CMYK

Botim i shoqatave mjedisore “Ekolëvizja” Nr. 101, viti i katërt i botimit, 12 QERSHOR 2009 Çmimi: 40 LEKË

www. ekolevizja. org

Pas përfundimit të shpërndarjes së koshave për mbledhjen e mbetjeve plastike në shkollat e përfshira nëprojektin “ SHQIPERIA IME E PASTER DHE E BUKUR “, ka filluar grumbullimi dhe transorti për riciklim i tyre.Punë e mirë po bëhet në të gjithë rrethet, por dallohen shkollat e Shkodrës “ Ismail Qemali “, ”Ndre Mjeda”dhe

“Branko Kadia”, “Skenderbeg “dhe “Ndoc Mazi” dhe koordinatorja për këtë rreth zj. Dhurata Bushati.

Ky numur i gazetës “ Ekolëvizja “ është kontribuarfinanciarisht nga Klubi Ekologjik Shqiptar - Krujë me presidentzotin Muharrem Goci. Kjo shoqatë, anëtare e Grupimit “ Ekolëvizja“ që në themelimin e tij në 2003, është një nga nga shoqatat mëaktive të grupimit dhe me një veprimtari të gjerë mjedisore nëShqipëri dhe Greqi, Austri, Itali, Kosovë, Maqedoni, Kosovë, Rumanietj. Zoti M. Goci është gjithashtu bashkëautor në punimin “Strategjia e organizatave jo-qeveritare mjedisore Shqiptare ”.

Në vazhdim të zbatimit të projektit “Shqipëria ime e pastër dhe e bukur “ ,Qendra e Grupimit “ Ekolëvizja “ organizoi

RICIKLIMI DHE BIZNESIRICIKLIMI DHE BIZNESIRICIKLIMI DHE BIZNESIRICIKLIMI DHE BIZNESIRICIKLIMI DHE BIZNESInjë tryezë të rrumbullakët me përfaqësuestë pushtetit lokal të Tiranës e të biznesittë riciklimit në Shqipëri . Problemet që ushtruan për diskutim në këtë tryezë ishintë lidhura me zbatimin praktik të projektit“ Shqipëria ime e pastër dhe e bukur “ ,por dhe me problemet e riciklimit nëvend , të kuadrit ligjor , mundësive përsensibilizim të komunitetit , politikave tëpushtetit lokal dhe biznesit për hapjen evendeve të reja të punës , rritjen epastërtisë në qytete etj ..

Lexo fq. 5

Nga Fatos LubonjaShpresën se e mira nuk është tretur fare nga jeta jonë.

Liqeni dhe gjelbërimi rreth tij, ndonse i ndotur, gjithnjë emë i ndotur e nëpërkëmbur, mbetej atje për të na thënëse, megjithëse na kanë ndodhur gjithë këto të këqija,megjithëse na kanë hedhur kaq shumë helm në jetë, prapna ka mbetur diçka e mirë tek e cila mund të shpresojmë.

LIQENI JEMI NE

Lexo fq. 3

2

Ish-Kombinati i Tekstileve dotë shndërrohet në park çlodhjeje.Ky vendim i marrë nga Bashkiae Tiranës përfshin nje ndërhyrjerehabilituese dhe ngritjen e njëparku të ri çlodhes për banorët.Fasadat e ish-kombinatit mbartinvlera historike dhe arkitektonike,

me elemente dekorative dhesiperfaqja totale e tyre prej 3200metra katrore do tërikonstruktohet.

Ky projekt përfshin edherikualifikimin urban të hapësiravepublike në zonë, aq më tepër qëështë dhe një hyrje në Tiranë.Hapësira është krejtësisht eamortizuar dhe jashtë çdo llojfunksioni. Ndërhyrja do tëpërfshijë transformimin e 5500metrave katrore në sipërfaqe tëgjelbër dhe për këmbësorët. Rreth

Kohët e fundit, banoret qejetojne pranë gjate liqenit teShkodres, po ngrenë shqetesiminpër ndotjen e liqenit. Me fillimin everës dhe të larjes në liqen,sidomos tek fëmijët, janë shfaqursëmundje lëkure, puccra dhe tëkruajtura. Ata këtë problem ja venëndotjes së ujrave nga derdhjet qëbën në liqen kombinati I aluminitnë Malin e Zi. Ndotja vërehetedhe me sy të lirë në ujrat e liqenit.

Përfaqësuesit e REC Shkodërshprehen se ndotjet në liqenin eShkodrës vijnë edhe nga shkaqetë tjera, por vijnë në një pjesë tëmadhe edhe nga Kombinati iAluminit. Ky kombinat ka 6 pusedhe nëpërmjet tyre derdhenmbeturinat e këtij kombinati.Lenda nga 6 puset derdhet nëlumin Moraca të Malit të Zi për tëvijuar udhën drejt ujrave të liqenittë Shkodrës. Derdhja e këtyrembetjeve është si problem që nëvitin 2000, kur u konstatuanproblemet e para tek banorët që efrekuentonin më shume së të tjerëtplazhin në liqen. Më pas në vitin2001, Mali i Zi solli një specialistnga Italia për të bërë analizat.Konkluzionet e këtij specialistinxorën se kombinati i Aluminitnuk përbënte rrezik. Përfundimi i

116 pemë që do të mbillen do tëjene dekorative, në mënyrë që kypark i vogël i gjelbëruar t’u ofrojëbanorëve dhe vizitoreve disapanorama interesante sipasstinëve. Aty do të vendosen edhestola nën hijen e pemëve.

PARKU I LIQENIT Një shfaqje e politikave

ambientale të Bashkisë së Tiranësështë dhe rivitalizimin i një prejpasurive kombëtare, siç ështëParku i Madh i Liqenit. Një park,simbol i transformimit të madh, njëpark i të gjithë kryeqytetasve, i tëgjithë familjarëve, i të gjithëfëmijëve, të rejave dhe të rinjve, itë gjithë atyre që kanë nevojë tevrapojnë, të shëtisin, të pushojnë,pra i të gjithë atyre që meritojnëmë shumë.

këtyre analizave gjeti mbështetjenedhe të specialistëve malazezë, tëcilët theksuan se mbetjet e

Kombinatit nuk ndotin ujeratshqiptare të liqenit të Shkodrës.

Pavarësisht këtyrekonkluzioneve, specialistët e RECShkodër shprehen se rreziku indotjes nga Kombinati i Aluminit teMalit të Zi vazhdon të jetë prezentnë liqenin e Shkodrës. Bashkia eqytetit, në bashkëpunim me REC,Agjencia Rajonale Mjedisore përEvropën Juglindore - dega Shkodërka organizuar në fund të majitpastrimin e zonës turistike Shirokë-Zogaj gjatë liqenit të Shkodrës. Nëkëtë nismë të rëndësishme përmjedisin, aq më tepër në një zonëturistike, morën pjesë aktive nxënësnga shkolla të ndryshme 9-vjecaredhe të mesme të qytetit të Shkodrës.

Rivitalizimi i Parkut të Madhtë Liqenit, i konsideruar simushkëria e Tiranës porijetësohet, duke pësuar njëtransformim integral. Ndërhyrjarikualifikuese në Parkun e Madhtë Liqenit përfshin rehabilitimin errugës në jug të tij, me një gjatësiprej 1600 metrash linearë,rikonstruksionin e rrugës“Vëllezërit Frashëri” me një gjatësiprej 1056 metrash linearë dhegjelbërimin masiv të Parkut, në njësipërfaqe prej mbi 7 mijë metrashkatrorë, në të cilën do të mbillen2600 rrënjë pemësh të llojevemanjolë, kumbulla, pisha dhemimoza. Në 29 maj, Kryetari iBashkisë së Tiranës E. Rama, ishoqëruar nga përfaqësues tëpalës kuvajtiane, të cilët e kanëmbështetur këtë projekt tërëndësishëm, ka inspektuarpunimet për rikonstruksionin errugës në jug të Parkut. Rama e kacilësuar projektin për rivitalizimine Parkut të Madh të Liqenit njënga simbolet e transformimit tëmadh në kryeqytet.

Rruga në jug të Parkut tëMadh të Liqenit shërben kryesishtsi shëtitore, por edhe si pistëvrapimi për amatorët e sportit,funksione të cilat ky segment dot’i ruajë edhe pas rikonstruksionit.

NGA BASHKIA E TIRANESNE KOMBINAT

LIQENI I SHKODRES NDOTETNGA MALI I ZI

Ndotja nga hidrokarburet ebrigjeve të Semanit ka qënë evazhdueshme gjatë gjithë vitit tëkaluar deri në pranverën e sivjetme.

Komuna ndërhyri në verën e vitit2008 për pastrimin e rëres së plazhit,gjë që ndikoi në rritjen deri 50 mijëvetë të numurit të pushuesve, jovetëm nga qarku e Shqipëria, pordhe Kosova e Maqedonia. Sivjetvera ka rritur ndjeshëm frekuentimine plazheve por edhe ndotjen ngambetjet industriale, gjë që rrezikonbraktisjen.

Kryetari i Komunës Topojë tërrethit të Fierit, z. Sotir Zarka, që kanën administrim bregdetin eSemanit thotë se ndotja vjen ngasektori i Sheqishtës dhe i Marinzës,që varen prej Albpetrolit. Ndërsaedhe fondet që ka në dispozicionkomuna për pastrim nuk mjaftojnë,bile nuk arrijnë as ta zbusin disindotjen.

Ndotja vazhdon. Mbetjet kanëdëmtuar dhe po vazhdojnë tadëmtojnë lumin e Semanit,bregdetin e kolektori i Roskovecit,si dhe mjaft kanale që mbledhinmbetjet e zonave naftëmbajtëse,derdhen në brigjet e detit. Nga anatjetër, prefekti i Fierit ka premtuarse falë nje marrëveshjeje meMinistrinë e Mbrojtjes, në javën eparë të qershorit do të nisë largimine bunkerëve nga bregdeti i Semanit.

