“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ “ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ ေၿမယာသမးဆညးမႈႏငေဒသခတ႔ ၏တ႔ၿပနမႈမား

ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငး ဧရယာရ ကရငရြာသရြာသားမားသည ၄ငးတ႔၏ လယယာေျမမားအား အမးမးေသာ ေျမယာသမးဆညးသမားထ မ သမးဆညးျခငးမားက ပ႕ႏ႔စြာ ဆကလကရငဆငေနရဆ ျဖစပါသည။ ဤေျမယာသမးဆညးမႈမားသည ျမနမာအစးရႏင ကရငအမးသား အစညးအရး ေကအနယ တ႔၏ ၂၀၁၂ ခႏစ ဇနန၀ါရလ မ အပစခတရပစေရးမၾကမးျပလပျပး ကတညးက ျမနမာျပညေရ႕ေတာငပငးရ ႏငငျခားရငးႏးျမပႏမႈ ႏင ျပညတြငးရငးႏးျမပႏမႈမား လငျမနသည ၾကးမားမားျပားလာမႈေၾကာင ျဖစသညဟ အဆျပႏငပါသည။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ KHRG ၏ ၂၀၁၃ ခႏစမ [Losing Ground] “ရပတညရာေပကဆးျခငး ေခါငးစဥ” အမညရ ပထမ အစရငခစာတြင ၂၀၁၁ ခႏစ ဇနန၀ါရလ မ ၂၀၁၂ ခႏစ ႏ၀ငဘာလ ၾကားရ အစရငခစာျပစသည ကာလအတြငး ဤေျမယာသမးဆညးျခငးအေၾကာငးက သတငးမတတမး ျပစချပး ျဖစပါသည။ ဤ “ကြႏပတ႔ ရြာသးမး ေျပာသည“ကြႏပတ႔ ရြာသးမး ေျပာသညအသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး” ဟသည အစရငခစာတြငမ ယခင ထတေ၀ခသည အစရငခစာမ ဆကလကျဖစပြားလကရေသာ ေျမယာအေၾကာငးအရာမားအား ယခ အစရငခစာ ျပစေနစဥ ရာေဖြေတြ႔ရခေသာ အေၾကာငးအရာမား ႏင ျပနလည ေဖာျပထားျခငးျဖစပါသည။ ဤအစရငခစာသညလညး ေဒသခတ႔၏ ေျမယာသမးဆညးျခငးသ႔ တ႔ျပနမႈမား၊ ျမနမာျပည အေရ႕ေတာငပငးရ ေဒသခ လမႈအသငးအ၀ငးႏင တစဥးခငးဆမ လက၀ယထားရသည ကယစားျပ အဖြ႔အစညး ႏင ၄ငးတ႔၏ ကယပင လ႔အခြငအေရးအား ၾကးစားျပး ကာကြယေနခနတြင ရငဆငၾကေတြ႔ေနရသည အဟန႔အတားမား စသညတ႔အား မးေမာငးထးျပရန ရာေဖြေထာကျပထားပါသည။ ဤအစရငခစာသည ေဒသခတ႔၏ အျမငရႈေထာငႏင ရြာသရြာသားမား၏ အသမားက ဥးစားေပး ေဖာျပထားပါသည။ ထကသ႔ ျပလပျခငးအားျဖင ေဒသခအဖြ ႔အစညးမား၊ အစးရႏင ႏငငတကာ အဖြ ႔အစညးမားအား ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငဘကရ ေဒသခ လထမား ရငဆငၾကေတြ႔ေနရသည အေတြ႔အၾကႏင ပပငေသာကမားအတြက ထအဖြ႔အစညးမားမ ေျမယာ မ၀ါဒမား ႏင စနစတက ဆြထားသညစမကနးဆးျဖတခကမား ျပလပသညအခါ ပမထေရာကစြာအကးသကေရာကမႈ ျပေစရန ရညရြယပါသည။

“အခၾကညပါလား၊ ကမတ႔ရ႕ အဘးအဘြားေတြဆက ေပးထားတေျမေတြ၊ အကနလးပကစးကနၿပး။ သတ႔ကေတာ ပကဆယျပး စးပြားေရးေတြလပတယ၊ ကမတ႔က အရႈးခရတယ၊ အနာခရတယ။ ကမတ႔ ဘာမလညးမရဘး။ အနစနာခရတယ ဘယေလာကအထေတာင အႏငကငလ ကမတ႔က။ လဆတာဘာလ။ လခငးအတတဘ၊ သမားထမလား၊ နာမလား သတ႔မသဘး။ သတ႔ကေတာ တျခားလေတြ ဘယလခစားရမလဆတာ မသၾကဘး။ သတ႔ပကဆရရငေတာၿပး၊ သတ႔အျမတ ရဖ႔ဘ သတယ၊ တျခားလေတြဘယလခစားရလ၊ သတ႔ အဘးအဘြားလယလား အဒါ။ ေျပာလကရင တစေယာကမ မဟတဘး။ အဒါလလား၊ လမဟတဘး တရစာၦနေတြ… သတ႔အတြကကေတာ သတ႔လပခငတာက ပကဆအတေတြန႔ လပလ႔ရတယ။ ကမတ႔ကေတာ ပါးစပန႔ေျပာေနရန႔ ဘာျဖစလာႏငမလ။

ေနာတ --- (အမးသမး)၊ ဒ --- ေကးရြာ၊ ကဒးၿမ႔နယ၊ ဒးပလာယာခရင/ကရငျပညနယေတာငပငး(၂၀၁၄ခႏစ ႏဝငဘာလ ေတြေတြ႔ဆေမးျမနးထားသည)

၁၉၉၂ခႏစတြငစတငတညေထာငခေသာကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔အစညးသညလြတလပေသာအဖြ႔အစသညတစခၿဖစၿပးေဒသခၿပညသမားအေနၿဖငေတြ႔ႀကခစားေနရ ေသာအၿဖစအပကမားႏငလ႔အခြငအေရးခးေဖာကခရမားကစေဆာငးမတတမးယႏငေစရနသငတနးပ႔ခေပးၿခငးႏငလအပသညေထာကကပစၥညးမားပပးေပးလကရသည။ထအၿပငရရသညသတငးအခကအလကမားကၿဖန႔ေ၀ေပးၿခငးႏငခးေဖာကမႈမားကကာကြယလကရသညရြာသားမား၏နညးဗဟာမားပမေကာငးမြနေစရန၎တ႔ႏငပး ေပါငးလပေဆာငမႈမားလပၿခငးၿဖငၿမနမာၿပညရလ႔အခြငအေရးအေၿခအေနပမတးတကေကာငးမြနလာေစရနႀကးပမးလရပါသည။ကၽြႏပတ႔၏လပငနးမားကအေသးစတသလပါက www.khrg.orgwww.khrg.org တြင ဖတရႈႏငပါသည။

“ကြႏပတ

႔ ရြာသားမား ေျပာသ

ည အသ

တစခတ

ညးျဖင ဘ

ာမားျဖစလာႏငမည

နညး” ျမနမာျပည

အေရ႕ေတ

ာငပငးရ ေၿမယာသ

မးဆညးမႈႏငေဒသ

ခတ႔ ၏တ႔ၿပနမႈမား

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင

ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ ေၿမယာသမးဆညးမႈႏငေဒသခတ႔ ၏တ႔ၿပနမႈမား

ကရငလ႕အခြငအေရးအဖြ ႕

ဇြနလ၊ ၂၀၁၅ ခႏစ

““ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ ေျမယာသမးဆညးမႈႏငေဒသခတ႔၏တန႔ျပနမႈမား

ကရငလ႕အခြငအေရးအဖြ႕မ ေရးသား ျဖန႕ျဖးသည။

KHRG #2015-01, ဇြနလ၊ ၂၀၁၅

Front cover photo: ၂၀၁၄ခႏစ ဧျပလ ၂၇ရကတြင (ကရငျပညနယ ေျမာကပငး)၊ ေတာငငခရင၊ သေတာငၾကးျမ႕နယမ ရြာသရြာသားမားစရးျပး ေသာကေရခပျမစေပၚတြင ဒတယေရကာတာတစခ ထပမ တညေဆာကျခငးအား ဆန႕ကငဆႏၵျပၾကျပး ၎တ႔အတြက ပလ၀ါး တတားအား ျပနလညတညေဆာကေပးရန ေတာငးဆခ ၾကသည။ ေသာကေရခပျမစတြင ေဆာကလပခ ေသာ ပထမ ေရကာတာတစခ ျဖစသည ထးဘေရကာတာေၾကာင ေရလႊမးမးမႈမား ျဖစေပၚခၿပး ထေရလႊမးမးမႈေၾကာင ေဒသတြငးရ လထမား ေနရာေျပာငးေရြ႕ခရျပး ေျမယာပကစးမႈမား ၾကးၾကးမားမားျဖစေပၚခသည။ ထကသ ႔ ထးဘေရကာတာ၏ ေရၾကးျခငးေၾကာင ေဘာဂလ ေဒသရ ရြာသရြာသားမား၏ သြားလာေရးအတြက အသးမားသည ပလဝါးတတားသညလညး ပကစး၍ ေဒသတြငးေနထငေသာ လထမား သြားလာရနအတြက အခကအချဖစေစပါသည။ [ပ-KHRG] Back cover photo: ဤပက ၂၀၁၃ ခႏစ ဧၿပလ ၂၇ ရက၌ ကရငျပညနယ အေရ႕ေျမာကပငး ဒြယလးၿမ႕နယ၊ မ--- ေကးရြာအနးတြင ရကယခသည။ ပမာ ေရႊတးေဖာေရး လပငနးေၾကာင အကးဆကအေနျဖင ႀကးမားကယျပန႔စြာ ထခကပကစးသြားသည သဘာဝ ပတဝနးကငက ျပေသာ ပျဖစသည။ [ပ-KHRG] ၁၉၉၂ ခႏစတြင စတငတညေထာငခေသာ ကရငလ႕အခြငအေရးအဖြ႕(KHRG) သည လြတလပေသာအဖြ႕အစညးတစချဖစျပး ေဒသချပညသမားအေနျဖင ၎တ ႔ေတြ႕ၾကခစားေနရေသာ အျဖစအပကမားႏင လ႕အခြင အေရးခးေဖာကခရမႈမားက စစညးမတတမးယႏ ငေစရန သငတနးပ႕ချခငးႏင လအပသည အေထာကကပစၥညးမား ပပ းေပးလကရ သည။ ထ႕အျပင ရရ သည သတငးအခကအလကမားက ျဖန႕ေဝေပးျခငးႏင ခ းေဖာကမႈမားက ကာကြယလကရ သည ရြာသားမား၏ နညးဗဟာမား ပမေကာငးမြနေစရန ၎တ႕ႏငပးေပါငးလပေဆာငမႈမား လပျခငးျဖင ျမနမာျပညရ လ႕အခြငအေရးအေျခအေန ပမတးတက ေကာငးမြနလာေစရန ၾကးပမးလကရပါသည။ ကၽြႏပတ႕၏ လပငနးမားက အေသးစတသလပါက www.khrg.org တြင ဖတရႈႏငပါသည။ ဤအစရငခစာက ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕မ ထတေ၀ပါသည။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕၏ မပငျဖစပါသည။ အစရငခစာတြင ပါရ ေသာ အေၾကာငးအရာမားက မမက ယပ င အက းအျမတအတြက မဟတဘ အမားအက းအတြက သ႕မဟတ သတငးမဒယာမားတြင ေဖာျပလပါက ထပမကးယအသးျပ၊ ျဖန႔ျဖးႏငပါသည။ သ႕ေသာ စးပြားေရးအကးအျမတအတြက ပႏပထတေဝလပါက ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕ထမ ခြငျပခကရယရန လအပပါသည။

ဤစာအပသညေရာငးရနမဟတပါ။

စကားဥး

“ကြႏ ပတ ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

Front cover photo:

Back cover photo:

ဤစာအပသညေရာငးရနမဟတပါ။

စစကားဥး

ျမန မာ ျပည အေရ ႕ေတာင ပ င း ကရငေဒသရ ရ ြာသ ရ ြာသားမ ား၏ လယယာေျမမားသည

ေျမယာသမးယသ အမးမ း၏ သမးယျခငးမားက ကယကယျပန ႔ ျပန ႔ ဆကလကရငဆငေနရဆ

ျဖစပါသည။ ဤေျမယာသမးမႈ အမားစသည ျမနမာအစးရႏင ကရငအမးသား အစညးအရးေကအနယ

တ႔အၾကား အပစခတရပစေရးမၾကမး သေဘာတညမႈ လကမတေရးထးၿပးသည ၂၀၁၂ခႏစ ဇနန၀ါရလ

မစတင၍ ျမနမာျပည အေရ႕ေတာငပငးတြင ႏငငျခားရငးႏ းျမပႏမႈမားႏင ျပညတြငးရငးႏးျမပႏမႈမား

လငျမနစြာ ၾကးမားမားျပားလာမႈေၾကာင ျဖစသညဟ ဆႏငပါသည။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ KHRG ၏

၂၀၁၃ ခႏစတြင ထတေဝသည [Losing Ground] “ရပတညရာေပာကဆးျခငး” ေခါငးစဥ အမညရ ပထမ

အစရငခစာတြင အစရငခ စာျပစသည ၂၀၁၁ ခႏ စ ဇနန၀ါရ လ မ ၂၀၁၂ ခႏ စ ႏ ၀ငဘာလ

ၾကားကာလအတြငး ေျမယာသမးဆညးျခငး အေၾကာငးက သတငးမတတမး ျပစချပး ျဖစပါသည။ ဤ

“ကြႏ ပတ ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး” ဟသည

အစ ရင ခ စ ာတ ြင မ ယခင ထ တ ေ၀ခ သည အစ ရင ခ စ ာတ ြ င ေတ ြ ႔ ရ ရသည အတ င း

ဆကလကျဖစပြားလကရေသာ ေျမယာသမးဆညးမႈပ စမားအျပင ေျမယာပဋပကၡႏင ပတသကသည

ပစသစမားကပါ ေဖာျပထားျခငးျဖစပါသည။

ဤအစရငခစာသည ေဒသခမား၏ လ႔အခြငအေရး အေျခအေနက ေစာငၾကညရန ေလကငသငၾကား

ေပးထားေသာ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ကြငးဆငးလပသားမားထမ ၂၀၁၂ ခႏစ ဒဇငဘာလမ ၂၀၁၅ ခႏစ

ဇနန၀ါရလ အထ ရရထားေသာ အစရငခစာမၾကမး ၄၈၄ ေစာငမ ၁၂၆ေစာင အား ရယတငျပထားျခငး

ျဖစပါသည။ ကြျပားေသာ ေျမယာသမးဆညးျခငး အေၾကာငးအရငးမားမ ေျမယာအသးျပျခငး အမးအစား၊

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ကြငးဆငး ေလလာမႈ ျပလပေသာ နယေျမ ၇ခ၊ ပါဝငပါတသကခေသာ ေျမယာ

သမးဆညးသမား၊ နစနာမႈေလာေၾကးႏင အသေပး တငပငေဆြးေႏြးမႈ ရ ျခငး/ မရ ျခငး၊ ေျမယာ

သမးဆညးမႈေၾကာင ေဒသခမားအေပၚ အကးသကေရာကမႈမား စသညျဖင စစစ စတျဖာထားၿပး

ဤအစရငခစာတြင ျပစတငျပထားျခငးပင ျဖစပါသည။ ထ ႔ ျပင ဤအစရငခစာတြင ေဒသခတ ႔၏

ေျမယာသ မ းဆည း ျခင းအေပၚ တန ႔ ျ ပန မ ႈမ ာ း ၊ ျ မန မာ ျပည အေရ ႕ေတာင ပ င း ရ ေဒသခ

လမႈအသငးအ၀ငးႏင တစဥးခငးဆမ အသးျပႏငၿပးေသာ နညးဗဟာမားႏင ထကသ႔ ၎တ႔၏ ကယပင

အခြင အေရးအား ႀကးစားျပး ကာကြယေနခ နတြင ရငဆ င ၾကေတြ ႔ေနရသည အဟန႔အတားမား

စသညအားျဖင မးေမာငးထးျပရန အခကအလကမား ရာေဖြေထာကျပထားပါသည။

ဤအစရငခစာသည ေဒသခတ ႔၏ အျမငရႈေထာင ႏင ရြာသရြာသားမား၏ အသမားက ဥးစားေပး

ေဖာျပထားပါသည။ ထကသ ႔ ျပလပျခငးမာ ျမနမာျပည အေရ႕ေတာငဘကရ ေဒသခ လထမား

ရငဆငၾကေတြ႔ေနရသည အေတြ႔ အၾကႏင ပပငေသာကမားအတြက ေဒသခအဖြ႔အစညးမား၊ အစးရႏင

ႏငငတကာ အဖြ႔အစညးမားမ ေျမယာမ၀ါဒမား ေရးဆြရာတြငလညးေကာငး၊ စနစတက ဆြထားသည

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

1

စမကနးဆးျဖတခကမား ျပလပသညအခါတြငလညးေကာငး ပမ ထေရာကစြာ အကးသကေရာကမႈ

ျပေစရန ရညရြယပါသည။ မာတကာ

စကားဥး ........................................................................................................................ ၁

အခနး I. နဒါနး .............................................................................................................. ၁၈

အခနး II. ေျမယာအသးျပပမား ......................................................................................... ၃၅

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

2

မမာတကာ

စကားဥး ........................................................................................................................ ၁

မာတကာ ................................................................................................................... ၃

ေျမပ (၁) ေဒသေနရာမားသတမတထားေသာကရငျပညနယ ႏင ျမနမာအစးရသတမတထားေသာကရငျပညနယ .................................................................. ၅

အသးျပထားေသာ ေ၀ါဟာရမားနင အတေကာက အသးအနႈနးမား .......................................... ၆

အဓကကေသာအခကအလကမားအကဥးခပ .................................................................... ၉

အဓကေတြ႔ရခကမား................................................................................................... ၁၃

အၾကျပတငျပခကမား ................................................................................................. ၁၅

အခနး I. နဒါနး .............................................................................................................. ၁၈

အစရငခစာျပစပ နညးစနစ ........................................................................................... ၂၂

လကရျမနမာႏငငအေျခအေန ........................................................................................ ၃၁

အခနး II. ေျမယာအသးျပပမား ......................................................................................... ၃၅

[က] အေျခခအေဆာကအအေဆာကလပျခငး ................................................................... ၃၅

အဓကရာေဖြေတြ႔ရခကမား ................................................................................... ၃၅

ေျမပ (၂) လမးေဆာကလပျခငး .............................................................................. ၃၉

ေျမပ (၃) ဟတၾကးေရကာတာေၾကာငေရလႊမးမးမႈခရႏငသညေနရာမား ............................ ၄၃

ဓါတပမား ......................................................................................................... ၄၉

[ခ] သဘာဝသယဇာတ တးေဖာျခငးလပငနးမား ................................................................ ၅၁

အဓကရာေဖြေတြ႔ရခကမား ................................................................................... ၅၁

ေျမပ (၄) မတတမးတငထားေသာေရႊတးေဖၚသညေနရာမား ........................................... ၅၇

ဓါတပမား ......................................................................................................... ၇၃

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

3

[ဂ] စးပြားျဖစ စကပးေရးလပငနးမား ............................................................................. ၇၇

အဓကရာေဖြေတြ႔ရခကမား ................................................................................... ၇၇

ေျမပ (၅) ေရာဘာစကပးေရးလပငနးမား ................................................................. ၈၇

ဓါတပမား ...................................................................................................... ၁၀၁

[ဃ] စစဘကဆငရာအသးျပရနအတြကေျမယာသမးဆညးျခငး ........................................... ၁၀၃

အဓကရာေဖြေတြ႔ရခကမား ................................................................................. ၁၀၃

ဓါတပမား ...................................................................................................... ၁၁၆

အခနး III. ရြာသားမား၏တ႔ျပနမႈ နညးဗဟာမား .................................................................. ၁၁၉

အဓကရာေဖြေတြ႔ရခကမား ................................................................................. ၁၂၀

ဓါတပမား ...................................................................................................... ၁၃၆

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

4

အခနး III. ရြာသားမား၏တ႔ျပနမႈ နညးဗဟာမား .................................................................. ၁၁၉

ေျမပ(၁) ေဒသခမား သတမတထားေသာကရငျပညနယႏင ျမနမာအစးရသတမတထားေသာကရငျပညနယ

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

5

အအသးျပထားေသာ ေ၀ါဟာရမားႏင အတေကာက အသးအနႈနးမား

ADB အာရဖြ႕ျဖးေရးဘဏ AHN အာရလမးမၾကး ကြနယက AHRD အာရ လ႔အခြငအေရးေၾကျငာစာတမး ASEAN အေရ႕ေတာငအာရနငငမားအစညးအရး BEWG ျမနမာသဘာ၀ပတ၀နးကငအလပအဖြ႕ BGF နယျခားေစာငတပဖြ႕ CBO လထ အေျချပအဖြ႕အစညး CFC ဘပငသစေတာ လကမတအေထာကအထား DDA ထား၀ယဖြ႕ျဖးတးတကေရး အစညးအရး DKBA ဒမကရကတစ ကရငအကးျပ တပမေတာ EAG တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႕ EIA သဘာ၀ပတ၀နးကငဆငရာ စစမးစစေဆးေရးအဖြ႕ FD သစေတာဌာန FPIC လြတလပေသာဆႏၵျဖင ထတေဖာေျပာၾကားသည သေဘာတခြငျပခက FSWG စားနပရကၡာဖလမႈပးေပါငးေဆာငရြကေရးအဖြ႕ HRW လ႔အခြငအေရး ေစာငၾကညေရးအဖြ႕ IDP ျပညတြငးစစေျပးဒကၡသညမား ILO အျပညျပညဆငရာအလပသမားေရးရာအဖြ႕ KHRG ကရငလ႕အခြငအေရးအဖြ႕ KNLA ကရငအမးသား လြတေျမာကေရးတပမေတာ KNLA/KNU-PC ျငမးခမးေရးေကာငစ KNU ကရင အမးသားအစညးအရး KPF ကရငျငမးခမးေရးတပဖြ႕ LCG ေျမယာ ဗဟဌာန LIB တပမေတာ ေျချမနတပရငး LID တပမေတာ ေျချမနတပမ LUC တရားဝငေျမအသးျပမ အေထာကအထားလကမတ MNHRC ျမနမာႏငင အမးသား လ႔အခြငအေရးေကာမရင MoAI စကပ းေရး စမကနး ဥးစးဌာန MoF ျမနမာသစေတာ၀နၾကးဌာန MOU နားလညမႈစာခၽြနလႊာ MTE ျမနမာသစလပငနး NCCT တစႏငငလးဆငရာ အပစအခတရပစေရး ပးေပါငးညႏႈငးေရးအဖြ႕ NGO အစးရမဟတေသာ အဖြ႕အစညး NLUP အမးသားေျမယာအသးျပမႈ မဝါဒ

တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕အစညး(EAG)

လကနကကငအာဏာပငမား

နယျခားေစာငတပမား (BGFs)

ေငြေၾကးႏငအတငးအတာမား

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

6

အသးျပထားေသာ ေ၀ါဟာရမားႏင အတေကာက အသးအနႈနးမား

NRE သဘာ၀သယဇာတ တးေဖာထတလပမႈ SLRD ေၾကးတငႏငေျမစရငးဥးစးဌာန SPDC ႏငငေတာေအးခမးသာယာေရးႏငဖြ႕ျဖးေရးေကာငစ TNI Transnational Institute UDHR တစကမာၻလးဆငရာ လ႔အခြငအေရးေၾကျငာ စာတမး UNDRIP ကလသမဂၢ ေဒသခတငးရငးသားလမးမား အခြငအေရး ဆငရာ ေၾကျငာစာတမး UPWC ျပညေထာငစ ျငမးခမးေရးေဖာေဆာငေရးေကာမတ USDP ျပညေထာငစၾက႕ခငေရးႏငဖြ႕ျဖးေရးပါတ တတငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕အစညး(EAG) ျပညတြငးရ အစးရမဟတေသာ လကနကကင အဖြ႔မား ကဆလျပး၊ ဤအစရငခစာတြင အမးသားေရးႏင ပတသတ၍ နကနကနန ခယးထားေသာလကနကကငတပဖြ႕မား ဟေဖာျပရာတြင၊ DKBA ၊ KNU/KLNA ၊ KNU/KNLA-PC ၊ ႏင KPF တ႔ကဆလသည။ လကနကကငအာဏာပငမား လကနကကငအာဏာပငမားအားလးကဆလျပး၊ ျမနမာလျခေရးတပမား (တပမေတာႏင ကရငနယျခား ေစာငတပ) ၊ တငးရငသားလကနကကငအဖြ႕အစညးမားႏင ျပညသ႔စစတ႔ပါ၀ငသည။ နယျခားေစာငတပမား (BGFs) နယျခားေစာငတပ တပရငး အမတ (၁၀၁၁) မ တပရငး အမတ (၁၀၂၃) အထကဆလျခငးျဖစျပး DKBA ႏင BGF တ႔၏ အဖြ႕၀ငမားျဖင ဖြ႕စညးထားျခငးျဖစသည။ နယျခားေစာငတပ BGF ဖြ႕စညးမႈ အစအစဥသည ၂၀၀၉ မစ၍စတငချခငးျဖစျပး တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႕အစညးမားအား ျမနမာအစးရ၏ အပထနးမႈ ေအာကတြငထားရရန ရညရြယ၍ ဖြ႕စညးချခငးျဖစသည။တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႕အစညး (EAG) ၏ အဖြ႕၀ငမားျဖင တပရငး (၁၀) ခက ကရငန၊ ကခင၊ ႏင ရမးျပညနယမား၌ ၂၀၀၉ ခႏစတြင ဖြ႕စညးချပး တပရငး (၁၃) ခက ယခငက ကရငတငးရငးသားလကနကကင တပဖြ႕၀ငမားျဖင ၂၀၁၀ခႏစ ၾသဂတလတြင ဖြ႕စညးခသည။ ေငြေၾကးႏငအတငးအတာမား ဘတ ထငးႏငငသးေငြေၾကး။ အေမရကန ၁ ေဒၚလာလငေစးကြကေပါကေစး

အရထငးဘတေငြ ၃၃ ဘတႏင အနးစပဆးညမသည။ (ေမလ ၂၀၁၅ခႏစ) တငး စပါး၊ဆနႏငအေစမားကခနတြယရာတြငအသးျပေသာထထညတငး ယနစ။

စပါးတစတငးလင အေလးခန၂၀.၉ ကလဂရမ/ ၄၆.၀၈ ေပါင ႏငညမသည။ဆနတစတငးလင အေလးခန ၃၂ ကလဂရမ/ ၇၀.၄ ေပါင ႏငညမသည။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

7

တစခြ စပါး၊ဆနႏင အေစမားက ခနတြယရာတြငအသးျပေသာထထညတငး ယနစ။ စပါးတစခြလင အေလးခန၁၀.၄၅ ကလဂရမ/ ၂၃.၀၄ ေပါင ႏငညမသည။ ဆနတစတငးလင အေလးခန ၁၆ ကလဂရမ/ ၃၅.၂ ေပါင ႏငညမသည။

ကပ ျမနမာႏငငသးေငြေၾကး။ အေမရကန ၁ ေဒၚလာလင ေစးကြကေပါကေစး အရျမနမာေငြ ၁၀၉၃ ကပ ႏငအနးစပဆး ညမသည။ (ေမလ ၂၀၁၅ခႏစ)

ပာ အေလးခနတငးတာသည စယနစ၊ တစ ပာ လင ၁.၆ ကလဂရမ/ ၃.၅ ေပါငႏင ညမသည။

ကကရငဘာသာစကားအသးအႏႈနးမား

ဂါဒါး မမတ႕ရပရြာကမမတ႔ကယတငကာကြယေစာငေရာကရနေဒသခ

ရြာသားမားစစညးျပးဖြ႕စညးထားေသာေကးရြာေစာငအပစမား။

KNLAတပမားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈရႏ ငေသာလညး ၎တ႔၏

တကရက အမန႔ေပးမႈေအာကတြင မရေပ။

ေနာ စေကာကရင အမးသမးမား၏ နာမညေရ႕တြင ေခၚေ၀ၚသးစြ

ေသာ အသးအႏႈနး။

သရာ/သရာမ ဆရာ/ဆရာမ။ အမးသား သ႔မဟတ အမးသမးက ေလးစားသမႈ

ျဖငေခၚေသာအသး။

ေစာ စေကာကရငအမးသားမား၏နာမညေရ႕တြင ေခၚေ၀ၚသးစြ ေသာ

အသးအႏႈနး။

ကေဆာ၀ါး ဤအစရငခစာတြင “ဆငျဖ” ဟေသာ အေခၚအေ၀ၚသည ထလး

မ ဥးေဆာငေသာ DKBA တပရငးေဟာငးက ဆလသည။

အဓကကေသာ အခကအလကမား အကဥးခပ

အေျခခအေဆာကအအမား

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

8

ကရငဘာသာစကားအသးအႏႈနးမား

အအဓကကေသာ အခကအလကမား အကဥးခပ

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ (KHRG) သည ၂၀၁၂ခႏစ ဒဇငဘာလမ၂၀၁၅ခႏစ ဇနနဝါရလအတြငး ျမနမာႏငင

အေရ႕ေတာငပငးရ ကရငလမးမားေနထငရာ ေဒသမားမ ရရခေသာ သတငးအခကအလက မတတမးမား

(၄၈၄) ခက စစစေဝဖနပငးျခားမႈမား ျပလပခပါသည။ အဆပါ သတငးအခကအလကမတတမး (၄၈၄)

ခတြင၊ (၁၂၆) ခသည ေျမယာသမးဆညးမႈမားႏင ထေျမယာသမးဆညးမႈမားေၾကာင ရြာသားမားအေပၚ

သကေရာကေသာ ဆးကးမားက အေသးစတေဖၚျပထားပါသည။ အဆပါေျမယာသမးဆညးမႈမားက

အဓကအားျဖင ေဖာျပပါက စမကနး အမးအစား သးမ းေၾကာင ျဖစေပၚသညဟ ေတြ႕ရ ရပါသည။

၎စမကနးအမးအစား သးမးမာ လမး၊ တတား၊ ဆညေျမာငးကသ ႔ေသာ အေျခခ အေဆာကအအမား

ေဆာကလပျခငး၊ သဘာဝသယဇာတ အရငးအျမစမား တးေဖာျခငးႏင စးပြားျဖစ စကပးေရးလပငနးမား

လပကငျခငးမား ျဖစၾကပါသည။ ထ႔အျပင သတငးအခကအလကမတတမး (၁၂၆) ခမ (၁၈) ခတြင

လကနကကင အဖြ႔အစညးမားမ စစဘကဆငရာအတြက အသးျပရန ေျမယာမား သမးဆညးချခငးက

ေဖာျပထားပါသည။

အေျခခအေဆာကအအမား

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔အေနျဖင အစရငခစာေရးသားေသာ ကာလတြင အေျခခအေဆာကအအ

ေဆာကလပရနအတြက ေျမယာသမးဆညးမႈ (၆၈) ခ ပါဝငေသာအစရငခစာ (၅၆) ေစာငက လကခ

ရရခပါသည။ အထကပါေျမယာသမးဆညးမႈ (၆၈) ခတြင (၃၁) ခသည လမးေဖာကလပရန သမးယချခငး

ျဖစျပး (၁၈) ခမာ ဆညေျမာငး ေရကာတာေဆာကလပရန အတြက သမးယချခငးျဖစပါသည။ (၉) ခမာမ

တတားေဆာကလပရနအတြက သမးယချခငးျဖစျပး (၁၀) ခမာ အမားႏင သကဆငေသာ အေဆာက

အဥးမား ေဆာကလပရန သမးဆညးချခငးျဖစသညဟ အစရငခစာမားတြင ေဖာျပထားပါသည။ ႏငငေတာ

အစးရမ အဓမၼေျမယာသမးဆညးမႈ အမားဆး ျပလပချပး ရဖနရခါတြင စးပြားေရးကမၸဏ ႏငလညးေကာငး၊

ကရငနယျခားေစာငတပႏင လညးေကာငး ပးေပါငး၍ ေျမသမးယချခငးမားက ျပလပခသညဟ ရြာသားမားမ

ထတေဖာ ေျပာၾကားခပါသည။ ေျမယာသမးဆညးမႈ၏ ဆးကးသည ၾကးမားချပး ရြာသားမားအတြက

စားဝတေနေရး အကပအတညး ျဖစေပၚေစခပါသည။ ထ ႔အျပင ေျမယာသမးဆညးမႈေၾကာင အဓမၼ

ေနရာေရႊ႕ေျပာငးခရျခငး၊ သဘာဝပတဝနးကင ထခကပကစးျခငးႏင အျခားေသာဆးကးမားလညး

ျဖစေပၚေစခပါသည။

ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငးတစေလာကတြင လမးေဖာကလပျခငးေၾကာင ေျမယာသမးဆညးမႈ

အမားအျပား ျဖစေပၚခေၾကာငး ရြာသားမားမ ထတေဖာေျပာၾကားခပါသည။ အထးသျဖင ကရငျပညနယ

ေတာငပငးတြင အာရလမးမၾကးကသ႔ေသာ လမးမားေဖါကလပချခငးေၾကာင ေျမယာသမးဆညးမႈမားစြာ

ျဖစေပၚခပါသည။ လမးေဖါကလပေသာ ကမၸဏမားသည လမးေဖါကလပေသာအခါ မလေျမပငရငမားႏင

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

9

တငပငေဆြးေႏြးျခငး လးဝျပလပျခငးမရပါ။ ေျမယာသမးဆညးခရသ အမားစမာ ေလာေၾကးေငြမား

မရရၾကပါ။ ရရေသာသအနညးစမာလညး ကာလတနဖးေအာက နညးပါးေသာ ေလာေၾကးေငြကသာရရ

ပါသည။

သသဘာဝသယဇာတ တးေဖာျခငး

သဘာဝသယဇာတတးေဖာျခငးေၾကာင ေျမယာသမးဆညးမႈျဖစေပၚချခငးက အစရငခစာ (၅၅)ခတြင

ေဖာျပထားပါသည။ အစရငခစာ(၂၆)ခတြင ေရႊတးေဖာျခငးက ေဖာျပထားျပး (၁၇)ခတြင ေကာကတးေဖာျခငး

အေၾကာငးက ေဖာျပထားပါသည။ အစရငခစာ(၈)ခတြင သစထတလပျခငးႏင ကနအစရငခစာမားတြင

ခသတတးေဖာျခငး၊ သထတယျခငး၊ အတဖတျခငး စသညအေၾကာငးအရာမားက ေဖာျပထားပါသည။

အထကပါ သယဇာတ တးေဖာျခငးမားတြင ႏငငေတာအစးရ၊ ျပညတြငးစးပြားေရးလပငနးရငမားႏင

တပမေတာ၊ ကရငနယျခားေစာငတပ၊ ကရငအမးသားအကးျပတပမေတာ၊ ကရငျငမးခမးေရးတပဖြ ႔၊

ေကအနယ/ ေကအနအယလေအ ျငမးခမးေရးေကာငစကသ ႔ေသာ လကနကကငအဖြ ႔အစညးမား

ပါဝငပတသကလကရေၾကာငး ရြာသားမားမေျပာဆပါသည။

သဘာဝသယဇာတတးေဖာျခငးႏင သကဆငေသာ အစရငခစာအမားစတြင ကရငျပညနယ ေျမာက

ပငးတြင ျဖစေပၚေနေသာ ေရႊတးေဖာျခငးအေၾကာငးက အဓကေဖာျပထားျပး ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငး

ကရငလမ းမား ေနထငရာေဒသမားတြင ျဖစေပၚေနေသာ ေရႊတးေဖာျခငး အေၾကာငး ကလညး

ေဖာ ျပထားပါသည။ အထကပါ သတတးေဖာျခငး လပငနးမားေၾကာင ေဒသခရြာသားမားသည

သဘာဝပတဝနးကင ထခကပကစးျခငး အႏရာယႏငလညးေကာငး ကနးမာေရး၊ စားဝတေနေရး ျပနာ

မားႏငလညးေကာငး၊ အတငးအကပ ေနရာေရႊ႕ေျပာငးခရျခငးႏင သြားလာခြင ပတပငခရျခငး အႏရာယ

မားႏငလညးေကာငး ရငဆငၾကေတြ႔ေနၾကရပါသည။ ျပညတြငး စးပြားေရးကမၸဏမားႏင စးပြားေရးလပငနး

ရငမားသည ႏငငေတာအစးရ သ႔မဟတ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔မား(EAGs)ႏင ပးေပါငးျပး

သတတးေဖာရန ေျမယာမားက သမးယထားပါသည။ ေျမယာသမးဆညးမႈႏင ပတသကေသာ အစရငခစာ

(၅၅)ခတြင အစရငခစာ (၆)ခကသာ ေျမယာသမးဆညးမႈ မျပလပမ ေျမပငရငရြာသားမားက ကမၸဏမားက

ၾကတငအသေပးေဆြးေႏြးခေၾကာငး ေဖာျပထားပါသည။ ရြာသားမားက ၎တ႔၏ေျမယာမား သမးဆညးျခငး

မခရေစရန ကာကြယခချခငး ျပလပသညအခါ လကနကကငအဖြ ႔မား၏ အၾကမးဖက ျခမးေျခာကမႈက

ခရၾကပါသည။ အခ႕ ရြာသားမားမာ အသကအႏရာယႏငပင ၾကေတြ႔ခရပါသည။

စးပြားျဖစ စကပးေရးလပငနးမား

စစဘကဆငရာအတြကအသးျပရန ေျမယာသမးဆညးျခငး

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

10

သဘာဝသယဇာတ တးေဖာျခငး

စစးပြားျဖစ စကပးေရးလပငနးမား

စးပြားျဖစ စကပးေရးလပငနးစမကနးမားေၾကာင ျဖစေပၚလာေသာ ဆးကးမားႏင ေျမယာသမး

ဆညးမႈ (၂၁)ခအေၾကာငးက အစရငခစာ (၁၈) ခတြင ေတြ႔ရရပါသည။ အထကပါ အစရငခစာမားမ (၁၅)ခ

တြင ရာဘာစကပးေရး စမကနးအေၾကာငးက ေဖာျပထားျပး ကနအစရငခစာမားတြင ရားေဇာငးလကပတ၊

ကၽြနး၊ ပ၊ ကြမးသး၊ ေကာဖႏင ဖာလာစသညအပငမား စကပးသည စမကနးလပငနးမားအေၾကာငးက

ေဖာ ျပထားပါသည။ ဤစ က ပ းေရး လပငန းစ မ က န းမ ားတ ြင ႏ င င ေတာ အစ းရ ၊ အစ းရ

ေကာေထာကေနာကခ ေပးထားေသာ လကနကကငအဖြ႔မား သ႔မဟတ ျပညတြငးစးပြားေရး ကမၸဏမား

ပါဝငပတသကေနေၾကာငးက အထကပါအစရငခစာ အမားစတြင ေဖာ ျပထားပါသည။ အဆပါ

အဖြ႔အစညးမားသည ေျမယာသမးဆညးျခငးမားအား အတတကြပါဝငလပေဆာငၾကပါသည။

ရြာသားမားက ၎တ႔ပငဆငေသာေျမမား သာမက ေရးရးရာ အစဥအလာအရ မေဝသးစြခၾကေသာ

စားကကေျမမားႏင သစေတာမားပါ မကနသမးဆညးခခရပကပါ မးေမာငးထး ေဖာျပထားပါသည။ ထကသ ႔

အမားႏင သကဆငေသာေျမမားက သမးဆညးချခငးေၾကာင ရြာသားမားအတြက ဆးကးသကေရာက

ေစခပါသည။ အဓကအားျဖင ရြာသားမား၏ စားဝတေနေရးက ထခကေစပါသည။ အထကပါ ေျမယာ

သမးဆညးမႈမားေၾကာင ရြာသားမား မမတ႔၏ လယယာေျမမားတြင ထြနယကစကပးမႈ မျပလပႏငျခငး၊

ကၽြ၊ႏြားထနးေကာငးရန စားကကေျမဆးရႈးရျခငး၊ အမေဆာကပစၥညးအျဖစ အသးျပရန သစ၊ဝါးမား ခတယမႈ

မျပလပႏငျခငးႏင ခကျပတစားေသာကရန ထငးခတယမႈ မျပလပႏငျခငး စသည အသကေမြးဝမးေၾကာငး

ျပနာမားႏင ရငဆငၾကေတြ႔ၾကရပါသည။

စစဘကဆငရာအတြကအသးျပရန ေျမယာသမးဆညးျခငး

၂၀၁၂ခႏစ ဒဇငဘာလမ ၂၀၁၅ခႏစ ဇနနဝါရလအတြငး ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔သည တပမေတာ၊

ကရငနယျခားေစာငတပႏင ကရငျငမးခမးေရး တပဖြ ႔မားမ ၎တ႔ စစေရးစစရာအတြက အသးျပရန

ေျမယာမား သမးဆညးခမႈ (၂၂)ခ ပါဝငေသာ အစရငခစာမားက လကခရရခပါသည။ အထကေဖာျပပါ

တပဖြ႔မားသည အဓကအားျဖင ၎တ႔၏ ရရငးစြ စစစခနး အေဆာကအအမားက ခငမာေတာင႔တငးေစရန

(သ႔မဟတ) ထပမတးခ႕ရန၊ အသစေဆာကလပရနႏင တပရပေငြအတြက ေျမငားရမးျခငး ျပလပရန

ေျမယာမားက သမးယချခငးျဖစပါသည။

ေျမယာသမးဆညးျခငး ခရေသာေၾကာင ရြာသားမားသည စားဝတေနေရး ျပနာမားႏင အဓက

ရငဆငရေၾကာငး အစရငခစာ အမားစတြင ေဖာျပထားပါသည။ ရြာသားမားသည ေျမယာသမးဆညး

ခရသျဖင ၎တ႔၏ လယယာေျမမားက ထြနယကစကပးျခငး မျပလပႏငေသာေၾကာင လယသမားဘဝမ

ေန႔စားအလပသမား ဘဝသ႔ေရာကရၾကရပါသည။ ရြာသားမားက ၎တ႔သည လကနကကငတပဖြ ႔မား၏

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

11

လပေဆာငမႈမားေၾကာင အျမတေစ စးရမပပနေနရျပး ဘဝမလျခသကသ႔ခစားရေၾကာငး အစဥထတေဖာ

ေျပာၾကားပါသည။

ရရြာသားမား၏ တန႔ျပနလပေဆာငမႈမား

ေျမယာသမးဆညးျခငးမားႏင ၎၏ ေနာကဆကတြဆးကးမားက ခစားေနၾကရေသာလညး ျမနမာ

ႏငင အေရ႕ေတာငဘကမ ကရငလမးမား ေနထငရာ ေဒသရရြာသားမားသည ၎တ႔ပငဆငေသာ ေျမယာ

မား ဆကလကအႏငကင သမးဆညးျခငးမခရေစရန သ႔မဟတ ေလာေၾကးေငြ ရရရန အစအဖြ ႔ အေနျဖင

ေသာလညးေကာငး တစဥးျခငး အေနျဖငလညးေကာငး နညးလမးမးစ အသးျပ၍ လပေဆာငလက

ရပါသည။ ဤကသ႔ ရြာသားမားအေနႏင မမပငေျမယာႏင မမကယက ကာကြယရနအတြက နညးမးစ

အသးျပလက လပေဆာငေနၾကပက ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ ႔မ ဤအစရငချပစေနစဥ ကာလအတြငး

