NDEKLER

NSZ.............................................................................................. .................7UYARI........................................................................................................ .........8

BRNC BLM

NSAN VE EVREN......................................................................................... ....9VARLIK SANCISI....................................................................... ....................13KAHROLACAK LK DZEN................................................................ ........21NSANLAR VE KURBANLAR..................................................................... ..25

Kitap Kurbanlar................................................................... .......................26Tebih Kurbanlar........................................................................... ..............29Silah Kurbanlar........................................................................ ...................31

BR DAVRANI BM OLARAK "DENGE"...................... .....................33DENGESZLN TARH ARKA-PLANI................................... ................37DENGESZLN ADA BOYUTU.................................................... .....41

arpk Tevhid Anlay..................................................................... ............43Dni Siyasletirme.................................................................. .....................47Tepkisellik.................................................................................... ................50

KNC BLM

ZENGNLN KAZANILMASINDAMANEV DNAMKLER.................................................................. ..............53MEKN.......................................................................................... ..................55

Kalk Mthi mkn................................................................................... ....55Yrek Devleti................................................................................ ...............55 Sava.............. ......................................................................... .................58

ZAMAN.......................................................................................... ..................67Gece ve Kullanm.................................................................................. ......67Gece ve Kur'an................................................................................. ............68

KLM.................................................................................................. .............73Hzn ve Gzya................................................................... .....................73

VE MEYVE..................................................................................................... ...77

Sevgi ............................................................................................. ..............77

Sevgi Mahlkt Aacnn ekirdeidir.................................... ....................79Sevgi Mihenktadr.................................................................... .................80Sevmek ve Adamak............................................................................... .......83Sevginin Zirvesi: Takv....................................................................... ........86Kimi, Nasl Sevmek?................................................................................. ...92"Bir em'a ki Mevla yaka"................................................................ ...........95Sevgi Toplumu.......................................................................... ...................98Tutku (arpk Sevgi).............................................................................. ....101Sevginin Tezahrleri........................................................................ ..........108

SONU................................................................................................ ...........11130. BASKIYA NSZ

Yrek Devleti'nin tm basklar matbalarda yaplmad. Onun yreklerdeki bask adedi 30 deil, ok daha fazladr. nk onu her okuyan, en azndan birka kiiye okuttu. Bunu biliyorum.

Her kitabn, yazarnn hayatnda bir yeri vardr. Fakat Yrek Devleti'nin benim hayatmdaki yeri, "kitaplmn ii" deil, "yreimin ortas"dr. nk o, bir masa ba eseri olarak deil, bizim kuamzn hikayesini de iinde barndran mtevaz, kk bir yol klavuzu olarak tasarlanmt. lk basld tarihten bugne kadar geen 13 yl ierisinde tasarland amaca hizmet ettiini grmek, bu eserin yazarna verilebilecek en deerli hediyedir.

30. bask erevesinde, gzden geirmem iin Yrek Devleti elime tututurulduunda, "Eserin ne kadar, geip giden zamann tozlu sayfalarna karp gncelliini kaybetti acaba!" sorusuyla birlikte okudum. Okuyucu ne der, bilemem. Ama ben, eserin ieriinin, aktel deerinden hibir ey kay-betmedii sonucuna vardm.

Zir Yrek Devleti'nin ele ald konular, geici gndemle deil, kalc gndemle ilgiliydi. Yani, "Hz. nsan"la... insann en insan taraf olan "yreiyle"... orann imha ve imaryla, hastalk ve ifasyla, igal ve iktidaryla...

Btn bunlar gncelliinden hibir ey kaybetmedi, insanolu yaadka da kaybetmeyecek. Umarm Yrek Devleti, bu kadim soru ve soruna aranacak cevap ve zmn adresiyle ilgili sahih bir ipucu verebilmitir.

Sze noktay Sevgili Peygamberimizin duasyla koyalm: "Ey kalpleri evirip eviren Allah'm! Kalbimi yolunda sabit kl!"

Mustafa slmolu Mart 2003, Maltepe

3

UYARI

evre kirliliinden daha vahim olan, duygu ve dnce kirlilii.

Ard arkas gelmeyen yrek igalleri. Sevgi

katliam.

Organlar arasnda sren 'i sava'.

Bireysel dzenler, puthaneye dnen kalpler, bakar-kr gzler, uyuan uurlar, alman duygular, vahim bir kiilik zaaf olarak dengesizlik...

rfan, ihsan, takv ve bunlarn oluturduu i zenginlik, derinlik, gaybiyet ve olgun ahsiyet.

Btn bunlar m?

Boverin. Btn bunlar SZN sorununuz.

Hem, bu dnyada kurtarlmay bekleyen nice topraklar, lkeler, toplumlar ve bireyler var. Kurtarmamz gerekli ONLARI. Baksanza falan yer de 'igal' edildi. Kim kurtaracak imdi ONLARI?

Karar sizin ama, iyisi mi siz yine de bu kitab okumayn. nk bu kitap, ONLARDAN deil SZDEN szediyor.

Mustafa slmolu

BRNC BLM NSAN VE EVREN

Kinattaki insan tanyabilmek, insandaki kinat tanmakla mmkndr.

Evrenle insan arasnda olduka garip, kozmik ilikiler vardr. Bu ilikilerin srr, eyann hakikatinde yatmakta. "Ya! Rabb! Bana eyann hakikatini ret!" niyaznda bulunan Neb aleyhisselam ite bu kozmik ilikiyi yakalamann peindeydi. Bu ilikiyi yakalaynca ne mi olacakt? nsan mahlkt iindeki mevkiini daha iyi kavrayacak, kendini tanyacak, haddini ve Rabbini bilecekti. Bu kavray, tany ve bili sayesinde, evrenle "aykr" konuma (bay, faha) dmeyecek, lh senaryoda kendisi iin istenilen en uygun rol seip (irade), "iittik ve itaat ettik" diyen evrenle uyum iinde ol-maya (hikmet) gayret edecektir. nsanla evren arasndaki bu garip, kozmik ilikilerden dolay kimi hakmler insana "mini evren" demilerdir. Bu durumda evrene de "koca insan" dememiz gerekiyor.

Mevcdt "Allah" eksenlidir; mahlkt ise "insan" eksenli.

Mahlktn insan eksenli olmasnn srr insann "eref-i mahlkt"lnda yatmakta. Allah her eyi insan iin, insan da kendisi iin yaratmtr. Yarattklarnn erefini belirleme hakk da Yaradan'a aittir elbet. O bunu belirlemi, szkonusu erefiyyet srasna mdahale etmeyi ho grmemitir. O'nun' kendisine tahsis ettii insann baka eylere tahsis edilmesine raz olmamtr.

nsann insana, insann eyaya, insann mevhum dvlara, beton binalara, vakflara, derneklere, dergilere, derghlara, hlsa erefiyyet bakmndan insann dengi olmayan eylere feda edilmesi, tahsis edilmesi, insann erefiyyetine glge drlmesi anlamn tar. irk, kfr, ilhad, nifak ve riya bu sralamann bozulmas deil midir?

nsan aslnda efendisi olarak yaratld eyin klesi klnmsa, bu ncelikle kendisini o mevkiye getirene, ardndan biztihi kendi erefiyyetine bir hakarettir. Parann, maln, yeryznn, teknolojinin efendisi insan olmas gerekirken, btn bunlar insann efendisi oluyorsa, insan haddi ayor de-mektir. Kur'an diliyle bunun adna "bay" (taknlk) denir.

5

Her eyi yerli yerinde -ki bir eyin yeri Allah'n ona bitii mevkidir- tutmaya hikmet, dnyadaki insann savana mcadele, insandaki dnyann savana mchede, birincisinin bilgisine ilim, ikincisininkine irfan, birincisiyle ikincisini dengeleyerek bilin ve eylem dzeyinde yaamaya da takv diyoruz.

Evrendeki her ey, yaratl hikmeti erevesinde, grevini eksiksiz ifa etmektedir. Yaratl hikmetine aykr davranabilme gc deilse bile kozmik uyumu (vahdet) ihll etme, bu uyuma aykr davranma gc yalnzca insana verilmitir. Elbet bu da'ilh bir 'hikmet' gereidir. nsana isyn edebilme yetkisi tannd iin de insann itaati dier tm yaratklarn, aksi mmkn olmayan itaatinden, farkl deerlendirilmitir.

llet farkllna ramen merammz bir benzetmeyle ifade edecek olursak; insann Allah'a itaati, klenin efendiye itaati gibi deildir. synn mmkn olmad bir yerde itaatin deeri anlalamaz. Onun iindir ki, yalnzca insann itaatinin karl "cennet"tir. Deilse insan dndaki tm mahlkt da itaat etmektedirler. Bundan dolay yaratklar ierisinde "kul" olma imtiyazna yalnzca insan sahiptir ve insan Allah'n klesi deil kuludur.

"Makro insan" olan kinatn bilinmeyen yldzlar, galaksileri, kara delikleri varsa, "mikro evren" olan insann da iinde kefedilmeyi bekleyen dnyalar vardr. Kozmoloji, evrenin srlarn kefetme ilminin addr. rfan ise insandaki evrenin kefine verilen addr. Kozmolojiyle irfan arasndaki fark, birinin dbkey dierinin ibkey olmasdr.

Sadece o kadar m?

Deil elbet. Neredeyse evrenin en uzak kelerini teknolojiyle kefe kan insan, iindeki evrenden habersiz yaamakta. Lazer drbnleriyle bilmem ka milyar k yl uzaklktaki bir galaksiyi kefedebilen insan, iinin galaksilerinden, kara deliklerinden, ktalarndan hl bhaber.

Galiba insann iindeki dnyalar kefe kmas uzaydaki dnyalar kefe kmasndan ok daha zor ve zorluuna oranla ok daha takdire yan bir olay.

rfan, i dnyay kefe kmann tekniidir.

Sebepleri asndan ilim zahir, irfansa btn bir yapya sahiptir. Burada teolojik mnda bir "zhir-btn" ayrmn benimsemediimizi, byle bir anlayn "tevhid"e dayal slam ilhiyatnda yeri olmadn vurgulamak zorundayz. Ne ki bu gerek eyann doasnda bulunan ok boyutlu yapy in-kr etmemizi gerektirmez. Bu ok boyutlu yapnn bilgisine verilen isimler de farkl farkl olacaktr. Aslolan, farkl duyularla (kalb ve akl) elde ettiimiz

tecrbeleri (ilim ve irfan) ideal bir potada eritip szgeten (Kur'an ve Snnet) geirerek elde ettiimiz zle (hikmet) eyann hakikatine ulamaktr.

Eyada dikey, yatay ve derinlik olarak beliren boyut insanda ilim, irfan ve hikmet biiminde kendini gsterir. nsan enine, boyuna ve derinliine dengeli bir biimde beslenip bymek istiyorsa, bu boyutlarn hibirisini ihml etmemek zorundadr.

Fizyolojik olarak bile "dengesiz beslenme"nin insann vcuduna olumsuz etkileri inkr edilemez bir gerek. Duygusal ve dnsel bir beslenme bozukluunun insann mnev dnyasnda at tahribatn boyutlar ok daha vahim olacaktr. Birincisinin sonucu fizik bir lmdr. Ama ikincisi mnevi bir lm olacaktr ki, bu durumun inanan biri iin neyin ifadesi olduunu anlamak g olmasa gerek.

D dnyamzdaki tm "gereklikler"in (hayat, lm, dman, hastalk, ila vd. gibi) mukabilini, i dnyamzn vazgeilmez hakikatleri olarak yeniden kefetmek zorundayz. dnyamzda karln bulamadmz srece, d dnyamzdaki gereklerin hikmetine hi bir zaman eremeyeceiz demektir.

7

VARLIK SANCISI

Her dnya gr "Ben kimim? Niin varm? Nereden gelip nereye gidiyorum!" gibi, insann temel sora ve sorunlarna cevap bulmak zorundadr. Bu temel sorulara cevap bulamam bir dnya gr, ifls etmeye mahkmdur.

Nihyetinde tm retiler insann mutluluunu amaladklarn iddia etmektedirler. Antik ve ada btl dinlerin (ideolojilerin) tmnn ortak iddiasdr bu. yi de, insan tanmadan, insanla ilgili temel sorulara doru cevap bulamadan, insann mutluluunu salamak mmkn mdr?

Bunun imdiye kadar mmkn olmad, bundan byle de olamayaca, insanlk tarihinin bize aktard tecrbelerden biri, belki de birincisi. Bu temel soru ve sorunlara cevap ve zm bulamayan retilerin insanla her seferinde sadet deil felket getirdiini bilmeyen mi var? Putperest Yunan'la muharref Hristiyanln gayr meru ilikisinden doan lgn Bat Uygarl, insanl ve onun prl prl dnyasn felkete srkleyen en son ve belki de en dehetli oluum.

slam nasl evrensel bir sadetin adysa, bugnk Bat Uygarl da kzl ve kara emperyalizmiyle evrensel felketin addr. Judeo-Grek ilikisinin bu gayr meru ocuu babasna eken yanyla Marxizmi, anasna eken yanyla da Kapitalizmi insanln bana bela ederek, intiharna tm insanl ortak etmeye almakta. Adna uygarlk denilen bu aldatmacann insann mutluluuna ilikin iddialar arlatanlktan te bir deer ifade etmemektedir.

ada sistemler, boyunduruklar altnda yaayan insanlarn varlkla ilgili temel sorular sormasna frsat tanmamak iin ellerindeki tm imknlar kullanmaktadr. Geldii seviye karsnda insan hayrette brakan teknoloji dahi ynetimler tarafndan bir "by" gibi kullanlmakta, insanlk ailesi bu by ile efsunlanmaktadr.

