วชา สศ.200

โภชนะศาสตรสตวเบองตน

วชาบงคบกอน: คม.320 ชวเคมเบองตน

วชาวชา สศสศ..200200

โภชนะศาสตรสตวเบองตน

วชาบงคบกอนวชาบงคบกอน:: คมคม.320.320 ชวเคมเบองตนชวเคมเบองตน

ผ สอนผ สอน:: ดรดร.. ทองเลยนทองเลยน บวบวจมจม

ประวตผสอนการศกษา

ปรญญาตร สถาบนเทคโนโลยการเกษตรแมโจทษ.บ. (สตวศาสตร, สตวปก) เกยรตนยมอนดบ 1

ปรญญาโท มหาวทยาลยเกษตรศาสตรวท.ม. (เทคโนโลยชวภาพ)

ปรญญาเอก The United Graduate School of Agriculture Sciences Ehime University, Japan Ph.D. (Agriculture)

ตาแหนงบรหาร หวหนาสาขาอาหารสตว

ประวตและการพฒนาทางดานอาหารสตว

บทท 1

นกวทยาศาสตรทเกยวของ

1 Antoine Lavoisier (1743-1794) นกเคมชาวฝรงเศส (ผกอตงวทยาศาสตรทางอาหาร)

- การหายใจ (Respiration Experiment) C+H+O- การเผาไหมเปน Oxidation อยางหนง

2 Lavoisier และ Laplaco ออกแบบ Calorimeterเปนเครองมอเพอแสดงวาการหายใจเปนแหลงสาคญของความรอน

ในรางกาย

3 Eijkman และCasimir Funk (1897-1912) คนพบวตามน หนาทของกรดอะมโน และแรธาต (คารโบไฮเดรต โปรตน และไขมน) รางกายตองการอาหารทแตกตางกนถง 40 ชนด

4 Stephen M. Babcock (1843-1931) ศกษาดานสรรวทยา และชวเคม รเรมการทดลองใหสตวกน อาหารชนดเดยวแตไมประสบผลสาเรจ

5 Heat, Humphrey, Mc.collum และSteenbockทดลองใหโคสาว16 ตว กนอาหารทแตกตางกน คอ wheat, oat,corn และ wheat + Oat + corn พบวา corn ด และ wheat ไมด

การพฒนาทางโภชนศาสตรโดยการใชสตวทดลอง

หน ศกษา วตามน กรดอะมโน และแรธาตสนข ศกษา insulin และ Nicotinic acidลง หนตะเภา ไก (Thiamine) รวมทงจลนทรยตางๆ

การนาความรและเทคนคจากวทยาศาสตรแขนงตางๆ

-Chemistry -Physiology-Biochemistry -Physics-Microbiology

ศกษาในเรอง

Metabolismการสรางเครองมอตางๆ เชน X-ray, Spectrograph and Isotopeบทบาทของจลนทรยใน Rumenการคนพบโภชนะใหมๆ

ความสาคญของแรธาตในดนทมผลตอคณภาพพชอาหารสตว

ความกาวหนาทางวชาการโภชนศาสตรสตว

• ศกษาดานชววทยาระดบเซลล (Cell biology)• พนธศาสตรโมเลกล (Molecular genetics)• พนธวศวกรรมศาสตร (Genetic engineering)• เทคโนโลยชวภาพ (Biotechnology) มากขน

- Phytase ยอยกรดไฟตกหรอไฟเตท ใช P ไดดขน- Xylanase- Probiotic- Prebiotic

- Growth hormone เชน Porcine somatotropin,pST ชวยเรงการเจรญเตบโตและปรบปรงคณภาพซากในสกร

ในโค เรยกวา Bovin somatotropin,bST ทาใหผลตนานมดขน

- การคดเลอกและปรบปรงพนธกรรมจลนทรยทใชในพชอาหารสตว - สมนไพร เชน ขมนชน กระเทยม ฟาทะลายโจร พรกแดง ผงขา

ตะไคร

เพอใชแทนยาปฏชวนะในการรกษาโรคหรอปองกนโรค เพมผลผลต เรงการเจรญเตบโต ปรบปรงผลตภณฑ

ดานพชอาหารสตวใชเทคโนโลยชวภาพ เชน- การถายยน Transgenic plant- ปรบปรงพนธถวเหลอง ลด trypsin inhibitor- ปรบปรงพนธพชนามน ใหมสดสวนกรดไขมนทไมอมตว

ลดลง ยดอายการเกบไดนานมากขน- การนาเอนไซมใสในพช เชน xylanase ใสใน

wheat หรอ rye และ phytase ใสใน canola

- การใช DNA probe ตรวจสอบคณภาพอาหารสตว

คานยามทางดานอาหารสตว

บทท 2

Feed ; อาหารสตวNutrient ; โภชนะ แบงออกเปน 6 ประเภท คอFeed stuff ; วตถดบอาหารสตวRation ; ปรมาณอาหารทกะไวใหสตวกนภายใน 1 วน

Diet ; อาหารทเตรยมหรอผสมเสรจแลวไวใชเลยงสตวเฉพาะอยางBalance ration ; อาหารทใหโภชนะหลายอยางในสดสวน

และจานวนทเหมาะสมกบความตองการของสตว

ในเวลา 24 ชวโมง

Basal (Energy) feed ; อาหารใหพลงงาน มโปรตนไมเกน 16% เยอใยไมเกน 18%

Feed supplements ; อาหารเสรม protein, amino acid mineral, vitamin และ liquid supplements

Concentrated feed ; อาหารขน มเยอใยตากวา 18%

ม TDN สงกวา 60% ไดแก….

Roughages ; อาหารหยาบ มเยอใยสงกวา 18% ม TDN ตากวา

60% ไดแก….

Feed additive ; สารเสรมForage crop ; พชอาหารสตวHay ; พชอาหารสตวแหง มนาไมเกน 25%

Antibiotic ; ปฎชวนะสาร สารทจลนทรยสงเคราะหขนมา เชน penicillin, streptomycin

Haylage ; พชอาหารสตวแหงหมก 45-55% moistureSilage ; พชอาหารสตวหมก LAB,25-30% DM,

65-70% moisturePasture ; ทงหญาหรอแปลงหญาSoilage or Soiling crop ; พชอาหารสตวสด

Enzyme ; น าย อย

Probiotic คอ อาหารเสรมซงเปนจลนทรยทมชวต สามารถกอประโยชนตอรางกายของสตวทมน

อาศยอย โดยการปรบสมดลของจลนทรยในรางกาย

Prebiotic คอ สารประเภทโอลโกแซคคาไรดทรางกายไมสามารถยอยได แตสามารถกระตนการเจรญของแบคทเรยเฉพาะทเปนโพรไบโอตกในทางเดนอาหารเทานน

Complete feed (อาหารสา เรจรป)Concentrates (หวอาหาร)Crumble feed (อาหารเมดซก )

Limiting factor (ปจจยจากดการใชประโยชนของอาหาร)Mash feed (อาหารปน)Pelleted feed (อาหารอด เมด )

Premix (อาหารผสมลวงหนา )Unidentified growth factor; UGF(ปจจย ทมผ ลตอก ารเจรญ เตบโตแตจ าแนก ไมได )

รางกายสตวและอาหารของสตว

บทท 3

อาหาร metabolism สปก.ของรางกาย

สวนประกอบของรางกายสตว

1.นาและสารอนทรย1.1 นา – สตวเกดใหมมนา 75%

- สตวโตเตมทมนา 50-60% ถาปราศจากไขมน จะมนาถง 71-73%

สวนประกอบในรางกายของสตวเลยงลกดวยนมทโตเตมท

นา 60% โปรตน 16%ไขมน 20% แรธาต 4%

วธวดปรมาณนาในรางกายสตว “dilution method”คณสมบตของสารทใช

- ละลายไดดวยนาในรางกายอยางรวดเรว- ไมรวมตวกบสารอนในรางกาย- ไมถกดดซม- ตองถกขบถายหรอmetabolizedในรางกายในอตราคงท

- Inulin thiocyanate, Radioactive sodium salts ละลายในนานอกเซลล

- Tritium oxide,Deuterium oxide ละลายในนาทงหมดในรางกาย

ตารางแสดงสดสวนของนาในรางกายสตวประเภทนา % ของนาหนกตว % ของนาทงหมดนาทงหมดในรางกาย 65 100นานอกเซลล 20 30นาในเซลล 45 70นาในพลาสมา 5 7.5Water of interstitial fluid 15 22.5

Ex.โคนาหนกตว 500 กก. มนาทงหมดในรางกาย 65% ของนาหนกตวอยากทราบวาจะมนาในเซลลกกก.

โคหนก 100 กก. มนาทงหมด 65 กก.

ถาโคหนก 500 กก. ” 65 x 500100

= 325 กก.

เมอนาทงหมด 325 กก. คดเปน 100 %นาในเซลลคดเปน 70% ของนาทงหมด ดงนนนาในเซลล เทากบ 325 x 70

100= 227.5 กก.

ตารางปรมาณนาในอวยวะและเนอเยอสวนตางๆของรางกายอวยวะและเนอเยอ % นา อวยวะและเนอเยอ % นานาลาย นาไขสนหลง 99 กลามเนอ 75นายอย 97 ตบ 70นาเหลอง 95 ผวหนง 58สมอง 86 กระดกออน 55เลอด 82 กระดก 28ไต 81 ฟน 10หวใจ ปอด 80 เนอเยอทมไขมนมาก 7

1.2 สารอนทรย- Protein; พบอยตามอวยวะตางๆและสวนทออนนม- Lipid; พบอยใตผวหนง รอบๆอวยวะภายใน- Carbohydrate; พบนอยมากใน ตบ กลามเนอ

และเลอด ถกนาไปใชตลอดเวลา2 แรธาต- Calcium; กระดกและฟน ในรปphosphate และ

carbonate-Phosphorus; รวมกบCa เปน สปก.โครงรางของสตว

80% และเปน สปก.ของโปรตน ไขมน และเกลออนนทรย20%

- Sodium, Potassium และ Chlorine อยตามสวนทเปนของเหลวในรางกาย ในรปเกลออนนทรย

- Magnesium กระดก- Sulfur เปนสปก.ของโมเลกลโปรตน

- I, Cu, Zn, Mn, Co, Fe and Fl มเลกนอย

เปอรเซนตแรธาตหลกทเปนสปก.ของรางกาย

Ca = 1.33 K = 0.19 P = 0.74 Cl = 0.11Na = 0.16 Mg = 0.041

S = 0.15

Species Water Protein Fat Mineral

Steer 54 15 26 4.6

Hog 58 15 24 2.8

Sheep 60 16 20 3.4

Hen 56 21 19 3.2

Mare 60 17 17 4.5

Man 69 18 18 4.3

ตารางแสดงสวนประกอบของรางกายสตว (%)

3 เลอด ม ประมาณ 5-10% ของนาหนกตว3.1 หนาทของเลอด

- นาอาหารจากทางเดนอาหารไปยงเนอเยอตางๆ- นาO2 จากปอดไปสเนอเยอตางๆ

- นาของเสยจากเนอเยอไปยงอวยวะขบถายของเสย- นาฮอรโมน(ตอมไรทอ)ไปยงเนอเยอ

- รกษาความสมดลของนาในรางกายสตว- ชวยควบคมอณหภมของรางกาย- ชวยตอตานพวกจลนทรยตางๆ - ควบคม Hydrogen ion concentration

3.2 สวนประกอบของเลอด1. Plasma; นา กาซ โปรตน นาตาล ไขมน

NPN สารอนนทรย (Na, Ca, K, Mg, P, Fe)เมดส เอนไซม ฮอรโมน และวตามน มของแขง ∼ 10%

2. Cells or Corpuscles คอสวนของเมดเลอดไดแก เมดเลอดแดง (erythrocyte or red bloodcell), เมดเลอดขาว (Leukocytes or white blood cell) และ แผนเลอด (Thrombocytesor platelets)

สวนประกอบของพชอาหารสตว

พช photosynthesis (ใช Co2, นา ไนเตรท เกลอแรสราง คารโบไฮเดรต ไขมน และโปรตน

1.Water; ลดลงเมอพชแก2.Carbohydrate; อาหารหยาบ จะม พวกเยอใย

อาหารขน จะม แปงพช (คารโบไฮเดรต) สตว (โปรตน ไขมน)

3.Protein; พบใน Active tissues ของพช เชนใบพช เมลดพช

4.Lipid; ใบ>ลาตน พบมากทสดในเมลดพช เพอเปนพลงงานสารองในการงอก

5. Mineral; ชนดของพช สตว > พชแรธาตทสาคญในพช คอ P, K, Ca, Fe, S and Mg ซงสวนใหญเปนสารประกอบอนทรย เชน

S; เปนสปก.ของโปรตน

P; เปนสปก.ของโปรตนและPhospholipiedMg; เปนสปก.ChlorophyllCa; พบในใบ > ลาตน แตเมลดมนอยทสด สวน P ม

มากในเมลด

ประเภท เยอใย NFE ไขมน โปรตน เถา

เมลดขาวโพด 5.0 78.9 4.4 8.9

14.1

49.4

20.8

60.9

31.3

26.6

35.5

76.8

2.8

ราขาว 11.0 46.1 19.3 9.5

เนอ - 2.1 15.7 5.4

กากถวเหลอง 8.2 32.7 0.9 8.8

เมลดทานตะวน 15.1 19.0 40.7 4.4

ปลาปน 2.5 0.6 9.2 26.8

กระดกปน - - 6.2 58.5

นม - 37.9 29.0 6.5

ไข - 2.4 30.0 32.1

ตารางแสดงองคประกอบของอาหารสตวและผลตภณฑสตว

เปนรอยละนาหนกแหง (Dry matter)

การจาแนกประเภทของอาหารสตว

บทท 4

องคประกอบของอาหาร

1. นาหรอความชน (Water or moisture)

2. วตถแหง (Dry matter, DM)

2.1 สารอนทรย แบงเปน กลมทม N คอ พวกทเปนโปรตน

กบ ไมเปนโปรตน และ กลมทไมม N คอ ไขมน กบ คารโบไฮเดรท

2.2 สารอนนทรย ไดแก แรธาตตางๆ

2.3 วตามนตางๆ ทงกลมทละลายในนา และละลายในไขมน

การแสดงสวนประกอบของอาหารโดยยดวตถแหงเปนหลก แบงเปน

- As fed หรอ Wet or fresh basis อาหารมวตถแหง 0 - 100%

- Air dry อาหารม 90% DM

- Oven dry อาหารม 100% DMการคานวณสวนประกอบอาหารโดยยดวตถแหงเปนหลก

%สปก.ในอาหาร (on any basis) = %สปก.ในอาหาร (on another basis)

% DM ในอาหารนน (on the same basis) % DM ในอาหาร (on the same basis)

Ex. อาหารมโปรตน 4% (on fresh basis) และมนา 75% จงคานวณหา %

โปรตน (on air - dry basis) วามอยเทาไร

DM (on fresh basis) → 100 – 75 = 25%

4 = X

25 90

X = 4 x 90 = 14.4% (on dry basis)

25

การแบงประเภทอาหาร

1. อาหารขน (Concentrates)

1.1 อาหารขนพวกคารโบไฮเดรท → มโปรตน < 20%

CF < 18% ลกษณะอาหารขนพวกคารโบไฮเดรท

1.2 อาหารขนพวกโปรตน → มโปรตน >16%

1) จากพช 2) จากสตว 3) NPN

2. อาหารหยาบ (Roughages) มเยอใย >18%

2.1 กลมคารโบไฮเดรท

2.2 กลมโปรตน

3. Additive materials (สารเสรมอน)

3.1 กลมโภชนะ ไดแก วตามน และแรธาต

3.2 กลมทไมใชโภชนะ ไดแก antibiotics, hormones, medicine

อาหารขน (Concentrates)

1. อาหารขนพวกคารโบไฮเดรท

1.1 ราขาว (Rice bran)

ลกษณะทวไป → ..............................................................

คณคาทางอาหาร → ..........................................................

การใชประโยชน → ..........................................................

1.2 ปลายขาว (Broken rice)

1.3 ขาวโพด (Corn)

1.4 ขาวฟาง (Sorghum grain)

1.5 มนสาปะหลงหรอมนเสน (Cassava chip)

2. อาหารขนพวกโปรตน

2.1 จากพช 1) กากถวเหลอง (Soybean meal)

2) กากถวลสง (Peanut meal)

3) กากเมลดฝาย (Cotton seed meal)

4) กากงา (Sesame meal)

5) กากมะพราว (Coconut meal)

6) ใบกระถนปน (Leucaena leaf meal)

2.2 จากสตว

1) ปลาปน (Fish meal)

1.1 ปลาปนเคม

1.2 ปลาปนกรอย

1.3 ปลาปนจดไมอดนามน

1.4 ปลาปนจดอดนามน

2) เนอปน (Meat meal)

3) เลอดปน (Blood meal)

4) ขนไกปน (Feather meal)

5) นมผง (Milk produck)

5.1 นมผงธรรมดา (Whole milk powder)

5.2 นมผงพรองมนเนย (Partly skemmea milk powder

5.3 หางนมผง (Skemmed milk powder)

6) ผลตผลพลอยไดจากสตวปก (Poultry by-product)

7) ของเสยจากสตว (Animal wastes)

อาหารหยาบ (Roughages)

ลกษณะของอาหารหยาบ อาหารหยาบแบงเปน 2 กลม

1. อาหารหยาบกลมคารโบไฮเดรท

1.1 หญาขน (Para grass)

ลกษณะทวไป → ..............................................................

คณคาทางอาหาร → ..........................................................

การใชประโยชน → ..........................................................