ရရခေသာ အစရငခစာ အေစာင(၉၀)တြင ေတြ႔ရရပါသည။ အစရငခစာ (၂၄)ေစာငတြင ေျမယာသမးဆညးခ

ရြာသားမားက သမးဆညးသမားႏင တကရကေတြ ႔ဆ ၫ ႏ ႈငးမႈမား ျပလပျခငးက ေဖာျပထားျပး

အစရငခစာ(၂၃)ေစာငတြင ရြာသားမားက အစးရအဖြ ႔မားထ တငျပေတာငးဆမႈမား ျပလပၾကျခငးက

ေဖာျပထားပါသည။ အစရငခစာ (၁၇)ေစာငတြင ရြာသားမားက ေဒသခလမႈေရးအဖြ႔မား၊ အစးရမဟတေသာ

အဖြ႔အစညးမားႏင ေတြ႔ဆတငျပပကတငျပထားပါသည။ အစရငခစာ(၁၂) ေစာငတြငမ ရြာသားမားက

ေကအနယ/ေကအနအယလေအ တပဖြ႔ထ တငျပေတာငးဆပက ေဖာျပထားပါသည။ အစရငခစာ (၈) ခ

တြငမ ရြာသားမားက မမပ ငေျမယာမား သမးဆညးျခငး မခရေစရန တရားဝငေျမယာပ ငဆ ငမ ႈ

ဥပေဒအသးျပ၍ အကာအကြယ ရယပက ေဖာျပထားပါသည။ အစရငခစာ(၁၂)ေစာငတြငမ အျခား

နညးလမးမားျဖစေသာ ဆႏၵေဖာထတျခငး၊ သတငး မဒယာမားႏင ေတြ႔ဆတငျပျခငး စသညနညးမားျဖင

မမပငေျမယာမား သမးဆညးျခငး မခရေစရန ရြာသားမား၏ ၾကးပမးလပေဆာငပက ေဖာျပထားပါသည။

ရြာသားမားသည ၎တ႔အတြက အႏရာယရေသာလညး မမပငေျမယာမား သမးဆညးခရမႈမရေစရန

လကနကက ငအဖြ ႔မားႏင ေသာလညးေကာငး၊ ေျမယာသမးဆညးသမားႏင ေသာလညးေကာငး

တကရကေတြ႔ဆ ရငဆငၫႏငးမႈမား ျပလပၾကပါသည။ ဤကသ ႔ တကရကေတြ႔ဆ ရငဆငၫႏငးမႈ

မားေၾကာင ရြာသားမားသည အၾကမးဖကျခမးေျခာက တကခကမႈမားႏင ၾကေတြ႔ရသကသ ႔ အခ႕ေသာ

ရြာသားမားမာ ေအာငျမငမႈမား ရရခ ၾကပါသည။ ရြာသားမား၏ ေတြ႔ဆ ၫ ႏ ငးမႈေၾကာင ေျမယာ

သမးဆညးသမားသည ၎တ႔၏ စမကနးမားက ဆကလက လပေဆာငျခငးမရပ ရပဆငးလကျခငး

သ႔မဟတ အသစစမည စမကနးမားက ရပဆ ငးလကျခငး စသညေအာငျမငမႈမားက ရြာသားမား

ရရခပါသည။

အဓကရာေဖြေတြ႔ရခကမား

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

12

ရြာသားမား၏ တန႔ျပနလပေဆာငမႈမား

အအဓကရာေဖြေတြ႔ရခကမား

ဤအစရငခစာ ျပစေနစဥ ကာလအတြငး ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငဘကမ ကရငလမးမား ေနထငရာ

ေဒသမားရ ရြာသားမားက စးပြားေရးႏင ဖြ႔ျဖးေရး စမကနးမားေၾကာင အဓမၼ ေျမယာ သမးဆညးမႈႏင

ေနာကဆကတြဆးကးမား သကေရာကျခငး အေၾကာငးက မားစြာ တငျပလာၾကပါသည။ အထကပါ

စးပြားေရးႏင ဖြ ႔ ျဖးေရးစမကနးမားမာ လမး၊တတားကသ ႔ေသာ အေျခခအေဆာကအအေဆာကလပျခငး၊

သဘာဝသယဇာတ တးေဖာထတယျခငး၊ စးပြားျဖစ စကပးေရးလပငနးမား လပေဆာငျခငးတ ႔ ျဖစၿပး

စစဘကဆငရာ အသးျပမႈအတြကလညး ပါဝငပါသည။ ရြာသားမားက ေျမယာသမးဆညးမႈမားေၾကာင

ဆးက းမားစြာ ျဖစေပၚလာပက တငျပလာၾကရာတြင အထးသျဖင စားဝတေနေရး အခကအခမား၊

သဘာဝပတဝနးကင ပကစးဆးရႈးမႈမား၊ အဓမၼေနရာေရႊ႕ေျပာငးခရျခငးမား၊ ကနးမာေရးျပနာမား

စသညအရာမားက တငျပလာၾကပါသည။ ဤဆးက းမားသည ရဖနရခါဆ သလ တစျပငနက

ျဖစေပၚေသာေၾကာင ရြာသားမားအတြက ဘးေလးရာဖရဆငဆသကသ ႔ ပမခကခေစပါသည။ ေျမယာမား

သမးဆညးခရျခငးေၾကာင ရြာသားမားက ဝငေငြႏငအလပအကင ဆးရႈးၾကရျခငး၊ ပငဆငေသာ ဥစၥာပစၥညး

ကၽြ၊ ႏြားမားက ထတေရာငးရျခငး၊ ဘပငဆငေသာစားကကေျမဆးရႈးရျခငး၊ သစ၊ဝါးကသ ႔ေသာ အမေဆာက

ပစၥညးမားႏင ထငးကသ ႔ေသာ ေလာငစာမားရရရန ခကချခငး၊ ေရလႊမးမးျခငးေၾကာင လယယာေျမႏင

စားကကေျမမား ဆးရႈးရျခငး၊ ျမစေခာငးမားသ ႔ စြန႔ပစပစၥညးမားေၾကာင ေရအဆပသငျခငး၊ အေရျပားႏင

အသကရႈလမးေၾကာငး ေရာဂါမားရရ ျခငး၊ အးမအမမ ျဖစရျခငးႏင အျခားေဒသ(သ႔) ႏငငမားသ ႔

ေရႊ႕ေျပာငးေနထင အလပလပကငရျခငး စသညဆးကးမားက ခစားရေၾကာငး တငျပၾကပါသည။

ေျမယာသမးဆညးမႈ ကးလြနသမား အမးမးရေၾကာငးႏင ၎တ႔သညတစဥးခငး(သ႔မဟတ) အတတကြပး

ေပါငး၍ ေျမယာသမးဆညးမႈ ကးလြနခၾကေၾကာငး ရြာသားမားကေျပာၾကားပါသည။ ေျမယာသမးဆညးမႈ

ကးလြနသမားမာ အစးရသ ႔မဟတ အစးရေကာေထာကေနာကခေပးထားေသာအဖြ ႔မား ျဖစသည

အစးရအရာရမား၊ တပမေတာ၊ ကရငနယျခားေစာငတပ၊ ျပညတြငးျပညပ စးပြားေရးကမၸဏမား၊ ခမးသာ

ၾကြယဝေသာ ပဂၢလကလပငနးရငမားႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔မား ျဖစေၾကာငး ရြာသားမား၏

ေျပာဆခကမားတြင ေတြ႔ရရပါသည။ ရြာသားမား၏ ထတေဖာေျပာဆခကအမားစတြင ကးလြနသမားသည

အစးရႏင ပးေပါငးေဆာငရြကၾကေသာ ပဂၢလက စးပြားေရးလပငနးစမားျဖစေၾကာငး ေတြ႔ရ ရပါသည။

၎တ ႔တြင ျပညတြငးစးပြားေရးကမၸဏမား၊ တပမေတာႏင အစးရအာဏာပ ငမား ပါဝငေၾကာငး

အစရငခစာအမားစတြင ေဖာျပထားပါသည။

ရြာသားမားက ေျမယာသမးဆညးသမားသည ၎တ႔၏ စမကနးလပငနးမား မစတငမ ရြာသားမားအား

ေခၚယေတြ႔ဆ ေဆြးေႏြးတငပငမႈမား ျပလပျခငးမရေၾကာငး၊ ေလာေၾကးေငြမားလညး ေပးအပျခငး

မရေၾကာငး အစဥထတေဖာ ေျပာၾကားၾကပါသည။ အခ႕ေသာ စမကနးလပေဆာငသမားသည ရြာသား

မားအား ေခၚယေတြ႔ဆေသာလညး ရြာသားမား၏ တငျပေတာငးဆခကမားက လစလရႈကာ အေရးယ

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

13

ေဆာငရြကေပးျခငး မရေပ။ အခ႕အျဖစအပကမားတြင ေလာေၾကးေငြရရ သညဟ ဆေသာလညး

လေလာကစြာ ရရမႈမရျခငး၊ ေပးမညေျပာျပးလကေတြ႔တြင မရရျခငးမားရေၾကာငး ရြာသားမားကေျပာပါသည။

အျဖစအပကအေတာမားမားတြင ရြာသားမားသည ေလာေၾကးေငြမရရသည႔အျပင ၎တ႔ပငေျမမား

သမ းဆညး ျခင းမခ ရေစရန သမ းယ မည သ မားက ေငြေၾကးအေျမာကအမားေပးေဆာငရန

ဖအားေပးခရပါသည။ အျဖစအပကတစခတြင ရြာသားမားသည ၎တ႔ပ ငဆ ငေသာ ေျမမားအား

ေပးေဆာငရန သေဘာတညေၾကာငး လကမတေရးထးရန အကြကကက လမလညလညဖားျခငးႏင

စညးရးျခငးခခရပါသည။

ရြာသားမားသည အမးမးေသာ အလြသးစားျပမႈက ခစားၾကရေသာလညး နညးလမးမးစ အသးျပ၍

ေသာလညးေကာငး စေပါငးေဆာငရြကျခငးျဖင ေသာလညးေကာငး ၎တ႔ရငဆငၾကေတြ႔ရေသာ

ဆးကးမားက ကာကြယရနႏင ေလာခရန လပေဆာငလကရၾကပါသည။ ရြာသားမားသည မမတ ႔

ပငဆငေသာ ေျမယာမား သမးဆညးျခငးမခရေစရန အရပဘကလမႈအဖြ ႔အစညးႏင မဒယာမားအား

ေတြ႔ဆရငးလငးျခငး၊ ႏငငေတာအစးရႏင တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႔အစညးမားထ သြားေရာကတငျပ

ေတာငးဆျခငး၊ ေျမယာမားက ဥပေဒႏငအည မတပတငႏငရန ျပလပျခငး စသည နညးလမးမားစြာျဖင

ၾက းပမ းလပ ေဆာငလကရ ပ ါသည။ ရြာသားမားအေနျဖင ေျမယာသမ းဆညးမ ႈ မခရေစရန

လပေဆာငသညအခါ ဥပေဒႏငအည မမတ ႔ပငဆငေသာ ေျမယာမားက မညကသ ႔ မတပတငရမညက

သရနားလညမႈမရျခငး ေျမယာသမးဆညးသမား၏ လစလရႈမႈက ခရျခငးစသည အတားအဆးမားႏင

ရငဆငေနၾကရပါသည။ အထးသျဖင ရြာသားမားသည ၎တ႔အတြက အသကအႏရာယရႏငေသာလညး

အျခားေရြးခယရန နညးလမးမရ သျဖင ေျမယာသမးဆညးရာတြင ပါဝငေသာ လကနကက င

အဖြ႔အစညးမားႏင တကရကေတြ႔ဆ ၫႏငးၾကရပါသည။ ထသ႔ေတြ႔ဆရာတြင ရြာသားမားႏင ၎တ႔၏

အသကအဝနးအတြက အၾကမးဖကျခမးေျခာကမႈမားႏင ရငဆငရေၾကာငး ေဖာထတေျပာၾကားပါသည။

အျဖစအပကတစခတြင ဘနးၾကးတစပါးသည သစထတလပငနးတစခအား ဆန႔ကငေျပာၾကားျပး

မၾကာမအခနတြင သတျဖတျခငးခခ ရပါသည။ ရြာသားမားသည ေျမယာသမးဆညးမႈ မခရေစရန

နညးမ းစ သ း ျပ း လပေဆာငရာတြင အခကအခ၊ အႏရာယမားစြာႏင ၾကေတြ ႔ေနရေသာလညး

အခ႕အျဖစအပကမားတြင ရြာသားမားသည စမကနးမား ရပတန႔သြားရန လပေဆာငႏငခၾကပါသည။

အၾကျပတငျပခကမား

ေအာကပါ အၾကျပခကမားသည ၂၀၁၄ခႏစ ႏဝငဘာလ ဖာပြနခရငတြင ျပလပခေသာ အစညးအေဝးတြငကြငးဆငးလပသားမား၏ ေဆြးေႏြးတငျပခကမားအေပၚ အေျခခၿပး ယခင မ ထတျပနေသာ

အစရငခစာမ အၾကျပခကမားျဖင ေပါငးစညး၍ ေရးသားေဖာျပထားေသာ အၾကျပခကမား ျဖစသည။

ေဆြေႏြးတငပငျခငးႏင သေသာထားရယျခငး

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

14

အအၾကျပတငျပခကမား

ေအာကပါ အၾကျပခကမားသည ၂၀၁၄ခႏစ ႏဝငဘာလ ဖာပြနခရငတြင ျပလပခေသာ အစညးအေဝးတြင KHRG ကြငးဆငးလပသားမား၏ ေဆြးေႏြးတငျပခကမားအေပၚ အေျခခၿပး ယခင KHRG မ ထတျပနေသာ အစရငခစာမ အၾကျပခကမားျဖင ေပါငးစညး၍ ေရးသားေဖာျပထားေသာ အၾကျပခကမား ျဖစသည။

ေဆြေႏြးတငပငျခငးႏင သေသာထားရယျခငး

ရြာသားမားသည ၎တ႔၏ အကးစးပြားႏင ၎တ႔စားဝတေနေရးအေပၚ သကေရာကမည

ဆးကးမားအတြက အဓကဆးျဖတၾကရမညသမား ျဖစေသာေၾကာင ဖြ႔ျဖးေရးစမကနးမားက

စတငေရးဆြသညႏင တစျပငနက ေဒသချပညသမားက ေခၚယေတြ ႔ဆ ကာ လပေဆာငမည

စမကနးသည ေဒသခမား၏ ေျမယာႏင စားဝတေနေရးအေပၚ မညကသ႔ သကေရာကမႈရႏငေၾကာငး

ပြင လငးျမငသာစြာ ထတေဖာရငးလငးျပရပါမည။ လပေဆာငမည စမကနး၏ အရြယအစား၊

အကယအဝနး၊ ေပးေဆာငမည ေလာေၾကးေငြပမာဏႏင စမကနးအား အေကာငအထညေဖာမည

နညးလမးမား စသညအခကအလကမားအတြက ဆးျဖတခကခရာတြင ရြာသားမားကပါ

ပါဝငေစသငပါသည။ စမကနးလပေဆာငမညသမားသည လပငနးအတြက ဆးျဖတခက

ခရာတြငလညး ရြာသားမား၏ ရႈေထာင ႏ င သေဘာထားမားက ဥးစားေပးထည သြင း

စဥးစားသငေပသည။

စမကနးလပေဆာငမညသမားသည စမကနးမစတငမ လပေဆာငမညစမကနး၏ သဘာဝပတ

ဝနးကငအေပၚကေသာလညးေကာငး ေဒသခလထ၏ ကနးမာေရးႏင လ႔အခြင အေရးအေပၚ

မညကသ ႔အကးသကေရာကႏငသညက စစတမးေကာကယသငေပသည။ ဤကသ႔ စစတမး

ေကာကယရာတြင သးျခားလြတလပေသာ အဖြ ႔မ လပေဆာငသငျပး စစတမးေကာကယမည

သမားသညလညး ေဒသခမားႏင ေတြ႔ဆေဆြးေႏြး တငပငရပါမည။ ထ႔ေနာက ေကာကယရရေသာ

စစတမးပါ အခကအလကမားက လတငးသရေစရန ေဒသခလထ၏ ဘာသာစကားျဖင ထတေဝ

ျဖန႔ခေပးရမညျဖစသည။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

15

ဓဓေလရးရာ အစဥအလာအရ ေျမယာအသးျပခြငႏင ႏငငေတာ၏ ေျမယာအသးျပခြင မဝါဒ

ႏငငေတာအစးရအေနျဖင ၎တ႔၏ ေျမယာအသးျပခြငမဝါဒႏင ဥပေဒမားသည လကရေတာငသ

မား ကငသးေနေသာ ေျမယာပငဆငခြင ထးစမားက အကာအကြယေပးႏငရန လပေဆာငသငေပသည။

ထ႔အျပင ေဒသခရြာသားမားသည ဘးစဥေဘာငဆက လကဆငကမးခေသာ နညးျဖငလညးေကာငး၊

ကလနေခတႏင ေဒသတြငး အာဏာပငမားက ခေပးထားေသာ ေျမယာလပပငခြင အေထာကအထားျဖင

လညးေကာငး မမပငေျမယာမားက ပငဆငေၾကာငး တငျပျခငးကလညး ႏငငေတာအေနျဖင အသအမတ

ျပသငေပသည။

ေျမယာအသးခမႈမဝါဒမားက ျပနလညျပငဆငေရးဆြရာတြငလညး ပဋပကၡမားေၾကာင ေနရပစြန႔ခြာ

ထြကေျပးေနရသမားႏင ႏငငျပငပေရာကရေနေသာ ဒကၡသညမားအတြကပါ ထညသြငးစဥးစားသငေပသည။

ရြာသားအေနျဖင ၎တ႔ပငဆငေသာေျမယာမားက တရားဝငမတပတငျခငးမား ျပလပလသည အခါ

တြငလညး အစးရအေနျဖင ပြငလငးျမငသာေသာနညးလမးမားျဖင ျပလပႏငရန ေဆာငရြကေပးသငပါသည။

ေဒသတြငးရ ျပညသမား၏ လပေဆာငခကမားက ကညေထာကပေပးျခငး

စမကနးလပေဆာငမညသမားသည ေျမယာျပနာေျဖရငးရန ဖြ႔စညးထားေသာ ေဒသခရြာသားမား

ပါဝငသည အဖြ႔အစညးမားႏငလညးေကာငး ေဒသခလမႈအဖြ ႔အစညးမားႏငလညးေကာငး ေတြ႔ဆေဆြးေႏြး

အၾကဥာဏ ရယသငပါသည။

ေဒသချပညသလထသည ၎တ႔အခငးခငးအၾကား အသပညာေဝမေပးရန လအပျပး တငးျပည

တစဝမးရ လြတလပေသာအဖြ ႔အစညးမားက လညး ေဒသခအဖြ ႔အစညးမားမ ကညေထာကပ ရန

လအပပါသည။

သတင းမ ဒ ယာမားသညလညး ျ မန မာႏ င င အေရ ႕ေတာင ဘကတ ြင ျ ဖစ ေပၚေနေသာ

ေျမယာသမးဆညးမႈမား အေၾကာငးက ေရးသားေဖာျပ ထတလႊငသငပါသည။ ထ႔အျပင မဒယာမားႏင

အရပဘက လမႈအဖြ ႔အစညးမားသညလညး အစးရအေနျဖင လကရျပလပေနေသာ ျပျပငေျပာငးလမႈ

မားတြင ေျမယာသမးဆညးျခငးျပနာမားက အဓကထား ထညသြငးစဥးစားသငေၾကာငး အစးရအေပၚ

အစဥအျမ ဖအားေပး ေျပာဆသငပါသည။

ႏငငေတာအစးရႏင အရပဘကလမႈအဖြ ႔အစညးမားသည ေဒသခလထအား တငၾကားမႈမားႏင

ပတသက၍ေသာလညးေကာငး တရားစရငေရးႏင ပတသက၍ေသာလညးေကာငး သရနားလညေစရန

သငတနးမားေပးျခငးႏင ပညာေပးလပငနးမားက ေဆာငရြကေပးသငေပသည။

လကနကကငတပဖြ ႔မားျဖစၾကေသာ တပမေတာ၊ ကရငနယျခားေစာငတပဖြ ႔မား၊ ေကအနယ/

ေကအနအယေအ၊ ဒေကဘေအႏင အျခားေသာတပဖ ြ ႔မ ားသည ေဒသချပညသမား၏ ေျမယာ

ပငဆငခြငႏင ထြနယကစကပးလပပငခြငက ေထာကခအားေပးသငျပး ၎တ႔ထနးခပနယေျမမားတြင

ဤအစရငခစာပါ အၾကျပခကမားအတငး ၾကးစားလပကငသငေပသည။

အပစအခတရပစေရး ရႈေထာင

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

16

ဓေလရးရာ အစဥအလာအရ ေျမယာအသးျပခြငႏင ႏငငေတာ၏ ေျမယာအသးျပခြင မဝါဒ

ေဒသတြငးရ ျပညသမား၏ လပေဆာငခကမားက ကညေထာကပေပးျခငး

ႏငငေတာအစးရအေနျဖင ရြာသားမားသည ေျမယာကစၥႏင ပတသက၍ ေဒသတြငး အလြယတက

တငၾကားတငျပႏငရနႏင တရားရးမားသ ႔လညး အလြယတက တငျပတငၾကားႏငရန စစဥေဆာငရြက

ေပးသငေပသည။ ထ ႔အျပင ေျမယာအျငငးပြားမႈ ေျဖရငးမႈနညးလမးမားသည ေဒသအေျခအေနႏင

ကကညရနလအပျပး ေဒသခမား ရးရာအစဥအလာအရ ကငသးလကရေသာ ေျမယာပငဆငခြင မား

အေပၚတြင အေျခခသငေပသည။

အပစအခတရပစေရး ရႈေထာင

စမကနးလပေဆာငမညသမားသည လ႔အခြင အေရးအား အလြသးစားျပသမား မျဖစေစရန

၎တ႔ႏင လကတြလပေဆာငေနေသာသမားသည ေဒသခမား၏ အခြငအေရးႏငလျခေရးက ခးေဖာက

ေနသမား မဟတေၾကာငး ေသခာစြာသရရန လအပပါသည။

လကနကကငတပဖြ႔မားအားလးသည ျမနမာႏငငအေရ႕ေတာငဘကရ ယခင ပဋပကၡ ျဖစပြားခ႔ရာ

ေဒသမားမ ျပနလညဆတခြာေပးရန လအပျပး စစစခနးမား၊ စစတနးလားမား၊ စစသားမား၏ မသားစမား

ေနထငရနအမခနးမား ေဆာကလပရန၊ သ႔မဟတ စစတပရပေငြရရေရး အတြက အငားခထားရန ေျမယာ

သမးဆညးမႈမား ျပလပျခငး အားလးက ခကျခငးရပတန႔ေပးရန လအပပါသည။

ႏငငေတာအစးရႏင ျမနမာႏငငအေရ႕ေတာငဘကရ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ ႔မားသည

၎တ႔ ေရဆကလပေဆာငမည အပစအခတရပစေရးေဆြးေႏြးပြမားတြင ေဒသချပညသမား (ျပညတြငး

ေနရာေရႊ႕ေျပာငးေနထငသမားႏင ျပညပတြငခ လ ေနရေသာ ဒကၡသညမားအပါအဝင)၏ ေျမယာ

ရပငခြငမားက အကာအကြယေပးမည အေၾကာငးအရာမားက ထညသြငးေဆြးေႏြးသငပါသည။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

17

II. နဒါနး

“အခၾကညပါလား၊ ကၽြနမတ ႔ရ႕ အဘးအဘြားေတြ ေပးထားတေျမေတြ၊ အကနလးပကစးကနၿပ။ သတ႔ကေတာ ပကဆယျပး စးပြားေရးေတြလပတယ၊ ကၽြနမတ႔က အရႈးခရတယ၊ အနာခရတယ။ ကၽြနမတ ႔ ဘာမလညးမရဘး။ အနစနာခရတယ။ ကၽြနမတ ႔က ဘယေလာကအထေတာင အႏငကင လ ။ လဆတာဘာလ။ လခငးအတတဘ၊ သမားထမလား၊ နာမလား သတ႔မသဘး။ သတ႔ကေတာ တျခားလေတြ ဘယလခစားရမလဆတာ မသၾကဘး။ သတ ႔ပ ကဆရရငေတာၿပး၊ သတ ႔အျမတ ရဖ ႔ဘ သတယ၊ တျခားလေတြဘယလခစားရလ၊ အဒါ သတ႔ အဘးအဘြားရလယလား ။ ေျပာလကရင တစေယာကမ မဟတဘး။ အဒါလလား၊ လမဟတဘး တရစာၦနေတြ… သတ႔အတြကကေတာ သတ႔လပခငတာက ပကဆအတေတြန႔ လပလ႔ရတယ။ ကၽြနမတ႔ကေတာ ပါးစပန႔ေျပာေနရန႔ ဘာျဖစလာႏငမလ။”

ေနာတ--- (မ)၊ ဒ--- ေကးရြာ၊ ကဒးၿမ႔နယ၊ ဒးပလာယာခရင/ကရငျပညနယေတာငပငး

(၂၀၁၄ခႏစ ႏဝငဘာလ တြငေတြ႔ဆေမးျမနးထားသည)1

၂၀၁၂ခႏစ ဒဇငဘာလမစ၍ ျမနမာႏငငအေရ႕ေတာငဘကတြငေနထငေသာ ေဒသခကရငရြာသားမားသည

၎တ႔၏ေဒသတြငး၌ ကယကယျပန႔ျပန႔ႏင အမားအျပားျဖစေပၚလကရေသာ ေျမယာသမးဆညးခရမႈႏင

ေနာကဆကတြဆးကးမား ျဖစေပၚေနေၾကာငးက တငျပလာၾကပါသည။ ဤအစရငခစာသည ၂၀၁၂ခႏစ

ဒဇငဘာလမ ၂၀၁၅ခႏစ ဇနနဝါရလအထ ကရငလ႔အခြင အေရး အဖြ ႔မ ကြငးဆငးလပသားမားက

ေကာကယထားေသာ သတငးအခကအလက (၄၈၃) ခအေပၚ ေဝဖနသးသပမႈမား ျပလပထားျခငး

ျဖစပါသည။ ဤသတငးအခကအလက (၄၈၃) ခတြင (၁၂၅) ခသည ေျမယာသမးဆညးျခငးႏင ၎၏

ဆးကးမားကသာမက ရြာသားမား၏ တန႔ျပနလပေဆာငမႈအေၾကာငးမားကပါ ေဖၚျပထားပါသည။

ဤေျမယာသမးဆညးမႈမားသည စးပြားေရးႏင ဖြ႔ၿဖးေရး လပေဆာငမႈမား ေခါငးစဥေအာကမ စမကနး

အမးအစား (၃) မးႏင ဆကစပပတသကေနပါသည။ ထ အမးအစား(၃)မးမာ အေျခခအေဆာကအဥးမား

ေဆာကလပျခငး၊ သဘာဝသယဇာတ တးေဖာျခငး ႏင စးပြားျဖစစကပးေရးလပငနးမား လပကငျခငး

စသညတ႔ျဖစပါသည။ ထ႔အျပင ရြာသားမားက လကနကကငအဖြ ႔အစညးမားမ စစေရးအတြကအသးျပရန

မၾကာခဏ ေျမယာမားက သမးဆညးၾကေၾကာငး ထတေဖာေျပာၾကားလာပါသည။ ဤစမကနးၾကးမားက

ေရးဆြရာတြငျဖစေစ ေနာကဆးအေကာငအထညေဖာ လပေဆာငရာတြငျဖစေစ ေဒသခရြာသားမား၏

အျမငသေဘာထားမားက ေတာငးချခငးမရ၊ အသအမတျပစဥးစားေပးျခငး မရသညသာမက ဆးရႈးနစနာမႈ

အတြကေလာေၾကးေငြမား ေပးေဆာငျခငးလညးမရခ ပါ။ ေလာေၾကးမားက ေပးေဆာငေသာလညး

မားေသာအားျဖင တနရာတနေၾကး ထကလြနစြာ နညးပါးပါသည။

1 source #113 ကၾကညရႈႏင။

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

18

I. နဒါနး

“

… ”

--- --- /

ေျမယာမား အသမးဆညးခရျခငးေၾကာင စားဝတေနေရးအခကအခမားႏင ၾကလာရျခငး၊ ေနရာမား

ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရျခငး၊ သဘာဝပတဝနးကငမား ပကစးဆးရႈးသြားျခငးအျပင အျခားျပနာေပါငး

မားစြာႏငလညး ၾကေတြ႔ေနရေၾကာငး ရြာသားမားက ထတေဖာေျပာၾကားလာၾကပါသည။ ရြာသားမားက

ဤအရာမားအားလးက တန႔ျပနေသာအားျဖင တစဥးတစေယာကအေနႏငလညးေကာငး အစအဖြ႔အေနႏင

လညးေကာငး နညးလမးမားစြာသး၍ လပေဆာငလကရပါသည။ ထနညးလမးမားမာ ေတြ႔ဆညႏ ႈငး

အေျဖရာျခငး၊ လစလေဝးျဖင ဆႏၵမား ထတေဖာျခငး၊ သတငးမဒယာမားႏင ေဒသခအဖြ ႔အစညးမားထ

ေတြ႔ဆအကအညရယျခငး စသညနညးလမးမား ျဖစၾကပါသည။ ဤကသ ႔ နညးမးစျဖင ႀကးစားတန႔ျပန

လပေဆာငလကရ ေသာ ရြာသားမားအား ကညေပးရန လအပပါသည။ ထ သ ႔ရ ြာသားမား၏

တန႔ျပနလပေဆာငမႈမားက ေနရာေပးျခငးအားျဖင ထလပေဆာငခကမား ပမကယျပန ႔လာႏငမည

ျဖစသည။ သ႔မသာ ေနာကဆးတြင ရြာသားမားသည ေနရာေရႊ႕ေျပာငးေနထငရျခငး၊ ေျမယာမား

သမးဆညးခရျခငး မရေတာဘ မမတ႔၏ ေျမယာပငဆငခြငက ဆကလကထနးသမးထားႏငမညျဖစသည။

ဤအခကမားသည ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငဘကတြင စစမနေသာ၊ မတေသာ၊ အားလး၏ အျမင

သေဘာထားျဖင ပါဝငဖြ ႔စညးထားေသာ ျငမးခမးေရး အျမစတြယေစရန အဓကကေသာ အခကမား

ျဖစေပသည။

ဤအစရငခစာသည ၂၀၁၃ခႏစတြင ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ထတေဝခေသာ "ရပတညရာ

ေပာကဆးျခငး"2 ဟသညအစရငခစာ၏ ေနာကဆကတြဟဆႏငပါသည။ ထ႔အျပင ဤအစရငခစာသည

ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငဘကတြင ေနထငၾကေသာရြာသားမား၏ စာအားျဖငလညးေကာငး

ႏႈတအားျဖငလညးေကာငး သကေသခေျပာဆထားသညမားအား ေဝဖနသးသပထားေသာ အခကမားအေပၚ

အေျခခထားပါသည။ ထ႔နညးတ ေဒသတြငး လ႔အခြငအေရးအေျခအေနမားက သတငးေပးႏငရန

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ သငတနးေပးထားေသာသမားက စစညးေပးပ႔ေသာ ဓာတပ၊ ဗဒယ၊

အသဖငမားအေပၚတြငလညး အေျခခထားပါသည။ ဤအစရငခစာထ၌ ေဝဖနသးသပထားေသာ

အခကအလကမားတြင ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငပငး ကရငလမးမားေနထငရာ ေဒသမားတြင ၂၀၁၂ခႏစ

ဒဇငဘာလမ ၂၀၁၅ခႏစ ဇနနဝါရလ အတြငးျဖစေပၚခေသာ ေျမယာသမးဆညးမႈႏင ၎၏ ဆးကးမား

အေၾကာငးက အေသးစတေဖာျပထားပါသည။ ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငဘကဟဆရာတြင ကရငျပညနယ၊

ပခးတငးအေရ႕ဘကရအခ႕ေဒသမား၊ မြနျပညနယေျမာကပငးေဒသမားႏင တနသၤာရတငး တစခလးက

ဆလပါသည။3

2 ရပတညရာေပာကဆးျခငး - ျမနမာျပညအေရ႕ပငးရ ေျမယာအျငငးပြားမႈမားႏင စေပါငးေဆာငရြကမႈမား၊ KHRG မတလ ၂၀၁၃ခႏစ။

3 နယေျမေဒသအေခၚအေဝၚမားအေၾကာငးပမသလပါက အစရငခစာျပစပ နညးစနစ ဆသညအခနးတြင ဖတရႈႏငပါသည။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

19

ဤအစရငခစာ၏ အဓကရညရြယခကမာ ျမနမာႏငငအေရ႕ေတာငပငးတြင ေနထငေသာ ရြာသားမား၏

ေျမယာသမးဆညးခရမႈအေပၚ အျမငသေဘာထားမားႏင ရြာသားမား၏ တန႔ျပနလပေဆာငခကမားက

ေရးသားတငျပလျခငးျဖစပါသည။ ဤအစရငခစာတြင ၂၀၁၂ခႏစ ဒဇငဘာလမ စတင၍ ရြာသားမား၏

ေျပာျပခကမားကအေျခခၿပး ယခငက ျဖစေပၚခေသာ ျပနာမားမာ ယခအခနထျဖစေနေၾကာငးက

အဓကမးေမာငးထး ေဖာျပရနႏင ျပနာအသစမားက တငျပရန ရညရြယပါသည။ ဤအစရငခစာတြင

တငျပထားသည သကေသခခကမားသည ျမနမာႏငငအေရ႕ေတာငဘကရ ကယတငၾကေတြ႔ခၾကရေသာ

ရြာသားမားမ တကရကေျပာျပထားျခငးျဖစပါသည။ ျပညတြငး၊ ျပညပရ ျမနမာႏငငအေရး စတဝငစားသမားမ

ယခကသ႔ေျမယာသမးဆညးမႈႏင ဆးကးမားအေၾကာငးက ပမနားလည သေဘာေပါကလာေစရန

ရြာသားမား၏ ႏႈတမ တကရကထြကဆလာသည သကေသခခကမားက လြနစြာအေရးၾကးပါသည။

ဤအစရငခစာပါ ေတြ႔ရခကမားႏင တကတြနးႏႈးေဆာခကမားသည ဖြ႔ျဖးေရးလပငနးမားတြင ပါဝင

ပတသကလာၾကမည ႏငငေတာအစးရ၊ လကနကကငအဖြ႔မား၊ ျပညတြငးျပညပစးပြားေရးလပငနးစမား

သာမက အရပဘကလမႈအဖြ႔အစညးမားအတြကပါ အေထာကအကျဖစေစရန ရညရြယပါသည။ သ႔မသာလင

အထကပါ အဖြ႔အစညးအားလးက ေဒသချပညသမား၏ စးရမပပနမႈမားက နားလညသေဘာေပါကလာႏငျပး

ေနာကေနာငတြင ေျမယာသမးဆညးမႈမားက ေရာငကဥျခငးႏင ေရ႕အနာဂတ ဖြ႔ျဖးေရးစမကနးမားတြင

ေဒသခမားကပါ ပါဝငေစျခငး၊ စမကနးမား၏ ေရရညတညတမႈက ထညသြငးစဥးစားျခငး စသညျဖင

သငေလာေသာ လပေဆာငမႈမားက လပေဆာငလာႏငၾကပါမည။

အခနး I. နဒါနး တြင အစရငခစာတစခလးက ေယဘယအားျဖင ျခငေဖၚျပထားျပး အစရငခစာျပစပ

နညးစနစမားစသည အေၾကာငးအရာအေသးစတက ေဖာျပထားပါသည။ ထ႔အျပငလကရေျမယာႏင

ပတသက၍ ျမနမာႏငင၏ လကရႏ ငငေရး အေျခအေနႏင ဥပေဒေျပာငးလမႈမားက ျပနလညသးသပ

ထားသည လကတေလာ အေျခအေနမားဟ ေခၚေသာ အခနးငယက႑တစခလညး ပါဝငပါေသးသည။

အခနး II. ေျမယာသမးဆညးမႈမားက ျဖစေပၚေစေသာ စမကနးအမးအစားမား ဟသညအခနးတြင

ရြာသားမား၏ ထြကဆခကမားအား ျပနလညဆနးစစေတြ ႔ရ ခကအရ ေျမယာသမးဆညးမႈမား

ျဖစပြားရျခငးမာ အေၾကာငးရငး (၄) မးေၾကာင ျဖစသညက ေဖာျပထားပါသည။ ၎အေၾကာငးရငး (၄)မးမာ

လမး၊ တတား၊ ဆညေျမာငး စသညအရာမားေဆာကလပသည အေျခခအေဆာကအဥး ေဆာကလပျခငး၊

ေရႊ၊ေငြ၊ေကာက၊သတတးေဖာျခငး ႏင သစထတလပျခငးလပငနးမား ပါဝငေသာ သဘာဝသယဇာတ

တးေဖာျခငး၊ ကၽြနး၊ ရာဘာ၊ ဆအနးႏင အျခားစကပးေရးမား ပါဝငေသာ စးပြားျဖစစကပးေရးလပငနး

ႏင လကနကကငမားမ စစဘကဆငရာ အသးျပရန ေျမယာ သမးဆညးေသာ စစတပ၏စမကနး

စသညတ႔ျဖစၾကပါသည။ အထကပါ စမကနးတစခစ၏ အေၾကာငးႏင ေနာကဆကတြ ဆးကးမားက

ရြာသားမား၏ ထတေဖာေျပာဆခကမားႏငတကြ ဆကလက ေဖာျပေပးသြားပါမည။ ။

အခနး III. ရြာသားမား၏တန ႔ျပနလပေဆာငမႈ ဟသညအခနးက႑တြင ရြာသားမားက ၎တ႔အား

အႏငကင ကးလြနမႈမားက တ႔ျပနရာတြင အသးျပေသာ အဓကကေသာ နညးလမးမား အေၾကာငးက

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

20

တငျပထားပါသည။ ထနညးလမးမားမာ ေဒသခလမႈအဖြ ႔အစညး၊ ႏ ငငတကာ အစးရမဟတေသာ

အဖြ ႔အစညးမားႏင ေတြ႔ဆ ၍ မတရားကးလြနမႈမားအား တငျပျခငး၊ ေျမယာသမးဆညးသမားႏင

ေဆြးေႏြးညႏႈငးျခငး၊ ႏငငေတာအစးရႏင တငးရငးသားလကနကကင အဖြ ႔မားထ ေတြ႔ဆတငျပျခငး၊

အဖြ႔လကဆႏၵေဖာထတျခငး၊ ေျမယာမားအား တရားဝင မတပတငျခငး ႏင အျခားေသာ နညးလမးမားလညး

ပါဝငပါသည။

ဤအစရငခစာက ေရးသားရာတြင အသးျပေသာ သတငးအခကအလက (၁၂၆)ေစာငက ေနာကဆကတြ

စာမ(၁)။ ။သတငးအခကအလက မၾကမးမား (Appendix 1: Raw Data) ႏင ေနာကဆကတြစာမ(၂)။ ။

ေျမယာသမးဆညးမႈ မတတမးစာမ(သ႔)ေဖာင (Appendix 2: Land Grabbing Form) တြင

ၾကညရႈႏငပါသည။4 ေနာကဆကတြစာမ(၃) မာမ ေနာကခသမငးအေၾကာငးအရာမားေရးသားထားသည

စာမတြင ၾကညရႈႏငပါသည။

4 စာမၾကမးမား အျပညအစက khrg.org တြငရယႏငပါသည။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

21

အအစရငခစာျပစပ နညးစနစ

သတငးအခကအလကမားက ကြငးဆငးရယျခငး

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ KHRG သည ၁၉၉၂ခႏစမစ၍ ျမနမာႏငငအေရ႕ေတာငဘကတြင ျဖစေပၚခေသာ

လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈ အျဖစအပကတစချခငး၏ သကေသအခကအလကမားက ရာေဖြစေဆာငးျပး

မတတမးတငထားခပါသည။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ၎တ႔၏ သတငးအခကအလကမား ေကာကယ

စေဆာငးပ နညးစနစမားက ရြာသားမားအား သငၾကားပ ႔ခေပးျပး ၎ရြာသားမားျဖင ဖြ႔စညးထားေသာ

သတငးရယသမား ကြနယကသည ဤအစရငခစာ ေရးသားျပစရနအတြက သတငးအခကအလကမားက

ရယေပးခၾကပါသည။5 သတငးအခကအလက ေကာကယပ နညးစနစမားမာ ေအာကပါအတငး ျဖစပါသည။

ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငဘကတြင ေနထငေသာရြာသားမား၏ အျဖစအပကမားက အသသြငးယ

ေတြ႔ဆေမးျမနးျခငးျဖင ရြာသားမားကယတင ေျပာဆခကမားက စေဆာငးရယပါသည။ ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ

ျပလပေသာ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ဝနထမးမားက ေမးခြနးေမးရာတြင လမးၫႊနခက ေပးထားသည

အတငး ေမးျမနးရနႏင ရြာသားမားက လကရအေျခအေနတြင ျဖစေပၚေနေသာ အေၾကာငးအရာမားက

လြတလပစြာထတေဖာေျပာၾကားရန အားေပးေစပါသည။ ထ႔အျပင ရြာသားမားမ အေရးၾကးသညဟ

ထငျမငေသာ အေၾကာငးအရာမားက လညး ထတေဖာေျပာၾကားရန၊ လ႔အခြင အေရး ခ းေဖာကမႈ

ျပခေနရျခငးႏင ပတသက၍လညး ရြာသားမား၏အျမင၊ ရႈေထာင က မေဝေျပာၾကားရန အားေပး

ေစပါသည။

လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈခရျခငး အျဖစအပကတစခခငးက သတမတထားေသာပစျဖင စနစတက

မတတမးတငေစပါသည။ ခးေဖာကခရျခငး အျဖစအပကမားက မတတမးတငေရးသားရာတြင ကရင

လ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ဝနထမးရြာသားမားအား ၎တ႔မအေရးပါသညဟ ယဆေသာအေၾကာငးအရာမားက

မတတမးတငေရးသားရန အားေပးပါသည။ ဤသ႔ေရးသားရာတြငလညး မနကနမႈရေစရနအတြက သတငး

အခကအလကမားက လအမားႏင တကဆငစစေဆး အတညျပရနလအပျပး ဘကလကမႈရမရလညး

စစေဆးရနလအပပါသည။ ထ႔အျပင ၎တ႔ေရးသားေသာ အျဖစအပကကလညး ေဒသတြငးျဖစေပၚေနေသာ

ခးေဖာကမႈခရျခငးႏင ႏငးယဥၾကညရပါမည။

ရြာသားမားအကၽြမးဝငေသာ နယေျမေဒသမား၏ ေယဘယအေျခအေနမားက မကေျခမျပတေစရန

ေရးသားေစပါသည။ ဤသ႔ေရးသားရာတြငလညး ေဒသခကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ ႔မ ဝနထမးမားအား

