป ควรหาทางระบายอากาศและเพมออกซเจนเขาไป - อณหภมในโรงเรอนเพาะเหดสงเกน 35 องศาเซลเซยส ตองระบายอากาศและรดน าตามพนและรอบๆโรงเรอนเพอใหอณหภมลดลง - แสงสวางไมเพยงพอ การทเสนใยจะรวมตวและเกดเปนดอกเหดฟางไดนนจ าเปนตองมแสงสวางทเหมาะสม เพอใหเสนใยพฒนาและกอตวขนเปนดอกเหดฟาง ควรเพมแสงสวางโดยตดหลอดไฟฟาเขาไป เพอแกปญหาไมใหโรงเรอนมดทบจนเกนไป 3. ดอกเหดไมโต เกดดอกเหดขนาดเลกเตมไปหมดแตดอกเหดแคระแกรนไมโต มสาเหตดงน - เชอเหดออนแอ เสอมคณภาพเนองจากมการตอเชอเหดมาหลายครง - โรยเชอเหดฟางมากเกนไป การโรยเชอเหดหลายทานอาจเขาใจวาการโรยเชอเหดฟางมากจะท าใหผลผลตมากตามไปดวย แตลพธกลบท าใหเหดดอกเลกและไมโต ทางแกคอใชมอลบเบาๆใหเหลอดอกเหดนอยลง และการโรยเชอครงตอไปใหลดปรมาณลง 4. ดอกเหดฝอ เกดดอกเหดเลกๆแลวไมเจรญเตบโตฝอตำยเสยกลำงคน - เชอเหดแกเกนไป การน าเอาเชอเหดฟางทแกเสอมคณมาเพาะเหดฟางท าใหดอกเหดไมโตและฝอตายในทสด - เกดจากการตดเชอโรค ในโรงเรอนเพาะเหด จงควรดแลและท าความสะอาดโรงเรอนและชนวางเหดอยาสม าเสมอ - แมลงเขากดกนเสนใยเหด เนองจากโรงเรอนสกปรก 5. ดอกเหดโตแตไมดก - เชอเหดไมไดคณภาพ ออนเกนไป หรอมการถายเชอเหดมาหลายครง 6. ดอกเหดขนไมสม ำเสมอทกชนทโรยเชอเหด - อากาศภายในโรงเรอนไมพอ ควรเจาะรระบายอากาศเพม - ความชนในโรงเรอนไมสม าเสมอ ควรปรบความชนใหเหมาะสม

http://hedsiam.blogspot.com/2013/11/blog-post.html


92

7. ผวดอกเหดไมเรยบ - อากาศในโรงเรอนไมเพยงพอมกาซคารบอนไดออกไซดมากเกนไป ควรระบายอากาศออกเปนระยะๆ เพอใหเหดไดอากาศบรสทธ 8. ดอกเหดเสยหำยจำกแมลง - เกดจากโรงเรอนไมสะอาดเปนแหลงสะสมของแมลง ควรรกษาโรงเรอนใหสะอาดอยเสมอ จะเหนไดวาการเพราะเหดฟางไมยากอยางทคดกนหากเรยนรและท าความเขาใจปญหาและอปสรรคตางๆกจะสามารถแกไขโดยงาย และไดผลผลตตามตองการ