Teknoloji... "kil" olduu halde bir trl "bli" olamayan zpkt bir medeniyetin rn; rde ermesi istenmeyen insanln tehlikeli oyunca... Mriklerin put yaparak tapnp, acknca yedikleri helvalarndan daha ok ilevi olan bir 'oyuncak' bu. stelik masum da deil. nsan bu oyuncakla ba-zen kendi geleceini bile tehlikeye sokabilmekte, tabiattaki dengeleri

9

sarsabilmekte.

Teknolojinin ekolojik dengeyi bozmas ayr bir konu, onu geiyoruz. Teknolojinin bozduu bir denge daha var ki, biz asl ondan sz etmek istiyoruz: nsann manevi dengesi. te sistemlerin de istedii bu: nsann tabitn bozup, "varlk sancs" ekmemesi iin onu teknolojiyle narkozlayp uyuturmak. Esrarkelikten daha beter bir ey bu. Teknolojiyle narkozlananlar iin bir rehabilitasyon merkezi de yok.

nsanlar "neden?" ve "niin?" sorularn soracaklar diye ada dzenlerin dleri kopmaktadr. Bu yzden insann dnce ve duygularn ynlendirmek iin, iletiim aralaryla ve eitim yoluyla bunca gayret sarfetmektedirler. Smr arklarn dndrmek iin mzii, sporu ve hatta dnin bizzat kendisini bir "uyuturucu" olarak nasl kullandklarnn r-neklerini hepimiz gryoruz.

Btn bunlar insanln kaybettii kimlik olan "slam", yani "insann kendisi"ni bulmamas iin tezgahlanan oyunlardr. Adem'i, Nuh'u, Salih'i, Lut'u, brhm'i ve Musa'y temsil eden bir inanca kar; eytan', Nuh kavmini, Ad kavmini, Semud ve Lut kavmini, Nemrut ve Firavun'u temsil eden, btn bu ad geen toplum ve bireylerin habsetini stlenen "bat modernizmi" kartlmaktadr.

"Ben kimim? Niin varm? Nereden gelip, nereye gidiyorum?" gibi temel somlar, tek bana akln zebilecei sorular deil. nk bu sorularn cevaplar ma'klt lemi'nin dnda kalmaktadr. Bu gibi "varlk" sorularn bir tek ey zer: Vahiy.

lh vahyin en son muhatab olan Peygamber Efendimiz'in de vahyi almazdan hemen nce, "varlk sancs"yla bu temel sorulara cevap aradn,

yine ilk nzil olan vahyin muhtevasndan reniyoruz.

Allah Rasul'nn mkemmel bir daveti olabilmesi iin isel zenginlii elde etmesi gerekiyordu. Gayblemesi, dernlemesi gerekiyordu. Bu yzden onun Hra gnleri, dardan bir inziva gibi grnse de, ierden bir hareket, bir keif ve bir seyahatti.

O, davetin en ar blmn oluturan "vahiy" ykn tayacak olan yreini, buna hazr hle getirmeye alyordu. Ya da Rabb' tarafndan buna ynlendiriliyordu. Onun kalbi vahiy ss olacakt. Vahyin z tanmyla dalara inmesi halinde dalarn bile 'hayet'ten para para olaca (59/21) "ar bir sze" (73/5) s olan byle bir kalbin "tasfiye" edilmesi

gerekiyordu.

Allah Rasul "hikmet"e talip olan her insan gibi iindeki usuz bucaksz evreni kefe kmt Hra'da. Onun ilk rendii ey "aramak"t. Ardndan neyi aramas gerektii sorusuna doru cevap bulmaya alt. Rabb ona her an yardmc oluyor, yol gsteriyordu (hidayet). Ardndan, nerede arayaca retildi.

O, kendisini aryordu. Kendini bulmak, kendini bilmek iin i dnyasnda uzun sren keiflere kyor; her bulu baka araylar getiriyordu. Bu araylar sonunda o, yle bir noktaya getirildi ki, o nokta vahyin eiiydi. Sorduu sorular ancak vahyin zecei sorulard. nsann gcnn bittii yerde Allah'n "kuluna" yardm balamt:

"Oku,Yaratan Rabbnn adyla. nsan alaktan yaratt O. Oku, Rabbn en keremli olandr. O, kalemle retti.O, insana bilmediini retti." (96/1-5)

Evet, O, insana bilmediini retmiti.

nsan, "Ben kimim?" sorusunun cevabn bilmiyordu. Kendi kimliini, neden yaratldn rendi. Ondan nce, kimin yarattn (yaratan Rabb) rendi. Sorularna nasl cevap bulacan, renmenin yollarn (ikra', bi'l-kalem) rendi. Dahas vahyin hakikatin en byk reticisi olduunu rendi. zetle insann bilmedii, cevap bulamad eylerin cevabnn Allah'ta olduunu, O'nun vahyinde olduunu rendi.

Ald bu lh cevaplarla "varlk sancs" gitmi yerine "ubdiyyet, ulhiyyet ve rubbiyyet bilinci" (hikmet, takv, hidayet) gelmiti. Sorumluluk sancs ve hakikat ak gelmiti.

Artk mminler "en gzel rnek"lerinin yaad bu engin tecrbenin sonularndan istifade edeceklerdi. Onun mesajn en gzel bir biimde kavramann, i zenginliin elde edilmesiyle mmkn olacan bilmeleri gerekecekti. Son ve tamamlanm vahye muhatap olan fertlerin vahiyden istifade edebilmeleri, vahyin ilk muhatabnn isel zenginliine yaklatklar oranda mmkn olacakt.

Vahyi eksen almayan dnya grleri varlkla ilgili temel sorulara cevap

11

aramam deil, "nsan kimdir?" sorusuna bu kesimden bazlarnn dorudan ya da dolayl olarak verdikleri cevaptan yola karsak, yaplann krn fili tarif etmesine benzedii aka grlecektir.

Descartes bu soruyu; "Dnen canldr" biiminde cevaplyor. Mkemmel ve kompleks bir yaratla sahip olan insan paralayarak, "nsan kafadr" demeye getiriyor. Andre Gide,- "nsan hisseden hayvandr" diyor. O da paray btn sananlardan. nsann dier boyutlarn btncl bir bak asyla gremedii iin bir mr "zgrlk" ad altnda ahlk-szl savundu. Bizdeki rklarn da fikir babaln yapan Emile Durkheim'e gre ise; "nsan sosyal hayvandr." Toplumu putlatran bu adamn aksine A. Camus, bireyi ve bireycilii putlatrr; "nsan isyn eden canldr." Nedense bu ismin insana yaklam farkl gibi grnd halde ortak birnoktalar vardr; intihara olan ar meraklar. Bat'nn bu hasta tipleri, kifi olduklar fikir virsn kendilerinden sonraki kuaklarn zihinlerine atmaktan ekinmemilerdir. "Varlk" sorusuna Marx'n bulduu cevap ise evlere enlik; "nsan let kullanan hayvandr."

Bu paragrafta verdiklerim basit bir rnekti. Batnn kendileriyle iftihar ettii isimlerin, en temel bir soruna dahi dengeli bakamadklarnn bir grnts bu. Elbet her birinin sylediinde hakikatten bir para var. Ama bazen paralanan hakikat, hakikat olmaktan kyor. nsan dnr, insan hisseder, insan topluluklar halinde yaar, insan alet kullanr... Btn bunlar insandaki dnyann sadece birer boyutu. Bu tezlerden hibiri insan bir btn olarak tanmlayamamakta, onu adeta blp paralamaktadr. Bylesine parac ve sakat bir insan anlay zerine kurulan bir uygarlktan insan mutlu etmesini nasl bekleyebiliriz?

Bu indirgemeci anlay daha sonralar slam lahiyatnda da ba gsterecektir.

Beeri retiler, Allah'n insan "ahsen-i takvim" zre yaratt gereinden ok uzaktr. Nedir "ahsen-i takvim" zre yaratlmak? Yaratltaki mkemmelleme istdddr. Her insan bunun iin gerekli olan donanma sahip olarak yaratlmtr. Heyhat ki, insan eyalatrp eyay kutsallatran bir 'medeniyet'ten insana insanca davranmasn bekleyemezdik.

nsan insan yapan deerlerin tm katlediliyor. e yarar organlar dumura uratlarak insan et ve kemik yn bir kleye dntrlmek

isteniyor. Aln teri ve zihin teri yllardr smrlen insann, imdilerde yrek terine el atlyor. nsann teknolojinin igalinden koruyabildii son sna olan duygular parapsikoloji, telepati, telekinezi ad altnda ticarete elverili hale getirilmeye allyor.

Bat modernizminin "nsan nedir?" sorusuna verdii en apl cevap,- "Homo homini lupus"tur. Yani, "nsan insann kurdu." Onlar bu sapk ilke zerine bina ettikleri kurt kanunlarn insana cazip gelen isimler altnda cici ambalajlarla servis yapyorlar. Alr terini, zihin terini ve yrek terini sm-ryorlar. Kafalara, bileklere ve yreklere effaf zincirler vuruyorlar. Gerek zgrle ulamamalar iin insanlar yalanc zgrlklerle avutuyorlar. ada kleliin boyutlar kadim klelikten ok daha byk. Korkarm zincirlerini kolye, kafeslerini saray zanneden ada kleler eskiler kadar ansl da deil. nk, imdikileri kle olduklarna inandrmak hayli zor.

Bu toplumsal srletirmenin karsnda, ancak yreklerini, zihinlerini ve bileklerini tm zincirlerden arndrm olanlar durabilir. Dnyann geici metana kanmayp kendisini lmsz deerlere adayan fertler, bylesi bir toplumda hr olduklarn iddia edebilirler. Bylesine srletirilme ilemine tabi tutulmu toplumlarn kurtuluu iin gerekli olan dinamizmin kayna da yine szkonusu "zgr" ahsiyetlerdir. Paha biilmez hrriyetini uluslararas smr sisteminin vaad ettii bir para geici rahat karlnda satmayan bu zgr ahsiyetler, gerek hrriyetin canl sembolleri olarak birgn iinde yaadklar toplumlarda "maer vicdann" uyanmasna nclk edeceklerdir.

nsan, varlkla ilgili temel sorulara vahiyle cevap bulur demitik. slam, insann ebedi mutluluunu salayacak en son vahyin addr.

slam ve insan, adeta et ve trnak, tohumla toprak gibi birbirleri iin yaratlmlardr. Gerek hrriyetin ad olan slam' insansz, insan slam'sz braktnzda balar felaket.

slam, insann evrenle, tabiatla, insanla uyum ierisinde yaamasdr.

slam, insan insan yapan deerler btndr.

slam, sonradan verilen bir fazlalk deil zde bulunann ortaya karlmasdr. Bir ilve olmaktan ok bir ayklamadr. Bu retinin zellii, pk ftratn, zihnin ve kalbin zerine ken kiri, isi, pas temizlemesidir.

slam biztihi mzekkdir, insan temizler, damtr, artr.

13

18nsann arad slam, slam'n arad ise insandr. Bu iki sevgilinin

bulumasyla iman ortaya kar. nsann slam' yaamasyla amel, bilmesiyle ilim, grmesiyle ihsan, tanmasyla irfan, bilincine ererek yaamasyla takv ortaya kar. Burada, ok boyutlu bir kavram olan "takv"mn dier anlam-larna, zellikle btldan korunup hakka sarlmak demeye gelen 'amel' deil 'akdev' anlamna dikkat ekmek isterim.

nsan babo braklmamtr. (75/36) Seer, lakin tayin edemez. Elbette insan yaratan, yaratt insan iin bir hayat program da vaz' etmitir. Kimi Yunan filozoflar gibi Yaradan'a inanp izdii hayat programna inanmamak en azndan ahmaklktr. Allah yerleri gkleri ve ikisi arasnda bulunan eyleri oyuncak olarak yaratmamtr. (44/38) Ackmayacana, susamayacana, darda kalmayacana, btn bunlardan mnezzeh olduuna gre, insann Yaratcsna kar yapaca bir iyilik de szkonusu deildir.

"Ben cinleri ve insanlar ancak bana kulluk etsinler diye yarattm. Ben onlardan rzk istemiyorum, beni beslemelerini de istemiyorum." (51/56-57)

Ya ne mi istiyor? Ubudiyyet... Ne ki gnmzde insanla slam'n arasna engeller konulmutur. Et ve trnak birbirinden ayrlm,- tohum topraksz, toprak susuz braklmtr.

Nedir bu engeller ve engelleri koyanlar kimlerdir?

Slogana ayarl dudaklarnn alan aralndan "Kahrolsun beeri dzenler! Yklsn engeller!" szcklerini korkmadan haykrabilecek olanlar, "nandm" diyenlerin kata ka? Elbette azn da az. Bu az ierisinden "beeri dzenler"i kahretmeye, "engeller"i ykmaya talip olanlarn gerek saysna gemeden bir noktann iyi aydnlatlmas gerekiyor,- balama noktasnn.

KAHROLACAK LK DZEN

slam'n hayran, slam'n mntesibi ve hatta slam'n kurban olmakla slam'n insan olmak farkl farkl eylerdir. Bu mnda bizler slam'n insan deiliz.

slam kendi yetitirdii insana "benim insanm" der. Baka dzenlerin, baka kltrlerin, ayrks toplum ve evrelerin yetitirip eittii insanlarn kendilerini slam'a nisbet etmesi fak dzlemde bir olaydr. Enfs dzlemde yani ahs davran, tavr, ahlk ve tepki dzeylerinde kiinin kendisini s-lam'a nisbet edebilmesi iin kendi "kiisel dzenini" oluturmas gerekmektedir.