1.2 หญาเนเปยร (Napier grass)

1.3 หญากนน (Guinea grass)

1.4 หญาบาเฮย (Bahia grass)

1.5 หญาบพเฟล (Buffel grass)

1.6 หญาไคเคย (Kikuyu grass)

1.7 หญาซลแนล (Signal grass) แบงเปน 2 ประเภท

1.7.1 หญาซกแนลตง (Ceylon sheep grass)

1.7.2 หญาซกแนลนอน (Kenya sheep grass)

1.8 หญาซอรกมหรอหญาโคลมบส (Sorghum or Columbus grass)

1.9 หญาซตาน (Sudan grass)

1.10 หญาเบอรมวดาหรอหญาแพรก (Bermuda grass)

1.11 หญาแพงโกลา (Pangola grass)

1.12 หญาโรดส (Rhodes grass)

1.13 หญาซตาเรย (Setaria grass)

1.14 หญาพาสพาลม (Paspalum grass)

1.15 หญาโมลาสหรอกากนาตาล (Molasses grass)

1.16 หญารซหรอหญาคองโก (Ruzi or Congo grass)

2. อาหารกลมโปรตน

2.1 ถวเซอราโตร (Siratro)

2.2 ถวเซนโตรหรอถวลาย (Centro)

2.3 ถวแลบแลบ (Lablab)

2.4 ถวสไตโล (Stylo)

2.5 ถวทาวนสวลลสไตโล (Townsville stylo)

2.6 ถวคาโลโป (Calopo)

2.7 ถวกรนลฟเดสโมเดยม (Greenleaf desmodium)

2.8 กระถน (Leuceana)

2.9 ถวแระหรอถวมะแฮะ (Pigean pea)

2.10 ถวคดชหรอถวพวโร (Kudzu or Puero)

2.11 ถวเลสพเดซา (Lespedeaz)

2.12 ถวฮามาตาหรอถวเวอราโนสไตโล

(Hamata or Uerana Stylo)

2.13 ถวผหรอถวขาว (Phasey bean)

2.14 ถวกลายซน (Glycine or Perenial soybean)

วธการนาพชอาหารสตวไปใชประโยชน

1. การจดทาทงหญา

ประเภทของทงหญา

1) ทงหญาตามธรรมชาต (Natural pastures)

1.1) ทงหญาธรรมชาตเขตรอน (Tropical natural pastures)

หรอทงหญาสะวานนา (Savanna)

1.2) ทงหญาธรรมชาตเขตอบอน (Temperate natural pastures)

1.3) ทงหญาธรรมชาตเขตขวโลกเหนอ (Artic natural pastures)

หรอทงหญาทนดรา (tundra)

2) ทงหญาทปลกสรางขนมา (Cultivated or

Tame pastures)

2.1) ทงหญาถาวร (Permanant pastures)

2.2) ทงหญาหมนเวยน (Rotation pastures)

2.3) ทงหญาชวคราว (Temporary pastures)

การจดการทงหญาทด →2. ตดสดใหกน

3. หญาแหง (Hay)

4. หญาหมก (Silage)

Additive materials

1. Mineral additive

1.1 Major minerals

- รปของแรธาต → เดยว/ผสม

- แหลงของ Ca และ P ทหาไดงายและนาไปใชประโยชนได คอ

phosphoric acid , dicalcium phosphate และ steamed phosphate

- แหลงของ P ทสตวเอาไปใชประโยชนไดยาก คอ soft colloidal

phosphate

- แหลงของ P จาก raw rock phosphate ม F สงเปนพษ

- ในพช ≈ ½ - 2/3 ของ P อยรวมกบ phytic acid เรยกวา phytin

P สตวกระเพาะเดยวนาไปใชประโยชนไดยาก

- แหลงของ Na และ Cl คอ เกลอ เชน iodized salt , common or

plain salt และ trace mineral salt (เปนเกลอเขาธาตไอโอดนและม

แรธาต Ca, Mn, Fe, Zn และ Cu เลกนอย) ขายในรปเกลอปน or

อดเปนแทง

1.2 Trace mineral

- อยในรปเกลออนนทรย หรอในรปของ oxide

ปจจยทควรคานงถงคณคาทางชวะของ Trace mineral

1) การละลายไดในนาหรอกรดเจอจาง

2) ประสทธผลในการปองกนและรกษาอาการขาดแรธาต

3) ผลของการสะสมในเนอเยอ (พษ)

แหลงของแรธาตทใชเตมในอาหาร

1. Mg เชน magnesium oxide , _carbonate และ_sulfate

2. K เชน potassium chloride , _sulfate และ _carbonate

3. S เชน sodium sulfate

4. Fe เชน ferrous sulfate , _gluconate , _fumarate และ ferric

ammonium citrate (หางาย + มเพยงพอ) ferrous chloride ,

_carbonate และ ferric oxide (หายาก)

5. Cu เชน copper sulfate , _carbonate (หางาย+มเพยงพอ)

Copper oxide , _chloride (ปานกลาง - ยาก)

6. Mn เชน manganese sulfate , _oxide , _carbonate (หางาย +)

manganese dioxide (หายาก+ไมเพยงพอ)

7. Zn เชน zinc oxide , _carbonate , _sulfate , _chloride (หางาย)

zinc sulfate (หายาก)

8. I เชน calcium iodate และ potassium iodide หางาย+เพยงพอ ถก

ทาลาย

งายโดย oxidation เมอผสมกบอาหารอน

3 , 5 – diiodosalicylic acid (DIS) หางาย ตานทาน oxidation แตอยใน

รางกายไดไมนาน

Ethylenediamine dihydroiodide (EDDI) ทนทานและหาไดงาย

9. Co เชน cobalt carbonate , _oxide , _chloride และ_sulfate

10. Se เชน sodium selenite และ sodium selenate (หางาย+)

FDA รบรองใหเปนอาหารเสรมของสกร ไก และ ไกงวง

รปเดยวรปเดยว//ผสมผสม FSVFSV ตองการตองการ stabilizer or antioxidant stabilizer or antioxidant

2.12.1 Fat soluble vitaminsFat soluble vitamins

1)1) VitVit. A . A →→ carotene carotene ในพชสเขยวในพชสเขยว ,, รปสงเคราะหรปสงเคราะห รปวตามนเอรปวตามนเอ

แอลกอฮอลแอลกอฮอล ในนามนตบปลาในนามนตบปลา หรอหรอ นามนพชบางชนดนามนพชบางชนด

2)2) VitVit. D . D →→ หญาแหงทตากแดดหญาแหงทตากแดด ,, นามนตบปลานามนตบปลา ( (DD33) , sterol ) , sterol

3)3) VitVit. E. E →→ เปนสารประกอบเปนสารประกอบ tocopherolstocopherols (D(D--∝∝)) ปมงอกเมลดปมงอกเมลด

พชพช พชสเขยวหญาแหงพชสเขยวหญาแหง VitVit EE

4)4) VitVit. K. K →→ พชสเขยวพชสเขยว ,, เมลดพชเมลดพช หญาแหงหญาแหง VitVit EE สงเคราะหสงเคราะห

เชนเชน menadionemenadione sodium sodium bisulfitebisulfite

2 Vitamin

2.22.2 Water soluble vitaminsWater soluble vitamins

1)1) riboflavinriboflavin →→ ธรรมชาตธรรมชาต ,, สงเคราะหสงเคราะห

2)2) niacin niacin →→ สารสงเคราะหสารสงเคราะห เชนเชน amide from of nicotinic amide from of nicotinic

acid , acid , niacinamideniacinamide หรอหรอ nicotinamidenicotinamide

3)3) pantothenicpantothenic acidacid →→ สารสงเคราะหสารสงเคราะห เชนเชน calcium calcium

pantothenatepantothenate

4)4) cholinecholine →→ สารสงเคราะหสารสงเคราะห เชนเชน cholinecholine chloride , chloride , cholinecholine

xanthatexanthate

5)5) VitVit. B12. B12 →→ การหมกของจลนทการหมกของจลนทรยรย

Mineral sources % Ca % P Remarks

Limestone 33-38 0

Oyster shell 34-39 0

Soft colloidal phosphate 18-19 9-10

Steamed bone meal 24-30 12-14 12-13%CP.

Curacao phosphate 34-36 12-15

Raw rock phosphate 29-35 12-15 2-4%F

Defluorinated rock phos phate 32-33 16-48 <1 part F to

100 parts P

Diealcium phosphate 23-28 18-22

Diamnonium phosphate 0 20-24 not<17% N

Monosodium phosphate 0 22-26 16-19% Na.

Phosphoric acid 0 22-31.6

Feed Additives1. ปฏชวนสาร (Antibiotics)

เปนสารทจลนทรย (microorganisms) สงเคราะห (synthesized) ขนมา เพอใชทาลายจลนทรยพวกอน ๆ

พบและผลตครงแรกในองกฤษ ตวแรกทพบ คอ Penicillin อเมรกาเปนผใหทนผลตขายจงแพรหลายในอเมรกา

บทบาทปฏชวนสารในการเลยงสตว

ใชไวตามนบ 12 ซงสกดออกมาในรปของไวตามนบรสทธ เปรยบเทยบกบไวตามนบ 12 ในรปของกากปฏชวนสาร (Residue)

ซงเหลอจากการสกดเอาตวยา Chlorteracycline

ระดบการใชในอาหารสตว แบงเปน 2 ระดบ

1. การใชระดบตา (Nutritional Level) ใช 1

ถง 50 กรมตออาหาร 1 ตน ในไกใช 10 กรมตออาหาร 1 ตน การใชมลกษณะดงน

- ใชกบสตวทไมมอาการเปนโรค- มงหวงใหสตวโตรวดเรวขน- รกษาสขภาพสตว ลดจานวนตายใหนอยลง- เพมประสทธภาพของอาหาร/หนวยนาหนก

- ทาใหสตวในฝงโตอยางสมาเสมอ2. การใชระดบสง (High Level) ใชตงแต 50

กรมขนไป เพอการปองกนและรกษาโรค

ชอปฏชวนสาร ประโยชน

Chlortetracycline 1. ชวยการเจรญเตบโตและเพมประสทธภาพการใชอาหารในไก

ไกงวง สกร โค แกะ และมา

2. เพมการใหไขและการฟกออกเปนตวในไกและไกงวง

3. ชวยปองกน Liver abscesses ในโคทเลยงในคอก

4. ลด enterotoxemia ในแกะ

Oxytetracycline 1. ชวยการเจรญเตบโตและเพมประสทธภาพในการใชอาหารไก

ไกงวง สกร โค และแกะ 2. เพมการใหไขและการฟกออกเปนตวในไก ไกงวง ปรบปรง

คณภาพของเปลอกไข

ชอปฏชวนสาร ประโยชน

3. ชวยลดอบตเหตและความรนแรงของ

4. ชวยลดความสญเสยเนองจาก enterotoxemia ในแกะ

Penicillin 1. ชวยการเจรญเตบโตและปรบปรงประสทธภาพการใชอาหาร

ในไก ไกงวง และสกร

2. ชวยลดการสญเสยและความรนแรงของโรคทองอดในโคท

เลยงในแปลงถว

คา MRL ของยาทใชในสตว (ppb)ยา เนอโค นานมโค เนอสกร เนอไก กง

Benzyl-penicillin 50 4 50 50 NA

Streptomycin 500 200 500 500 NA

Ivermectin 100 NA 15 NA NA

Febentel 100 100 100 NA NA

Neomycin 500 500 500 500 NA

Oxytettracyclin 100 100 100 100 100

Sparamycin 200 200 200 200 NA

Spectinomycin 500 200 500 500 NA

Sulfadimidine 100 25 100 100 100

Thaiabendazole 100 100 100 NA NA

Tilmicosin 100 NA 100 NA NA

Zeranol 2 NA NA NA NA

สถานก ารณ ย าหามใ ช• 1991 : USA Nitrofirans group• 1993 : EU Nitrofurazone• 1994 : EU Chloramphenicol• 1995 : EU Nitrofirans group• 1996 : EU Avoparcin• 1997 : Japan Avoparcin, Nitrofirans group• 1997 : EU* Zinc bacitracin, Virginiamycin,

Tylosin phosphate, Spiramycin (* : EU หามใช เปน Growth promoter)

สถานก ารณ ย าหามใ ช• 1999 : EU Dimetridazole, Ronidazole,

Olaquindox, Carbadox• 1999 : EU Dinitolamide, Arpinocid,

Ipronidazole• 2001 : USA Sarafloxacin• 2001 : EU Meticlopindol, Amprolium,

Dimetridazole, Meticlopindol/Methylbenzoquate, Amprolium/ethopabate, Nicarbarzin

• 2006 : EU Phase out antibiotics growth promoter

2. Chemotherapeutic Agentsเปนสารอนนทรยหรออนทรยทไปลดการเจรญของจลนทรยและ

เปนสารทชวยปรบปรงอตราการเจรญเตบโตและประสทธภาพการ

ใชอาหารของสตว

2.1 Arsanilic Acid (หรอ Sodium Arsanilate)

- เพมอตราการเจรญเตบโตและปรบปรงประสทธภาพในการใชอาหารใน ไก ไกงวง และสกร- ชวยการงอกของขนและการใหสในไกและไกงวง2.2 Carbadox- เพมการเจรญเตบโตและประสทธภาพในการใหอาหารของสกร

2.3 Furazolidone- ชวยการเจรญเตบโตและประสทธภาพการใชอาหารในไกและไกงวง

- ชวยการเจรญเตบโตในสกร3. ผลตภณฑทคลายฮอรโมน (Hormonelike

Products)3.1 Diethylstibestrol (Stilbestrol)3.1.1 ใชในการขนโคและแกะ เพอเพมอตราการเจรญเตบโต (10-

20%) และปรบปรงประสทธภาพการใชอาหารของสตว(10-15%)

3.1.2 ใช 10 มก./โค 1 ตว/วน ทมนาหนกตากวา 350 กก.

และใช 2 มก./แกะ 1 ตว/วน

3.1.3 กอนสงโรงฆา 14 วนตองงดให diethylstilbestrol3.1.4 ไมใชกบสตวทใชผสมพนธหรอสตวใหนมหรอสกรหรอสตว

ปก

3.1.5 อาจใชฝงกบสตวดงตอไปน (มฤทธอย ~ 100 ถง 120 วน)

- ลกโค (น.น. < 200 กก.) ใช 1-2 มก./ตว

- ลกโค (น.น. < 200 กก.) และ yearlings ใช 24-36

มก./ตว

- การขนแกะใช 3 มก./ตว

3.1.6 Stilbestrol ใชไดผลดกบ Steers และ Weathers

3.2 MGA (Melengestrol Acetate)3.2.1 ใช 0.25-0.5 มลลกรม/ตว/วน (ใหกบโคสาวทเลยงใน

คอก)

3.2.2 เรงการเจรญเตบโต (7-11%)

3.2.3 ชวยหยดการเปนสด

3.3 Synovex (ใชฝง)

3.3.1 Synovex-s (ใชฝงกบ Steer) แตละเมดจะม Progesterone 20 มลลกรมและม estradiolbenzoate 20 มลลกรม3.3.2 Synovex-H (ใชฝงกบ Heifer) แตละเมดจะม testosterone 200 มลลกรมและม estradiolbenzoate 20 มลลกรม3.3.3 Synovex ทงสองชนดดงกลาวชวยเพมอตราการเจรญเตบโต (10-15%) และชวยปรบปรงประสทธภาพการใชอาหาร (8-12%) ในโคเนอ3.3.4 ไมควรสงโรงฆาภายในเวลา 60 วน นบจากวนฝง

4. ยาถายพยาธ (Worming or AnthelminticAgents)

4.1 Banminth 60 g/อาหาร 1 ton,800 g4.2 Coumaphos (Meldane or Baymix) ใช

ผสมในอาหารไกหรอโค ระยะสนๆ4.3 Dichlorvos ใชผสมในอาหารสกรหรอมา ระยะสน4.4 Hygromix (Hygromycin B) ใชผสมลงในอาหาร

ไก และอาหารสกร 8-12 g/ton4.5 Phenothiazine ใชผสมอาหารหรอผสมกบเกลอใชไดกบ

สตวทกชนด

4.6 Piperazine ใชผสมกบอาหารและกนใหหมดภายใน 1 วน (ใชเตมในอาหาร 0.2-0.4%) หรอใชระดบ 0.1-0.2%

ในนาใชไดดกบไก ไกงวง และสกร

4.7 Thibenzole (Thiabenzadole) ใชผสมลงในอาหารโค แกะ สกร 3-5, 2, 1%

4.8 Tramisol (Levamisole Hydrochloride)ผสมลงในอาหารโค สกร 0.08-0.8% ใชครงเดยวหมด

5. Goitogenes เปนผลตภณฑทใชหยดยงการทางานของตอม ไทรอยดเพอลด metabolic activity ตวอยาง เชน Thiourea , Thiouracil และ Tapazole

6. ผลตภณฑทใชปองกนโรคทองอด6.1 Poloxalene ชอทางการคา Bloat Guard

ใช 1-2 กรม/น.น. ตว 100 ปอนด/วน6.2 นามนพช (Vegetable oils) ใชพนในแปลงหญา

แตคาใชจายสงหรอใชฉดเขากระเพาะผาขรว

7. Tranquilizers ใชฉดเขากลามเพอทาใหสตวไมตนงายในเวลาเขาประกวด เชน hydroxyzine และ Reserpine

ซโอไลท (ZEOLITE) เปนสารประกอบพวกซลเกต มโครงสรางโปรงพรน ซงเกดจากการพองตวของโมเลกลทไดรบความรอนสงมาก ประกอบดวย แรธาต ซลคอน เหลก อลมเนยม Na , Mg , K , Ca , S , P และ Mnคณสมบต: แลกเปลยนไอออนและการดดซบประจไฟฟาประโยชน: ใชผสมในอาหารเพอเพมแรธาตใหแกสตว ทาใหการ

เจรญเตบโตของสตวดขน ลดปรมาณแอมโมเนยมจาก มลสบรรยากาศ

หญาแหงและการทาหญาแหง

ประกอบดวย นาหรอความชน ≤ 15%

TDN ≈ 40-60%

CF ≈ 18-34%

จดประสงคการทาหญาแหง

spontaneous combustion bacteria termophillic

ความสาคญของหญาแหงในการใชเปนอาหารสตว

1. เปนอาหารทมราคาถก

2. เปนแหลงพลงงาน หญาแหงมคารโบฯ ≈ 40-70%

3. เปนแหลงของโปรตน วตามน และแรธาต → ถว

4. ชวยปองกนไมใหไขมนในนานมลดลงจากปกต 3-6 กก./ตว

5. ชวยกระตนใหกระเพาะรเมนของลกโคเจรญพฒนาไดเรวขน

คณคาทางอาหารของหญาแหง

หญาแหง 1 กก. มคณคาทางอาหารเทากบหญาสด 3 กก.

พชตระกลถว , ถว+หญา

หญาแหงจากหญาเขตรอนม CP 4-10%

หญาแหงจากถวเขตรอนม CP 11-17%

คา TDN ขนอยกบคณภาพของหญาแหง

1. หญาแหงคณภาพดเลศ (excellent hay) ม TDN = 55% จดให

สตว กน ≈ 3% ของนาหนกตว

2. good hay ม TDN 52-54% ใหกน ≈ 2.5% ของนาหนกตว

3. average hay ม TDN ≈ 2.5% ใหกน ≈ 2% ของนาหนกตว

4. fair hay ม TDN ≈ 46-48% ใหกน ≈ 1.5% ของนาหนกตว

5. poor hay ม TDN < 46% ใหกน ≈ 1% ของนาหนกตว

ชนดของหญาแหง 1. Field – cured hay or sun – cured hay ผงแดด 2-3

วน 2. Barn – cured hay ตากแดด ≈ 18 ชม. → กองไวใน

โรง → ใชความรอนหรอลมไลความชน (โรงอบ) 3. Dehydrated hay สบหญาเปนทอน → ทาแหงดวย

ลมรอนอณหภม 600-10000ซ เปนเวลา 2-3 นาท สญเสยโภชนะ ≈ 3-10% DM

การเกบหญาแหง 1. Long hay → สญเสยสง (ความชน <20%)

2. Chopped hay → ยาว ≈ 2-10 ซม. เปลองพนทเกบ

ฟงกระจาย 3. Baled hay → อดเปนฟอนขณะมความชน 20-

22% นยมมาก ขนาดมาตรฐาน 26 x46x90 ซม.

นาหนก 15-20 กก.

4. Palleted hay → หญาแหงบด → อดเปนเมด โค

ชอบกน แตเพม propionate ทาใหไขมนในนมลดลง

5. Cube or watering hay → หนยาว 2-3 นว อดเปน

ลกบาศกขนาด 1.25x1.25 นว ไมมปญหาไขมนในนม

พชทเหมาะสาหรบการทาหญาแหง

มใบ > ลาตน หญาเกอบทกชนดยกเวนหญาทมใบ <

ลาตน เชน หญาซกแนล หญากนนบางพนธ และ

ขาวโพด และถวพนธตาง ๆ

ระยะเวลาทเหมาะสมในการตดพชสาหรบทาหญาแหง 1. หญา → เรมออกดอก

2. ถว - อายปเดยว → ตดหลงจากเมลดแก - อายหลายป → เรมออกดอก≈ 0.5% ตอ

วน

ขนตอนในการทาหญาแหงชนดผงแดด

ตดพชทอยในระยะทเหมาะสม ↓

วางกระจายบาง ๆ ↓

คราดพชมากองรวมกนหลวม ๆ ↓

เกบเขาโรงเกบ , อดเปนฟอน (20-22%)

C6H12O6+6O2+6H2O

ทงขามคน

2 วน (20%)

ลกษณะของหญาแหงทมคณภาพด 1. มคณคาทางอาหารสง เชน มโปรตน แรธาต และไวตามน 2. มสดสวนของใบมากกวาสวนอนของพช และใบมสเขยวจด

- ใบมโปรตนมากวาลาตนประมาณ 2 – 3 เทา

- ใบมแคโรทน (carotene), มไวตามน บ, แรธาตและ

พลงงานมาก 3. มลาตนออนนมไมแขง สตวกนไดหมด 4. มรสด กลนหอม มความนากน

5. ตองไมมสงปลอมปน สงปลอมปนมทงพวกไมเปนอนตราย

ปจจยทมผลกระทบตอคณภาพหญาแหง

1. ชนดของพช → ถว > หญา

2. ความอดมสมบรณ 3. อายของพช → แก , ออน

4. เปอรเซนตของใบ → > 50%

5. วธทาหญาแหง → แบบ 3 มคณภาพสงกวา 1+2

การสญเสยของหญาแหง

ชนดของหญาแหง DM (%) CP (%) TDN (%) Carotene (%)

ผงแดด + ทาแหงในโรง 20-30 27.30 25-28 90-97 ระเหยนาออกโดยเรว 16 18 13 76

6. สของหญาแหง สเขยวสด → ด สเหลองซดถงสนาตาล → ฝน, โรค+แมลง, ขาด

โบรอน นาตาลคลาถงสดา → ชนมาก สเทาออกขาว → เชอรา

7.สภาพของหญาแหง สภาพดมความชนเหมาะสม ≈ 20%

ถาความชน 25-30 % → เชอราสรางสารพษ

(mycotoxin) เชน Aspergillus flavus, Panicillium

cyclopium, P. islandicum, P. palitans สารพษ → Vit. K Spontaneous combustion 710ซ. → 79-800ซ.