လတတေလာ အျဖစအပကမားအကဥးခပ၊ အေရးပါသညဟယဆေသာ အေၾကာငးအရာမား၊ လ႔အခြင

5 KHRG Field Documentation Philosophy ကသရလပါက ေတာငးယၾကညရႈႏငပါသည။

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

22

အစရငခစာျပစပ နညးစနစ

သတငးအခကအလကမားက ကြငးဆငးရယျခငး

အေရး ခ းေဖာကမႈခရျခငးႏင ပတသက၍ ၎တ ႔၏ ထငျမငယဆခကရႈေထာင မား၊ ေဒသတြငး

ျဖစေပၚေနေသာ အေျပာငးအလမား စသညတ႔က ေရးသားတငျပရန အားေပးပါသည။

ဓာတပႏင ဗဒယမတတမးမားလညး ရယစေဆာငးေစပါသည။ ကရငလ႔အခြင အေရးအဖြ ႔သည

ေဒသခမားက ၎တ႔အတြကအႏရာယမရပါက အျဖစအပကမားျဖစေပၚလင ဓာတပ သ႔မဟတ ဗဒယ

မတတမး ရကယတတရန သငၾကားေပးပါသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ ဓာတပဗဒယမားသည ရကယရန

အစဥအျမမျဖစႏငေသာလညး သကေသအေထာကအထားေကာငး ျဖစႏငေသာေၾကာင ျဖစပါသည။

ေဒသခမားကရြာသားမား၏ ေန႔စဥဘဝ၊ ရးရာယဥေကးမႈႏင လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈခရျခငးမား၏

ေရရညဆးကးမားအေၾကာငး အပါအဝင ၎တ႔ အေရးၾကးသညဟယဆေသာ အေၾကာငးအရာမားကလညး

ဓာတပ၊ဗဒယရကကးထားရန အားေပးပါသည။

အျခားအေထာကအထားမားျဖစေသာ လပအားေပးရနဆငေခၚေသာ သ႔မဟတ ေနရာေရႊ႕ေျပာငးရန

ၫႊနၾကားေသာ စစတပမအမန႔ေၾကျငာစာ စသညမားကလညး စေဆာငးရယေစပါသည။ ကရငလ႔အခြင

အေရးအဖြ႔တြင လခစားဝနထမး၊ ပစၥညးအေထာကအပသာယေသာဝနထမးႏင ေစတနာဝနထမးမားဟ၍

ရပါသည။ ေဒသတြငးရ လတနးစားအမးမးပါဝငေသာ ဤဝနထမးမား (ကြငးဆငးလပသား)က ၎တ႔

ေဒသအား ဆးကးသကေရာကေစေသာ အေၾကာငးအရာမားက မတတမးတငတတရန ကရငလ႔အခြင

အေရးအဖြ႔မ သငၾကားေပးပါသည။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔သည ဝနထမးခန႔အပရာတြင လမး၊ ဘာသာ၊

ေနာကေၾကာငးရာဇဝင၊ ပါတႏငငေရး၊ အလပအကင စသညအခကမားအေပၚ ခြျခားျခငးလးဝမရပါ။

ကရငလ႔အခြင႔အေရးအဖြ႔အေနျဖင ေဒသ၏ အေျခအေနက နားလညသရသ၊ မမေဒသ၏ လ႔အခြငအေရး

အေျခေနကျမငတငလသ၊ ေဒသတြငးလသမား၍ လအမား၏ေလးစားျခငးခရသ မညသ႕ကမဆ ေလကင

သငၾကားေပးပါသည။ မညသမဆ ရာႏနးျပည ဘကလကမႈမကငးႏငေၾကာငး အဘကဘကအေပၚ ပမ

အေလးေပးႏငသညက သရေသာေၾကာင KHRG အေနျဖင ရရလာေသာသတငးအခကအလကမားက

ဘကလကမႈကငးေစရန ေသခာစြာစစစပါသည။ ထ႔အျပင သကေသခအခကအလကမားက လအမားႏင

ရႈေထာငမးစမ ရယတငျပေစပါသည။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

23

အအတညျပျခငး

KHRG အေနျဖငေဒသခ ကြငးဆငးလပသားမားအား ကြျပားျခားနားေသာ သတငးအခကအလကမားက

သတငးအရငးအျမစမးစမရယျခငး၊ မညသညအရငးအျမစမ သတငးပမမနကနႏငသညက စစစျခငး၊ မမတ႔

၏ ေဒသအေတြ႔အၾကေပၚ အေျခခ၍ရရလာေသာ သတငးအခကအလကမားက ႏငးယဥသးသပျခငး

စသညနညးမားပါဝငေသာ အတညျပျခငး မဝါဒက လကနာကငသးေစပါသည။ ထ႔အျပင KHRG၏ သတငး

အခကအလက စစစေရးလပငနးစဥမားတြင သတငးအခကအလက တစချခငးက ဘာသာျပနျခငး မျပမ

မနကနမႈရေစရန ေသခာစြာစစစျခငး၊ လအပပါက သတငးေပးပ ႔သထ ျပနလညေမးျမနး အတညျပျခငး

စသညလပငနးစဥမား ပါဝငပါသည။

ဤအစရငခစာသည KHRGမ ကြငးဆငးေလလာေသာ ေနရာေဒသမားတြင ျဖစေပၚေနေသာ စးပြားေရးႏင

ဖြ႔ျဖးေရးစမကနးမားႏင ပတသက၍ ျဖစပြားခေသာ အျဖစအပကမားအားလးက ေဖာျပတငျပျခငးမဟတပ

ေဒသခ KHRGဝနထမးမား ေပးပ ႔ေသာ သတငးအခကအလကမားတြငပါဝငသည အျဖစအပက

တစခ႕ကသာ တငျပထားျခငးျဖစပါသည။ KHRG၏ အစရငခစာသည ရြာသားတစဥးခငးႏင ေဒသခ

လထမား၏ အျမငရႈေထာင မားက အဓကထားတငျပရနရညရြယျပး ေဒသတြငးျဖစေပၚေနေသာ

အျဖစအပကမားအေပၚ အဓကထားတငျပျခငးမဟတပါ။ ျဖစေပၚေနေသာ အျဖစအပကမားအားလးကလညး

စစညးတငျပရန ရညရြယျခငးမဟတပါ။ ရြာသားမားမ အျဖစအပကအားလးက ရငးလငးစြာ ေျပာျပႏငမႈ

အျမမရ ျခငး အျဖစအပကမားက မနကနတကစြာ မတတမးျပလပထားမႈ မရ ျခငးတ ႔ေၾကာင

ေဒသခလထမ လကရအေျခအေနတြင အေရးၾကးသညဟ တငျပလာေသာ အခကအလကမားကသာ

အဓကထား တငျပျခငးျဖစပါသည။ ရြာသားမားစြာသည ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈေျဖၾကားရာတြင အခန၊ေနရာ

တစခခတြင ျဖစေပၚခ႔သည အျဖစအပကတစခႏင ပတသကၿပး ေျဖၾကားရနသာ ဟ၍ သတမတထားျခငး

မရ ပ မသကဆ ငေသာ အျခားအေၾကာငးအရာမားျဖစသည KHRG ၏ သတငးအခကအလက

စေဆာငးရာတြင ေဖာျပထားျခငးမရသည အခကမားကလညး တငျပႏငပါသည။ ဤအစရငခစာက

မားစြာေသာ သတငးအခကအလကအေပၚ သးသပေဝဖနစစစျခငးဆသညအခကႏင နယေျမေဒသမားစြာမ

ေဒသခမား တငျပေသာအခကမားေပၚတြငလညး အဓကထားပါသည။

ဤအစရငခစာက စစစေဝဖနသးသပပ

ဤအစရင ခ စာက ၂၀၁၂ခ ႏ စ ဒ ဇင ဘာလမ ၂၀၁၅ခ ႏ စ ဇန နဝ ါရ အတ ြင း ရရ ခ ေသာ

သတငးအခကအလကမားေပၚတြင အေျခခထားပါသည။ ဤကာလမားအတြငး KHRG ဝနထမးမားက

ရြာသားမား ႏႈတျဖငေျပာဆ ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈ အသဖငမား (၅၆၀) ခ၊ အျဖစအပကမတတမး (၁၆၅)ခ၊

ေဒသအေျခအေနက ေရးသားထားေသာ မတတမး (၉၈)ခ၊ ရြာသားမားကယတင ေရးသားထားေသာ

စာရ ြက စာတမး (၁၅၃)ခ ၊ ဓာတပ ေပါင း (၁၈၅၁၂) ပ ႏ င ဗဒ ယ မ တ တမ း (၁၁၇၉)ခ အား

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

24

အတညျပျခငး

ဤအစရငခစာက စစစေဝဖနသးသပပ

ရငးလငးတငျပထားေသာ ဓာတပႏင ဗဒယမတတမး (၁၃၁)ခ၊ ေျမယာသမးဆညးမႈပ စ(၆၆)ခ6ႏင

အရပဘကစစဘကအရာရ မားမ ထတျပနေသာ အမန ႔ေၾကျငာစာ (၂၂)ခတ ႔ ပါဝငေသာ စစေပါငး

သကေသခခက၊ ဓာတပ ႏင သတငးအခကအလက မတတမး (၁၁၉၅) ခတ ႔က စေဆာငးရယ

ခ ၾကပါသည။ ဤသတငးအခကအလကမားက ရရ ျပ းေနာက KHRG ၏ ကရငလမ း သတငး

အခကအလကမား ေဝဖနစစစေရးဝနထမးမားႏင အလပသငမား ပါဝငေသာအဖြ ႔မ လ႔အခြငအေရးႏင

သကဆ င ေသာ သတငးအခကအလကမားက ေဝဖန သးသပစစစႏ ငရန အဂၤလပဘာသာသ ႔

ျပနဆပါသည။ KHRG၏ သတငးအခကအလကမား ေဝဖနစစစေရး အဖြ ႔အား အဂၤလပဘာသာစကားက

မခငဘာသာစကားအျဖစေျပာေသာ ပဂၢ လမားမ အကအညေပးပါသည။ ၂၀၁၅ ခႏစ ဇနနဝါရလ အထ

သတငးအခကအလကေပါင း (၄၈၄)ခက ဤအစရငခစာအတြက ေဝဖနစစစ သ းသပႏ င ရန

အဂၤလပဘာသာသ႔ျပနဆထားျပး ျဖစပါသည။

၂၀၁၄ ခႏစ စကတငဘာလအတြငး ျပလပခေသာအဖြ ႔တြငး လပငနးခြငေဆြးေႏြးပြတြင ၂၀၁၂ခႏစ

ဒဇငဘာလမစ၍ ယခအခနထ ေကာကယခေသာ စစတမးမားအေပၚတြင အေျခခ၍ ေျမယာသမးဆညးျခငး

မားသည ေဖာျပပါ အဓကစမကနး (၄)ရပေၾကာင ျဖစသညဟ ဤအစရငခစာက စစစေသာအဖြ ႔မ

ေတြ႔ရခ ၾကပါသည။ ၎တ႔မာ အေျခခအေဆာကအအေဆာကလပေသာစမကနး၊ သဘာဝသယဇာတ

တးေဖာေသာစမကနး၊ စးပြားျဖစစကပးေရးစမကနးႏင စစဘကဆငရာအတြက အသးျပရန စစတပမ

ေျမယာသမးဆညးျခငး စသညတ ႔ ျဖစပါသည။ ထ႔ေနာက သတငးအခကအလက စစစေရးအဖြ ႔သည

သတငးအခကအလက (၄၈၄)ခ က စတငစစစျပး ၎သတငးအခကအလက (၄၈၄) ခတြင ေျမယာ

သမးဆညးျခငးေၾကာင ျဖစေပၚခေသာ အျဖစအပကမား၊ ၂၀၁၂ခႏစ ဒဇငဘာလေနာကပငးတြင

ေျမယာသမးဆညးမႈေၾကာင ျဖစေပၚေသာ ေနာကဆကတြဆးကးမား စသညအေၾကာငးအရာမားႏင

သကဆငေသာ အခကအလကမားက ရာေဖြစစစခၾကပါသည။ ဤသ႔ျဖငေျမယာသမးဆညးျခငးႏင

ဆငေသာ သတငးအခကအလက (၁၂၆)ခက ရရခပါသည။

ဤသတငးအခကအလက (၁၂၆) ခက အထကေဖာျပပါစမကနး (၄) ရပအေပၚလက၍ ထပမအမးအစား

ခြပါသည။ ထ႔ေနာက ေနာကဆကတြဆးကးမား၊ ပါဝငပတသကသမားႏင ရြာသားမား၏တန႔ျပနေသာ

နညးလမးမား အေပၚမတည၍ ထပမခြျခားပါသည။ ေျမယာသမးဆညးမႈေၾကာငျဖစေပၚေသာ ေနာကဆကတြ

အဓကဆးကးမားမာ စားဝတေနေရးျပနာ၊ သဘာဝပတဝနးကငထခကမႈ၊ ေနရာေရႊ႕ေျပာငးခရျခငးႏင

ကနးမာေရးျပနာမားျဖစၾကသည။ ရြာသားမား၏ အဓကတန ႔ျပနလပေဆာငမႈ နညးလမးမားမာ 6 ေျမယာသမးဆညးခရမႈအား တငျပသည စာရြကပစ/ ေဖာင (LGF) သည ၂၀၁၂ ခႏစတြင KHRG မ ထတလပထားေသာ စႏႈနးမ စာရြကပစ/ေဖာငျဖစပါသည။ ဤစာရြကပစ/ ေဖာငအား ထတလပရသည ရညရြယခကမာ KHRG ၏ ကြငးဆငးလပသားမားမ ေျမယာသမးဆညးမႈ ပစ အေထာကအထားအား စနစတက မတတမးတငႏငရနႏင သတငးအခကအလကမားျဖစသည ထခကနစနာသ၊ တညေနရာ၊ ကးလြနသ၊ ဆးရႈးသြားသည ေျမဧက၊ ပထ၀အေနအထား စသညတ႔ ေသခာစြာ မတတမးတငခရန ျဖစပါသည။ ထ႔အျပင ဤသတငးအခကအလကမားအား တငျပျခငးအားျဖင ေျမယာ ကစၥႏင ပတသက၍ တငၾကားမႈ ျပရန အေထာကအကျဖစႏငသလ ျမနမာအစးရ၊ ကရငအမးသားအစညးအရး (KNU) သ႔မဟတ အျခား ေသာ ေျမယာသမးဆညးမႈ ကးလြနသမားဆသ႔ ထသတငးအခကအလကမားတ ငျပျခငးျဖင ေျမယာသမးဆညးမႈ ျပနာအား ေျဖရငးႏငရန ျဖစပါသည။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

25

ေဒသတြငး လမႈအဖြ႔အစညးမား၊ ႏငငတကာအစးရမဟတေသာ အဖြ ႔အစညးမားထ တငျပ အကအည

ေတာငးချခငး၊ ေျမယာသမးဆညးသမားႏင ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးၫႏငးျခငး၊ ႏငငေတာအစးရတာဝနရသမားထ

လညးေကာငး ေကအနယအရာရမားထလညးေကာငး တငျပေတာငးဆျခငး၊ ေျမယာမားက တရားဝငမတပ

တငျခငး၊ တရားဝငလမးေၾကာငးမားအသးျပျပး တငၾကားျခငးႏင အျခားေသာနညးလမးမားစြာတ ႔ ျဖစ

ပါသည။ ေျမယာသမးဆညးမႈ အဓကကးလြနသမားမာ ႏငငေတာအစးရ၊ ျပညတြငးျပညပစးပြားေရး

လပငနးရငမား၊ လကနကကငအဖြ႔အစညးမားျဖစေသာ တပမေတာ၊ ကရငနယျခားေစာငတပ၊ ေကအနယ/

ေကအနအယ(လ)ေအ ျငမးခမးေရးေကာငစ [KNU/KNLA-PC] ၊ ကရငၿငမးခမးေရးတပဖြ ႔ [KPF] စသည

တပဖြ႔မား၊ ခမးသာၾကြယဝေသာ ပဂၢလကလပငနးရငမားႏင ဘာသာေရးေခါငးေဆာငမားျဖစၾကပါသည။

ကကၽြမးကငပညာရငမား၏ မတခက

အစရငခစာမၾကမးမားက က႑အလက သကဆငရာျပညတြငးျပညပ ပညာရငမား ထေပးပ ႔ ဖတရႈေစျပး

၎တ႔၏မတခကမားက လပငနးခြငေဆြးေႏြးပြျပလပ၍ သးသပကာ အစရငခစာတြင ထညသြငးပါသည။

ထသ႔ပညာရငမား၏ မတခကမားက ထညသြငးရာတြငလညး ေဒသချပညသမား၏ ေျပာဆခကမားက

ဥးစားေပးျပးမသာ ထညသြငးပါသည။ ကၽြမးကငပညာရငမားကေရြးခယရာတြငလညး ၎တ႔ကၽြမးကငသည

ဘာသာရပအလက လညးေကာငး KHRGႏင လကတြအလပလပခသည အေတြ႔အၾကေပၚ မတည၍

လညးေကာငး စစစေရြးခယပါသည။ ထ႔အျပငသကဆငရာ က႑အလက ကၽြမးကငသမားႏငလညး

ျမနမာႏငငႏင ထငးႏငငမားတြင ေတြ႔ဆကာ ဤအစရငခစာေရးသားပႏင ေတြ႔ရခကမားအေၾကာငးက

ေဆြးေႏြးၾကပါသည။

အၾကျပခကမား

ဤအစရငခစာ နဒါနးတြင အၾကျပတငျပခကမားဟသည ေခါငးစဥျဖင လပေဆာငသငသည အရာမားက

ျခငတငျပချပးျဖစပါသည။ ဤအၾကျပတငျပခကမားသည ယခင ၂၀၁၃ခႏစ မတလ တြငထတေဝခေသာ

‘ရပတညရာေပာကဆးျခငး’ [Losing Ground] ၊ ၂၀၁၄ခႏစ ေမလတြင ထတေဝခေသာ ‘ဆငးငျခငး (သ႔)

အသြငကးေျပာငးျခငး ’ [Truce or Transition?] စသည အစရငခစာမားတြင ပါဝငခ ေသာ

အၾကျပတငျပခကမားႏင ၂၀၁၄ခႏစ ႏဝငဘာလတြင ျပလပခသည KHRG ဝနထမးမားအစညးအေဝးတြင

တငျပခၾကေသာ အၾကျပခကမားက စေပါငးေဖာျပထားျခငးျဖစသည။ ဤကသ႔ စစညးတငျပျခငးမျပမ

KHRG ၏ သတငးအခကအလကစစစေရးဝနထမးမားႏင ရြာသားမားအား ေဆြးေႏြးအၾကေပးျခငးလပငနး

လပေဆာငေသာ ဝနထမးမားပါဝငသည ေဆြးေႏြးပြမားတြင အၾကမၾကမေဆြးေႏြးစစစခၾကျပး KHRG ၏

ၫႊနၾကားေရးမးမားႏင အၾကေပးဘတအဖြ ႔ဝငမားမလညး စစစမႈမားျပလပခၾကပါသည။ ထ႔အျပင

ပမေကာငးမြနျပညစေစရန က႑အလက သကဆငရာကၽြမးကငသမား၏ အၾကေပးခကမားကလညး

ထညသြငးခပါသည။

သတငးအရငးအျမစႏင မျငမးခကမား

သတငးအခကအလက ေကာကယစေဆာငးရာ ေဒသမား

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

26

ကၽြမးကငပညာရငမား၏ မတခက

အၾကျပခကမား

သသတငးအရငးအျမစႏင မျငမးခကမား

ဤအစရငခစာတြင ပါဝငေသာသတငးအခကအလက တစခခငးသည ဤအစရငခစာ စေဆာငးျပစစဥ

ကာလတြငး ရြာသားမား တကရကေျပာဆေသာ သကေသခခကမားအေပၚ သ႔မဟတ KHRG ဝနထမးမား

စေဆာငးေဝဖနစစစေရးသားထားေသာ သတငးအခကအလကမားအေပၚ အေျခခထားပါသည။ ပြငလငး

ျမငသာမႈရ ေစရနႏင လအမားဖတရႈအတညျပႏ င ရန ဤအစရငခစာပါ ဥပမာမားအားလ းက

သတငးအရငးအျမစ အမတစဥ (၁၂၆)ချဖင ေအာကေျခမတစတြင ေဖာျပထားပါသည။ ၎တ႔က KHRG ၏

အငတာနကစာမကႏာရ ေနာကဆကတြစာမ(၁)။ ။သတငးအခကအလကမၾကမးမား (Appendix 1: Raw Data) ႏင ေနာကဆကတြစာမ(၂)။ ။ေျမယာသမးဆညးမတတမးစာမ/ေဖာင (Appendix 2: Land Grabbing Form) တြငၾကညရႏငပါသည။ ဤအစရငခစာတြငပါဝငေသာ ဥပမာမားအားလးက ပမထေရာကစြာ

တငျပႏငရန ရြာသားမား၏ သကေသခခကႏင ကြငးဆငးေကာကယထားေသာ သတငးအခကအလက

မရငးမ ေကာကႏတခကမားက တတႏငသမထညသြငးေဖာျပထားပါသည။

သတငးအခကအလက ေကာကယစေဆာငးရာ ေဒသမား

သတငးအခကအလကမားက ပထဝနယေျမေဒသအလက ခြျခားႏငရန KHRG အေနျဖင သတငးရယေသာ

နယေျမေဒသမားက (၇)ခခြထားပါသည။ ၎တ႔မာ သထ၊ ေတာငင၊ ေညာငေလးပင၊ ျမတ-ထားဝယ၊

ဖာပြန၊ ဒးပလာယာ ႏင ဘားအေဒသမားျဖစပါသည။ ဤနယေျမေဒသခနစခက ခရငေဒသမားအျဖစ

ရညၫႊနးထားျပး ဤရညၫႊနးခကမားသည KNU အဖြ႔၊ KNU ႏငဆကစပေသာ ေဒသခအဖြ႔အစညးမားအျပင

KNUႏင ဆကစပမႈမရေသာ ေဒသခအဖြ႔အစညးမားမလညး အသးျပေသာ အသးအႏနးမားျဖစပါသည။

KHRG အေနျဖင အထကပါအတငး ခရငေဒသမားကေခၚဆအသးျပျခငးသည ႏငငေရးပတသကဆကႏြယမႈ

မရပ KHRG စတငဖြ႔စညးခနမစ၍ အသးျပခ႔ေသာအသးအႏနးမားက ဆကလကအသးျပျခငး ျဖစပါသည။

KHRG မ ေတြ႔ဆေမးျမနးေသာရြာသားမား၊ လကတြလပေဆာငေသာ ေဒသခအဖြ႔အစညးမားကလညး

အထကပါအေခၚအေဝၚမားက အသးျပၾကပါသည။

အထကပါအတငး KHRGမအသးျပေသာ ခရငေဒသအေခၚအေဝၚမားသည ျမနမာႏငငေတာအစးရမ

သတမတထားေသာ ေျမပပါနယနမတသတမတခက၏ အေခၚအေဝၚႏငမတညပါ။ သ႔ေသာအထကပါ

ခရငမားသည အစးရမသတမတထားေသာ ျပညနယႏစခႏင တငးေဒသၾကးႏစခ အတြငးတြင ရပါသည။

ဤအစရငခစာပါ ေတာငငခရငသည ကရငျပညနယေျမာကပငးႏင ပခးတငးေဒသၾကးအေရ႕ပ ငး၏

အစတအပငးတစခ႕၊ ေညာငေလးပငခရငသည ပခးတငးေဒသၾကးအေရ႕ပ ငး၏ အစတပငးမားျဖစၾက

ျပးဖာပြန၊ ဘားအ ႏငဒးပလာယာခရငမားသည ကရငျပညနယေျမာကပငး၊ အလယပငးႏင ေတာငပငး

ေဒသမားတြင ပါဝငၾကပါသည။ သထခရငသည မြနျပညနယ ေျမာကပငးႏင ျမတ-ထားဝယခရငသည

တနသၤာရတငးေဒသၾကးတြင ပါဝငပါသည။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

27

ဤအစရငခစာက ႏငငေတာအစးရ၏ နယနမတသတမတခကမားႏငသာ အကၽြမးဝငေသာ အဖြ႔အစညးမား

ႏငေဒသခမားအသးျပေသာ နယနမတသတမတခကမားက အသးျပေသာအဖြ႔အစညးမား အားလးနားလည

သေဘာေပါကႏငရန ေျမပ(၁) တြငနယနမတသတမတခကႏစမးလးက ထညသြငးေဖာျပေပးထားပါသည။

ထ႔အျပင အစရငခစာေရးသားခကမားတြငလညး အလငးသငသလ နယနမတသတမတခက ႏစမးလးက

ေဖာျပထားပါသည။

ကရငရြာမားက အဂၤလပဘာသာျဖင ေရးသားရာတြင ၂၀၁၂ခနစက ေဒသခအဖြ႕မားႏင ႏငငတကာ

အဖြ ႔အစညးမားအပါအဝင အမားသေဘာတညခကျဖင သတမတထားေသာ အသဖလယ နညးျဖင

အဂၤလပစာလးေပါငး အသးအႏနးက အသးျပထားပါသည။7

အအမညနာမမား၊ ေနရာေဒသမားႏင အျခားအေသးစတအခကအလကမားက ဖးကြယထားျခငး

KHRG အေနျဖင ရြာသားမား၏ ေျပာဆခကမား၊ သတငးအခကအလကမားႏင အထးသျဖငရြာသားမား၏

အမညနာမႏင ရြာအမညက ေဖာျပျခငးျဖင ရြာသားမားအတြက အႏရာယရႏငသညဟ ယဆေသာေၾကာင

အမညနာမမားက အတအက မေဖၚျပပအကၡရာစာလးမားျဖငသာ ေဖာျပပါသည။ ဤကသ ႔ အသးျပေသာ

အကၡရာစာလးမားသည အမညနာမအရငးႏင ဆကစပမႈမရပါ။ ထ႔အျပင ဤအစရငခစာတြငအသးျပေသာ

အမညနာမအကၡရာစာလးမားသည ေနာကဆကတြစာမ(၁)။ ။သတငးအခကအလက မၾကမးမား (Appendix 1: Raw Data) ႏင ေနာကဆကတြစာမ(၂)။ ။ေျမယာသမးဆညးမတတမးစာမ/ေဖာင (Appendix 2: Land Grabbing Form) တြင အသးျပေသာအမညနာမအကၡရာစာလးမားႏင လညး ဆကစပမႈမရ ပါ။

အမညနာမမားက က---မ အ--- အထ၊ အကၡရာမားကသးျပး လ႕ဝကေဖာျပပါသည။ ယခလအသးျပသည

အကၡရာမားက ကပနးနညးျဖင အစရငခစာတစအပလးတြင အမညနာမမားက လ႕ဝကအသးျပ

ထားပါသည။ ဤနညးျဖင အမညနာမမားက လ႕ဝကအမညေပးျပး KHRG မတတမးမားတြင

မတသားထားပါသည။ ထ႔ေၾကာငအမညနာမမားလ႕ဝကထားျခငးက သတငးအခကအလကမား မျပညစျခငး

ဟသတမတ၍ မရပါ။ အခ႕ကစၥရပမားတြင ေဒသခရြာသားမားႏင KHRG ဝနထမးမား၏ လျခေရး

အေျခအေနအရ အေသးစတအခကအလကမားက ေဖာျပျခငးမျပပါ။

7 ယငးအသဖလယမႈစနစသည KHRG အသးျပခေသာ ယခငစနစႏင မတသျဖင ေနရာေဒသ ဆငရာ စာလးေပါငးမားမတေၾကာငး သတျပပါ။ အဖြ ႔အစညးမ တညေထာငေနေသာ စနစအား သေဘာတခသည အတငး ခရငႏင ျမ႕နယ အတြက အသးမားသည စာလးေပါငးမားသည အသဖလယမႈ စနစအသစႏင မကကညသည တငေအာင ဆကလကအသးျပမညကလညး သတျပပါ။

အစရငခစာ ျပစရန လြတလပမႈ၊ အတားအဆးမားႏင ဘကလကမႈမား ေရြးခယျခငး

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

28

အမညနာမမား၊ ေနရာေဒသမားႏင အျခားအေသးစတအခကအလကမားက ဖးကြယထားျခငး

အအစရငခစာ ျပစရန လြတလပမႈ၊ အတားအဆးမားႏင ဘကလကမႈမား ေရြးခယျခငး

KHRG သည လကနကကငတပဖြ ႔မားျဖစေသာ တပမေတာ၊ ကရငနယျခားေစာငတပႏင တငးရငးသား

လကနကကငအဖြ႔အစညးမား၏ ထနးခပနယေျမအတြငး သ႔မဟတ နယေျမမားကျဖတေကာ၍ အလပလပ

ေသာလညး မညသညအဖြ႔ႏငမ ဆကစပမႈမရပါ။ KHRG ကြငးဆငးလပသားအေနျဖင တပမေတာစစေၾကာငး

ႏင နးကပေသာ ကားလမးမမားက ျဖတသနးရာတြငလညးေကာငး၊ ေျမျမပမငးရသညဟ ယဆရေသာ

ေနရာမားက ျဖတသနးရာတြငလညးေကာငး ေကအနအယလေအ တပဖြ႔၏ အကအညကရယပါသည။ အျခား

တပဖြ ႔မားမာမ KHRG အဖြ႔က အကအညမေပးလေပ။ တပမေတာ၊ ကရငနယျခားေစာငတပႏင ကရင

အမးသားအကးျပ တပမေတာတပဖြ႔မားသည KHRG လပငနးမားအတြက အဓကအတားအဆးျဖစပါသည။

လ႔အခြငအေရး အလြသးစားမႈအေၾကာငး သတငးရယစေဆာငးသ ေဒသခကြငးဆငး လပသားမားသည

၎တ ႔လပရပက လ႔အခြင ေရးခ းေဖာကကးလြနသ လကနကကငမားသရ လင ဖမးဆးႏ ပစက

ခရႏငသညက သရေသာလညး အမားအတြက ကယကးစြန႔ လပကငၾကပါသည။

အထကပါ အတားအဆးအေႏာငအယကမားေၾကာင သတငးအခကအလကစေဆာငးရယေသာ ေဒသခ

ရြာသားမားသည ၎တ႔၏လျခေရးအတြက အာဏာပငမားထျပနလည သတငးမေပးသမားကသာ ေတြ႔ဆ

ေမးျမနးမႈမား ျပလပႏငပါသည။ သ႔ေသာ ေတာေတာငတြငး ပနးေအာငးေနသမားအားလးကမ လြတလပစြာ

ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမား ျပလပႏငပါသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ ၎တ႔သည ျပနာ ျဖစေပၚလာပါက

ထြကေျပးတမးေရာငၾကမညျဖစပါသည။ အခ႕ေဒသမားတြင လျခေရးအေျခအေနအရ ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈမား

က လြတလပစြာလပက င၍ မရႏ ငပါ။ KHRG ဝနထမးမား၏ လပေဆာငမႈမားက သတငးေပး

တငၾကားလသမားသည တပမေတာက အေကာငးျမငသမားျဖစျပး ႏငငေတာအစးရႏင ပဋပကၡျဖစေနေသာ

တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႔မား၏ လပရပက အဆးျမငေဝဖနသမားပင ျဖစၾကပါသည။

အထကပါကန႔သတခကမားေၾကာင KHRGသည အတကအခ တငးရငးသားလကနကကငမား၏ လပရပမား

အားလးကလညးေကာငး ႏငငေတာအစးရ၏ အျပသေဘာေဆာငေသာ လပရပမားက လညးေကာငး

ေရးသားတငျပႏငျခငးမရပါ။ ထ႔ေၾကာင ဤအစရငခစာတြင သတငးအခကအလကေကာကယျခငး မျပေသာ

ေနရာေဒသမားမ ေျမယာႏင ပတသကေသာ အစးရအဖြ ႔မား၏ လပေဆာငခကမားကေဝဖနသးသပ

တငျပျခငးမားမျပလပပါ။ ဤအစရငခစာတြင ရြာသားမားက ၎တ႔အေတြ႔အၾကအရ တငျပလာေသာ

အေၾကာငးအရာမားကသာ အဓကထား တငျပထားျခငးျဖစျပး ထရရထားေသာသတငးအခကအလကမားက

ေဝဖနသးသပ တငျပထားျခငးျဖစပါသည။

သ႔ေသာ အထကပါကန႔သတခကမားသည တပမေတာႏင အျခားေသာအဖြ႔မား၏လပရပမားက တငျပ

ထားေသာ KHRG၏ သတငးအခကအလကမား စစမနမႈက မထခကေစႏငေၾကာငးက အသအမတျပရန

လအပပါသည။ KHRGမ ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈျပလပခရသမားသည မမတ႔၏ ကယပငခစားမႈမားအေပၚလက၍

ဘကလကခ႕ထြငေျပာၾကားေျဖဆမႈမား ျပလပႏငပါသည။ ထ႔ေၾကာင အထကတြငေဖာျပထားသည စစစျခငး

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

29

နညးလမးမားတြင ဘကလကမႈမားမပါဝငႏငရန ျပလပထားပါသည။ ထ႔အျပငအစရငခစာျပစစဥကာလတြင

သာမက လြနခေသာ၂၂ႏစအတြငး အစဥတစကစေဆာငးရယခေသာ သတငးအခကအလကမားစြာသည

လညး သတငးအခကအလက၏ မနကနမႈမရျခငးဆသည စးရမမႈကလညးေလာ႔ခႏငပါသည။ ေနာကဆး

အေနျဖငသတငး အခကအလကမားတြငပါဝငမႈမရေသာအရာမားအတြက အေျဖရာႏငရန ေနာကထပ

သတငးမား ထပမစေဆာငးရယရန လအပပါသည။

လကရျမနမာႏငငေရး အေျခအေန

ဒမကေရစသ႔ အကးအေျပာငး

ျပျပငေျပာငးလမႈလပငနးစဥမား ေႏာငေႏးျခငးႏင ေနာကျပနသြားျခငး

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

30

လလကရျမနမာႏငငေရး အေျခအေန

ဒမကေရစသ႔ အကးအေျပာငး

၂၀၁၁ခႏစတြင ျမနမာႏငင၌ စစအစးရမ အရပသားတစပငးအစးရထသ႔ အာဏာလႊေျပာငးေပးချပး ႏငငေရး၊

စးပြားေရး ျပျပငေျပာငးလျခငးစသညလပငနးစဥမားက စတငလပေဆာငလာပါသည။ ထအခနမစ၍ သမၼတ

ဥးသနးစန ဥးေဆာငေသာအစးရအဖြ႔သစသည ႏငငေရးအကဥးသားမားလႊတေပးျခငး၊ စာအပထတေဝမႈ

မျပလပမ ဆငဆာတငရေသာဥပေဒက ဖကသမးေပးျခငး အပါအဝင သတငးမဒယာဥပေဒမား ေလာ႔ေပါ

ေပးျခငး၊ လကနကကငအဖြ႔မားႏင ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးျခငး၊ ျမနမာႏငငလ႔အခြငအေရး ေကာမရငဖြ ႔စညးေပးျပး

ႏငငတကာအား လ႔အခြင အေရးႏင ပတသက၍ ေစာငၾကညခြင ေပးမညဟ ကတေပးျခငး စသညတ ႔က

လပေဆာငခပါသည။8 ဤကသ႔ျပျပငေျပာငးလမႈမားက လပေဆာငချခငးေၾကာင ႏငငတကာ အသငးအ၀ငး

မားက ျမနမာႏ ငငအေပၚ ထားရ ေသာ ပတဆ ႔မႈမားက ေျဖေလာ႔ေပးခ ၾကပါသည။9 ႏ ငငတကာ

ေငြေၾကးအဖြ ႔ ျဖစေသာ ကမၻာဘဏသညလညး ျမနမာႏ ငငေရးအေျပာငးအလက စတဝငစားခ ျပ း

ဤကသ ႔မတခကခခ ပါသည။ ‘‘ျမနမာႏ ငငဟာ အခဆ ရင အေျပာငးအလသ းခလမးေၾကာငးေပၚ

ေရာကရေနပါတယ။ အာဏာရငစစအစးရစနစမ ဒမကေရစအစးရသ႔၊ ဗဟကခပကငတ စးပြားေရးစနစကေန

ေစးကြကစးပြားေရးစနစသ ႔၊ နယစပေဒသမာ အႏစ(၆၀) ပဋပကၡျဖစပြားရာကေန ျငမးခမးေရးသ ႔ စတ

အေျပာငးအလေတြကလပေဆာငေနပါတယ။’’10 ျမနမာႏငငအေနျဖင ႏငငတကာအသကအဝနးသ ႔

ဝငေရာကလာေသာအခါ ႏငငျခားစးပြားေရးလပငနးမားက ႏငင၏ၾကြယဝေသာသဘာ၀သယဇာတမားႏင

ဖြ ႔ ျဖ းတ းတကလာႏ ငေသာ စးပြားေရးလပငနးအေပၚ ရငးႏ း ျမ ပႏ ရန ရရ လာေသာအခြင အေရးက

ဖမးဆပလၾကပါသည။

ျပျပငေျပာငးလမႈလပငနးစဥမား ေႏာငေႏးျခငးႏင ေနာကျပနသြားျခငး

ျမနမာႏငင၏ ျပျပငေျပာငးလမႈလပငနးစဥသည အစဥးပ ငး၌ အေကာငးဘကသ ႔ ဥးတညခေသာလညး

ေနာကပငးတြင ရပတန႔သြားျပး အခ႕အေျခအေနတြင ေနာကျပနလည ေနေၾကာငး ေတြ႔ရ ရပါသည။

ႏငငေတာအစးရအေနႏင လ႔အခြငအေရးအလြသးစားမႈမား ေျဖရငးရနအတြက လပေဆာငရမညျဖစေသာ

8 ႏငငေရးအကဥးသားလႊတေပးျခငးႏင ပတသက၍ Human Rights Watch ၏ ဇနနဝါရလ ၁၃ရက ၂၀၁၂ခထတ "Burma: Political Prisoners Released" တြငၾကညရႈႏင၊ စာနယဇငးလြတလပခြငႏငပတသက၍ Freedom House ၏ "Freedom of the Press: Burma" တြငၾကညရႈႏင၊ တစႏငငလးအပစအခတရပစေရးႏငပတသက၍ DVB၏ ႏဝငဘာ ၂၇ရက ၂၀၁၃ ထတ "Ethnic Rebels discuss nationwide ceasefire in Chiang Mai" တြငၾကညရႈႏင၊ ျမနမာႏငငလ႔အခြငအေရးေကာမရငအေၾကာငး က "Myanmar National Human Rights Commission" အငတာနကစာမကႏာတြင ၾကညရႈႏင၊ ႏငငတကာအား ဂတကဝတျပျခငးက Burma’s Promise: President Thein Sein’s 11 Commitments to Obama. တြငၾကညရႈႏငပါသည။ 9 အေမရကနႏင ဩစေၾတးလအစးရတ ႔သည ၂၀၁၂ခ ဇလငလတြင ျမနမာႏငငအေပၚ ပတဆ ႔ထားျခငးမားက ေျဖေလာ႔ေပးချပး ဥေရာပသမဂၢသညလညး ၎တ႔၏ပတဆ႔ထားမႈမားက ဆငးငခပါသည။ 10 World Bank Agriculture Support Project, Project Information Document, Concept Stage, Report No. PID2158, p.1

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

31

ႏငငသားမား၏ အခြငအေရးမားအား အကာအကြယေပးျခငး လပရပကလပေဆာငႏငျခငးမရပါ။11 လကရ

အစးရသည ဗဟမခပကငသညစနစက ဆကလကကငသးလကရျပး အဓကကေသာ ရာထးေနရာမား

ကလညး စစဗလမားႏင အျငမးစားစစဗလမားကသာ ခပကငထားၾကပါသည။ ၂၀၀၈ ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒ

တြငလညး လႊတေတာတြင တပမေတာသား၂၅% ပါဝငရန ေရးဆြထားျခငးေၾကာင လႊတေတာမား

ဖြ႔စညးျခငးျဖင စစမနေသာျပျပငေျပာငးလမႈက မရရႏငေၾကာငးေတြ႔ျမငရေပမည။12 ႏငငေရးအကဥးသားမား

အေျမာကအမား လႊတေပးခ ေသာလည း ၂၀၁၃ခႏ စ က န ပ င းတြင အစ းရအားေဝဖနေသာ

စာနယဇငးသမားမားက ဖမးဆးခပေႏာငျခငးေၾကာင ႏငငေရးအကဥးသားဥးေရ ျပနလညမားျပား

လာခပါသည။13 မၾကာမက ရခငျပညနယတြငျဖစပြားခေသာ လမးေရးပဋပကၡအတြငး လနညးစ ရဟငဂာမား

အေပၚဖႏပချခငး၊14 ဆႏၵျပေကာငးသားမားအား အၾကမးဖကျဖခြျခငး15 စသညအခကမားေၾကာင အစးရ

အေနျဖင လ႔အခြငအေရးမတတမးေကာငး ရရရနလပေဆာငေနသည အေပၚ ေမးခြနးထတရန ျဖစလာခ

ပါသည။ ၂၀၁၅ခႏစ ေရြးေကာကပြနးကပလာသညႏင အမ ျမနမာအစးရသည၎၏ ျပျပငေျပာငးလမႈ

လပငနးမားအေပၚ ရးသားမႈရ၊မရဆသညကေမးခြနး ထတလာၾကပါသည။

ျျမနမာႏငငရ ေျမယာႏင ေျမယာသမးဆညးမႈအေျခအေန

ျမနမာႏငငတြင သဘာဝသယဇာတေပါၾကြယဝမႈေၾကာငလညးေကာငး၊ ရာစႏစႏငခ၍ ႏငငတစဝမးတြငျဖစ

ေပၚေနေသာ ပဋပကၡမားေၾကာငလညးေကာငး လကရျမနမာသမငးတြင ေျမယာသမးဆညးမႈမားျဖစေပၚ

ေနသညက ေတြ႔ရရေပမည။16 ျမနမာႏငငေရး ျပျပငေျပာငးလမႈအသစမားျပလပရာတြင ျမနမာႏငင၏

11 Burma Partnership and Equality Myanmar, အဖြ႔မား၏ “Burma: All the President's Men” September 25th 2014. တြငဖတရႈႏင။ 12 Banyan ၏ “What is wrong with Myanmar’s constitution?” The Economist March 4th 2014.ဖတရႈႏင။ 13 Assistance Association for Political Prisoners (Burma) ၏ “Even Though I am Free I am Not: The Need for the campaign in 2015” January 4th 2015. တြငၾကညရႈႏင။ 14 ျမနမာႏငငအေနာကပ ငး ရခငျပညနယတြင အဓကေနထငေသာ ရဟငဂာမြတစလငလနညးစမားသည ျမနမာအစးရႏင လမားစဗဒၶဘာသာဝငမား၏ ခြျခားမႈႏငဖႏပမႈကခရၾကပါသည။ ၂၀၁၂ခႏစ ဇြနလတြင ျဖစပြားခေသာ လမေရးပဋပကၡေၾကာင ရဟငဂာ ၂၈၀ဥး ေသဆးခရျပး လဥးေရေပါငး ၁၄၀၀၀၀ေကာသည ျမနမာႏငငအတြငးႏင ဘဂၤလားေဒရႏငငရ ဒကၡသညစခနး မားတြင ခလႈေနၾကရပါသည။ ျမနမာအစးရအေနျဖင ရဟငဂာမားအတြက အကအညမားစြာလပေဆာငေပးျခငးမရပါ။ အစးရ အေနျဖင ရဟငဂာတငးရငးသားဆသညမာ ျမနမာႏငငတြင မရေၾကာငးျငငးဆေလရျပး ၎တ႔ကႏငငသားျပခြင မေပးေပ။ ၂၀၁၅ခႏစ ေဖေဖာဝါရလတြင လကရအစးရသည White card ကငေဆာငထားသမားအား မေပးခြင က ျပနလညရတ သမးခပါသည။ ဤအေၾကာငးအရာမားက အငတာနကစာမကႏာ Myanmar Revokes Rohingya Voting Rights after Protests,” BBC, February 11th 2015; “UN Chief to Myanmar: Settle Rohingya Status Question တြငၾကညရႈႏငပါသည။ 15 အမးသားပညာေရးဥပေဒက ဆန႔ကငဆႏၵျပၾကေသာ ေကာငးသားမားသည ၂၀၁၅ခမတလဆႏၵျပမႈတြင အၾကမးဖက တကခကမႈခခ ရပါသည။ ဧျပလ၂၃ရက ၂၀၁၄ခႏစ မစ၍ ဖမးဆးထနးသမးခရျပး အမႈရငဆငေနရေသာ ေကာငးသား၇၀ခန ႔ ရပါသည။ Gemunu Amarasinghe “Myanmar Police Crack Down on Protesters for Third Day” March 6th 2015; Yen Snaig, “Court Transfers Students’ Case, 4 Face Extra Charges in Rangoon,” The Irrawaddy, April 23rd 2015. စသည ေဆာငးပါးမားတြင ဖတရႈႏငပါသည။ 16 ျမနမာႏငငအေရ႔ေတာငဘကတြင ၁၉၉၂မစတင၍ ျဖစပြားခေသာေျမယာသမးဆညးမႈမားအေၾကာငးက သလပါက “Land Confiscation,” KHRG, accessed on: April 26th 2015; for reports of widespread land confiscation in Myanmar by the