Por kryekomunari ka pak shpresëse gjërat do të behen në kohë dhethotë se bunkerët dhehidrokarburet nuk do të lejojnëedhe këtë sezon që pushuesit tëshkojnë në Seman.

Por kryetari ngre një problem sihipotezë se ndotja është eqëllimshme dhe duket si njëmarrëveshje e fshehtë mespronarëve të Vlorës dhe kompanisëAlbpetrol, me qëllim që pushuesit,sidomos ata të Fierit të shkojnë nëVlorë. “Si nuk paska një ligj që tëndërhyjë për të parandaluar këtëshkatërrim dhe ndotje skandaloze”,thotë kryetari Zarka.

Por ndotja e lumejve vazhdonedhe gjetke.

Pranë urës së Shijakut e nëvazhdim të rrjedhjes Erzenit,plastikat e mbetje të tjera kanëmbushur të dy brigjet. Nuk është ivetmi lumë ku ndodh kjo. E jo vetëmplastikat e hedhura rastësisht qëngelen anës brigjeve.

”Sëmundja” e hedhjes sëmbeturinave në lumej, që kemipërmendur disa herë, ka prekuredhe më tepër lumin e Matit.Mbetjet hidhen në shmë vendeduke filluar që nga ura e njohur eMatit e duke vazhduar në afërsi tëShënkollit, pranë fshatit Tale tëLezhës e deri te ura e re Milotit.

Gjergj Vata, ambientalist nga

fshati Fushë Kuqe të Kurbinit e kangritur këtë shqetësim. Ai thotë se“është e pafalshme që, ndërsatemperaturat po rriten, mbeturinattë hidhen në lumin Mat. Ndërkohëaskush nuk kujdeset dhe nuk merrmasa për parandalimin e këtijfenomeni “. Për shkak se ky lumëderdhet në bregdetin e Patokut,përvec zhdukjes së florës dhefaunës, po ndot edhe dy anët eplazhit të Tales.

Kryetari i komunës Milot, VlashGega, deklaron se “mbeturinat janëhedhur natën në anë të rrugëskombëtare që lidh Milotin meRubikun “. Ai bën thirrje që policiatë identifikojë shkelësit dhe tëndëshkoje ata që hedhin mbeturina

mbi lumin Mat, pasi ato po kthehennë rrezik serioz për gjithë banorët,kryesisht fëmijet, që bëjnë edheplazh verës në brigjet e këtij lumi.Moti i ngrohte që ka filluar kashkaktuar dekompozimin embetjeve dhe përhapjen e erës sëkeqe, si dhe shtimin e insekteve.Kjo po ndodh jo vetëm në fshatrapor edhe në qytetin e Milotit dhekomunat Fushë Kuqe e Tale. Kanëqënë drejtuesit e komunës sëMilotit që disa vite me radhë kanëngritur të njëjtin problem, porasnjëherë deri më sot nuk eshtevënë para përgjegjësisë ndonjëperson, pavarësisht se identifikimi

i tyre kërkon vetëm përgjegjësinga organet përkatëse.

Kryetari i komunës Milot, VlashGega, deklaron se “mbeturinatjanë hedhur natën në anë të rrugëskombëtare që lidh Milotin meRubikun “. Ai bën thirrje që policiatë identifikojë shkelësit dhe tëndëshkoje ata që hedhinmbeturina mbi lumin Mat, pasi atopo kthehen në rrezik serioz përgjithë banorët, kryesisht fëmijet,që bëjnë edhe plazh verës nëbrigjet e këtij lumi. Moti i ngrohteqë ka filluar ka shkaktuardekompozimin e mbetjeve dhepërhapjen e erës së keqe, si dheshtimin e insekteve. Kjo po ndodhjo vetëm në fshatra por edhe nëqytetin e Milotit dhe komunatFushë Kuqe e Tale. Kanë qënëdrejtuesit e komunës së Milotit qëdisa vite me radhë kanë ngritur tënjëjtin problem, por asnjëherë derimë sot nuk eshte vënë parapërgjegjësisë ndonjë person,pavarësisht se identifikimi i tyrekërkon vetëm përgjegjësi ngaorganet përkatëse.

Ka dhe më tej. Mbeturinaturbane të qytetit të Rubikutgroposen në shratin e rrugës sëre Milot-Rrëshen, që është dhepjesë e autostradës Durrës-Kukës. Dhjetra e qindra tonmbeturina e plehra të qytetit, të

lokaleve e zonave përreth, tëmbledhura prej shumë viteve anësunazes po groposen nga firma “Delia “, që ndërton pjesën e rrugës.Kjo po ndodh anës trasesë dhefare afër lumit të Fanit që kalon dhenëpër qytet e verës shfrytëzohetpër plazh nga banorët.

Projekti i rrugës parashikontepastrimin para ndërtimit të rrugës,por ndërtuesit po i groposin atodhe në vende të tilla si para kishëssë vjetër françeskane. Kryetari iBashkise Rubik, Mark Ruçi, i ështëkërkuar firmes ndëruese evakuimii mbeturinave në fjale në një gropë,të perbashket me bashkinë eRrëshenit e pastaj të vazhdohejpunimi në trase. Por gjithashtuështë vënë në dijeni edhe firmaangleze mbikqyrëse, “Scetaroute”.Pritet të japin përgjigje.

Brigjet e Fanit dhe Matit janënga më të ndoturat në vend. Edheprojekti i Ministrisë së Transportitqë duhet të zbatohej para fillimit tërugës ka vonuar në lëvrimin efondeve dhe zbatimin e tij, parapërfundimit të këtij aksi rrugor.

Ndërkohë makinat e firmësndërtuese po hedhin dherat mbiplehra.

Situata të ngjashme ka pothuajnë gjithë lumenjtë tanë. Kushduhet të merret?

A PO NDOTET SEMANI ME QELLIM?

3

E kam ndjekur me një ndjenjë tëveçantë dëshpërimi ngjarjen ederdhjes në Liqenin e Parkut tëTiranës të sasirave të tilla helmeshkimike (disa thonë bojë hidromat)saqë është shkaktuar ngordhja epeshqve në të, saqë është hedhurderi ideja e nevojës së boshatisjessë tij. Është një ndjenjë e veçantëdëshpërimi që e kam gjetur tekshumë vetë. Po pse e veçantë, -mund të më thoshte dikush - nëShqipëri kanë ndodhur e ndodhinaq shumë ngjarje që të ngjallindëshpërim, edhe më të rënda se kjo,saqë me këtë nuk ia vlen të merresh,mjafton të kesh parasysh mbytjetnë det të anijeve me njerëz nëkanalin e Otrantos, vrasjet e 97-tës,Gërdecin apo gjendjen e shkollavepublike, të spitaleve publike,shkatërrimin e bregdetit.

E megjithatë kjo për mua ështëe veçantë sepse dëshpërimi i këtijhelmimi merr një dimensionsimbolik. Liqeni, në këtë historihelmimi, nuk është thjesht Liqeni

dhe parku rreth tij. (Në fakt, kurthemi “Liqeni”, ne, banorët e vjetërtë Tiranës, kemi parasysh edhegjithë zonën e Parkut. “Po shkoj tekLiqeni” - thuhej për të treguar sepo shkoje të bëje një shëtitje nëParkun ku një nga kënaqësitë ishte

pamja e paqtë e Liqenit, bukuria dhefreskia e tij. )

Problemi është se Liqeni dhegjelbërimi rreth tij ka qenë një si pikëreferimi në mendjen time dhe besojtë shumë Tiranasve si unë si në tëkaluarën edhe në të tashmen. Edhenë kujtimet e diktaturës ai ka mbetursi një oaz i përjetimeve tona më tëbukura, si një vend i dashurisë,prehjes, lojës, shoqërizimit - i asajqë kishim më të mirë. Edhe më pas,duke ndjekur shkatërrimin e Tiranësnga barbaria njerëzore, Liqenimbetej aty si për të na dhënëshpresë. Shpresën se e bukura kaende fuqi të mbrohet nëpërmjetfuqisë së bukurisë së saj. Shpresën

se e mira nuk është tretur fare ngajeta jonë. Liqeni dhe gjelbërimi rrethtij, ndonse i ndotur, gjithnjë e më indotur e nëpërkëmbur, mbetej atjepër të na thënë se, megjithëse nakanë ndodhur gjithë këto të këqija,

megjithëse na kanë hedhur kaqshumë helm në jetë, prap na kambetur diçka e mirë tek e cila mundtë shpresojmë. Edhe kur shikonimshtëpitë e Tiranës historike tëshembeshin njëra pas tjetrës, edhekur shihnim parqet e fushat e

sportit të ktheheshin në pallate, edhekur shihnim rrethinat e qytetit,Saukun, kodrat në rrëzë të Dajtit tëshëmtoheshin, ai ishte ay si për të nathënë se ka ende pak shpresë. Thellëtellë, pra, nuk bëhej fjalë thjesht përtë bukurën dhe të mirën e Liqenit, porpër të bukurën dhe të mirën brenda

nesh. Nuk bëhej fjalë thjesht përshpresën se ata, barbarët, nuk do tashkatërronin Liqenin, por përshpresën se edhe barbaria e tyre ka

një kufi, se edhe brenda tyre ka njëliqen, ka pak gjelbërim. Liqeni, pra,ishte si një metaforë e pjesë sonë mëtë mirë.