เกดชวง 6 สปดาห - 1 เดอน

8.สงแปลกปลอม เชน พชเปนพษ วชพช หน ไม และ ลวด

หญาหมกและการทาหญาหมก

หญาหมก (silage) คอ ประเภทของหญาหมก 1. High moisture of Direct-cut silage → นา > 70%

(>70-85%)

2. Wilted silage ความชน 60-70%

3. Low moisture silage or Haylage ความชน 45-55%

ประเภทของหลมหมกหรอถงหมก (silo) 1. Bunker or Clamp silo

2. Tower silo

3. Pit silo

4. Stack silo

5. Trench silo

ชนดของพชอาหารสตวทใชทาหญาหมก 1. พชตระกลหญา 2. พชตระกลถว 3. ธญพช นยมมากขาวโพด* และขาวฟาง

ขาวโพด → King of crops → Top quality silage

NFE = 16.62% protein , Ca , Mn ตา

ขอปฏบตในการทาหญาหมก

1. ตดพชเมอพชมอายเหมาะสม เพราะ

ขาวโพด → milky grain stage – early dent stag

ขาวฟาง → last dough stage

หญา ถวและธญญพชอน → เรมออกดอก

2. หนพชใหมความยาวทเหมาะสม มขอด คอ

High moisture silage → หนยาว 0.95-1.91 ซม.

Wilted silage → หนยาว 0.95-1.27 ซม.

Low moisture silage → หนยาว 0.64 ซม.

3.ควบคมความชนของพช 60-70 %

- ความชน < 60% → อดแนนยาก มชองอากาศ เชอรา

- ความชน > 70% → สญเสยโภชนะ

การประมาณความชนของพชอาหารสตว → พช→ กา

(1 นาท) → คลาย - กอนกลม+มนาไหลออก → ความชน > 75%

- กอนกลม+มนาไหลออก → ความชน > 70-75%

- กอนพชแตกออกชา ๆ มอไมมความชน → ความชน > 60-70%

- กอนพชแตกออกอยางรวดเรว →ความชน <60%

การปรบความชนในพช

- ถาความชนสง - ผงแดด→แดดดประมาณ 2 ชม.

ลดไดประมาณ 10-15% (ประมาณ 5% ตอ ชม.)

- เตมเมลดพชปน เชน เมลดขาวโพดปน

→ 150 p./ton ลด 5%

- ถาความชนตา → เตมนา 4-5 แกลลอน/พชสด

1 ตน เพมความชน 1%

4.เตมสารชวยหมก (preservatives) เมอจาเปน จดประสงคในการเตมสารชวยหมก

1.1 กากนาตาล (molasses) เตมเพอ? ใชใน?

ปกตพชควรมนาตาลประมาณ 13-16 %DM

แตหญาม ↓ ประมาณ 6 %DM ควรเตม

กากนาตาล 80 กก./พช 1 ตน ถวเตม 30

ลตร/พช 1 ตน

1.2 ยเรย (urea)

ยเรย 10 ปอนด/ขาวโพด 1 ตน เพม CP จาก

8.30%→ 12.3%DM เพม Lactic acid

4.2%→ 5.4%

1.3 หนปน (limestone or calcium carbonate)

ใช 0.5 – 1.0% โดยนาหนกของพชทใชทา

หญาหมก

1.4 กรดอนทรย (organic acids) ใชกบพชทม

ความชนสงเพอ? เชน กรด formic acid →

2.25 ลตร/พช 1 ตน

propionic acid → 1% โดยนาหนกของ

พช

5.บรรจพชทหนแลวลงไปในไซโลอยางรวดเรว เพอ?

6.อดใหแนน

กระบวนการหมก

เสรจสมบรณประมาณ 2-3 สปดาห แบงเปน 5 ระยะ

ระยะท 1 → C6H12O6 + 6O2 → 6CO2 + 6H2O + ความ

รอน T ประมาณ 37.80ซ. Yeast + mold

5 ชม.→ O2 หมด → พชตาย

ระยะท 2 → anaerobic bacteria เชน Lactobacilli +

Streptococci

Lactobacilli

Starch + sugar acetic acid (CH3COOH) Streptococci

ระยะท 3 → เรมผลตกรดแลคตกโดย Lactic

producing Bacteria

LPB

Glucose (C6H12O6) lactic acid (2C3H3O6)

ระยะท 1 + 2 + 3 → ใชเวลาประมาณ 3-5 วน

ระยะท 4 → ผลตกรดแลคตกเพมมากใชเวลา 15-20 วน

pH 3.5-4.5 ระยะท 5 → ขนอยกบ 4 ระยะแรก

Lactic acid → butyric acid + 2CO2 + 2H2

clostridia

Protein → ammonia, amino acid, amines,

amide (proteolytic bacteria)

คณคาทางอาหารของหญาหมก หญาหมกคงคณคาทางอาหารไวได 85 % (>) หญา

แหงประมาณ 80% (<) 50-60% หญาหมก 2-3 ปอนด มคณคาทางอาหารเทากบหญา

แหง 1 ปอนด คณภาพของหญาหมก หญาหมกทมคณภาพดตามมาตรฐานยโรป :

pH 4.2 Lactic acid 3-13%

NH4-N < 11% ของ N ทงหมด Butyric acid < 0.2%

ไมมเชอรา ไมมรสขม

ปจจยทมผลตอคณภาพของหญาหมก

1. อายของพชทใชทาหญาหมก หญาขนตดเมอสง

0.75-10 ม.

2. ขนาดของชนพช

3. ความชนของพช

4. อณหภม → มผลตอการเจรญของจลนทรยและ

กจกรรมของเอนไซมเรงกระบวนการหมก เรง

การสลายโปรตน

5.ปรมาณออกซเจน → มเพยงพอตอการเจรญ LAB

6.ปรมาณจลนทรยเรมตน หญา ถวและธญพช มจลนทรย <102 CFU/กรม

ของพช ขาวโพด มจลนทรยอย 102 – 107 CFU/กรมของ

พช การเตมหวเชอ → ใช 10% (>)ของปรมาณจลนท

รยทมอยตามธรรมชาต 7.ปรมาณนาตาลเรมตน → WSC 100 g/kg DM 8.ลกษณะของ silo 9.การเตมสารชวยหมก → เอนไซมยอยสลาย

ตารางท 1 ขอดและขอเสยของการทาไซเลจ

ขอด ขอเสย

1. มการสญเสยคณคาทาง 1. เกษตรกรตองมความชานาญ

อาหารตาจงมคณคาใกลเคยง ในการทาไซเลจ

กบพชอาหารสตวสด 2. ไซเลจขาดวตามนด

2. ทาไดทกสภาวะอากาศและ

ฤดกาล

3. ลงทนสงในระยะแรก

3. สวนของพชทแขงกจะ

ออนนมสตวสามารถใช

ประโยชนไดเพมขน

4. ตองรบใชทนทเมอนาออก

จากหลมหมกเพราะจะเสยหาย

ไดงายเมอสมผสกบอากาศ

4. พชบางชนดเมอทาเปน 5. เนองจากหญาหมกมฤทธ

อาหารสตวหมกแลว

ความชอบกนของสตวเพม

มากขน

เปนกรดจงทาลายภาชนะทเปน

โลหะไดงาย

5. สามารถลดตนทนในการ 6. เมอเปรยบเทยบกบสตวทกน

เกบรกษาเพราะใชพนทใน อาหารทมเมลดธญญพชมาก

การเกบนอย และสามารถใช โคเนอตองใชเวลาขนนานขน

หลมหมกไดหลายครง จงจะไดคณภาพเทากน

6. ความนากน

7. สามารถเกบไวไดนาน

โดยไมมการสญเสยคณคา

ทางโภชนะ

8. เพมประสทธภาพในการ

ใชทดน

9. ไมเสยงตอการเกดอคคภย

10. นานมทไดจากสตวทกน

หญาหมกมวตามนเอสง

11. มพชอาหารสตวไวใช

เลยงสตวในยามขาดแคลน

12. ชวยทาลายวชพชใน

แปลงหญา

ตารางท 2 คณคาทางโภชนะและคณสมบตทางเคมบาง

ประการของพชอาหารสตวสดและไซเลจ

คณสมบต พชอาหารสตวสด ไซเลจ DM, %fresh weight 32.14 30.70 pH 5.63 4.25 Titratable acidity, 12.13 86.34 meg NaOH/100g of DM Buffering capacity, 40.14 97.06 meg NaOH/100 g of DM Water soluble

carbohydrate 10.72 5.40

NDF 46.75 49.49

ADF 31.74 33.84

Cellulose 26.94 28.66

Hemicellulose 15.01 15.64

Crude protein 15.18 15.81

NDF : Neutral detergent fiber

ADF : Acid detergent fiber

การสญเสยของหญาหมก เกดจาก

ปกต 10-20% 1. ความรอน → ปกต 32.2-37.8 0ซ. ถาสงกวา 37.8-93.3 0ซ.→ เนาเสย , โปรตนถกทาลาย

การยอยไดลดลง

การทาใหอณหภมขณะหมกตา

2. เกดเชอรา → มอากาศมากไปเพราะ 3. เกดแกส → จากการหายใจของพช , จลนทรยทไม

ตองการ เนองจาก 4. มความชนสง > 70% สญเสยโภชนะสง ถาความชน < 70 , 70-75 และ >75% มการสญเสย

วตถแหงเทากบ 4.5 , 1.28 และ 13.7% ตามลาดบ

การใชหญาหมกเลยงสตว

นยมใชเลยงโคเนอ โคนม แพะ แกะ สกร และไก

โคเนอใหกน 6-7 ปอนด/นน.ตว 100 ปอนด (6-7% ของนน.ตว)

โคนมใหกน 8-10 ปอนด/นน.ตว 100 ปอนด (8-10% ของนน.

ตว)

โครดนม ใหกน 12-14 กก./ตว/วน *ใหหลงรดนม (2 ชม.)

โคเนอ ใหกน 10-13 กก./ตว/วน แพะ , แกะ ใหกน 4-6 กก./ตว/วน สกร ใหกน 1.5-3 กก./ตว/วน ไก ใหกน 2-4 กก./100 ตว/วน

- ใชหญาหมก 2.5-3 ปอนด แทนหญาแหง 1 ปอนด

(DM)

- เปดหญาหมกใชแลวตองใชทกวน วนละ 2-5 นว

- ใชระยะขาดแคลนพชอาหารสตว

ไกไข ไกกระทง ววนม สกร

CP 28 31.3 12.7 22-27

CF 12.7 16.8 37.5 -

EE 2.0 3.3 2.5 -

Ash 28.0 15.0 16.1 -

TDN 52.3 72.5 45.0 45.0

แสดงสวนประกอบของเสยของสตวชนดตางๆ

สารพษทมอยในวตถดบอาหารสตว

1. Aflatoxin เกดจากการผลตของเชอราพวก Aspergillus spp.

พบในเมลดถว ขาวโพด มนสาปะหลง นานม นามน และอาหารสตวท

เกบในททมอณหภมและความชนสง

ทาลาย ใชความรอนสง 150ºC 4 ชม. ทาใหโภชนะในวตถดบสญเสย

อาการ การทางานของตบลดลง เปนดซาน มอาการประสาทตาย 2-5 วน

2. Cyanide มอยในมนสาปะหลง ขาวฟาง และถวบางชนด

ลดพษโดย การตากแหง การแปรรป เชน การบด อดเมด หรอเตม

วตามน B12 กรดอะมโน methionine

อาการ เปนคอหอยพอก เกดอาการทางประสาทชอคตาย

3. Mimosine มในใบกระถน 2-4% เมลด 7%

ลดพษ ใชความรอนอบท 700C ครงวนหรอใชเหลกซลเฟต

อาการ ขนรวงขบนาลายออกมากเกดคอหอยพอก ลดการทางาน

ของจลนทรย

4. Gossypon มในเมลดฝาย

ลดพษ เสรมเหลกซลเฟต 4 เทา

อาการ กนอาหารลดลง หวใจวาย ตาย

ในไขไก → สไขแดงเปลยนเปนสเหลองแกมเขยว

ในนานมกเชนกน

โภชนะในอาหาร

บทท 5

C,H,O,P,K,I,N,S,Ca,Fe,Mg,Na,Cl,Co,Cu,F,Mn,Zn,Mo and Se

1.Water; H,O– รางกายสตวมนา > 50%- อาหารสตวแหงมนา ∼ 10%- อาหารพชสดมนา > 80%

องคประกอบของโภชนะ

แหลงนาสาหรบสตว

1.นาดม 2.นาในอาหาร3.นาทเกดจากการเผาผลาญอาหารในรางกาย (metabolic water or oxidation water)

สตวจาศล (Hibernating animals)

การสญเสยนาออกจากรางกาย

1.ทางปสสาวะ; Nitrogenous end product- Uric acid - Urea

2.ทางมล3.นาทสญเสยโดยไมรตว (Insensible water)

หนาทของนา

1.รกษาอณหภมของรางกายใหเปนปกต โค 101.5 ºF สกร 102.6 ºF มา 100.2 ºF แกะ 103.5 ºF ไก 105.0 ºF

ºC ºK = ºC + 273.5ºF ºC = (ºF – 32)5

9ºC ºF = (ºC – 9)+32

52.หนาทอนๆ Synovial fluid

1.อณหภมและความชน2.อายสตว3.อาหารสตว มหลายปจจย เชน ชนดหรอรปแบบของอาหาร

ปรมาณเยอใย โปรตน และเกลอในอาหาร4.ขนาดของตวสตว 5.ระดบความสงจากนาทะเล 6.การเคลอนไหว7.การขบถายนาออกจากรางกาย 8.ระดบของการใหผลผลต 9.คณภาพนาดม

ความตองการนาของสตวเลยง

ตารางแสดงปรมาณนาทสตวแตละชนดตองการชนดของสตว ปรมาณนา (ลตร/วน)

โคเนอ 20-30ไก 100 ตว 16สกร แพะ แกะ 8โคนม 40-50

ผลกระทบของการขาดนา

- กระหายนา- ไมสบาย เบออาหาร เมอขาดนา 4-5% ของนาหนกตว- ปวดศรษะเคลอนไหวชาลง เสยงแหบ ผวหนงเปลยนเปนสมวง

เมอขาดนา 6-10% ของนาหนกตว- ตาเรมแหง ผวหนงยน กลนอาหารไมลง เรมเพอคลง และอาจ

ถงตาย เมอขาดนา 12-14%

การวเคราะหหานาในอาหาร

1.ชงตวอยาง 2-5 กรม2.ใชอณหภมอบ 100-105 ºC% นา = นน.ทหายไประหวางการทาแหง x 100

นน.ตวอยางกอนการทาแหง

% DM = นน.ตวอยางหลงการทาแหง x 100นน.ตวอยางกอนการทาแหง

% นา = 100-% DM

2.Carbohydrate; C, H and Oสตร; Cx(H2O)y

ขบวนการสงเคราะหแสง (Photosynthesis)

6CO2 + 6H2O + 673Kcal C6H12O6 + 6O2(กลโคส)

การสรางคารโบไฮเดรตในพช

การแบงประเภทของคารโบไฮเดรต

-Monosaccharide; Glucose,Fructose,Galactose

Carbohydrate

Simple Carbohydrate Complex Carbohydrate

-Disaccharide; Sucrose,Lactose,Maltose

-Polysaccharide; Starch (NFE),Cellulose (CF) Hemicellulose (CF)

-Neucleotide-Glycoprotein-Glycolipid

-Oligosaccharide: Trisaccharide; Raffinose

นาตาล Pentose ทสาคญ1) Xylose; ซงขาวโพด เปลอกขาวโอต ราขาว หญาแหง 2) 2) Ribose and Deoxyribose

Nucleic acid (DNA, RNA), RiboflavinADP = Adenosin DiphosphteATP = Adenosin Triphosphate

3) Arabinose; gum arabic, ราขาว, Chery gum

1.Simple carbohydrate;1.1 Monosaccharide ม C; 3-7อะตอม แบงเปน

- Triose; C3H6O3 - Tetrose; C4H8O6 - Pentose; C5H10O5- Hexose; C6H12O6- Heptose; C7H14O7

นาตาล Hexose ทสาคญ1) Glucose or Dextrose or Grape sugar2) Fructose or Levulose or Fruit sugar3) Galactose; Lactose ในนานม และ Agar4) Mannose

1.2 Disaccharide; นาตาลโมเลกลเดยว 2 โมเลกล ตอกนดวยglycosidic linkage (C12H22O11)

C6H12O6 + C6H12O6 C12H22O11 + H2O(Hexose) (Hexose) (Disaccharide)

1) Sucrose or Cane sugar or Beet sugar

C12H22O11 + H2O C6H12O6 + C6H12O6

(sucrose) (water) (glucose) (fructose)

sucrase

2. Maltose or Malt Sugar

C12H22O11 + H2O C6H12O6 + C6H12O6

(maltose) (glucose) (glucose)3. Lactose or Milk sugar

C12H22O11 + H2O C6H12O6 + C6H12O6

(Lactose) (glucose) (galactose)

C12H22O11 + H2O 4C3H6O3

(lactose) (lactic acid)4. Cellobiose; β 1,4 Linkage

maltase

lactase

Lactobacilus bulgaricusStreptococcus thermophilus

1.3 Oligosaccharide; monosac.3-10 โมเลกล เชน Trisaccharide; Raffinose

C18H32O16 + 2H2O C6H12O6 + C6H12O6 + C6H12O6

(Raffinose) (glucose) (fructose) (galactose)

ระดบความหวานของนาตาลชนดตางๆ

Lactose มความหวานเทากบ 16Rafinose “ 22.6Galactose “ 32.1Maltose “ 32.5Glucose “ 74.3Sucrose “ 100Fructose “ 173

1.4 Polysaccharides; ไมมรสหวาน ไมเปนผลกละลายนาอยในรป Colloid ถกยอยได intermediate products

ชนดของ Polysaccharides

1) Non-structure carbohydrate1.1 Starch; 2 สวน คอ amylose, amylopectinStarch dextrins maltose glucose

Dextrins; มมากในเมลดพชทกาลงงอก 1.2 Glycogen (Animal starch); ตบ กลามเนอ

และเนอเยอตาง ๆ ของรางกาย

2) Structure carbohydrate2.1) Cellulose; G-G-G-G-G-GCellulose Glucose VFALAB; Lactic acid bacteriaVFA; Volatile fatty acid เชน acetic,

propionic and butyric acid2.2) Hemicellulose; glucose, mannose,

xylose, arabinose and xyloseพบในใบ สวนออน และเมลดพช สตวยอยได

2.3) Pectin; galacturonic, rhamnose,galactose, arabinose and xyloseมมากในเปลอกสมและหวบท