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

32

ျမနမာႏငငရ ေျမယာႏင ေျမယာသမးဆညးမႈအေျခအေန

ဖြ ႔ ျဖးေရးလမးေၾကာငးမားအေပၚ မားစြာထခကႏ ငေသာ တငးျပညတစဝမးျဖစေပၚေနသည ေျမယာ

သမးဆညးမႈျပနာမားက ဥးစားေပးေျဖရငးရနလအပပါသည။ ျမနမာႏငငသည ကမၻာအဆငးရဆး ႏငင

မားတြင တစခအပါအဝငျဖစျပး17 ထကသ႔ဆငးရရျခငးတြင ေျမယာသမးဆညးမႈျပနာသညလညး အဓက

အေၾကာငးရငး တစရပအေနျဖစပါဝငေနပါသည။18 ျမနမာသဘာဝပတဝနးကငထနးသမးေရးအဖြ ႔ (BEWG)

သည လြနခေသာေလးႏစက ေအာကပါအတငးမတခကခခပါသည။ ‘‘အားလးကျခၾကညရင ျမနမာႏငငမာ

ႏငငေရးန႔ယဥတ စးပြားေရး လပငနးလမးေၾကာငး၂မးပ ရပါတယ။ တစခက ျမနမာစးပြားေရးလပငနးရငမား

အတြက ေျမယာန႔သဘာဝသယဇာတထတလပေရးလပငနးမားမာ ရငးႏးျမပႏခြငရလာျခငးန႔ ေနာကတစခ

ကေတာ ႏငငေတာအစးရန ႔ႏငငျခားအစးရမား၊ ႏငငျခားစးပြားေရးကမၸဏမား အၾကားစာခပခပဆျပး

သဘာဝသယဇာတမား တးေဖာထတလပျခငးတ႔ပျဖစပါတယ။’’19 အထကပါ စးပြားေရးလမးေၾကာငးမားသည

၂၀၁၂ခႏစမ စတငျပးယခအခနထ ျဖစေပၚလကရပါသည။

အထကပါအတငး စးပြားေရးလပငနးရငမား၊ ကမၸဏမားႏင အစးရအဖြ႔ဝငမားအတြကသာ အကးအျမတ

ရရ ေစေသာ စးပြားေရးလမးေၾကာငးမားသည ေကးလကေနျပညသႏင ဆငးရသားျပညသမားအေပၚ

နညးလမးေပါငးစျဖင လြနစြာထခကေစပါသည။ ပထမဥးစြာတငျပရမညဆလင ေျမယာထြနယကစကပး

ပငဆငခြငႏင ပတသကေသာ ျမနမာေျမယာဥပေဒမားသည ႏငငတကာမသတမတထားေသာ ေျမယာဥပေဒ၊

ကငထးမားႏင ႏ ငးယဥလင မားစြာအားနညးခကရျပး လယသမားမားအတြက အကာအကြယေပးမႈ

လြနစြာနညးပါးပါသည။20 ဒတယအေနႏငတငျပရမညဆလင အစးရဌာနမားအတြငး အျမစတြယေနေသာ

အကငပကျခစားမႈမားကလညး ေျမယာပငဆငခြငမတပတငေရးကစၥမားက ေႏာငေႏးၾကန႔ၾကာေစပါသည။21

အကငပကျခစားမႈဟဆရာတြင လကနကကငအဖြ ႔မားႏင ပဂၢလကလပငနးရငပးေပါငးျပး မလအသးျပသ

မားက ေလာေၾကးေငြအနညးငယ သ ႔မဟတ လ းဝမေပးပ စမကနးမားအတြက ေျမယာမားက

Tatmadaw, see: Human Rights Foundation of Monland (HURFORM), Yearning to Be Heard, 2015, p.32; Burma Partnership, “Rampant Land Confiscation Requires Further Attention and Action from Parliamentary Committee,” March 2013. တြငဖတရႈႏငသည။ 17 “About Myanmar,” United Nations Development Program, accessed on: April 26th 2015. 18 Asian Legal Resource Centre, “Myanmar: Myanmar at Risk of Land-Grabbing Epidemic,” 20th Session of the Human Rights Council, Agenda Item 4, General Debate, June 6, 2012, p. 1-3. 19 BEWG, Burma’s Environment: People, Problems, Policies, 2011, p. 43. 20 ျပညတြငးဥပေဒမားျဖစေသာ ေျမလႊတေျမရငးမား စမခန႔ခြျခငးဥပေဒမားႏင လယယာေျမဥပေဒမားသည ႏငငတကာစႏနးမား သ႔မဟတ ကငထးမားျဖစေသာ‘The Voluntary Guidelines on the Responsible Governance of Tenure of Land, Fisheries and Forests in the Context of National Food Security. ႏင ကကညျခငးမရေၾကာငး ျပငးထနစြာေဝဖနခရပါသည။ အစးရမ လကရေရးဆြေနေသာ ေျမယာအသးခမႈမဝါဒသညလညး ႏငငတကာစႏနးမားႏင မကကညေၾကာငးေဝဖနခေနရပါသည။ ပမသလပါက Section VI: Legal Context; for additional analysis, see, for example: Transnational Institute (TNI), “Access Denied,” 2012; TNI, “The Challenge of Democratic and Inclusive Land Policy Making in Myanmar,” February 2015. တြငၾကညရႈႏင။ 21 “Corruption Perceptions Index 2014: Results,” Transparency International, accessed on: April 26th 2015. တြငၾကညရႈႏင။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

33

သမးဆညးျခငးမားလညးပါဝငပါသည။22 ထ႔အျပင စးပြားေရးလမးေၾကာငး ဖြငေပးလကျခငးသညလညး

ႏငငျခားအရငးအႏးမား ဝငလာေစကာ ေျမယာေစးႏႈနးမားက ျမငတကေစေသာေၾကာင ေကးလကေန

ဆငးရသားျပညသမားအတြက ေျမယာပငဆငခြင ပမ နညးပါးလာေစပါသည။23 ေနာကဆးအေနႏင

တငျပရမညဆလင အထးသျဖင ျမနမာႏ ငင အေရ႕ေတာငဘကရ ကရငေဒသမားတြင ၂၀၁၂ခႏစ

ပဏာမအပစအခတရပစေရး သေဘာတညခက ရရလာေသာအခန၌ ေျမယာျပနာမားက မေျဖရငးပ

ယခငကတကပြ မားေၾကာင လကလမးမျခငးမရေသာေနရာေဒသမားရ ေျမယာမားက လကလမးမလာျပး

သမးဆညးမႈမား ပမျပလပလာပါသည။24

အထကပါအေၾကာငးအခကမးစေၾကာင စမကနးၾကးမားအတြက ေျမယာသမးဆညးမႈမားျပားလာျပး ေျမယာ

သမးဆညးသႏင သမးဆညးခရသမားအၾကား ပဋပကၡမားျဖစေပၚလာကာ အခ႕ပဋပကၡမားမာ ျပညတြငး၊

ျပညပ၏စတဝငစားမႈကပင ရရေစပါသည။25 ေျမယာသမးဆညးခရေသာေၾကာင ဆႏၵေဖာထတေသာသမား

သည အစးရ၏ ဖႏပမႈကခၾကရျပး အခ႕ေသာသမားသည ျငမးခမးစြာဆႏၵထတေဖာမႈျဖင ေထာငဒဏခမတ

ခခ ရပါသည။26 ျမနမာႏ ငငအလယပ ငးရ လကပေတာငးေတာငအေရးတြင ရတပဖြ ႔မ ျငမးခမးစြာ

ဆႏၵေဖာထတေနေသာလကနကမျပညသမားက မးစနးဓာတပါဝငေသာ မးေလာငဗ းမားျဖင ပစခတ

တကခကခပါသည။27 ျမနမာႏငင၏ လဥးေရ၇၀%သည ေကးလကေနျပညသမားျဖစၾကျပး စကပးေရးက

အဓကထားလပကငၾကသမား ျဖစၾကပါသည။ ထေကးလကေနျပညသ ၂၉%သည ဆငးရမြေတသမား

ျဖစၾကပါသည။ ထ႔ေၾကာင လကရအရပသား အစးရအေနျဖင ၎တ႔၏ ျပျပငေျပာငးလမႈလပငနးေအာငျမငရန

ေကးလကေန ဆငးရသားအလပသမားမားအေရးက အဓကအခကအေနႏင ထညသြငးစဥးစားသငေပ

သည။28

22 Thin Lei Win “Despite Ceasefire, Army Seizes Land and Tortures Citizens in Southeast Myanmar – Report” Thomson Reuters Foundation, May 14th 2014 တြငၾကညရႈႏင။ 23 Human Rights Foundation of Monland (URFORM), Yearning to Be Heard, 2015, p. 20. 24 ၂၀၁၂ခႏစ ပဏာမအပစအခတရပစေရးသေဘာတညခကႏင တစႏ င ငလ းအတ င းအတာျဖင ျင မ းခမ းေရး သေဘာတညခကသ႕ဥးတညေသာဖြ ႔ျဖးတးတကမႈမားႏငပတသကေသာစစစေ၀ဖနပငးျခားမႈမားႏင ဆငသည အေၾကာငးအရာ အျပညအစက ပမသလပါက Section V: Land Confiscation within the Context of Peace and Conflict in Southeast Myanmar. တြငၾကညရႈႏငပါသည။ 25 TNI, “The Challenge of Democratic and Inclusive Land Policy Making in Myanmar,” February 2015, p. 23-24; for an in depth case study of one such project, see: Dawei Development Association (DDA), Voices from the Ground: Concerns over the Dawei Special Economic Zone and Related Projects, September 2014. တြငၾကညရႈႏငပါသည။ 26 ဥပမာအေနျဖင ၂၀၁၄ခႏစ ေမလတြင မႏေလးတငးေဒသၾကး၌ ျငမးခမးစြာထြနတးတကပြဝငခေသာ လယသမား၁၄ဥးအား ၂၀၁၄ခ ဩဂတလ ၁၉ရကေန႔တြင ေထာငဒဏ၄လမ၈လထ ခမတခပါသည။ ပမသလပါက AAPP, “Monthly Chronology for August,” August 2014; see also: Paing Soe, "Farmers Sentenced 8 Months for Plough Protest,” DVB, August 20th 2014. 27 Justice Trust ႏင ျမနမာေရ႕ေနမားကြနယက အဖြ႔မား၏ ပးေပါငးစစမးမႈ တြငမးစနးသးထားေၾကာငး အတညျပထားပါသည။ Lawyers Network and Justice Trust, “Report of Evidence Regarding Controversies at Letpaduang Hill Copper Mine Project,” February 2013. 28 TNI, “The Challenge of Democratic and Inclusive Land Policy Making in Myanmar,” February 2015, p. 17.

II. ေျမယာ အသးျပပ

[က]. အေျခခအေဆာကအအ

ေဆာကလပျခငး

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

34

အဓကေတြ႔႔ရခကမား

အေျခခအေဆာကအအ စမကနးမားေၾကာင

ျဖစေပၚခေသာ ေျမယာသမးဆညးမႈ (၆၈)ခ

အေၾကာငး ေရးသားထားေသာ အစရငခစာ

(၅၆)ခက KHRG မ ရရပါသည။

ရြာသားမား၏ ေျပာဆသကေသခခကမားတြင လမးေဖာကလပျခငး၊ ေရအားလပစစ စမ ကနးႏင တတားေဖာကလပ ျခငးစမကနး အေၾကာငးမား အမားဆး ပါဝငပါသည။

ရြာသားမားက ဤစမကနးမားေၾကာင ေျမယာ သမးဆညးျခငးခရျပး စားဝတေနေရး ျပ နာမား ျဖစေပၚေစသညက ေဖာျပ ၾကပါသည။ အဘယေၾကာင ဆ ေသာ ရ ြာသားမ ား၏ ေျမယာမားသည ဆညေျမာငးမားေၾကာင ေရလႊမးမးခရျပး၊ ေဆာကလပေရး လပငနး ေၾကာင ပကစးရပါသည။

အစရငခစာ (၆)ခတြငသာ ေလာေၾကးေငြ အေၾကာငးက ေဖာျပျပး (၁၁)ခတြင ၎တ႔၏ ေျမယာ သမးဆညးမႈမခရမ ေခၚယ ေတြ႔ဆ ခသည အေၾကာငးက ေဖာျပထားပါသည။

၂၀၁၁ - ၂၀၁၂ခနစမားႏင ႏငးယဥလင KHRG အေနျဖင လမးေဖာကလပျခငးေၾကာင ျ ဖစ ေပ ၚခ ေသာ ေ ျ မယာသ မ းဆည း မ ႈ အေၾကာငး ပါဝငေသာ အစရင ခစာမားက ပမလကခရရ လာပါသည။

II. ေျမယာ အသးျပပ

[က]. အေျခခအေဆာကအအ

ေဆာကလပျခငး

၂၀၁၂ခ ႏ စ ဒ ဇင ဘာလမ ၂၀၁၅ခ ႏ စ

ဇနနဝါရလထ အေျခခ အေဆာကအအ စမကနး

ေၾကာင ျဖစပြားခေသာ ေျမယာသမးဆညးမႈႏင

သကဆ င ေသာ အေသးစတေဖၚျပထားသည

အစရငခစာ (၅၆)ခက KHRGမ လကခ ရရ ခ

ပါသည။ ဤအေျခခအေဆာကအအ မားမ ာ

လမးေဖာကလပျခငး၊ တတားေဆာကလပျခငး၊

ဆညေျမာင းတာတမတညေဆာက ျခင းႏ င

အျခားေဒသတြငးဖြ ႔ ျဖးေရး လပငနးစမကနးမား

လပ ေဆာင ျ ခင း စသညတ ႔ ပ ါဝင ပ ါသည ။

ဤအစရငခစာ (၅၆)ခတြင ျမနမာႏငငအေရ႕

ေတာငပ င းရ KHRGမ ကြင းဆင းေလလာမႈ

ျပ လပ ေသာ နယေျမေဒသ ခနစ ခ အနက

ေျခာက ခ တ ြင ျ ဖစ ေပၚခ ေသာ အထကပ ါ

စမကနးမားေၾကာင ေျမယာသမးဆညးမႈ (၆၈)ခ

အေၾကာငးက အေသးစတေဖာျပထားပါသည။29

ရြာသား မား၏ သကေသခေျပာဆ ခကအရ

လမးေဖာကလပ ျခင းေၾကာင ျဖစ ေပၚေသာ

ေျမယာသမးဆညးမႈသည အမားဆးျဖစပါသည။ ဤလမးေဖာကလပျခငး စမကနးမားက ႏငငေတာ

အစ းရမ အဓကတာဝနယ လပေဆာင ျခငး ျဖစပါသည။ ဤစမကနးမားေၾကာင ရြာသားမား၏

စကပးေျမမား ပကစးၾကရျပး ရြာသားမား၏ စားဝတေနေရးက ထခကေစပါသည။

29 သထခရ င အတြက source #63၊ ေတာငငခရ င အတြက source #8၊ ေညာငေလးပင ခရငအတြက source #105၊ ဖာပြနခရငအတြက source # 76၊ ဒးပလာယာခရင အတြက source #57၊ ဘားအခရင အတြက source #11 တ႔တြင အေသးစတ ၾကညရႈႏငပါသည။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

35

၁၁။ ေျမယာသမးဆညးမႈ ျဖစေပၚေသာအၾကမ ႏင ကးလြနသမား

အထကပါ အေျခခအေဆာကအအစမကနးမားႏင ပတသကေသာအစရငခစာ ၅၆ခတြင ျမနမာႏ ငင

အစးရက တကရကပါဝငပတသကသအျဖစ ရြာသားမားေျဖဆခေသာေမးခြနး(၃၉)ခတြင ေတြ႔ရရပါသည။30

အျခားပါဝငပတသကသမားမာ ျပညတြငးစးပြားေရးလပငနးစမား၊31 ကရငနယျခားေစာင တပမား၊32

ခမးသာေသာပဂၢလကလပငနးရငမား33 ျဖစၾကပါသည။ ဤစမကနးမား၏ ေနာကဆကတြဆးကးမားတြင

ရြာသားမား စားဝတေနေရးအခကအခမား ေတြ႔ၾကရျခငးသည အဓကဆးကးျဖစပါသည။ အဘယေၾကာင

ဆေသာ ေဆာကလပေရးလပငနးေၾကာင ရြာသားမားသည မမတ႔စကပးေျမမားသ ႔ မသြားေရာကႏငျခငး၊

ဆညေဆာကလပျခငးေၾကာင စကပးေျမမားေရလြမးမးခရျခငး စသညတ႔ေၾကာင ျဖစပါသည။

အေျခခအေဆာကအအ စမကနးမားအတြက ေျမယာသမးဆညးေသာအခါ ေလာေၾကးေငြေပးျခငးမရသည

သာမက ၾကတငေခၚယေဆြးေႏြးအသေပးျခငးလညးမရပါဟ KHRG ကြငးဆငးလပသားမားမ ေရးသား

တငျပလာပါသည။ အစရငခစာ (၅၆)ခတြင (၆)ခ၌သာ ေလာေၾကးေငြေပးေၾကာငးေဖာျပထားျပး (၁၁)ခ၌

ေျမယာသမးဆညးမႈမျပမ ၾကတငေခၚယေတြ႔ဆသည အေၾကာငးကေဖာျပပါသည။ ေလာေၾကးေငြႏင

ပတသက၍ အစရငခစာအမားစ၌ ရြာသားမားသည သမးဆညးခရေသာ၎တ ႔၏ ေျမယာအတြက

ေလာေၾကးေငြလးဝမရရၾကေၾကာငးႏင ရရေသာရြာသားမားသညလညး အမနတကယရရသင၍ ထကတန

သည ပမာဏတနဖ းအတငးမရရ ပအနညး ငယသာရရ ၾကပါသည။34 ထ ႔ ျပငအခ ႕အေျခအေနတြင

ရြာသားမားသည ေလာေၾကးေငြရရၾကမညဟ ဂတကဝတရရေသာလညး အမနတကယရရျခငးမရေသးပါ။35

၂။ စမကနးအမးအစားခြမား

{က} လမးေဖာကလပျခငး အထကပါ အေျခခအေဆာကအအ စမကနးမားႏင ပတသကေသာ အစရငခစာ(၅၆)ခတြင (၃၁)ခသည

လမးေဖာကလပျခငးစမကနးေၾကာင ျဖစေပၚေသာ ေျမယာသမးဆညးမႈမားအေၾကာငးက ေဖာျပထားပါသည။

ဤကသ ႔ေျမယာသမးဆညးမႈမားသည သထ36၊ ဖာပြန37၊ ဒးပလာယာ38 ႏင ဘားအ39 ခရင မားတြင

ျဖစေပၚခပါသည။ လမးေဖာကလပျခငးႏငပတသက၍ တငျပထားေသာအစရငခစာ (၃၁)ခတြင (၁၅)ခ၌ 30 ဥပမာက source #52 တြငၾကညရႏင။ 31 ဥပမာက source #103 တြငၾကညရႏင။ 32 ဥပမာက source #39 တြငၾကညရႏင။ 33 ဥပမာက source #42 တြငၾကညရႏင။ 34 ဥပမာက sources #52; #48; #47 တြငၾကညရႏင။ 35 ဥပမာက source #11 တြငၾကညရႏင။ 36 ဥပမာက source #63 တြငၾကညရႏင။ 37 ဥပမာက source #74 တြငၾကညရႏင။ 38 ဥပမာက source #82 တြငၾကညရႏင။ 39 ဥပမာက source #97 တြငၾကညရႏင။

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

36

၁။ ေျမယာသမးဆညးမႈ ျဖစေပၚေသာအၾကမ ႏင ကးလြနသမား

၂။ စမကနးအမးအစားခြမား

{က} လမးေဖာကလပျခငး

ႏငငေတာအစးရအရာရမား ပါဝငပတသကမႈကေဖာျပထားျပး40 (၁၁)ခ၌ ျပညတြငးပဂၢလကကမၸဏမား41

ပါဝငပတသကမႈရေၾကာငးက ေဖာျပထားပါသည။ အစရငခစာ (၁)ခတြငမ ကရငနယျခားေစာငတပ အမတ

၁၀၁၃ 42 ၏ ပါဝငမႈကေဖာျပထားျပး (၄)ခတြငမ ပါဝငပတသကသမားက မသရေၾကာငးေဖာျပထားပါသည။43

လမးေဖာကလပျခငးေၾကာင ရြာသားမား အဓကခစားရေသာ ဆးကးမားမာ စကခငးမားပကစးျခငး၊

သဘာဝပတဝနးကငထခကပကစးျခငးႏင ေနအမမားဆးရးရျခငး စသည ဆးကးမားျဖစပါသည။

ဒးပလာယာခရ င က---ေကးရြာတြင ျပညတြငးကမၸဏတစခ၏ လမးေဖာကလပျခငးေၾကာင ရြာသားမား

ပ ငဆ ငေသာေျမယာႏင စ ကပ းပငမား ဥပမာအားျဖင ကြမးသးပင၊ သရကပငႏင ဒးရငးပငမား

ပကစးဆးရႈးရပါသည။44 ရြာသားမားက လမးေဖာကလပေသာ ကမၸဏ၏အမညကမသရပါ။ ကမၸဏမလညး

၎တ႔က ေခၚယေတြ႔ဆေဆြးေႏြးျခငးမရပါ။ ကမၸဏမ လမးစတငေဖာကလပရန တငးထြာမႈျပလပခနတြင

ရြာသားမား၏ ေျမယာမားက မထခကႏ ငေၾကာငး ေျပာခ ေသာလညး လပငနးစတငေသာအခနတြင

ရြာသားမား၏ ေျမယာမားပကစးခရပါသည။

“သတ ႔လာျပးေျမတငးတနးက ကၽြနေတာေျမမပါဘးတဗ၊ ဒါေပမသတ ႔တကယတမးစျပး ေျမထးေတာ ကၽြနေတာေျမပါသြားတယ။ မေန႔ကဆကၽြနေတာတ ႔ အဒေျမထးတသေတြန ႔ ညႏႈငးဖ ႔ၾကးစားေသးတယ။ ဒါေပမ သတ ႔ကၽြနေတာတ ႔က လးဝဂရမစကပဆကျပး ေျမထးသြားတယ။ တစခ ႔ရြာသားေတြဆ သတ ႔ အေမြရထားတ ႔ေျမ ေလး၊ငါးဧကေလာကပါသြားတယ။ သတ ႔လမးေဖာကတာက လယေျမ န ႔ ပ း ျခ အလယတညတညက ျဖတေဖာကတာဗ။”

ေစာက---၊ က---ေကးရြာ၊ ေကာကရတျမ ႔နယ၊ ဒးပလာယာခရင/ကရငျပညနယေတာငပငး

(ဇလင ၂၀၁၄တြငလကခရရပါသည)45

အျခားအေျခအေနတစခတြင ေကာကရတျမ ႔နယ၊ ခ---ေကးရြာမရြာသားမားက ျပညတြငးကမၸဏမားႏင

အစ းရ၏ အာရလမးမ (ေကာကရတ-ျမဝတ)46 ေဖာကလပ ျခငး စမကနးေၾကာင လမးေဘးရ

40 ဥပမာက source #85 တြငၾကညရႏင။ 41 ဥပမာက source #103 တြငၾကညရႏင။ 42 ဥပမာက source #39 တြငၾကညရႏင။ 43 ဥပမာက source #52 တြငၾကညရႏင။ 44 source #58 တြငၾကညရႏင။ 45 source #58 တြငၾကညရႏင။ 46 အာရလမးမစမကနးက ကလသမဂၢ အာရ-ပစဖတ စးပြားေရးႏငလမႈေရး ေကာငစမေထာကပေပးထားျပး ကလမတာ ၁၄၁၀၀၀

ရညလားျပး အာရ ၃၂ႏငငက ဆကသြယရနရညရြယထားပါသည။ ေကာကရတ-ျမဝတလမးပငးသည အာရလမးမစမကနးတြင

ပါဝငပါသည။ျမနမာႏငငတြငး အာရလမးမစမကနးတြင ေျမယာသမးဆညးမႈႏင အဓမၼလပအားေပးေစခငးမႈမားပါဝငပတသကေန

ပါသည။ ပမသလပါက “Hpa-an Situation Update: Paingkyon Township, July 2014,” KHRG, October 2014; “Tollgates

upon tollgates: En route with extortion along the Asian Highway,” KHRG, October 2009; and “The Asia Highway:

Planned Eindu to Kawkareik Town road construction threatens villagers’ livelihoods,” KHRG, March, 2015; and

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

37

၎တ ႔ေျမမားတြင လပက င၍မရႏငေၾကာငး တငျပၾကပါသည။47 ရြာသားမားသည ၎တ႔၏ပကစး

သြားေသာ ရာဘာပငတစပငစအတြက ကပ ၃၀၀၀ ရရမညဟ ကတေပးဆျခငး ခရေသာလညး မညသည

ေလာေၾကးေငြမ မရရေသးပါ။

“Development by Decree: The politics of poverty and control in Karen State,” KHRG, April 2007.

မားတြငၾကညရႏငပါသည။

47 source #50 တြငၾကညရႏင။

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

38

ေျမပ(၂)

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

39

{{ခ} ေရအားလပစစ တာတမမား

ဖြ ႔ ျဖ းေရးစမကနးမားႏင သကဆငေသာ အစရငခစာ(၅၆)ခတြင(၁၈)ခမ ေရအားလပစစ တာတမ

ေဆာကလပျခငး စမကနးမားအတြက ေျမယာသမးဆညးမႈႏင ေနာကဆကတြဆးကးမားအေၾကာငးက

မးေမာငးထးေဖာျပထားပါသည။48 ေရအားလပစစစမကနးမားေၾကာင ေျမယာသမးဆညးမႈမား ေတာငင၊49

ေညာငေလးပင၊50 ဖာပြန၊51 ႏင ဘားအ52ခရငမားတြင ျဖစပြားခပါသည။ အစရငခစာ(၁၈)ခတြင(၁၁)ခမာ

အစးရအရာရမား53ပါဝငမႈက ေဖာျပထားျပး (၇)ခတြင ျပညတြငးပဂၢလကကမၸဏမား54 ပါဝငေၾကာငး

ေဖာျပထားပါသည။ ေရအားလပစစစမကနးေၾကာင အဓကအေနျဖင ရြာသားမား စားဝတေနေရး55က

ထခကေစျပး သဘာဝပတဝနးကငကလညး ထခက56ေစေၾကာငး ရြာသားမားကေျပာပါသည။ ပမတကစြာ

ဆရလင အထးသျဖင ေတာငငခရငတြငျဖစေပၚခေသာ ေရလြမးမ းမႈ57 ျပနာမားသည ေရကာတာ

48 “ေရအားလပစစ” ဆသညမာ ေရအားကအသးျပျပး စကမားကေမာငးျခငး (သ ႔) လပစစထတလပျခငးျဖစသည။

ေရလညပတမ ႈစ ြမ းအင က အသ း ျပ ျပ းေရအားလ ပ စစ က ထ တ လ ပ သည။ စ းဆင းေနေသာေရက သ ေလ ာင ျပ း

လပစစအသြငေျပာငးလျခငးက “ေရအားလပစစစြမးအင” (သ႔) “ေရစြမးအင” ဟေခၚသည။ ေရအားလပစစထတလပရနအတြက

အမးအစားသးမးရသည။ ပထမ အမားဆးအသးျပသညအမးအစားသည ‘impoundment’ ဟေခၚသည ‘သေလာငျခငး’ျဖစျပး

ဤေရကာတာမာ စးဆငးေသာျမစေရမားက ပတဆ ႔သေလာငထားျခငးျဖစသည။ ဒတယအမးစားမာ ‘diversion’ ‘ေရလႊျခငး’ ျဖစျပး

တစခါတစရ ‘run-of-river’ ဟေခၚသည။ အသးျပေသာအေဆာကအအသည ျမစေရပမာဏအေပၚမတည၍ ျမစကျဖတျပး

လႈငေခါငး (သ႕) ပကလးျဖငေရးစးဆငးေစျပးေရအားလပစစထတျခငးျဖစသည။ ဤကသေရအားလပစစအမးအစားသည

ေရကာတာတညေဆာကရနလအပသလ အခ႕ေသာအေျခအေနမားတြငမလအပေပ။ တတယႏငေနာကဆးအမးအစားမာ

‘pumped storage’ ‘ေရစပစကသ႑ာနသေလာငျခငး’ ျဖစသည။ ဤစနစက လပစစဝယလအားနညးသညအခါအသးျပသည။

ေရအားလပစစက ေရသေလာငကနအနမမ ေရသေလာငကနအျမငသ ႔ ေရပကမတဆငလႊေျပာငးေသာအခါ ထတလပေပးသည။

လပစစစြမးအငကပမ လအပပါက ေရသေလာငကနအျမငမအနမသေရလႊေပးျခငးျဖင လပစစစြမးအငထတေပးႏ ငပါသည။

အခကအလကမားပ မ သရ လပါက “Hydropower Techologies” “ေရအားလပစစနညးပညာ” ေခါငးစဥ ျဖင ရာေဖြ

ၾကညရႈႏငပါသည။

49 ဥပမာက source #44 တြငၾကညရႏင။ 50 ဥပမာက source #65 တြငၾကညရႏင။ 51 ဥပမာက source #69 တြငၾကညရႏင။ 52 ဥပမာက source #77 တြငၾကညရႏင။ 53 ဥပမာက source #38 တြငၾကညရႏင။ 54 ဥပမာက source #45 တြငၾကညရႏင။ 55 ဥပမာက source #39 တြငၾကညရႏင။ 56 ဥပမာက source #77 တြငၾကညရႏင။ 57 တာတမ ေဆာကလပသညအခါ တာတမတညေဆာကၿပးစးသညေနာကတြင ေရမားလာျပး ေရေလာငကနျဖစလာပါသည။ ျမစမားသည သဘာဝအရ ရာသအလကႏင မးေရခနအနညးအမားအလက မကႏာျပငအႏမ အျမင ေျပာငးလပါသည။ တာတမေဆာကလ ပ ျခင းေ ၾကာင သဘာဝအတ င း ေရတကေရက ျဖစ ရမညေနရာမားက ေျပာင းလ ေစႏ င ျပ း ေရလႊမးမးမႈဇကလညး ေျပာငးလေစႏငပါသည။ ျမနမာ ျမစေခာငးမားကြနယက၏အဆအရ တာတမမားသည ေရလႊမးမးမႈက ပ မ ဆ းဝါးေစပါသည။ မ းရာသတြင တာတမေရေလာငကနမေရမားလာေသာအခါ ထန းခပႏ င ျခင းမရ ေတာသျဖင ေရမားကလႊတလကရေသာေၾကာင ေရလႊမးမ းမႈကဆးဝါးစြာျဖစေပၚေစပါသည။ တာတမမရပါက မးျပငးထနစြာရြာသြနးလင

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

40

{ခ} ေရအားလပစစ တာတမမား

စမကနး58ေၾကာင ျဖစေၾကာငး ထငရားပါသည။ ေရလြမးမးမႈက ခစားရေသာရြာသားမားသည ၎တ႔အေနျဖင

တာတမစမကနးေၾကာင ေျမယာသမးဆညးျခငး ခရသညသာမက ႏစတ င းေရလြမးမ းမႈက ပ မ

ခစားလာရေၾကာငး အေလးအနကထား ေျပာၾကားလာၾကပါသည။ ေရလြမးမ းမႈေၾကာင စကပးေျမႏင

ပစၥညးဥစၥာ ဆးရ ႈးရျပး စားဝတေနေရးက ထခ ကေစပါသည။ ထ ႔နညးတ ေရလြမးမ းမႈသည သဘာဝ

ေဂဟစနစက ပကစးေစျပး သဘာဝပတဝနးကငကလညးထခကေစပါ သည။

ဘးသျမ႕နယ၊ ဖာပြနခရငတြင အစအစဥဆြထားျပးျဖစသည ဟတၾကးေရအား လပစစေရကာတာစမကနးႏင ပကသကသည အစရငခစာအမားစတြင ထစမကနးတညရရာအနးတဝႈကရရြာသားမားက ၎တ႔ရြာမ ေနရာ ေရႊ႕ေျပာငးရမညဟ စမကနးေခါငးေဆာငဥးမးျမငေရႊမ ရြာသားမားအားေျပာၾကားခေၾကာငး ပါဝငသည။59

‘‘ဟတၾကး ေရကာတာက ေရ႕ဆကေဆာကလပမယဆရင ဂ---ရြာမာေနတ ရြာသား ၃၀၀ သ႔မဟတ ၄၀၀ ေကာကထခကႏငပါတယ။ ကၽြနေတာတ႔ရြာန႔ ေဆာကလပေရးလပငနးခြငတစဝကမာရတ ရြာေတြကပခရမာ ေပါ႔။ အခေလာေလာဆယမာေတာ ကၽြနေတာတ႔ေတြ အရငအတငးပေနၾကပါတယ။ ေရကာတာေဆာကလပ လာရငေတာ ကၽြနေတာတ ႔ေတြ ေနရာေရႊ႕ေျပာငးရမယ။ ဘားအခရင အတြငးမာရတ ျမစေအာကပငးက ေျပာငးရမယထငတယ။’’

KHRG ကြငးဆငးလပသားတစဥးေရးသားထားေသာ နယေျမေဒသအေျခအေန၊ ဘးသျမ႕နယ၊

ဖာပြနခရင/ကရင ျပညနယ အေရ႕ ေျမာကပငး (၂၀၁၃ ဇြနလငလ တြငရရပါသည)60

ေနာကအစရငခစာ တစခတြင ည---ေကးရြာသၾကး ေစာဃ---က ၂၀၁၂ခႏစ ဒဇငဘာလတြင ည---ရြာ ႏင

င--- ရြာရရြာသားမားက ဟတၾကးေရကာတာစမကနးႏငပတသကျပး အစညးအေဝးေခၚေၾကာငး ေျပာၾကားပါ

သည။ ထအစညးအေဝးတြင ဥးမးျမငေရႊက ရြာသားမားအား ၎တ႔သည ေရကာတာ ေဆာကလပရန

အစးရထမ ခြငျပခကရရျပးေၾကာငး ေျပာပါသည။61

‘‘အစညးအေဝးမာသတ ႔က ေရကာတာေဆာကလပျပးရင လပစစမးရရမယ၊ ဖြ ႔ ျဖ းတ းတကလာမယ၊ ေရလႊမးမးခရမေျမေတြအတြက ေလာေၾကးေငြေပးမယလ႔ေျပာပါတယ။ အမဆးရးရမယသေတြကလညး ပခး တငးေဒသၾကးက ေျပာငးေရႊ႕ေပးမယလ႔ေျပာပါတယ။ ကၽြနေတာတ႔အတြက ေျပာငးေရႊ႕ဖ႔ ဆတာၾကးမားတ

သဘာဝေရလႊမးမးမႈမား ျဖစႏငေသာလညး တာတမမားေၾကာင အေျခအေနက ပမဆးဝါးေစပါသည။ ဤနညးျဖင တာတမမားသည ႏစစဥႏစတငး ရြာသားမား၏စားဝတေနေရးက ထခကေစပါသည။ 58 source #44 တြငၾကညရႏင။ 59 ဟတၾကးေရကာတာအေၾကာငးကပမသရလပါက Lei Win, Thin “Thai, Burmese villagers fear secretive Salween Dam project,” The Irrawaddy, December 5th 2014. KHRG has reported on the Hatgyi Dam in Losing Ground and other reports. “Hatgyi Dam update and consultation concerns, December 2011 to May 2013,” KHRG, June 2014 တြင ၾကညရႈႏင။ 60 source #38 တြငၾကညရႏင။ 61 source #37 တြငၾကညရႏင။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

41

ျပနာပါ။ ျပနာေတြကျဖစမလာေသးပါဘး။ ဒါေၾကာင ကၽြနေတာတ႔က ဒအတငးထငေစာငျပး ျဖစလာတ အရာက ရငဆငရမာေပါ။’’

ေစာင---၊ (ကား)၊ ၅၃ႏစ၊ င---ေကးရြာ၊ ဘးသျမ ႔နယ၊ ဖာပြနခရင/ကရငျပညနယ

အေရ႕ ေျမာကပငး (ျဖစပကမႈအစရငခစာ၂၀၁၃ ဇလငလ တြငရရပါခသည)62

62 source #37 တြငၾကညရႏင။

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

42

ေျမပ(၃)

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

43

{{ဂ} တတားေဆာကလပေရး စမကနး

၂၀၁၂ခႏစဒဇငဘာလမစ၍ အေျခခအေဆာကအအေဆာကလပရန ေျမယာသမးဆညးမႈမား အေၾကာငး

ေရးသားထားေသာ အစရငခစာ(၅၆)ခတြင (၉)ခသညတတားေဆာကလပရန ေျမယာသမးဆညးမႈမား

အေၾကာငး ေရးသားတငျပထားပါသည။ တတားေဆာကလပျခငးမားက ဖာပြန၊63 ဒးပလာယာ64 ႏင

ဘားအခရင65 မားတြငလပေဆာငခပါသည။ တတားေဆာကလပျခငးအေၾကာငး ေရးသားထားေသာ

အစရငခစာ (၉)ခတြင (၈)ခမာ ျမနမာအစ းရႏင ပတသကသညက ေဖာ ျပထားျပး66 (၁) ခမာ

ကရငနယျခားေစာငတပ တပရငးအမတ ၁၀၁၃ႏင ပတသကေၾကာငး ေဖာျပထားပါသည။67

၂၀၁၂ခႏစတြင KNUသညႏ ငငေတာအစ းရႏင ပဏာမ အပစအခတရပစေရး သေဘာတညခက

လကမတေရးထးလကေသာအခါ အစးရအား တတားမားႏင လမးမၾကးသးခက ၎တ႔နယေျမ အတြငး

တညေဆာကေဖာကလပခြငျပခေၾကာငး ရြာသားမားကေျပာျပပါသည။ ကမၸဏမားက အထကပါလမးမားက

ဝငေရာကေဖာကလပေသာအခါ ကဥးေသာေနရာမားက ခ ႕ထြငျခငး၊ ေကာကေသာေနရာမားက

ေျဖာငေစျခငး၊ လမးေပရညတေစရန အေကာကအေကြ႔မားေသာေနရာမားက တစေျဖာငတညးျဖစေစျခငး

စသညနညးမားျဖင လမးကစတငေဖာကလပျပငဆငပါသည။ ဤကသ ႔ျပလပျခငးေၾကာင အခ႕ေသာ

ရြာသားမား၏ စကပးေျမမားပကစးခရပါသည။ ဖကဆးခရေသာ ေျမပငရငတစခ ႕က ၎တ႔သည

ထကသငေသာ ေလာေၾကးေငြက ရရမညဆလင ေပာရႊငရမညျဖစေၾကာငး ေျပာပါသည။68

{ဃ} ေဒသတြငး ဖြ႔ျဖးေရးစမကနးမား

၂၀၁၂ခ ႏ စ ဒ ဇင ဘာလမ စ၍ အေျခခ အေဆာက အအ မ ာ း ဖ ြ ႔ ျ ဖ းတ းတက ေရးအတြက

ေဆာကလပျခငးမားေၾကာင ျဖစပြားေသာေျမယာသမးဆညးမႈမားအေၾကာငး ေရးသားထားေသာ

အစရငခစာ(၅၆)ခတြင (၁၀)ခမာ ေဒသတြငးဖြ႔ ျဖးေရးလပငနး စမကနးမားေၾကာင ေျမယာသမးဆညးမႈ

အေၾကာငးမားက ေဖာျပထားပါသည။ ေဒသတြငးဖြ႔ျဖးေရး စမကနးမားတြင စာသငေကာငးေဆာကလပျခငး၊

စာၾကညတကေဆာကလပျခငး၊ ေရတြငးတးေဖာျခငးႏင ေဆးေပးခနးမားေဆာကလပျခငး စသညတ႔ပါဝင

ပါသည။ ထစမကနးမားေၾကာင ေျမယာသမးဆညးမႈမား သထ၊69 ေတာငင၊70 ဖာပြန၊71 ဒးပလာယာ72 ႏင

63 ဥပမာက source #90 တြငၾကညရႏင။ 64 ဥပမာက source #52 တြငၾကညရႏင။ 65 ဥပမာက source #76 တြငၾကညရႏင။ 66 ဥပမာက source #62 တြငၾကညရႏင။ 67 source #39 တြငၾကညရႏင။ 68 source #53 တြငၾကညရႏင။ 69 ဥပမာက source #42 တြငၾကညရႏင။ 70 ဥပမာက source #47 တြငၾကညရႏင။ 71 ဥပမာက source #70 တြငၾကညရႏင။ 72 ဥပမာက source #27 တြငၾကညရႏင။