Kohët e fundit Liqenin e kemi parëtë rrezikuar keqas. Kemi parë se sibarbarët e kanë kafshuar nga të katëranët me dhëmbët e tyre të shëmtuarduke ia ngrënë gjelbërimin përreth -në vend se t’ia zgjeronin. Kemi parëse si i kanë bërë plane për t’i marrëfrymën me monstra të tjera çimentojedhe betoni. Po prap ai ishte aty,rezistonte, edhe pse duke u shëmtuargjithnjë e më shumë. Ishte një simboli asaj se edhe ne po rezistonim, sepjesa jonë më e mirë, shpresa jonë,po rezistonte, ndonëse po vunte, potkurrrej e shëmtohej. Në kuptimin

LIQENI JEMI NENga Fatos Lubonja

simbolik më vjen të them seLiqeni jemi ne.

Dëshpërimi i veçantë vjenpikërisht nga helmimi edhe i kësajshprese, nga konstatimi se edheajo u sulmua egër nga e keqja,nga barbaria. Dëshpërimi iveçantë vjen ngase helmimi i

Liqenit është simbol i thellimit tëpaaftësis sonë për ta ndërtuarmirëqënien vetiake pa kafshuarme dhëmbët tanë të helmuar jetëne përbashkët.

Nuk mund të mos më binte nësy në këtë histori heshtja epolitikanëve ndaj këtij helmimi. Sika mundësi që nuk ngritën zërinqë të kapen keqbërësit! Si kamundësi që ata nuk janë kapurende! Një parandjenjë e keqe mëthotë se ata ndjehen shumë mëafër me keqbërësit sesa meLiqenin. Përvoja më thotë seduart e tyre dhe duart ekeqbërësve që kanë hedhur natënhelmin në Liqen janë pjesë e tënjëjtit trup të së keqes. Sepse,simbolikisht, liqenin nuk e kanëhelmuar thjesht dy tre injorantë.Autorët janë një lukuni njerëzish,të më besoni, që ditën bëjnëfushatë elektorale kurse natënplane për helmimin dhe vrasjen esë mirës në emër të intresave të

tyre për para të qelbura dhekriminale. Është po ajo lukuni qëka mbytur fëmijët në det për para,që krijoi piramidat financiare për

para, që bëri 97-tën për para, qëhodhi në erë Gërdecin për para, qëshkatërroi bregdetin për para, që uka vënë flakët qendrave historiketë qyteteve e bashkë me tokujtesës, për para, që ka betonuarparqet e lulishtet për para. Janë të

njëjtët, po po; keqbërësit e Liqenit,në simbolikën e kësaj ngjarjeje, janëpikërisht ata që po helmojnë përditëtë mirën dhe të bukurën brendanesh duke përfshirë edhe të mirënbrenda tyre nëse u ka mbeturndonjë fije bari. Mosndjekja ekeqbërësve që kanë helmuar liqenini bën jehonë në simbolikën e kësajngjarjeje marrshimit që po bënpërditë e keqja dhepandëshkueshmëria e saj brendaqënies sonë. Është marshimi ipjesës sonë më të keqe, më barbareqë shfaqet ditën me fytyrën epolitikanëve, kurse natën me duarte helmonjësve të Liqenit: injorantë

deri në dëshpërim, barbarë deri nëçnjerëzim. U ngeltë çimentua dhehidromati, sëbashku me paratë, nëfut! - që Liqeni të mund të shpëtojë.

Përvoja më thotë se duart e politikaneve dheduart e keqbërësve, që kanë hedhur natën helminnë Liqen, janë pjesë e të njëjtit trup të së keqes.

Nuk bëhet fjalë thjesht për të bukurën dhe tëmirën e Liqenit, por për të bukurën dhe të mirën

brenda nesh.

Dëshpërimi i veçantë vjen nga se helmimi i Liqenitështë simbol i thellimit të paaftësis sonë për ta

ndërtuar mirëqënien vetiake pa kafshuar medhëmbët tanë të helmuar jetën e përbashkët.

Një vit pasmiratimit të ligjitkundër duhanit( 26 maj 2007 ),në gazetën tonëngritëm ( maj

2008 ) shqetësimin se ky ligj pothuajse nuk zbatohej fare, përjashtuarkëtu institucionet shtetërore emjediset e shëndetësisë. Sot një vittjetër më pas gjendja është akomamë e keqe. Nuk ka lokal apo mjedispublik, përfshi dhe disa shkolla eklinika te lagjeve, ku duhani pihetkrejt normalisht.

Ligji Antiduhan hyri në fuqi më26 maj 2007, besojmë edhe nëmënyrë simbolike, sepse në 31 majështë Dita Botërore KundërDuhanit. Një vit më pas botuam njëartikull për (mos)zbatimin e ligjit dheproblemet që kishin lindur edhe përarsye organizative. Si dhe herë tëtjera, jo vetëm ky artikull, por edheshfaqja e moszbatimit të ligjit nëmedia, ka rënë në vesh të shurdhër.Ligji, edhe sot, vazhdon të

LIGJI ANTIDUHAN-ZBATIM APO FUSHATE ELEKTORALE !?moszbatohet.

Le të flasim pak me shifra. Sipasnjë studimi nga ShoqataAmerikane e Kancerit, publikuar

ditët e fundit, nga pasojat e pirjessë duhanit, në Shqipëri vdesinrreth 3800 vetë, disa herë mëshumë se në aksidentetautomobilistike ( rreth 400 në vit ).Janë rreth 270 milionë dollarëamerikanë që harxhojnë shqiptarëtpër konsum duhani në çdo vit.Megjithëse vendi ynë ka mundësipër të pasur një industri të mirëfilltëcigaresh, e cila do të mund tëpërballonte kërkesat e brendshmepër konsum (nga ana ekonomike)

, por kjo mundësi është shkatërruarsi pasojë e politikave ndaj biznesitvendas të këtij produkti. Aktualishtnë vend konsumohen rreth 5900ton cigare, por një pjesë e mirë esasisë së cigareve në Shqipëri janëkontrabandë. Shqipëria është njënga vendet që shoqëron numrinmë të madh të duhanpirësve nëraport me numrin e popullsisë nëEuropë. Rreth 60 për qind epopullsisë janë konsumatorë tërregullt të duhanit dhe më e keqja e

pinë duhanin edhe 16 % enxënësve..

Kohët e fundit, ipas drejtorit të

Institutit të Shëndetit Publik, AlbanYlli, njoftohet se gjatë muajit maj dotë nisë vjelja e gjobave të vendosuranë vitin 2007. Do të mblidhen jovetëm gjobat, por për herë të parëkëtë muaj do të fillojnë të vilen edhendëshkimet e vendosura në verën e2007-ës, kur edhe hyri për herë tëparë në fuqi ky ligj. Por, sipas Yllit,ajo që është më e rëndësishme ështënjë fushatë e madhe sensibilizueseqë do nis më 30 maj, dhe që ka përqëllim që të edukojë prindërit e rinjdhe fëmijët e tyre se duhani është idëmshëm për shëndetin. “Në ditënndërkombëtare të luftës kundërduhanpirjes, pra më 30 maj, ne do tënisim një fushatë mbarëkombëtaresensibilizuese kundër këtijfenomeni. Ne kemi vënë nëdispozicion rreth 3 herë më shumëfonde se një vit më parë, por për tabërë të zbatueshëm këtë ligj, naduhet mbështetja jo vetëm estrukturave të tjera që duhet tëmerren me ecurinë e Antiduhanit,por edhe mbështetja e vetë

popullatës. Ata duhet tëndërgjegjësohen për mostymosjen në ambientet publike, përvetë efektet negative që ka mbishëndetin pirja e cigareve”.

Gjë e mirë pa dyshim. Por dhekëtu ka një “POR”. Që nga 2007pse nuk janë vjelur gjobat ? Përveçpërfitimit ekonomik të shtetit, që atopara mund t’i mbillte pemë apo tëbënte diçka tjetër në shërbim tëqytetarëve, specialistët thone se do

të ishin shpëtuar rreth 100 vdekjenga duhani. Megjithatë më mirëvonë se kurrë.

A. D.

Rreth 60 për qind epopullsisë janë

konsumatorë të rregullttë duhanit.

270 milionë dollarëamerikanë që harxhojnëshqiptarët për konsum

duhani për çdo vit

Në Shqipëri vdesin ngapirja e duhanit rreth

3800 vetë, disa herë mëshumë se në aksidentetautomobilistike (rreth

400 në vit)

4

Riciklimi është proçesi iripërpunimit të mbeturinave. Ndërmaterialet e riciklueshme jane letra,qelqi, hekuri, plastika. Një proçesriciklimi i realizuar mirë është i

shoqëruar me grumbullimin ediferencuar të mbeturinave nëkonteinerët përkatës: letra, qelqi,plastika dhe mbetjet e njoma që janëato ushqimore.

Në disa vende si Danimarka eHollanda në fushat e grumbullimittë plehrave përfundojnë vetëm rreth10 përqind e mbeturinave shtëpiake,

pjesa tjetër riciklohet. Vendericiklojnë më pak, Greqia hedh nëplehra 91 për qind të mbetjeve tëfamiljeve, ndërsa në Britani kjo shifërështë rreth 81 për qind. Por ka dhevende si Anglia, ku rreth 27 % eushqimeve që blehen ngakonsumatorët, shkojnë në plehra.

Biznesin e riciklimit e zhvillojnëkompani private, por që punojnë

nën një strategji të qeverive, që einkurajojnë dhe e lehtësojnë këtëbiznes. Për ta bërë sa më të thjeshtëkëtë proces dhe ripërfitimin ematerialeve të riciklueshme ështëvënë në funksion grumbullimi idiferencuar i mbeturinave nëkonteinerët përkatës: leter, qelq,plastike apo mbetjet e njoma (qëjanë mbetjet ushqimore).Grumbullimi i diferencuar ështëmënyra më e mirë, jo vetëm për tëlehtësuar grumbullimin dhepërpunimin e mbetjeve të ndara, poredhe për të ruajtur e mirëmbajturmjedisin, burimet natyrore, sot dhepër brezat që do të vijnë.Ripërdorimi i mbeturinave, nga letrate plastika, kontribuon në ruajtjen enje ambienti me te pasur“natyralisht”.