Cellulase LAB

NSP; Non-starch polysaccharide คอcellulose, hemicellulose and pectin

2.4) Lignin ไมใช carbohydrate

2. Complex carbohydrate2.1) Nucleoside and nucleotide

-Nucleoside; ribose or deoxyribose+ base (purine and pyrimidine)

-Nucleotide; มphosphate มาจบเพมขน

2.2) Glycoprotein; polysaccharide+proten2.3) Glycolipid; polysaccharide + lipid

การแบง Carbohydrate ในทางวเคราะห1. Proximate analysis; 2 กลม

1.1 Crude fiber (CF); Hennebery,Stohmann“Weende method”

ตวอยางอาหาร

OvenEther extract

Sulfuric acid 1.25%; 30 minกรอง+ลาง; นารอน

Sodium hydroxide 1.25%; 30 min

กรอง+ลาง; นารอนลาง; ethyl alcohol 95%

อบแหงท 100 ºC; 2 h ปลอยใหเยน ชงนาหนก (A)เผาท 600 ºC; 30 min ปลอยใหเยน ชงนาหนก (B)

นาหนก CF = น.น. A – B% CF = น.น. CF x 100

น.น. ตวอยาง1.2 Nitrogen free extract (NFE)

% NFE = 100 – (% water + % CP + % EE + % CF + % ash)

แผนผงของ Van Soest System

พชอาหารสตว

สวนประกอบภายในเซลล

(cell contents orND solubles)

สวนประกอบของผนงเซลล

(cell wall componentsor ND insoluble fiber)

เฮมเซลลโลสและสารNทผนงเซลล

(hemicellulose, cell wall Nor AD solubles)

เซลลโลสและลกนน

(lignocellulose or AD Insoluble fiber)

ลกนนทไมละลายในกรด

(acid insoluble lignin)เซลลโลส

(cellulose)

นาหนกทหายไปคอลกนน

ยอยดวย Neutral detergent (ND)

ยอยดวย Acid detergent (AD)

ยอยดวยกรดซลฟรกเขมขน 72%

Cell content;นาตาล แปง เพคตน โปรตน ไขมน ไวตามน อนๆCell wall components;เซลลโลส เฮมเซลลโลส ลกนน ซลกา

Detergent method ของ Van Soest

ตมใน NDS + Sodium sulfite 0.5 g +Decahydronaphthalene 2 cc. นาน 1 h

กรองดวย crucible, ลางดวยนารอน 90-100 ºC2-3 ครง, ลางดวย acetone อก 2 ครง

1. NDF (Neutral detergent fiber), Cell wallหลกการ; ละลายผนงเซลลพชดวย Sodium lauryl sulphate

แลวกรองเอา cell wall ออกจาก cell contents

วธการ; ตวอยาง 0.5 – 1 g

อบ crucible + ตวอยาง ท 105 ºC, 4 hหรอ 100 ºC, 8 h หรอ overnight

ปลอยใหเยนในโถดดความชน แลวชงนาหนก

คานวณ

% NDF (Cell wall) = A-B x 100S

A = นาหนก crucible + ตวอยางB = นาหนก crucible S = นาหนกตวอยาง

% NDS (Cell contents) = 100 - % NDF

Neutral detergent solution

1. Sodium lauryl sulphate 30 g2. Disodium ethylene diamine-tetraacetate

18.61 g3. Sodium borate decarhydrate 6.81 g4. Disodium hydrogen phosphate 4.56 g5. 2-ethoxyethanol 10 cc6. นา 1 lit2. ADF (Acid detergent fiber)หลกการ; cell content และ hemicellulose จะถกยอยดวย

acid detergent solution สวนทเหลอคอ ADF;cellulose, lignin, cutin and acid inso-luble ash (silica)

วธการ; เหมอนหา NDF แตเปลยน detergent เปน AcidDetergent solution ประกอบดวย sulfuric acid conc. 49.o4 g, cetyl trimethyl-ammonium bromind (CTAB) 20 g/นา 1 lit

คานวณ;% ADF = A – B x 100

SA = น.น crucible + ตวอยางB = น.น crucibleS = น.น ตวอยาง

% Hemicellulose = % NDF- % ADF ตวอยางทไดนาไปหา lignin ตอได

3. ADL (Acid detergent lignin)หลกการ; แยกprotein และสวนประกอบตางๆทละลายในกรด โดยตม

Acid detergent solution, ละลาย celluloseดวยกามะถนเขมขน 72%, สวนทเหลอไปเผาท 500-550 ºC

วธการ; ตวอยางจาก ADF + asbestos ใสใน crucible

วาง crucible ใน บกเกอร เตมกรดกามะถน 72% จนทวมตวอยางและ asbestos

เตมกรดลงไปอยางสมาเสมอทก 1 h ประมาณ 3 ครง (ชวงททา

Crusible ตองอยในทเยน ∼ 20-23 ºC)

กรองกรดออก ลางดวยนารอน

อบ crucible + ต.ย ท 100 ºC, 8 hปลอยใหเยนในโถดดความชน ชงน.น (Wo)

เผา crucible + ต.ย ท 500 -550 ºC,3 h ปลอยใหเยนในโถดดความชน ชงน.น (Wt)

การคานวณ

% ADL = (Wo – Wt) x 100s

S = นาหนกตวอยาง

% cellulose = % ADF- ADL

ตารางแสดงปรมาณเยอใย (% DM) ในอาหารสตว

CF NFE NDF ADF ADLมนเสน 3.6 88.84 - - -ขาวโพด 2.6 81.5 9 3 1ขาวฟาง 2.0 82.8 18 9 1ราขาวจาว 12.8 45.2 33 18 -กากถวเหลอง 7.0 37.3 - 10 -

กากงา 6.1 25.2 17 17 2กากนน 24.8 43.5 - - -กากฝาย 12.8 31.3 28 20 6ปลาปน 1.0 1.0 - - -นมผง 0.2 39.8 - - -

กากถวลสง 10.8 29.2 - - -กากทานตะวน 35.1 31.5 40 33 12

การยอยไดของเยอใยชนดสตว แหลงททาการยอย % ยอยไดสตวเคยวเออง Rumen, colon 50-90มา Cecum, colon 13-40สกร Cecum, colon 3-25เปด, ไก Ceca 20-30

ประโยชนของเยอใย

• เยอใยมคณสมบตเปนยาระบายออน ๆ (Laxative)• ไกถากนเยอใยนอยเกนไปทาใหเปน “โรคจกกนเอง”• โค, กระบอ ไดรบเยอใยนอยเกนไป ทาใหเปน “โรคกระเพาะแนน”

หนาทของคารโบไฮเดรต

• เปนแหลงพลงงานสารอง (Reserved Energy)

3.Proteinพชสามารถสงเคราะหโปรตนได

Nitrate + Sulfate + Co2 + H2O + E Proteinจลนทรยสงเคราะหโปรตนไดจาก NPN สตวโตเตมท, สตวอวน และลกสตว มโปรตน 17,10 และ 20%

สวนประกอบของโปรตน

Amino acid ตอดวย peptide bond peptide chainประกอบดวย C = 51-55 %, H = 6.7-7.3 %

O = 21-23 %, S = 0.5-2.0%N = 15.5-18 %, P = 0-1.5%

หนาทของโปรตน

Antibody, Sperm, Ovumการแบงประเภทของโปรตน

แบงตาม Solubility, Coagulation, Precipitation และผลผลตทไดจากการสลายตว เปน 3 กลม1) Simple proteins1.1) Albumins; egg albumin, lactalbumin

serum albumin1.2) Globulins; egg yolk “ ovoglobulin”

กลามเนอ เมลดพช

1.3) Glutelins; Endospermขาวสาล (Glutenin) ขาวเจา (Oryzenin)

1.4) Prolamines; ขาวโพด “ Zein”, ขาวสาล “ Gliadine”, เมลดขาวบาเลย “Hordeine”

1.5) Histones; สลายตวใหlysine พบใน Thymus,Hemoglobin

1.6) Aluminoids; มในสตว เชน เขา ขน และกบConnective tissues ”Collagen”Epidermal tissues “ Keratin”

1.7) Protamines; ละลายใน Ammonium hydroxide พบใน Fish sperm

2) Conjugated or compound proteinsimple protein และ non protein group

2.1) Nucleoproteins; protein+nucleic acidเมลดพช ตอมตางๆภายในอวยวะสตว

2.2) Glycoproteins; protein+hexose เนอเยอตางๆในลาไส

2.3) Phosphoproteins; มp-group เชน casein ในนานม, vatellin ในไขแดง

2.4) Chromoproteins; มสารใหส เชน hemoglobin ประกอบดวย globin and hematin สแดงในเลอด

2.5) Lecithoproteins; ม lecithin พบในกลามเนอ เชน tissue fibrinogen

3) Derived ProteinSimple protein Conjugated protein

degrade, ความรอน นายอย และกรด

↓Proteose

↓Peptone

↓Peptide

↓Amino acid

ชนดของกรดอะมโนในโปรตน

1 กรดอะมโนทจาเปน (Essential amino acid , EAA)2 กรดอะมโนทไมจาเปน (Non-essential amino acid)

sparing effectCystine ใชแทน Methionine ได 30%

Tyrosine ใชแทน Phenylalanine ได 50%คณสมบตของโปรตน (Properties of protein)1 การละลาย; Nacl, ammonium sulphate2 การเปนบพเฟอร (Switter ion or Amphoteric

3 การเสยสภาพของโปรตน (Denature); ความรอน กรด ดาง แอลกอฮล ยเรย และเกลอโลหะหนก

ตารางแสดงกรดอะมโนทจาเปนและไมจาเปน

Essential Non essentialArginine (Arg) Alanine (Ala)Histidine (His) Aspartic acid (Asp)Isoleucine (Leu) Asparagine (Asn)Leucine (Leu) Cysteine (Cys)Lysine (Lys) Glutamic acid (Glu)Methionine (Met) Glutamine (Gln)Phenylalanine (Phe) Glycine (Gln)Threonine (Thr) Proline (Pro)Trytophan (Trp) Serine (Ser) Valine (Val) Tyrosine (Tyr)

ในสตวปกตองการกรดอะมโนเพมอก 2 ชนดคอGlycineGlutamic acid

แหลงของโปรตน (Sources of protein)1 โปรตนจากสตว (Animal protein) จะม Animal protein

factor (APF) ซง APF จะม Vit.B12 2 โปรตนจากพช (Plant protein)ระดบโปรตนในอาหาร แบงเปน 3 ระดบ1 อาหารทมโปรตนระดบตา คอ มโปรตนอย 1-15%2 อาหารทมโปรตนระดบปานกลาง คอ มโปรตนอย 16-40%3 อาหารทมโปรตนระดบสง คอ มโปรตนอย 41-80%คณภาพของโปรตน (Protein quality)

- ชนดและปรมาณของ EAA ทมอยในโปรตนนน- limiting amino acid; Met,Lys

คาทางชวะ (Biological value); protein ทยอยไดของอาหารซงสตวนาไปใชประโยชนได

Supplementary effect of protein;การเสรมกรดอะมโนใหแกกนและกน

ตวอยาง สกรมนาหนก 47.5 กก.

ตองการ Isoleucine 10.9 กรมในขาวโพดม 8.9 กรมกากถวเหลองม 9.60 กรม

รวมกน 18.5 กรม

ตองการ Threonine 9.8 กรมในขาวโพดม 7.13 กรมกากถวเหลองม 6.53 กรม

รวมกน 13.66 กรม

ผลการใหโปรตนแกสตวมากเกนไป

เพมการทางานของตบและไตในการขบไนโตรเจนออกจากรางกายโปรตนเหลอใช

- แยกเอา NH2 group ออกจากกรดอะมโนแลวขบออกจากรางกายในรป urea ทางปสสาวะ

- สวนทเหลอนาไปเผาผลาญเปนพลงงาน

การใชประโยชนจาก NPN ของสตวเคยวเอองNPN เชน urea , biureat เกลอแอมโมเนยและมลสตว

การใชยเรย

ยเรยม N 46.7% ม CP = 46.7x6.25 = 292% ปยยเรยม N 46% ม CP = 288%

วตถดบ บาท/ก.ก CP (%) บาท/100 กรมCP

ยเรย 8 288 0.28

กากถวเหลอง 16 44 3.64

ปลาปน 22 60 3.67

MicrobialNH2–C–NH2 + H2O 2NH3 + CO2

Carbohydrat VFA +Keto acid

Amino acid

Absorbed Free amino acid

1 - 4 เกดโดยเอนไซมจากจลนทรย

5 เกดโดยเอนไซมจากตวสตว

Urease

4

3

Mircobial prtein5

2

1

การเปลยนยเรยเปนกรดอะมโน

การเปนพษของยเรย

ยเรยไมเปนพษตอสตวโดยตรง แตแอมโมเนยเปนพษสตวดดซมแอมโมเนยเขาสเสนเลอดสรางเปน alkalosisถา NH3ในเลอดสงเกน 10 มก./ลตร นาลายไหล ชก ทองอด

กลามเนอไมสมพนธกน หายใจผดปกต ถา NH3 สงถง 30 มก./ลตร สตวอาจถงตายการแกไข → นาสมสายชผสมนาเยน

ขอควรระวงในการใชยเรย

ใชไมเกน 30 กรม/นาหนกตว 100 ก.ก. หรอไมเกน 1/3 ของโปรตนในสตรอาหารเสรม P, S และอาหารพลงงาน

การวเคราะหปรมาณโปรตน

โปรตนม N 16% Factor ทนาไปคณ 100/16 = 6.25โปรตนในนานม ม N 15.7% Factor ทคณ = 6.38โปรตนในแปงขาวสาล ม N 17.5% Factor ทคณ = 5.71

“Kjeldahl Gunning Method”

หลกการ

1 การยอย → (NH4)2 SO4

2 การกลน → Boric acid3 การไตเตรท4 นาไปคานวณหาคา N แลวคณดวย Empirical factor

เพอหา % Protein

ขนตอนการวเคราะห

ตวอยางอาหารประมาณ 1 กรม

↓ยอยดวยกรดซลฟรกเขมขน + CuSO4 + Na หรอ

Potassium sulfate↓

นามากลน NaOH 45% เพอไล NH3 ออกมาเกบ NH3OH ทไดโดย (0.1 N , H2SO4)

↓ไตเตรทดวยดางมาตรฐาน (0.1 N , NaOH)*** ทา Blank เชนเดยวกนแตไมมตวอยาง

การคานวณหาคา N และ % Protein

% N = (V2-V1) N x 1.4W

N = ความเขมขนของ standard NaOHV1 = ปรมาตร standard NaOH ทไตเตรท BlankV2 = ปรมาตร standard NaOH ทไตเตรทตวอยางW = นาหนกตวอยางทใชวเคราะห

% Protein = % N x Empirical factor

สารประกอบไนโตรเจนอน ๆ

เชน amine , amide , amino acid ,alkaloids , ammonium salts, nitrogenous glucosides and fats

1) เอมน (amine) เกดจากการสลายตวของสารอนทรยโดยจลนทรย สวนใหญเปนพษ เชน Histamine เกดจาก กรดอะมโน histidine ถกกาจดกลมคารบอนซลออก (decarboxylation) เนองจากการทาของจลนทรย ในกระเพาะรเมน ถามมากสตวชอค

พชหมกทม clostridium; decarboxylationArginine → PutrescineHistidine → HistamineLysine → Cadavarine

หวบทม choline; oxidize → betaine กลนคาวปลา2) เอไมด (amide) เชน

- Asparagine → Aspatic acid- Glutamine → Glutamic acid- มบทบาทสาคญในปฏกรยาการยายกลมอะมโน

- เอไมดเปนผลตผลขนสดทายทสาคญของการแคแทบอไลซไนโตรเจน (nitrogen catabolism)

* สตวเลยงลกดวยนมขบออกในรปยเรย* สตวปกและสตวเลอยคลานขบออกในรปกรดยรค

3) ไนเตรท (nitrate, NO3) และไนไตร (nitrite , NO2)

ดน = ปยไนโตรเจน → NH3 → NO2 → NO3→ ตนพชตนพช = NO3→ NO2 → NH3 →amino acid →

protein จลนทรย = NO3→ NO2 → NH3 → ดดซมเขาเลอด NO2 ≡ hemoglobin → methemoglobin

4) แอลคาลอยด (alkaloids)พบเฉพาะในพช สวนใหญเปนพษ เชน nicotine ในยาสบ morphine ในยางของผลฝน solanine ในหวมนฝรงดบและตนออนทงอกจากหวมน

4) LIPIDS (ไขมนและสารทคลายไขมน)

ประกอบดวยธาต C , H และ O แต O < C, H มากนอกจากนม P และ N

คณสมบตของลพค

ไมละลายนา แตละลายในสารละลายทมประจหรอขว (polar solvent) หรอสารละลายอนทรย (organic solvent) เชน benzene , ether , chloroform , methanol เปนตน

Lipid Fat (Triacylglycerol)ไขมนใหพลงงานมากกวาคารโบไฮเดรต 2.5 เทา

หนาทของลพด

- lipid ใหพลงงาน > carbohydrate- insulator- ชวยถายทอดสญญาณไฟฟาในประสาท- ชวยดดซมและเปนแหลงเกบวตามน A , D , E , K - essential fatty acid : EFA- lipoprotein- ชวยในการขนสงไขมนในเลอด

- ปองกนการกระทบกระเทอนของอวยวะภายในรางกาย

สตวโต ตองการไขมนเพอใหได vit. A,D,E and K

การแบงประเภทของลพด

Simple

- Fat

- Wax

compounds

- Phospholipid- Glycolipid

- Lipoprotein- Sulfolipids

Derived

- Fatty acids

- Mono & Diglycerides

- Glycerol- Others

Miscellaneous

- Carotenoids- Terpenes- Others

Lipids

กรดไขมน; Fatty acid (R-COOH)1) กรดไขมนอมตว (Saturated fatty acid);ไมมพนธะค C atom ตากวา 10 เปนของเหลว

C atom สงกวา 10 เปนของแขง2) กรดไขมนไมอมตว (Unsaturated fatty acid)มพนธะค จดหลอมเหลวตา เปนของเหลวกรดไขมนทจาเปนตอสตว (EFA)

- Linoleic- Linolenic- Arachidonicถาไดรบ EFA มากเกน; vit. E สง กลามเนอฝอลบ (muscular dystrophy) ไขสนหลงเหลวในหม

โรคผวหนง โตชา ตายนามนขาวโพด ถวเหลอง

กรดไขมนอมตว

กรดไขมนอมตว สตรโครงสราง จดหลอมเหลว (C0)

Butyric (butanoic) C3H7COOH -7.9Caproic (hexanoic) C5H11COOH 3.2Caprylic (Octanoic) C7H15COOH 16.3Capric (decanoic) C9H19COOH 31.2Lauric (dodecanoic) C11H23COOH 43.9Myristic (tetradecanoic) C13H27COOH 54.1Plamitic (hexadecanoic) C15H31COOH 62.7Stearic (octadecanoic) C17H35COOH 69.6Arachidic (eicosanoic) C19H39COOH 76.3Ligoceric (tetracosanoic) C23H47COOH 86

กรดไขมนไมอมตวกรดไขมนไมอมตว สตรโครงสรางสตรโครงสราง จดหลอมเหลวจดหลอมเหลว ( (CC00))

Palmetoleic (hexadecanoic) C3H

7COOH 0

Oleic (octadecanoic) C3H

7COOH 13

Linoleic (octadecadienoic) C3H

7COOH -5

Linolenic (octadecadienoic) C3H

7COOH -14.5

Arachidonic (eicosatetraenoic) C3H

7COOH -49.5

Clupanodoic (docosapentaenoic) C3H

7COOH liquid

กรดไขมนไมอมตว

1) Simple lipids → fatty acid + alcohol ดวย ester bond เรยกวา “esterification”1.1) ไขมน (Fats) หรอนามน (oil) หรอ Triglyceride

