Start: Water

Stuwdammen in Turkije

In Z.O. Turkije groot stuwdammenproject.

Nadelen:Bewoners moeten hun ‘geboortegrond’ verlaten

Voordelen:- Irrigatiewater voor boeren- Energie van waterkrachtcentrales (welvaartgroei komst van industrie)- Voldoende drinkwater

Wegen de voordelen op tegen de nadelen?

Weer en klimaat

Hoofdstuk 2

Weer en klimaat

in Spanje

2.1 Spanje, land van verschillen

Veel hoogteverschillen

● Spanje: 13x zo groot als Nederland en 47 miljoen inwoners. Bestaat uit het vaste land en twee eilandengroepen. In de:Middellandse Zee: de BalearenAtlantische Oceaan: de Canarische Eilanden

● Grootste deel van Spanje > 500 meter.Smalle stroken aan kust < 200 meter.

■ Binnenland is een hoogvlakte: de Meseta (600 en 800 meter).

■ Spanje kent vier hooggebergten:In het Noorden: Pyreneeën en Cantabrisch GebergteIn het zuiden: Sierra NevadaCentraal op de Meseta: Kastiliaans Scheidingsgebergte

■ Aan de oost- en zuidkust zijn diverse middelgebergten.

2.1 Spanje, land van verschillen

Overgangsgebied: van koel naar heet

● Hoe zuidelijker je in Spanje komt, des te heter het wordt.Dit heeft twee oorzaken:

● Door de breedteligging is de zoninvalshoek groter dan in Nederland.

■ In de winter ligt dit hogedrukgebied zuidelijker. Het heeft dan geen invloed op het weer in Spanje.

Onder invloed van lage luchtdrukgebieden heeft Spanje in de winter regenachtig weer.

● In de zomer ligt Spanje onder invloed van hoge drukgebieden. Door dit Azorenhoog krijg je dalende lucht, wolken lossen op en hierdoor valt er in zomer nauwelijks regen.(Lekker warm weer.)

2.1 Spanje, land van verschillen

Overgangsgebied: van nat naar droog

● Overal in Spanje is de zomer de droogste periode.De lengte van deze droge periode neemt van NW naar ZO toe.

■ Door de ligging van de kustgebergten is er in het binnenland weinig invloed van de zee. Dus ook minder neerslag.Spanje is opgedeeld in het groene

noordelijke deel en het droge zuidelijke deel.

● Neerslag ontstaat door:1. Opstijgende lucht bij gebergten (stuwingsregen)2. Grote hitte (stijgingsregens)3. Botsing van warme en koude lucht (frontale neerslag)

● In berggebieden vaak neerslag aan één kant van de berg. De windkant is de loefzijde, de windluwe kant is de lijzijde.

2.2 Land van verschillende klimaten

De klimaten van Spanje

● Spanje kent verschillende klimaten.

● Het noorden en noordwesten heeft een gematigd zeeklimaat.Neerslag in alle jaargetijden, temperaturen iets hoger dan in Nederland.

● De Balearen, de oost- en de zuidkust hebben een Middellandse Zeeklimaat.Het Azorenhoog zorgt ervoor dat depressies wegblijven. Droog , onbewolkt en warm

zomerweer.De meeste neerslag valt in de zachte winters.

■ Hier heeft het Azorenhoog minder invloed dan in het zuiden. Gevolg meer aanlandige vochtige wind.

2.2 Land van verschillende klimaten

De klimaten van Spanje

● Door de ligging van de gebergten is de invloed van de zee op het binnenland gering. Hete zomer en vrij koude winters (ook door de hoge ligging). Hierdoor heeft het binnenland een landklimaat.

● In het gebied rondom Alméria valt weinig neerslag: steppeklimaat.

■ Het klimaat van Canarische eilanden wordt beïnvloed doordat ze in de oceaan liggen.

In de winter is het er vaak warmer dan aan de Spaanse costa’s, in de zomer is het er vaak koeler.

● De Pyreneeën heeft een hooggebergteklimaat. Op kleine afstand zijn er grote temperatuurverschillen. Eeuwige sneeuw op de toppen en prettige temperaturen in de dalen.

2.2 Land van verschillende klimaten

Waterprobleem Spanje: te veel of te weinig

● Waterproblemen komen voort uit de kenmerken van de neerslag in Spanje.

● De neerslagverdeling over het land is erg ongelijk.

● Neerslag is ongelijk verdeeld over het jaarIn zomer is het droog → watertekortHerfst en winter (soms) veel regen → overstromingen

● Overstromingen door perioden met hoge neerslagintensiteit.In enkele uren kan de helft van de jaarlijkse neerslag vallen.De grond neemt water dan nauwelijks op.Grote piekafvoer voor de rivieren met overstromingen als gevolg.

● Neerslag zeer wisselvallig. Voor de landbouw is dit een groot probleem.

2.2 Land van verschillende klimaten

Problemen en oplossingen

● Verdamping in de zomer en de ongelijke neerslagverdeling zorgen voor watertekorten in grote delen van Spanje.

● Overal in Spanje zijn stuwdammen in rivieren gebouwd.Veel van dit water uit de stuwmeren wordt voor de landbouw gebruikt.

● Door de hoge verdamping is de nuttige neerslag gering.In grote delen van Spanje is er nauwelijks aanvulling van het grond- en oppervlaktewater.

● Aanvoer van water via kanalen en pijpleidingen. Bijvoorbeeld water van de Taag naar Segura (het kurkdroge zuiden).

2.3 Klimaat en plantengroei

Invloed klimaat op plantengroei

● Het klimaat en de bodem bepalen welke planten er kunnen groeien.

● Het noorden heeft een gematigd zeeklimaat hierdoor groeit hier een gemengd loofbos. Waar dit is gekapt, liggen akkers en weiden.