"Dzen" deyince kurumsal bir yap olan status-quo gelmesin hemen akla. ncelikle tek kiilik dzenlerden; prensiplerini, ilkelerini, kanunlarn bizim belirlediimiz kiisel dzenlerden sz ettiimi anlamsnzdr umarm. Korktuum o ki, dzen deitirmekten, dzen ykmaktan sz eden bizler, ilk yklmas gereken dzenin kiisel dzenlerimiz olduundan habersiziz. stelik szkonusu dzenlerin mimar biziz. Ve biz, bizimle slam arasna konulmu ilk ve en byk engelleriz.

Haydi, hep birlikte ykmaya aryorum dzenlerimizi. Bu ar "L ilhe illallah"ta ifadesini bulan kelime-i tevhiddeki nefy (l ilahe: ilah yoktur)'in bir gereidir. Cahiliye Kbesi'nden beter hle getirilen yreklerimizdekiler de dahil tm ilahlara "Hayr!" ekmenin, onlar protesto etmenin, onlar reddetmenin bir gereidir.

Ardndan sizi kendi dzenimizi kurmaya aryorum. Kelime-i tevhid'in dier yars olan isbat (illallah)'a aryorum. Kendi dzenimizi kurmaktan kastm ncelikle yrek devletinin kurulmasdr.

Sahabe neslinin kimin insan olduunu soracaksnz. slam'dan nce irkin insanyd onlar. Allah Rasul onlar bireye ard:

"Kl l ilhe illallah, tuflih!" (La ilhe illallah deyiniz, kurtulunuz!). Onlar da, "L ilhe illallah" dediler kurtuldular. Ayn eyi biz de sylyoruz, bir deil bin kez sylyoruz, neden bu sz bizi kendi cahiliyemizden karmyor? Bu soruyu soracaksnz, sormalsnz.

Bunun cevabna gemeden nce tevhidin sahabede yalnzca ezberden

16

tilavet edilen bir slogan deil hayat biimi, felsefe deil yaant, metafizik bir gereklik deil bireyin her eyiyle kendisine teslim olduu bir hakikat olduunu kavramak gerekiyor.

Tevhidin bireysel yansmas olan kafa, yrek ve bilek birliinin salanmas gerekiyordu. Yani "muvahhid" olmak gerekiyordu. ncelikle tasarrufu kendisine ait olan benliini blnmlkten, paralanmlktan kurtarmas gerekiyordu m'minin. nsann kendi varlnda gerekletiremedii tevhidi diliyle sylemesinin hi bir eyi deitirecei yoktu. nk tevhidin ilk hedefi ahsn bizzat kendisiydi; onu uygulayaca ilk alan da toplumsal alandan nce bireysel aland.

Krmz bayrakl adrlar, alenen fuhuevi grevi yapyordu. Veled-i zinalara tombala usl babalar tesbit ediliyor, zniyenin kendisiyle zina yapanlarn ierisinden birini gayr-meru ocuunun babas olarak gstermesi nikah eitlerinden biri olarak kabul ediliyordu. Kz ocuklarn topraa gmme cinayetini keyiflerinden ilemiyorlard elbet. Cahiliyyenin namuslu insanlar kendilerine zg bu arpk "namus" duygusundan dolay, zinaya dmesin diye ldryorlard kz ocuklarn. Cahiliyye denizine dmlerdi, cinayet ylanna sarldlar. Kz ocuklarn byle bir ahlkszln iinde grmek, evlat ktili olmaktan daha beter bir ey olarak telakki ediliyordu bazlarnca.

Ahlkszln ite bylesine ayyuka kt bir beldede ahlka armad Allah Rasul. arsayd belki irkine sarld halde ahlkszlktan kaan "namuslu mrikler" koa koa geleceklerdi. Ne ki ar tevhide idi:

"L ilhe illallah deyiniz, kurtulunuz!"KAHROLACAK LK DZEN

Kayser ve kisrann istilasna ak, siyasal birlikten yoksun, uzun sren ve ok can kaybna neden olan i savalar, ekimeler ve anlamazlklarla dolu bir evrede Allah Rasul'nn siyasal birlik ve sosyal stat vaad eden bir ars daha fazla yank bulabilirdi. Devlet putunun nnde, bugn olduu gibi o gn de, eilecek devletperest "ulusular" kacakt. Vatan, millet, bayrak, devlet akna arsayd belki daha az zahmetli olacakt dvet. yle yaplmad. ar yine aynyd:

"Kl l ilhe illallah, tuflih!"

Ya da zulmn her eidinin irtikap edildii, kleliin olanca iddetiyle hkm srd, hak, hukuk ve zgrlklerin gasbedildii, bir avu

17

mstekbirin zayflar ezdii, smrd bir toplumda "Zulm, smr ve ikenceye paydos... Hak, hukuk, zgrlk..." sloganyla kabilirdi Allah Rasul. Bu da olmad. Tevhide, yalnzca tevhide ard.

Toplumu sosyal statye kavuturup siyasal birlii salamak gzel bir eydi. Ahlkszla dur deyip ahlk kurallarn yaygnlatrmaya armak da yle. Hele zulm ve hakszln ayyuka kt bir toplumda adalete, hak-hukuka riayete, mazlumlar korumaya, smry durdurmaya armak gerekten takdire ayand.

Ancak bunlarn tm de hakikatin birer parasyd. Tevhid, burada sayamadklarmzla birlikte saydmz tm gzellikleri ikame etmenin ve tm ktlkleri, irkinlikleri tasfiye etmenin, nlemenin adyd. Aslnda "L ilhe illallah"a ar irkinlikten gzellie, ktlkten iyilie, ahlkszlktan ahlka, zulmden adalete, anariden nizam ve intizama ar anlamlarn tayordu. Onlar da bunu kavradklar iin "L ilhe illallah" dediler, bunu yaadlar, tevhidi bir hayat dsturu edindiler ve kurtuldular. Deilse yalnzca bu iin "slogann" atmadlar. Topu topu bir tek cmleydi; onu sylemek hayat deitirmek demeye gelmeseydi, sylerler ve eski hallerinde devam ederlerdi. in hi de yle kolay olmadn Kur'an'dan reniyoruz:

"nsanlar yalnz 'inandk' demekle, hi snanmadan braklacaklarn m sandlar?" (29/2)

Onlar tevhidi bir inan olarak kalplerine, bir dnce olarak kafalarna, bir eylem olarak bedenlerine, bir hayat biimi olarak yaantlarna, bir dnya gr olarak toplumlarna hakim klmlard. Zaten byle olmad zaman "tevhid" fonksiyonlarn yerine getiremezdi. Tevhidin tevhid olabil-mesi, ncelikle muhatap ald fertte tm birimleriyle uygulamaya konulmasyla mmknd. Sadet a insanlar cahiliyye ad verilen eski hayatlarn bir ur gibi kesip atmlar; bunu yapamayanlar tevhidin gzelliini Eb Cehil gibi aklyla bilse de, Abdullah b. beyy gibi diliyle sylese de, meyye b. Ebi's-Salt gibi aklyla bilip, diliyle syleyip, kalbiyle inandn ihsas etse de, eer kendini o deere teslim etmemi, "muvahhid" olamamlarsa, m'min de saylmamlar, dlanmlard.

te bu nesil "slam'n insan" olmay byle haketmilerdr. Tevhid'i nce benliklerinde gerekletirerek; sz, fiil, duygu ve dncelerine hakim klarak...

Bizler slam'n hayranyz, dahas kurbanyz, fakat slam'n insan olamadk henz. nk Allah'n insan zerinde yaratt altn dengeyi (82/7)

18

bulamadk.

NSANLAR VE KURBANLAR

Toplumumuz kafasz kalbler ve kalbsiz kafalarla dolu. Duygu, dnce ve aksiyon dengesini kurabilmi deiliz. Bu dengeyi kuramayanlarmz, hakikatin sahip olduklar parasnda ar gittiler. Szkonusu durum, dengesizliin doal ve kanlmaz sonucuydu.

Tevhid'i blmek suyu elementlerine ayrmak gibi bir eydi. Bu durumda ortaya hidrojen ve oksijen gibi biri yanc dieri yakc iki gaz kyordu. Yani sudan eser kalmyordu. Hatta suyun ilevi tersine dnyordu. Sndrmesi gereken, bu kez yanan ve yakan bir nesneye dnyordu.

te tevhidi hakikatin blnmesi de bazen bundan daha vahim neticeler verdi. Bilei, yrei ve kafay birlikte kullanamayp insan paralayan anlay, bunlar birbiriyle savatrr bir konuma geldi. Atomizasyon, bireyin kendisinde balamt. Byle bireylerin oluturduu topluluklarda "vahdet"ten szetmek 'ayp' kaacakt. nk vahdetin temel ta insand ve bireysel vahdet anlamna gelen 'tevhid'i ahsiyetlerine yedirememi insanlarn; daha benliindeki organlar arasnda 'vahdet'i salayamam olan insanlarn, birbirleri arasnda vahdetten sz etmeleri yersizdi. Dahas tefrikay bir can kurdu gibi bnyesinde tayan, kafas ve kalbi her an saysz kavgalara, didime ve ekimelere sahne olan, duygusunu dncesiyle bartramam, her ikisini eylemiyle uzlatramam bireylerin olduu bir yerde yaplacak ilk i uzak dmanlara slogan atmak deil, benliimize tevhidi hakim klmakt.

"Ar gidenler helak oldu." Allah Rasul'nn dilinden Mslim'in naklettii bu haber bir genel kaidenin veciz ifadesi. slami hareketin mensuplar birer kurban olup kyorlar. Yetime tarznn arpk tabiat sonucu herkes hakikati para para kefediyor. Ve stelik kefettii paray hakikatin ta kendisi, btn olarak gryor ve gsteriyor. Elbette artniyetle yaplmyor bu. Ama sonu vahim oluyor.

Hakikati kefetmekle hakikatten bir paray kefetmek birbirinden farkl eylerdi. in daha vahim yan, kendi kefettiimiz paray gklere, karrken ayn hakikatin dier parasna kar srf onu bakalar kefettii

19

iin duyarsz kalyoruz, hatta karalayabiliyoruz. Bu durum sonunda ortaya tip kurban kt: 1. Kitap kurbanlar, 2. Tesbih kurbanlar, 3. Silah kurbanlar.

Kitap KurbanlarKitap, mcerred sylenince Kur'an'a delalet eder. Hidyet ve rahmet

kayna olmasna ramen onun hidyet ve rahmet oluu herkes iin deildir. (2/2) Yalnzca onu okuyor olmak, onu elinde, evinde, hafzasnda, kitaplnda bulunduruyor olmak, hidyet ve rahmete nail olmann garantisi olamaz.

O, "hden li'l-Mttakn"dir. Yani Allah'tan gerei gibi saknanlar iin, ulhiyyet, rubbiyyet ve ubdiyyet uuruna ermi olanlar (mttakn) iin bir hidyettir. M'minler iin ifa olan Kur'an, zalimlerin ise yalnzca hsrann artrr. (17/82)

Kur'an gibi bir ilhi mesajn bile -tanm yerindeyse- bir "geri tehlikeli blgesi" varsa, hi bir adan Kur'an'a edeer olamayan dier kitaplarn konumu ciddi'bir biimde tartlmaldr.

Konumuz olmamakla birlikte hatrlatmakta yarar umduum bir ey var, Kur'an'n yaantmzda layk olduu mevkii almas iin gereken birey: Kur'an'a baka kltrlerin istilasna uram bir kafa ve kalple yaklamak yerine "mm" bir kafayla, nl tabiriyle "slim bir kafa ve kalble" yaklamak. Kab bulak ve pis ise, iine konulan yiyecek ne kadar m-kemmel olursa olsun kokuacaktr.

Kitapl bir dinin, kitapl bir medeniyetin ocuklaryz. Teknolojinin rnlerini toteme, mzii ve sporu yar plak rahiplerin ynettii bir yine dntren modern zihniyetin rn olan 'kitapsz' kuaklar yetitiriliyor.

Kitap, bilginin tek taycs deilse de en kadm ve en kalc taycs olma vasfn hl zerinde bulunduruyor. Tamir gcne sahip olduu gibi tahrip gcn de koruyor. Elbette her kitap her zaman "bilgi" tamyor. Cehalet de bazen kitaplarla tanyor. ada cahiliyye ile kadim cahiliyye arasndaki fark belki de bu. Biri kitapsz cahiliyye dieri ise kitapl cahiliyye. Kimi zaman kitapl cahiliyyenin kitapsz cahiliyyeden daha rktc olduunun en arpc rneini amzda yayoruz.

Biz, btln okumuu ve okumam, kitapls ve kitapszyla tmn bir

20

yana brakarak kitapl bir dnin slikleri olan mslmanlardan kimilerinin kitap konusunda dtkleri dengesizlie bir gz atalm.

Kltrn taycs olan kitap, okuma eylemiyle birlikte anlr. Okumak ve yaamak, bilmek ve amel etmek arasndaki tm kprler atlmsa bunun sulusu elbette kitaplar olamaz. Kitab dengesizliine bir su leti klanlara kzp kitaplar sulamay, yetleri bysnde malzeme olarak kullanan bir sihirbaza kzp tm Kur'an'lar yasaklamaya benzetiyorum. Ya da hap ierek intihar eden birine kzp tm haplar yasaklamaya...