Riciklimi i mbeturinave ndihmonplanetin tone. Grumbullimi imbeturinave sjell nje mjedis me tepaster per ne e femijet tane, kursericiklimi i tyre mbron burimet epasurite natyrore qe te mos shterenkurre.

Çdo veprim i yne, edhe me i

thjeshti, si per shembull leximi igazetes ose pirja e kafes semengjesit, shoqerohet me milionafaqe qe stampohen apo me kostone transportit te kafese. Me pak fjale,mijra peme te prera, mijra litra naftete konsumuara, miliona kg CO2 teçliruara ne atmosfere: te gjitha ketomund te evitohen me grumbullimine diferencuar.

Secili prej nesh prodhon rreth 30 kg plastikë ne vit:nëse kjo plastikë do të riciklohet komplet, në100. 000 banorë do të kurseheshin 10. 000 ton

naftë e qymyr.

Disa prej aktorëve kryesorë të fushës së riciklimit nëvend në bashkëpunim edhe me ekspertë të huaj tënxitur prej IFC (International Finance Corporation)

kanë organizuar takime, ku ishin të pranishëmedhe specialistë të Ministrisë së Mjedisit, asaj të

Financave, të Ekonomisë, Bashkisë së Tiranës dheBankës Botërore. Këto takime lidhen me projektin eIFC-së "zinxhiri i furnizimit në industrinë e riciklimit".Por, siç duket, puna ka mbetur vetëm me kaq.

Çdo të bëhet më tej për të nxitur këtë biznesfitim prurës për ata që e ushtrojnë, por dhe,

në radhë të parë, për ti shërbyer mjedisitshqiptar ?

Disa shembuj:- Secili prej nesh prodhon rreth

30 kg plastike ne vit: nese kjoplastike do te riciklohet komplet,ne 100. 000 banor do tekurseheshin 10. 000 tonelata naftee karbon.

- per te prodhuar 1 kg alumin,nevojiten 15 këh energji elektrike;per te prodhuar nje kg alumin tericikluar, mjaftojne vetem 0, 8 këh.

- per te prodhuar nje tonelateleter te pare nevojiten 15 peme, 440. 000 litra uje e 7. 600 këh energjielektrike: kurse per te prodhuar nje tonelate leter te ricikluar mjaftojne1. 800 litra uje e 2. 700 këh energjielektrike.

- riciklimi i qelqit ben te mundurkursimin e qindra mijra tonelatanafte ne vit.

- nga 100 kg vaj te

perdorur mund te perfitohen 68 gvaj te ri: vetem 1 kg vaj i perdorur ihedhur ne ambient ndot 1. 000metra kub uje.

Koha e degradimit tëmbeturinave është e gjatë. Mbetjete shume mbeturinave, mbi tegjitha ato organike, jane aktive perme teper se 30 vjet, dhe nepermjetproçeseve natyrale tedekompozimit anaerobik,prodhojne shume ujera te zeza

RICIKLIMI DHE PROBLEMET E TIJ

Shoqëria G. D. S. sh. p. k kryenveprimtarinë e saj në seleksionimine mbetjeve urbane për riciklim, nëElbasan me pesë aksionerë dhe nëBerat me dy aksionerë. E paisur memjete të teknologjisë së fundit, ajoarrin të përpunojë, para kalimit nëlanfield, deri në 90% të mbetjeve,duke bërë në këtë mënyrëzvogëlimin e vëllimit të mbetjeve,uljen kostos e përpunimit të tyre, sidhe rritjen e jetëgjatësisë sëlanfildeve deri në tre herë.

Drejtuesit e saj Drilon dhe IlirBushati ju përgjigjën disa pyetjeve

të gazetës “ Ekolëvizja “. - Pyetje “ Ekolëvizja “ : Nga jeni

nisur për të krijuar këtë sipërmarrje?- Përgjigje z. Bushati : Kam

punuar nëe Gjermani nga 1991 derine 1998 dhe pashë jo vetëm tëardhmen e riciklimit të mbetjeve sibiznes, por dhe impaktin pozitiv qëdo të kishte në situatën e sotme e tënesërme mjedisore të botës.

- E : Ku dhe si funksiononsipërmarrja juaj ?

- B. Ne kemi ngritur impiantinfillimisht në Elbasan e më vonë nëBerat. Ne mbledhim mbeturinaturbane, para se ato të kalojnë nëlandfill. Ato ne i nxjerrim nga qesetdhe i kalojmëe nëe disa vibratorëepër tu shpupuritur. Më paspunonjësit bëejnëe seleksionimin.

SELEKSIONIMI I MBETJEVE URBANEIntervistë me z. Ilir dhe Drilon Bushati, G. D. S. sh. p. k

(perkolat) teper ndotes per terrenindhe shtresat ujore.

Pasi koha e degradimit e shumematerialeve te padiferencuara,zakonisht te nderfutura ne pikat egrumbullimit (si per shembullplastika apo mbeturina te

rrezikshme) eshte shume e gjate,shenja te ketyre substancavemund te jene prezente deri ne1000 vjet pas mbylljes se asaj pikegrumbullimi: kjo eshte arsyeja sepse eshte e rendesishmediferencimi i mbeturinave.

Fatkeqesisht Shqiperia eshteakoma larg ketij procesi tediferencimit te mbeturinave, sepse

nderkohe po perball problemin embledhjes se tyre ne menyrekorrekte gjë që po bëhet ngaprojekte si “ Shqipëria ime e pastër

dhe e bukur “, mundësuar ngaUNICEF dhe mbështetur ngaAmbasada Hollandeze në Shqipëri.Por ka dhe projekte të tjera si ngaBashkia e Tiranës, Qendra Edenetj.., gjë që ka rritur ndërgjegjësimine komunitetit, sidomos tek nxënësite shkollave.

Por dhe në pikat e grumbullimit,po të mos përpunohen, mbetjetçlirojnë në atmosferë edhe gazrapergjegjes per ndryshimin klimatik.Shkencerisht eshte vertetuar sembeturinat ne pikat e grumbullimitshkaktojne nje emetim mepermbajtje te larte CH4 e CO2, dygazra serre shume aktivë, pra edhenje pike grumbullimi moderneduhet te siguroj pranine e njesistemi qe mund te kapin gazrat parase keto te çlirohen ne atmosfere (nemenyre te veçante metani, qe mundte perdoret ne vend qe te çlirohetne atmosfere). Emetimi i gazravemund te zvogelohet ose eleminohetnepermjet disa teknikavendertimtare e specifike dhe meparatrajtimin e mbeturinave: ne

menyre te veçante grumbullimi idiferencuar i fraksionit te njome ete gjithe te tjerave qe jane tericiklueshem.

Kjo bëhet në katin e sipërm në njëtransportierë ku punojnëe rreth 11persona, të cilëet sipas porosisëeqëe u ëeshtëe dhëenëe zgjedhinate masëe qëe duhet, dikush merraluminin, dikush tjetëer plastikëen,kartonin, rrobat etj.. dhe tëe gjithakëeto depozitohen nëe dhoma tëveçanta, tëe cilat sipas natyrëesshkojnë në presë dhe pasipresohen janë të gatshme për turicikluar.

-E: Sa është sasia mesatare embetjeve pas seleksionimit qëmbeten për të shkuar në landfill?

- B: Mbetjet urbane passeleksionimit ne i hedhim nëlandfilde. Në qoftë se do ti hidhnimpa seleksionuar, ashtu siç vinë,sheshi do tëe mbushej pëer 10 vjet,

kurse me këtë paraseleksionim, kune nxjerrin materialin pëer riciklim,sheshi do tëe mbushet pëertrefishin e kohëes qëe ishte

parashikuar. Kjo sepse tëe gjithamaterialet voluminoze hiqen dhetëe gjitha këeto mbetje riciklohenduke rritur jetëgjatësinë e landfillit

dhe duke zvogëluar dhe koston.-E: Ka porosi dhe kush janë më të

interesuar ?–B: Porosi ka, edhe të interesuar,

por të ndarë sipas llojit të materialeveqë kërkojnë. P, sh. Z. A. Mema dhePolymeren Rycycling janë tëspecializuar në plastikat e bardha.

5

Në vazhdim të zbatimit tëprojektit “ Shqipëria ime e pastërdhe e bukur “, Qendra e Grupimit “Ekolëvizja “ organizoi një tryezë tërrumbullakët me përfaqësues tëpushtetit lokal të Tiranës e tëbiznesit të riciklimit në Shqipëri.Merrnin pjesë zj. Eriola Muka,Departamenti i PolitikaveMjedisore në Bashkinë e Tiranës,zj. Stela Mantho, specialiste nëkëtë department, z. Alfred Mema,president i Polymeren RecyclingAlbania dhe z. Enver Sula, po nëkëtë sipërmarrje dhe zz. Drilon dheI. Bushati nga G. D. S. sh. p. k.

Qendra e Grupimit përfaqësohejnga z, Xhemal Mato, DrejtorEkzekutiv, zj. Valbona Mazreku ngaMilieukontakt International,anëtare e Grupimit dhe z. A. Dalipi,redaktor I gazetës “ Ekolëvizja “.