93

เรองท 10.5 ปญหำและอปสรรคในกำรเพำะเลยง ปญหำและอปสรรคในกำรเพำะเลยง เกษตรทคดจะเปนผเพาะเลยงเหดฟางรายใหม อาจจะพอเหนปญหาและอปสรรคในการเพาะเลยงบางแลว แตอะไรกตามทปญหามาก ผลตอบแทนกสงตามปญหาและอปสรรค ซงตองยอมรบวาผลตอบแทนทสง เปนแรงจงใจทด อกอยางหนง ถามความมงมนและตงใจจรงทจะสรางอนาคต ไมมปญหาหรออปสรรคใดทแกไขไมได ดงนน ถาผานอปสรรคตาง ๆ ไปได คณกจะเปนผประสพผลส าเรจไดในอนาคต ปญหาและอปสรรคในการเพาะเลยง ดงน 1. วธการเพาะเลยงและขนตอนการเพาะเลยง สวนใหญจะไดรบการอบรมเปนขนตอนทตายตว แตถาสงแวดลอมเปลยน ท าใหมปญหาตามมาหลากหลาย และถาไมมความรในเชงทฤษฏ กจะไมเขาใจเหตผล ท าใหปญหาเดม ๆ เกดขนโดยไมไดแกไข 2. ในภาคทฤษฏ มการทดลองในเชงภาคปฏบตมามากแลว ไมมความจ าเปนใด ๆ ทจะตองท าการทดลองลองถกลองผดอก เพราะจะท าใหเกดผลเสยหายเพมขน 3. ในการเรมตนหาประสบการณท างานจรง จะเกดปญหาขนมาก และเปนอะไรทคาดไมถง อนเนองจากการรเทาไมถงการณ หรอคดไปเองวาเปนเชนนน แตพอท างานจรง จงเหนปญหาแลวจงเขาใจวาไมใช เชน ตอนไปดการเพาะเลยงตามทตาง ๆ จะไมมผอบรมรายใด ใหความส าคญในเรองเตาทใชใน การอบไอน า ทงนเพราะมนไมใชขนตอนการเพาะเลยง แตการสรางเตา ถาผดไปจะท าใหตนทนเชอเพลงสงมาก หรอไมถาไมสามารถท าความรอนไดพอ กจะท าใหผลผลตเสยหาย คดวางายและไมมอะไร แตจรงๆ แลวเ ต า เ ป น ห ว ใ จ ข อ ง ก า ร เ พ า ะ เ ล ย ง เ ห ด อ ย า ง ห น ง เ ล ย ถ า ไ ม ถ ก ต อ ง ก ไ ม ม โ อ ก า ส ส า เ ร จ 4. ในระหวางหาประสบการณ ผลผลตทไดจะนอย ท าใหหาแหลงขายไดยาก แตถาท างานเขาทแลว มผลผลตทมากพอ แนนอนและสม าเสมอ คณกจะไมมปญหาเรองการขายผลผลต ตรงกนขามจะมผค าประกนราคารบซอใหคณเลยละ และยงมารบซอถงทอกดวย ขอดของกำรเพำะเลยง 1. ไมมปญหาในเรองราคาผลผลตตกต า ไมวาเศรษฐกจจะตกต าอยางไร เหดกยงคงขายด เหดฟางราคาสงเทาไร กยงคงมผจ าเปนตองใชเปนวตถดบในรานอาหาร ไมมปญหาขายผลผลตไมได 2. ถามผลผลตสม าเสมอ จะไดราคาขายทตายตว ผซอบางรายรบประกนราคาขนต าใหคณทงป และในชวงทเหดราคาสง (บางครง กก. 90-100 บาท จากปกต 55-60 บาท) ถามความรในการเพาะเลยงเพยงพอ จะยงมรายไดสงขนไปอก 3. เหดฟาง ถาท าเพมไดเทาไร ขยายก าลงการผลตไดเทาไร มคนรบซอ รบไมจ ากดจ านวน เพยงมเงอนไขเดยว คอตองท าใหไดปรมาณสม าเสมอ 4. หากมความรและประสบการณเพยงพอ อาชพเพาะเหดฟาง จะเปนอาชพหนง ทไมมโอกาสขาดทน ไมวาจะมเงอนไขใด ๆ ทงสน


94


ใหผเรยนตอบค ำถำมตอไปนใหไดใจควำมทถกตอง 1. ผเรยนใชหลกธรรมอะไรมาใชในการด าเนนชวตจงอธบาย ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. ผเรยนใชหลกธรรมอะไรในการประกอบอาชพของตนเองเพอจดมงหมายคอความส าเรจของงาน ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3. ใหผเรยนยกตวอยางปญหาในดานกระบวนการผลตการเพาะเหด มา 2 หวขอ และอธบายสภาพปญหาและบอกวธการแกไข …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 4. ทานจงบอกปญหาดานการตลาดของเหดฟาง มา 2 ขอ จงอธบายพรองบอกแนวทางการแกไขปญหาอยางไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………


95

บรรณำนกรม

กำรเสรมสรำงทกษะชวตตำมจดเนนกำรพฒนำคณภำพผเรยน ระดบประถมศกษำและ มธยมศกษำ. (2554). กรงเทพมหานคร: โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จ ากด.

กำรเพำะเหดฟำง. (2531). กองบรรณาธการกลมบณฑตเกษตรอาสา. กรงเทพมหานคร.