Bu hap benzetmesi, "kitap kurbanlar" iin yerinde bir tebih. Bu kesim, kitab, iinin ehli bir doktor nezaretinde tedavi gren bir hastann bilinlice kulland bir hap gibi deil, hap adna ne bulursa midesine indiren bir hapkolik (hap) gibi kullanr.

Kitap bu tipler iin okunup retilecek bir kaynak deil, okunup tketilecek bir meta'dr. Bu anlayta, kii ka kitap okumusa o kadar insandr. En son ne dndn bilmek istiyorsanz son okuduu kitabn adn sorun, kafi.

Okuduklarn sindirememenin fikri kabzln yaamaktadr kurban. Amele dntremedii bilgi ya da daha doru bir tabirle 'malmat' ynnn altnda kalmtr. nsanlararas ilikileri nc hamur dzeyindedir. Hayat karsnda genellikle lkayttr. Hayatn bilgisini hayatn kendisinden renmek yerine kitaplardan kraat eder. Bu nedenle de ilikile-rinde ounlukla isabetsiz davranr.

Hayat bilgisi zayftr. Bu dengesizliin, tam tersi bir baka dengesizlie de dnt ok grlr: Kitab hayatta ve insanlarn arasnda yaamak yerine hayat kitaplarda ve kitaplarn arasnda yaar. Sellozdan bir dnya kurmutur kendisine.

Bu mantk Kitab'taki yetleri okusa da -ki bizzat kendisi Allah'n en byk yetlerinden bir yettir- kendisindeki yetleri, kinattaki yetleri, eya ve hadiselerdeki yetleri okuyup Kitab'la aktramadndan (hikmet) hayat karsndaki konumu off-side'dr.

Konumay diline teksif etmitir. Ayetlere yaklam ounlukla bir doktorun kadavrasna yaklam gibidir. Onlar bir bilmece gibi zmekten gizli bir zevk duyar, dnmeyi bir imtiyaz sanr. Tm enerjisini kafasna (dolaysyla diline) teksif ettiinden bu organlar ok gelimitir. Bir tr Mallarm psikozuna tutulmutur. yle diyordu ya bu Fransz dnr:

21

"Biz yalnzca dnrz. Yaamak m? Klelerimiz ne gne duruyor?"

Gzne bakarsnz gz bir ey sylemez. Gzlerinin derinliklerinde bouna bir kprt ararsnz. lmin irfana dnmeyii sebebiyle sizi telere tayan bir pencere deildir. Yzne bakarsnz yz bir ey sylemez. Yreinizin radarlarn evirerek yreinin hangi frekanstan yayn yaptn bulmaya alrsnz, z' bir ey sylemez. Dahas habersizdir iinde nkleer bir g merkezi tadndan. likiye girdiinizde diplomasi kurallarnn tmyle geerli olduunu grrsnz.

Kitaplarn arasnda bir keklik gibi sektiini grdnz bu tavrn sahibi, hayatn realiteleri karsnda ya duyarsz ve ilgisiz ya da akn ve bilgisizdir.

Tesbih Kurbanlar

Tesbih, gramerde ism-i let olmamasna ramen kullanmda "kendisiyle tesbih edilen ara" anlamyla hret bulmutur. Yani sembolik bir aratr say talar. Kimlerin sembol olduu malm: mslmanlar ierisinden kendilerini zikir ehli, gnl ehli sayp klb tasfiyesi, nefis tezkiyesi yaptklarn iddia eden kimi kesimlerin.

Bu kesimlerimizden bir ounun ana sermayeleri addettikleri "zikr"in Kur'an anlamn bilmediklerini, aratrmadklarn, bu konuda Kur'an'n deil bakalarnn usl ve slbunu izlediklerini gryoruz. Zikir gibi Kur'an'n en ok zerinde durduu bir konuda ona bavurmadan zikrettiini sanmak ne byk gaflet. Kald ki bu konuda da hev ve heveslere deil bizzat Allah'n koyduu llere uyulmas Kur'an emridir: "...fezkurullhe kem allemekum. [Allah'n size rettii gibi Allah' zikredin.]" (2/239)

Kur'an'da "cihad" gibi ok anlaml bir kavram olan zikir, baz kesimlerce ok yanl ve tehlikeli bir biimde dier anlamlarndan soyutlanarak dil ile anmaya tahsis edilmitir. Allah' anmak (2/198), tebli (87/9), t ve uyar (88/21), kr (7/69) gibi bir ok anlamlara gelen zikir, "al" harf-i ceriyle kullanldnda "dille anmak" anlamna gelir. (6/121)

Aslnda zikrin yalnzca "tesbih" anlamna gelmediini, bundan daha kapsaml olduunu Kur'an'dan reniyoruz:

"Ey iman edenler! Allah' ok ok zikredin ve O'nu sabah akam tesbih edin." (33/41-42)

nananlara hem zikir hem tesbih emredilmitir. Bu noktada ayn ayette hem "zikr"in hem de "tesbih"in anlmas bu ikisinin birbirinin ayn

22

olmadklarnn en ak delilidir. Bu nedenle, dil ile zikir olan "tesbih"i kmsemek, yok saymak ya da terketmek bir m'mine yakan eyler deildir. Cihad kavramnn iinde "ktal"in yeri neyse "zikir" kavramnn ierisinde de "tesbih"in yeri odur. Her yapt ie "cihad" adn verenlerin "ktal" (sava)'in ayrca farz klndn (2/219) gzard ettikleri gibi, zikrin yalnzca tesbih olmadn syleyenlerin bir ou da dil ile anma, tekrar etme anlamna gelen "tesbih"in ayrca tavsiye ve emir buyrulduunu gzard etmektedirler.

Kendilerini zikir ehli addedenlere gelince... Bu kesimden kinlileri Allah'la yaptklar mukaveleye sadk kalmamlardr. "eriattan bir ta derse mridlerimin tm virdl eri der." diyen gerek ve kmil mridin aksine bu mantktakilerin mslmanlarn tm deerleri ayaklar altna alnrken; deil bir ta, eriatn temelleri bile hoyrata sklrken, oturduklar postlar banda kllar kprdamamtr. mmetin yamalanan deerleri karsnda hissiz ve kaygsz duran bu mantk, yapt iin adn "byk cihad" koymutu. Oysa ki; "Byk cihad nedir?" diye Kur'an'a sorduumuzda Kur'an bize 'byk cihad'n ne olduunu aka sylyordu:

"Kfirlere uyma ve onlara kar byk cihad (cihden kebr) et." (25/52)

Gerekten byk cihad edenler, hem iinin dmanlarna hem dndaki dmanlara kar ift ynl bir cephe ap nce yrek devletim kuranlard.

Kafasn kalbine kurban eden, dini diriltici bir iksir gibi deil bir uyuturucu gibi alglayan anlay, her eyini bir kiiye smarlayarak dnme zahmetinden kurtulmutur. Onun yerine bakalar dnr, bakalar karar verir. Nefreti ve sevgisi 'emir-komut'a baldr.

"Gassal elinde meyyit" olmay kffar elinde ehid olmaya tercih etmitir. lmeden evvel lmeye alr da ldkten sonra yaamay denemez.

"Mevti tefekkr" ettiinin bin de biri kadar "ehadeti" tefekkr etmemitir. Yrein en byk iki penceresi olan akl ve duyularn iptal ettiinden yrek bir zindana dnmtr.

Bir 'tesbih kurban'nn itaat anlay' grerek deil, kr krne bir itaat anlaydr. Kurban, emredilenlerin dnda kimseyi dinlememek ve hibir kitab okumamakla kalmaz, Kur'an'a, onun ayetlerine kar da kr ve sardr.

Silah Kurbanlar

23

Kurban, bol dumanl ay sohbetlerinde kurulan 'devlet'in enkaz altnda kald iin bir trl eyleme geememitir. Ryalarn makinal tfek tarrakalar ssler. Heyecann ilim ve irfanla yourup, ihlsla piirip, sabrla yemeyi renemedii iin ac ekmektedir. Bu ulv ac bir trl retici olamamakta, belki kendisini bile tketmektedir.

Amellerin nem sras heyecan verme miktarna gre di'zilmitir. "Kalk, devrim oldu!" akas, "Kalk, ezan okundu." gereinden daha fazla uyarc bir etkiye sahiptir. Gzel dleri ac gereklere tercih eder. Genelde sermaye hayaldir. O hayallerin gereklemesi iin gerekli kalb, fikr ve fiil hazr-lklar yapmann cehd ve gayretinden yoksundur.

Gerek inklbn mahiyetini kavrayamamtr kurban. Gtrebilecei kk yklere tenezzl etmez, sarld byk ykleri kaldrmaya da gc yetmez. Bunu eli bo gidiine bir mazeret olarak ileri srer.

En byk sermayesi cesarettir. O ruh haliyle, ideallerine birazck aykr den herkesi, ama herkesi sulamaya ve hatta harcamaya hazrdr. Srekli koltukta gezdirdii kelleyi yerine, iki omuz arasna koymasn istediinizde, sulanma ihtimaliniz ok yksektir.

nsanlararas ilikilerdeki ar 'safl yerli yersiz aldanmasna sebep olur. Bu durumun doal sonucu olarak da, ya mzmin bir ksknle kaplp iine kapanr, ya da 'dva'y dnya ile takas ederek dn ihanetle suladklarnn konumuna dt iin, vicdanndaki mahkemede kendisini mahkm eder.

ou zaman da kurbann heyecanl dnemi bitip yurt-yu-va, i-g, oluk-ocuk sahibi olunca byk bir hakikati ifade ediyormucasna bir zamanlar bandan geirdii o ulv heyecan, yani "kendisini" tahkir ederek, ayn halet-i rhiyeyi yaamakta olan genlere pikin pikin: "Brakn, brakn bu ileri. Biz, sizin gemekte olduunuz yollardan getik, iyi biliriz bunlar" yollu 'kele t'ler vermeye kalkar. zlmenin ve geri adm atmann, vicdan acsn bastrmann en ucuz yntemidir bu. Silah kurban bu aamada kendi yanlgsnn faturasn da inancna ykler.

Yolcuyken ald yanl konumun faturasn 'yol'a karmtr. Bilgiye deil kurguya, sebata deil hevese, amel-i salihe deil 'eylem'e, muhakemeye deil heyecana yaslanmann encam byle olmutur. Korsan m ehliyetli mi demeden duraa yanaan en hzl dolmua atlamann sonucu in-bin'le geen yllar, kurban heyecann teskin edecek yeni yollar aramaya sevketmitir.

24

Evet, bu tavrn de, gerein birer parasn bnyesinde tayor olabilir. Bunun byle olmas doaldr da. Ne ki bunun byle olmas halinde bile bu tavrlarn hakl ve yararl olduklar ispatlanamaz. nk bu tavrlarn bariz vasf dengesizliktir.

25

B?R DAVRANI? B???M? OLARAK "DENGE

YREK DEVLET"Koca insan" kinat, lh bir denge zerinde hareket etmektedir.

Szkonusu bu denge, mahlkt ierisindeki en byk varlktan en kk varla kadar btn bir evrenin en geerli yasasdr. Dengesizliin kozmik karl "kyamet"tir. Evren ierisindeki hassas dengenin bozulmasdr kyamet.

lm de yle. O da insann, yani kk evrenin dengesinin bozulmas, yani insann kyameti. u halde kyamet ve lm eittir "dengesizlik"...

Burada dengesizlik her ikisinin de deimez illeti. Bunlar fizik dengesizliin getirdii fizik sonular. Ayns mn lemimiz iin de geerli. Mnev dengesizliin sonucu olan mnev lmler, bu lmlere sebebiyet veren ayn cinsten hastalklar, katiller ve gzle grlmedii iin boyutlar kestirile-meyen soykrmlar, cinayetler, kyametler...

Tarih, dengeyi bozanlarla dengeyi korumak isteyenler arasndaki lmsz mcadelenin ad. Peygamberler, lh dengeyi tavr ve davranlarnda sembolletiren ideal rnekler. Vahiyler, denge retisinin lh metinleri. .

Kur'an, batan sona dengenin en arpc rnekleriyle dolu.

rnein anz ilk sayfasn. Fatiha ile karlaacaksnz. Sre bir teekkr cmlesiyle balyor. Ardndan "Alemlerin Rabb"nm iki sfat geliyor: "Esirgeyen, balayan" (er-Rahman, er-Rahm). Bunlar sizi sevindiriyor birden. Onu bu iki sfatyla grmeye balyorsunuz. Esirgenmek ve balanmak ok gzel bir ey. Olduka hounuza gidiyor bu, seviniyorsu-nuz. Bu sevincinizin bir rehvete dnmemesi, bir dengesizlie kap aralamamas iin, hemen ardndan O'nun yalnzca esirgeyip balayan olmad, bir de "sorgulayp cezalandran" vasfna sahip olduu "beikteki bebelerin salarn aartan" Din Gn'nn mliki -ya da Melik'i- olduu hatrlatl-

yor. nceki umudunuz bir korkuyla; sevinciniz, havf ve hayetle dengeleniyor.

Bu, insandaki psikolojik dengenin, umut ile korku arasndaki dengenin salanmasnn sadece tek bir rnei. Kur'an'da bireysel, toplumsal, siyasal, ekonomik ve evrensel dengenin deimez yasalarn bulmak mmkn.