หรอ TriacylglycerolGlycerol + 3 fatty acid

↓Triacylglycerol

องคประกอบของไขมน

ม Glycerol เหมอนกนแตตางกนท fatty acidGC = Gas chromatography

HPLC = High Performance Liquid Chromatgraphy

คณสมบตบางประการของไขมน

1. Hydrolysis

Fat glycerol + Fatty acid “lipolysis”

Fat glycerol + alkali salt (สบ , soap)

“saponification”

2. Hydrogenation (การเตมไฮโดรเจน)

Palmitoleic palmitic

3. Oxidation (การถกออกซไดส)

- hydroperoxide

lipase

ดาง KOH

- free radical- keton , aldehyde , hydrocarbon

4) Rancidity (การเหมนหน)

Antioxidants เชน phenol , hydroquinone , butyrated

hydroxyanisole ; BHA , ethoxyquin , เกลอแกลเลท (gallates) รวมทง

Vitamine C และ E

5) Iodine Number คอ จานวนกรมของไอโอดนทถกดดซมไวดวย

ไขมน 100 กรม

6) Sponification number คอ จานวนโปแทสเซยม ไฮดรอกไซด

(KOH) ซงใช sponification ไขมนหรอนามน 1 กรม 1.2 ขผง (Wax) = fatty acid กบ alcohol ท

มกลมไฮดรอกซล (OH-group) เพยงหมเดยวและมโมเลกลใหญ

2. Compound Lipid 2.1 Phospholipid or phosphatid or phosholipin

Fatty acid + alcohol + phosphoric acid

Alcohol glyceral or sphingosine

1) glycerophopholipid or phosphoglyceride or

phosphatide

1.1) phosphatidic acid

1.2) phosphatidycholine or lecithin ม choline

1. 3) cephalins ม amino-ethyl alcohol

2) sphingophospholipid

เชน sphingomyelins ประกอบดวย

sphingosine + fatty acid + phosphoric acid + choline

2.2 Glycolipid

fatty acid + alcohol + carbohydrate 1) monogalactosy diacylglycerol = glycerol + fatty acid + galactose

2) galactocerebroside = sphingosine + fatty acid + galactose

3. Derived Lipid (อนพนธของลพด)

เชน fatty acid , mono & diglyceride , glycerol และ steroid เชน sex

hormone , adrenal hormone , กรดนาด และ sterol (cholesterol)

3.1 ฮอรโมนประเภท steroid (steroid hormone)เชน - glucocorticoid

- androgen , estrogen

3.2 กรดนาด = metabolize cholesterol 3.3 สารประเภท sterol พบในพช (phytosterol)

สตว (zoosterol) และจลนทรย (mycosterol)เชน cholesterol

* 7 – dehydrocholesterol = 7 – dehy + UVL → VitamineD3

* ergosterol = ergosterol + UVL → Vitamine D2

4. Miscellaneous Lipid4.1 Terpene เชน chlorophyll ,carotenoid

pigment ฮอรโมนพช และ Vitamine A , E และ K4.2 Icosanoid เชน prostanoic acid เปนสารตน

ตอของ prostaglandin; PG เชน PGF2

การสะสมลพดในรางกายสตว (Lipid deposition)1. Variable element เชน Fat2. Constant element เชน phospholipids และ sterol

การวเคราะหหาไขมนและสารทคลายไขมน- ใช anhydrous ethyl ether เปนตวสกด- สารสกดทได คอ “Ether extract” true fat และ

fat-like substance

ขนตอนการวเคราะห

ชงตวอยางอาหาร < 5 กรม ≈ 1-2 กรม

↓

นาไปอบใน oven เพอไลนาออกไป

↓

สกดดวย ether ใน Soxhlet extractor นาน 16 ชม.

↓

ทาการระเหย ether ออกจากตวอยาง

↓

ชงนาหนกตวอยางทเหลอกจะไดนาหนกของลพด

คานวณหา % Lipid จากสตร % Lipid = นาหนกของ Lipid x 100

นาหนกตวอยางอาหาร

5) แรธาต (Mineral or Ash)Fe เปนสารประกอบของ hemoglobinMg เปนสารประกอบของ chlorophyll

ประเภทของแรธาต

1. Major or Macro Element ไดแก Ca , P , Na ,K , Cl , Mg และ S

2. Miner Element ไดแก Fe , I , Cu , Co Mn , Zn และ Mo

3. Trace Element ไดแก F และ Se

หนาทโดยทวไปของแรธาต

- Soluble salts- Metabolic cycles

Steer → Ca = 49% , P = 27%แรธาตอน ๆ = 24%

1. แคลเซยมและฟอสฟอรสหนาทของ Ca และ P- Thrombin จาก Prothrombin ทาใหเลอด

เปนลม (clot)- Activate enzyme- Amino acid & fat metabolism

ความสมพนธระหวาง Ca , P และ Vitamine D

อาหารสกร ควรม Ca : P = 1.5 : 1 - 2.5 : 1

อาหารสตวปก ควรม Ca : P = 1 : 1 - 2 : 1

อาหารลกโค ควรม Ca : P = 1 : 1 - 7 : 1

สวนประกอบของกระดก

สตวโตเตมทกระดกประกอบดวย นา 45% แรธาต 25%

โปรตน 20% และไขมน 10%

Ca และ P ในเนอเยอออนนมCa = 1% , P = 0.15 - 0.2%

ความตองการ Ca และ P ของสตว

โทษและอาการขาด Ca และ P-โรคกระดกออน (Rickets)-โรคกระดกเปราะ (Osteomalacia)

Ca และ P ในเลอด-Diffusible; phosphate และ bicarbonate-Nondiffusible; P = 35-45 mg/100 cc.

ความตองการ Ca และ P ของสตวโคเนอ โคนม มา แกะ สกร

%Ca %P %Ca %P %Ca %P %Ca %P %Ca %P

Growing

and

fattening

0.54-

0.20

0.39-

0.20

0.31 0.23 0.74-

0.26

0.46-

0.22

0.23-

0.18

0.21-

0.16

0.65-

0.50

0.54-

0.40

ระยะอม

ทอง

0.15 0.15 0.31 0.23 0.34 0.26 0.23 0.18 0.75 0.75

ระยะใหนม 0.26 0.21 0.39-

0.48

0.30-

0.35

0.43 0.35 0.28 0.21 0.75 0.50

ไกตองการ Ca = 1-3%, P = 0.5-0.75% ในอาหาร

ตารางแสดงปรมาณ Ca และ P ในอาหาร

วตถดบอาหาร %Ca %P

กระดกปน 23-26 8-18

ปลาปน 2-14 2-7

กากงา 1.99 1.33

ถวลสงแหง 1.16 0.22

นมผง 0.09 0.72

ราขาว 0.07 1.59

Dicalcium

phosphate 20-30 18-22

2. โซเดยม โปแทสเซยม และคลอรน- Na

- K- Cl

เกลอ เปนสารประกอบทให Na, K และ Ca- หนาท

- อาการขาดเกลอ- แหลงทมาของเกลอ- การเสรมเกลอใหแกสตว Nacl , Nacl + S , Nacl+ Critical trace mineral

- ความตองการเกลอของสตว → Nacl ≈ 0.25-0.5% ของ อาหารทงหมด หรอ 0.005-0.01% ของนน.ตว/วน

3. แมกนเซยม (Magnesium , Mg)ซรมของเลอดม Mg ≈ 2-5 ม.ก/เลอด 100 ซซ

-หนาท-การขาดแรธาต Mg (Vasodilation) , (tetany) โรค

Grass tetany or Grass stagger-การแกไข

ให MgO 2 สวน เกลอ 1 สวน หรอ ใช 30%MgO + 32% defluorinated phosphate + 30% trace mineralized salt + 8% cotton seed meal -ความตองการ

ตองการ 0.06% ของ Dry ration ทงนตองม Ca , P -แหลงของ Mg

4. ซลเฟอร (Sulfur , S)รางกายม S ≈ 0.15% ขนสตวม ≈ 4%พบในรปสารอนทรย โดยเปนสปก.ของกรดอะมโนทมกามะถน เชนCystine , Methionine thiamine และ biotinเปนสวนประกอบของวตามน thaiamine,biotinสารอนนทรย เปนสปก.ของกระดกออน เลอด และนาด- การขาดธาต S- ความตองการ Sโคและแกะ ตองการ 0.1% ration dry matter- แหลงของ S

ธญญพชตาง ๆ , กามะถนผง

5. เหลก (Iron, Fe)รางกายมเหลก 0.004%, hemoglobinIron-porphyrin หรอ hemeองคประกอบของ Cytochrone C, Peroxidase,Catalase

หนาทของ hemoglobin,HbO2 เนอเยอ, Co2 ปอด

การสรางHb; สรางจากโพรงกระดก (bone marrow)“hemopoiesis”Hematin; สารประกอบของเหลก bilirubin

และสารใหสอนๆอาการขาดFe

โรคโลหตจาง (Anemia)

การใหธาต Fe1. ให Ferrous sulfate หรอสารละลาธาต Feทางปาก 2-3 หยด/วน ระหวางสปดาหแรก2. ฉด Iron dextran จานวน 100 มก. เมออาย 3 วนหรอ 50 มก. เมออาย 21 วนการดดซมธาต Feความตองการธาต Feสตวตองการ 80 มก./กก. ของอาหารลกสกรนาหนก 3-50 ปอนด ตองการ 100-160 ppmของอาหารขน

ลกไกอาย 2-3 wks ตองการ 40 ppmของอาหารขน

แหลงของธาต Fe

6. ไอโอดน (Iodine,I)สตวโตเตมทม I = 0.00004%65% ของ I เปนสปก.ของThyroxine

การขาดธาต Iโรคคอหอยพอก (goifer), Thyroid gland ผลต “Thyroxine”

หนาทของThyroxineEnergy Metabolism, oxidationตอมไรทอ (Endocrin glands)Hyprophysis และ gonads

โรคคอหอยพอก แบงเปน 2 ประเภท1. Simple or endemic goiter2. Exophthalmic goiter มสาเหตจาก

hyperactive glandความตองการ Iสตว ตองการ 0.2 มก./ กก. ของdry dietโค “ 1-2 ไมโครกรม/นน. 1 กก./วน

สกร “ 4.4 “ไกเรมเลยงและไกพนธ ตองการ 0.5 มก./อาหาร 1 ปอนดแหลงของ Iอาหารทะเล เชน ปลาปน เกลอปน

7. ทองแดง (Copper, Cu)พบอยใน hemocuprienหนาทของ CuTyrosinase, Catalase, Keratinการขาด Cuโรคอจจาระรวง (Diarrhea)โรค Enzootic ataxia or awaybackโรคfalling diseaseความตองการ Cu

โคและแกะ ตองการ 4-5 มก./ กก. ของอาหารสกร “ 6 “มา “ 5-8 “ลกไกอาย 1-2 wks ตองการ 3.2 ppm ของอาหาร

Copper sulfate (CuSo4) = 0.25-0.5%แหลงของCuเมลดพชและผลตผลพลอยไดจากเมลดพช เชน รา กากถว8. โคบอลท (Cobalt, Co)หนาทของ Coการขาดธาต Coโรค Bush sickness หรอ Coast disease หรอ Salt disease หรอ Pining Nutritional Anemiaความตองการ Co

โคและแกะ ตองการ 0.05-0.1 มก./อาหาร1 กก.

Cobalt chloride, Cobalt sulfate,Cobalt carbonate (Co 12.5 g/100 kg)

แหลงของ Co ; ปลาปน 9. แมงกานส (Manganise, Mn)

หนาทของ Mnการขาด Mn; การเปนสด (Estrus)โรคเอนเคลอน (Slipped tendon or perosis)ความตองการ Mnโคเนอและแกะ ตองการ 1-28 มก./กก. Dietโคนม “ 10-20 “สกร “ 20 “ลกไก “ 25 มก./อาหาร 1 ปอนดแมไกใชทาพนธ “ 0.5 “

แหลงของ Mn

10. สงกะส (Zinc, Zn)พบมากใน epidermal tissues

หนาทของ ZnParakeratosis

การขาด Znแกไข; ZnCO3, ZnSO4 = 50 มก./ อาหารแหง

1 กก.

ความตองการZnโคเนอและแกะ ตองการ 20-30 มก./อาหารแหง 1 กก.

สกร “ 50 “ไก “ 50 ppmของอาหารทงหมด

แหลงของ Zn; นม ผก พชอาหารสตว

11. โมลบดนม (Molydenum, Mo)หนาทของ Moเปนสวนประกอบของนายอย Xanthin oxidasePurine metabolismความตองการ Moสตวตองการ 0.01 มก./กก.อาหารแหง // 5-10 mgเปนพษ12. ฟลออรน (Fluorine, F)มอยในกระดกและฟน 0.04 - 0.66 % // มมากเปนพษความตองการ Fโค แพะ แกะ และสกร ตองการ 0.1% dry rationลกไก “ 0.035% “ไกไข “ 0.053% “

13. ซลเนยม (Selenium,Se)หนาท โรคเนอเยออกเสบในตบ (Liver necrosis)โรคกลามเนอพการ (Muscular dyptophy)การขาด Seการเปนพษของ Seโรค Alkali stagger หรอ blind staggerความตองการ Seสตวตองการ Se 0.1 มก.หรอนอยกวา/อาหารแหง 1 กก.

ไดรบมากเกน 5 มก. จะเปนพษตอสตว

หลกการใหแรธาตแกสตว

Trace mineralized saltFree choice ม 2 วธ1. Cafeteria style2. Single mixturesการเลยงสตวในทงหญาหรอหญาแหงควรผสม

- เกลอ 1 สวน- Difluorinated phosphate or steamed Bone meal 1-3 สวน

การวเคราะหหาแรธาต

1. ชงตวอยางอาหารใสใน Crucible2. เผาใน furnace(เตาเผา 600 ºC นาน 2 ชม.)

3. ชงนาหนกเถาซงเปนนาหนกแรธาต

4. คานวณหา % แรธาต% แรธาต = นาหนกของเถา x 100

นาหนกของตวอยาง

6) วตามน (Vitamins)คนพบ Vit. B จากขาว ปองกนโรคเหนบชา

Vit. A จากนม ปองกนโรค nightblindnessVit. C จากผลไม ปองกนโรค scurvy

ประเภทของวตามน

1. Fat soluble vitamin ; Vit. A , D , E และ K2.Water soluble vitamin ; Vit. B รวม และ Vit.Cการเกบสารองวตามนไวในรางกาย

Vit. ทละลายในไขมน เชน Vit. A/แคโรทน เกบไวทตบและ เนอเยอ

การดดซม

1. Lymphatic system2. Portal system- สของวตามน- การสงเคราะหวตามนของสตวเคยวเอองความทนทานของวตามน

- ความรอน : มาก Choline (ละลายนาด) ; นอย Thiamine- Oxidation : มาก Folic acid ; นอย Thiamine- แรธาต : มาก Pantothenic acid ; นอย Thiamine

- แสงสวาง : มาก Pantothenic acid ; นอย Folic acid

ประเภทของวตามน

1. Vitamin A2. Vitamin D3. Vitamin E4. Vitamin K5. Vitamin Thaimine (B1)6. Riboflavin (B2)7. Niacin8. Pantothenic acid9. Pyridoxine (B6)10. Biotin11. Folic acid12. Cholin

13 Inositol14 Paraaminobenzoic acid15 Cyanobalamin (B12)16 Ascorbic acid (Vit. C)

ความสาคญของโภชนะในอาหารตอการดารงชพ การเจรญเตบโตและการใหผลผลตของสตวเลยง

บทท 6

1. การดารงชพและความตองการโภชนะเพอการดารงชพ

การดารงชพ คอ ..........

Fasting catabolism คอ การเผาพลาญเนอเยอของรางกายในยามท

สตวอดอาหารเพอใหไดโภชนะมาใชสาหรบกระบวนการตาง ๆ ท

จาเปนตอชวต เชน การหายใจ การหมนเวยนโลหต การทางานของ

กลามเนอ การสรางเอนไซม ฮอรโมน ฯลฯ

Respiration calorimeter

Indirect calorimeter

Fasting catabolism ตาทสด = Basal metabolism (BM)

= Basal metabolic rate (BMR)

หนวยทใช Metabolic body size ของสตว (Wkg0.75)

ปจจยทมผลตอ BM

1) อายสตว 6) การกนยาหรอสารบางชนด

2) ชนดและพนธสตว 7) โรคภยไขเจบ

3) ฮอรโมนบางชนด 8) อณหภมสงแวดลอม

4) การทางานของกลามเนอ

5) ระดบอาหาร

ปรมาณโภชนะทตองการ (Nutrient requirement) คอ...

ความตองการโภชนะเพอการดารงชพ คอ....

1.1 ความตองการพลงงานเพอการดารงชพ คอ ปรมาณพลงงานทสตว

ตองการเพอ

1) ใหกระบวนการตาง ๆ ทจาเปนตอชวตดาเนนไปตามปกต

2) เพอรกษาอณหภมของรางกายใหคงท

3) เพอการเคลอนไหวของรางกายเทาทจาเปน

4) เพอซอมแซมสวนทสกหรอ

ปจจยทมผลตอความตองการพลงงานเพอการดารงชพ

1) การออกกาลงกาย 5) ความแปรปรวนรายตว

2) อากาศ 6) ระดบการใหผลผลต

3) ความเครยด 7) การใหนมและการอมทอง

4) อารมณ

ตารางแสดง ปรมาณพลงงานทใชในการดารงชพเมอคดเปนพลงงานทงหมด

ความตองการพลงงานสทธ

เพอการดารงชพ การใหผลผลต

(Kcal/day)

พลงงานดารงชพเปน %

ของพลงงาน

ววนม 500 กก.

ใหนม 20 กก. 8,000 18,400 30

ววขนหนก 300 กก.

เตบโต 0.75 กก./วน 7,000 3,700 65

หมหนก 50 กก.

เตบโต 0.75 กก./วน 1,730 2,320 43

ไกหนก 1 กก.

เตบโต 27 กรม/วน 120 60 66

(Mcal/year)

ววนม 500 กก. ใหลก

หนก 35 กก. ใหนม 4,000 กก. 2,920 3,060 49

หมหนก 500 กก. ใหลก 16 ตวมนน.แรกคลอด 1.5 กก./ตว

ใหนม 750 กก. 1,700 1,100 61

ไกหนก 2 กก. ใหไข 220 ฟอง 45 20 69

1.2 ความตองการโปรตนเพอการดารงชพ

Metabolic faecal nitrogen (MFN) คอ

Endogenous urinary nitrogen (EUN) คอ

แปรฝนตาม Metabolic body weight (W0.75)

∴ ปรมาณ N หรอโปรตนทตองการสาหรบการดารงชพ คอ สวนของ MFN และ

EUN รวมทง N อกเลกนอยทสญเสยไปในรปขรงแค, ผม และเหงอ

การหาปรมาณโปรตนสาหรบการดารงชพ

R = 6.25 [100/B (M x D + (E x We) + (S)]

R = ปรมาณโปรตนทยอยไดทสตวตองการ (กรม/วน)

B = Biological value

M = กรมของ MFN / กก.วตถแหงทกน

E = กรมของ EUN / kg We/วน

We = metabolic body weight ของสตว

S = ปรมาณกรมของ N ทสญเสยไปในรปขน , หนงทหลดรวง/วน

ตวอยางท 1 ลกววนน. 100 กก. กนอาหารคดเปนวตถแหง 2.1 กก./

วน ขบ EUW 0.12 ก./ kgW0.75/วน ขบ MFN 4 ก./กก.วตถแหง/

วน สญเสย N ในรปขน หนงทหลดรวง 0.02 W0.75/วน ถาโปรตน

ในอาหารทกนม BV = 129 จงหาโปรตนยอยไดทสตวตองการ

R = 6.25 [100/B (M x D + (E x We) + (S)]

R = 6.25 [100/129 (4x2.1)+(0.12x1000.75) +(0.02x1000.75)

= 62

1.3 ความตองการแรธาตเพอการดารงชพ

1.4 ความตองการวตามน

1.5 ความตองการนา

1.6 ความตองการกรดไขมนบางชนด

Linoleic , linolenic และ arachidonic = EFA

2. การเจรญเตบโตและความตองการอาหารเพอการเจรญเตบโต

การเจรญเตบโต หมายถง

ลกวว , แกะ และมา แขงแรงกวาลกหมและลกคน

สตวอายนอย → กลามเนอ , สตวอายมาก → ไขมน

∴ ความตองการโภชนะในแตละชวงการเจรญเตบโตจะแตกตางกน

โดยปรมาณโภชนะจะมคาสงสดในสตวออนและจะลดลงเมอสตว

โตขนเพราะสตวออนม ประสทธภาพ การใชอาหารดกวาสตวโต

ปภส. การใชอาหาร = จน.อาหารทกนทงหมด

นน.ทเพมตลอดการศกษา

ชนดสตว นน.