ปญญา โพธฐตรตน. (2532). เทคโนโลยการเพาะเหด: ภาควชาเทคโนโลยการผลตพช คณะเทคโนโลย การเกษตร สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลา เจาคณทหารลาดกระบง.

บญสง วงศเกรยงไกร. เอกสารเผยแพรการเพาะเหดฟาง ชมรมนกเพาะเหดแหงประเทศไทย

ดพรอม ไชยวงศเกยรต. กำรเพำะเหดฟำงในโรงเรอน. กรงเทพมหานคร.

อจฉรา พยพพานนท. เพำะเหดฟำงแบบอตสำหกรรม. กองวจยโรคพชและจลชววทยา กรมวชาการเกษตร หนงสอกสกร ปท 61 ฉบบท 4 2534. น. 311-313


96

คณะผจดท ำ ทปรกษำ นางสนนท นาหลวง ผอ านวยการ กศน.อ าเภอดอยหลอ คณะผจดท ำและเรยบเรยง นางบวแกว ดใจ ครช านาญการ กศน.อ าเภอดอยหลอ นางศรพร นามวงค ครอาสาสมครฯ กศน.อ าเภอดอยหลอ นายปญญพฒน วงนยม ครอาสาสมครฯ กศน.อ าเภอดอยหลอ นางประภาศร ตาแพร ครอาสาสมครฯ กศน.อ าเภอดอยหลอ นายคะนองเดช ดใจ คร กศน.ต าบลสองแคว กศน.อ าเภอดอยหลอ นางฐานธญพมพ พฒศร คร กศน.ต าบลดอยหลอ กศน.อ าเภอดอยหลอ นายวฒชย พรมมาหลา คร กศน.ต าบลสนตสข กศน.อ าเภอดอยหลอ นางสาวนนทพร ผดนอย คร กศน.ต าบลยางคราม กศน.อ าเภอดอยหลอ


97

คณะบรรณำธกำร/ปรบปรงแกไข

ทปรกษำ

นายศภกร ศรศกดา ผอ านวยการส านกงาน กศน.จงหวดเชยงใหม นางมนา กตชานนท รองผอ านวยการส านกงาน กศน.จงหวดเชยงใหม คณะบรรณำธกำร/ปรบปรงแกไข

นางสาวมนทกา ปอนตะ ผอ านวยการ กศน.อ าเภอแมอาย ประธานกรรมการ นางนชล สทธานนทกล ครช านาญการพเศษ กศน.อ าเภอสนปาตอง กรรมการ นางยพด ดวงค า ครช านาญการ กศน.อ าเภอสนทราย กรรมการ นางพรวไล สาระจนทร คร คศ.1 กศน.อ าเภอเมองเชยงใหม กรรมการ นายสมย รกรวม คร คศ.1 กศน.อ าเภอแมออน กรรมการ นายทวช กนธะค า คร คศ.1 กศน.อ าเภอแมอาย กรรมการ นายสมชาย วงศเขยว ครอาสาสมครฯ กศน.อ าเภอดอยสะเกด กรรมการ นางธเนตรศร บญหมน คร กศน.ต าบล กศน.อ าเภอสารภ กรรมการ นางประกายมาศ เขมกาอมพร คร กศน.ต าบล กศน.อ าเภอสารภ กรรมการ นายทนง อนทรตน คร กศน.ต าบล กศน.อ าเภอสนก าแพง กรรมการ นายจกรกฤษณ ปก า คร กศน.ต าบล กศน.อ าเภอแมแตง กรรมการ นางสาวดารกา ชยแกน คร กศน.ต าบล กศน.อ าเภอสนปาตอง กรรมการ นายศภฤกษ ศรธนาสรรค คร กศน.ต าบล กศน.อ าเภอสนปาตอง กรรมการ นายธนภม ชมภรตน คร กศน.ต าบล กศน.อ าเภอสนปาตอง กรรมการ นายดนพงษ บรณะพมพ คร กศน.ต าบล กศน.อ าเภอหางดง กรรมการ นางศาธมา ศรนา นกวเคราะหนโยบายและแผน ส านกงาน กศน.จงหวดเชยงใหม กรรมการและเลขานการ

v รายวิชาเลือก การเพาะเห็ดฟาง ·...

Documents