Baka bir rnek; kar sayfaya geelim: "Ki onlar gayba inanrlar." (2/3) buyurulduktan sonra 'mttakler'in iki zellii sralanyor: 1) "Namaz dosdoru klarlar." 2) "Kendilerine rzk olarak verdiklerimizden infak

26

ederler." Namaz ve infak. Sonular asndan biri bireysel dieri toplumsal iki eylem. Namaz, bireyden Allah'a uzanan bir yol, infak yine bireyden topluma uzanan bir yol. Biri kiinin Rabb'yla olan iliki biimiyken, dieri kiinin toplumla olan iliki biimidir.

Burada ferdin i dnyasyla d dnyas arasnda korumas gereken hassas dengenin yolu gsterilmektedir, yani bireysel ve toplumsal denge.

Yine Kur'an'n kimi yetlerinin, ashab- kiramdaki kavl, fikr ve fiil bir takm dengesizlikleri tashih etmek iin indiini biliyoruz.

"Ey inananlar! Allah'a itaat edin, Rasulne itaat edin, amellerinizi iptal etmeyin." (47/33)

Bu yetin ini nedeni olarak sahabe arasndan bazlarnn amel-iman dengesini sarsmalar gsterilir. te bu konudaki bir ok rivayetten biri: Ebu'l-Aliye'den (bn Kesir): "Allah Rasul'nn ashab irkle beraber hi bir amelin fayda vermedii gibi, 'l-ilhe illallah'la birlikte de hi bir gnahn zarar vermeyeceini dnyordu." Tabi ashab byle bir gre ken-diliklerinden ulamamlard. "Allah, irki balamaz, bundan bakasnn dilediini balar." (4/48) ayetini byle anlamlard. Bunun zerine "...amellerinizi iptal etmeyiniz." ayeti indi.

Kur'an iniyorken dengesizliin her trne srekli mdahale ediyor ve dzeltiyordu. Onlar sevgilerinde ve nefretlerinde

BR DAVRANI BM OLARAK "DENGE

bile arla kamaktan men ediyor, dengeye aryordu. Hepimiz iin geerli olan bir dengesizlie yle parmak basyordu Kur'an:

"Bir toplulua kar duyduunuz kin, sizi adletten saptrmasn. dil (dengeli) davrann, takvya uygun olan budur."(5/8)

Allah Rasul, "ahsen-i takvim" ad verilen bu dengenin en gzel rneidir. Duygu, dnce ve aksiyon arasndaki dengenin nasl kurulacan renmek isteyen ona baksn. Onda ve onun terbiyesinden gemi nesilde bunun altn rneklerini bulacaktr. Dengenin dier adlar olan "adalet" ve "itidal"i sahabe arasnda nasl tesis ettiinin rneklerinin tmn burada saymaya vaktimiz elvermez. Bir kana deinelim:

Mslim'in Sahih'inde, bn Hanbel'in Msned'inde ortaklaa naklettikleri uzun bir rivayetten bir kesit, Said b. Hiam anlatyor:

"nce karm boamak, sonra kendime ait mallar satmak, elime

27

YREK DEVLETgeenlerle at ve silah alarak lnceye kadar cihad etmek iin Medine'ye g ettim. Kavmimden karlatm bir grup, daha nce de alt kiilik bir ekibin Allah Rasul zamannda byle bir ie teebbs ettiklerini, Allah Rasul'nn "Ben size gzel bir rnek deil miyim!" diyerek onlar bu iten men ettiini haber verdi. Ben de evime, ailemin yanna geri dndm."

Yukarda anlan alt kiilik grubun Allah Rasul tarafndan reddedilmesinin gerekesi yine dengesizlie meyil. erisinde Selman, Sheyb, Eb Zer (R. anhm) gibi isimlerin de bulunduu bu grup, Rasulullah'a gelerek, kendilerini idi ettirip ssz bir yere ekileceklerini, orada -kendi ile ve ocuklar da dahil- dnyev hereyden el-etek ekip ibadet ve taatla megul olacaklarn sylemiler, bunun zerine Allah Rasul kendisinin Nebi olduunu hatrlatarak "Ben size gzel bir rnek deil miyim?" buyurmu ve kzmt.

Biri dengenin st (ifrat) dieri dengenin alt (tefrit) olan bu iki olayn sahabe tarafndan birlikte deerlendirilmesi de olduka mnidar. Bilek ve yrek dengesinin salanmasna rnek tekil eden bu olaylar bir baka zaman ve zeminde gerekleen u olay tamamlamakta:

"Allah Rasul bir seriyye gndermiti. Abdullah b. Revaha'nn da o seriyyede gitmesini istemiti. Gnlerden cumayd. Namazdan sonra Allah Rasul, Abdullah b. Revaha'y orada grnce sordu:

"Niin arkadalarnla birlikte erkenden gitmedin?" Abdullah:

"Cuma'y, Rasulullah'n ardnda klmak istedim. Nasl olsa onlara tekrar yetiirim." dedi.

Allah Rasul:

"Yeryzndeki her eyi infak etseydin yine onlarla birlikte kmann sevabna eremezdin." buyurdu.

bn Hanbel, Tirmizi ve bn Hacer'in naklettikleri bu olay Ahmed b. Hanbel'in Snen'i hari Ktb-i Sitte'nin tmnde geen u rivayetle birlikte dndmzde, "denge"nin mahiyeti tamamyla ortaya kar:

Adamn birisi Peygamber'in huzuruna girerek, ondan savaa katlmak iin izin istedi. Allah Rasul:

"Anan baban sa m?" diye sordu.

"Evet!" diye karlk verdi. Bunun zerine Rasulullah yle dedi:

"O halde git, onlar raz et!"

28

Taberni buna benzer bir olayn Eb Hreyre'nin de bandan getiini nakleder.

Evet, btn bu rnekler, Allah Rasul'nn terbiyesinde dengenin tuttuu nemli yeri iaretliyor.

DENGESZLN TARH ARKA-PLANI

Maide sresinin 8. ayetinde belirtildii gibi tam anlamyla "mttaki" olmak demeye gelen denge, bireysel ve toplumsal bir davran biimi olarak Rasulullah'tan sonra ok uzun srmedi. Kafa, yrek ve bilein dengeli bir biimde kullanld gnler abuk tarihe kart. Bu altn dengeyi kiiliinde oluturabilmi kmil insanlar yetimedi deil. Ama onlar bu dengeyi bir daha, asr- sadet gibi, topluma mal edecek ortam ve frsat yakalayamadlar.

Btnden ilk ayrlan para 'bilek dengesi'ydi. Adna sadet denilen denge anda, cihad bir meslek olarak deil bir ibadet olarak yaplyordu. Dahas slam'la insan arasndaki engelleri kaldrmann mcadelesiydi cihad. lmenin ve ldrmenin insancasn oktandr unutan insanla gzelce lmeyi ve gzelce ldrmeyi retmenin adyd. Barn en kalc yntemiydi.

Evet, btn bunlarla birlikte cihad kulun Rabbna kar verdii snavlarn en etiniydi. nk sava, meydanlarda deil, nce yreklerde balyordu. Yreindeki savata yenilenler mcahid olma vasfn ta batan kaybediyorlard. nk onlar cihad alanna binitleri deil imanlar gtryordu. Gznde fer, dizinde derman kalmam bir iman, sahibine can balatacak enerjiyi pompalayamayacak, bunun doal sonucu olarak da o, mcadeleyi bandan kaybedecekti.

Nebevi siyaset sultani siyasete, adlet istibdda dnnce, cihad da meslekleti. nk saltanatlar hakka ve halka yaslanamazd. Ayakta kalmas iin bir "g"e ihtiyac vard. Bu g de ordudan bakas deildi. Bu ekilde btnden ayrlan silah, ganimet hrsnn da tesiriyle kurumlat. Her kuru-mun kendine zg bir mekana ihtiyac vard. Silah iin o mekan "kla" oldu. Mcahid iin m'min olmak yetmiyor bir de "klac" olmak gerekiyordu.

Ardndan, m'mini derinlik sahibi klan ve Rabbaniletiren eitli Kur'an faklteler olan ittika, edep, ihsan, zikir, kr zetle slam irfan btnden

ayrld. Halbuki bu saylanlar, mslmanlar ierisinde belli bir zmreyle ilgili

29

YREK DEVLETeyler deildi; iman ve takv ile dorudan ilgisi olan talim ve terbiye

yntemleriydi. Bu fakltelerin tmnn esaslarn -hatta detaylarn- Kur'an'da bulmak mmknd. nk insan "ahsen-i takvim" zre yaratan

Allah'n onun en byk iki deeri olan kalbini ve ruhunu ihmal etmesi dnlemezdi.

Yukarda saylan deerlere sahip olmak iin mslman olmak yetmeyecek art "tekkeci" olmak gerekecekti, slam'n ahsiyetli insan, bir yara daha almt. Kurumlaan her yap beraberinde bir btn olan dinden bir para alp gtryordu.

"Tesbih"kendisine mekan bulur da "kitap" bulamaz myd? Elbet o da buldu.

Resm olmayan tarihi ok ncelere dayanmakla birlikte ilmin kurumlamas resmen Nizamiye Medreseleri eliyle oldu. Selef, ilmi Allah rzas iin kesbederlerdi. Ayn zamanda bir ibadetti ilini; ebedi sadetin bir aracyd. nk "Allah'tan gerei gibi ancak alimler saknr"di. lk medreseler aldnda bunu duyan Mvernnehir ulemasndan biri, "Eyvah, ilim ld" demi ve. eklemiti: "Biz ilmi dnya geimi iin deil Allah rzas iin reniyorduk. Bunun iin de ilme samimi ve ihlsl insanlar talip oluyorlard. nk ucunda zahmet ve meakkat vard. Hi bir dnyev karl yoktu. Ama bundan sonra, medreseler araclyla sultanlarn satn ald bir ara olacak. lmin para ettiini gren insanlar onu elde etmeye alacaklar. lmi elde edecekler ama ihls ve takvy kaybedecekler."

Evet, bu tahminlerin tm gereklemiti; ilim artk "ahire t az" deil "dnya az" idi.

Dengesizlikle kurumlama arasnda kurduumuz ilikiden, bir genelleme yaptm sonucu karlmamal. slam'n btncl insan tipinin paralann aklamak iin kurumlamann olumsuzluklarna dikkat ekmek zorundaydk. Kurumlamann kanlmaz olup olmadn tartmann yeri buras deil.

DENGESZLN TARH ARKA-PLANI

Byle bir tartmay tarih sosyolojisiyle ilgilenenlere brakarak bireyi yeniden hatrlatmakta yarar gryorum; her kuraln istisnas olabilecei gereini. Kurumlama gereklemeden nceki rneklerin tm msbet olamayaca gibi, kurumlamadan sonraki rneklerin tm de menf olamaz.

slam'n Sadet Asrndaki altn dengesinin paralan hikayesi aa yukar byleydi. Ardndan bunun felsefesi yapld. Taraflar, taraftarlar

30

ortaya kt. Blnme ksa zamanda tm din ve toplumsal alanlara yayld. Akde bile kendisini bundan kurtaramad. Zhir-btn tartmas ve tekke-medrese atmas bazen vahim boyutlara ulat. Bu balamda kimi blgeler atmalara sahne oldu. Her kesimin eyyamclar srtlarn sulta sahiplerine dayayarak ellerinde bulundurduklar hakikat parasn kutsamaya, dierlerini de yok saymaya alyorlard.

zetle duygu, dnce ve hareket birbirinden ayrlm, her biri kendisine bir isim bularak hiziplemiti. Sonralar bu ekoller kendilerine mahsus ilm disiplinler oluturdular. Herbirinin kendine zg lgat ve stlahlar vard. in kts "Her hizip kendi yanndakiyle vnyordu!" (30/32) "Bu haki-kattendir." yerine "Hakikat budur!" diyordu. Herkesi, elinde bulunduunu sand hakikatin o parasna aryor, o paray elinde bulundurann kurtulduunu (necat), geride kalann sapttn (dall) iddia ediyordu.

Bu ekilde balayan paralanma giderek insanmzn tabiat haline geldi. Gnmzde yaadmz vahim durumun tarih arka-pln ksaca byleydi.

Bu arka-plann etkisi olanca iddetiyle gnmzde de sryor. Meziyetlerin tarihte kalan olmutur belki, ama hi bir rezlet tarihte kalmad. Gnmze deiik yntem ve isimler altnda tand.

Bugn insanmzn duygusuna, dncesine ve eylemine musallat olan dengesizliin temelinde, bu olumsuz gelenek yatyor.

31

DENGESZLN ADA BOYUTU

Gnmz insannda denge, yrek aleyhine bozulmutur.

Kalp ihmal edilince ortada bir ey kalmamaktadr. Mahrukatn erefi insan, insann erefi ise kalbtir. Hi bir eyin fayda vermedii bir gnde "selim bir kalb"in fayda verecei gereini Kur'an'dan reniyoruz. (26/88-89)

-Allah Rasulnn beyan ettii gibi- kalp, insann merkezi, vcudun komuta mahalli, imann meskenidir. Kalp, Allah'n tecellighdr,- Allah'la insan arasndaki ilikinin koordine edildii ulv bir mekandr. zetle kalp, bir nkleer g merkezidir.. Ka kii ierisinde bylesine mthi bir imkn tad-nn farknda;

Aldmz Bat kaynakl rasyonalist ve pozitivist eitimin tahribatna urayan organlarmzn banda kalp gelmektedir. Ama imanlar ldrmek ya da etkisiz hle getirmekse, elbet hedef de yrek olacaktr. Mekn bana yklm bir iman, kendisine saray olmas gerekirken kendisine zindan edilen bir yrekte ne yapabilir ki?

ada eitimin hedefi, imann iktidarn elinden almak. ktidar elinden alnm bir iman, sadece bir yrek aksesuardr. imdilerde yaanlan amazlarn kayna da bilim ve teknolojiyle radyasyonlanm imanlarn iktidarszl deil midir? manlar, "vehn" (uyuukluk, psrklk) illetine tutularak dii-trna sklm uysal bir arslana benzetildi. Kalp imana mesken olmas gerekirken ona mhbes oldu.