၃။ ေနာကဆကတြ အကးဆကမား

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

44

{ဂ} တတားေဆာကလပေရး စမကနး

{ဃ} ေဒသတြငး ဖြ႔ျဖးေရးစမကနးမား

ဘားအ ခရငမားတြင ျဖစေပၚခပါသည။73 ဤ ေဒသတြငးဖြ႔ျဖးေရးစမကနးမားႏင ပတသကေသာ အစရငခစာ

(၁၀)ခတြင (၅)ခမာ အစးရအရာရမားပါဝငပတသကေၾကာငး၊74 (၂)ခမာ စးပြားေရးကမၸဏမားပါဝင

ပတသကေၾကာငး75 ႏင (၂)ခမာ ပါဝငလပေဆာငသမားက76 မသရေၾကာငး ေဖာျပထားပါသည။

ဒးပလာယာခရင ေကာကရတျမ ႔နယ စ-----ရြာတြငေနထငေသာ ရြာသားတစဥးက အစးရမ ေရတြငး

တးေဖာရန သမပငဆငေသာေျမမားက သမးယခေၾကာငး ေျပာျပပါသည။77 သမက ခရငအဆငသ ႔တငျပ

တငၾကားေသာ အခါ အာဏာပ ငမားက ၎တ႔အေနႏင ေကးရြာဖြ ႔ ျဖ းေရးအတြက လပေဆာငျခငး

ျဖစေသာေၾကာင သမအေနျဖင တငၾကားျခငးမျပလပသင ေၾကာငး ေျပာပါသည။ သ ႔ေသာသမက

ဆကလကတငၾကားျခငး ျပလပေသာအခါ ေနာကဆးတြင အစးရအဖြ႔က ေရတြငးကတစျခားတစေနရာသ ႔

ေရႊ ႕ေျပာင း တးေဖာ ပ ါသည။ ေနာကပ င းတ ြင သမပ င ေ ျမမားက ေကာင းေဆာကလပ ရန

အစးရမထပမသမးယပါသည။

‘‘တကယလ႔ သတ႔ကၽြနမေျမကမဖကဆးဘးဆရင၊ အဒေျမေပၚမာကၽြနမဟငးသး ဟငးရြကေတြ အမားၾကး စ ကလ ႔ရတယ။ ဒါေပမ ႔ ၊ သတ ႔က ကၽ ြနမတ ႔ရ ေျမကအကနယလ ကေတာ၊ ကၽြနမတ ႔ ဘာမလပလ ႔ မရေတာဘးေပါ။ ကၽြနမစတလညးမေကာငးပါဘး ဘာျဖစလ ႔လဆေတာ သတ႔ကၽြနမရေျမယာက ယတ အတြကေၾကာင ကၽြနမကပကဆေပးျပးျပလ႔ေျပာတယ၊ ဒါေပမကၽြနမ ဘာမမရပါဘး။ သတ႔က (ျမနမာအစးရ) ကၽြနမလယကြကထကေသးတ သေတြကပပကဆေပးတယ။ ကၽြနမရတတစေယာကကေတာငမ သတ႔က ၅၀၀၀[ကပ] ေပးတယ ဘာျဖစလ႔လညးဆေတာ သ႔ရ ေျမကနညးနညးေလး ယလကလ႔ေလ။”

ေနာင---၊ (မ၊၄၄ႏစ)၊ စ---ေကးရြာ၊ ေကာကရတျမ ႔နယ၊ ဒးပလာယာခရင/ကရငျပညနယ

ေတာငပငး (ဇလင ၂၀၁၃ တြငေတြဆေမးျမနးခပါသည)78

၃၃။ ေနာကဆကတြ အကးဆကမား

KHRG မအစရငခစာမားအေပၚျပလပခေသာေဝဖနသးသပ ခကမားအရ စမကနးမားေၾကာင ျဖစေပၚ

ေသာအဓကေနာကဆကတြ ဆးက းမားမာ စားဝတေနေရးျပနာမား79၊ သဘာဝပတဝနးကင

ထခကမႈျပနာမား၊80 ႏငေနရာေရႊ႕ေျပာငးခရျခငးမား81 ျဖစၾကပါသည။ ရြာသားမားကလညး ၎တ႔အဓက

ရငဆငရေသာ ေနာကဆကတြဆးကးမာ စားဝတေနေရးျပနာျဖစေၾကာငး ေျပာျပပါသည။ ေဝဖန 73 ဥပမာက source #11 တြငၾကညရႏင။ 74 ဥပမာက source #28 တြငၾကညရႏင။ 75 ဥပမာက source #86 တြငၾကညရႏင။ 76 ဥပမာက source #92 တြငၾကညရႏင။ 77 source #28 တြငၾကညရႏင။ 78 source #28 တြငၾကညရႏင။ 79 ဥပမာက source #53 တြငၾကညရႏင။ 80 ဥပမာက source #77 တြငၾကညရႏင။ 81 ဥပမာက source #38 တြငၾကညရႏင။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

45

သးသပမႈျပလပေသာ အစရငခစာ (၅၆)ခတြင (၂၇)ခမာ စားဝတေနေရးျပနာက အဓကဆးကးအျဖစ

တငျပထားေၾကာငးေတြ႔ရျပး82 (၈)ခမာ သဘာဝပတဝနးကငထခကမႈ အေၾကာငးက ေဖာျပထားေၾကာငး

ေတြ႔ရရပါသည။83 (၁)ခတြငမ ေနရာေရႊ႕ေျပာငးခရသည အေၾကာငးက တငျပထားပါသည။84 ဤကစၥမား

သာမက၊ ျဖစရပတစခတြင ရြာသားမားအား အာဏာပငမားကလမးေဆာကလပရနညႊနၾကားချပး ေငြမေပးပ

လမညာလညျဖားခသည။85

{{က} စားဝတေနေရး ျပနာမား

၂၀၁၂ခႏစ ဒဇငဘာလမစ၍ အေျခခအေဆာကအအေဆာကလပေရး စမကနးမားေၾကာင ျဖစေပၚေသာ

စကပးေျမမားပကစးျခငး၊ ခလႈရာေနအမမားပကစးျခငးႏင ေရလြမးမးမႈျဖစေပၚျခငး စသညအခကမား

သည ရြာသားမား၏ စားဝတေနေရးကထခကေစပါသည။ ေဒသတြငး ဖြ႔ျဖးေရးအတြက အေျခခအေဆာက

အအမား ေဆာကလပျခငး စမကနးမားေၾကာင ရြာသားမား၏ စကပးေျမမား သမးဆညးခရပါသည။ ထသ ႔

သမးဆညးျခငးခရမႈေၾကာင ရြာသားမားသည မမကယတငစားေသာကႏငရနအတြကေသာလညးေကာငး

ေရာငးခႏ ငရနအတြကေသာလညးေကာငး စကပ းသးႏ မားက မစကပးႏ ငေတာသျဖင ၎တ႔၏

စားဝတေနေရးက ထခကေစပါသည။ ဤစမကနးမားအား အေကာငအထညေဖာရာတြင ရြာသားမားက

ေခၚယေဆြးေႏြးတငပငျခငးမရေသာေၾကာင ရြာသားမားက ၎တ႔၏အျမငသေဘာထားက ထတေဖာ

ေျပာဆခြငမရေပ။ ရြာသားမားသည ၾကတငေခၚယတငပငျခငးမခရေသာေၾကာငလညးေကာငး သတငး

အခကအလကမားက မရရ ေသာေၾကာင လညးေကာငး ၎တ ႔အတြကၾကတငျပငဆငခ နမရပါ။

ဥပမာ- စ ကပ းေရးမလပရလင မညသညအလပလပရမညက ၾကတငျပငဆငခ နမရရ ၾကပါ။

ေလာေၾကးေငြမား မရရျခငးေၾကာင ရြာသားမားသည စကပးေျမျပနလညဝယယရနမျဖစႏငသည အျပင

အစမျပနလည စကပးရနလညး မတတႏငၾကေပ။

ထးလျမ႕နယ၊ ဘားအခရင၊ ဆ---ေကးရြာရ ရြာသားမားသည ထးလေရကာတာမ ေရလြမးမးမႈေၾကာင

စားဝတေနေရး အခကအခက ရငဆငေနရပါသည။86 ဆညေရလြမးမးမႈေၾကာင ရြာသားမား၏ စကပးေျမဧက

၃၀၀၀ ေကာဆးရးခၾကရပါသည။ ရြာသားမားသည ဤအျဖစအပကက အစးရထ တငျပေသာလညး အစးရမ

တန႔ျပနအေရးယ ေဆာငရြကေပးျခငးမရပါ။

“အထကတြင ကၽြနေတာေရးသားေဖာျပထားေသာ ရြာသားအမညစာရငးသည တပမေတာ၏ ေရကာတာ တညေဆာကျခငးေၾကာင ၎တ႔လယယာေျမမား ေရလႊမးမးမႈကခခၾကရေသာ ရြာသားမားျဖစပါသည။

82 sources #38; #62; #39; #36; #77; #78; #79; #45; #39; # 92; #21; #53; #62; #84; #59; #58; #97; #74; #81; #82; #50; #63; #103; #32; #39; #92; and #27. တြငၾကညရႏင။ 83 sources #85; #77; #78; #79; #21; #85; #84; #84. တြငၾကညရႏင။ 84 Sources #38 တြငၾကညရႏင။ 85 Source #40 တြငၾကညရႏင။ 86 source #79 တြငၾကညရႏင။

{ခ} သဘာဝပတဝနးကင ထခကမႈမား

{ဂ} အတငးအဓမၼ လပအားေပးေစခငးမႈမား

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

46

{က} စားဝတေနေရး ျပနာမား

ကၽြနေတာ ေဖာျပထားေသာ ရြာသားမားသည ဆ---ေကးရြာမ ရြာသားမားျဖစၾကပါသည။ ၎တ႔ပငေျမမား ေရလႊမးမ းမ ႈ စတငခရသညႏင ရြာသားမားသည ေဒသခအစ းရထ တငျပေသာလညး အစ းရမ မညသညအရာမ လပေဆာငေပးျခငး မရပါ။’’

KHRG ကြငးဆငးလပသား တစဥးေရးသားထားေသာ နယေျမေဒသအေျခအေန၊ ထးလျမ႔နယ၊

ဘားအခရင/ကရငျပညနယ အလယပငး (၂၀၁၄ ဧျပလတြင လကခရရပါသည။)87

{{ခ} သဘာဝပတဝနးကင ထခကမႈမား

ဤအစရငခစာေရးသား ေနစဥကာလတြငး ေဆာကလပေရးစမကနးမားသည သဘာဝပတဝနးကငက

မားစြာထခကေစသညကလညး ေတြ႔ရရပါသည။ လမးတတားတညေဆာကေရး လပငနးမားသည သဘာဝ

ပတဝနးကငက ထခကေစေသာအဓကအေၾကာငးအရာတြင ပါဝငပါသည။ ေရကာတာတညေဆာက

ျခငးေၾကာင ေရလြမးမးမႈျဖစေပၚေစျပး သဘာဝပတဝနးကငက ထခကေစပါသည။88 ေရလႊမးမးမႈသည

ရြာသားမား၏ စကပးသးႏႏင ဥယာဥျခေျမမားအေပၚ အလြနဆးကးသကေရာကေစပါသည။ ထ႔အျပင

ေရလႊမးမးမႈသည သစပင၊ ဝါးပငမားကလညးထခကေစသညသာမက ေရလႊမးမးခရေသာ ေနရာေဒသ၏

ေဂဟစနစကလညး ထခကေစပါသည။

{ဂ} အတငးအဓမၼ လပအားေပးေစခငးမႈမား

၂၀၁၂ ခႏစ KNU ႏငအစးရအၾကား ပဏာမ အပစအခတရပစေရး သေဘာတညခက လကမတေရးထးျပးခန

မစ၍ KHRG အေနျဖင ေဆာကလပေရး စမကနးမားအတြက အဓမၼလပအားေပး ေစခ ငးမႈမားက

မတတမးတငထားခ ပါသည။89 အစရငခစာတစခတြင ဇ---ေကးရြာ၊ ဘးသ ျမ ႕နယ၊ ဖာပြနခရ ငရ

ရြာသားမားသည ဖလျမစအေရ႕ႏင အေနာကကျဖတသနးဆကသြယေသာ တတားက ေဆာကလပရန

အဓမၼေစခ ငးခခ ရပါသည။90 အစအစဥအရ ဤတတားေဆာကလပရန ၃ႏစၾကာျမငမညျဖစပါသည။

တခါတရတြင ရြာသားမားသည ၎တ႔လပအားအတြက အခေၾကးေငြအနညးငယကရရေသာလညး ၎တ႔

ဆႏၵမပါပ လပေဆာငရျခငးျဖစေသာေၾကာင အဓမၼေစခငးမႈအသြငပငျဖစပါသည။ ရဖနရခါဆသလ တတား

ေဆာကလပေရးတြငပါဝငရန တကရကသ႔မဟတသြယဝကေသာ နညးမားျဖင ျခမးေျခာကခရပါသည။91

87 အထကပါ နယေျမေဒသအေျခအေနတငျပခကတြင KHRG ဝနထမးတစဥးမ ေျမအဆးရႈးခသြားရသညရြာသားအေယာက ၄၀ အမညပါရသညစာရငးေပးပ႔ခသည။

88 source #77 တြငၾကညရႏင။ 89 ဥပမာက source #40 တြငၾကညရႏင။ 90 ဥပမာက source #40 တြငၾကညရႏင။ 91 ရြာသားမားက ဤတတားေဆာကလပ ျခငးသည ဘနးၾကး၏ေစခ င းမႈ ျဖစ သညဟ တပမေတာ မ ေျပာပါသည။ ရြာသားအမားစမာ ဗဒၶဘာသာဝငမားျဖစၾကေသာေၾကာင ဘနးၾကး၏ေစခငးမႈက မလြနဆနဝ ႔ ၾကပါ။ ရြာသားမားက ဤတတားေဆာကလပျခငးျဖင လမးပနးဆကသြယေရး ပမေကာငးမြနလာေစမည ဟတပမေတာမ ထပမေျပာပါသည။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

47

၄၄။ ၂၀၁၁-၂၀၁၂ ခနစမားအတြငးအေျခအေနႏင ယခအေျခအေနႏႈငးယဥခက

၂၀၁၁-၂၀၁၂ ခနစမားအတြငး ျမနမာႏငငအေရ႕ေတာငဘကတြင အၾကးစားအေျခခအေဆာကအအ

စမကနးမား လပေဆာငခေၾကာငးက KHRGအေနျဖင ေတြ႔ရခပါသည။92 ဤစမကနးမားမာ ေရအားလပစစ

ေရကာတာတညေဆာကျခငး (၈)ခ၊ အေျခခအေဆာကအအေဆာကလပျခငးလပငနး (၄)ခတ႔ျဖစပါသည။

၂၀၁၂ခႏစ ဒဇငဘာလမစ၍ စမကနးမားပမ မားျပားလာေၾကာငးႏင ေျမယာသမးဆညးမႈမားလညး

မားျပားလာေၾကာငး KHRG မေတြ႔ရ ခ ပါသည။ ဤႏစမးလ းသည ၂၀၁၃ခႏစ အစရငခစာျဖစသည

“ရပတညရာေပာကဆးျခငး”တြင ေဖာျပခေသာ ျပနာမား၏အဆကျဖစျပး အသစျဖစေပၚလာေသာ

စမကနးမား အေၾကာငးလညးပါဝငပါသည။

၂၀၁၂ခႏစ ဒဇငဘာလမစ၍ ေရအားလပစစ ေရကာတာအသစ (၂)ခေဆာကလပျခငး စမကနးအေၾကာငးက

KHRG မသရခပါသည။ ၂၀၁၁ခႏစတြင လပေဆာငခေသာ ေရကာတာ (၈)ခႏငႏႈငးယဥလင ေရကာတာ

စမကနး အေရအတြက နညးလာေသာလညး ျမနမာႏငငအေရ႕ေတာငပငးတြင အၾကးစားအေျခခအေဆာက

အအေဆာကလပေသာ စမကနးမားသည ေရကာတာေဆာကလပျခငးအသြငျဖင ဆကလက ျဖစေပၚလက

ရပါသည။

သသာထငရားေသာ ေတြ႔ရခကတစခမာ လမးေဖာကလပျခငးစမကနး ပမ မားျပားလာျခငးျဖစပါသည။

ဤအစရငခစာ ေရးသားေနစဥကာလတြင လမးေဖာကလပျခငးႏငသာသကဆငေသာ သးျခား အစရငခစာ

မားက KHRG မရရခပါသည။ ၂၀၁၁-၂၀၁၂ ခႏစအတြငး လမးေဖာကလပျခငးႏငဆငေသာ အစရငခစာမား

က ရရခေသာလညး ၂၀၁၂ခႏစဒဇငဘာလမစ၍ ပမမားျပားစြာရရခပါသည။

စမကနးမားမစတငမ ေဒသခရြာသားမားအား ေခၚယေတြ ႔ဆ မ ႈမျပလပ ျခငးသည အဓကေသာ

စးရမမႈျဖစပါသည။ KHRG မ ရယစေဆာငးေသာအစရငခစာ (၅၆)ခအတြငးပါဝငေသာ သတငးအခက

အလက (၆၈)ခတြင ျမနမာႏငငအေရ႕ေတာငပငး၌ အၾကးစားအေျခခအေဆာကအအေဆာကလပျခငးႏင

ဖြ႔ ျဖးေရးလပငနးစမကနးမားသည အရနအဟနျဖငဆကလကျဖစေပၚေနသည အေၾကာငးကေဖာျပထား

ပါသည။ ရြာသားမားသညလညး ယခအခနအထ စမကနးမားႏင ပတသက၍ ေခၚယေဆြးေႏြးျခငး

မခရေသာေၾကာင စမကနးႏင ပတသက၍ ၎တ႔၏အျမငသေဘာထားမားက ထတေဖာခြင မရၾကသည

အျပင စမကနးမား၏အက းအဆကမားႏင ေလာေၾကးေငြကစၥမားက လညး သရ ခြင မရရ ၾကပါ။

ရြာသားမားသည ရရသငသညေလာေၾကးေငြပမာဏထက နညးပါးစြာရရၾကျခငး၊ ေလာေၾကးေငြေပးမညဟ

ကတရရေသာလညး ေငြမရရေသးျခငး၊ ေလာေၾကးေငြလးဝ မရရျခငး စသညအေျခအေနမားကလညး

ၾကေတြ႔ေနရပါသည။

92 ပမသလပါက Section VI. Projects under Observation in Losing Ground တြငၾကညပါ။

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

48

၄။ ၂၀၁၁-၂၀၁၂ ခနစမားအတြငးအေျခအေနႏင ယခအေျခအေနႏႈငးယဥခက

ေဖာျပပါလက၀ဘကရပက ၂၀၁၃ ခႏစ ဇလငလ ၃၀ ရက၊ ကရငျပညနယေတာငပငးရ ဒးပလာခရင၊ေကာကရတျမ႕နယ၊ လ---ေကးရြာတြငရကယခသည။ ပသည အေျခခအဆငျဖင လမးေဖာကလပမႈေၾကာင ပကစးသြားေသာ ရြာသရြာသားမား၏ လယယာေျမ မားက ျပေသာပ ျဖစ သည။ ရြာသရ ြာသားမားသည ပကစ းဆ းရႈ းသြားေသာ ၎တ ႕၏ လယယာေျမမားအတြက မညသညေလာေၾကးမားမ မရရေၾကာငး တငျပခ သည။ လကယာဘကရ ပ မာ ၂၀၁၄ခႏစတြင ကရငျပညနယေတာငပ ငးရ ဒးပလာခရ င ၊ေကာကရတ ျမ ႕နယ ၊ န---ေကးရြာတြငရ ေသာ လယယာေျမက ေဖာ ျပသည။ ယခငက သးေလကမၸဏမ ၎လယေျမကျဖတ၍ လမးေဖာကလပခဖးသည။ ယခငလမးေဟာငးေနရာတြင ယခထပမ၍ လမးျပနေဖာကလပ၍ လယထရ ေရေျမာငးကပတမျပး အနးအနားရလယယာမားအား ေရလႊမးမးမႈျဖစေစသည။ [ပ-KHRG]

ေဖာျပပါပမားက ၂၀၁၃ခႏစ ဒဇငဘာလ၁၀ရကေန႕တြင ကရငျပညနယေတာငပငးရ ဒးပလာခရင၊ ကဒးျမ႕နယ၊ ဟ---ေကးရြာတြင ရကယခသည။ ပထမပတစပမာ လမးေဖာကလပမႈေၾကာင ပကစးသြားေသာ ရြာသရြာသားမား၏ ေျမယာမားႏင အမျခေျမမားက ျပေသာ ပျဖစသည။ ဒတယပသည လမးေဖာကလပမႈေၾကာင ပကစးသြားေသာ ရြာသားတစဥး၏ ကြမးျခကျပသည။ ရြာသားမားက ၎တ႕ကေလာေၾကးေငြမား ေပးမညဟေျပာေသာလညး ယခအခနထဘာမမရရေသးေၾကာငးးဟ တငျပၾကသည။ [ ပ-KHRG]

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

49

ေဖာ ျပပ ါပ မ ာ းသည ၂၀၁၃ခ ႏ စ ၾသဂ တ လ၂၅ရက ၊ ကရင ျပညနယ အေနာကေ ျမာကပ င းရ ေတာင င ခရ င ၊ သေတာငၾကးျမ ႕နယ၊ ဒ---ေကးရြာတြငရ ကယခ သည။ ၎ပမားသည ေရႊစြမးအငကမၸဏမ တညေဆာကထားသည ထ းဘ ေရကာတာ၏ ေရလႊမ းမ းမ ႈေၾကာင ပကစ းသြားေသာ ဥယာဥ ျခ တစျခ ႏ င ေျမျပ မ ႈ ျဖစ ျခင းတ ႕က ျပသည။ ရြာသရြာသားမားသည ၎တ႕ပကစးဆရႈ းသြားေသာ အရာမားအတြက ေလာေၾကးေငြမားျပနရေအာင ကညေပးမညဟ ခရ င ေခါင းေဆာငမားက ကတေပးေျပာ ၾကားခ သညဟတင ျပခ သည။ သ ႕ေသာ ရြာသရြာသားအနညးငယမ သာ ေလာေၾကးေငြမားက ရရခၾကသည။ [ပ-KHRG]

အထကေဖာျပပါပ သည ၂၀၁၂ ခႏစ ဒဇငဘာလ ၃၀ရက၊ ကရင ျ ပည နယ ေတာင ပ င း ရ ဒ း ပလာယာခရ င ၊ ေကာကရတ ျမ ႕နယ ၊ စ---ေကးရြာတြင ရ ကယခ သည။ ၎ပသည ျမနမာအစးရမ ရြာသရြာသားမား၏ လေနမႈဘ၀ မားတ းတကရနအလ ႕င ာ ၾက းစား၍ေဆာကလပ ေသာ တတားတစစငးပ ျဖစသည။ သ႕ေသာ ၎တတား ေဆာက လပမ ႈေၾကာင ရြာသ ရ ြာသားမ ာ း၏ စ က ပ း ျခ ေျမမ ာ း ပကဆးခ ျပး ရြာသရြာသားမားကလညး မလေလာကေသာ ေလာ ေၾကးေင ြမ ာ းေပးခ သညဟ ရ ြာသရ ြာသားမားက တငျပသည။ [ပ- KHRG]

အထကေဖာျပပါပ သည၂၀၁၃ခႏစဇလငလ၊ပခးတငးေဒသ ၾကး၏အေရ႕ဘကရေညာငေလးပငခရင၊ ေကာကၾကးျမ႕နယ ႏင ေရႊကင ျမ ႕နယ အနားတြငရ ကယခ သည။ ၎ပသည ေရႊကငေရကာတာေၾကာင ေရလႊမးမးေနေသာ ေနရာတစေန ရာက ျပသည။ ထ က သ ႕ ေရလႊမ းမ းမ ႈ ျဖစ ျခင းေၾကာင ေဒသခမား၏ သစပငႏ င ၀ ါ းပငက သ ႕ေသာ အပငမာ း ပကစးခၾကရသည။ [ပ- KHRG]

[ခ] သဘာဝသယဇာတ တးေဖာျခငးလပငနးမား

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

50

[[ခ] သဘာဝသယဇာတ တးေဖာျခငးလပငနးမား

“အခလညးၾကညပါလား သမားဥစၥာထရင သတ႔လကကနရတယ အဒါလမဟတဘး ေခြးတရစာၦန၊ အမး လယ လာၾကညတာန႕အကနလးသတပစခငတယ၊ ဟတတယေလ အခလညးၾကညပါလား ကၽြနမတ႔အဘး အဘြားေပးထားတလယေျမေတြ ျခ၊ လယေတြအကနပကစးကနျပေလ။ သတ ႔ကစးပြားေရးလပတယ၊ ပကဆယျပးစးပြားေရးလပတယ ကၽြနမတ ႔ကအဆးရႈ းခရတယ အနာခရတယ ကၽြနမတ ႔ဘာမမရဘး …လဆတာဘယလလ လခငးတတပ သမားထမလား၊ သမားနာမလားမသဘး သတ ႔ရရငေတာျပ၊ သတ ႔ပ ကဆရရငေတာ ျပ ၊ သမားေတြနာပါေစ၊ သမားေတြပကပါေစ၊ သမားပစၥညးပကပါေစ သတ႔ရရငေတာျပး အဒါလမဟတဘး တရစာၦန။”

ေနာက---၊ (မ)၊ ဃ--- ေကးရြာ၊ ကဒးျမ႕နယ၊ ဒးပလာယာခရင/ ကရငျပညနယေတာငပငး (၂၀၁၄

န၀ငဘာလတြင ေတြ႕ဆေမးျမနးထားပါသည)93 အဓကရာေဖြေတြ႔႔ရခကမား

KHRG မလကခရရေသာ သဘာဝသယဇာတတးေဖၚမႈမားေၾကာင ေျမယာသမးဆညးမႈမား ႏင သကဆငေသာ အစရငခစာအမားစတြင ေရႊတးေဖာရန အတြကေျမယာသမးဆညးမႈအေၾကာငး အဓကေဖာျပထားသညက ေတြ႔ရျပး ေကာကတးေဖာျခငးႏင သစထတလပငနး အေၾကာငး ကလညး ေဖာျပထားပါသည။

ေျမယာသမးဆညးျခငး ကစၥအမားစတြင ေလာေၾကးေငြမရရၾကပါ သ႔မဟတအနညးငယကသာ ရရပါသည။ ေျမယာသမးဆညးမႈ မျပလပမ ရြာသားမားႏင ၾကတငေခၚယေတြ႔ဆျခငး ျပလပမႈလညး အနညးငယသာရပါသည။

ေျမယာသမးဆညးသအမားစမာ ျပညတြငးစးပြားေရးကမၸဏမားႏင ပဂၢလကစးပြားေရးလပ ငနးရငမားျဖစၾကေၾကာငး ရြာသားမားကေျပာပါသည။ ၎တ႔သည ရဖနရခါ အစးရႏငေသာ လညးေကာငး လကနကကငအဖြ႔မားႏငေသာလညးေကာငး ပးေပါငး၍လပေဆာငၾကပါ သည။

ေရႊတးေဖာျခငးသည သဘာဝပတဝနးကငက ဆးဝါးစြာထခကေစပါသည။ အဘယေၾကာင ဆေသာ ေရႊတးေဖာျခငးတြငအသးျပေသာ ဓာတေဗဒေဆးရညမားက ျမစေခာငးမားအတြငးသ႔ စြန႔ပစျခငး၊ ေျမျပျခငး စသညတ႔သည သဘာဝပတဝနးကငကထခကပကစးေစပါသည။

ထ႔အျပငကနးမာေရးႏင စားဝတေနေရးျပနာမားကလညး ျဖစေပၚေစပါသည။ ေရႊႏငသတတြငးမားသ႔သြားရန လမးေဖာကလပရာတြငလညး ရြာသားမား၏ စကခငးမားက ပကစးေစပါသည။ တပငတႏင ေရႊကငျခငးကလညး ပတပငေသာေၾကာင ရြာသားမား၏ စားဝတ ေနေရးက ထခကေစပါသည။ အခ႕ေဒသမားတြငသားငါးမား ရားပါးလာေသာေၾကာင စားေသာက ကနေစးႏႈနး ျမငတကလာေၾကာငးရြာသားမားကေျပာပါသည။

အခ႕ေသာ စးပြားေရးလပငနးရငမားသည ရြာသားပငေျမမားက သစခတရနႏင ရာဘာစက ပးရန ႏစမးလးအတြကသမးဆညးၾကပါသည။ ေျမယာသမးဆညးျပးေနာက သစခတယပါသည။

93 source #113 တြငၾကညပါ။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

51

ထ႔ေနာက သစေနရာတြင ရာဘာပငမားက ျပနလည စကပးပါသည။

၂၀၁၂ခႏစ ဒဇငဘာလႏင ၂၀၁၅ခႏစ ဇနနဝါရလအတြငး KHRG သည သဘာဝသယဇာတတးေဖာေရး

စမကနးမားေၾကာင ေျမသမးဆညးမႈအေၾကာငး တငျပထားေသာ အစရငခစာ (၅၅)ေစာငက ရရပါသည။

ဤစမကနးမားသည ျမနမာႏငငအေရ႕ေတာငပ ငးရ KHRG မ ကြငးဆငးေလလာမႈျပလပေနေသာ

နယေျမေဒသ (၇)ခလးတြင ျဖစေပၚခပါသည။ ေရႊတးေဖာျခငးအေၾကာငးက အစရငခစာ (၂၆)ခတြင

ေတြ႔ရရျပး၊ ေကာကတးေဖာျခငးအေၾကာငးက အစရငခစာ (၁၇)ခတြငေတြ႔ရရပါသည။ သစထတလပျခငး

အေၾကာငး တငျပထားသညက အစရငခစာ (၈)ခတြငေတြ႔ရရပါသည။ ထ႔နညးတ သ၊ ခ၊ ေကာကမးေသြး ႏင႔

ခေနာကစမးစသည အရာမားကတးေဖာသညအေၾကာငး တငျပထားသည အစရငခစာမားကလညး

ေတြ႔ရပါသည။ အမားအားျဖင ေျမယာသမးဆညးမႈျပလပရာတြင ရြာသားမားအား ၾကတငေခၚယ အသေပး

ေဆြးေႏြးတငပငျခငးမရပါ။ ရြာသားမားသည သမးဆညးျခငးခရေသာေျမမားအတြကလညး ေလာေၾကးေငြ

မရရၾကပါ။ အစရငခစာ (၅၅)ခတြင (၃)ခ၌သာ ရြာသားမား ေလာေၾကးေငြရရသည အေၾကာငးက

ေဖာျပထားျပး (၉)ခ၌ ရြာသားမားမ ေလာေၾကးေငြတစခ ႕ တစဝကကသာ ရရ သညအေၾကာငး

ေဖာျပထားသညက ေတြ႔ရပါသည။ အစရငခစာ (၆)ခတြင ေျမယာသမးဆညးမႈမျပလပမ ရြာသားမားအား

ေခၚယေတြ႔ဆေဆြးေႏြးတငပငေၾကာငးက ေဖာျပထားပါသည။ သဘာဝသယဇာတ တးေဖာျခငးအတြက

ေျမယာသမးဆညးမႈမား၏ အဓကကေသာ ေနာကဆကတြဆးကးမားမာ စားဝတေနေရးခကချခငး၊

သဘာဝပတဝနးကင ထခကပကစးျခငးႏင ကနးမာေရးျပနာမား ၾကေတြ႔ရျခငး စသညတ႔ျဖစေၾကာငး

ရြာသားမားက တငျပၾကပါသည။

‘‘သမးဆညးသြားတေျမေတြအတြက ေလာေၾကးေငြမေပးပါဘး။ သတ ႔ကေျပာတယ ‘ခငဗား စကားအ ရမးမားရင ေလာေၾကးရမာ မဟတဘး။’ ဒါေၾကာင ကၽြနမစကားအရမးမေျပာရဘး။’’

ေနာန---၊ (မ)၊ ခ---ေကးရြာ၊ မေလးလယ ေကးရြာအပစ၊ ဒြယလးျမ႕နယ၊ ဖာပြနခရင/ကရငျပညနယ

အေရ႕ေျမာကပငး (ဇလငလ ၂၀၁၄တြင လကခရရပါသည။)94

ဤအခနးတြင သဘာဝသယဇာတ တးေဖာျခငးလပငနးမား လပကငရန ေျမယာသမးဆညးပႏင ေျမယာမား

ပကစးရျခငးအေၾကာငးမားက အဓကထားတငျပထားပါသည။ KHRG အေနျဖင ေဝဖန သးသပမႈျပလပရန

သဘာဝသယဇာတ တးေဖာျခငးက ဤကသ႔အဓပၸါယဖြငဆထားပါသည။ ၎တြင ေျမေအာက သ႔မဟတ

သစေတာဧရယာမားမ ဓာတသတ ႏင သစကသ ႔ေသာ သဘာဝသယဇာတပစၥညးမား ထတယျခငး

တ႔ပါ၀ငသည။ ရြာသားမားက သဘာဝသယဇာတတးေဖာသမားသည ၎တ႔ပ ငေျမႏင ဘအေနႏင

အမားပ င ဆ င ေသာသစေတာမားက သမ းဆည း ၾကေၾကာင း ထတေဖာ ေျပာၾကားပါသည။

94 source #12b တြငၾကညပါ။

၁။ ေျမယာသမးဆညးမႈျဖစပြားေသာ အၾကမေပါငးႏင ေျမယာသမးဆညးသမား

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

52

ထ႔နညးတသဘာဝသယဇာတတးေဖာျခငးေၾကာင ေျမမားပကစးျပး သဘာဝပတဝနးကငအား ထခက

ေၾကာငးကလညး တငျပထားပါသည။

၁၁။ ေျမယာသမးဆညးမႈျဖစပြားေသာ အၾကမေပါငးႏင ေျမယာသမးဆညးသမား

၂၀၁၂ခႏစ ဒဇငဘာလမစ၍ ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငဘကရ KHRG မသတငးေကာကယစေဆာငးေသာ

နယေျမေဒသ (၇)ခလးတြင သဘာဝသယဇာတတးေဖာရနအတြက တကရက သ႔မဟတ သြယဝကေသာ

နညးမားျဖင ေျမယာမားသမးဆညးျခငးမား (၅၅) ၾကမျဖစပြားခေၾကာငးက ေဒသခရြာသားမားႏင KHRG

ကြငးဆငးလပသားမားက တငျပလာခၾကပါသည။95 KHRG မလကခရရေသာ အစရငခစာ အမားစတြင

ဖာပြနခရ ငတြငး သဘာဝသယဇာတတးေဖာသည အေၾကာငး အမားစပါဝင ျပ း ဒ းပလာယာ ႏင

သထခရငတြငး အေၾကာငးမားလညးပါရပါသည။

သဘာဝသယဇာတ တးေဖာရနအတြက ေျမယာသမးဆညးျခငး ျပလပသမား သ႔မဟတ အတတစကြ

ပးေပါငးလပေဆာငသမားမာ တပမေတာ၊96 ကရငနယျခားေစာငတပမား၊97 ေကအနယ၊98 ေကအနယ/

ေကအနအယလေအ- ျငမးးခမးေရးေကာငစ၊99 ဒေကဘေအ100 ႏင ေကပအကဖ တပဖြ႔မား၊101 အစးရ အရာ

ရမား၊102 ျပညတြငးပဂၢလကစးပြားေရးကမၸဏမား၊103 ႏငငျခားပဂၢလကကမၸဏမား104 ႏင ၾကြယဝခမးသာ

ေသာ ပဂၢလကလပငနးရငမား105 ျဖစၾကပါသည။ ျပညတြငးစးပြားေရးကမၸဏမားႏင ပဂၢလကစးပြားေရး

လပငနးရငမားသည သဘာဝသယဇာတ တးေဖာေရးႏငဆကစပေသာ အလြသးစားျပမႈမားက မၾကာခဏ

ကးလြနသမား ျဖစေၾကာငးရြာသားမားကေျပာပါသည။ ၎တ႔သည ရဖနရခါတြင လကနကကငမားႏင

လညးေကာငး အစးရအရာရမားႏငလညးေကာငး ပးေပါငး၍လပေဆာငၾကပါသည။

ေျမယာသမးဆညးမႈျပလပရာတြင ရြာသားမားအားၾကတငေခၚယေဆြးေႏြးတငပငျခငး မရသေလာက

နညးပါးျပ း ရြာသားအမားစမာ ေလာေၾကးေငြမား မရရ ၾကေၾကာငး ရြာသားမားထမသရပါသည။

သဘာဝသယဇာတ တးေဖာရနအတြက ေျမယာသမးဆညးမႈမားႏင ပတသက၍ KHRG မ ရရေသာ

95 သထခရ င တြငး ေျမယာသမးဆညးမႈဥပမာက source #9တြင ၾကညရႈႏ င ၊ ေတာငငခရ ငအတြက source #71၊ ေညာငေလးပငခရ င အတြက source #19၊ ျမတ-ထားဝယခရ ငအတြက source #80၊ ဖာပြနခရငအတြက source #22၊ ဒးပလာယာခရငအတြက source #14-10-LGF 1၊ ဘားအခရငအတြက source #98 စသညတ႔တြငၾကည႔ရႈႏငပါသည။ 96 ဥပမာက source #102 တြငၾကညပါ။ 97 ဥပမာက source #25 တြငၾကညပါ။ 98 ဥပမာက source #22 တြငၾကညပါ။ 99 ဥပမာက source #43 တြငၾကညပါ။ 100 ဥပမာက source #62 တြငၾကညပါ။ 101 ဥပမာက source #49 တြငၾကညပါ။ 102 ဥပမာက source #20 တြငၾကညပါ။ 103 ဥပမာက source #42 တြငၾကညပါ။ 104 ဥပမာက source #95 တြငၾကညပါ။ 105 ဥပမာက source #19 တြငၾကညပါ။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

53

သတငးအခကအလကမား အစရငခ စာ (၅၅)ေစာငတြင ေလာ ေၾကးေငြရရ သည အေၾကာင း

ေရးသားတငျပထားေသာ အစရငခစာ (၃)ေစာငသာပါဝငပါသည။106 အစရငခစာ (၉)ခတြင ကာလတနေၾကး

ေအာက107 သ႔မဟတ ေျမသမးသမားမ ဂတေပးထားေသာတနဖးေအာက108 ေလာနညးေသာ ေလာေၾကး

ေငြ တစစတတစေဒသသာ ရရသညအေၾကာငး ေရးသားတငျပထားသညက ေတြ႔ရျပး၊ အစရငခစာ

(၆)ခတြင ၾကတငေခၚယေတြ႔ဆေဆြးေႏြးသည အေၾကာငးက ေဖာျပထားေၾကာငး ေတြ႔ရပါသည။109 အျဖစ

အပကတစခတြငမ ရြာသားမားသည ၎တ႔ပ ငေျမမားအားေရာငးခေၾကာငး လကမတေရးထးရန

အတငးအကပ ေစခငးခခရပါသည။110

‘‘ အစကေတာ ေလာေၾကးေငြအေနန႔ တစဧကက သနး၂၀ရမယလ႔ ေျပာပါတယ။ ဒါေပမယ ယခခန ထ ကၽြနေတာရ႕ေျမ ၇ ဧကအတြက သနး၂၀ ပရပါတယ။ ကၽြနေတာမေကနပပါဘး။ ဘာမလညး မတတႏငပါဘး။ ေမပစလကဖ႔ပရေတာတယ။ သတ႔ေရႊတးလကေတာ ေရ႕ဆက ကၽြနေတာေျမေတြက ျပနသးလ႔ မရႏငေတာပါဘး။’’

ေစာက---၊ (ကား)၊ ဃ---ေကးရြာ၊ မေလးလယ ေကးရြာအပစ၊ ဒြယလးျမ႕နယ၊ ဖာပြနခရင/ကရငနယ

အေရ႕ေျမာကပငး (၂၀၁၄ခႏစ ဇလငလ တြငလကခရရပါသည)111

၂၂။ စမကနးအမးအစားခြမား

{က}ေရႊတးေဖာျခငးလပငနးမား

ေရႊတးေဖာျခငးႏငပတသကေသာ ေျမယာသမးဆညးမႈမားအေၾကာငး ေရးသားေဖာျပထားေသာ အစရငခစာ

(၂၆)ခက KHRG မလကခရရခ ပါသည။ ဤေရႊတးေဖာျခငးလပငနးမားသည သထ၊112 ေတာငင၊113

ေညာငေလးပင114 ႏင ဖာပြန115ခရ ငမားတြင ျဖစေပၚေနပါသည။ ေရႊတးေဖာျခငးလပငနးမားသည

ဖာပြနခရငတြင အမားဆးျဖစျပး အစရငခစာ (၁၄)ခတြင ေတြ႔ရရပါသည။ ေရႊတးေဖာျခငးလပငနးမားက

ခမးသာေသာ လပငနးရငမား၊116 တပမေတာ၊117 ျမနမာအစ းရအရာရ မား၊118 ေကအနယ/

106 ဥပမာက source #16 တြငၾကညပါ။ 107 ဥပမာက source #12b တြငၾကညပါ။ 108 ဥပမာက source #13b တြငၾကညပါ။ 109 ဥပမာက source #49 တြငၾကညပါ။ 110 source #17 တြငၾကညပါ။ 111 source #13b တြငၾကညပါ။ 112 ဥပမာက source #89 တြငၾကညပါ။ 113 ဥပမာက source #72 တြငၾကညပါ။ 114 ဥပမာက source #55 တြငၾကညပါ။ 115 ဥပမာက source #89 တြငၾကညပါ။ 116 ဥပမာက source #72 တြငၾကညပါ။ 117 ဥပမာက source #13 တြငၾကညပါ။ 118 ဥပမာက source #20 တြငၾကညပါ။

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

54

၂။ စမကနးအမးအစားခြမား

{က}ေရႊတးေဖာျခငးလပငနးမား

ေကအနအယလေအ၊119 ျပညတြငးစးပြားေရး ကမၸဏမား120 ႏင ႏငငျခားကမၸဏမား121 မ သးျခားခြ၍

ေသာလညးေကာငး ပးေပါငး၍ ေသာလညးေကာငး လပေဆာငၾကပါသည။

၂၀၁၃ ခႏစ ေဖေဖာဝါရလ ၄ ရကေန႔တြင သထခရင၊ ဘးလငးျမ႕နယ၊ အယခခး ႏင ပဒါးေဒါေကးရြာအပစ

တြင ျပညတြငး ပဂၢလကကမၸဏတစခမ ေရႊတးေဖာရနစတငလပေဆာငခၾကပါသည။ ၎တ႔က ေကအနယ

ႏင ေဒသတြငးစးပြားေရး စမခန ႔ခြ ေရးေကာမတက လပပ ငခြင ေပးခ ပါသည။ ၎တ႔မ ေကအနယအား

အခြနေပးေဆာငျပး အခန ၆လတာေရႊတးေဖာခြင ရရချခငးျဖစပါသည။ ဘးလျမစမ ေရႊမားက ရယႏငရန

ျမစတြငးမ သမားက စပယျပးေရႊရာေဖြပါသည။ ေရႊရာေဖြ ျပ းေနာက ရရ လာေသာ ေျမစာပ မားက

မတေစာကေသာ ျမစကမးပါးေဘးတြင စပ ထားေသာေၾကာင ရြာသားမား၏ စကပးေျမမားႏင သဘာဝ

ပတဝနးကင ပကစးဆးရးရပါသည။122

ထ႔အျပင ၂၀၁၄ ခႏစ မတလ ၁၄ရကေန႔တြငလညး ဖာပြနခရင၊ ဒြလျမ႕နယ၊ မ---ေကးရြာအပစ၊ က---

ေကးရြာအတြငး ေစာဃ--- ပငဆငေသာ ေျမ ၇ဧကက စးပြားေရးလပငနးရငမားက ေရႊတးေဖာရန

သမးယခၾကပါသည။ ဤသ႔သမးယရာတြင ေျမပငရငအား ၾကတငေခၚယေတြ႔ဆ အသေပးျခငး မရပါ။

ေျမပငရင ေစာဃ--- က ၎ပငေျမ ၇ဧကအတြက ေလာေၾကးေငြ သနး၂၀ ေပးမည ဟေျပာေသာလညး

လကေတြ႔တြင ၁၀သနးကပသာ ရရပါသည။ ေစာဃ--- အား ေျမပငဆငခြင အေထာကအထားလႊေပးရနႏင

ေရႊတးေဖာျပးေနာက ျပနလညေပးအပမညဟေျပာပါသည။ သ႔ေသာ ေစာဃ--- သည ေျမပငဆငခြင

အေထာကအထားလညးျပနလညမရရသကသ႔ ေလာေၾကးေငြလညး အျပညအဝမရရပါ။123

‘‘ကၽြနေတာေျမေတြက ကာကြယဖ႔ဘယလလပ ရမနးမသေတာပါဘး။ လေတြကလာလာျပး ေရႊတးၾကတယ။ သတ႔ေတြက ဒေျမေတြဟာအစးရေျမလ႔ ေျပာျပးတးၾကတာပ။ ကၽြနေတာဘာမလပလ႔မရဘး။ ကၽြနေတာတ႔မာ ေျမလပပငခြငအေထာကအထားရလညး လေတြက ကၽြနေတာတ႔အေထာကအထားေတြကယျပး ကၽြနေတာ တ႔ ပငေျမမာ လာအလပလပၾကတာပ။ ကၽြနေတာပငတေျမကကာကြယဖ႔ ဘာလပရမနးမသေတာပါဘး။’’