(กก.)

นา (%) ไขมน

(%) โปรตน

(%)

เถา (%)

วว

แรกเกด 31.8 74.4 2.5 19.0 4.1

หยานม 204.5 69.0 9.0 18.0 4.0

ตอน (รน) 205.4 60.3 18.0 17.2 4.5

ขน (อวน) 681.8 40.0 41.0 16.0 3.0

แกะ

แรกเกด 4.1 72.8 2.0 20.2 5.0

รน 29.5 63.0 17.0 15.7 3.4

อวนมาก 56.8 39.0 44.0 14.4 2.6

หม

แรกเกด 1.4 74.0 2.0 19.0 5.0

หยานม 13.6 70.0 9.0 17.5 3.5

รน 45.4 66.8 15.2 14.9 3.1

ระยะสงตลาด 100.0 50.0 34.4 13.0 2.6

อวนมาก 136.4 42.5 43.5 12.0 2.0

ไก

แรกเกด 41 (กรม) 78.8 4.0 15.3 1.9

กระทง 1.6 65.7 12.2 18.4 3.7

แมไกไข 2.0 59.6 20.0 17.0 3.4

กระตาย

ระยะสงตลาด 3.6 69.0 8.2 18.0 4.8

มา

แรกเกด 50.0 73.0 2.0 20.0 5.0

โตเตมท 477.3 62.0 17.0 17.0 4.0

คน

แรกเกด 3.6 76.0 9.2 12.0 2.8

โตเตมท 68.2 59.0 18.0 18.0 5.0

การวดการเจรญเตบโต

อตราการเจรญเตบโตเฉลย = W2 – W1

t2 – t1

โดย W1 = นน.เรมตนของสตวเลยง

W2 = นน.สดทายของสตวเลยง

t1 = เวลาเรม

t2 = เวลาสนสดการทดลอง

% อตราการเจรญเตบโต = W2 – W1 x 100

W2

ฮอรโมนทมผลตอการเจรญเตบโต

1) Growth hormone จากตอมใตสมองสวนหนา

2) Thyroxine และ Diiodotyrosine จาก Thyroid

Thyroprotein , Thiouracil

การชะงกการเจรญเตบโต…..

ปรมาณโภชนะตางทสตวตองการเพอการเจรญเตบโต

2.1 ปรมาณพลงงานทตองการเพอการเจรญเตบโต คอ

2.2 ปรมาณโปรตนทตองการเพอการเจรญเตบโต

∴โปรตนคณภาพดมปรมาณและสดสวน amino acid ทจาเปนเพยงพอ

กบความตองการของสตว

การหาปรมาณโปรตนทตองการเพอการเจรญเตบโต

R = 6.25 [100/B (M x D + E x We+ G)]

โดย G = ปรมาณ N ทกกเกบไวเพอการเจญเตบโต (ก. N / กก. นน.เพม)

ตวอยาง 2. ววนน.ตว 350 กก. มนน.ตวเพมขนวนละ 0.5 กก. และ

สะสมโปรตน 150 ก. (24 ก. N) ตอกก.นน.เพม กนอาหารแหงวนละ 7 กก.

ขบ EUN วนละ 0.12 ก./กก. W0.75 และ MFN 5 ก./กก.อาหารแหง ถา

โปรตนในอาหารทกนม BV = 70 ความตองการโปรตนยอยได (DCP)

เพอดารงชพและเพมนน.ตว 0.5 กก./วน จงหาปรมาณโปรตนทตองการ

เพอการเจรญเตบโต

R = 6.25 [100/70 (5 x 7)+(0.12 x 3500.75)+(24 x 0.5)]

= 496

การวดความตองการ EAA ในสกรและสตวปก

Interaction เชน Gly↑ ถา Met , Arg และ Vit.B รวม ↓Met ~ Cys , Protein ↑ , Met↑ , Lys-

2.3. ปรมาณแรธาตทตองการเพอการเจรญเตบโต

เชน ลกหม 30 กก. ม Ca ในรางกาย ≈ 230 ก. สญเสย 0.9 ก./วน

ตองการชดเชย 0.4% ของนน. Ca ในรางกาย/วน

2.4 ปรมาณวตามน ความตองการวตามนขนอยกบ

1) ปรมาณอาหารทกน

2) ปรมาณวตามนทสงเคราะหไดในอาหารหรอรางกาย

3) Availability ของวตามน

2.5 ปรมาณนาทตองการเพอการเจรญเตบโต

3. การเพมไขมนของสตว (Fattening)

การสะสมไขมนม 2 ประเภท

1) สะสมไวตามชองทอง ระหวางกลามเนอและใตผวหนง

2) ไขมนทแทรกอยตามเนอสตวเรยกวา “marbling”

ความตองการอาหารเพอขนสตว

3.1) ตองการพลงงานเปน Net energy จาก แปง นาตาล ไขมน

3.2) ตองการโปรตนเพมเกนกวาทตองการเพอการเจรญเตบโตและดารงชพ

3.3) ตองการวตามนทเกยวกบ Energy metabolism

3.4) แรธาตตองมเพยงพอ

เปรยบเทยบกบการขนสตวกบการเจรญเตบโต

นน.เพม มาจาก การเจรญเตบโต การขนสตว และนน.อาหารและนาทไดรบ

* นน.เพมจากการเจรญเตบโตผลตไดราคาถกกวาการขนสตว

4. การสบพนธและความตองการอาหารเพอการสบพนธ

การสบพนธ คอ

วงจรการสบพนธ แบงออกเปน 3 ระยะ

1) ระยะผลตไขและสเปอรม → puberty

การเรงอาหาร (flushing) → ตกไขมากขน (เพศเมย)

เพศผตองการอาหารเพอใหมความสมบรณพนธสง

โภชนะทตองการมาก → พลงงาน โปรตน วตามน A, E และ

แรธาต Ca, P และ Mn

2) ระยะอมทอง แบงเปน

ระยะท 1→ สะสมโภชนะนอย

ระยะท 2 → สะสมโภชนะปานกลาง

ระยะท 3 หรอระยะสดทาย → สะสมโภชนะไวใชเพอการ

เจรญเตบโตของตวออน และการผลตนม

โภชนะทตองการมาก

1) โปรตน

2) แรธาต → Ca + P - การสรางกระดก , I , Fe , Cu และ Co

3) วตามน → Vit A. หรอแคโรทน - ไมใหลกพการ , คณภาพนม

Vit D , E และอน ๆ - การเจรญของ embryo

สาหรบแมสตว → “pregnancy toxaemia” 90% “แมสตวทอมทอง

ตองการพลงงานเพอการดารงชพและการเจรญเตบโตของตวออนสง 2.5 เทา

ของสตวทไมอมทอง”

การพฒนาของลกสตวในทอง

ไข + อสจ → embryo → fetal→ คลอด

3) ระยะใหนม

ความตองการอาหารขนอยกบปรมาณและองคประกอบของนม

สวนประกอบของนานม

1) นา 87.25%

2) วตถแหง 12.77% ประกอบดวยไขมน 3.80% โปรตน

3.50% Lactose 4.80% และแรธาต 0.65%

ปจจยทมผลตอองคประกอบของนม

1. พนธ → เจอรซคณภาพสงกวาโฮลสไตน

2. อาย → มากคณภาพนมเลวลง

3. ระยะการใหนม → ใหนมสงสด คณภาพนมเลวทสด

การผลตนานม

ตอมสรางนานม (Mammary gland)

ตอมกลนนานมเลก ๆ “Alviolus”

ตารางท องคประกอบเฉลยของนมในสตวชนดตาง ๆ และคน (จาก

Maynard and Loosli 1969)

ชนดสตว นา ไขมน solids โปรตน แลคโตส เถา แคลเซยม ฟอสฟอรส

not fat

วว 87.2 3.7 8.7 3.5 4.9 0.71

0.121 0.095

แพะ 86.5 4.0 8.7 3.6 5.1 0.80

0.131 0.104

แกะ 80.1 8.2 11.9 5.8 4.8 0.92

0.250 0.166

หม 80.4 8.3 11.6 5.4 5.0 0.85

0.252 0.151

ควาย 83.0 7.4 - 3.8 4.9 0.78

0.180 0.120

คน 87.5 4.4 - 1.0 7.0 0.21

0.035 0.013

ตารางท เปรยบเทยบองคประกอบของนมและปรมาณนมในววพนธตาง ๆ

(จาก Mc Donald 1973)

พนธ ไขมน solids โปรตน แลคโตส เถา ปรมาณนมตอ

not fat Lactation

Friesian 3.40 8.59 3.28 4.46 0.75 4529

Shorthor

n3.56 8.71 3.32 4.51 0.76 3943

Ayrshire 3.72 8.78 3.38 4.57 0.74 4109

Guernsey 4.55 9.01 3.57 4.62 0.77 3464

Jersey 4.97 9.19 3.66 4.70 0.77 3293

ตารางท ผลของอายทมตอองคประกอบของนานมในวว (จาก Waite et al 1956 อางองโดย

Mc Donald et al 1973)

Lactation Fat SNF โปรตน แลคโตส

1 4.11 9.01 3.36 4.722 4.06 8.92 3.35 4.623 4.03 8.82 3.28 4.594 4.02 8.84 3.30 4.575 3.90 8.72 3.26 4.536 3.91 8.74 3.30 4.487 3.94 8.67 3.25 4.488 3.82 8.64 3.23 4.449 4.03 8.70 3.27 4.4810 3.83 8.66 3.25 4.4611 3.77 8.61 3.16 4.46

โภชนะทตองการใชเพอผลตนานม

1) พลงงาน : คานวณจาก GE ของนมและปรมาณนมทผลตแลว

คานวณประสทธภาพในการเปลยนพลงงานในอาหารใหเปนพลงงานในนม

2) โปรตน : คานวณหาโปรตนทตองการเพอการดารงชพและการ

ผลตนมแลวเอาโปรตนเพอการดารงชพลบออก

ใชสตร R = 6.25 [100/B(M x D + E x We + N]

N = ปรมาณ N ในนมทผลตขนตอวน

3) แรธาต : นมม Ca = 1.19 กรม P = 0.99 กรม/กก. ในการ

สรางนม 1 กก. ตองการ Ca 2.2 ก., P 1.5 ก.

ไขนม (milk fever) ← Vit D

Cu , Fe , NaCl และ Se

4) วตามน : Vit A หรอ β-carotene → นมมสครม

Vit D, biotin

5. การผลตไขและความตองการอาหารเพอการผลตไข

องคประกอบไข 1 ฟอง (รวมเปลอก)

นา 56.6% โปรตน 12.1% ไขมน 10.5% คารโบไฮเดรท 0.9%

เถา 10.9% พลงงาน 90 kcal/ฟอง

ความตองการโภชนะเพอผลตไข

5.1 พลงงาน : ดารงชพ + ผลตไข = 270 kcal/วน

5.2 โปรตน : ผลตไขตองการ = 15%

5.3 แรธาต : ไข 1 ฟองม Ca = 2 g. P = 0.2 กรม F = 1.6 ม.ก , I ,

Mn และ Zn

5.4 วตามน : riboflavin , pantothanic acid , biotin และ folic acid เพม

สง Vit A และ D ไกใช D3 ดกวา D2 35 เทา

6. การผลตขนสตว (Wool production)

องคประกอบขนสตว

1) Wool fiber คอ ..... ม 20-75% ปก. C, N, S, H และ O

2) Yolk or grease

2.1 Suint ม 15-50%

2.2 Wool fat or laolin ม 8-30% ปก. C , H และ O

โภชนะทตองการสาหรบผลตขนสตว

6.1 พลงงาน

6.2 โปรตน → เปนโปรตนทม S

6.3 แรธาต → K

6.4 วตามน

7. การผลตแรงงาน (work production)

ประเภทของแรงงาน

1) Involuntary เชน การทางานของหวใจ

2) Voluntary เชน การวง การเดน การพกผอน

โภชนะทตองการสาหรบการผลตแรงงาน

7.1 พลงงาน

7.2 โปรตน จาเปนตอการสรางนายอยฮอรโมน

7.2 แรธาต → Na , Cl , Fe , P

7.3 วตามน เปนสวนประกอบของนายอย

สรระวทยา การยอย การดดซม และการใชประโยชนของโภชนะในรางกายสตว

บทท 7

ระบบทางเดนอาหารของสตว ; ปาก → คอหอย → หลอดคอ →กระเพาะ → ลาไสเลก → ลาไสใหญ → ทวารหนก

ตอมหรออวยวะทเกยวของ ; ฟน ลน ตอมนาลาย ตบ และตบออน

กระเพาะสตวแบงออกเปน 2 ประเภท

1. กระเพาะเดยว (Simple or monogastricstomach)สตวกระเพาะเดยว เชน สกร สนข สตวปก มา และกระตาย

2. กระเพาะประกอบหรอกระเพาะรวม (Compound stomach) มกระเพาะหลายถง เชน โค กระบอ แพะ และแกะ

1. ระบบทางเดนอาหารของสตวปก

1.1 ปาก (Mouth)

1.2 คอหอย (Pharynx)

1.3 หลอดอาหาร (Esophagus)

1.4 กระเพาะพก (Crop)

1.5 กระเพาะจรง (Proventriculus stomach)

glandular mucosa

gastric juices = กรดเกลอและ proteolytic

enzyme เชน pepsin ยอยโปรตน

1.6 กน (Gizzard or Ventriculus)

Pepsin และกรดเกลอจากกระเพาะจรงมายอย

1.7 ลาไสเลก (Small intestine)

ตามผนงลาไสเลกม vili และแบงลาไสออกเปน 3 สวน

คอ duodenum , jejunum , ileum

1.8 ไสตง (Ceca)

1.9 ลาไสใหญ (Colon)

1.10 สองทวารหนก (Cloaca)

1.11 ทวารหนก (Vent or Anus)

2. ระบบทางเดนอาหารของสกรคลายคลงกบสตวปกแตมขอแตกตางกนดงน

2.1 ปาก ตอมนาลายทสาคญ 3 ตอม คอ- parotid salivary glands อยบรเวณขางกกห- submaxillarysalivary glands อยใตขากรรไกร

- sublingual salivary glands อยบรเวณใตลน

2.2 สกรไมมกระเพาะพกเหมอนในสตวปก2.3 กระเพะอาหาร (Stomach) เปนกระเพาะจรงบ

ดวยเยอหม (mucous membrane) มตอมตาง ๆ แตกตางกนหลายชนดจงแบงกระเพาะออกเปน 4 ตอน คอ

1) Esophageal region เปนสวนแรก ไมมตอม ผลตนายอย หนาทควบคมการเขาของอาหาร

2) cardiac gland region ม mucous gland ผลตนาเมอกปองกนการยอยผนงตวเอง

3) fundic gland region ม gastric glandsผลต gastric juice

4) pyloric gland region เปนสวนสดทาย มหนาท ผลตนาเมอกและควบคมการไหลออกของอาหารภายในกระเพาะ

2.4 ลาไสใหญ2.5 ไสตง สกรมไสตงเพยงหนงอน

สวนของทาง

เดนอาหาร

คน

(ลตร)

สกร

(ลตร)

มา ไก

Esophagus - - 1.1 เมตร ความยาวของทางเดนอาหารไกทโตเตมท

ประมาณ 2.1 เมตร

Stomach 0.9 7.6 15.2 ลตร ปาก – กระเพาะพก 17.5 ซม.

Small intestine 3.8 7.6 45.6 ซม. ปาก – กระเพาะแท 20 ซม.

Large intestine 0.9 11.4 21.4 ซม. lleum and jejunum , 1.2 m

Cecum 30.4 ล.,1.1 ม. Cecum 17.5 cm.

Large colon 68.4 ล., 3.1 ม.

Small colon 15.2 ล., 3.6 ม.

ตารางแสดง ความจของทางเดนอาหารสวนตาง ๆ ในสตวกระเพาะเดยวบางชนด

3. ระบบทางเดนอาหารของสตวเคยวเอองการทางานของลาไสเลกและลาไสใหญคลายคลงกบสกรแตจะ แตกตางตรงทปากและกระเพาะ

หนาทของปากในสตวเคยวเออง

- กด บด และเคยวอาหาร อาศยแผนแขงดานบนและฟนกดดานลางรวมดวยปากและลน

- ผลตนาลายวนละ 150-200 ลตร มลกษณะเปนดาง pH>8

เพราะประกอบดวยโซเดยมไบคารบอเนต (NaHCO3) และใน นาลายไมมเอนไซมยอยแปงแตจะชวยปรบระดบ pH ในกระเพาะรเมนใหอยในชวง 6.5-7.5 ซงเหมาะกบการทางานของจลนทรยใน

กระเพาะ

- กลนอาหาร- เคยวเอองเมอมการขยอกอาหาร

หนาทของกระเพาะในสตวเคยวเออง

1. กระเพาะผาขรวหรอกระเพาะหมก (rumen or paunch) มขนาดใหญทสด มความจ ~150 ลตร ภายในมลกษณะคลายผาขรว คอ มตมขน (papillae) อยทวไป ตามผนงมแบคทเรยอย 2.5 x 1010 – 5 x 1010 ตว/มล. โปรโตซวเฉลย 2x 1010 –5 x 105 ตว/มล. รวมทง

ยสตอกจานวนหนง

1) เปนทพกอาหารและชวยใหอาหารออนตวลง2) ชวยบดอาหารใหเลกลง3) เปนทหมกอาหารเยอใย (fermentation) ของจลนทรย

โดยโค-กระบอสามารถยอยเยอใยได 60-70% แตมายอยไดเพยง 30%

นอกจากนจลนทรยยงชวยสงเคราะหวตามนบรวมและกรดอะมโน ทจาเปนทกชนด

2. กระเพาะรงผง (reticulum or honeycomb) มขนาดเลกทสดมความจประมาณ 7.5 ลตร ภายในมลกษณะ เปนรคลายรงผงกระจายอยทวไป ไมมการสรางนายอย

1) เปนทพกอาหารและชวยใหอาหารออนตวลง2) ชวยปนอาหารเปนกอนเพอสงอาหารหรอขยอกอาหาร

กลบไปทปากเพอเคยวเออง “hardware stomach”

3) ชวยควบคมการสงอาหาร

3. กระเพาะสามสบกลบ (Omasum or manyplies) มความจประมาณ 15 ลตร ภายในประกอบดวยกลามเนอใหญเปนกลบ ๆ หรอเปนหลบไมมการสรางนายอย

1) เปนทพกอาหารและบบเอานาจากอาหาร2) ดดซมนาบางสวนทบบออกมา3) ชวยบดอาหารใหมขนาดเลกลงเพอสงไปยงกระเพาะจรง

4. กระเพาะจรง (Abomasums or true stomach) มความจประมาณ 15 ลตร ผนงมตอมผลต

นายอย (gastric juices) ซงประกอบดวยกรดเกลอและเอนไซม pepsin หรอ rennin โดย rennin มหนาทชวยทาใหนานมแขงเปนลมทาใหเอนไซมเขายอยนานมได