Tuzu kuru bir slamclk moda imdilerde. Kiiye sadece slam'n kazandrabilecei en gzel sermaye olan duygudan, derinlikten, i zenginliinden yoksun garip bir 'tip' karlmaya allyor. Duygusu ve yaants bir "lord" ya da bir "kont" gibi olduu halde bir mslman gibi dnen; imann aklnn eline verip aklyla iman eden hilkat garibesi tipler. Mnafklar sresinde anld gibi, slam kavrayna, dncelerinin parlaklna ya da yetlerin arasnda zeka oyunlar ve mantk bilmeceleri zer gibi dolamasna, yani konumasna hayran kalyorsunuz. (63/4)

Mslmann en gl organ yreidir; -Allah'la olsun kullarla olsun- hertrl ilikiyi oradan balatr. rnein iki marxistle iki mslman

33

arasndaki iliki arasnda fark olmal. "Garda"lk "yolda"la dnmemeli. Dva vs. adn koyduumuz mevhum eyler, bylesine bir tatl su slamclnn bahanesi olamazlar. Hissetmeyen, rpermeyen, yanmayan, hznlenmeyen kalble ta arasnda ne fark var? Kitab'a gre talar bile bylesi bir kalbten daha iyi:

"Sonra kalbleriniz yine katlat; ta gibi, hatta daha kat. nk talardan yleleri vardr ki onlardan rmaklar fkrr, yleleri vardr ki yarlarak ortasndan sular alar, yleleri de var ki Allah korkusundan yuvarlanr. Allah yapmakta olduklarnzdan gafil deildir." (2/74)

Eer tadn kalp byleyse, daha fazla hamalln yapma onun. Bir mr gsnde granitten bir para tamaya seni kim ve ne mecbur ediyor? Kaldr, at!

Mslman genliin manevi alanda dt sefalet dizboyu. Bunun sonucu olarak dini ideoloji, Kitab' manifesto, Rasul' ideolog, teblii propaganda, mbellii propagandist, cihad kavga, tefekkr akl yrtme, daveti enebazlk gibi anladk ve anlattk. Bu slam deerleri rndan kardmz iin, bir neslin hayatnda devrim yapan bu eyler, bizim haya-tmzda braknz devrimi, kk bir evrim bile yapmad.

Eitilmedik, rendik. Biri olmadan dieri pek bir eye yaramad. Baktk ama gremedik; grdmz sandk. Bildik ama anlayamadk. Kazra anlamsak yaayamadk. Yaadysak ihlsa ulaamadk. Bazen bilmediimiz iin, bazen de bilip anlayamadmz iin dman olduk.

Altn dengenin i dnyamz aleyhine bozulmasnn temelinde yatan sebeplerden bizi en fazla ilgilendiren ne deinmek istiyorum. Bunlar: 1) arpk "tevhid" anlay, 2) Dini siyasiletirme, 3) Tepkisellik.

Bunlar maddeler halinde, aarak ele alalm:arpk Tevhid Anlay

Tevhid anlayndaki arpklk, slam'n dou tarihini iyi deerlendirememekten, ona salkl bakamamaktan kaynaklanyor.

Bilindii zere 'Mekke dnemi' ibadet ve mumelattan daha ok tevhid akidesinin yerletirilmeye alld dnemdir. Dnin temeli olan akidenin tohumu bu dnemde kalblere yerletirilmitir. Sadet Asrn kendi mant ierisinde kavradmzda bu yntemin ylesi bir toplum iin en geerli yntem olduunu anlarz. Ne ki, bu dnemi kendi artlar ve zgn yaps iinde doru deerlendirememekten kaynaklanan, kimi ynteme ilikin

34

sorunlar yaanmtr daha sonralar. Bugn de iimizde savunucularnn bulunduu arpk bir tevhid anlay gelitirilmitir. Bu arpklk, Asr- Sadetin kendine zg artlarn ve imkanlarn unutarak 'slamlama srecimi aynen bu aa tamay istemekten kaynaklanyor.

Gereke u: Bu dnem madem tamamyla Mekke dnemine tekabl ediyor, o halde bylesi bir dnemde yaplmas gereken, Allah Rasul'nn yapt gibi tevhid akidesini yerletirmek; ahlk, mumelat ve eylemde o sray takip etmektir. Mumelat neyse ne ya, hele hele ahlkla, ihsanla, irfanla, nefis tezkiyesi ve ruh terbiyesiyle uramak bylesi bir dnemde lzumsuzdur. Tavr bu.

Tutalm tartlabilir olan bu teze "amenn" diyelim ve bu slbu doru kabul edelim. Ayn mantkla yola ktmz zaman imdi okuyacam u kerm yetlerin Mekke'de nzil oluunu nasl aklayabiliriz? Unutulmamal ki bu ayetler nzil olduu srada daha arap kpleri krlmam, tesettr farz olmam, faiz yasaklanmamt. Bir ok farzann ad bile bilinmiyordu.

Devlet de yoktu ortalarda. "Devlet"i iyi mslman olmann art saymak yerine bu ayetlerden yola karak nce "yrek devleti"ni kurmak gerekiyor. Ayetlere dnelim,- dinleyelim mttaklerin vasflarn:

"Gece boyunca pek az uyurlar. Onlar, seher vakitlerinde istifar ederler." (51/17-18)

Bataki "kn" nks fiiline dili gemi manas (uyurlard) vermemiz gerekirdi gramatik adan. Ancak o zaman, gemiteki birilerine hitab ediyor sanlabilirdi ayetler. Halbuki bunun hemen bir ayet zerinde cennete giren mttaki m'minin dnya hayatnda yaptklar hikye edilmektedir; "gece boyunca pek az uyumak" ve "seher vakitlerinde istifar etmek" gibi eylemler de 'ittika'nn, dolaysyla cennetlik insann vasflarndan addedilmektedir.

Evet, sen ey tevhidi ve akideyi n plana alan arkadam! Mekke'de nzil olduunda kuku olmayan bu ayet senin "Mekke'nde" niin hl nzil olmad? Gnah en son ne zaman ilemitik? Be yl nce? Yok bir yl? O da deil bir ay, deil bir hafta; yok, yok az nce! Evet bu doru. Hayatmzda gnah aramak iin yle ok uzaklara gitmeye gerek olduunu sanmyorum. Deil mi ki, kii hi gnah ilemese, u tuyan selinin ortasnda, toplumun fsk ve fcur makinas gibi alt bir ortamda, ona sessiz kalarak yaamas gnah olarak yeter. Bu konuda kukusu olanlar slam'daki emr-i bi'l-ma'ruf nehy-i ani'l-mnker farizasnn dayand nasslar tekrar gzden geirsinler.

35

Bu durumda "Allah'n 'vestafir' [stifar ediniz!] (2/2; 11/33 52, 61, 92; 41/6; 71/10) emrine uyarak ve Zariyat'taki tavsiyeyi tutarak Rabbnn huzurunda havf ve hayetle boyun bkerek son yaptn istifar ne zamand?" diye sorulsa cevabmz ne olurdu, bilmiyorum.

Allah Rasulnn ve sahabenin Mekke'sinde nzil olup da bizim Mekke'mizde hl nzil olmayan ayetleri okumaya devam edelim:

"Gerekten Rabblerine olan hayetlerinden dolay saygyla korkanlar." (23/57)

Ayette geen "hayet" ve "saygyla korkmak" bir ruh halidir ki kitaplardan renilmez; yaayarak renilir. Genelde"saygyla korkanlar" manas verilen "mufikn" teriminde bile denge bariz bir biimde grnyor. Birbirine zt gibi gelen "sayg" ile "korku", aslnda ferdin Allah karsndaki ruh halini dengeleyen eit iki arlk. Hemen sonraki ayetlerde bu denge kendini daha ak bir biimde belli ediyor:

"Ve onlar Rabblerine dneceklerinden dolay, verdiklerini kalbleri rpererek verirler." (23/60)

Evet, vereceksiniz; ama vermi olmann sevinci, markl ve gururu yerine dnp bir de rperti duyacaksnz; hem de ta yreinizde. Vermi olmann getirdii "umudunuzu", verdiinizin kabulnden, amelinizin salih olup olmadndan emin olamamaktan gelen bir "korku" ile dengeleyeceksiniz. Eer bu ekilde yapabilirsek, bir hayr, hayrl bir usl, hayrl bir niyet ve hayrl bir gye iin yapan "hayrllar"dan olmann mutusu da Kur'an'dan:

"te onlar hayrlarda yarmaktadrlar ve onlar bundan dolay ne gemektedir." (23/61)

Bu Mekk ayetler "m'minlerin gerekten kurtulduu" mjdesini verdikten sonra kurtulan m'minlerin vasflarn sayar:

"Onlar namazlarnda huu iinde olanlardr.Onlar bo eylerin tmnden yz evirenlerdir.Onlar zekat yerine getirenlerdir.Ve onlar rzlarn koruyanlardr." "Onlar emanetlerine ve verdikleri sze

riayet edenlerdir.Onlar namazlarn koruyanlardr." (23/2-5 ve 8-9)

Evet, devletli Medine'de deil devletsiz Mekke'de, yani akide ve tevhidin pekitirildii Mekke'de "bo eylerden yz evirmek" gibi, "emanete ve verilen

36

sze riayet" gibi bizim, biz tevhid davetilerinin, pek de nem vermedii konular ilenmekte.

Bu tavsiyelerin "devletli" deil ama "cemaatli" Mekke'de yaplyor olmas, ncelikle "Mekke devri-Medine devri" srecini aynen her ada geerli grenlerin dikkatini ekmesi gerekiyor. Usul tartmalarndan te bilinmesi gereken bir ey var: Bu lh tavsiyelerin, iman erevesinin iini dolduran ihsan ve irfan'a ulamann iaret talar olduu gerei...

Bilelim ki, "rasul" olmadan nce de "emn" olan bir peygamberin mmetiyiz. mann kaybetsen de eminlik vasfn kaybetmeyeceksin, fakat unu da iyi bileceksin ki en byk ihanet imana yaplan ihanettir. Eminlik vasfn kazanp dmanlarmzn azndan tescil ettirmedike vicdan aynasnda m'min grnsek de toplum aynasnda "m'min" (emin olunan kimse) olamayacaz demektir.

Amelin deil imann elbisesi, tevhidin ss olan bu ilh tavsiyeleri aktarmay srdrerek tevhid anlaymz tashih edelim: Bu ayetler de Mekkeli:

"Onlar ki Allah'n ahdini yerine getirirler ve verdikleri kesin sz (misak) bozmazlar.

Ve onlar Allah'n ulatrlmasn emrettii eyi ulatrrlar, kalbleri Rabblerinden sayg ile titrer (hayet) ve hesab verememekten korkarlar.

Ve onlar Rabblerinin rzasn isteyerek sabrederler, namaz dosdoru klarlar, kendilerine rzk olarak verdiklerimizden gizli ve ak infak ederler ve ktl iyilikle savarlar. Dnya yurdunu bekleyen gzel son ite onlar iindir." (13/20-22)

"Rahman'n kullar yeryznde tevazu ile yrrler ve cahillerle muhatap olduklar zaman 'selam' deyip geerler.

Onlar, Rabblerine secde ederek ve kyama durarak gecelerler." (25/63-64)

"Onlar, harcadklar zaman, ne israf ederler, ne de ksarlar; tasarruflar ikisi arasnda orta bir yol (denge) olur." (25/67)

Kur'an'n eittii neslin Mekke'de muhatap olduu bu kerm yetleri kafamzdaki "tevhid" ablonuna uymuyor diye yok saymamz mmkn olmadna gre, bunlar Rabbni terbiyenin tevhidle dorudan ilgili bir blm kabul etmemiz gerekecek. Okuduum yetlerde geti bunlar: Gece. boyunca pek az uyumak, seher vakitlerinde istifar etmek, Rabbleri

37

karsnda havf ve hayet duymak, verdiklerini kalbleri rpererek vermek, hayrda yarmak ve ne gemek, hu iinde namaz klmak, bo eylerden yz evirmek, emanete ve verilen sze riayet etmek, Allah'n, nefsine, yaknlarna, topluma ulatrlmasn emrettiklerini ulatrmak, hesab verememekten korkmak, Rabbn rzasn istemek hususunda sabretmek, gizli ak infak etmek, ktl iyilikle savmak...

Btn bunlarn tevhidle dorudan ilgili olmadn kimse syleyemez. Eer bunu sylyor ya da bu kanaati besliyorsak ve bundan dolay da bu erdemleri nemsemiyor veya erteliyorsak, tevhidi doru kavrayamamz demektir. arpk tevhid anlayndan kastmz ite budur.

takv, irfan, ihsan gibi eitli kavramlarda ifadesini bulan i zenginliin elde edilmesi, fertteki tevhidi derinliin bir tezahrdr ve yrek devletim kurmak, bireysel sreten toplumsal srece geiin salkl olabilmesi iin, kanlmaz bir gerekliliktir.