ေစာဃ---၊ (ကား)၊ မေလးလယေကးရြာအပစ၊ ဒြယလးျမ႕နယ၊ ဖာပြနခရင/ကရငျပညနယ

အေရ႕ေျမာကပငး။ (ဇလငလ ၂၀၁၄ တြင ေျမယာသမးဆညးခရမႈအား တငျပသည စာရြကပစ/ေဖာငမ

လကခရရပါသည)124

119 ဥပမာက source #22 တြငၾကညပါ။ 120 ဥပမာက source #89 တြငၾကညပါ။ 121 ဥပမာက source #95 တြငၾကညပါ။ 122 source #42 တြငၾကညပါ။ 123 source #13b တြငၾကညပါ။ 124 source #13b တြငၾကညပါ။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

55

‘‘ေရႊတးေဖာေရးလပငနးမားေၾကာင ရြာသားမားသည အခကအခမးစႏင ရငဆငၾကေတြ႔ေနၾကရပါသည။ ၎တ ႔ပ ငေျမမားလညး ေလာေၾကးေငြမရရ ပ သမးဆညးခေနရပါသည။ အခ ႕ရြာသား မားက ေရ႕ဆက၎တ႔စားဝတေနေရး ပမခကခႏငေၾကာငး ေျပာျပပါသည။”

KHRG ကြငးဆငးလပသား တစဥးေရးသားထားေသာ နယေျမေဒသအေျခအေန၊ ဒြယလးျမ႕နယ၊

ဖာပြနခရင/ကရငျပညနယ အေရ႕ေျမာကပငး (ဇလငလ ၂၀၁၄ခႏစ တြငရရပါသည။)

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

56

ေျမပ(4)

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

57

{{ခ} ေကာကထတလပေရး လပငနး

ေကာကထတလပေရးလပငနးမားႏင ပတသကျပးတ ကရ ကေသာလညးေကာငး သြယဝ က၍ေသာ

လညးေကာငး ေျမသမးဆညးျခငးအေၾကာငး ေရးသားတငျပထားေသာ အစရငခစာ (၁၇) ခက KHRG မ

လကခရရ ခ ပါသည။ ေကာကထတလပငနးေၾကာင ေျမယာသမးဆညးမႈမားသည ေတာငင ၊125

ျမတ-ထားဝယ၊126 ဖာပြန၊127 ဒးပလာယာ128 ႏင ဘားအ129 ခရငမားတြငျဖစေပၚပါသည။ ေကာကထတ

လပငနးမားက လပကငၾကသမားမာ ပဂၢလကလပငနးရငမား၊130 ကရငနယျခားေစာငတပမား၊131 ပဂၢလက

ကမၸဏမား၊132 ျပညပကမၸဏမား၊133 ႏင အစးရအရာရမား134 ျဖစပါသည။

၂၀၁၃ မတလ ၁ ရကေန႔တြင ဘားအခရင၊ ပငကျမ႕နယ၊ ေဖါ ေကးရြာအပစ၊ ဌ--- ေကးရြာ၌ ကရင

နယျခားေစာငတပ တပရငးအမတ ၁၀၁၇ မ တပရငးမးလားေသး က ေကးရြာအနး ေကာကေတာငက

ေကာကထတလပရန မငးခြေသာအခါ အနးရ ေနာန--- ပငစကပးေျမက ပကစးေစခပါသည။ ေနာန---

စကပးေျမအနးတြင အျခားသမား၏ စကပးေျမမားလညးရပါသည။ တပမးလားေသးမ ေကာကမားက

ေဆာကလပေရး ကမၸဏမားသ႔ ေရာငးခေပးပါသည။ ဤေကာကထတလပငနး လပကငမညအေၾကာငးက

ေနာန--- အား ေခၚယေတြ ႔ဆ ေဆြးေႏြ းတ င ပင ျခင း မရ သက သ ႔ သမ၏ ပကစ းသြားေသာ

ေျမမားအတြကလညး ေလာေၾကးေငြမရရပါ။135

ဒးပလာယာခရင၊ ကဒးျမ႕နယ၊ ေလးတလယ စခနး၊ ဂ--- ရြာတြင စးပြားေရးလပငနးရင ဥးတငမးေအာင၏

ေကာကထတလပငနးေၾကာင ရြာသားမား၏ စကပးေျမမားစြာ ပကစးခရပါသည။ ေကာကထတလပငနး

သည ေရႏတေျမာငးမားက ပတဆ ႔ေစျပး စပါးခငးရ ေရမား ေကာငးမြနစြာ မစးဆငးေစေသာေၾကာင

ရြာသားမားအတြက စပါးခငးမားတြင အလပလပရန ခကခပါသည။

125 ဥပမာက source #10 တြငၾကညပါ။ 126 ဥပမာက source #80 တြငၾကညပါ။ 127 ဥပမာက source #32တြငၾကညပါ။ 128 ဥပမာက source #60 တြငၾကညပါ။ 129 ဥပမာက source #11 တြငၾကညပါ။ 130 ဥပမာက source #60 တြငၾကညပါ။ 131 ဥပမာက source #25 တြငၾကညပါ။ 132 ဥပမာက source #83တြငၾကညပါ။ 133 ဥပမာက source #64 တြငၾကညပါ။ 134 ဥပမာက source #32 တြငၾကညပါ။ 135 source #25 တြငၾကညပါ။

{ဂ} သစထတလပျခငး

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

58

{ခ} ေကာကထတလပေရး လပငနး

‘‘အရငတနးက ကၽြနေတာတ ႔မဘေတြ ဒလယေတြကမ ခ လပကင စားေသာကခၾကပါတယ။ ဒလယေျမ ေတြအတြက အခြနေဆာငခၾကပါတယ။ ဒါေပမယ အခအခနမာေတာ ေကာကထတလပငနးေတြေၾကာင ကၽြနေတာတ႔လယေတြပကစးရျပး စပါးေတြလညး အမားႀကးပကစးရပါတယ။ ကၽြနေတာတ ႔ဘာ လပရမနး မသေတာပါဘး။’’

KHRG ကြငးဆငးလပသား တစဥး ေရးသားထားေသာ ဓာတပမတတမး၊ ကဒးျမ႕နယ၊

ဒးပလာယာခရင/ကရင ျပညနယေတာငပငး (ေဖေဖာဝါရလ ၂၀၁၄ခႏစ)136

{{ဂ} သစထတလပျခငး

သစထတလပငနးမားအတြက ေျမယာသမးဆညးျခငးႏင ပတသကေသာ အစရငခစာ (၈) ေစာငက KHRG

မလကခရရခပါသည။ အငပင137ႏင ဝါးမားက ခတယထတလပမႈ အမားဆးျဖစေၾကာငးက ရြာသားမားက

ေျပာပါသည။ အငပငမားႏင ဝါးမားက ေငြရရ ရန ခတယထတလပျခငးျဖစပါသည။138 ထ ႔အျပင

ရာဘာစ ကပ းရန ခတထြငရငးလငးျခငးလညးျဖစပါသည။139 ဤကသ ႔သစဝါးခတယျခငးသည

ကရငျပညနယခရင (၆)ခတြငျဖစေပၚလကရျပး140 သစ၊ဝါးခတယသမားမာ အစးရအရာရမား၊141 စးပြားေရး

လပငနးရငမား၊142 တပမေတာ၊143 ဒေကဘေအ၊144 ကရငနယျခားေစာငတပမား၊145 ႏင ေကအနယ/ေကအန

အယလေအျငမးခမးေရးေကာငစ146 တ႔ျဖစၾကပါသည။

ဥပမာအားျဖင ဘားအခရ င နဘးျမ႕နယတြင ေငြေၾကးခမးသာေသာ စးပြားေရးလပငနးရငမားႏင ေဒသခ

အာဏာပငမားသည အမားပငအငပငေတာမားကသမးယ၍ သစထတလပၾကျပးေနာက ရာဘာစကခငးမား

အျဖစေျပာငးလလကၾကပါသည။ ယခအခါ ရြာသားမားသည အမေခါငမးအတြက အငဖက ေကာကယရနႏင

ထငးရာေဖြရန ခကခသြားပါသည။

136 source #60 တြငၾကညပါ။ 137 အငပငဆ သညမာ ကၽြနးပငက သ ႔ ျဖစ၍ အရြက ၾကးေသာအပငမ း ျဖစပါသည။ ၎၏အရြကမားက ရြာသားမားက အမအမးျပလပရန ေကာကယၾကပါသည။ 138 ဥပမာက source #96 တြငၾကညပါ။ 139 ဥပမာက source #43 တြငၾကညပါ။ 140 သထခရငတြငျဖစပြားေသာ သစထတလပငနးႏငဆကႏြယေသာေျမသမးဆညးမႈက သလပါက source # 107၊ ေတာငငခရင အတြက source #45၊ ေညာငေလးပငခရင အတြက source #54၊ ဖာပြနခရငအတြက source #96၊ ဒးပလာယာခရငအတြက source #62၊ ဘားအခရငအတြက source # 63 တ႔တြငၾကညရႏငပါသည။ 141 ဥပမာက source #54 တြငၾကညပါ။ 142 ဥပမာက source #56 တြငၾကညပါ။ 143 ဥပမာက source #107 တြငၾကညပါ။ 144 ဥပမာက source #62 တြငၾကညပါ။ 145 ဥပမာက source #96 တြငၾကညပါ။ 146 ဥပမာက source #62 တြငၾကညပါ။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

59

‘‘လနညးစသာ အငပငခတယျပး ရာဘာစ ကပ းရန အခြင အေရးရရ ၾကပါသည။ သစထတလပခတ ယသအမားစမာ ျမ႕ေပၚမ ခမးသာၾကြယဝသမားျဖစၾကျပး ေဒသခစးပြားေရးသမားမားလညးအနညးငယ ပါဝငပါသည။ ထသမားက ဤေျမမားမာ စကပ းေျမ မဟတသညအတြက ဤေျမေပၚကသစမားက ခတယျပး ရာဘာေျပာငးစကၾကျခငးျဖစေၾကာငးေျပာခပါသည။ ကၽြနေတာတ႔အေနႏင ဤသစေတာမားက ကာကြယထနးသမး ေစာငေရာကမႈမလပလင ေနာငတြင အငဖကေကာကယရန အငပငေတာရေတာမည မဟတေတာေပ။’’

KHRG ကြငးဆငးလပသား တစဥးေရးသားထားေသာ နယေျမေဒသအေျခအေန၊ နဘးျမ႕နယ၊

ဘားအခရင/ကရငျပညနယ အလယပငး (၂၀၁၃ ေအာကတဘာလတြငရရပါသည)147

{{ဃ}အျခားလပငနးမား

ျမတ-ထားဝယခရငအတြငး ျမနမာအစးရအရာရမားႏင ပဂၢလကကမၸဏမားပးေပါငးျပး ခသတတးေဖာျခငး

ျပလပသည အစရငခစာ ၂ ေစာငက KHRG မလကခရရပါသည။148 KHRG ကြငးဆငးလပငနးမားကလညး

ဖာပြနခရငအတြငး တပမေတာမ အတဖတလပငနး လပကငေနသညအေၾကာငး အစရငခစာ ၂ ေစာငက

ေရးသားေပးပ ႔ခ ပါသည။149 ထ ႔အျပင ဒးပလာယာခရ ငအတြငး ေကာကမးေသြးထတလပငနးအတြက

ေျမသမးဆညးမႈအေၾကာငး ေရးသားထားေသာ အစရငခစာ (၁)ေစာင၊150 KPF ႏင ႏငငျခား ကမၸဏတ႔မ

လပကငေသာ သသတတးေဖာေရးလပငနး အေၾကာငးေရးသားထားေသာ အစရငခစာ (၁)ေစာင၊151

ျပညတြင းပဂ ၢလကကမၸဏမ လပက င ေနေသာ ခေနာကစ မ းတးေဖာေရးလပငန း အေၾကာင း

ေရးသားထားေသာ အစရငခစာ (၁)ေစာင152 တ႔ကလညး လကခရရပါသည။

၃။ သဘာဝသယဇာတ တးေဖာျခငးလပငနးမား၏ ေနာကဆကတြ ဆးကးမား

သဘာဝသယဇာတ တးေဖာျခငးလပငနးမားအတြက ေျမသမးဆညးမႈေၾကာင သဘာဝပတဝနးကင

ထခကမႈမား၊153 စားဝတေနေရးခကခမႈမား၊154 ကနးမာေရးျပနာမား၊155 အၾကမးဖကျခမးေျခာကမႈမား၊156

သြားလာလႈပရားခြငပတပငခရမႈမား 157ႏင ေနရာေရႊ႕ေျပာငးခရမႈမား158 စသညေနာကဆကတြဆးကးမား

147 source #56 တြငၾကညပါ။ 148 source #80 တြငၾကညပါ။ 149 source #102 တြငၾကညပါ။ 150 source #68 တြငၾကညပါ။ 151 source #49 တြငၾကညပါ။ 152 source #62 တြငၾကညပါ။ 153 ဥပမာက source #112 တြငၾကညပါ။ 154 ဥပမာက source #10 တြငၾကညပါ။ 155 ဥပမာက source #68 တြငၾကညပါ။ 156 ဥပမာက source #17 တြငၾကညပါ။ 157 ဥပမာက source #95 တြငၾကညပါ။

{က}သဘာဝပတဝနးကင ထခကပကစးမႈမား

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

60

{ဃ}အျခားလပငနးမား

၃။ သဘာဝသယဇာတ တးေဖာျခငးလပငနးမား၏ ေနာကဆကတြ ဆးက းမား

ျဖစေပၚလကရသညက ရြာသားမားႏင KHRG ဝနထမးမားက အစရငခစာ (၅၅)ေစာငတြငေတြ႔ရခပါသည။

လကရ အေျခအေနထ သဘာဝပတဝနးကငထခ ကမႈႏင စားဝတေနေရးခကခမႈ ျပနာမားသည

အမားဆးေရးသားေဖာျပေသာ ဆးကးမားျဖစပါသည။ အစရငခစာ (၅၅)ေစာငတြင အေစာင(၄၀)၌ သဘာဝ

ပတဝနးကငထခကမႈအေၾကာငးေဖာျပထားျပး၊ အေစာင(၃၀)၌ စားဝတေနေရးျပနာမားက အဓက

ဆးကးအျဖစ ေဖာျပထားပါသည။ အစရငခစာ (၁၅)ေစာငတြင ကနးမာေရးျပနာအေၾကာငးက ေဖာျပ

ထားျပး (၃)ေစာင တြင လသတမႈအပါအဝင အၾကမးဖကမႈမားအေၾကာငးက ေဖာျပထားပါသည။ အစရငခစာ

(၂)ေစာငတြင ေနရာေရႊ႕ေျပာငးခရျခငး ႏင (၂)ေစာငတြင သြားလာခြငပတပငခရျခငး အေၾကာငးက ေဖာျပ

ထားပါသည။

{{က}သဘာဝပတဝနးကင ထခကပကစးမႈမား

အစရငခစာေရးသားေနစဥကာလတြငး သဘာဝသယဇာတထတလပျခငးသည ျမစေခာငးမားက စကဆ ႏင

ဓာတေဗဒပစၥညးမားျဖင 159 ညစညမးေစေၾကာငး ရြာသားမားႏင KHRG ဝနထမးမားက ေရးသား

ေဖာျပၾကပါသည။ ထ ႔အျပင ျမစေရက ေႏာကကေစျခငး၊160 ျပဒါးကသ ႔ အဆပရ ေသာ ဓာတေဗဒ

ပစၥညးမားအား ေဘးပတဝနးကငသ ႔စြန႔ပစျခငး161 ျမစကမးပါးမားတကစားခရျခငး၊162 ျမစေခာငးမားရ

သ၊ေကာက ၊ႏန းမားက ေနရာေရြ႕ေစျပ း ေရးစ းေၾကာင းေျပာင းေစျခင း ၊ ေရလႊမ းမ းေစျခင း ၊163

သစေတာျပနးတးေစျခငး၊164ေျမျပျခငး၊165 ႏင လပငနးျပးဆးေသာအခနတြငလပကြကမားက ေကာငးမြနစြာ

သန႔ရငးေရးမလပပ ျဖစသလထားချခငး166 စသည ဆးကးမားကလညး ျဖစေပၚေစေၾကာငး ေရးသား

တငျပထားပါသည။

‘‘ေရႊလာေရာကတးေဖာသမားသည ရနကနမျဖစၾကပါသည။ ေဒသခအနညးငယသာ ေရႊတးေဖာျခငးတြင ပါဝငပါသည။ ေရႊတးေဖာျခငးသည ေျမယာမားစြာကထခ ကေစျပး သဘာဝပတဝနးကငက လညး ပကစးေစပါသည။ ထ႔အျပင ေရႊတးေဖာရာတြင ဓာတေဗဒေဆးရညမား အသးျပေသာေၾကာင ေဒသခမားက

158 ဥပမာက source #12b တြငၾကညပါ။ 159 source #68; #134; #80; #109; #22; and #95 တြငၾကညပါ။ 160 source #16; #23; #33; #35; and #9 တြငၾကညပါ။ 161 source #16; and #19 တြငၾကညပါ။ 162 source #13; #6; and #95 တြငၾကညပါ။ 163 source #13; and #35 တြငၾကညပါ။ 164 source #68 တြငၾကညပါ။ 165 source #12,94 တြငၾကညပါ။ 166 source #104 တြငၾကညပါ။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

61

ျပနာျဖစေစပါတယ။ ျမစေခာငးမားရ ေရမားလညး မသန ႔ရငးေတာပ ဓာတေဗဒ အဆပမားျဖင ညစညမးေနပါသည။’’

KHRG ကြငးဆငးလပသား တစဥးေရးသားထားေသာ နယေျမေဒသအေျခအေန၊ ေကာကၾကးျမ႕နယ၊

ေညာငေလးပင ခရင/ပခးတငးေဒသၾကး အေရ႕ပငး (၂၀၁၃ခႏစ ေမလ တြငရရခပါသည)167

‘‘၂၀၁၂ခႏစ ေအာကတဘာလ ၁၁ ရကေန႔တြင အမတ ၄၄ ေျချမနတပမ မ တပမး တငမငးလက သထခရင၊ ဘးလငးျမ႔နယ၊ မပေရခးေကးရြာအပစရ ဘေလာျမစ အေရ႕ဘကကမးတြင ေရႊတးေဖာျခငးက လပကငပါသည။ ေရႊတးေဖာရန ဘေလာျမစအေနာကဘကျခမးသ ႔ သ၊ေကာကႏင ေျမၾကးမားက သယယ ပ႔ေဆာငေစပါသည။ ထ႔ေၾကာင သ၊ေကာက၊ႏနးေျမမားသည ျမစတစဖကကမးတြင စပလာျပး ဖာပြနခရင ဒြယလးျမ႕နယရ ဝါးမးေကးရြာအပစသ ႔ ေရမားဝငေရာကကနပါသည။ အကးဆကအေနျဖင ဝါးေလးႏင ဝါးမးေကးရြာရ လယႏငစကပးေရးျခမား ေရလႊမးမးပကစးကနပါ သည။’’

KHRG ကြငးဆငးလပသား တစဥးေရးသားထားေသာ နယေျမေဒသအေျခအေန၊ ဒြယလးျမ႕နယ၊

ဖာပြနခရင/ကရငျပညနယ အေရ႕ေျမာကပငး (၂၀၁၃ခႏစ ႏဝငဘာလ တြငရရပါသည။)168

{{ခ} စားဝတေနေရးျပနာမား

သဘာဝသယဇာတ ထတလပေရးလပငနးမားေၾကာင သဘာဝပတဝနးကင ပကစးေစသညအျပင

ရြာသားမားလညး စားဝတေနေရးျပနာမားက ရငဆ င ၾကရပါသည။ ဖာပြနခရ င၊ ဒြယလ းျမ ႕နယ၊

မယေဝးေကးရြာအပစတြင ျမငတရ ဟေခၚေသာ ကမၸဏသည ေဒသခ ကရငေခါငးေဆာင မားႏင ပးေပါငးျပး

မယေဝ ျမစတြငး ေရႊတးေဖာပါသည။ ဤေရႊတးေဖာမႈေၾကာင ျမစကမးနေဘးရ ရြာသား ပ ငေျမမား

ထခကပကစးရပါသည။169

‘‘ဒႏစစကပးထားတသးႏေတြက စားလ႔ရမာမဟတေတာဘး။ စကပးေျမေတြကလညး ပကစး ကနေတာ လာမယႏစမာလညး ကၽြနေတာတ႔ေျမေတြေပၚမာစကပးလ႔မရေတာပါဘး။ သးႏေတြ လညး ပကစးကနျပ။’’

KHRG ကြငးဆငးလပသား တစဥးေရးသားထားေသာ နယေျမေဒသအေျခအေန၊ ဒြယလးျမ႕နယ၊

ဖာပြနခရင/ကရငျပညနယ အေရ႕ေျမာကပငး (၂၀၁၄ခႏစ ဇလငလ တြငရရပါသည။)170

ျမနမာႏငငအေရ႕ေတာငပ ငးရ ရြာသားမားသည သဘာဝပတဝနးကငအေပၚမခ လပကင စားေသာက

ေနရေသာေၾကာင သဘာဝပတဝနးကငႏင စားဝတေနေရးတ႔ ဆကစပလကရပါသည။ သဘာဝသယဇာတ

တးေဖာျခငးေၾကာင ရြာသားမား၏ စကပးေျမႏင လယေျမမားပကစးထခကရျခငးသည အဓကဆးကး

167 source #19 တြငၾကညပါ။ 168 source #13 တြငၾကညပါ။ 169 source #89 တြငၾကညပါ။ 170 source #89 တြငၾကညပါ။

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

62

{ခ} စားဝတေနေရးျပနာမား

ျဖစသညက ေဖာျပထားပါသည။171 ဤဆးကးမားမာ စကပးေျမမားႏင လယယာေျမမားပကစးျခငး၊

ေရႊတြငးမားသ ႔သြားရနလယကြငးမားက ျဖတ၍ လမးေဖာကလပျခငး၊172 သးႏ မားပကစးရျခငး၊173

လယေရသြငး/ ေရထတေျမာငးမား ပကစးျခငး၊174 လယေျမမားေရမရရျခငး၊175 ရြာသားမား အမေဆာက

ပစၥညး ႏင ထငးမားရယရန အားထားရသည အမားပငသစေတာမားျပနးတးျခငး၊176 လယေျမမားအတြက

ေရႏတေျမာငးမားပတဆ႔ျပး လယေျမမားေရလျခငး177 စသညတ႔ျဖစပါသည။ ထ႔အျပင အခ႕ျမ႕နယမားတြင

ျမစေရညစညမးမႈေၾကာင သား၊ငါးရားပါးလာကာ178 ကနေစးႏႈနးမားၾကးျမငလာပါသည။179 ရြာသားမား၏

ၾကက၊ဝကစေသာ အမေမြးတရ စၦာနမားလညး ေသဆးၾကရပါသည။180

‘‘စားေသာကကနမားအားလး ေစးတကပါသည။ အထးသျဖင အသားငါးေစးႏႈနး ပတကပါသည။ ရြာသားမား သတ ႔ပတဝနးကငတြင အသားငါးရာရန မလြယကေတာပါ။ သ ႔ေသာ အသးအႏ ေပါမားသညအတြက ဤအေျခအေနက ရငဆငႏငၾကပါသည။ ကြးတမ ရြာသားတစဥးက ‘အရငကငါးစားခငရင ဘးလငးေခာငး ထမာ အလြယတကရာလ ႔ရပါတယ အခေတာေရေတြက ေႏာကကေနေတာငါး ရာလ ႔မရေတာဘး‘။ ထ႕အျပငရြာသားတစဥးက ‘ေတာေကာငေတြလညး ရားပါးကနပါျပ။’ ဟ ေျပာခပါသည။”

KHRG ကြငးဆငးလပသား တစဥးေရးသားထားေသာ နယေျမေဒသအေျခအေန၊ ဒြယလးျမ႕နယ၊ ဖာပြနခရင/ကရငျပညနယ အေရ႕ေျမာကပငး (၂၀၁၃ခႏစ ေဖေဖာဝါရလ တြငရရပါသည။)181

‘‘ျမစေရထတြင ဓာတေဗဒေဆးရညမား ပါဝငစးဆငးေနေသာေၾကာင ကၽြ၊ႏြားႏငငါးမား ေသာကသး ေသာအခါ အခ႕တ႔မာ ေရာဂါျဖစျပး ေသဆးရပါသည။’’

KHRG ကြငးဆငးလပသား တစဥးေရးသားထားေသာ နယေျမေဒသအေျခအေန၊ ဒြယလးျမ႕နယ၊ ဖာပြနခရင /ကရငျပညနယ အေရ႕ေျမာကပငး (၂၀၁၃ခႏစ ေမလ တြငရရပါသည။)182

171 source #10, 94 တြငၾကညပါ။ 172 source #20, 25 တြငၾကညပါ။ 173 source #20 တြငၾကညပါ။ 174 source #20 တြငၾကညပါ။ 175 source #61 တြငၾကညပါ။ 176 source #68, 62, 45 တြငၾကညပါ။ 177 source #60, 21 တြငၾကညပါ။ 178 source #16, 35 တြငၾကညပါ။ 179 source #16 တြငၾကညပါ။ 180 source #68, 80 တြငၾကညပါ။ 181 source #16 တြငၾကညပါ။ 182 source #22 တြငၾကညပါ။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

63

စးပြားျဖစေရႊတးေဖာေသာ ေနရာမားတြင တစပငတစႏင ေရႊကငခြငက ပတပငေၾကာငး သတငးကလညး

KHRG မလကခရရပါသည။183 ဥပမာအေနျဖင ဖာပြနခရင၊ ဒြယလးျမ႕နယ၊ ဝါမးေကးရြာအပစ၊ ဃ---

ေကးရြာတြင ၂၀၁၄ခႏစ ေဖေဖာဝါရလ မစ၍ တရတကမၸဏတစခသည ေရႊတးေဖာျခငးက စတငလပ

ကငပါသည။ ၎တ႔သည ဘးလေခာငးေဘးရ ေျမမားက ထခကပကစးေစခပါသည။ ကမၸဏဝနထမးမားက

ရြာသားမားအား ေရႊကငခြင က ပတပငခပါသည။ ထ႔ေၾကာင ေရႊကငျခငးျဖင အသကေမြးေနသမား၏

စားဝတေနေရးက ထခကေစပါသည။184

‘‘ဤႏစတြင တရတလမးမား တကလာကာ ဖာပြနခရင၊ ဒြလျမ႕နယ၊ မေလးလယေကးရြာအပစ၊ က--- ရြာရ မးသရဖး ေခာငးတြင ၂၀၁၄ခႏစ ဒတယလ၌ ေရႊတးေဖာျခငးက စတငလပကငပါသည။ တရတကမၸဏ သည ၎တ ႔ေရႊတးေဖာရာေခာငးေဘးရ ေျမမားက ပကစးေစပါသည။ ကမၸဏအလပသမားမားက ေဒသခရြာသားမားက တစပ ငတစႏ င ေရႊကငခြင မျပေပ။ ရြာသားမားသည ေရႊကငခြင မရေသာ ေၾကာငစားဝတေနေရးအတြက အခကအချဖစေစပါသည။’’

KHRG ကြငးဆငးလပသား တစဥးေရးသားထားေသာ နယေျမေဒသအေျခအေန၊ ဒြယလးျမ႕နယ၊

ဖာပြနခရင/ကရငျပညနယ အေရ႕ေျမာကပငး (၂၀၁၄ခႏစ ေမလ တြငရရပါသည။)185

{{ဂ} ကနးမာေရးႏငဆငေသာ အခကအခမား

ရြာသားမားက သဘာဝသယဇာတ တးေဖာျခငးလပငနးမားေၾကာင ျဖစေပၚလာသည ညစညမးေသာေရက

ေသာကသ း ၊အသ း ျပ ျခင း ျဖင အေရျပားေရာဂါႏ င အျခားေသာေရာဂါမား ခစားရေၾကာင းက

တငျပၾကပါသည။186 ဖနမႈန႔မားက ရႈရကရျခငးေၾကာင အသကရႈလမးေၾကာငးေရာဂါမားက ခစားရျပး187

မသန႔ရငးေသာေလေၾကာင ေခါငးမးေခါငးကကေဝဒနာမားက ခစားရပါသည။188 ေသာကသးေရရားပါး ျခငး189

ႏင႔ ေရတြငးမားပကစးျခငး190 စသည ျပနာမားက ရငဆငရေၾကာငးလညး ရြာသားမားက ေျပာပါသည။

ဤအစရငခစာတြင ရငးလငးစြာျမငေတြ ႔ရသည အတ င း သဘာဝသယဇာတ ထတလပမႈေၾကာင

ရြာသားမား၏ကနးမာေရးက ထခကႏငေစႏငသညအတြက ရြာသားမားကစးရမလကရပါသည။

183 source #95, 66 တြငၾကညပါ။ 184 source #95 တြငၾကညပါ။ 185 source #95 တြငၾကညပါ။ 186 source #68, 35, 66 တြငၾကညပါ။ 187 source #68 တြငၾကညပါ။ 188 source #62 တြငၾကညပါ။ 189 source #80, 33, 134, 35, 89,80 တြငၾကညပါ။ 190 source #95 တြငၾကညပါ။

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

64

{ဂ} ကနးမာေရးႏငဆငေသာ အခကအခမား

‘‘ေရႊတးေဖာသမားသည ဓာတေဗဒေဆးရညမားက လြနစြာအသးျပေသာေၾကာင ျမစေခာငးမားမ ေရက ေသာကသ းရနမဝ မရ ျဖစရပါသည။ ေသာကသ းမပါက ေရာဂါရမညက ေၾကာကရြ ႔ ေသာေၾကာင မ ေသာကသးဝ ပါ။ ေရထညစညမးျခငးသည ကၽြနေတာတ ႔အတြကသာမက ငါး၊ပဇြန ၊ကၽြ ႏင ႏြားမား အတြကလညး အႏရာယျဖစေစပါသည။ တရစာၦနမား ဤညစညမးေသာ ေရကေသာကသးျခငးျဖင ေရာဂါရရျပးေသဆးရပါသည။’’

KHRG ကြငးဆငးလပသား တစဥးေရးသားထားေသာ နယေျမေဒသအေျခအေန၊ ဒြယလးျမ႕နယ၊

ဖာပြနခရင/ကရငျပညနယ အေရ႕ေျမာကပငး (၂၀၁၄ခႏစ မတလ တြငရရပါသည။)191

‘‘ကမၸဏတစခသည တမသဆသညေနရာသ႔လာေရာကျပး ေကာကမးေသြးတးပါသည။ ထ႔အျပင မယကြာခး ေနရာသ႔လာေရာကျပး ေကာကထတလပငနးလပကငပါသည။ ဤလပငနးမားေၾကာင သစေတာျပနးတးျပး ဟငးသးဟငးရြကသားငါးမားကလညး အဆပအေတာကျဖစေစပါသည။ ရြာသားမားသည ညစညမးေသာ ေရက ေသာကသ း ျခငး ျဖင လညးေကာင း ေရခ း ျခင းျဖင လညးေကာငး အေရျပားေရာဂါမားက ခစားၾကရပါသည။ ေကာကထတလပငနးမားမ ဖနမႈန႔မားက အျမရရကေနရေသာေၾကာင အဆတေရာဂါ (အသကရလမးေၾကာငးေရာဂါမား) က ရရျပး ေခါငးမး၊ ေခါငးကကျခငး ေရာဂါမားကလညး ခစားရပါသည။ ရြာသားမားက ျမ ႔နယအဆင ရ အစ းရအရာရ မားထ ၎တ ႔ရငဆ င ေနရေသာျပနာမားက တငျပၾကပါသည။ သ႔ေသာ အစးရအရာရမားထမ မညသညတန႔ျပနခကမ မရရပါ။’’

KHRG ကြငးဆငးလပသား တစဥးေရးသားထားေသာ နယေျမေဒသအေျခအေန၊ ၾကာအငးဆပၾကး၊

ေကာကရတ ႏင ကဒးျမ႕နယမား၊ ဒးပလာယာခရင/ ကရငျပညနယေတာငပငး (၂၀၁၄ခႏစ မတလ

တြငရရပါသည။)192

‘‘ဒေရေတြက အရမးညစပတေနေတာ သးလ ႔မရႏ ငပါဘး။ အမေမြးတရစၦာနေတြလညး ဒေရေတြက ေသာကလ႔ မရႏငေတာဘး။ အဖြ႔တစဖြ႔က ေရရအရညအေသြး လာစစတအခါ ေရမာ အဆပဓာတပါဝငတယ လ႔ ေတြ႔ရရပါတယ။’’

KHRG ကြငးဆငးလပသား တစဥးေရးသားထားေသာ နယေျမေဒသအေျခအေန၊ လယဒစးျမ႕နယ၊

ျမတ-ထားဝယ ခရင/တနသၤာရတငးေဒသၾကး (၂၀၁၄ခႏစ ဇြနလ တြငရရပါသည။)193

191 source #80 တြငၾကညပါ။ 192 source #68 တြငၾကညပါ။ 193 source #80 တြငၾကညပါ။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

65

{{ဃ} ေနရာေရႊေျပာငးခရမႈမား

သထႏင ဒးပလာယာခရငမားတြင ျဖစေပၚခေသာ သဘာဝသယဇာတတးေဖာမႈေၾကာင ေဒသခရြာ သားမား

ေနရာေရႊ႕ေျပာငးခရမႈႏင သကဆငေသာအစရငခစာ (၂)ေစာငက KHRG မလကခရရပါ သည။

အျဖစအပကတစခတြင လယသမားမား ပငဆငေသာေျမမားက ခမးသာေသာစးပြားေရးလပငနးရငမားက

သမးယျပး လယသမားမားအား ၎တ႔ပ ငဆငေသာေျမေနရာမ ထြကခြာေပးရန ဖအားေပးပါသည။194

ရြာသားမားသည ၎တ႔၏သမးယခရေသာ ေျမမားအတြက ေလာေၾကးေငြမား မရရပါ။ ေျမယာမားက

မသမးဆညးမအခနတြငလညး ရြာသားမားက ၾကတငေခၚယေဆြးေႏြး တငပငျခငးမရပါ။ ဖာပြနခရင၊

ဒြယလ း ျမ ႕နယ၊ မေလးလယေကးရြာအပစ၊ ဇ--- ေကးရြာမရြာသားတစဥးက ေအာကပါအတင း

ေျပာျပခပါသည။

‘‘၂၀၁၄ ခႏစ ေဖေဖာဝါရလ ၁ရကေန႔မာ သတ ႔ေတြေရာကလာျပး ေရႊစတးဖ ႔လပပါတယ။ သတ ႔ေတြက ကၽြနေတာ က ေနရာေရႊ႕ခ ငးပါတယ။ သတ ႔လာေတာ ေျမတးစကေတြပါယလာပါတယ။ သတ ႔လာျပး ကၽြနေတာ ေျမေနရာေပၚမာ ေျမတငးပါတယ။ ျပးေတာ သတ ႔က ကၽြနေတာရ ေျမ ၂ ဧကက ယမယလ ႔ ေျပာတယ။ သတ႔က ကၽြနေတာေနအမတက အထကဘကေရႊ႕ျပး ေျပာငးေဆာကခငးပါတယ။ ကၽြနေတာ တက ဘာလ႔ေျပာငးေဆာကခငးမနးမသပါဘး။ သတ႔ေရႊ႕ခငးတအတငး ေရ႔ႊ႕လကပါတယ။ ေရႊတးေဖာမယ လ႔လညး သတ႔ကကၽြနေတာက ၾကတငမေျပာပါဘး။’’

ေစာဌ--- ၊ (ကား)၊ မေလးလယေကးရြာ အပစ၊ ဒြယလးျမ႕နယ၊ ဖာပြနခရင/ကရငျပညနယ အေရ႕

ေျမာကပငး (၂၀၁၄ ခႏစ ဇလငလ ေျမယာသမးဆညးခရမႈအား တငျပသည စာရြကပစ/ ေဖာင

မရရပါသည။)195

ဒတယအျဖစအပကတစခတြင ဒးပလာယာခရ င၊ ၾကာအငးဆပၾကးျမ ႕နယ၊ ေလာဖခးေကးရြာတြင

ေငြေၾကးခမးသာေသာ တရတစးပြားေရးသမားမား၏ ေကာကထတလပငနးမားေၾကာင ရြာသားမားေနရာေရႊ႕

ေျပာငးခၾကရပါသည။

‘‘ယခငက ဤရြာတြငအမ ေျခ ၃၀ မ ၄၀ ထရ ပါသည။ ေနအမမား ယခထကပ မ မ ားပါသည။ ေကာကထတလပငနး ပ မ မားျပားလာေသာအခါ ေရမားမသန ႔ရငးေတာပ ညစညမးလာပါသည။ လအခ ႕တ ႔သည ဤအေျခအေနက သညးခႏ င ျခငး မရ ေတာသျဖင အျခားေနရာမားသ ႔ေျပာငးေရႊ ႔ ေနထငၾကပါသည။’’

KHRG ကြငးဆငးလပသား တစဥးေရးသားေသာ ဓာတပမတတမး၊ ၾကာအငးဆပၾကးျမ႕နယ၊

ဒးပလာယာခရင/ ကရငျပညနယေတာငပငး (၂၀၁၄ခႏစ ဒဇငဘာလတြငရရပါသည။)196 194 source #12b တြငၾကညပါ။ 195 source #12b တြငၾကညပါ။

{င} သတျဖတမႈမား၊ အၾကမးဖကမႈမားႏင ျခမးေျခာကမႈမား

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

66

{ဃ} ေနရာေရႊေျပာငးခရမႈမား

{{င} သတျဖတမႈမား၊ အၾကမးဖကမႈမားႏင ျခမးေျခာကမႈမား

ကရင ျပညနယတြင း သဘာဝသယဇာတ တ းေဖာ မ ၾကာင ျဖစ ေပၚေသာ အၾကမ းဖကမ ႈမ ား ၊

ျခမးေျခာကမႈမားႏင ပတသက ေသာ အစရငခစာ ၃ခက KHRG မလကခရရခပါသည။

၂၀၁၄ ေအာကတဘာလတြင ဘားအခရင၊ ပငကျမ႕နယ၊ ခ--- ေကးရြာမ ဝါရငဘနးေတာၾကးတစပါးသည

ေကအနယ/ေကအနအယလေအျငမးခမးေရးေကာငစမ တပခြမးဗ လသာဝါးအပါအဝင စစသားမား၏

ဖမးဆးျခငးကခရျပး သတျဖတခခရပါသည။ အဆပါဘနးေတာၾကးသည ဘနးၾကးပငေျမမ အငပငမားက

ခတယခြင မေပးေသာေၾကာင သတျဖတချခငးျဖစပါသည။ အငဖကမားက ရြာသားမားက အမအမးမးရန

အတြကအသးျပပါသည။ ရြာသားမားက ဘနးေတာၾကး၏ အေလာငးကျပနလည တးေဖာရယသညအခါ

ခႏၶာက ယတြင အၾကမးဖကႏ ကစကခထားရေသာ လကၡဏာကေတြ ႔ရ ရပါသည။ ေျမျမပ ျခငးမျပမ

အေလာငးကမးရ႕ခေၾကာငးလညး ေတြ႔ရရပါသည။

‘‘ဒဘနးၾကးရ႕ ရညရြယခကက ေတာမာေကာငးေဆာက သတငးသးျပး အမအမ းအတြက အငဖက လေလာကမႈမရတ ရြာသားေတြအငဖကေကာကႏငဖ ႔ အငပငေတြကကာကြယ ေစာငေရာကဖ ႔ ျဖစပါတယ။ သက ကၽြနေတာတ႔ဘနးၾကးျဖစပါတယ။ သ႔က ေတာထမာပ ျမပထားဖ ႔ မေကာငးဘးေလ။ ကၽြနေတာတ႔က သတ ႔သတတာသလ ႔ ဘယမာျမပထားလလ ႔ေမးျပး သ႔အေလာငးက ျပနေဖာပါတယ။ သ႔အေလာငးက ဘနးၾကးေကာငးမာ ျပနသယလာပါတယ။ သ႔အေလာငးက ေရေပးခးျပး သ႔အတြက စာပနအခမးအနား ျပလပေပးပါတယ။’’

ဥးက--- ၊ (ကား၊ ၄၉)၊ ခ--- ေကးရြာ၊ ပငကျမ႕နယ၊ ဘာအခရင/ကရငျပညနယ အလယ

ပငး(ႏဝငဘာ ၂၀၁၄ တြငေတြ႔ဆေမးျမနးခပါသည။)197

သဘာဝသယဇာတထတလပတးေဖာျခငးႏင ဆကႏြယေနေသာ အၾကမးဖကမႈ ေနာကထပဥပမာ တစခမာ

ဖာပြနခရင၊ ဒြယလးျမ႕နယတြငး သထတလပငနးႏငဆကစပေနပါသည။198 ဂရငးေဟးလ ကမၸဏ ဟ

ေဒသခမားက သကြမးေသာကမၸဏသည ကရငနယျခားေစာငတပ တပရငး အမတ (၁၀၁၃)၊ (၁၀၁၄)199

တ႔ႏင ပးေပါငးျပး ေဆာကလပေရးလပငနးမားအတြက သထတလပငနးစတငလပကငခပါသည။ ရြာသား

တစဥးသည ၎ပငေျမကြကမ သမားအားကမၸဏက ထတယခြငျပေၾကာငးလကမတေရးထးရန အထကပါ

196 source #64 တြငၾကညပါ။ 197 source #110 တြငၾကညပါ။ 198 source #17 တြငၾကညပါ။။ ဤအေၾကာငးအရာက ယခငထတျပနခေသာေအာကပါအစရငခစာမားတြင လညးေဖာျပချပးျဖစပါသည။ Truce or Transition: Trends in human rights abuses and local response in Southeast Myanmar since the 2012 ceasefire, KHRG, May 2014. 199 source #17 တြငၾကညပါ။။ ဤအေၾကာငးအရာက ယခငထတျပနခေသာေအာကပါအစရငခစာမားတြင လညးေဖာျပချပးျဖစပါသည။ Truce or Transition: Trends in human rights abuses and local response in Southeast Myanmar since the 2012 ceasefire, KHRG, May 2014.