สาหรบลกโคระยะกนนมม esophagel หรอ reticular groove ตอจากหลอดอาหารไปยงกระเพาะสามสบ

กลบจนถงกระเพาะจรงใชเปนทอทางผานของนานมไปสกระเพาะจรงได

เลย

สวนของทางเดนอาหาร โค แกะ

Stomach 150Rumen 7.5 19

Reticulum 7.5 1.9Omassum 15 0.95Abomasum 15 2.8

Small intestine 57 (39 เมตร) 7.6 (24 เมตร)Large intestine 38 5.7

การยอยอาหารแบงออกเปน 3 วธ

1. กลวธ (Mechanical digestion) เชน การเคยวอาหาร การบบหดตวของกลามเนอในระบบทางเดนอาหาร การยอยอาหารในกน

ของไก

2. วธทางเคม (Chemical digestion) เชน การยอยโดยอาศยนายอยและการใชนาดรวมทงกรดเกลอ

3. การยอยโดยจลนทรย (Microbial digestion) เชน ในกระเพาะรเมนของสตวเคยวเออง และในไสตงกบลาไสใหญของสตวกระเพาะเดยว

เอนไซมทชวยในการยอยอาหาร

เอนไซม แหลงทผลต โภชนะทถกยอย สารทยอยได

เอนไซมยอยคารโบไฮเดรต

Amylase ปาก , ตบออน ,

ลาไสเลก

Starch Maltose , dextrin

Lactase ลาไสเลก Lactose Glucose & galactose

Maltase ลาไสเลก Maltose Glucose & glucose

Sucrase ลาไสเลก Sucrose Glucose & fructose

เอนไซมยอยโปรตน (proteolytic หรอ protease)

Pepsin กระเพาะ Protein Polypeptides

Trypsin ตบออน Protein Polypeptides

เอนไซม แหลงทผลต โภชนะทถกยอย สารทยอยได

Chymotrypsin ตบออน Peptides Peptides & amino acids

Carboxypeptidases ตบออน Peptides Peptides & amino acids

Aminopeptidases ลาไสเลก Peptides Peptides & amino acids

Dipeptidases ลาไสเลก Dipeptides Amino acids

เอนไซมยอยไขมน

Lipase ตบออน , ลาไสเลก Lipids Fatty acids + glycerol &

Glycerides

การยอยอาหารในสตวกระเพาะเดยว

1. การยอยอาหารในปาก

นาลาย ประกอบดวย นา Na+ , K+ , Cl- , HCO-3

, ∝- amylase +

complex lysozyme

Amylose ∝-amylase Glucose , Maltose

นายอยจากกระเพาะประกอบดวย นา กรดเกลอ แรธาตตาง ๆ สารเมอก

pepsinogen , rennin , lipase และ intrinsic factor

Amylopectin ∝-amylase Limited dextrins

2. การยอยอาหารในกระเพาะ

3. การยอยอาหารในลาไสเลก อาศยนายอยจาก

1) นาด (Bile) ทาหนาทเปน emulsifier

2) นายอยจากตบออน (Pancreatic juice)

2.1) Trypsinogen Trypsin

(inactive) (active)

trypsin

Enterokinase

2.2) Chymotrypsinogen Chymotrypsin

(inactive) (active)

trypsin

2.3) Procarboxypeptidase Carboxypeptidasetrypsin

2.4) Pancreatic ∝-amylase

2.5 Pancreatic lipase ยอยไขมนใหได di- และ

monoglyceride

2.6 Lecithinase ยอย phospholipids lecithin ใหเปน

glycerol , phosphocholin และ fatty acid

2.7 Polynucleotidase

Nucleic acid Nucleotidepolynucleotidase

P , S และ N P + S และ Nphosphatase

nucleosidase

4. การยอยในลาไสใหญ

โปรตนทไมถกยอย สารททาใหเกดกลนในมล

(indole , skatole , phenol fatty acid , hydrogen sulfide และ amino acid)

Proteolytic bacteria

Cellulose

+ volatile fatty acids

Hemicellulose

cellulolytic bacteria

3) นายอยออกจากลาไสเลก (Intestinal juice) ไดแก sucrase , maltase , lactase , oligo-1 , 6-glucosidase , aminopeptidase และ dipeptidase

การยอยอาหารในสตวเคยวเออง

จลนทรย เชน Bacteroides succinogenes , Butyrivibrio

fibrisolvens , Streptococcus bovis เปนตน ทาหนาทยอยอาหาร

ใหเปน VFA แอมโมเนย CO2 และมเทน

การยอยคารโบไฮเดรตในกระเพาะรเมน แบงออกเปน 2 ขน ขนท 1 Complex carbohydrate ยอยโดยเอนไซมจากจลนทรย

ใหเปน simple sugar คอ

Cellulose Cellobiose

phosphorylase

Glucose , Glucose - 1 - phosphate

Starch, Dextrin Maltose , Isomaltose

Maltase , ∝-1,6-glucosidase

Glucose , Glucose - 1 – phosphate

Fructans Fructose

Hemicellulose Xylose, Uronic acid

β-1,4-glucosidase

amylase

fructase

เอนไซมยอย β-1 , 4-linkage

xylanase

Pectin Pectic acid , Methanol polygalacturonidase

Galacturonic acid

ขนท 2 Simple sugar Pyruvic acid จลนทรย CO2 , Methan , VFA พวก Acetic , Butyric และ Propionic

การเกดกาซในรเมน → CO2 = 65% , Methan = 25-27%

จลนทรย

pectinesterase

การยอยโปรตนในกระเพาะรเมน

Protein Peptide , Amino acid

deamination

Organic acid , NH4 + CO2

การยอยไขมนในสตวเคยวเออง

กรดไขมนไมอมตว Glycerol และ Fatty acid

การสงเคราะหวตามนในกระเพาะรเมน

สงเคราะหวตามนบรวมได

จลนทรย

จลนทรย

การดดซมโภชนะ

- สตวกระเพาะเดยว - สตวเคยวเออง

การดดซมโภชนะทลาไส ม 2 ระบบ

1. ระบบเลอด = โภชนะ → capillary (ลาไส) → venous system

↓

สวนตาง ๆ ของรางกาย ← hepatic vain (หวใจ) ← portal vain (ตบ)

2. ระบบนาเหลอง = โภชนะ → lacteal (villi) → lymphatic system

↓ สวนตาง ๆ ของรางกาย ← thoracic duct (หวใจ)

รปแบบของการดดซม ม 3 แบบ

1. Active transport คอ แบบตานกระแสความเขมขนตองใช พลงงานเขาชวยและตองมตวพา

2. Passive diffusion คอ แบบแพรจากทมความเขมขนสงไปตา ไมตองใชพลงงาน

3. Pinocytosis หรอ phagocytosis คอ แบบใชผนงเซลลลอมกลน

สารโมเลกลใหมเขาไป

การดดซมนา → ลาไสเลก ลาไสใหญ และไสตง

การดดซมอาหารคารโบไฮเดรต

- สตวกระเพาะเดยว จะดดซมในรป monosaccharide แปง maltose glucose หลอดเลอด

sucrose galactose lactose fructose

ภาพ แสดงไดอะแกรมการยอยและการดดซมแปงและนาตาล

amylase (m)+(s)+(l) ดดซม

ตารางแสดงรปแบบและความเรวในการดดซมคารโบไฮเดรต

ชนดคารโบไฮเดรต ความเรวในการดดซม รปแบบการดดซม

galactose 110 active transport

glucose 100 active transport

fructose 43 semi – active transport

manose 19 passive transport

xylose 15 passive transport

arabinose 5 passive transport

- สตวเคยวเออง คารโบไฮเดรตถกยอยดวยจลนทรยไดเปน VFA cellulose (สารเยอใย)

cellulase cellobiose

cellobiosase lactic acid

glucose propionic acid (VFA)

ดดซม butyric acid

หลอดเลอด ภาพ แสดงไดอะแกรมการยอยและการดดซมสารเยอใย

ดดซม

การดดซม = rumen → portal blood system → ตบ

↓

สวนตาง ๆ ของรางกาย ← systemic blood

การดดซมอาหารโปรตน Protein pepsin

endopeptidase Protein , polypeptide , proteose , peptone

trypsin

endopeptidase

peptide

trypsin

peptidase exopeptidase

Amino acid

ดดซม ใชพลงงานและโซเดยมไอออน

หลอดเลอด

ภาพท 1.6 แสดงไดอะแกรมการยอยและการดดซมอาหารโปรตน

การดดซม

Amino acid → ลาไสเลก → portal blood

L – amino acid ดดซมแบบ active transport มตวพา

เชน Na+ , Vit. B6

D – amino acid ดดซมแบบ free diffusion

∝ – globulin ในนมนาเหลองเปนโปรตนทถกดดซมโดย

ไมถกยอยดดซมแบบ pinocytosis

* chylomicron คอ กอนไขมนเลก ๆ ทเกดจากการรวมตวของ triglyceride

และ cholesterol โดยมสารโปรตนและphospholipids มาหอหม

การดดซมอาหารไขมน ทางเดนอาหาร เซลลผวลาไส

Triglyceride protein +

(Diglyceride) + 1 fatty acid phospholipids * หลอดนาเหลอง

+

(Monoglyceride) + 2 fatty acid cholesterol รวมกบนาด +

triglyceride

Glycerol + fatty acid glycerol , fatty acid หลอดเลอด

การดดซมแรธาต

- แรธาตจะดดซมเขาทางสายเลอด

- ปจจยทมผลตอการดดซมแรธาต เชน รปแบบของแรธาต , interaction และการละลายของแรธาต

- Ca กบ P

- P ในรป phytic acid จะจบกบ Ca และ Mg → phytate salt

- Oxalic acid ในอาหารทขนเราทาให Ca + oxalic acid → Ca – oxalate

- Ca + fluoride ในอาหาร → Ca-fluoride - Fe ดดซมไดดในรป Ferrous มากกวาแบบ Ferric , Vit C ชวยดดซม

ดขน

การดดซมวตามน

- วตามนทละลายในนาจะดดซมเขาสสายเลอด - วตามนทละลายในไขมนจะดดซมเขาสระบบนาเหลอง -Vitamin A ดดซมดกวา carotene

- Vitamin B 12 ตองอาศยนวโคโปรตนทเรยกวา intrinsic factor

ทขบจากกระเพาะในการดดซมเขาสระบบเลอด

Metabolism แบงออกเปน 2 กระบวนการ

1. Catabolism2. Anabolism

พลงงานชวะเคม เชน ATP , ADP , AMP , PP , NADH , NADPH , FADH2 , GTP และ UTP

1. Carbohydrate metabolismCarbohydrate → glucose → เสนเลอด

↓ตบ, เนอเยอ (glycogen)

- Hyperglycemia - Hypoglycemiaฮอรโมนทควบคมระดบนาตาลในเลอด คอ

1) Adrenaline สรางจาก Adrenal gland2) Insulin สรางจาก Island cell ของ Pancreas

Metabolism

1.1 Carbohydrate catabolism1) การใช glucose เปนแหลงพลงงาน

ตองผานกระบวนการ 3 ขนตอน คอ 1. glycolysis ซงจะได pyruvate ออกมาในสภาพไมม O2 ให 2 ATP/mole glucose ในสภาพม O2 ให 8 ATP/mole glucose2. การเปลยน pyruvate ใหเปน acetyl Co A

Pyruvate + Coenz. A Acetyl CoA + Co2

3. Krebs’cycle (TCA cycle) ให 12ATP/AcetylCo A ดงนน glucose 1 moleให ATP 36 หรอ 38 mole

Thamine diphosphate

ประสทธภาพในการเผาผลาญ glucose ในรางกาย เทากบ 204 x 100/686 = 44% โดย ATP 1 mole ใหพลงงาน 8 Kcal เผา glucose ใน bomb calorimeter ได 686Kcalการสลาย glucose โดยวธ pentose phosphate - เกดในตบ เนอเยอไขมนและตอมนานม- ไดพลงงาน 35 ATP/mole gloucse- สราง NADPH2 เพอการสงเคราะหไขมน

- สราง pentose (ribose) เพอใชในการสงเคราะหกรดนวคลอก

2) การใช glycogen เปนแหลงพลงงาน ตองสลาย glycogen โดยไมใช ATP แตใช inorganic phosphate และ glycogen phosphorylaseใหไดเปน Glucose-1-P →Glucose-6-P เขาสวถเดมไดพลงงาน 39ATP/mole glucose Carbohydrate catabolism ในสตวเคยวเออง

Glucose → VFA - 2 Acetic acid- 2 Propionic acid- 1 Butyric acid

การใช VFA เปนแหลงพลงงาน

1. Acetate→ Acetyl Co A → TCA cycle = 10 ATP

2. Propionate → succinyl Co A → TCA cycle

Phosphoenol pyruvate

ยอน = glycolysis pyruvate

↓ ↓TCA cycle TCA cycle

17 ATP/mole prop 18 ATP/mole prop

3. Butyrate → β-hydroxybutyrate

↓Acetoacetate

Acetoacetyl CoA Acetyl CoA

↓ ↓TCA cycle TCA cycle

ATP 26 mol/1 mol but. ATP 25 mol/1 mol but.

Cytoplasm

Glucose

↓

Glycolysis 2 ATP

↓ ↓ - 2 NADH 2 pyruvate Mitochondria - 2 NADH ↓ - 6 NADH ← Krebs’ cycle 2 ATP

- 2 FADH2

Electron transport

phosphorylation 34 ATP

= 38 ATP

∴ NADH ถก Oxidize เปน NAD → 3 ATP

FADH2 ถก Oxidize เปน FAD → 2 ATP

ประสทธภาพการเผาผลาญ VFA

VFA mole ATP/mole

VFA

mole ATP/mole

glucose Butyrate 25 or 26 25 or 26

Propionate 17 or 18 34 or 36

Acetate 10 20

1.2 Carbohydrate anabolism

1) Gluconeogenesis (การสงเคราะหกลโคส)

1.1) glucogenic substances ไดแก glycerol , lactate ,

propionate , non-EAA และ EAA เชน Arginine ,

methionine , cystine เปนตน

1.2) ketogenic substances เชน leucine , fatty acid เปนตน

1.3) สารทเปลยนเปน glucose และ ketone ไดเชน isoleucine

, leucine , phenylalanine และ tyrosine

สรป : การสงเคราะห glucose ตองอาศยวธการยอนวถไกลโคไลซส

2 Pyruvate + 2 NADH + 4H+ + 4ATP + 2GTP + 6H2O

↓glucose + 2 NAD+ + 4 ADP + 2 GDP + 6 Pi

2) Glycogenesis (การสงเคราะห glycogen)

สงเคราะหจาก glucose และนาตาล Hexose อน ๆ เชน galactose , fructose และ mannose

3) การสงเคราะหแลคโตส สงเคราะหจาก glucose และ galactose (β-1 , 4) galactose ตองสรางจาก glucose “epimer”

2. Fat metabolism2.1 Fat catabolism

1) การใช glycerol เปนแหลงพลงงาน glycerol เปลยนเปน glucose

- Glycolysis pyruvate acetyl CoA

TCA cycle (22 ATP/mol gly)

- ยอน glycolysis glucose (22 ATP/mole glycerol)

2) การใชกรดไขมนเปนแหลงพลงงาน Fatty acid →β-oxidation pathway ได acyl Co A→ oxidize

→ ได acyl Co A ทม C อะตอมนอยกวาเดม 2 อะตอม , acetyl Co A

และ 5 ATP

* Acyl Co A จะวนเขา β-oxidation pathwayใหมจนได acetyl Co A ทงหมด Acetyl Co A→ TCA cycle→ 12 ATP

2.2 Fat anabolism1) การสงเคราะหกรดไขมนอมตว

- ใน Cytoplasm สรางจาก acetyl Co A →C-chain ยาว 16 อะตอม

- ใน Mitochondria เรมจาก palmitate ได c-chain เปน 18 , 20 , 22 และ 24 อะตอม

2) การสงเคราะหกรดไขมนไมอมตว; สงเคราะหจากกรดไขมนอมตว

Palmitic acid → palmitoleate3) การสงเคราะห glycerol และ

สราง triacylglycerolglycerol สรางจาก glucose

3. Protein metabolism3.1 Protein catabolism

- การใชกรดอะมโนเปนแหลงพลงงานDeamination

Glycolysis → TAC cycleTransamination

3.2 Protein anabolism1) การสงเคราะหกรดอะมโน

Transamination โดยใช glutamate ถายกลมอะมโน

ใหสารตวกลางใน glycosis และTCA cycle2) การสงเคราะหโปรตน

สรปเมแทบอลซมของไขมน (Murray et ai, 1996)

การประมาณคณคาทางโภชนะของอาหารสตว

บทท 8

การยอยไดของอาหาร (Digestibility)

Digestion trial หรอ Metabolism trial

1. วเคราะหหาโภชนะในอาหาร

2. ใหสตวกน

3. เกบมล

4. วเคราะหโภชนะในมล

5. คานวณหาเปอรเซนตการยอยได (apparent digestibility) หรอ

สมประสทธการยอยได (digestibility coefficients)

คานวณไดจาก

% การยอยได = โภชนะทสตวกน – โภชนะในมล x 100

โภชนะทสตวกน

= 100 x (น.น อาหารทกน x %โภชนะในอาหาร) – (น.น มล x %โภชนะในมล)

น.น อาหารทกน x %โภชนะในอาหาร

EX 1. อาหารมวตถแหงหนก 44,688 กรม ม protein 22.86 % เยอใย 18.47

% , NFE 46.60 % และไขมน 3.80 % มลมนาหนก 11,609 กรม ม

protein 22.04 % , เยอใย 18.58 % ,NFE 35.75 % และไขมน 6.74 %

จะม % การยอย ไดหรอสมประสทธการยอยไดเปนเทาใด

% การยอยไดของโปรตน =

% การยอยไดของเยอใย =

% การยอยไดของ NFE =

% การยอยไดขอไขมน =

คา “Apparent digestibility coefficients , ADE” ยงไมถกตองเพราะ

ม metablic fecal substance (MFS) or endogenous fecal substance (EFS)

เชน นายอย แบคทเรย และผนงทางเดนอาหารท ลอกหลดออกมาทถกตอง

คอ True digestibility coefficients , TDE (สมประสทธการยอยไดจรง) ท

นาเอาสวน EFS มาลบออกจากมลดวย

= 100 x (น.น อาหารทกน x %โภชนะในอาหาร) – (น.น มล x %โภชนะในมล) – (น.น EFS x %โภชนะใน EFS)

น.น อาหารทกน x %โภชนะในอาหาร

การวดการยอยไดทาได 2 วธ คอ การทดลองกบตวสตว (in vivo

method) และการทาในหองปฏบตการ (in vitro method)

1. การทดลองกบตวสตว นยมอย 2 วธ คอ

1.1 Total collection

1.2 Indicator method

“indicator ทสตวกนเขาไปตองถกถายออกมาหมด”

คณสมบตของ indicator

1. ไมถกยอยและควรจะถกขบถายออกมาหมด

2. ไมถกดดซมในระบบทางเดนอาหาร

3. ไมเปนพษ

4. มอตราการไหลผานระบบทางเดนอาหารสมาเสมอ

5. สามารถนามาวเคราะหไดงายและแนนอน

Ex. Indicator เชน ลกนน , chromic oxide (Cr2O3) , ferric oxide

วตถแหงในอาหาร – วตถแหงในมล

% การยอยได = Cr2O3ในอาหาร Cr2O3ในมล x 100

วตถแหงในอาหาร (กรม)

Cr2O3ในอาหาร (กรม)

ปจจยทมอทธพลตอการยอย

1. องคประกอบทางเคมของอาหาร (food composition)

2. องคประกอบของสตรอาหาร (ration composition)

3. การเตรยมอาหาร (preparation of foods)

4. ปจจยทเกยวกบตวสตว (Animal factor)

5. ระดบของอาหาร (Level of feeding)

2. การหาการยอยไดในหองปฏบตการ (in vitro method)

แบงออกเปน 4 วธ

2.1 ใช rumen fluid or rumen liquor หรอ pepsin

2.2 ใช pepsin และ cellulose ยอยแทน rumen liquor

2.3 วธ nylon bag

2.4 วธ gas production

ความสาคญของคาการยอยไดของอาหารในทางปฏบต

โภชนะทยอยไดทงหมด (Total Digestion Nutrient)

TDN หมายถง .................................................................