● Aan de zuidkust valt minder neerslag, hier groeit vooral de altijd groene mediterrane vegetatie.

Aan de zuidoostkust valt soms jaren na elkaar weinig neerslag. Hier is steppe- en woestijnvegetatie.

● Pyreneeën: hooggebergtevegetatie.

2.3 Klimaat en plantengroei

Invloed klimaat op plantengroei

● Pyreneeën: hooggebergtevegetatie.

■ Elke 100 meter hoger wordt het 0,6 ˚C kouder. Hierdoor zijn er op korte afstand veel verschillende vegetatiegordels.

5. Eeuwige sneeuw4. Kale rots 3. Almen of bergweiden2. Naaldwoud1. Loofbos

2.3 Klimaat en plantengroei

Droogteproblemen

● De oorspronkelijke begroeiing is veelal verdwenen.De bevolking heeft het gebruikt als bouwmateriaal of brandhout.Ook door bosbranden gaat de natuurlijke begroeiing verloren.

● Ontbossing kan tot verwoestijning leiden.

● Toenemen van het zoutgehalte in de bodem noemen we verzilting.Dit komt door onzorgvuldige irrigatie.Te veel aan irrigatiewater lost zouten opin de bodem. Door verdamping gaat het water weg en slaat het zout neer.

■ Verzilting kan voorkomen worden door:precies genoeg water voor de planten te gebruiken (druppelirrigatie).of door overtollig irrigatiewater ondergronds (drainage) af te voeren.

2.3 Klimaat en plantengroei

Droogteproblemen

● De zomer is de droogste periode.In de zomer is de vraag naar water ook het grootst.Veel water nodig voor:- landbouw- bevolking- toerisme

Oppompen van grondwater leidt tot:- daling van de grondwaterspiegel- verdroging

■ Steeds vaker maakt men gebruik vanontziltingsinstallaties. Van zout zeewater maakt men zoet water.

2.4 Neerslag en landbouw

Tweedeling landbouw

● Door de droogte volgende tweedeling:- Landbouw zonder irrigatie- Landbouw met irrigatie.

● Een groot deel van Spanje (40% ) is erg geschikt voor landbouw.Steile hellingen en onvruchtbare bodems zijn alleen te gebruiken voor extensieve veeteelt.Van de grond is 8% totaal ongeschikt: te bergachtig, te droog of de

bodem is onvruchtbaar.

2.4 Neerslag en landbouw

Landbouw zonder irrigatie

● Op de Meseta vind je veel droge (niet geïrrigeerde) akkerbouw:- wintertarwe - wintergerstHet wordt in herfst gezaaid;

planten profiteren van de herfst- en winterneerslag.

● In gebieden waar niet of nauwelijks geïrrigeerd wordt, vind je:- akkerbouw - extensieve veeteelt

■ Nadelen:- lage productie- kans op erosie als terrein braak ligt- weinig werkgelegenheid

2.4 Neerslag en landbouw

Landbouw zonder irrigatie

● Op steilere hellingen en onvruchtbare bodems vind je vaak druiven en olijf- en notenbomen (wal-, hazel- en pistachenoten).

Bij voldoende neerslag ook vruchtbomen (appels, peren en pruimen).

■ In droge gebieden komt extensieve veeteelt voor.

Op de uitgestrekte vlakten zie je schapen en vleeskoeien.

● In het vochtige noordwesten voldoende neerslag voor intensieve landbouw.

- melkveeteelt- akkerbouw (zoals in Nederland).

2.4 Neerslag en landbouw

Landbouw met irrigatie

● Door irrigatie is het mogelijk om andere gewassen te verbouwen.- citrusfruit (sinaasappelen,

citroenen en mandarijnen)- katoen, rijst en pinda’s - andere tuinbouwproducten(aubergines, paprika’s en tomaten)

● Door irrigatie is de boer minder afhankelijk van de neerslag.Irrigatie is kapitaals- en arbeidsintensief.Dit wordt terugverdiend omdat per jaar meer oogsten mogelijk zijn (3-5).

■ Tuinbouwgebied rondom Almería.Tuinbouw hoge opbrengsten door:droge, warme omstandigheden, druppelirrigatie en plastic kassen.

2.5 Bronnen: Steeds extremer

Mogelijke klimaatveranderingen tussen 1990 en 2100

2.5 Bronnen: Steeds extremer

Heter en droger enVeranderingen in de landbouw

Klimaatverandering betekent ook verschuiving van de klimaatzones.Dit betekent dat droge gebieden nogdroger worden. Grotere gebieden inSpanje zullen verwoestijnen.

Voor de landbouw betekent dit dat er meer geïrrigeerd moet worden.Maar waar haal je het water vandaan?

Er zal beter waterbeheer nodig zijn.

2.5 Bronnen: Steeds extremer

Gevolgen voor de gezondheid enKlimaatgebonden ziekten en plagen

Hoge temperaturen hebben gevolgen voor de gezondheid.Meer mensen sterven aan:- Hart en vaatziekten- Luchtweg aandoeningen- Huidkanker (meer uv-licht)

Daarnaast krijgen we te makenmet voor ons nieuwe ziekten als:- Malaria- Dengue (knokkelkoorts)

De geïnfecteerde muggen kunnen overleven in warmere gebieden.

2.5 Bronnen: Steeds extremer

Nieuwe mogelijkheden

Door de verschuiving van klimaatzones, kan het in de toekomst in Spanje te warm zijn om prettig op vakantie te gaan.

Gebieden aan de Noord- en Oostzeezijn wellicht in de toekomst aantrek-kelijker.

Misschien ga je zelfs wel op zon-vakantie naar Noord-Finland.