Problemet që u shtruan përdiskutim në këtë tryezë ishin tëlidhura me zbatimin praktik tëprojektit “ Shqipëria ime e pastërdhe e bukur “, por dhe meproblemet e riciklimit në vend, tëkuadrit ligjor, mundësive përsensibilizim të komunitetit,politikave të pushtetit local dhebiznesit për hapjen e vendeve të

Në pesë shkollat e qytetit tëShkodrës është bërë një punë emadhe për njohjen e zbatimin eprojektit. Takimi i parë ka qenë medrejtorët e shkollave që janepërfshirë në projekt. Projekti ështëpritur me shumë kënaqësi ngadrejtuesit e shkollave. Shkollat e

përzgjedhura janë tre në qendër tëqytetit dhe pikërisht “ IsmailQemali”, ”Ndre Mjeda”dhe“Branko Kadia” dhe dy në periferi,ato “Skënderbeg “dhe “NdocMazi”. Takimi kishte diskutime ngamë të ndryshmet për mënyrën eorganizimit e zbatimit praktik tëprojektit.

Drejtuesve të shkollave u janëshpërndarë gazetat, fletpalosje dhenga një CD mbi hapjen e projektit.Më pas takimet janë zhvilluarnëpër shkolla, ku mësueset e CiklitFillor janë njohur më hollësisht meprojektin. Në këto takime kanë

marrë pjesë edhe koordinatorja,drejtori i shkollës dhepërfaqësuesja e ciklit fillor.

Aty ku njerëzit jetojnë dhepunojnë gjithmonë tepron diçka.Çdo zhvillim ekonomik sjellkomoditet. Të gjithë ndjehemimirë, kur kemi në dorë mallra, tëcilat nuk i kemi njohur më parë.Por, sa më shumë mallra të kemi,aq më tepër mbeturina flakim tej.

Për të gjithë ne mbeturiat oseplehrat janë bërë një shqetësim iditës dhe një problem mjaft Ivështirë për t’u zgjidhur, për faktinse ne, vetë njerëzit sillemi nëmënyrë jo të drejtë me mjedisin.Ne duhet të mësojmë, se jo tëgjithë mbeturinat nuk na nevojitenmë, por ato mund të përdorensërish. Prandaj ato nuk duhet t’ilemë thjesht në natyrë, por t’imënjanojmë në mënyrë të

Mësueset janë njohur meprojektin”Shqipëria ime e pastërdhe e bukur”, që si qëllim kryesorka ndryshimin e sjelljes dhendërgjegjësimin e fëmijeve përimpaktin e mbetjeve plastike nëmjedis. Më pas mësueset nëlëndën e Edukimit mjedisor kanëzhvilluar shume aktivitete të cilët ikanë shoqëruar edhe me pamje tëndryshme mbi ndotjen e ambjentit,

punime të femijeve si të ruajmeambjentin nga plastikat, të cilatjanë mbetje që nuk dekompozohene më pas duke ardhur te riciklimiqë është një proces shume irëndësishëm.

Vizatime, kolazhe, postera etjjanë pasqyrimi më i mirë që kanëbërë nxënësit nëpër shkolla. Meshpërndarjen e kazanëve nëpërshkolla për grumbullimin embetjeve plastike, mësuesit kanëbërë një punë shumë të madhe përsensibilizimin e nxënësve nëmbledhjen e mbetjeve plastike. Njëndihmë shumë të madhe ka dhënëBashkia e qytetit e cila ështëtreguar shumë e gatshme për tëdhënë ndihmën e saj në mbledhjene këtyre mbetjeve nëpër shkolladhe dërgimin në vendin e duhur.

reja të punës, rritjen e pastërtisënë qytete etj..

Në fjalën e hapjes z. XhemalMato shtroi këto probleme e tëtjera, të cilat, në kushtet e sotme,kërkojnë zgjidhje e sidomos nëmbështetjen e sektorit privat, kunisma të tilla për riciklimin ngabiznesi, jo gjihmonë gjejnëmbështetjen nga shteti.

Z. D. Bushati, në një pasqyrëtë shkurtër të veprimtarisë cilësoise siparmarrja e tij kryhet në dyrrethe, në Elbasan dhe në Berat.Në Elbasan janë pesë aksionerë (G. D. S. sh. p. k ) dhe në Berat dy

të tillë (D&D sh. p. k. ). Veprimtariae tyre, e ndërtuar para landfillevetë qyteteve përkatëse, mbledh nëimpiante seleksionimi gjithëmbetjet urbane, bën seleksionimin(karton, pet, pvc, qelq, alumin,hekur, tekstile etj. ) dhe presimine tyre, duke i bërë të gatshme përtu përdorur nga bizneset ericiklimit. impiantet janë tëteknologjisë bashkëkohore. Sipasdrejtorit D. Bushati, ata kanëhasur dhe disa probleme, si p. sh.një handikap ligjor që i trajtonmbetjet si pronë e pushtetit lokal,për të cilat biznesi duhet të

paguajë, megjithëse lehtësonpërpunimin e tyre dhe, faktikisht,lejon të shkojnë në landfill vetëmnjë të dhjetën e tyre. Kjo bën tëmundur që të shtohet po dhjetëherë jetëgjatësia e landfillit.

Z. Alfred Mema, sipërmarrja etë cilit është më e madhja nëgadishullin e Ballkanit, ngriti disaçështje që kërkojnë zgjidhje nga

pushteti qendror e lokal. I pazgjidhur ngel problemi i interesittë shtetit që duhet të mbështesëbiznesin e riciklimit, sepse përmungesa organizative, ndofta dheligjore, sipërmarrja e tij merplastikë nga Maqedonia dheGreqia, ndërkohë që kjo mund tëbëhej fare mirë me atë të mbledhurnë vendin tonë. Ai theksoi se nëShqipëri hyn rreth 1100 tonplastikë ( PET ) në muaj dhekapacitetit i sipërmarrjes së tijështë 600 ton, po në muaj. Z.Mema theksoi dhe politikën që kandjekur në punësimin e njerëzve,sidomos të komunitetit rom, qëështë dhe një problem përpastërtinë e qyteteve ngaveprimtaria e tyre në mbledhjen ekartonit, kanaçeve të aluminit etj..

Zj. Eriola muka theksoipolitikën e Bashkisë së Tiranëspër menaxhimin e mbetjeveurbane e pastërtinë e qytetit, i cilibëhet me një fond të qeverisë enga taksat prej rreth 1 milion euro.Po ashtu ajo foli dhe për politikëne Bashkisë për punësimin, përriciklimin e mundësitë që duhet tëkrijohen për këtë biznes që shtonpunësimin e të ardhurat ekomunitetit, nxit sensibilizimin ekomunitetit për pastërtinë eqytetit e për riciklimin etj...

organizuar. Lëndët plastike nuk mund të

shpërbëhen në mënyrë tënatyrshme.

Periudha kohore e përdorimittë objekteve me lëndë plastikeshpesh është e shkurtër, por ngaana tjetër krijon për mjedisinprobleme për një kohë mjaft të

RICIKLIMI DHE BIZNESI “SHQIPERIA IME E PASTER DHE EBUKUR” NË SHKOLLAT E SHKODRES

Nga DHURATA BUSHATI,koordinatore per qytetin e

Shkodres

SA DIME PER MBETJET PLASTIKE?gjatë. Kështu p. sh. për prodhimine kutive të vogla të kosit nëindustri nevojiten vetën 5sekonda, ndërsa për shpërbërjen

e saj natyrës i duhet mbi 1000 vjet. Volumi i lëndëve plastike të

vjetra në plehrat shtëpiake ështëshumë i madh. Meqenëse nuk

prishen, ato mbesin si trupa tëngurtë, duke shtuar volumin e malittë mbeturinave. Gjatë djegies sëtyre sipas grupeve të lëndëveplastike prodhohen lëndë kimike siacid klorhidrik, ujerat nëntokësoredhe ato sipërfaqsore. Gjatë djegiesnë shtëpi në sobë, lindin lëndëhelmuese, shkaktare të kancerit.

Në llojet e shumta të lëndëveplastike, PVC ose polivinilkloridi zenjë vend të veçantë. Pikërisht përshkak të vetive helmuese që ka,PVC është një lëndë plastikeshumë problematike. PVCprodhohet nga polimerizimi ilëndës bazë Vinylchlorid(vinilklorid), i cili është një gazhelmues. Në lëndën plastikevinilkloridi icili ndodhet në

përmbajtjen e kësaj lënde largohetngadalë në ajër dhe në ushqimet e

paketuara me PVC. Gjatë djegiessë një 1 kg. PVC çlirohet një sasigazi prej 0. 5 kg. acid klorhidrik.

6

STUDIMI I WHO Qeveritë, organizatat e

shoqërisë civile dhe sindikatat popunojnë së bashku mbi problemete gjelbra dhe mbi një nismë te quajtur

Vëndet e Gjelbra të Punës. Në SHBA, në Kaliforni është

marrë nje nismë me pronarët eshtëpive për të ulur harxhimin eenergjisë elektrike elektricitetin derinë 10 %. Rekomandohet që natëntë reduktohet energjia, të fiken tëgjitha dritat e panevojshme, nukrekomandohet as përdorimi ikompjurerave natën etj.

Në New York rreth 80, 000pjestarë lokalë të UnionitNdërkombëtar të Shërbimit tëPuntorëve po zbatojnë trajnime tëgjelbra për ndertimet dhe se si tëkonsumohet më pak energji dhe ujë.

Energjia e rinovueshmegjeneron më shumë vënde pune senxjerrja e naftës. Mbi 50 vende tëbotës, një dyzinë e të cilëve janëvende të zhvilluara, kanë vendosursi qëllim kryesor energjinë erinovueshme ku perfshihenMeksika, Argjentina, Brazili, Kina,India, Maroku, Filipinet, Senegali,Uganda dhe Afrika e Jugut. Mbi 300,000 njerëz në të gjithë boten janepunësuar në energjine e eres dhembi 170, 000 në atë diellore. Mbi 600,000 njerëz janë të punësuar nëprodhimin e impianteve diellore –pjesa më e madhe e të cilëve në Kinë.