Dni Siyasletirme

Bir slam bynn zl ifadesiyle bu din "siyaseti ibdet, ibadeti siyset" olan bir dindir. Bu nedenle ibdeti formel anlamda alp kk bir alana tahsis ederek, kendisini bylesine dar anlamdaki bir 'ibadet'e adayanlardan, zalim ve fask yneticiler tarih boyunca honud ve raz olmulardr. Hatta onlar ibadeti sokaklara, caddelere, kentlere tamasn diye ayaklarna kadar gitmiler, 'ibadet'i de kendileriyle birlikte kafese tktklar iin, onlar dllendirmilerdir.

Tabi bylesine hayatn tm alanlarn kapsamayan gdk bir ibadet anlay zalimlerin ekmeine katk olmu, birileri kaln duvarlar arkasnda byk cihad yaptn sanrken, mmetin tm madd mnev deerleri zorba ynetimler ve onlarn kapkullar tarafndan hoyrata yamalanm, kundaklanm, talan edilmitir.

Buna karn, gelecekte slam hareketin ekirdek kadrosunu oluturmas beklenen nesil, yukardakinin tam tersi bir tavrla dengeyi ters ynde bozmu, dini siysiletirmek gibi bir tepkiyle karlk vermitir.

badeti dar alana tahsis edip dini ibadiletirmek nasl dengesizlikse, dini ve din deerleri ok boyutlu anlamlarndan soyutlayp siysiletirmek de ayn ekilde dengesizliktir.

Bu bir tepkiydi. Her tepkinin tad zaaflar bu da tayordu. Bu tepkisel

38

anlayta herey toplumsal dzlemde deerlendiriliyordu. yle ki, herkes nc ahs kurtarmaktan szediyordu. Kurtulmas gerekenler bunu unutmular kurtarclk peine dmlerdi. Bu, kendisinin kurtulduunu veh-metmek gibi pein bir kanaatin rnyd. Etei tutuan itfiyecilerin yangn sndrmeye komas gibi bir eydi. Kurtarmaktan kurtulmaya vakit bulamamaktayd kurtarclar.

Oysa, bizlere byle bir grev verilmemiti, biz vehmetmitik. Asl ferd sorumluluklarmz unutup stmze lazm olmayan, g yetiremeyeceimiz ykler altna girmitik. Oysa ferd kurtulu, toplumsal kurtuluun ilk ve en byk artyd:

"Bir topluluk kendi nefislerinde olan deitirmedike Allah da o toplulukta olan deitirmez." (13/11)

Nefislerimizde olan deitirmek yerine stmze lazm olmayan bir ie, toplumu deitirmeye kalktk. Aslnda bilemedik ki, toplumu deitirmenin en kestirme yolu nefislerimizde olan deitirmekten geer. te daha nce sz ettiim ferd dzenler nefislerimizde oland. Onlar ykmak, onlar kahretmek gerekiyordu.

D dnyaya pr dikkat kesilenler, i dnyalarn, o dnyadaki dmanlarn, o dnyann meselelerini unutmulard.

Din siyasletirilince siyaset de doal olarak dinleiyordu. Para btne tercih edildi ve "ahsen-i takvim" dengesi bozuldu. Artk din ideoloji, Peygamber ideolog, cihad kavga, tebli propaganda olmutu. Bu tavr yle u noktalara gtrlmt ki, kimi zaman, mslman olmann zorluunu grp areyi "slamc taklmak" ta bulanlar bile kabiliyordu.

Devrimin ilk corafyasnn yrekler olduu akla getirilmiyordu. imizdeki tek kiilik dzenlere ve putlara, neye mal olursa olsun, laf syletmezken dmzdaki putlara ve dzenlere kar sktmz yumruk bir 'ov'a dnyordu. Bilinmek istenmiyordu ki; ahsiyet olmadan cemaat, cemaat olmadan kadro, kadro olmadan kurum olmaz.

Yrek devrimini gerekletirip gnl corafyasn dru'lslam edememi bir insan siyas baars ne kadar parlak olursa olsun, satn alrlar. Bir i zaferle dengelenemezse, dta kazanlan baarlar abuk hezimete dnr. Bu ac gerei bu mmet az m yaad? Kurdunu iinde tayan gsterili bir meyve gibi olan bu aldatc baarlarn ac sonularyla doludur bu mazlum mmetin tarihi.

39

Memur beyler, bir gn slm almalaryla evresinde hret bulmu birini satn almak ya da susturmak istedikleri zaman, o kii hakknda tuttuklar dosyalarn "zaaf" hanesine bakacaklardr. Zaaf hanesinin maddelerini her eitten tutkularnz, alkanlklarnz, tirkayikilikleriniz oluturur. Bu isterse bir sigara, isterse bir ay tiryakilii olsun.

Zaafnz paraya, mala, makama, kadna m? Verirler ve alrlar sizi. Bazen insan, btn bir mrnn haslatn, tiryakisi olduu kck bir nesne karlnda bile satabilir. Bu, eytann da m'minlere kar kulland ezeli bir taktiktir. Bize kadar gelen mehur rivayetlerde, baka eye karlk iman nasl satn almak istediinin arpc rnekleri anlatlr. Bu durumda, yaplan tm eyler boa kacak (iflas), sonuta hidayet satlp dallet alnm olacaktr:

"te bunlar hidayete karlk dalleti satn almlardr, fakat bu alverileri bir yarar salamamtr." (2/16)

Zaaflar, zevkleri, tutkular hanesinde "Allah" yazmal, "Allah Rasul" yazmal, bunlarn sevgisi yazmal, rza ve honutluu yazmal. Verebiliyorlarsa versinler bunlar; ite benliimiz, versinler ve tepe tepe kullansnlar. Abdullah b. mer'in dedii gibi bizi Allah'la, bizi Rasul'yle kandrsnlar.

Allah ordusu (cndullah)'nun gerek saysn renmek isteyen, kiilerin zaaflar hanesinde ne yazdna baksn. Tabi, kendi notunu bilmek isteyen de...

Tepkisellik

Mnevi dnyamz olgunlatrmak iddiasnda olan kimi disiplinlerin ve ekollerin varl hepimizin malmu. Bu evrelerin szkonusu ii ne kadar gerekletirebildikleri, gleri, samimiyetleri, akidev ve siyas uurlar ayr bir tartma konusu. Szkonusu evrelerin tmn ayn kefede deerlendir-mek hakszlk olur dorusu.

Ne ki, genelde bu slbu benimseyen kimi evrelerin siyasi uur bakmndan bir sefalet ve hatta ara ara ihanet ierisinde olduu grlmekte. Bunlar ierisinden slam dman ynetimleri merulatrmak isteyenleri kabilmekte. Kimileri de "Bana demeyen ylan bin yaasn" felsefesine sarlarak ekolnn ve adamlarnn selmetini slam'n selmetinden nde tutmakta. Hatta 'byk kurtarc' olduu iddia edilen ve dine bak malum

40

bir yneticinin, cumhuriyetin ilk dnemlerinde douda 'destek' karl verdii eyhlik icazetnmeleri o eyhlerin halefleri tarafndan hl saklanmaktadr.

Szkonusu kesimden kimileri, evrensel slam hareket karsnda dmandan daha dmanca bir tavr taknabilmekte. Son yllarda mslmanlarn sisteme entegrasyonu iin statko, bu evrelerin elinde "mereb gayreti"ne dnmekte, mmet fertlerinin enerjileri heb edilmektedir. Din-eksenli deil de mereb eksenli alnan bir terbiye sonucu, dinin deil merebin kurtuluu esas alnmaktadr.

Bu olumsuzluklar daha da uzatmak mmkn. Ancak unu iyi bilmek gerekir ki, kimi evrelerin bazen hamakat ve cehaletten, bazen de slam'a ihanetten kaynaklanan btn bu olumsuzluklar, slam dvsn omuzlama iddiasnda olanlarn edepsizlemesini, terbiyesizlemesini, ihsan, irfan ve takv yoksunluunu merulatramaz.

Nefsi tezkiye ve terbiye etmek,- Allah' tesbih, tenzih, tahmid ve zikretmek mslmanlar ierisinde belli bir zmrenin deil, Kur'an'a uyan herkesin iardr.

takv, hu, ihsan, havf, hayet, rikkat bir zmrenin deil Kur'an'n stlahlardr. slam'n "kmil insan" modeline ulamann reetesi olan bu iarlarn ekmek teknesi haline dntrp iletmeciliini yapanlara kar gsterilecek tavr, ihsan, irfan, ahlk, zhd, takvy, zikri, tesbihi, istifar gzard etmek deildir,- hele hele terketmek hi deildir.

Bu arpkla kar gsterilecek en akllca tepki, mttaki olmak, zahid olmak, abid olmak, arif ve fazl olmaktan geer. Bu meziyetlere ulamak iin snepe olmaya, uyuuk ve psrk olmaya gerek olmadn, uzlamaclk ve tavizkrlkla bunlarn bir ilgisinin bulunmadn isbatlamak, bu iin istis-marn yapan evrelerin tekelini, szkonusu meziyetlere sahip karak krmak gerekmektedir.

Bir kesimin yanllar bir baka kesimin fazileti deildir. Tatl su slamclnn kimseye bir yarar salamad anlalmal artk. Duvarlarn ykld bir ada m'minin kalbindeki ve zihnindeki duvarlara bir gereke bulmas biraz zor olacaktr.

Haydi, bunlar ykmaya alalm. Bir seferberlik balatalm. Herkes kendi gnlnn le dnen usuz bucaksz corafyasn yeertmek iin

41

katlsn bu seferberlie. Yreine sahip kamayann yrei igal olunacaktr. Bilelim ki yrek bir "imkan"dr. Teknolojinin deil Allah'n bir harikasdr. Onu tan kapasite kullanabilmenin yollarn rendiimiz gn slktan kurtulup derinleeceiz, zenginleeceiz.

"Arif" olmadan "lim", "mttaki" olmadan "mcahid" olunamayacan bilmemiz gerekiyor. Yree hangi g hakimse, o bedene de tm fonksiyonlaryla birlikte "o g" hakimdir. gal olunmu bir yrein sahibinin hrlk iddiasbeylik bir iddiadr. Kii gnln neye kaptrmsa gz de onda olacaktr. Kii gnln kime kaptrmsa yz de ona dnk olacaktr, baka deil.

KNC BLM ZENGNLN KAZANILMASINDA MANEV DNAMKLER

zenginliin slam sz daarcndaki karl olan irfan, ihsan ve takvnn gramatik ve semantik anlamlar zerinde uzun uzadya durmak istemiyorum. "Trif" edilen herey gibi bu deerlerin de zihnimizin dar kalplarnda dondurulup "tahrif" edileceinden korkuyorum.

Tarif ettiimizi tahrif etmekte ustalatk biz. Bilgisine sahip olduumuz bireyin kendisine de sahip olduumuzu zannediyoruz. Bunu bazen cehaletimizden, ounlukla da uyanklmzdan yapyoruz.

Deil, doru deil. Bir eyin bilgisini elde etmekle kendisini elde etmek arasnda snrsz fark var. Yaanmadka anlalamayacak bir dnyay tarif etmek, bal kavanozun dndan yalatmaktr, bunu biliyorum. Bu yzden de szkonusu kavramlarn 'bilgisi' zerinde deil, amelin 'salih' olmasn sala-yan irfan, ihsan ve takvnn kazanlmasnda etken olan dinamikler zerinde duracam.

Bu unsurlardan ilki yukardan beri yeri geldike deindiimiz kalb, yani mekan. Kk evren olan insann bakenti...

kincisi, i zenginliin elde edilmesinde mekandan sonra gelen zaman-, zellikle gece...

42

ncs, bu mekann elverili hle getirilmesinde nemli bir unsur olan iklim-, hzn ve gzya...

Drdncs ise, szkonusu meknn uygun iklim ve. zamanda ekilince verebilecei en soylu meyve-, sevgi...

43

MEKN

Kalb: Mthi mkn

"Vcutta bir et paras vardr. O bozulursa btn vcut bozulur. O, kalbdir."

Buhari'nin naklettii bu haberden de anlalaca gibi yaratl bakmndan pktr kalb. Ancak vcut lkesinin bakenti olduundan dolay iman, ruh gibi dostlar da; eytan, nefis gibi dmanlar da orada rgtlenmeye alr.

Devrimler, ihtilaller orada olur. Bu usuz bucaksz lkenin en arpc zellii adnda gizlidir: Kalb; yani deiken olan,- halden hle giren; zetle, "dnek"... Bir kararda durmamas, grdne akmas, bir su gibi iine girdii eyin eklini, bukalemun gibi iine girdii ortamn rengini yanstmas ona bu ismin verilmesine neden olmutur. Devrim, eskimez tanmyla 'in-klab' da kalble ayn kkten gelmiyor mu zaten?

Yeri neresi mi? Ne nemi var bunun? imizdeki sonsuzluu katletmisek, yerini bilip bilmemek neyi deitirir? Yok eer yayorsa, o sizi kendisinden haberdr edecektir.

Yrek Devleti

Dnyann bu en byk devletine sahip olabilmek iin, nce bylesine mthi bir imkann farknda olmak gerek. imizdeki snrsz ve snfsz corafyann varlndan haberdar olmak gerek. Kur'an'n ini biimi ve yeri konusundaki tartmalarda kimi limler "ar" kalb olarak kabul ederler. Bu gr kalb konusundaki kimi ayetler de desteklemiyor deil.

'Mekansz'a mekan olabilen kalb, insana ahdamarndan daha yakn olan Allah' konuk edecek kapasitede yaratlmtr.