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

67

နယျခားေစာငတပမား၏ ဖအားေပးျခငးက ခခရပါသည။ သထတယျခငးေၾကာင ရြာသား ၂ဥးပငေျမကြကမား

ပကစးဆ းရ းရသျဖင ဤရြာသား၂ဥးမ သထတယျခငးရပတန ႔ႏ ငရန ေကးရြာအပစေခါငးေဆာငႏင

ေကအနအယလေအအရာရထ တငျပခၾကပါသည။ ၂၀၁၃ ခႏစ ေဖေဖာဝါရလ ၁၁ ရကေန႔တြင ကမၸဏပင

သတငယာဥသည ေျမျမပမငးထမန၍ အရပသားယာဥေမာငးႏင အလပသမား၄ဥးက ေသဆးေစခပါသည။

အစရငခစာအရ သထတလပျခငးရပသြားရန ေကအနအယလေအ တပရငး ၁၀၂ မ ဤေျမျမပမ ငးက

ျမပႏေထာငထားချခငး ျဖစပါသည။200 ဤအခကသည လကနကကငမားအၾကားျဖစပြားေသာ ပဋပကၡ တစခ

ျဖစႏငပါသည။ ဤေဒသတြင ေကအနအယလေအ၊ ကရငနယျခားေစာငတပ၊ ဒေကဘေအႏင တပမေတာ

စသည လကနကကငတပဖြ႔မား အားလးသြားလာလႈပရားေသာ နယေျမျဖစပါသည။

တတယေျမာက အျဖစအပကသည ဖာပြနခရင၊ ဘးသျမ႕နယတြင ၂၀၁၄ ဇနနဝါရလ အတြငးျဖစပြား

ခ ပါသည။ ကရငနယျခားေစာင တပ ဒဗ လသာဘအား ရြာသားမားႏင ပတသက၍ထားရ ေသာ၎၏

မေကာငးေသာ သေဘာထားက201 ရြာသၾကးက ထတေဖာေျပာၾကားျပးေနာက ဒဗလသဘမ ရြာသား ဥးက---

ပငဆင ေသာေျမက သမးယခပါသည။ ၎ကရြာသား ဥးက--- ကလညး ျခမးေျခာကမႈျပလပခပါသည။

‘‘ဒဗ လသဘ က ကၽြနေတာက အဒေတာထကသစမခတဖ ႔ ေျပာပါတယ။ ကၽြနေတာခတမယဆရင သ ကၽြနေတာက ေသနတန႔ပစသတမယလ႔ေျပာပါတယ။ ကၽြနေတာသစခတခရင သ႔လေတြက လႊတလကျပး ကၽြနေတာ ေခါငးက ျဖတခ ငးမယလ ႔ေျပာပါတယ။ ျပ းေတာ ကၽြနေတာ ေခါငးျပတက ရြာတစပတ လကလျပသမယလ႔ ေျပာပါတယ။’’

ေစာက--- ၊ (ကား၊ ၅၁)၊ ဋ--- ေကးရြာ၊ ဘးသျမ႕နယ၊ ဖာပြနခရင/ ကရငျပညနယအေရ႕ ေျမာကပငး

(၂၀၁၄ခႏစ ဇနနဝါရလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခပါသည။)202

200 Truce or Transition? Trends in human rights abuse and local response in Southeast Myanmar since the 2012 ceasefire. Appendix 1: Raw Data Testimony (January 2012 to November 2013). Sources #95; #230; #279 and #307. 201 KHRG အေနျဖင ကရငနယျခားေစာငတပမဒဗလ သဘ၏ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမား အေၾကာငးကမားစြာလကခရရပါသည။

ေအာကပါအစရငခစာမားတြငလညး ၾကညရႈႏငပါသည။ “Violent abuse and forced labour in Hpapun District, November

2013 – January 2014,” KHRG, September 2014; “Hpapun Incident Report: Forced labour and violent abuse in Bu Tho

Township, January 2014,” KHRG, August 2014; “Hpapun Situation Update: Bu Tho Township, November 2013 to

February 2014,” KHRG, August 2014; and “Hpapun Situation Update: Bu Tho Township, August to November 2013,”

KHRG, December 2013.

202 source #96 တြငၾကညပါ။

{စ} အျခားအေၾကာငးအရာမား

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

68

{{စ} အျခားအေၾကာငးအရာမား

ဖာပြနခရငတြင ေရႊတးေဖာမႈေၾကာင ရြာသားမား လြတလပစြာ သြားလာလႈပရားခြငအား ကန႔သတခရျခငးႏင

သကဆငေသာ အစရငခစာ ၂ခက KHRG မလကခရရခပါသည။203

ဥပမာအားျဖင ၂၀၁၃ခႏစ ႏဝငဘာလတြင ဖာပြနခရင၊ ဒြယလးျမ႕နယ၊ မယေဝးထေခာငး၊ ဘးလေခာငး၊

မယတေခာငး ႏင မယကလယေခာငးတ႔တြင ေရႊတးေဖာျခငးလပငနးမားက စတငလပကငလာၾကပါသည။

ဤေရႊတးေဖာျခငးက ေကအနအယလေအ တပမဟာ ၅ မ တပမး ေကာသနးကတာဝနချပး ပဂၢလက

ကမၸဏႏင ပးေပါငးလပကငပါသည။

‘‘ဖာပြနခရငတြင ေရႊတးေဖာျခငးလပငနးေဆာငရြကရန တပမး ေကာသနးက တာဝနေပးထားပါသည။ ၎မ ရြာသားမား၏ သြားလာခြငကပတပငထားျပး သသြားေစခငေသာ လမားကသာ သြားခြငေပးထားပါသည။ ရြာသားမားမာ ဤကသ႔ သြားလာခြငပတပငခရေသာေၾကာင ခရးသြားရန အခကအချဖစရပါသည။’’

KHRG ကြငးဆငးလပသားတစဥးေရးသားထားေသာ နယေျမေဒသအေျခအေန၊ ဒြယလးျမ႕နယ၊

ဖာပြနခရင/ကရငျပညနယ အေရ႕ေျမာကပငး (၂၀၁၄ခႏစ မတလ တြငရရပါသည။)204

ျဖစရပအလကေလလာေတြ႔႔ရမႈ၊ ဖဖာပြနခရင ဒဒြယလးျမ႕နနယ အအတြငးေရႊတးေဖာမႈေၾကာင ျျဖစေပၚလာေသာ သသဘာဝပတ ဝဝနးကငႏငသကဆငေသာ ဆဆးကးမား ‘‘ကရငအမးသားေခါငးေဆာငမားဟာ လထအတြကအကးရမယဆရင ေရႊတးေဖာျခငးက ခြငျပသငပါတယ။ ဒါေပမယအခဟာက လထအတြကအကးမရ လ ႔ ပတပငသင ပါတယ။ ကရငေခါငးေဆာငမားကသာ ေရႊတးေဖာမႈက ပတပငမယဆရင ကၽြနေတာအလြနေပာမာပ။ လထလညး ဝမးသာၾကရမာေပါ။’’

ေစာက--- ၊ (ကား၊၆၂ႏစ)၊ မယကးေကးရြာအပစ၊ ဒြယလးျမ႕နယ၊ ဖာပြနခရင/ကရငျပညနယအေရ႕ ေျမာကပငး (၂၀၁၃ခႏစ ေမလ တြငလကခရရပါသည။)205

ေရႊတးေဖာမႈမားႏငဆကစပ၍ျဖစေပၚေသာ ေျမယာသမးဆညးမႈမားအေၾကာငး ေရးသားတငျပထားေသာ အစရငခစာ (၂၆)ခတြင (၁၃)ခသည ဖာပြနခရငဒြယလးျမ႕နယမလာေသာ အစရငခစာမားျဖစပါသည။ ေရႊတးေဖာေသာသ အမားစမာ ပဂၢလကကမၸဏမား၊ ခမးသာေသာ စးပြားေရးလပငနးရငမား ျဖစၾကျပး ၎တ ႔သည ေကအနယထမ ခြင ျပခကျဖင လပက င ၾကျခငးျဖစပါသည။206 ဒြယလ း ျမ ႕နယ ရရြာသားမားသည အစဥအလာအရ လယယာစကပးျခငး၊ ေတာငယာစကပးျခငး၊ ပ၊ႏမးစကပးျခငးတ ႔ျဖင အသကေမြးဝမးေၾကာငးျပၾကပါသည။207 သ႔ေသာလညး ယခအခနတြင ဒြယလးျမ႕နယ၊ ဝါးမး၊ ကြးတမာႏင

203 source #66, 95 တြငၾကညပါ။ 204 source #66 တြငၾကညပါ။ 205 source #20 တြငၾကညပါ။ 206 source #20, 22, 66 တြငၾကညပါ။ 207 source #16, 66 တြငၾကညပါ။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

69

မေလးလယေကးရြာအပစမားအတြငး စ ကပးေရးထက ေရႊတြငးမား၌ အလပလပျခငးျဖင အသက ေမြးဝမးေၾကာငးျခငးက ေျပာငးလလပကင လာၾကပါသညဟ အဆပါေဒသတြငေနထငေသာ KHRG ဝနထမး မေျပာဆ တငျပထားပါသည။208 သ ႔ေသာ ေဒသခရြာသားမားအၾကား ေရႊတးေဖာျခငးမ ရရ ေသာ အကးအျမတသည လးဝညမမႈမရေပ။ ရြာသားအနညးစကသာ ေရႊတြငးတးေဖာျခငး လပငနးမားတြငပါဝင လပကငႏ ငၾကပါသည။209 ဤရြာသားအနညးစသည ဒြယလးျမ႕နယအတြငး ေရႊတးေဖာေရး လပငနး လပကငလေသာ ခမးသာေသာစးပြားေရးလပငနးရငမားႏင ကမၸဏမားအတြက ကယစားလယအျဖစ လပကငေပးၾကပါသည။210 ေေရႊတးေဖာထတယသညနညးလမးမား ေယဘယေရႊတးေဖၚျခငးလပငနးမားတြင အသးျပသညနညးလမးမားသည ၎လပငနးအနးရ သဘာဝ ပတဝနးကငကမားစြာ ထခ ကေစပါသည။211 ေရႊအနညးငယရရရန မားစြာေသာသႏင ေျမၾကးက တးထတရပါသည။ ျမစေခာငးတြငးမ ေရႊကတးယရန ဟကဒေရာလစစကၾကးမားက အသးျပရပါသည။ ေရႊပါဝငေသာ ႏႈနးအနညႏစမား ရရ ရနေရစကၾကးမားျဖင ေျမၾကးမားက ေဆးေၾကာေသာအခါ ျမစကမးပါးေဘးသ ႔ ေရပ ကမားျဖင ထ းျပး ေဆးေသာေၾကာင အေပါကၾကးမားျဖစေပၚလာပါသည။ ရရ လာေသာ ႏနးအနညအႏစမားက ေရႏင ျပဒါးအသးျပ၍ ေရႊရရ ရန အဆငဆငထပမ ေဆးေၾကာ သန႔စငရပါသည။ ဤအဆင မားတြင ျပဒါးက အသ းျပျပ း ေရႊဖမးယကာ ရရ လာေသာျပဒါးႏင ေရႊ အေရာအေႏာက မးျဖငေဆးေၾကာျခငးျဖင ေရႊစငထတယၾကပါသည။ အထကပါအတငးေရႊကခကရာတြင အသးျပေသာ ဓာတေဗဒပစၥညးမားျဖစသည ျပဒါးႏင စကပစၥညးသးေခာဆမားသည ျမစေခာငးမားအတြငး စးဝငျခငးျဖငလညးေကာငး ေဘးပတဝနးကငရ ေျမၾကးမားတြငးသ ႔စမ ဝငျခငးျဖငလညးေကာငး ျမစ၊ ေခာငးႏင သဘာဝပတဝနးကငက ညစညမးေစပါသည။212 ထ ႔အျပင ဒြယလ း ျမ ႕နယရ အခ ႕ ေကးရြာအပစမားတြင ေရႊတးေဖာျခငးေၾကာင ျမစေရမားအနညထင ေႏာကကလာျပး ေသာကသးေရ အခကအခ ျဖစေစပါသည။ ထ ႔ေၾကာင ရြာသားမားသည ပ၍ေဝးေသာ ေနရာမားတြင သြားေရာကျပး ေရခပရပါသည။ သ႔မဟတ ပ၍ေဝးေသာေနရာမားတြင ေရတြငးတးေဖာၾကရပါသည။213 ျမနမာႏငင အစးရအေနျဖင အေသးစားေရႊတးေဖာေရးလပငနးမားမ လကနာရမည ဥပေဒမားက ထတျပနထား ေသာလညး ဥပေဒအားလကနာမႈရ၊ မရက ေသခာစြာေစာငၾကညျခငးမရေသာေၾကာင လပငနးရငမားက လကနာမႈရ၊ မရက မသရႏငပါ။ 208 source #16 တြငၾကညပါ။ 209 source #16 တြငၾကညပါ။ 210 source #89, 16 တြငၾကညပါ။ 211 ျမနမာႏငငတြငး ေရႊတးေဖာျခငးအေၾကာငးပမသလလင “Gold mining in Shwegyin Township, Pegu Division,” BEWG, September 2009; “At What Price? Gold mining in Kachin State, Burma,” Images Asia & Pan Kachin Development Society, November 2004; and “Manual for training artisanal and small-scale gold miners,” United Nations Industrial Development Organization, 2006. မားတြငၾကညပါ။ 212 source #16 တြငၾကညပါ။ 213 source #35, 89 တြငၾကညပါ။

၄။ ၂၀၁၁-၂၀၁၂ ခႏစမားအတြငးျဖစပြားမ အေျခအေနႏင ယခလကရအေျခအေနအားႏႈငးယဥခက

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

70

ဒဒြယလးျမ႔႔နနယတြငး သသဘာဝပတဝနးကငအေပၚထခကမႈမား ‘‘ရြာသားအမားစသည ဤေရႊတးေဖာျခငးလပငနးမားက မၾကကႏစသကၾကပါ။ ေရႊတးေဖာ ျခငး လပငနးမားေၾကာင ရြာသားမား၏ စားဝတေနေရးက ထခကေစျပး အျခားေသာအခကအခမားကလညး ျဖစေပၚေစပါသည… အဓကျပနာမာ ျမစေရညစညမးျခငး ျဖစပါသည။ ျမစေရမား အနညထေႏာကကျပး ညစညမးေသာေၾကာင ငါးမားမရ ပါ။ အက းဆကအေနျဖင ရြာသားတစဥးက ‘‘အရင တနးက ေရႊလပငနးမရ ခင ေခာငးထမာငါးေပါပါတယ။ အခေတာငါးမရ ေတာပါဘး ’’ ေျပာပါသည။ ဤ ရြာသား၏ေျပာဆခကမာ မနကနႏ ငပါသည။ ညစညမးေသာေရတြင ငါးမားအသကရငေနထငရန ျဖစႏ ငေျခရ ပါသလား။ ထရြာသားက ‘‘ကၽြနေတာတ ႔ ေခာငးငါးန ႔ခကတဟငး မစားရတာၾကာျပ ’’ ဟဆကလကေျပာၾကားပါသည။ ျမစေခာငးမား၏ ကမးႏစဘကလးတြင ေရႊတးေဖာၾကေသာေၾကာင ျမစေခာငးမား ကဥးေျမာငးလာျပး ပကစးၾကရပါသည။’’

KHRG ကြငးဆငးလပသား တစဥးေရးသားထားေသာ နယေျမေဒသအေျခအေန၊ ဒြယလးျမ႕နယ၊ ဖာပြနခရင/ကရငျပညနယ အေရ႕ေျမာကပငး (၂၀၁၃ခႏစ ေဖေဖာဝါရလ တြငလကခရရပါသည။)214

ပဂၢလက ကမၸဏမားမ မယခလယေခာငး၊ မယတေခာငး၊ ေဘာေဖါေခာငးမားတြင ေရႊတးေဖာျခငး မားေၾကာင ရြာသားမားပငဆငေသာ ဥစၥာပစၥညးမားပကစးဆးရးရပါသည။ ‘‘ေဒသခရြာသားမား၏ ပစၥညးဥစၥာမား၊ ေျမယာမား၊ သစပငမားႏင ဝါးမားစြာ ထခ ကပကစးရပါသည။ ရြာသားမား၏ ပကစးသြားေသာဥစၥာပစၥညးမားအတြက ေလာေၾကးေငြေတာငးခလငလညး ရြာသားမား ေတာငးခသည ေလာေၾကးေငြ ပမာဏအတငး အျပညအဝမေပးပါ။’’

KHRG ကြငးဆငးလပသား တစဥးေရးသားထားေသာ နယေျမေဒသအေျခအေန၊ ဒြယလးျမ႕နယ၊ ဖာပြနခရင/ကရငျပညနယ အေရ႕ေျမာကပငး (၂၀၁၃ခႏစ ေမလ တြငလကခရရပါသည။)215

၄၄။ ၂၀၁၁-၂၀၁၂ ခႏစမားအတြငးျဖစပြားမ အေျခအေနႏင ယခလကရအေျခအေနအားႏႈငးယဥခက

သဘာဝသယဇာတတးေဖာေရး စမကနးမားေၾကာင ျဖစပြားေသာ ေျမယာသမးဆညးမႈမားအေၾကာငး

ေရးသားတငျပလာျခငးမားသည ၂၀၁၁-၂၀၁၂ခႏစမားႏင ႏ ႈငးယဥလင ယခအခနတြငပ မ မားျပား

လာပါသည။ ၂၀၁၁-၂၀၁၂ ခႏစတြင အထကပါအေၾကာငးအရာႏင ပတသက၍အစရငခစာ (၂၉)ခက ရရချပး

ယခအစရငခစာ ေရးသားေနစဥ ကာလတြင (၅၄)ေစာငက လကခရရခ ပါသည။ အထးသျဖင သထ၊

ေညာငေလးပင၊ ဖာပြန၊ ေတာငငႏင ဒးပလာယာခရ ငမားမေပးပ ႔ေသာ အစရငခစာမား ပ မ မားျပား

လာပါသည။

214 source #16 တြငၾကညပါ။ 215 source #12 တြငၾကညပါ။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

71

ျခ င ၾကညလ င သတတးေဖာေရး လပငနးမားႏင ဆကစပေသာ ေျမသမးဆညးမႈမားအေၾကာငး

ေရးသားထားေသာ အစရငခစာသည ၂၀၁၁-၂၀၁၂ ခႏစမားတြင (၂၄)ေစာငသာရ ခ ျပး ယခလကရ

အစရငခစာ ျပစစဥကာလတြင (၄၉)ေစာငထတးျမင လကခရရခ ပါသည။ အထးသျဖင ဖာပြနခရ င

ဒြယလးျမ႕နယတြင ေရႊတးေဖာမႈႏင သကဆငေသာ အစရငခစာ ေရးသားတငျပျခငးသည ၂၀၁၁-၂၀၁၂

ခႏစမားႏင ႏႈငးယဥလင ၂ဆမားျပားလာပါသည။ သဘာဝပတဝနးကင ထခကပကစးျခငး အထးသျဖင

ေရထညစညမးျခငးႏင သန႔ရငးေသာေရအရငးအျမစ ရားပါးလာျခငး စသညတ ႔သည သတတးေဖာျခငး

ေၾကာင ျဖစေပၚလာေသာ အဓကဆးကးမားအျဖစ ဆကလကတညရေနဆျဖစပါသည။ စားဝတေနေရး

ခကခမႈ ျပနာမား အေၾကာင းက လညး ဤအစရငခစာျပစစဥကာလတြင ရြာသားအမားက

ထတေဖာေျပာဆေသာလညး ၂၀၁၁-၂၀၁၂ ခႏစမားႏင ႏႈငးယဥလင ေျပာဆမႈနညးပါးပါသည။

သဘာဝသယဇာတ တးေဖာေရး စမကနးႏင ဆကစပေသာ ေျမယာသမးဆညးမႈမားတြင ရြာသားမားအား

ေလာေၾကးေငြေပးေလာမႈမရျခငး၊ ရြာသားမားအား ၾကတငအသေပး တငပငမႈမရျခငးစသည တ႔သညလညး

အဓကအေၾကာငးအရငးအေနျဖင ဆကလကတညရေနပါသည။

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

72

အထကေဖာျပပါပက၂၀၁၃ခႏစဇနန၀ါရလ၃၁ရက၊မြနျပညနယ ေတာငပ င း၊ဘးလငးျမ ႕နယ ၊ဂ---ေကးရြာ၏ ေရႊတးေဖာရာ ေနရာတြငရ ကယခ သည။ ေရႊတးေဖာရာေနရာက ျမဖးကမၸဏ ပ င ရငဥ း ျမဖ းမ ပ ငဆ င ျပ း ေရႊတ းေဖာ ျခင း လပငန းက ၂၀၀၉ခႏစတြင စတငခ သည။ ၂၀၁၂ခႏစတြငလညးတရတ ႏ ငငမ လာေသာေရႊတးေဖာ သည ေလ၇စင းသည ကရင အမးသား လြတေျမာကေရး တပမေတာႏင အကးတပးေပါငးျပး အလားတ ေရႊတးေဖာရာေနရာတြင ေရာကရခဖးသည။ [ပ-KHRG]

အထကေဖာျပပါပက ၂၀၁၄ခႏစ ေမလ၊ တနသာၤရတငးေဒသၾကး၊ ကဆယဒျမ႕နယ၊ ေခတယေကးရြာအပစ၊ ပ--- ေကးရြာအနးတြင ရကယခသည။ ပမာ ခသတတးေဖာေရးလပငနးစမကနး အနားရ ေခးတယျမစ ျဖစ ၿပး ထ လပငနး၏ အကးဆကအေနျဖင ေရမားက ေႏာကေစချပး ညစညမးမႈမားျဖစေစသညအတြက ၎ ျမစက ဖကဆးခသည။ ရြာသရြာသားမားအေနျဖင ၎တ႕ေန႕စဥ လအပမႈအတြက ျမစထရေရက အသးျပရနမရႏငေတာေပ။ [ပ-KHRG]

ေဖာ ျပပါလက၀ဘကရ ပ က ၂၀၁၄ခႏစ မတလ ၁၆ရက၊ ကရငျပညနယအေရ႕ေတာငပ ငးရ ဖာပြနခရ င ၊ ဒြယလးျမ႕နယ၊ မေလးလယေကးရြာအပစ၊ အ---ေကးရြာတြငရကယခသည။ ထပသည ေဒသခမားမ မညသညေလာေၾကးေငြမ ရရျခငး မရဘ ပကစးသြားေသာ ရြာသားမား၏ေျမယာက ျပသည။ အစပငးတြင ကမၸဏတာ၀နခက ေရႊတးေဖာရာေနရာႏင ေကးရြာအၾကားတြင ေျမအကယအ၀နး ၄၅ေတာငခ နထားေပးခ မညဟ ကတေပးေျပာဆ ခ သည။ သ႕ေသာေရႊတးေဖာသညအခါတြင ရြာထရ ေျမယာကလညး က းေကာတးေဖာ၍ ရြာထရ ေရတြငးမားအား ဖကဆးပစခသည။ လကယာဘကရပကမ ၂၀၁၄ခႏစ ဧျပလ ၅ရက၊ ကရငျပညနယအေရ႕ေတာငပငးရ ဖာပြနခရင၊ ဒြယလးျမ႕နယ၊ ေ၀ၚမေကးရြာအပစ၊ ဒ---ေကးရြာတြင ရကယခသည။ ထပသည တရတကမၸဏတစခမ ဘးလျမစတြငေရႊမားက တးေဖာထတယေနေသာ ေရႊတးေဖာရာေနရာတစေနရာကျပေသာပျဖစပါသည။ ထေရႊတးေဖာရာေနရာသညျမစထ ရေရမားက ညစညမးေစျပး ေဒသခရြာသရြာသားမားပငဆငေသာေျမမားကလညး ဖကဆးခသည။ [ပ-KHRG]

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

73

ဤ႔ပက ၂၀၁၃ခႏစ မတလ ၃ရက၊ ကရငျပညနယအေရ႕ေတာငပငးရ ဖာပြနခရင၊ ဒြယလးျမ႕နယ၊ ကတယထးေကးရြာအပစတြင ရ ကယခ သည။ ၎သည လမးမားေဆာကလပရနႏင ျပျပငမြမ းမရနတြင အသ း ျပရနအတြက ေနာကဆ းအဆင မငးေဖာကလပျပးထားေသာ ေကာကတးမားက ျပေသာေကာကတးေဖာေရးလပငနးလပရာေနရာ ျဖစသည။ ဤမငးေဖာကလပရာတြင ၾကးမားေသာေကာကေဆာငၾကးက ျဖဖကႏ ငရနအတြက မငးေဖာကေပါကကြေစရနလအပပါသည။ ေဖာျပပါယာဘကပကမ ၂၀၁၃ခႏစ ဇနန၀ါရလ ၇ရက၊ ကရငျပညနယအေရ႕ေတာငပ ငးရ ဖာပြနခရ င ၊ ဘးသ ျမ ႕နယ၊ မယကေလာေကးရြာအပစ မယထးလ ျမစတြင ရ ကယခ သည။ ထပ သည ေကာကပ မားႏင အသကေမြး၀မးေကာင းအတြက ေကာကတ းမားက လကလစေဆာငးေနေသာ ရြာသရြာသားမား၏ပက ျပသည။ ေကးရြာေခါငးေဆာငက ထလပငနးစဥက ၾကညရႈစစေဆးခ ျပး ထေကာကတးေဖာကလပမႈေၾကာင မးရာသအတြငးတြငျမစေရမကႏာျပင ျမငတကလာႏင၍ ရြာသရြာသားမား၏ လယယာမားက ဖကဆ းေစႏ င သည အျပင ျမစ ေခာင းကမ းပ ါးမားက ခ ခ ထားႏ င ရန ေကာကတ း ၾက းမ ာ းမရ သည အတြက အနးအနားရလယယာေျမမားကလညး ေရလႊမးမးေစႏငသည ဟေျပာခသည။[ပ-KHRG]

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

74

အထကေဖာ ျပပါပ က ကရငျပညနယအလယပ ငးရ ပ ငက ျမ႕နယ၊ ေသးေမာကးေကးရြာအပစ၊ ဘ---ေကးရြာတြင ကရင ကယဆယေရး ႏငဖြ႕ျဖးေရးရး(KORD)၏ ကြငးဆငး ေလလာသ တစဥးမ ရကယခသည။ ဤပသညကရငျငမးခမးေရးေကာငစ (KNU/KNLA-PC)မ ၀ါရင ဘန း ၾကးတစပါးက သကၤန းခၽြတ ၊ ရကႏကႏ ပစကျပး အရငလတလတ မးရႈ ႕ျပးသတေသခ ျပး ေနာကပ ငးတြင ရြာသရြာသားမားမ ၎၏ျမပႏ ထားေသာ ရပအေလာငးက ျပနလညတးေဖာခ ေသာ ၎၏ပ ျဖစသည။ ထ ၀ါရင ဘန း ၾကးသည ေဒသခမား ဘ ပ င သစေတာက သစခတ ထတလပမႈမျပရန ၾကးစား၍ ကာကြယေပးသည အတြက အသတခခရျခငးျဖစသည။ [ပ-KORD]

ဤပ က ၂၀၁၃ခႏစ ဧျပ လ၂၂ရက ၊ ပခ းတ င းေဒသၾက း အေရ႕ပငးတြင ရကယခသည။ ၎သည ဥးရထြနး ပငဆငေသာ ကမၸဏတစခမ ေကာကၾကးျမ႕နယႏင မနးျမ႕နယတြင ၀ယယ ခေသာ သစမားျဖစသည။ ရြာသရြာသားမားအေနျဖင ထသစမား ထတလပရာေနရာမားက ယခငကၾကးစား၍ ကာကြယခဖးသည။ [ပ-KHRG]

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

75

ေဖာျပပါပ က၂၀၁၄ခႏစ ေမလ ၉ရက၊ တနသာၤရတငးေဒသၾကး၊ ကဆယဒ ျမ႕နယ၊ ကန႕ေခါေကးရြာအပစ၊ က---ေကးရြာတြင ရကယခ သည။ ရြာသရြာသားမားက ၂၀၀၇ခႏစမစတင၍ May Flowerကမၸဏမ ဤေကာကေတာငတြင ေကာကမးေသြး တးေဖာခသညဟ တငျပခသည။ ထေကာကမးေသြးေဖာကလပမႈေၾကာင ရြာသရြာသားမား၏ ေျမယာမားပကစးျခငးႏင ေဒသခတ႕ အသးျပသည ေရမားသညလညး ညစညမးျခငးမားျဖစေစခသည။ ဤျပလပမႈေၾကာင ထေနရာတြင ေနထငေသာ ရြာသရြာသားမား၏ အသကေမြး၀မးေၾကာငး လပငနးမားက ထခကပကစးေစခသည။ ေဖာ ျပပါလကယာဘကရ ပ က ၂၀၁၄ခႏစေမလ၁၃ရက၊ တနသာၤရတငးေဒသၾကး၊ ကဆယဒျမ႕နယ၊ ေခးတယေကးရြာအပစ၊ ပ---ေကးရြာအနးတြင ရကယခသည။ ထပမားသည အမညမသ ကမၸဏတစခမ ခသတ တးေဖာေရးလပငန းက လပက ငေသာေနရာက ျပေသာပ မားျဖစသည။ ထ လပငန းေၾကာင အကးဆကအေနျဖင အနးအနားရ ပတ၀နးကငကလညး ဖကဆးပစခသည။ [ပ-KHRG]

[ဂ] စးပြားျဖစ စကပ းေရးလပငနးမား

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

76

အဓကေတြ႔႔ရခကမား အစရငခစာ (၁၈)ခတြင စးပြားျဖစ စကပးေရးအတြက ေျမယာ သမးဆညးမႈအေၾကာငး ေရးသားတငျပထားပါသည။

အစရငခစာ ေရးသားေနေသာကာလတြငး စကပးေရးအတြက ေျမယာသမးဆညးမႈမားတြင သမးဆညးေျမမားက ရာဘာ စကပးေရး အတြက အဓကအသးျပျခငးျဖစသည။

ေျမသမးယသမားမာ ျမနမာအစးရအရာရမား၊ ကရငနယျခား ေစာငတပမားႏင ပဂၢလကလပငနးရငမားသည အဓက ျဖစ ေၾကာငး ရြာသားမားကေျပာပါသည။

အခ႕အျဖစအပကမားတြင အစးရက ေကာေထာကေနာကခ ေပးထားေသာသမားႏင ျပညတြငးစးပြားေရးကမၸဏမား အတတကြ လပေဆာငၾကပါသည။

အမားပ ငေျမႏင သစေတာမား သမးဆညးခရမႈ (၇)ခ အေၾကာငးက ရြာသားမားက တငျပထား ပါသည။ ဤေျမ မားက ထြနယကစကပးျခငးမရေသာ ေျမလြတ ေျမရငးမားဟ အမညတပကာ သမးယပါသည။

စးပြားျဖစ စကပးေရးလပငနးအတြက ေျမသမးဆညးမႈမား၏ အဓကေနာကဆကတြ ဆးကးမာရြာသားမား စားဝတေနေရး အခကအခႏင ရငဆငရျခငး ဆးကးျဖစပါသည။ ယခငက မတတမးမားတြင ပါဝငမႈမရေသာ ရြာသားမားအတြက ထငးႏင အမေဆာကပစၥညးမား ရာေဖြရန ခကချခငးဆသည ဆးကး အေၾကာငးကလညး ရြာသားမားကတငျပလာပါသည။

[ဂ] စးပြားျဖစ စကပးေရးလပငနးမား

ဒဇငဘာလ ၂၀၁၂ခႏစမ ဇနနဝါရလ

၂၀၁၅ခႏစအတြငး KHRG အဖြ႔သည

၎တ႔ကြငးဆငးမႈျပလပသည ေဒသ

၇ခလ းမ စ းပြား ျဖစ စ ကပ းေရး

လပငနးမားႏငဆကစပေသာ ေျမယာ

သမးဆညးမႈမား အေၾကာငး အစရင

ခစာ (၁၈) ခကလညးေကာငး သးျခား

ျဖစစဥ (၂၁)ခက လညးေကာငး

မတတမးတငခပါသည။216 ရြာသား

မား၏ ေျပာဆ ခကအရ ေျမယာ

သမးဆညးမႈမားတြင ရာဘာစကပး

ေရး လပငနးအတြက သမးဆညးမႈ

သည အမားဆး ျဖစပါသည။

စးပြားျဖစ စကပးေရးလပငနးမားက

စးပြားေရး လပငနးရင ၾကးမားႏင

ျမနမာအစ းရ သ ႔မဟတ ႏ ငငေရး

အဖြ ႔မား သ ႔မဟတ လကနကကင

အဖြ႔အစညးမားက အကးတ ပးေပါငး

လပက င ၾကသည။217 အၾကးစား

စ းပြား ျဖစ စ ကပ းေရးလပ ငန း

လပကငရန ေျမသမးဆညးသမား တြင အေမရကနျပညေထာငစ ဘဏၭာေရးဝနၾကး ဌာနမ စးပြားေရး

ပတဆ ႔ခ ထားရသတစဥ း အပါအဝင လြနခ ေသာအခ န က လ ႔အခြင အေရး ခ းေဖာကခ ေသာ

စးပြားေရးကမၸဏမားႏင ခမးသာေသာ စးပြားေရး လပငနးရငမား ပါဝငပါသည။218 ဤကသ ႔

216 အေသးစတသလပါက ေနာကတစခနးတြငပါဝငေသာ ေျမယာသမးဆညးမႈျဖစေပၚေသာအၾကမ ႏင ကးလြနသမား ဆေသာေခါငးစဥတြင ၾကညရႈႏငပါသည။ 217 ထပးေပါငးလပကငမႈႏင ပါတသက၍ KHRG၏ တငျပမႈ အေသးစတသလပါက Identifying Trends: A Pattern of Collusion Between State Actors and Private Business Interests, on p.___ က ၾကညပါ။ 218 ဥပမာ မကစျမနမာကမၸဏက ဥးေဇာေဇာ ပငဆငျပး ဥးေဇာေဇာသည ထငရားေသာစးပြားေရးလပငနးရ ငျဖစပါသည။ ဥးေဇာေဇာသည ရာဘာစကပးျခငး၊ ဘဏလပငနး၊ ေကာကမကလပငနး၊ သစလပငနး၊ သယယပ ႔ေဆာငေရးလပငနး၊

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

77

စစတပ၊ စးပြားေရး ႏင အစးရ ဆကစပပတသကေနမႈက အျခားေသာ တငးရငးသားေဒသမားတြငလညး

ေတြ႔ရရပါသည။219

စးပြားျဖစစ ကပးေရးလပငနးမားအတြက ေျမသမးဆညးမႈက အဓကအေနျဖင ၂ မးခြ ျခားႏငပါသည။

ပထမတစမ းမာ လယသမားမား သ ႔မဟတ ရြာသားမသားတစစ ပ ငဆ ငလပက ငေနေသာေျမက

သမးယျခငးျဖစျပး ဒတယတစမးမာ ဘးဘြားစဥဆကရြာသားမား မေဝသးစြခ ေသာ သစေတာမားက

သမးယျခငး ျဖစပါသည။220 ျမနမာႏငငအေရ႕ေတာငဘကတြင ေဒသခရြာသားမား၏ အကးစးပြား

အတြကမဟတေသာ အထကပါေျမသမးဆညးမႈ ၂မးလးက ဥပေဒအရ အကာအကြယမေပးျခငးသည

ႏငငတကာတြငကငသးေနေသာ အေလအထေကာငးမားက ခးေဖာကျခငး ျဖစပါသည။221 ထ႔အျပင

ေငြေၾကးတတႏငေသာ ေဒသခမားသည ယခငတညဆဥပေဒ ႏင အသစထြကရလာေသာ ေျမယာဥပေဒက

အသး ျပ၍ ၎တ ႔သမ းပ ကခ ေသာေျမမားက ၎တ ႔တရားဝင ပ ငဆ င ေသာ ေျမျဖစလာေစရန

လပေဆာငၾကပါသည။222

ဤအစရငခစာတြင စးပြားျဖစစ ကပ းေရးလပငနးအတြက ေျမယာသမးဆညးမႈက ေအာကပါအတငး

အဓပၸါယဖြငဆထားပါသည။ ေကာဖ၊ ကြမးသးကသ႔ ႏစစဥထြကရေသာသးႏစကပးရနႏင ရာဘာ၊ ကၽြနးသစ

ဟတယလပငနး၊ ေဆာကလပေရးႏင စကပစၥညးေရာငးဝယေရးလပငနး စသညလပငနးမား က လပကငလကရပါသည။ ၎သည အစးရႏင အနးကပဆကဆေရးရေသာေၾကာင ကားဆငကယေလာငစာဆ တငသြငးခြငရပါသည။ ဥးေဇာေဇာသည စစအစးရ ေခါငးေဆာငမား၊ စစအစးရေခါငးေဆာငေဟာငးမားႏင ဆကဆေရးရေသာေၾကာင အေမရကန ဘဏၭာေရးဝနၾကးဌာနမ အမညပက စာရငးသြငးထားပါသည။ စကၤာပႏ ငငစေတာအတခနး မလညး မကစ ျမနမာကမၸဏ ကစးပြားေရးပတဆ ႔ထားပါသည။ အေသးစတသလပါကေအာကတြငၾကညရႈႏငပါသည။ အေမရကနႏငငမ Foreign Asset Control ရးမ စးပြားေရးပတဆ ႔ထားသည နာမညစရငးက Office of Foreign Asset Control, Sanctions List Search, တြငရရ ႏ ငပါသည။ - ဧျပလ ၂၅ရက ၂၀၁၅ခႏစတြင ရယခသည။ (အမညစာရငး ေျပာငးလထားသညေန႔- ၂၃ရက ဧျပလ ၂၀၁၅). ဥးေဇာေဇာ ၏ စးပြားပတဆ ႔မႈ အေၾကာငး ႏင ၎၏ စကၤာပတြငမေအာငျမငခေသာစးပြားေရးပးေပါငးမႈ အေၾကာငးမားကပမသရလပါက Edward Chung Ho, “Zaw Zaw’s Singapore Takeover Bid Hits a Snag,” DVB, April 29th 2013 တြငၾကညရႈပါ။ ဤကသ႔ရာဘာထပမစကပးျခငးမားက အစရငခစာ ေရးစေဆာငးသညအခနမ ရရသည အစရငခစာမားက သရရန Source #87 ကၾကညရႈရန။ 219 ဤကစၥႏငပတသက၍ Global Witness, Guns, Cronies and Crops: How Military Political and Business Cronies have Conspired to Grab Land in Myanmar, March 2015; Asian Legal Resource Centre, “Myanmar: Myanmar at Risk of Land-Grabbing Epidemic,” 20th Session of the Human Rights Council, Agenda Item 4, General Debate, June 6, 2012, p. 1.က ၾကညရႈရန။ 220 ဤအခနးတြငပါဝငေသာ ေျမအမးအစား ခြျခားျခငး ေခါငးစဥေအာကတြင ၾကညရႈႏငပါသည။ 221 ဥပမာအေနျဖင ယခလကရထတျပနလကေသာ အမးသားေျမယာမဝါဒမားသည ႏငငတကာစႏႈနးႏငမကကညေသာေၾကာငျပငး ထနစြာေဝဖနခေနရပါသည။ ပမသလပါက TNI, The Challenge of Democratic and Inclusive Land Policymaking in Myanmar, Feburary 2015. For a complete comparison of international and domestic land tenure norms and laws, section IV: Legal Context, p. ___. ကၾကညပါ။ 222 ျမနမာႏ ငင၏ ေျမယာဥပေဒ (၂) ခက ေျမယာကၽြမးကငသမားက အျမေဝဖနေလရပါသည။ ၎ဥပေဒ၂ခမာ ၂၀၁၂ လယယာေျမဥပေဒ ႏင ေျမလႊတေျမရငးဥပေဒတ႔ျဖစပါသည။ ရြာသားမားက ဤဥပေဒ ၂ ခအေၾကာငးက ထတေဖာေျပာၾကားျခငး မရ ေသာလညး အစရငခစာမားအရ ေျမယာသမ းဆညးမႈမားသည အထကပါေျမလြတေျမရ င း ဥပေဒက အသ း ျပ၍ သမးဆညးၾကျခငးျဖစပါသည။ ထဥပေဒကပမသရလပါက subsection: Land Subtypes. For more information regarding the current legal context in Myanmar, see Appendix 3; see also: Access Denied, TNI, 2012 တြငၾကညရႈႏငပါသည။