CELULARE ME PLASTIKETE RICIKLUAR

VENDET E GJELBRA TE PUNES

Afërsisht 1. 2 milion, nga katërvende Brazili, SHBA, Kina dheGjermania jane punësuar nësektorin e prodhimit të energjisënga biomasa.

Në total, rreth 2. 3 milion njerëznë të gjithe botën janë te punësuarnë sektorin e energjise sërinovueshme dhe shifrat për sa iperket punësimit në energjine eerës janë:Gjermani me 82, 000punëtore, e ndjekuar nga SHBA merreth 37, 000 punëtorë, Spanja- 35,000, Kina- 22. 000, Danimarka- 21.000 dhe India -10. 000.

Për punësimin në energjinëdiellore statistikat janë:55. 000 meKinë, ndjekur nga Gjermania -35.000, Spanja- 26. 000, SHBA- 16. 000.Në terminalin diellor në Kine janëpunësuar mbi 600. 000 njerëz,ndjekur nga Gjermania me 13. 000,Spanja me 9. 000 dhe SHBA me 2.000. Në hidroenergjinë në Europejanë të punësuar mbi 20. 000,ndjekur nga SHBA me 19. 000.Punësimi në prodhimin e energjise,në vitin 2030 mund të shkojë në 2.1 milionë në atë të erës dhe në 6. 3milion në atë diellore. 12 milionënjerez mund të punësohen nëenergjinë nga biomasa dhe nëindustritë e tjera të agrokulturës tëlidhura me të.

Nga energjia prej biomasësmund të përfitojnë edhekomunitetet lokale. Në Mali për 15vjet, projekti i energjisë nga

biomasa ( bima Jatropha ) ka dhjetëvjet që po zhvillohet në Garalo nëjug të vendit. Rreth 1000 hektarë tëjatropha-s prodhojnë 300 kilovatfuqi elektrike për mbi 10000 njerëzduke zëvëndësuar motorët ndotës

me naftë. ‘Ajo ka mundësinë të rrisënjë ekonomi dinamike në të gjithëfshatrt e Malit, duke rritur përfitimete zonave periferike, numrin evendeve të punës dhe përmirësuarjetën e brezave të ardhshëm.

Në Nigeri, industria biofuelbazuar ne gjeqër dhe cassavamund te perfshije deri ne 200000vënde pune.

Në raport nga Qëndra eKërkimeve ‘Wood Hole’ llogarit seIndia mund të gjenerojë deri 900000vënde pune deri ne 2025 në lëndëte biomasës nga të cilët 300000 dotë jenë në fabrikat e impianteve të

biomasës dhe 600. 000 në procesine prodhimit të saj.

Ndërtimi. Punësimi është më i komplikuar

këtu se në punët e tjera të gjelbëra.Megjithatë prodhimtaria e energjisëmund të gjeneroje punesimeekuivalent me 7800 punesime full-time.

Një reduktim prej 20 % në

konsumin e energjisë në BE mundtë gjenerojë rreth një milion vendepune në sektorin e ndërtimit.Zëvëndësimi i furrave tradicionaletë gatimit për 9 milion njerëz në Indi

Politikat e qeverive në luftënkundër ndryshimeve klmatike poshoqërohen përherë e më tepërme politikat e punësimit. Këtovende pune, në fushat ekonomikeqë lidhen me përmirësimin e

mjedisit, si menaxhimi,përpunimi e riciklimi i mbetjeveurbane, energjetika diellore, ajoe erës apo hidroenergjetika,prodhimet bujqësore biologjikeetj.. kanë marrë emrin GREEN

JOBS, Punë të gjelbra. Nga sipërmarrjet private, edhe

në Shqipëri, këto vende kanëfilluar të hapen, si p. sh.Polymeren Recycling Albaniadhe G. D. S. sh. p. k por presin që

shteti të japë ndihmesë e tij edhenë këtë drejtim. Po botojmë njëpunim të ilustruar me shembuj tëWHO ( Organizata Botërore eShëndetësisë ) mbi këtë problem,si po vlerësohet dhe si po vihet në

jetë në mbarë botën. Vetëm ditët epara të qershorit, presidenti iSHBA, Obama, premtoi hapjen e600 mijë vendeve pune në tremuaj, ku gati gjysma do të jenë tëgjelbra.

mund të gjenerojë 150. 000 vëndepune. Nje kombinim i investimevenë ndertimet e reja dhe standartevepër aplikimin e energjise së re në

Shtetet e Bashkuara mund tëgjenerojë afërsishte një milion punëtë gjelbra.

Në raport thuhet se njëtranzicion në ndërtimet përprodhimin e energjisë në të gjithebotën mund të hapë me milionavënde pune dhe punësime tëgjelbra për mbi 110 milion persona.Disa qytete kanë vendosur planinenergjetik për sektorin e ndërtimit.Në Berlin 30 % e energjisë doprodhohet në ndertesat publikendërsa 75 përqind e paisjevengrohëse të ujit nga panelet dielloreqë do të vendosen në ndertesa tëreja. Në Kopenhagen të gjithandërtesat e reja duhet të përdorinngrohës elektrikë. Rreth 21 vëndekane të paktën një planifikim përndërtimet e gjelbera. Në SHBA janërreth 40000 LEED-ekspert tëakredituar dhe ne Indi jane 1, 500,në Austri janë 900 dhe në Angli janë2000 BREAM-ekspertë te licensuar

Aleanca Apollo e Energjive tëReja për Ameriken raporton seprojektet që përfundojnë me hapjen830, 000 vende pune mund tëkrijohen në SHBA nëpërmjetinvestimeve në ndertimet meperformancë të lartë në shifra prej90 miliardë dollarë.

Mbi një dyzinë vende kanëndërtuar Këshillin e Ndërtimeve tëGjelbra, i cili vendos standartetefikase të energjisë, me një shtrirjegjeografike nga Austria dhe Brazilite Japonia, Korea, Meksika,Emiratet e Bashkuara Arabe dheAnglia.

Programi i ndërtimeve tëndërtesave të gjelbra gjithashtu

mund të rrisë edhe punësimet nëfabrikimin e impianteve dhepaisjeve të gjelbera.

Meksika ishte vendi i parë qëzbatoi programin e ndriçimit qëkishte një nivel të larte të eficencësenergjitike në qyetetet e zhvilluaramidis viteve 1995 deri në 1998.Llambat e vjetra u zëvëndësuan menjë million llamba fluoreshente.ILUMEX(Illumination of Mexico )demonstroi përfitimet ekonomike tësektorite të energjisë dhe gjeneroivende pune në mënyrë direkte dheindirekte, duke trajnuar popullsinëvendase në programin e eficencessë lartë. Programe të njëjwte, porme përmasa më të vogla janëzbatuar edhe në Bolivi, në Brazil,në Kosta Rika, në Kube, në

Ekuador, në Peru dhe në Venezuelë.Industria fotonike në Europë, kupërfshihen CFL-të dhe diodatemetuese të dritës( LED )parashikohet të rrisë punësimin në1. 5 milion në 2010 nga 500. 000 qëishte në vitin 2003.

Një analizë e 10 vendeve më tëreja pjestare të BE, ku futenHungaria, Lituania, Polonia,Slovakia dhe Slovenia, ka treguarse retrofikimi i ndërtesaveekzistuese për të rritur rendimentinenergjetik mund të gjenerojë 50, 000deri në 185, 000 vende pune me njëkosto prej 2. 2 miliardë dollarë çdovit.

(vijon në numurin e ardhshëm )

Përgatiti Etmond CAULI,student në Fakultetin e

Gjeografisë.

JO VETEM PER KURIOZITETJO VETEM PER KURIOZITETJO VETEM PER KURIOZITETJO VETEM PER KURIOZITETJO VETEM PER KURIOZITET Motorola ka prodhuar një

model të ri të celularëve. Mbulesaplastike e modelit të ri Moto W233është bërë nga riciklimi i shisheveplastike të ujit, bëhet e ditur ngavet kompania. Gjithashtukompania bën të ditur se aparatiështë celulari i parë në botë qëështë ndërtuar me karbon neutral.

Përdorimi i materialeverecikluese për të prodhuar celularëështë një fillim i mbarë, por ka edhemënyra të tjera që prodhuesit t’ibëjnë celularët më ekologjikë.Përveç përdorimit të materialeve

plastike recikluese dhe krijimit tëcelularit me karbon neutral,Motorola e ka zvogëluarambalazhin e celularit për 22përqind. Të gjitha materialetbrenda janë të prodhuara 100përqind në letër të ricikluar. Këtacelularë do të jenë në dispoziciongjatë muajve te parë të vitit.

FRANCA BLLOKON QESETPLASTIKE

Parlamentarët francezë kanëvotuar njëzëri për bllokimin eçantave plastike të

Vendet e punes, nëfushat ekonomike që

lidhen me përmirësimin emjedisit, si menaxhimi,përpunimi e riciklimi imbetjeve urbane,

energjetika diellore, ajoe erës apo

hidroenergjetika,prodhimet bujqësorebiologjike etj.. kanë

marrë emrin GREEN JOBS- Punë të gjelbra.

Energjia e rinovueshmegjeneron më shumë

vënde pune se nxjerrja enaftës

padegradueshme deri në vitin2010. I hartuar fillimisht si njëprojekt-propozim personal i njeanëtari të parlamentit, Yves Jego,shtojca është tashmë pjesë ekuadrit ligjor për bujqësine.

Ky ligj i ri pritet të nxisëfermerët francezë në gjetjen emundësive të reja të ambalazhit tëriciklueshëm, pasi mbështetet ngapolitikat aktuale të BashkimitEuropian. Mendohet qw qesetplastike, në një të ardhme jo tëlargët të hiqen fare nga përdotimi.