ประโยชนของ TDN

- ประเมนคณคาและราคาอาหาร

- วดคาพลงงานในอาหาร

การคานวณหาคา TDN

TDN = D.CP + D.CF + D.NFE + (2.25 x D.EE)

Digestion nutrient = % Nutrient x Digestion coefficient

100

Ex 1. TDN ของราขาว

โภชนะ %โภชนะ สมประสทธการยอยได โภชนะทยอยได

CP 12.4 68CF 11.6 28

NFE 39.9 76EE 13.6 83

TDN =

หนวยของ TDN = ปอนด หรอกโลกรม หรอเปอรเซนต

Ex 2. จงหา TDN ของใบกระถนแหง

โภชนะ %โภชนะ สมประสทธการยอยได โภชนะทยอยได

CP 26.0 64.8CF 11.2 44.3

NFE 8.8 42.7EE 45.5 76.3

TDN =

ขอดของการหาคาพลงงานดวยระบบ TDN คอ งาย

ปจจยทมผลกระทบตอคา TDN

1. เปอรเซนตของวตถแหง คอ นาในอาหารไมไดนามาคด เชน นม

2. การยอยไดของวตถแหง เชน อาหารเยอใย

3. จานวนแรธาตทมอยในวตถแหง คอ อาหารใดมแรธาตสงคา TDN ตา

4. จานวนไขมนทมอยในวตถแหง คอ ไขมนสง TDN อาจสงเกน 100

ขอเสย

1. ไมไดรวมถงแรธาตและวตามนทยอยได2. ไขมนทยอยไดตองคณดวย 2.25 ทาใหคาพลงงานเพมขน

สรปปจจยทมผลกระทบตอคา TDN

อาหาร

นา (ไมมคา TDN)

วตถแหง

วตถแหงทไมยอย เชน CP, CF, NFE

, EE, Mineral ทไมยอย…………ไมมคา TDN

วตถแหงทยอย CP, CF, NFE, EE ทยอย……..มคา TDN

Mineral ทยอย ………………… ไมมคา TDN

ตวอยาง TDN ของอาหาร

เมลดถวเหลอง ม TDN 83.1 %

กากนาตาล ม TDN 73.9 %

ปลาปน ม TDN 68.1 %

ราขาว ม TDN 58.9 %

หญาซดานแหง ม TDN 53.1 %

หญาหมกทาจากตนขาวโพดแก ม TDN 20.2 %

นมสด ม TDN 16.1 %

แกลบขาว ม TDN 10.0 %

พลงงานในอาหารสตวและการใชประโยชน

บทท 9

En = in

Energy ความสามารถในการทางาน

Ergon = work

หนวยของพลงงาน

Calorie ; cal , Kilocalorie ; Kcal , Mega calorie ; Mcal

British thermal unit ; BTU → 1 kcal = 4 BTU

BTU = 252 cal.

Joule → 1 cal = 4.184 J และ 1 J = 0.233 cal

(Ability to do work)

แผนภมแสดงพลงงานและการใชประโยชนจากพลงงาน

ยอดพลงงาน (Gross Energy)

พลงงานสญเสยทางมล

(Fecal Energy)

พลงงานทยอยได (Digestible Energy)

การสญเสยทางปสสาวะและทางแกส

(Urinary Energy and Gaseous

Products of digestion)

พลงงานทใชประโยชนได

(Metabolizable Energy)

การสญเสยทางความรอนเพม

(Heat Increment)

พลงงานสทธ (Net Energy)

พลงงานเพอการดารงชพ พลงงานเพอสรางผลตผล

(Maintenance Energy) (Productive Energy)

Dieta

ry In

take

Diges

tion

And

Abso

rptio

n

Inte

rmed

iary

Met

abolism

Utilizat

ion

พลงงานในอาหาร

1. พลงงานรวม (Gross energy ; GE)→ bomb calorimeter

“heat of combustion”

ตวอยางคา GE ของอาหาร

โปรตน = 23.6 KJ แปง = 17.9 KJ

ไขมน = 39.5 KJ ขาวโพด = 18.4 KJ

ฟางขาวโอด = 18.8 KJ

∴ C6H12O6 → O ≡ H → H2O

*O ≡ C

C57H110O6 → *O ≡ H

(tristearin) *O ≡ C

* ออกซเจนจากภายนอก

• การเผาผลาญ H 1 กรมใหพลงงาน > การเผาผลาญ C ทนาหนก

เทากนถง 4 เทา

GE ไมสามารถบงชถงพลงงานทเปนประโยชนตอสตวไดอยางแทจรง

2. พลงงานทยอยได (Digestible energy ; DE)

DE = GE – FE

หรอ DE = (GE ของอาหาร 1 หนวยนน.แหง x นน.แหงของอาหาร) -

(GE ของมล 1 หนวยนน.แหง x นน.แหงของมล)

Ex สกรกนอาหารขนทมนน.แหง 1.81 กก./วน อาหารนนม

พลงงาน 18.84 MJ/กก. ขบมลทมวตถแหง 0.45 กก./วน มลม

พลงงาน 16.44 MJ/กก. จงหาคา DE

3. พลงงานเมตะโบไลซ (Metabolizable energy ; ME)

ME = DE – UE (-GPD ในกรณสตวเคยวเออง)

หรอ ME = GE – FE - UE (-GPD ในกรณสตวเคยวเออง)

Feeding trial

ปจจยทมผลตอคา ME

1) ชนดของสตว

2) สมดลของไนโตรเจนทเกดขนเนองจากอาหาร ลบ , บวก

3) วธการเตรยมอาหาร

การคานวณคา DE และ ME จากองคประกอบของโภชนะ

สกร → DE = 5.78 DP + 9.42 DEE + 4.40 DFi + 4.47 DNFE

ส.ค.อ. → DE = 5.78 DP + 8.15 DEE + 4.42 DFi + 4.06 DNFE

สกร →ME = 5.01 DP + 8.95 DEE + 3.44 DFi + 4.08 DNFE

ส.ค.อ. →ME = 4.32 DP + 7.73 DEE + 3.59 DFi + 3.63 DNFE

โดย DE และ ME มหนวยเปน Kcal / kg.

DP = ปรมาณโปรตนทยอยได kcal/kg.

DEE = ปรมาณไขมนทยอยได (g/kg.)

DFi = ปรมาณเยอใยทยอยได (g/kg.)

DNFE = ปรมาณ NFE ทยอยได (g/kg.)

ME ในสตวเคยวเออง แปรผนตามอตราการยอยได คอ

ME = 80% ของ DE ถาอาหารมการยอยได 50%

ME = 88% ของ DE ถาอาหารมการยอยได 80%

เฉลย ME ในสตวเคยวเออง ≈ 0.82 ของ DE

4. พลงงานสทธ (Net energy , NE)

NE = ME – HI

NE = GE – UE – GPD – HI

4.1 พลงงานสทธทใชในการดารงชพ (Net energy for maintenance ,

NEm) แบงออกเปน

1) Basal metabolism (Bm)

2) Voluntary activity energy (VAE)

3) Heat to keep body warm (HBW) 37 , 38.6 , 39, 41.5 ºC

4) Heat to keep body cool (HBC) สกร 20-260 ºC

Thermal neutrality = อณหภมของสวล. ซงความรอนทระบาย

ออกเทากบความรอนจานวนตาสดทรางกายสรางขน อณหภมของ

รางกายจะอยในระดบปกตโดยไมตองปรบอณหภมหรอปรบแตนอย

(อณหภมทสตวอยสบาย)

ปจจยทมผลตอ Thermal neutrality

1) อายสตว

2) พนธ

3) ความอวน-ผอม และการมขนปกคลมรางกาย

4) อาหารทกน

5) ความชนอากาศ

6) การตากลม

การควบคมอณหภมของรางกาย

* Physical regulation, Chemical regulation

- การระบายความรอนออกจากรางกาย

- การรกษาความรอนไวในรางกาย

4.2 พลงงานสทธทใชเพอการผลต (Net energy for production, NEp)

พลงงานทสญเสยไป

1) พลงงานสญเสยทางมล (Fecal energy; FE) หม 20% ของ GE

สวนววและแกะ 40-50% กนอาหารหยาบ, 20-30% กนอาหารขน

2) พลงงานสญเสยทางปสสาวะ (Urinary energy; UE)

สตวเคยวเออง ~ 3-5% ของ GE

3) พลงงานสญเสยทางกาซ (Gaseous energy) มเทน (CH4)

สตวเคยวเออง < 10% ของ GE

4) พลงงานสญเสยทางความรอนเพม (Heat increment , HI)

44% เมอเทยบกบการเผากลโคสใน bomb calorimeter

Heat of fermentation , HF ≈ 5-10% ของ GE

Apparent DE → DE = GE – FE

True DE → DE = GE – FE – HF – GPD

เปรยบเทยบคา TDN , DE , ME และ NE

ความถกตองแมนยาทสด → NE →ME → TDN →DE

การคานวณสตรอาหารเบองตน

บทท 10

1. หลกเกณฑประกอบในการคานวณสตรอาหาร

1.1 ตองทราบความตองการอาหารของสตวแตละชนด

1.2 คานวณวตถแหง โปรตน พลงงาน แคลเซยม ฟอสฟอรส และ

แคโรทน หรอวตามน เอ

1.3 ตองทราบคาโภชนะตางๆทมอยในอาหาร

1.4 เลอกอาหารทจะใชผสมในสตรอาหารใหถกตอง

1.5 จดสดสวนวตถดบใหเหมาะสม เชน ใหมอาหารพลงงาน 70 – 75

% โปรตน 20% แรธาต ไวตามนอน ๆ 5 – 10 % โปรตนนนควรเปน

โปรตนจากสตวไมนอยกวา 10 %

1.6 เมอคานวณสตรอาหารออกมาแลว ตองมโภชนะตางๆ ตรงตามความตองการของสตว

- ควรมโภชนะตางๆไมตากวาระดบตาสดทสตวตองการมากกวา 3%

- ควรมพลงงานไมเกนกวาความตองการมากกวา 5% เพราะสตวมความสามารถใชพลงงานไดจากด

- ม CaและP มากพอกบความตองการและใหมอตราสวน C: P ระหวาง 1: 1 และ 2: 1

- จานวนแคโรทนทคานวณไดอาจมมากเกนความตองการของสตว บางครงไมสามารถหลกเลยงได แตแคโรทนถงจะมมากกไมเกดอนตรายตอสตว

- DM ไมควรเกน 3 %

2. วธตางๆในการคานวณสตรอาหาร2.1 การคานวณโดยใชรปสเหลยมของเพยสน ( Peason ‘s Square Method )

2.1.1 เมอใชอาหารเพยงสองชนด

ตวอยาง กสกรผเลยงสกรตองการผสมอาหารโดยการใชขาวโพด (8.8 %

โปรตน ) ผสมกบอาหารเสรม ( 40 % โปรตน ) เขาดวยกนเพอใหไดอาหาร

ทมโปรตน 16 % ถากสกรผสมอาหาร 100 กโลกรม จะตองใชขาวโพด และ

อาหารเสรมอยางละกกโลกรม

ขาวโพด 8.8

อาหารเสรม 40

16

16-8.8=7.2

40-16= 24

24+7.2=31.2

คานวณการใชอาหารแตละชนด

ใชขาวโพด = 24 x 100 = 76.92 ก.ก.

31.2

ใชอาหารเสรม = 7.1 x 100 = 23.08 ก.ก.

31.2

หรอใชอาหารเสรม = 100 – 76.92 ก.ก.

= 23.08 ก.ก.

ตรวจสอบวาการคานวณถกตองหรอไม ดงตอไปน

ขาวโพดใหโปรตน = 76.92 x 8.8 = 6.77 %

100

อาหารเสรมใหโปรตน = 23.08 x 40 = 9.23 %

10016.00 %

แสดงวาการคานวณถกตอง

2.1.2 เมอใชอาหารสามชนดหรอมากกวาสามชนด ตวอยาง กสกรตองการผสมอาหารจานวน 100 กโลกรม โดยใชขาวโพด (

8.8 % โปรตน), ราขาว (12% CP) และอาหารเสรม (40% CP) เมอผสมอาหารทงสามชนดเขาดวยกนแลวใหไดโปรตน 14% (ใชขาวโพด: ราขาว = 2: 1)อยากทราบวาจะตองใชอาหารแตละชนดเปนจานวนเทาใด

วธทา หาสวนผสมระหวางขาวโพด และราขาวเสยกอนวามโปรตนก เปอรเซนต

ขาวโพดมโปรตน 2 x 8.8 = 17.6

ราขาวมโปรตน 1 x 12 = 12.0

รวม = 29.6 ÷ 3

ขาวโพด + ราขาวมโปรตน = 9.87 %

1.ราขาว

2.ขาวโพด 9.8

อาหารเสรม 40

14

40-14= 26

14-9.8=4.13

26+4.13=30.13

คานวณการใชอาหารแตละชนด

ใชขาวโพด + ราขาว = 26 x 100 = 86.29 ก.ก.

30.13

ใชอาหารเสรม = 100 – 86.29 = 13.71 ก.ก.

ใชขาวโพด = 2 x 86.29 = 57.53 ก.ก.

3

ใชราขาว = 1 x 86.29 = 28.76 ก.ก.

3

ตรวจสอบการคานวณ

ขาวโพดใหโปรตน = 57.53 x 8.8 = 5.063 %

100

ราขาวใหโปรตน = 28.76 x 12 = 3.451 %

100

อาหารเสรมใหโปรตน = 13.71 x 40 = 5.484 %

100

รวม = 13.998 %

หรอ = 14 %

ตวอยาง ตองการผสมอาหารเลยงโคเนอใหมโปรตน 12 % โดยใชขาวโพด ( 8.8 % โปรตน ) หญาแหง ( 9.0 % โปรตน ) , และกากถวเหลอง ( 45.8 % โปรตน ) ผสมอาหาร 100 กโลกรม อยากทราบวาจะใชอาหารแตละชนดเปนจานวนเทาใด ( กาหนดใหใชขาวโพด : หญาแหง = 4 : 1 )

2 .2 การคานวณโดยวธพชคณต (Algebratic Method )2.2.1 เมอใชอาหารเพยงสองชนด

ตวอยาง กสกรผเลยงสกรตองการผสมอาหารโดยการใชขาวโพด ( 8.8 % โปรตน ) ผสมกบอาหารเสรม ( 40 %โปรตน ) เขาดวยกน เพอใหไดอาหารทมโปรตน 16% ถากสกรผสมอาหาร 100 กโลกรม จะตองใชขาวโพดและอาหารเสรมอยางละกกโลกรม

วธคานวณ

X = กโลกรมขาวโพด / 100กโลกรมอาหารผสม

Y = กโลกรมอาหารเสรม / 100 กโลกรมอาหารผสม

X + Y = 100 -------------- (1)

0.088 X + 0.40 Y = 16.0 ( กก.โปรตน / 100กก.อาหารผสม ) ---------- (2)

(1) คณดวย 0.088

0.088 X + 0.088 Y = 8.8 ---------------- (3)

(2) – (3) 0.312 Y = 7.2

Y = 23.08

X = 100 – 23.08 = 76.92

ใชขาวโพด = 76.92 กโลกรม

ใชอาหารเสรม = 23.08 กโลกรม

2.2.2 เมอใหอาหารสามชนดหรอมากกวาสามชนด

ตวอยาง กสกรตองการผสมอาหารจานวน 100 กโลกรม โดยใชขาวโพด (8.8 %โปรตน ) , ราขาว ( 12 %โปรตน ) , และอาหารเสรม ( 40 %โปรตน ) เมอผสมอาหารทงสามชนดเขาดวยกนแลวใหไดโปรตน 14% ( ใชขาวโพด :ราขาว = 2 : 1 ) อยากทราบวาจะตองใชอาหารแตละชนดเปนจานวนเทาใด

วธคานวณ

X = กก. ขาวโพด + กก.ราขาว / 100 กก.อาหารผสม

Y = กก. อาหารเสรม / 100 กก.อาหารผสม

X +Y = 100 ---------------- (1)

หาสดสวนของโปรตนจากขาวโพดและราขาว

[(2 x 8.8 ) + ( 1 x 12)] /100X + 0.40 Y = 14 ---------------- (2)

3

0.0987 X + 0.40 Y = 14 ---------------- (3)

(1) คณดวย 0.0987

0.0987 X + 0.0987 Y = 9.87 --------------- (4 )

( 3 ) – (4 ) 0.3013 Y = 4.13

Y = 4.13 = 13.71

0.3013

X = 100 – 13.71 = 86.29

∴ ใชขาวโพด 2 x 86.29 = 57.53 กโลกรม

3

ใชราขาว 1 x 86.29 = 28.76 กโลกรม

3

ใชอาหารเสรม = 13.71 กโลกรม

2.2.3 เมอกาหนดจานวนอาหารบางชนดตวอยาง ตองการผสมอาหารจานวน 100 กโลกรม ใหมโปรตน

14% โดยใหอาหารทผสมนนมราขาว 17 % ( 11.7 % โปรตน ) และมไวตามน 3 % สวนทเหลอเปนขาวโพด ( 8.8

% โปรตน ) และกากถวเหลอง ( 44 % โปรตน ) อยากทราบวาจะใชอาหารแตละชนดเปนจานวนเทาใด

วธทา

17 กโลกรมของราขาวใหโปรตน 17 x 0.117 = 1.99

3 กโลกรมของวตามนใหโปรตน 3 x 0 = 0

20 กโลกรมของราขาวและวตามนมโปรตน 1.99

ยงขาดโปรตนอย 14 - 1.99 = 12.01

โดยโปรตนจาก 12.01 กก. ตองหาจาก 100-20 = 80 กก.

X = กโลกรมขาวโพด

80 – X = กโลกรมถวเหลอง

X ( 0.088 ) + ( 80 – X ) ( 0.44 ) = 12.01

0.088 X – 0.44 X + 35.2 = 12.01

0.088 X – 0.44 X = 12.01-35.2

- 0.352 X = - 23.19

X = 23.19

0.352

∴ ใชขาวโพด = 65.88 กก.

ใชกากถวเหลอง = 80 – 65.88

= 14.12 กก.

ตรวจสอบการคานวณ

ใชขาวโพด 65.88 กโลกรม ใหโปรตน = 65.88 x 0.088 = 5.80

กากถวเหลอง 14.12 กโลกรม ใหโปรตน = 14.12 x 0.44 = 6.21

ราขาว 17 กโลกรม ใหโปรตน = 17 x 0.117 = 1.99

ไวตามน 3 กโลกรม ใหโปรตน = 3 x 0 = 0

รวม 100 กโลกรม มโปรตน 14 %

ตวอยาง ตองการผสมอาหารจานวน 100 กโลกรม ใหมโปรตน

15% โดยใหอาหารทผสมนนมราขาว 20 % ( 11.7 % โปรตน )

และมไวตามน 4 % สวนทเหลอเปนขาวโพด ( 8.6 % โปรตน )

และกากถวเหลอง ( 41 % โปรตน ) อยากทราบวาจะใชอาหาร

แตละชนดเปนจานวนเทาใด

ตวอยาง ตองการผสมอาหารจานวน 100 กโลกรม ใหมโปรตน 16% โดยใหอาหารทผสมนนมราขาว 19 % (

11.7 % โปรตน ) และมไวตามน 2 % สวนทเหลอเปนขาวโพด ( 8 % โปรตน ) และกากถวเหลอง ( 40 % โปรตน ) อยากทราบวาจะใชอาหารแตละชนดเปนจานวนเทาใด