"Andolsun insan biz yarattk ve nefsinin ona ne vesveseler vermekte olduunu biliriz. Biz ona ahdamarndan daha yaknz." (50/16]

"Biliniz ki Allah kii ile kalbi arasna girer ve siz gerekten O'na gtrlp toplanacaksnz." (8/24)

45

Evet, bu mthi mekan Allah'a tahsis edilip beytullah ve arullah klmmamsa imkan zayi edilmi demektir. Seyrni yle der:

"Yere akan iki atal kaz kiden birine eyler yaz"

Allah bir gste iki kalb yaratmadna (Ahzab, 4) gre bir kalb ya Allah'a tahsis edilmitir ya da gayrya. Eer Allah'tan gayrya tahsis edilmise bu durumda beytullah deil beytl-makam, beythnal, beytehvet, beytnnefs ve hatta beyteytan olur.

nsanlarn nce yreklerinden vurulduu ylesine bir toplumda, slm hareket, yrek devletim kurabilmi ka er kartabilecektir?

"Deil, bakas deil, onlarn iledii gnahlar karartmtr kalblerini." (83/14)

Bu karay, bu pas temizlemek elbet kolay olmayacaktr. Nasl temizlensin ki? En ok kullandmz organlar el, kafa ve kalb. Bunlar ierisinde de en ok kullanlan, kalbdir. Elimizi bir ka ay ykamadmz dnelim. Tiksindiniz deil mi? Ya ondan ok daha fazla kullandmz kalb? Onun kirliliini varn siz hesab edin. Bu kirlilik, kalbi sonunda yle bir noktaya getiriyor ki, kalb talayor, katlayor, duyarszlayor. te bunun Kur'ani ifadesi:

"Sonra kalbleriniz yine katlat, ta gibi, hatta daha kat. nk talardan yleleri vardr ki, onlardan rmaklar fkrr; yleleri vardr ki yarlr, ortasndan sular alar; yleleri de vardr ki Allah korkusuyla yuvarlanr. Allah yapmakta olduklarnzdan gfi l deildir." (2/74)

Bu gerek, airin dilinde ifadesini yle buluyordu:"Ta ta deil barndr ta senin Nereni nasl yaksn

syle bu ate senin

Bir katlktr dinamit sker mi yrekleri Ban bir kez bu kalbe demesin ey ta senin

Kazmay kayalara deil kalblere vur ey Ferhat niindir krdn bunca ta senin!"

Hani, bir baka air, Asaf Halet de iimizdeki putlar, Azer'i biz olan putlar hatrlatyordu: Gnl ehli bir elebi'nin dilinden gnln bir baka yz:

"brhm imdeki putlar devir Elindeki baltayla Krlan putlarn yerine Yenilerini koyan kim

Gne buzdan evimi ykt Koca buzlar dt Putlarn boyunlar krld brhmGnei evime sokan kim

Asma bahesinde dolaan gzelleri Buhtunnasr put yapt Ben ki zamansz baheleri kucakladm Gzeller bende kald

brhmGnlm put sanp da kran kim"

Kalp katl rahmet ktlyla dorudan ilgili bir olay olmasayd zerinde bu kadar durmazdk: "Szlerini bozduklar iin onlar lanetledik ve kalblerini kaskat yaptk." (5/13)Kalb katlnn illeti olarak lnetlenmenin gsterilmesi olduka rpertici.

Kalbler ayn zamanda snanyor. Kk kainat olan insann bu mthi dnyas her an snanmakta ve fitnelerle kar karya kalmakta. Kur'an, "Allah'n takv iin kalblerini snad kimseler" den sz etmekte. Hele gndz olmayan bir geceyi yree zimmetlemek demeye gelen "kasvet", sonunda hidayetin, kalbin yakt olan hidayetin tmden kesilmesine neden oluyor:

"Hatemallahu al kulbihim [Allah kalblerini mhrledi]." (2/7; 6/46)

Artk dosya kapanm, mhrlenmi ve imzalanmtr. Vurandan bakas zemeyecektir o mhr. Katlk kalbin felaketi, mhrlenmekse kyametidir. Kalb gibi mkemmel bir corafyay elden karan devlet kuunu elden uurmu demektir. Bu duruma dmemenin en garantili yolu "i sava "tr.

47

Sava

nsan hayatnda her sava fni, i sava bkdir. nk her dmann bir gn dost olma ihtimali vardr da eytann insana dost olmasnn imkan ve ihtimali yoktur.

eytan, sava nce yreinde kaybetti, ardndan cennetini kaybetti. Cenneti kaybetmenin faturasn kendisine deil Allah'a ve insana kartt:

"Madem yle, senin beni azdrdn gibi ben de onlar (azdrmak) iin senin dosdoru yoluna oturacam." (7/16)

eytan, ayette de belirtildii gibi srat- mstakm zre. Ne ki doru yola eri oturmutur. nsann da doru yolda olmas yetmemektedir. Doru yolda doru yrmesi gerekmektedir. Evet, imdi de eytan insana at cepheleri sayyor:

"Sonra da muhakkak onlara nlerinden, arkalarndan, salarndan ve sollarndan sokulacam. Onlarn ounu kredici bulmayacaksn." (7/17)

58r

Savan boyutlar dmann kini ve gc orannda byyecektir. eytannki bir kuyruk acsdr. Bu ac yeniden dirili gnne kadar (7/14) dinecek deildir. Bu azl ve apak dman [aduvvun mubn), insana ylesine ok cepheden saldrya gemitir ki, insann bu hi uyumayan ve tatil yapmayan dmana kar ok uyank olmas ve mrlk bir i sava ba-latmas gerekmekte.

nlerden gelmesi insana dengeyi dnya aleyhine bozdurmak iin, insan kendisine verilmi emanet olan dnyadan soyutlamak iin. Klasik yorumlar da bunu glendiriyor. Arkalardan gelmesi, kallee gelmesi; insann dengesini ahiret aleyhine ve dnya lehine bozmak iin; mal, kadn, evlad, makam ve dier dnyalklar ssleyip psleyerek sevimli gstermek iin. Sollardan gelmesi-, soldan deil, sollardan; yasaklara, haramlara meylettirmesi; ezeli ve ebedi dman olan insana Allah'n koyduu snrlar inetmesi, bunu yaparken de ok cici bahaneler bulup insandan yanaym

gibi grnmesi:

"Rabbinizin size bu iki aac yasaklamas, yalnzca sizin iki melek olmamanz ya da (cennette) ebed yaayanlardan olmamanz iindir. Ve "gerekten ben size t verenlerdenim" diye de yemin etti." (7/20-21)

Salardan gelmesi...

En tehlikelisi de bu galib. nsann gzel eylemlerini, hasentn "salih amel"e dntrmemek iin kibir, gurur, riya gibi parazitlerle bozmas. alp abalad halde insann eline bir ey gememesi, yani tam anlamyla "iflas"a srklenmesi. En yararl eylemlerin iine att mikroplarla onlar sahibi iin en zararl bir hle getirmesi. Btn bunlar yaparken "srekli ktl emreden" (12/53) nefsi yardmc olarak kullanmas, kt ilerine, pis ilerine onu koturmas... Dahas, yeryzndeki dostlarn (evliyau'-eytan), evliyasn (7/27), "Allah' brakp eytanlar vel edinenler"! (7/30) kendi aralarnda rgtleyerek bir eytan partisi (Hizbu'-eytan) kurmas ve o parti araclyla mminler zerinde eytn bir siyaset yrtmesi; onlar gtmesi, onlar srletirmesi...

Evet, iten ve dtan bylesine rgtl, bylesine ok ynl bir dmann ilk ve son hedefi kiinin imandr; dolaysyla imann merkezi olan kalbidir. Bu dmanlar kalbi imann bana ykmaya, oray insann ebedi mutluluuna yardmc olamayan mal, makam gibi eylerle doldurmaya alrlar.

u durumda vakit geirmeden bir i sava balatmal. Bu savan mr bir ka ay, ya da bir ka yl deil, bir mr olmal. Srekli saldr altnda ezilen iman ve onun mekann bu saldrlardan kurtarmal ve korumal, oray kurtarlm blge haline getirmeli ve imann hakimiyetini ilan etmeli o blgede.

Salih amelden muhafzlar, nbetiler dikmeli; iimizin ahalisini ayaklandrmal ve nce iimizin dnyasnda fitne kalmayncaya, din yalnz Allah'n oluncaya kadar srmeli bu sava. Ondan sonra da orada kurulan "yrek devleti"ni bileklere, topraklara, corafyalara tamal.

Esaret iimizde...

Bizi nce yreklerimizde tutsak ettiler. gal altndaki bir yrekle, igal altndaki bir kafayla, hangi toprak parasn kurtarmaya gideceksiniz? manlar yreklere mahkm etmiler. Yeryznn mstekbirleri bizi nce yreklerimizden vurmular. yle olunca elimiz imann iktidarndan km;

49

gzmz, kulamz, zihnimiz, uurumuz imann iktidarndan km. Bu organlarmz imann egemenlii altndaki hrriyetlerini kaybetmiler. manmzn iktidarn elinden almlar, hadmlatrmlar onu. mana site olma istidadnda yaratlan kalbimiz imana mahbes, imana makber olmu. "Din bir vicdan iidir." sloganyla yola kan iman dmanlar, kltrleriyle, eitimleriyle, medyalaryla, eytanca oyunlaryla koca bir devi Alaaddin'in lambasna geri sokmay baarabilmiler.

Onlar bilmekteler imann gcn. Bilirler; o zorla tkld yerden kt m bir, kimse zaptedemez onu. Bu nedenle, onu mahkm etmek iin ne lazmsa onu yaparlar, hi bir eytan fedakrlktan kanmazlar. mana sradan zincirler vurmazlar. O, zincirler altndandr, gsterilidir, sanat eseridir, hatta bazen teknolojinin en son harikasdr,- effaftr.

Onu farkedecek kadar basiretiniz varsa bu kez de onun tutsaklk zinciri deil, yce efendilerin hediye ettii bir kolye olduuna inandrmaya alrlar sizi. Kendilerine hev ve heves adna hizmet etmeyeni "dv" adna, "hizmet" akna ve hatta "din" adna hizmet ettirirler. Samay, binmeyi ve yk vurmay iyi bilirler onlar.

Eer grnen, ve grnmeyeniyle, "deerli" ve deersiziyle imanmza vurulan tm zincirleri krabiliyorsak; o zaman iman gzmze fer, gnlmze nr, dizimize derman, dilimize ferman olacaktr. Yani, zetle iman, "iman" olacaktr.

Kirlilik iimizde. nce iimizi, sonra havay kirlettiler. imizin evrecileri de yok. Havay ve evreyi temizlemeyi baarsalar da iimizi temizlemek iin harekete gemeyecek onlar, aksine daha da kirletecekler; sistemleriyle, eitimleriyle, iletiim aralaryla, kltrleriyle, ikonlaryla, sanemleriyle, vesenleriyle kirletecekler. Eer biz kendi dzenimizi kura-mazsak, onlar kendi dzensiz dzenlerini yreimize kadar sokacaklar. Asl felket o zaman balayacak.

Zorla kurduklar,- ezerek, yakp-ykarak, asp-keserek kurduklar dzenlerden korkmaynz. Korkmaynz, nk "Zulmetmekte olanlar, nasl bir inklba urayp devrileceklerini zaman gelince bileceklerdir." (26/227) Asl korkulacak ey, bu dzenlerini kalbimize kadar sokmalardr, vcudun bakentini igal edip ele, ayaa, gze, kulaa, baa, bilee hkmetmeleri, btn bunlar kendilerine hizmet ettirmeleridir. rnein kapitalizm ad verilen zulmn ekonomiyi ynlendirmesinden korkmuyorum, asl korkum bu mikrobun yreklerimize kadar yaylp ahlkmza, dncemize,

eylemlerimize, tavrlarmza yansmas.

Olmad m, olmuyor mu? Yok mu dini slam olup da ahlk kapitalist olan? Yok mu slam akidesini benimsedii halde kapitalizm ahlkyla mtehallk olan? Kimbilir, tavr ve davranlarmz iyi tahlil edildiinde belki bizler de bu snfa gireriz. Mesel birbirimizi harcama, hem de bozuk para gibi harcama alkanl, sevgiyi, ilgiyi, taraftarl, bilgiyi, samimiyeti hlsa din ve ahlk bir ok eyi tketime elverili hle getirme beceriklilii. slam'n, ulv amalarn gereklemesi iin koyduu kimi kurallar krl bir yatrma dntrme arzular. nsan, insanmz ve hatta kendimizi bir anamal gibi kullanma talihsizlii. Bir hayat kitab olan Kur'an', bir hayat dstru olan slam' ve bir hayat olan Peygamber'i sermaye edip bir iportac gibi tezgahlama uyankl...

te asl korkulmas gereken budur, bunlardr. Onlar dzenlerini t yreimize kadar sokmak iin her yolu deniyorlar. Fakat bylesi bir igale biz mslmanlar asla raz olmamalyz. Yrek igaliyesi olarak demeyi vadettikleri dnyalklar yerinde ve srasnda yzlerine almay bilmeliyiz. manmzn pislik ierisinde kvranmasna, esaret altnda inlemesine, iktidarnn elinden alnmasna sessiz kalmamalyz. Reddetmeliyiz irkin her trn. irkin ierisindeki hak bizi aldatmamal. Bilmeliyiz ki irk, kavram olarak, iinde hak bulunan btl anlamna gelir; iinden 'hakk' alnm batla irk deil ilhad derler. Ve reddetmeliyiz tm sahte ilahlar. Rabbimiz yetmeli bize. Kur'an da yle sormuyor mu: "Allah kuluna yetmez m" (39/36