7

Problemet e sotme të tokëssonë (shpyllëzimi, ndotja,ndryshimet klimatike etj), vinë, nëpjesën më të madhe nga dora enjeriut, që kalon pjesën më tëmadhe, gati 90 %, të jetës nëmjedise të mbyllura, nën dritënartificiale. Në qytete kjo ështëakoma më madhe dhekarakterizohet nga dëndësimi

urban, superçimentimin e qytetevedhe shfrytëzimin pa kriter tëmakinave. kjo sjell dhe efekte tëizolimit termik të qyteteve që ulinndjeshëm cilësinë e jetesës. Përkëtë, pushtetet lokale, por dheqytetarët kërkojnë rritje tëvegjetacionit e të biomasës.Përpjekjet sollën dhe dukurinë emureve vegjetale.

Të krijuara nga Patrik Blank,biolog në qendrën kombërate tëkërkimeve të Francës, sot muretvegjetale po marrin perherë e mëtepër një shtrirje të madhe në zonaturbane të metropoleve të mëdha.Një mur i tillë nuk është gjë tjetërveçse një paret natyral Indërtesave tona i mbuluar ngabimësia. Ka një ndërtim të veçantëme disa shtresa dhe i vishet murit

Në botë, transporti vazhdon tështojë emetimet e gazrave serrë, nëpërkeqësimin e cilësisë së ajrit dhezhurmës, por njëkohësisht ka dhemënyrat më të efektshme për tëspostuar mallrat e njerëzit. Nëmomentin që njerëzimi kërkon, dhe

ka nevojë të afërme, të zgjidhëproblemet ekonomike e mjedisoreme zgjidhje të qëndrueshme dhe “të gjelbra “, tendenca këtij sektori,sidomos i veturave, ka filluar njëkthesë, që shumëkush, e ka quajturekologjike. Bën këtu përjashtim,pothua në 100 % të tij, transporti imallrave, makinat e mëdha dhe atoindustrial e të ndërtimit.

Po cilat janë disa të dhëna sipasEEA, Agjensia Europiane eMjedisit, me qendër nëKopenhagen :

- Midis 1990, vit që merret sireferencë për të krahasuar nivelin endotjes apo përmirësimit të mjedisit,dhe vitit 2006, emetimiet e gazraveserrë janë rritur ( në BE-15) me 26 %apo 180 milion ton. Por vetëm në2006 (BE-27) pati, dhe vazhdon njërritje p. sh. në Belgjikë me 137milionë e në Rumani me 157 milionëton.

- Po në këto vite vëllimi total imallrave ( në ton-kilometër ) ështërritur me 35 %, ndërsa ai ihekurudhave e transportit ujor tëbrëndshëm ka patur ulje. Rritje prej22 %, në këtë periudhë, ka paturdhe prodhimi i automjeteve.

Lëndët ndotëse, megjithatëkanë patur ulje në emetimet e tyre,kjo për teknologjitë e reja, qoftë nëshfrytëzumin më efikas tëkarburantëve, qoftë në emetimet mëtë pakta të gazrave nga lëndëtdjegëse fosile. P. sh. ndërsa 10-12vjet më parë, një veturë mesatareemetonte nga 180 deri 240 gram përlitër ndotësa ( kryesisht CO” ), sotshumë prej tyre kanë arritur nëkufijtë e 120 gram.

Lufta kundër efektit serrë kafilluar. Por, në industrinë emakinave, kryesisht në atë tëmjeteve personale e familjare, kjoka marrë dhe një kuptim tjetër.Kompanitë e prodhimit të këtyremakina, veç përpjekjeve për tëinfluencuar në përmirësimin endotjes së ajrit, kanë dhepreokupimin ekonomik e financiar,

që në kushtet e reja të krizësbotërore, marrin një rëndësi dhevëmëndje më të madhe.

Revolucioni i viteve 80-të memakinat elektrike EV, që është paktë thuash se u sabotua, ka vite qëështë kthyer në qëndër tëvëmëndje. Me fillimin e viteve 2000,me vendosjen e rregullave enormave të ndotjes nga makinat nëshumë shtete, me perspektivën sendotja do të luftohet dhe më ashpër

Masdar City, qyteti i riekologjik, që po ndërtohet pranëAbu Dabit, i quajtur dhe qytet“postpetrol “vazhdon tëndërtohet. Duke i thënë lamtumirë

arit të zi, qyteti ka filluar, jo vetëmndërtimet por dhe projektimin emjeteve të lëvizëshme, private dhe

publike me emetime zero të CO2.Për këtë po punon me inxhinjerinItalian L. Guala që frymëzimin e kamarrë nga librat e shkrimtarit tënjohur të fantashkencës Isak

Asimov, e pikërisht nga romani«Personal rapid transport». Ai kakrijuar një system transporti

Javën e fundit u zhvillua nëOslo ceremonia e “gjelbër” ehapjes së autostradës nordikeHyNor, dedikuar makinaveelektrike e hidrogjen. Për tu vënëre ishte se merrnin pjesë, veçautoriteteve dhe publikut, edheshumë kompani të prodhimit tëmakineve. Inaguruar në qytetinOkern, kjo rrugë bën pjesë nërrjetin skandinav të autostradave“eco-friendly “ dhe ka qëllim që tëkalojë edhe në Gjermani. HyNorështë e gjatë 580 kilometra dhe lidhqytetet e Oslos dhe Stavanger. Mepesëdhjetë partnerë, ky projekt qëka filluar në vitin 2003, ka një rrjetshpërndarje të hidrogjenit që lejonfurnizimin më të shpeshtë, përshkak të autonomisë më të vogël

e me sanksione më të forta, industriae ndërtimit të makina po i „ del tëkeqes përpara „. Në panairët vjetorëqë nga Japonia e Kina, nga SHBAdhe Europë, përherë e më shumëpo promovohen makina me gaz,hibride apo elektrike.

Që kur lindën automobilët ështëmenduar edhe për versionin e tyreelektrik. Duket e largët ajo kohë porteknologjia, me ritmet e shpejta, kaecur përpara dhe sot janë krijuarmundësitë më të mëdha të paturandonjëherë. Dy probleme, megjithëzgjidhjet e deri sotme, janë nëqendër të vëmendjes : madhësiadhe fuqia e baterive, si dhe koha erikarimit.

Shembujt e këtyre mjeteve,elektrike apo hibride, janë tëshumtë. Pothuaj të gjithëkompanitë e makinave kanëprodhuar, e kanë në plan tëprodhojnë akoma më tepër e më mecilësi, prototipet e reja.

Renault parashikon ka hedhurnë treg makina me bateri me jonelitiumi, që është më e preferuara, mërezistente dhe ekonomike dhebrenda vitit 2011 do të ketë një gamëtë plotë të veturave elektrike. Tipatdo të bazohen në ato të sotmet siNeë Megane, Kangoo etj…Drejtori i Renault për marëdhënietë jashtëme, A. Baraëo ështëshprehur. makinat elektrike janë evetmja zgjidhje pa kompromis, përemetime zero, si rrjedhim më tëefektshmet për të respektuarambjemtin “.

Po kështu mund të përmendenVolvo, Opel, Fiat, Mercedes,Hundai, Ford, Toyota, Smart,General Motors, Mitsubishi, KIAetj.. Po japim disa foto të makinaveelektrike të paraqitura në edicionete këtij viti në panairetndërkombëtare të Svicrës, Italisëdhe SHBA.

INDUSTRIA E MAKINAVE DHE NDRYSHIMET KLIMATIKE Nga Agim Dalipi

“ E dimë se ka njëteknologji për të

përballuar impaktin esektorit të transportitnë mjedisin europian.

megjithatë, shumë ngamakinat që prodhohenjanë gjithçka por jo të

“gjelbra”.Prof. Jacqueline

McGlade, DrejtoreEkzekutive e EEA.

të mjeteve. Të parët që përshkruanrrugën ishin panëtarët e shoqatës«Evs Viking Rally», të cilët prejvitesh përdorin makina me

karburant të rinovueshëm. Nërally-n e filluar me këtë rast merrpjesë dhe prince Haakon iNorvegjisë.

MASDAR CITY - QYTETI EKOLOGJIKPO NDERTOHET

AUTOSTRADA E PARE MEHIDROGJEN NE EUROPE

robotic, me taksi elektrike, qëlëvizin mbi magnetë të vendosurnë asfalt e me një shpejtësi 40 km/orë. Në vjeshtë do të jenëpërfunduar dy stacionet e para tëkëtij transporti, duke filluar që ngaaeroporti i ri që po ndërtohet.

Masdar City (masdar nëarabisht do të thotë burim) do tëjetë i gatshëm Brenda vitit 2015,do të strehojë 50 mijë persona dheze 7 kilometra katrore në mes tëshkretëtirës, ku temperaturatarrijnë deri në 50 gradë.

Burimet e energjisë do të jenëimpiantet e erës, drita e diellit dhembetjet. 80 përqind e ndërtesavedo të jenë të paisura me panelefotovoltaike dhe 99 përqind embetjeve do të kthehen në energji.Uji do të përftohet ngashkripëzimi i ujit të detit. Shkurt :një oaz, por oaz ekologjik nëshkretëtirë.

Është 580 kilometra dhe ka 12 distributorëme hidrogjen

MURET VEGJETALEdhe mbillet duke krijuar mundësinëe zhvillimit normal të bimëve.Përveç se efekteve në izolimintermik të ndërtesave dhe krijimit tëzonave ekologjike, ndikon edhe nëpastrimin e ajrit nga ndotësit qëgjenden në atmosferë dhe fitonedhe hapësirë nga zonat përreth,sidomos në ndërtesat e larta, dukeshtuar zonat e gjelbra të qendrave

të banimit. Për këtë përdoren mësë shumti bimë kacavjerrëse, gjëqë është bërë dhe më parë edhetek ne spontanisht apo të mbjellanë tokë nga banorët. Speciastëtthonë se mundësitë e shtimit tëgjelbërimit, sipas mënyrës sëBlank, janë shtuar deri në pesëherë. Kjo mënyrë është futur nëarkitekturë dhe arredimin edhe përmjediset e brendëshme tëbanesave.

Shembujt jane tw shumte etepër të njohur në botë si parkuMFO, përuruar në 2002 në Zyrih,në një sit të vjetër industrial,CaixaForum në Madrid me 460 m²dhe Muzeu i bulevardit Branly nëParis, në të cilin Blank ka “mbjellë“ më tepër se 800 m² sipërfaqevertikale të gjelbër.

8

Adresa e redaksisë: Ish- klinika qeveritare, shkalla 3, kati IV, TiranëTel. : 04 234 851, Cel. : 068 21 82081 e-mail: ekolevizja@yahoo. com

TIRAZHI: 600 KOPJE

EDITORI – Xhemal MATOKRYEREDAKTOR – Agim DALIPI

S T

A F

I

CMYK

GRUPIMI “EKOLËVIZJA”• Shoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror,

Shkodër - Fatbardh Sokoli• Shoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror,

Tirane - Pranvera Bekteshi• Shoqata Kombëtare progresi pyjor – Tirane, Liljana Shehu• Albaforest, Tirane, Mehmet Meta• Qendra Eden, Tirane - Merita Mansaku• Klubi Ekologjik, Krujë - Muharrem Goci• Shoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror, Berat

- Genta Decolli• Lilium Albanicum, Librazhd- Ferit Hysa• Masmedia dhe Mjedisi - Xhemal Mato• Qendra për Komunikimin Elektronik, Tiranë – Ladi Balla• Qendra Kombëtare e Lëvizjes Ambjentaliste, Tiranë - Haziz

Marku• Klubi Ekologjik, Elbasan - Ahmet Mehmeti• Instituti i Studimeve të Ambjentit, Tiranë - Agron Deliu

• Laguna e Kaltër, Orikum - Skënder Mejdiaj• Klubi Ekologjik, Librazhd - Naim Disani• Forumi për integrimin social, ekonomik e kulturor,

Gjirokastër – Luan Pogaçi• Shoqata Pylli i Blertë - Buçimas, Pogradec - Ruzhdi

Hymetllari• Milieukontakt International, Tiranë – Valbona MAZREKU• Shoqata e Përmakulturës, Tiranë - Edlira Mulla• Klubi Ekologjik, Tiranë - Fatos Xhemalaj• G&G Group, Tiranë - Sazan Guri• AULEDA, Vlorë• Shoqata Mjedisi Ekologjik dhe Turistik Lura, Lurë -

Ismail Hysa• Federata e gjuetarëve sportivë të Shqipërisë, Tiranë –

Themi Perri• Qendra e konsulencës veterinare dhe sigurisë ushqimore,

Tirane – Gani Moka

KY NUMUR I GAZETES “ EKOLEVIZJA “ SPONSORIZOHETNGA PROJEKTI “ SHQIPERIA IME E PASTER DHE EBUKUR “, MUNDESUAR NGA UNICEF, MBESHTETUR NGAAMBASADA HOLLANDEZE

• Klubi Ekologjik, Maliq – Myzafer Gjiriti• Shoqata “Natyra për njeriun”, Durrës – Fali Ndreka• Instituti Kombëtar për Studime dhe Kërkime të Mjeksisë

dhe Mjedisit “Fillonid Durrachieni” – Flamur Tartari• Shoqata “Adriatiku”, Vlorë – Petrit Dërvishi• Shoqata “Miqtë e Thethit”, Shkodër– Dedë Nika• Shoqata "PASS”, Majlinda Lleshi• Shoqata “Nënujsat” Ened Mato• Shoqata “Vazhdon” Gazmend Koduzi• Shoqata "EKOLOGJISTI "- Durres, president Bashkim

Shyle.• EKOMJEDISI, Durres, Presidente Magda CARA• Shoqata e Mbrojtjes së Peizazheve Natyrore në Shqipëri,

Skënder Sala• Agjensia Joniane e Mjedisit, Medias dhe Informacionit,

Shkëlqim Hajno

Qendra EDEN është një organizatë mjedisore për Zhvillim, Edukim dheRrjetëzimdhe punon për një zhvillim të Qëndrueshëm dhe të Shëndetshëm nëShqipëri.

Për herë të dytë ajo organizon shkollën verore mjedisore.

Programi:Shkolla verore do të zhvillohet në mjediset e Qendrës së EdukimitMjedisor EDEN pranë Kopshtit Zoologjik.Shkolla verore do të zhvillohet në dy sesione:Sesioni I: 15 – 30 Qershor 2009Sesioni II: 01 – 13 Korrik 2009

Shërbimet që do të ofrohen janë si më poshtë:- Zhvillimi i Edukimit Mjedisor përmes lojrave të ndryshme duke

përdorur mjetet didaktike të Kitit mjedisor pranë qendrës sëinformacionit.

- Guidë në Kopshtin Zoologjik- Guidë në Kopshtin Botanik- Guidë në Parkun e madh të Liqenit Artificial të Tiranës- Guidë në Dajt (për këtë aktivitet fëmijët duhet të shoqërohen

nga prindërit deri tek Instituti i Shëndetit Publik)- Argëtim përmes zhvillimit të lojrave të ndryshme sportive.

Aktivitetet do të zhvillohen nga ora: 08:00 – 16:00Fëmijët duhet të shoqërohen dhe të merren nga prindërit tek hyrja eKopshtit Zoologjik.Pagesa totale për tu rregjistruar në shkollën verore 2 javore është:

- 3300 lekë (këtu përfshihet hyrja në Kopshtin Zoologjik,Kopshtin Botanik dhe guida në Dajt)

Regjistrimet fillojnë më datë 1 Qershor 2009 dhe mbyllen më datë 12Qershor 2009.Grupmoshat që do të pranohen do të jenë nxënës të moshave tëndryshme.Për regjistrimet kontaktoni me: Albana Bregaj-0692386853(albana.bregaj@eden-al. org), Ermelinda Mahmutaj – 0682563268, QendraEDEN - ++35542 239 619

Address : Rr. “Luigj Gurakuqi”, Pall. 87B, Ap. 15 (Pas Kafe Europa),Tirana – Albania; Tel/Fax: + 355 42 239 619

e-mail: eden@eden-al. org; www. eden-al. org

Në kuadër të festimeve përDitën Boterore të Mjedisit - 5Qershor, Qendra Rajonale eMjedisit për Evropën Qendroredhe Lindore, REC, nxjerr nëinternet revistën e saj “GreenHorizon” me adresë http://www.greenhorizon-online. com

Kjo i jep mundësinë tëinteresuarve nga e gjithë bota tënjihen me atë çka ndodh në rajon

REC LANÇON REVISTEN “GREEN HORIZON “ NE INTERNETdhe me lajmet më të fundit përmjedisin.

“Green Horizon” në internetdo të vazhdojë të ofrojë lajmemjedisore në rajon, të një cilësie tëlartë, por duke i servirur ato në njëformat të ri, që është më i arritshëmnga lexuesi, më ekologjik dhe më ifreskët dhe interaktiv se më parë.Në këtë mënyrë, REC synon tëreduktojë gjurmën ekologjikë të tij,me shpresën se kjo përpjekje ishton vlera të reja përfituesve tëREC dhe komunitetit tëdonatorëve.

NJOFTIM PER SHKNJOFTIM PER SHKNJOFTIM PER SHKNJOFTIM PER SHKNJOFTIM PER SHKOLLE VEROREOLLE VEROREOLLE VEROREOLLE VEROREOLLE VERORE

Një raport Ecoblog. it, ishoqëruar nga mijra e-mail ushpërnda në të gjithë botën metitullin : Danimarka, një turp. Pojapim tekstin origjinal të këtijpublikim dhe dy foto nga dhjetraqë qarkullojnë në internet.

«Çdo vit, që nga 1709, ujrat eishullit Fær Oer, arkipelagu daneznë jugë të Islandës, po ngjyrosetnë të kuq. Kjo jo për fenomene tëçuditëshme të ndotjes së detit, pornga vrasja në masë e qindrabalenave pilot, të masakruara ngabanorët, shpesh adoleshentë, qëtregojnë kështu kalimin në moshënmadhore. Masakra e egër nuk kanë fakt qëllime komerciale, sepsemishi i këtyre gjitarëve, i ndoturnga toksina dhe matele të rënda,

nuk është konform me normat estandardet e BE-së mbi ushqimetpër konsum njerëzor. Balena pilot,shumë të shoqërueshme menjeriun, tërhiqen nëpër gjiret, duke

TURP DANIMARKESpërdorur shpesh motoskafë për tëçorientuar grupe të tëra tëcetaceve. Kur afrohen në brigje,rrethohen dhe vriten me goditjefuzhnjash dhe grepa. Megjithësebalenat e Atlantikut Verior janë tëmbrojtura nga “ Konventa eRuajtjes të Jetës së EgërEuropiane dhe HabitateveNatyrale “ ishujt Fær Oer kanë njëqeveri të tyre që stabilizon nëmënyrë të pavarur rregullat egjuetisë. Çdo vit, si rrjedhim vritenderi në 2000 kafshë, dukeshpërpjestuar ekuilibrat dhe dukevënë në rrezik të gjithë specien,duke parë se edhe të vegjlit ebalenave, që i shpëtojnëmasakrës, janë dhe ata të dënuarme vdekje “.