၁။ ေျမယာသမးဆညးမႈ ျဖစေပၚေသာအၾကမ ႏင ကးလြနသမား

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

78

ကသ ႔ေသာ ႏစရညပငစကပးရန ရြာသားတစဥးပငဆငသည႔ေျမ သ႔မဟတ လအမား ဘပငဆငေသာ

သစေတာေျမမားက သမးဆညးျခငးဟ အဓပၸါယဖြငဆထားပါသည။ ယခငက လယေျမမားႏင အမားပင

ေျမမားအား အၾကးစားစကပးေရးျခမားအျဖစ ေျပာငးလလကျခငးသည စးပြားျဖစ စကပးေရးလပငနး

စမကနး၏ သြငျပငလကၡဏာျဖစပါသည။223 လယေျမမားမ စကပးသးႏထြကႏႈနးသည ေျပာငးလလကေသာ

အၾကးစားစကပးေရးျခလပငနး၏ ထြကႏႈနးမားထက ပမေကာငးမြနႏငပါသည။224 ထ႔အျပင ႏငငေတာ

အစးရကလညး ေျမကြကမားစြာရယထားေသာ လပငနးရငမားသည ၎တ႔ရယထားေသာ ေျမကြကမား

အားလးက အသးျပျခငးမရေၾကာငး ဝနခထားပါသည။225 ဤကသ႔ ေျမယာမားက တစဥးတညးပင အေနျဖင

ခပကငထားျခငးသည ရြာသားမား၏ ေျမယာပငဆငခြငက ကန႔သတထားသလျဖစျပး စးပြားေရး ဖြ႔ျဖးမႈ

ကလညး ထခကေစပါသည။

၁၁။ ေျမယာသမးဆညးမႈ ျဖစေပၚေသာအၾကမ ႏင ကးလြနသမား

လကရ အစရငခစာ ျပစေနစဥကာလတြငး KHRG ၏ အစရငခစာ (၁၈)ခတြင စ ကပးေရးလပငနးမား

အတြက ေျမသမးဆညးမႈအေၾကာငးက ေဖာျပခ ပါသည။ အစရငခစာ (၂)ခတြင စကပးေရးအတြက

ေျမယာသမးဆညးမႈ အျဖစအပကမားစြာက ေဖာျပထားပါသည။226 ထ႔ေၾကာင KHRG ၏ ကြငးဆငး

လပသားမားမ ၎တ႔ စစတမးေကာကယသည နယေျမေဒသ (၇) ခအတြငး စကပးေရးစမကနးအတြက

ေျမယာ သမးဆညးမႈမား အေၾကာငးက စစေပါငး (၂၁) ၾကမမ မတတမးတငျပချပး ျဖစပါသည။227

စးပြားျဖစစကပးေရးလပငနးမားအတြက ေျမယာသမးဆညးျခငးက အဓကကးလြနသမားမာ ပဂၢလက

စးပြားေရး လပငနးစမား၊228 သ႔မဟတ ခမးသာၾကြယဝေသာ ပဂၢလကသေဌးမား229 ႏင ကရငနယျခားေစာင

တပဖြ ႔မား၊230 ႏင ျမနမာအစးရအရာရမား231 ျဖစၾကပါသည။ ေကအနယ/ေကအနအယလေအ-ပစ၊

တပမေတာ၊ ေကအနအယလေအ၊ ဒေကဘေအ စသညတပဖြ႔မားသညလညး ေျမယာ သမးဆညးမႈမားတြင

အနညးငယ ပါဝငပတသကမႈရပါသည။ ေကအနယ/ေကအနအယလေအ-ပစ သည ေျမသမးမႈ (၄)ခတြင

223 ေျမယာသမးဆညးမႈ အၾကးစားမားက ေျမလြတ၊ ေျမလပ ႏငေျမရငးမား ဥပေဒ ပဒမ ၁၀(က) (၁) က အသးျပ၍ လပေဆာငၾကပါ သည။ စးပြားျဖစစကပးေရးလပငနးမား အတြက ဧက ၅၀၀၀၀ ထခြငျပထားပါသည။ BEWG, Burma’s Environment: People, Problems, Policies, 2011, p. 37. တြငလညးၾကညရႈႏငပါသည။ 224 Global Witness, What Future for the Rubber Industry in Myanmar?, March 2014, p. 9. 225 BEWG, Burma’s Environment: People, Problems, Policies, 2011, p. 73. 226 source #76, 54 တြငၾကညရႏင 227 သထခရငအတြက ဥပမာက source #42၊ ေတာငင အတြက source #88၊ ေညာငေလးပငအတြက source #54၊ ျမတ-ထားဝယ အတြက source #23၊ ဖာပြနအတြက source #36၊ ဒးပလာယာအတြက source #62၊ ဘားအအတြက source #18 တြင ၾကညရႈႏငပါသည။ 228 source #2 တြငၾကညရႏင။ 229 source #75 တြငၾကညရႏင။ 230 source #36 တြငၾကညရႏင။ 231source #56 တြငၾကညရႏင။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

79

ပါဝငပတသကချပး232 တပမေတာသည ေျမသမးမႈ (၂)ခတြငပါဝငပတသကခေၾကာငး ေတြ႔ရပါသည။233

ေကအနအယလေအ မ ေျမသမးမႈ (၁)ခတြငပါဝငျပး ဒေကဘေအမ ေျမသမးမႈ (၁)ခတြငပါဝငပါသည။234

စ ကပ းေရးအတြက ေျမယာသမးဆညးမႈတြင အမညမသသည လကနကကငတပဖြ ႔ (၁)ခလညး

တစစတတစေဒသ ပါဝငပတသကေၾကာငး အစရငခစာ တစခတြင ေဖာျပထားပါသည။235

အထကပါေျမသမးမႈ (၃)ခတြင တပမေတာ236 ႏင ကရငနယျခားေစာငတပမားသည237 ၎တ႔၏

ကယပငအကးစးပြားအတြက စးပြားျဖစစကပးေရးလပငနးတြင တကရကပါ၀ငပါသည။ ေျမယာသမးဆညးမႈ

အေၾကာငး ေျပာဆၾကရာတြင ဘားအခရငမ KHRG ကြငးဆငးလပသားတစဥးမလညး ၎ေနထငရာ

ေဒသတြင အထကပါအေျခအေနအတငး ျဖစေပၚေၾကာငးေအာကပါအတငး ေျပာျပထားပါသည။

“ကၽြနေတာတ႔ ေဒသမာဆရင ကရငနယျခားေစာငတပ ၄-၅ဖြ႔ေလာကရတယ။ သတ႔က ရာဘာစကပးေရး လပငနးေတြ လပၿပးေတာ ရာဘာပငေတြက တျခားလေတြဆ ေရာငးၿပး အကးေကးဇးရရေနၾကတာက ေတြ႔ေနရတယ။” 238

ထ႔အျပင အျဖစအပက (၈) ခတြင ျမနမာအစးရ၊ လကနကကငတပဖြ ႔မားႏင ပဂၢလကစးပြားေရးလပငနးရင

မားအၾကား ပးေပါငးေဆာငရြကလကရ သညက ေဖာျပထားပါသည။ ထသ ႔ပးေပါငးရာတြင ကရင

နယျခားေစာငတပသည ပဂၢလကကမၸဏ239 သ႔မဟတ ခမးသာၾကြယဝေသာ စးပြားေရးလပငနးရငမား240 ႏင

ပးေပါငး၍လညးေကာငး၊ ျမနမာအစးရအရာရမားသည ပဂၢလကကမၸဏ241 သ႔မဟတ ခမးသာၾကြယဝေသာ

စ းပ ြ ားေရးလ ပ ငန းရ င မ ာ း 242 ႏင ပ းေပါင း၍လည းေကာင း ၊ သ ႔မဟ တ ဒ ေကဘေအ၊

ေကအနယ/ေကအနအယလေအ-ျငမးခမးေရး ေကာငစတပဖြ ႔မားက ခမးသာၾကြယဝေသာ စးပြားေရး

လပငနးရငမားႏင ပးေပါငး၍လညးေကာငး လပေဆာငၾကျခငးျဖစပါသည။ (ပမ သလပါက ေအာကပါ

အေသးစတအခကအလကတြင ၾကညရႏငပါသည။)243

232 source #43 တြငၾကညရႏင။ 233 source #76 တြငၾကညရႏင။ 234 KNLA ႏငပတသက၍ source #75၊ DKBA ႏငပတသက၍ source #62 တ႔တြငၾကညရႈႏငပါသည။ 235 source #56 တြငၾကညရႏင။ 236 source #76 တြငၾကညရႏင။ 237 source #29, 36 တြငၾကညရႏင။ 238 ၂၀၁၄ခႏစ ႏဝငဘာလ ကရငျပညနယတြငျပလပခေသာ ဝနထမးမားအစညးအေဝး ေဆြးေႏြးမႈမားမ ေကာကႏႈတထားျခငး ျဖစပါသည။ ပမသလပါက အစရငခစာ ေရးသားျပစပနညးစနစ ဆသညအခနးတြင ၾကညရႏငပါသည။

239 source #42, 51, 86 တြငၾကညရႏင။ 240 source #42,51, 62 တြငၾကညရႏင။ 241 source #2, 42 တြငၾကညရႏင။ 242 source #42, 9, 54,56 တြငၾကညရႏင။ 243 source #62 တြငၾကညရႏင။

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

80

တတးတကမႈလားရာက ေေဖာထတျခငး။ အအစးရ//အအစးရမေနာကခေပးထားေသာ လလ ပပဂၢလ အအဖြ႔႔အအစညးမားႏင ပပဂၢလက စစးပြားေရးလပငနးၾကားရ ပပးေပါငးေဆာငရြကေသာ ရရငးႏးျမပႏမႈ ဤအစရငခစာ ျပစေနစဥကာလတြငး အစးရ သ ႔မဟတ အစးရမ ေကာေထာကေနာကခေပးထားေသာ လကနကကငတပဖြ ႔မား၊ အျခားလကနကကငတပဖြ ႔မားႏင ပဂၢလကစးပြားေရး လပငနးရငမားအၾကား ပးေပါငးေဆာငရြကေသာ ရငးႏ းျမပႏ မႈမားသည ျမနမာႏ ငငအေရ႕ေတာငဘကတြင အေလးအနက ထားရမည ကစၥအျဖစ ထတႏႈတေဖာျပခပါသည။ ဖာအခရင မ KHRG ဝနထမးတစဥးက ေအာကပါအတငး မတခကခပါသည။ ‘‘ခမးသာႁကြယဝေသာ သမားသည အစးရအရာရမားႏင ရငႏးေအာငလပေဆာငၾကျပး အစးရအရာရမားက ေတာငကနးေပၚရ ေျမမားက ၎တ႔အား ေရာငးခေပးပါသည။’’

KHRG ကြငးဆငးလပသား တစဥးေရးသားေသာ ေဒသတြငးအေျခအေန၊ နဘးျမ ႔နယ၊ ဘားအခရင/ကရင ျပညနယ အလယပငး (၂၀၁၂ ဒဇငဘာလတြင လကခရရပါသည။)244

ေျမယာသမးဆညးမႈမားတြင အဓကပါဝငသမားမာ ျမနမာအစးရ ႏင ကရငနယျခားေစာငတပမား ျဖစၾကျပး ၎တ႔သည ပဂၢလကလပငနးရငမားႏငလညးေကာငး ကမၸဏမားႏငလညးေကာငး ပးေပါငး ေဆာငရြက ၾကပါသည။245 ဤေျမယာသမ းဆညးမႈမားတြင အစ းရသ ႔မဟတ အစ းရမ ေကာေထာက ေနာကခေပးထားေသာ လကနကကငတပဖြ ႔မားသည ရြာသားမားတစဥးခငး သ႔မဟတ အစအဖြ႔မားထမ ေျမယာမားက သမးဆညးျပး ပဂၢလကသေဌးသ ႔မဟတ ကမၸဏမားထသ ႔ ျပနလည ငါးရမးေပးျခငး စသညပ စျဖင ေပၚေပါကလကရပါသည။ ဥပမာက ၂၀၁၃ ခႏစ ေညာငေလးပငခရင တြငျဖစေပၚခေသာ အျဖစအပကတြင ေတြ႔ျမငႏငသည။ ‘‘၂၀၁၃ခႏစတြင ျမနမာအစးရသည ေရႊကင-ေကာကၾကး ေဒသတြင ေျမကြကမားစြာ ေရာငးခခပါသည။ ပဂၢလကစးပြားေရးလပငနးရင ဥးရထြနးသည ေျမနကနးတြင ရာဘာစ ကပ းရန ေျမဧက ၂၀၀ က ဝယယခပါသည။ ထ႔နညးတ ဥးဥာဏေဆြဝငးကလညး ေရႊကင-ေကာကၾကးကားလမးေဘးရ တးဝါးခ ရြာတြင ဧက၂၀၀၊ဝယယခပါသည။’’

KHRG ကြငးဆငးလပသား တစဥးေရးသားထားေသာ နယေျမေဒသအေျခအေန၊ ေရႊကငႏငေကာကၾကးျမ႕နယ၊ ေညာငေလးပငခရင/ ပခးတငး အေရ႕ျခမး (၂၀၁၃ ခႏစ ႏဝငဘာလ တြင

လကခရရပါသည။)246 စကပးေရးအတြက ေျမယာသမးဆညးျပး ခမးသာႁကြယဝသမားထ ျပနလညေရာငးချခငး အရႈပေထြးဆး အျဖစအပကမားတြင ကရငနယျခားေစာငတပ တပရငးအမတ ၁၀၁၄၊ ဒေကဘေအ ႏင ေကအနယ/

244 source #2 တြငၾကညရႏင။ 245 ကရငနယျခားေစာငတပ ႏင စးပြားေရးလပငနးရငမား ပးေပါငးမႈက source #42, 51, 62၊ ျမနမာအစးရႏင ပဂၢလက ကမၸဏမားပးေပါငးမႈက sources #2, 42၊ ျမနမာအစးရႏင စးပြားေရးလပငနးရငမား ပးေပါငးမႈက sources #42, 9, 54, 56 တ႔တြင ၾကညရႈႏငပါသည။ 246 source #54 တြငၾကညရႏင။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

81

ေကအနအယလေအ-ျငမးခမးေရးေကာငစ တပဖြ ႔မားအားလ းပါဝငပါသည။ ဤအျဖစအပကမ း ဒးပလာယာခရင ကဒးျမ ႔နယတြငျဖစပြားချပး ေျမယာသမးဆညးေသာအဖြ႔ မားျပားေသာေၾကာင ရြာသားမား အေနျဖင မမတ႔၏ကယပငေျမက ကာကြယရန ေအာကတြငေဖာျပသည႔အတငး ပမခကခလာပါသည။ ‘‘ကဒးျမ ႔နယတြင ယခငက သစေတာေျမ ၇၅၃၂၀.၀၉ ဧကရခပါသည။ ဒေကဘေအ၊ နယျခားေစာငတပမား ႏင ေကအနယ/ေကအနအယလေအ ျငမးခမးေရးေကာငစ စသညအဖြ ႔မားေပၚလာသညအခါ ေဒသခမား မမတ ႔၏ သစေတာေျမမားက မကာကြယႏ ငေတာပါ။ ဤလကနကကငအဖြ ႔မားသည သစေတာမားက အကြကရကျပး အျခားေဒသမားမ သေဌးမားထ ေရာငးစားၾကပါသည။’’ ‘‘ယခငက ဤနယေျမေဒသအတြငး ေကအနယႏင ျမနမာအစးရအဖြ ႔ႏစဖြ ႔သာရေသာေၾကာင သစေတာ မားက ထနးသမးရနလြယကပါသည။ ယခအခါ ဤနယေျမအတြငး လကနကက ငတပဖြ ႔မားျပား လာေသာေၾကာင သစေတာမားက ရာဘာေတာမားဟ ေျပာင းလေခၚဆ ရမလ ျဖစေနပါသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ လကနကကငတပဖြ႔မား၊ ရြာသားမားႏင အျခားေဒသမ လာေရာကေသာ စးပြားေရး လပငနးရငမားအားလးက ဤေနရာတြင ရာဘာမားက အမားအျပားစကပးေသာေၾကာင ျဖစပါသည။’’

KHRG ကြငးဆငးလပသား တစဥးေရးသားထားေသာ နယေျမေဒသအေျခအေန၊ ကဒးျမ ႔နယ၊ ဒးပလာယာ ခရင/ကရငျပညနယေတာငပငး (၂၀၁၄ခႏစ ေဖေဖာဝါရလ တြငလကခရရပါသည)247

လကနကကငအဖြ ႔မားႏင စးပြားေရးလပငနးရငမား ပးေပါငးလပေဆာငရာတြင သာမနေျမသမးျပး ေျမျပနလညေရာငးချခငးအဆင ထကပ ပါသည။ ဥပမာတစခတြင ျမနမာစးပြားေရးကမၸဏမ ၎တ ႔ စကပးလပကငေနေသာေျမမားက ကာကြယေပးရန ကရငနယျခားေစာငတပ တပရငး အမတ ၁၀၁၄ က ငား ရမးေစခငးခပါသည။ ‘‘ဖါေဖါေကးရြာတြငရ ေသာ စစစခနးတစခသည ကမၸဏ၏ရာဘာႏင ကၽြနးစ ကခငးမားက တရစၦာနမား ဝငေရာကဖကဆးျခငးမရ ေစရန လ ျခ ေရးရယေဆာငရြကေပးပါသည။ ေကအနယ မ ရာဘာႏင ကၽြနးသစစ ကပ းခြင က ပတပငေသာေၾကာင ေရႊသလြငကမၸဏက248 ကရငနယျခားေစာင တပ၏ အကာအကြယက ရယျခငးျဖစပါသည။”

KHRG ကြငးဆငးလပသား တစဥးေရးသားထားေသာ နယေျမေဒသအေျခအေန၊ ဘားအျမ ႔နယ၊ သထခရင/မြန ျပညနယေျမာကပငး (၂၀၁၄ခႏစ ဇြနလငလတြင လကခရရပါသည။)249

247 source #62 တြငၾကညရႏင 248 ေရႊသလြင ကမၸဏ၏ ဥကဌသည ဥးေကာဝငးျဖစျပး ၎တ႔သည ျမနမာအစးရႏငလညးေကာငး တငးရငးသားလကနကကင အဖြ ႔မ ာ း အထးသျဖင ဒေကဘေအႏင လညးေကာငး န းကပစ ြာပ းေပါင း အလပလပ ၾကပါသည။ ဤကမၸဏသည သြငးကနလပငနးလပကငလကရ ျပး ျပညတြငး ရာဘာႏင ဘလပေျမထတလပေရးလပငနးကလညးလပကငပါသည။ ေရႊသလြငကမၸဏသည ဤအစရငခစာတြင ပါဝငေသာေျမယာသမးဆညးမႈကသာမက ရမးျပညေတာငပငး ရြာငတြငလညး ေျမဧက ၁၃၇၅ ကလညးေလာေၾကးေငြမေပးပသမးယခပါသည။“Tracking the Tycoons,” Irrawaddy, September 2008. 249 source #86 တြငၾကညရႏင

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

82

ေျမယာသမးဆညးမႈမားသည အေၾကာငးအရငးမားစြာေပၚ မတည၍ျဖစေပၚလာျခငးျဖစပါသည။ ထအေၾကာငးအရငးမားတြင စးပြားေရးလြတလပခြငရလာျခငး၊ စညးမဥးဥပေဒမားတကစြာ ေရးဆြျခငးမျပမ ရငးႏးျမပႏမႈမားျပားလာျခငး၊250 အပစအခတရပစေရးေၾကာင ယခငက သြားလာ၍ မရေသာ ေဒသမားသ႔ လြယကစြာ သြားလာႏ င ျခင း၊251 ျပညတြင းဥပေဒမားက ႏ ငင ျခား တ ကရ က ျမ ပႏ မႈမားႏင အၾကးစားစမကန းမားအေပၚ ဥ းစားေပးျခင း စသည အခကမားပါဝငပါသည။252 ထ ႔အျပင တငးရငးသားေဒသမားတြင အစးရႏင အစးရမေကာေထာကေနာကခေပးထားေသာ အဖြ႔မားမ မမနမကန ဆကလကလပကငေနျခငး စသညအခကလညးပါဝငပါသည။253 ဤကသ ႔ပးေပါငးလပေဆာငမႈမားေၾကာင ေဒသခရြာသားမားသည အပစအခတရပစေရးႏင အစ းရအေပၚယ ၾကညမႈနညးလာသညသာမက ျမနမာႏငင၏ အဓကဖြ ႔ ျဖးတ းတကရမည စားဝတေနေရးဖလ ေရး၊ ျပညသမား ေျမယာပ ငဆငခြင ႏင ေရရညတညတမည ဖြ႔ျဖးေရးလပငနးမား အတြကလညး ထခကနစနာေစပါ သည။254

စကပးေရးလပငနးမားအတြက ေျမယာသမးဆညးမႈမားျပလပရာတြင အမားအားျဖင ေလာေၾကးေငြ

ေပးေဆာငမႈမရသကသ႔ ရြာသားမားအားလညး ၾကတငအသေပးတငပငျခငးမရပါ။255 ေျမယာ သမးဆညးမႈ

အေၾကာငးတငျပေသာ အျဖစအပက (၂၁)ခတြင (၁)ခသာလင ျပည၀မႈမရေသာ ေလာေၾကးေငြအား ေပးျပး

ေျမမသမးမ ၾကတငအသေပးျခငးမရသညအေၾကာငး ေဖာျပထားပါသည။256 ဥပမာတစခတြင သထခရင

အတြငး သေဌးဥးဝငးလႈငႏင ဥးေသာငးတငတ႔သည ေျမယာသမးဆညးမႈမားအတြက ေလာေၾကးေငြမား

ေပးေဆာငေၾကာငးက ေတြ ႔ရပါမည။ ဤသေဌးႏစဥ းသည ရြာသားမားအား ၎တ ႔ပ ငေျမမားက

အတငးအကပ ေရာငးခရနဖအားေပးချပး အခ႕ေျမမားက ေလာေၾကး ေငြမေပးပ သမးဆညးခပါသည။257

အထကပါ အျဖစအပကက KHRG ဝနထမးတစဥးမ ေအာကပါအတငး တငျပထားပါသည။

‘‘အပစအခတရပစေရးျပလပျပးကတညးက ကမၸဏမားႏင ခမးသာႁကြယဝသအမားအျပားတ ႔သည ရာဘာ စကပးေရးလပငနးက ဝငေရာကလပကငလာၾကပါသည။ အခ႕ ရာဘာစကခငးမားသည ရြာသားမား ပငဆငေသာ ေျမကြကမားအတြငး စကပးျခငးျဖစ၍ ရြာသားမားသည ၎တ႔ပ ငဆငေသာ ေျမမားက

250 Asian Legal Resource Centre, “Myanmar: Myanmar at Risk of Land-Grabbing Epidemic,” 20th Session of the Human Rights Council, Agenda Item 4, General Debate, June 6, 2012, p. 2. တြငလညးဖတရႏငပါသည။ 251 Agence France- Presse, “Ceasefire Deal Fuels Land Grabs in Karen State: Report,” Democratic Voice of Burma, published: March 5, 2013. တြငလညးဖတရႏငပါသည။ 252 TNI, Access Denied: Land Rigthts and Ethnic Conflict in Burma May 2013. ေျမယာဥပေဒမားက အခနး ၄ တြငလညးဖတရႏငပါသည။ 253 Burma Partnership, “Land Policies and Land Laws Must Reflect Rights and Interests of Vulnerable Communities,” February 23rd 2015. တြငလညးဖတရႏငပါသည။ 254 Global Witness, Guns, Cronies and Cops, March 2015, p. 4, 32. တြငလညးဖတရႏငပါသည။ 255 source #88 တြငၾကညရႏင။ 256 source #42 တြငၾကညရႏင။ 257 source #42 တြငၾကညရႏင။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

83

ေရာငးခေပးခရပါသည။ အခ႕ရြာသားမားသည အတအလငး ျခမးေျခာကျခငးမား ခရျပး ၎တ႔ပငဆငေသာ ေျမမားက ေလာေၾကးေငြမားမရရပ စြန႔လႊတလကရပါသည။’’

KHRG ကြငဆငးလပသား တစဥးေရးသားထားေသာ နယေျမေဒသအေျခအေန၊ ဘားအ၊ သထ၊

ဘးလငး ျမ ႔နယ၊ သထခရင/မြန ျပညနယ ေျမာကပငး (၂၀၁၃ခႏစ ဇလငလ တြငလကခရရပါသည။)258

၂၂။ စမကနး အမးအစားခြမား

{က} ရာဘာစကပးျခငးလပငနး

၂၀၁၂ခႏစ ဒဇငဘာလမ ၂၀၁၅ခႏစ ဇနနဝါရလထ ရြာသားမား၏ ေျပာဆခကအရ စးပြားျဖစ စကပးေရး

အတြက ေျမယာသမးဆညးျပးေနာက သမးဆညးထားေသာ ေျမယာမားေပၚတြင ရာဘာစကပးေရးက

အဓကထား လပကငၾကေၾကာငး ေတြ႔ရရပါသည။ ေျမယာသမးဆညးမႈ အျဖစအပက (၂၁)ခတြင (၁၇)ခသည

ရာဘာစကပးျခငး သ႔မဟတ ရာဘာျခမားတးခ႕ျခငးအေၾကာငး ေရးသားေဖာျပထားသညက ေတြ႔ရပါမည။259

ဤေျမယာ သမးဆညးမႈမားသည သထ၊260 ေညာငေလးပင၊261 ျမတ-ထားဝယ၊262 ဒးပလာယာ263 ႏင

ဘားအ264 ခရငမားတြင ျဖစေပၚခေၾကာငး မတတမးတငထားပါသည။ ဤကသ႔ စကပးေရးလပငနး အတြက

ေျမယာသမးဆညးမႈ မားကပဂၢလကစးပြားေရးလပငနးမား၊265 ခမးသာေသာ စးပြားေရးလပငနးရငမား၊266

ျမနမာအစ းရအရာရ မား၊267 ကရငနယျခားေစာင တပမား၊268 ေကအနယ/ေကအနအယလေအ

ျငမးခမးေရးတပဖြ႔၊269 တပမေတာ၊270 ဒေကဘေအ၊271 ႏင ေကအနအယလေအ272 တပဖြ႔မားကလပေဆာင

ၾကပါသည။ အစရငခစာတစခတြင သထခရင ကကထျမ ႔နယတြင လတစဥးတညးမ ေျမဧက ၂၀၀၀ ေကာက

ရာဘာစကပးရန သမးဆညးခပါသည။

258 source #42 တြငၾကညရႏင 259 sources #2, #18, #42, #51, #75, #86, #9, #23, #29, #87, #76, #43, #54, #56 and #62. တြငၾကညရႏင 260 sources #42, #86, #9 and #87. တြငၾကညရႏင 261 sources #54. တြငၾကညရႏင 262 sources #62. တြငၾကညရႏင 263 sources #62 and #51. တြငၾကညရႏင 264 sources #2, #18, #75, #29, #76, #43 တြငၾကညရႏင and #56. 265 sources #2, #18, #42, #51, #86 and #87. တြငၾကညရႏင 266 sources #18, #42, #51, #75, #9, #23, #54, #56 and #62. တြငၾကညရႏင 267 sources #2, #42, #9, #54 and #56. တြငၾကညရႏင 268 sources #42, #51, #86, #29, #76 and #62. တြငၾကညရႏင 269 sources #75, #76, #43 and #62. တြငၾကညရႏင 270 source #76 တြငၾကညရႏင 271 source #62 တြငၾကညရႏင 272 source #75 တြငၾကညရႏင

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

84

၂။ စမကနး အမ းအစားခြမား

{က} ရာဘာစကပ းျခငးလပငနး

‘‘ဥးရထြနးသည ဖလခးေကးရြာအပစသ ႔ ေရာကလာျပး ေျမဧက ၂၆၀၀က ရာဘာစ ကပးရန သမးယ ခပါသည။ ဥးရထြနးသည ေနျပညေတာမ ခြငျပစာျဖငဤကသ႔ သမးယျခငးျဖစပါသည။ ေျမယာသမးဆညးမႈ ေၾကာင စားကကေျမမားဆးရးရျပး ရြာသားမား ကၽြႏြားမားေကာငးရန အခကအခ ျဖစေစပါသည။’”

KHRG ကြငးဆငးလပသား တစဥးေရးသားထားေသာ နယေျမေဒသအေျခအေန၊ ကကထျမ ႔နယ၊

သထခရင/မြနျပညနယ ေျမာကပငး (၂၀၁၃ခႏစ ႏဝငဘာလ တြငလကခရရပါသည။)273

အျခားဥပမာတစခတြင သထခရ င၊ ေရႊေရာငျပေကးရြာအပစ၊ ေရႊေရာငျပေကးရြာတြင မကစျမနမာ

ကမၸဏသည ၎တ႔ပ ငရာဘာစ ကခငးမားက တးခ႕ရန ရြာသားမားပငေသာေျမက ျဖညးျဖညးျခငး

တးခ႔ယပါသည။

‘‘ယခအခနတြင မကစျမနမာ ကမၸဏ၌ မဝါဒအသစရပါသည။ ေႏြရာသတြင ၎တ ႔၏ရာဘာစကခငး မးအႏရာယကာကြယရန မးတားနယနမတမားက ေဖာေဆာငၾကပါသည။ မ းရာသတြင ၎မးတား နယနမတမားေပၚတြင ရာဘာပငေပါကမားက စ ကပ း ၾကပါသည။ မးတားနယနမတေပၚတြင ရာ ဘာပငေပါက ႏစတနးစ ကပးႏ ငပါသည။ ဤသ႔ျဖင မကစ ျမနမာကမၸဏသည ႏစစဥႏစတငး ၎တ႔ ရာဘာျခႏင ကပလကရေသာ ရြာသားပင သ႔မဟတ အမားပငသစေတာေျမမားေပၚတြင မးတားနယ နမတ မားက ခ႕ ထြငေဖာေဆာငေသာနညးျဖင ေျမမားက သမးယလကရပါသည။’’

KHRG ကြငးဆငးလပသား တစဥးေရးသားထားေသာ နယေျမေဒသအေျခအေန၊ သထျမ ႔နယ၊

သထခရင/မြနျပညနယ ေျမာကပငး (၂၀၁၄ခႏစ ဇလင တြငလကခရရပါသည။)274

ျမနမာႏငငအေရ႕ေတာငဘကတြင ရာဘာစကပ းျခငးသည ျမနမာျပညတစဝမး ေရပနးစားလာေသာ

ရာဘာစ ကပ းျခငးႏင လညး ဆကစပေနပါသည။ လြနခ ေသာ ဆယစႏစ ႏစခအတြငး ျမနမာျပည

တစဝမးတြင စးပြားျဖစ ရာဘာစ ကပ း ျခငးလပငနးမား သသာထငရားစြာ တးတကလာခ ပါသည။

၂၀၁၃ခႏစမစ၍ ျမနမာႏငငတြင ရာဘာစကဧက ၁.၄၃သနးဧက ရလာခပါသည။ ျမနမာႏငငသည ယခအခါ

ကမၻာေပၚတြင ရာဘာစ ကပ းထတလပ ျခငး၌ အဆင (၉) ထရ လာခ ပါသည။275 ျမနမာႏ ငငတြင

ရာဘာထတလပျခငးသည ျပညပတငပ႔ရနအတြက အဓကျဖစျပး ျမနမာရာဘာထတလပျခငး၏ ၉၀% သည

တရတႏ ငင သ ႔မဟတ ျမနမာအမနးခငး အာစယႏ ငင တစခခသ ႔တငပ ႔ရနျဖစပါသည။276 ရာဘာ

စကပးျခငးသည ျမနမာျပညတစဝမး ေရပနးစားလာေသာလညး ကနဥးစကပးစရတ ၾကးမားသညအျပင

273 source #9 တြငၾကညရႏင။ 274 source #87 တြငၾကညရႏင။ 275 Global Witness, What Future for the Rubber Industry in Myanmar?, March 2014, p. 3. 276 အာစယႏငငမားျဖစေသာ စကၤာပ၊ မေလးရား၊ အငဒနးရား၊ ဗယကနန၊ ႏင ထငးႏငတ ႔သည ျမနမာႏငငမ ရာဘာမားက ဝယယပါသည။ BEWG, Burma’s Environment: People, Problems, Policies, June 2011, p. 75.

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

85

ရာဘာရရရန ၇ႏစၾကာေစာငဆငးရပါသည။ ထအခကမားေၾကာင ေတာရြာေန ျပညသမားသည ကနဥး

စကပးစရတရငးႏးေငြကမတတႏငပ အျပငအဆငျဖစေနေသာ ေစးကြကအတြငးသ႔လညး ဝငေရာကႏငစြမး

မရပါ။ ဤအခကမားသည ျမနမာႏငငအတြငး မညမမႈက ျဖစေပၚေစသည။277

277 ျမနမာႏငင၏ ရာဘာထတလပေရးအေၾကာငးပမသလပါက Global Witness, What Future for the Rubber Industry in Myanmar?, March 2014.

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

86

ေျမပ (5)

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

87

{{ခ} အျခားစကပ း သးႏမား

ရာဘာစကပးျခငးအျပင ရားေစာငးလကပတ၊278 ကၽြနး၊279 ပ၊280 ကြမးသး၊281 ေကာဖ282 ႏင ဖာလာ283 စသည

အပငမား စကပးရနအတြကလညး ေျမယာသမးဆညးျခငးမား ျပလပခေၾကာငး KHRG ဝနထမးမား၏

၂၀၁၂ခႏစ ဒဇငဘာလမ ၂၀၁၅ခႏစ ဇနနဝါရလအတြငး ျပစသည အစရငခစာတြင ေဖာျပခပါသည။

အထကပါ အပငစကပးျခငးမားအတြက ေျမယာသမးဆညးမႈမား တစၾကမစ ျဖစေပၚခပါသည။ အျဖစအပက

ႏစခတြင ဒညငးစ ကပးျခငးအေၾကာငး284 ေဖာျပထားျပး တစခတြင ေျမယာမားက မညသညအတြက

အသးျပသညက တကစြာေဖာျပထားျခငးမရပါ။285

၃။ ေျမအမးအစား ခြျခားျခငး

အစရငခစာမားက ေဝဖနသးသပသညအခါ KHRG အေနျဖင သမးဆညးခ တစဥးတစေယာက ပငေျမႏင

သမးဆညးခ အမားပ ငေျမအၾကား ကြျပားျခားနားမႈက ပ မ ရငးလငးစြာခြ ျခားရန လအပသညက

ေတြ႔ရရပါသည။ ဤသ႔ခြျခားရာတြင ေျမယာသမးဆညးခရသည နညးလမးမား ႏငေျမယာဆးရးျခငးေၾကာင

ေဒသခရြာသားမားအေပၚ သကေရာကမည အခကစသညတ႔က ထညသြငးစဥးစားရမည။

{က} ပဂၢလက ပငဆငေသာေျမ

ဤအခနးတြင လတစဥးတစေယာက သ႔မဟတ မသားတစစ၏ လကထတြင ပငဆငလပကငေနေသာ

ေျမမားက စးပြားျဖစ စကပးေရးလပငနးမားအတြက သမးဆညးျခငးႏင သကဆငေသာ အျဖစအပကမားက

တငျပပါမည။ လတစဥးတစေယာက သ႔မဟတ မသားတစစ၏ လကထတြင ပငဆငလပကငေနေသာ

ေျမမားဟ ဆရာတြင ၎တ ႔ပ ငဆ ငေၾကာငး ရြာသားမားက အသအမတျပထားေသာေျမ၊ သ႔မဟတ

ျမနမာအစ းရ သ ႔မဟတေကအနယ286ထ ေျမယာပ ငဆ ငေၾကာငး တရားဝင မတပ တငထားျခငး

ျပလပထားေသာ ေျမမားျဖစပါသည။ စ ကပ းေရးအတြက အသးျပရန သမးဆညးေသာေျမမားႏင

ပတသကေသာ အမႈအခငး (၂၁)ခတြင (၁၁)ခသည ပဂၢလက ပငဆငေသာေျမမားျဖစပါသည။287 ဤကသ ႔

လတစဥးတစေယာကခငး ပငဆငေသာ ေျမမာအား စကပးေရးစမကနးမားအတြက သမးဆညးျခငးက

278 source #18. တြငၾကညရႏင။ 279 source #86 တြငၾကညရႏင။ 280 source #40 တြငၾကညရႏင။ 281 source #36 တြငၾကညရႏင။ 282 source #88 တြငၾကညရႏင။ 283 အထကပါအတငး 284 sources #88 and #36 တြငၾကညရႏင။ 285 source #54 တြငၾကညရႏင။ 286 အစးရထမ ေျမပငဆငခြငအေထာကအထား ေပးအပျခငး ႏင ပတသက၍သလလင source #30 တြငၾကညရႈႏငျပး ေကအနယ မေျမပငဆငခြငအေထာကအထား ေပးအပရနလပေဆာငျခငးက sources #11, 46 တ႔တြငၾကည႔ရႏငပါသည။ 287 sources #42, #75, #23, #29, #88, #76, #54, #40 and #36. တြငၾကညရႏင။

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

88

{ခ} အျခားစကပ း သးႏမား

၃။ ေျမအမ းအစား ခြျခားျခငး

{က} ပဂလက ပငဆငေသာေျမ

သထ၊288 ေညာငေလးပင၊289 ျမတ-ထားဝယ၊290 ေတာငင၊291 ဖာပြန၊292 ႏင ဘားအ293 ခရငမားတြင

ေတြ ႔ရ ရေၾကာငး မတတမး တငထားပါသည။ လတစဥးခငးပ ငဆ ငေသာေျမမားသမးဆညးမႈက

အဓကကးလြနသမားမာ ျမနမာအစးရ ကယစားလယမား၊294 ကရငနယျခားေစာငတပမား၊295 ခမးသာေသာ

ပဂၢလကသေဌးမား၊296 စေသာသတ ႔ျဖစပါသည။ ေကအနယ/ေကအနအယလေအ ျငမးခမးေရးေကာငစ

အဖြ႔သညလညး အထကပါကသ ႔ေျမယာသမးဆညးမႈ (၂)ခ297 တြငပါဝငပတသကေနျပး၊ တပမေတာ၊298

ေကအနအယလေအ299 ႏင စးပြားေရးလပငနးတစခ300သညလညး ေျမယာသမးဆညးမႈ (၁)ခစတြငပါဝင

ပတသကေနပါသည။

ဘားအခရငအတြငး ျဖစပြားေသာ အျဖစအပက တစခတြငမ စနးျမေအာင ႏင ဥးေအာငျမတ ႔သည

လယသမား ၆ဥးထမ လယေျမဧက ၈ ဧက မ ၁၃ဧကအထက သမးယခပါသည။301 ဤကသ႔သမးယႏငရန

စနးျမေအာငႏင ဥးေအာငျမတ႔သည ေကအနယ/ေကအနအယလေအ ျငမးခမးေရးေကာငစအပခပေရးဌာန

မ ထပတနးအရာရအဖြ႔၀ငမား ပးေပါငးေဆာငရြကၾကပါသည။

ျမနမာႏငငအေရ႕ေတာငဘကရ လယသမားမားႏင ရြာသားမားသည ၎တ႔လပကငေနေသာ ေျမယာမား

အတြက ေျမယာပငဆငခြင အေထာကအထား သကေသခစာရြကစာတမး ရရရန ခကခလကရပါသည။

ျမနမာႏငငဥပေဒအရ ႏငငေတာသည ေျမယာမားအားလးက အၾကြငးမပငဆငသည302 ဟဆေသာလညး

လကရအခနထ ျမနမာႏငငအေရ႕ေတာငဘကတြင ေျမယာမားက အစးရမ ထတေပးေသာ အေထာက

အထားမရပ မရးဖလာဘးဘြားစဥဆက လကဆငကမး လပကငခသည စနစကသာ ကငသးလကရပါသည။

ဤေျမမားကစမခန႔ခြရန အစးရမလညး လကလမးမျခငး မရပါ။303 သ႔ေသာ၂၀၁၂ခႏစတြင ေပၚေပါကခေသာ

အပစအခတရပစေရး ႏင ေျမယာဥပေဒအသစ ထြကေပၚလာျခငးစသည အခကမား အပါအဝင

ေျပာငးလလာေသာ အေျခအေနမားသည မရးဖလာဘးဘြားစဥဆက အသးျပလာေသာ ေျမယာပငဆင

288 source #42. တြငၾကညရႏင။ 289 source#54 တြငၾကညရႏင။ 290 source #23. တြငၾကညရႏင။ 291 source #88. တြငၾကညရႏင။ 292 sources #40 and #36. တြငၾကညရႏင။ 293 sources #75, #29 and #76 တြငၾကညရႏင။ 294 sources #42, #88, #54 တြငၾကညရႏင။ 295 sources #42, #29, #76 and #36. တြငၾကညရႏင။ 296 sources #42, #75, #23 and #54. တြငၾကညရႏင။ 297 sources #75 and #76. တြငၾကညရႏင။ 298 source #88. တြငၾကညရႏင။ 299 source #75. တြငၾကညရႏင။ 300 source #42. တြငၾကညရႏင။ 301 source#75. တြငၾကညရႏင။ 302 ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ ျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငငေတာ၊ ၂၀၀၈ စကတငဘာလ။ အခနး ၁ အပဒ ၃၇ (က) 303 TNI, Access Denied: Land Rights and Ethnic Conflict in Burma, May 2013, p. 2.

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

89

ခြေဝမႈစနစအတြက အဓကစနေခၚမႈျဖစေစပါသည။ ဥပမာအားျဖင ၂၀၁၂ခႏစတြင ထတျပနေသာ လယယာ

ေျမဥပေဒတြင ေျမယာသးစြခြင အေထာကအထားစာရြက304 ကအသးျပျပး ေျမယာမားက တရားဝင

ေရာငးဝယငားရမးျခငး ျပလပႏငေၾကာငးက ေဖာျပထားပါသည။ ဤကသ႔ေျမယာမားက ပဂၢလကပငဆငခြင

ျပျခငးအေပၚ ျမနမာႏ ငငလ ႔အခြင အေရး ကၽြမးကငသမားက ျပငးထနစြာ ေဝဖနေထာကျပၾကပါသည။

အဘယေၾကာငဆေသာ ဤဥပေဒတြင ေဒသခေကးလကျပညသဆငးရသားမား တငျပေသာေျမယာပငဆင

လပကငခြင အေထာကအထားက လစလရႈထားျပး အၾကးစား ပဂၢလကရငးႏးျမပႏသမားက အသာစးရ

ေစေသာေၾကာင ျဖစပါသည။305 အခ႔ရြာသားမားအတြက ၎တ႔ပ ငဆ ငေသာေျမမားက တရားဝင

မတပတငရန အေရးတၾကးလပေဆာငရန လအပေနပါသည။306 အျခားတစဖကတြငမ ျမနမာႏငင၏ လကရ

ထတျပနလကေသာ ေျမယာဥပေဒသည လ႔အခြငအေရးအေပၚ ဆးကးသကေရာကေနသညက အပတျပငး

ေမးခြနးထတလကရပါသည။

{{ခ} အမားဘပင ေျမမား

၂၀၁၂ ခႏစ ဒဇငဘာလ မ ၂၀၁၅ခႏစ ဇနနဝါရလ အတြငး အမားပငေျမမား သမးဆညးမႈ ၇ခက KHRG မ

မတတမးတငခပါသည။307 ဤေျမယာသမးဆညးမႈမားက ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငဘကရ KHRG မ

ကြငးဆငးေလလာမႈျပေသာ နယေျမေဒသ (၇)ခအနက (၄)ခတြင ျဖစေပၚေသာအေျခအေနက မတတမးတင

ထားျခငး ျဖစပါသည။ ထနယေျမေဒသ (၄)ခမာ သထ၊308 ေညာငေလးပင၊309 ဒးပလာယာ310 ႏင ဘားအ311

ခရင စသညတ႔ျဖစပါသည။ စကပးေရးအတြက ေျမယာသမးဆညးသမားမာ ျမနမာအစးရ အရာရမား၊312

ကရငနယျခားေစာငတပမား၊313 ဒေကဘေအ၊314 ေကအနယ/ေကအနအယလေအ ျငမးခမးေရးေကာငစ315

ႏင အမညေဖာျပျခငးမရေသာ လကနကကငအဖြ ႔တစဖြ႔316 တ႔ျဖစပါသည။ ေျမယာသမးဆညးမႈအေၾကာငး 304 TNI, Access Denied: Land Rights and Ethnic Conflict in Burma, May 2013, p. 3. 305 အစးရမ အကာအကြယေပးမႈ မရျခငး အကငပကျခစားမႈမားျပားျခငး စသညတ႔သည ေငြေၾကးတတႏငသမားအား အားသာေစျပး ဆငးရေသာ ေကးလကေနျပည သမားအေပၚလႊမးမးႏငပါသည။ ပမသလပါက TNI, Access Denied: Land Rights and Ethnic Conflict in Burma, May 2013. တြငၾကညရႈႏငပါသည။ 306 ဥပမာတစခတြင တေနဆာျမ႔နယမရြာသၾကး တစဥးသည ၎နယေျမအတြငးရေျမမားက တရားဝငမတပတငခြငရရရန လပေဆာင ပါသည။ ဤကသ႔ တရားဝငအေထာကအထားရရလင ေျမသမးဆညးမညသမားအား ေျမပငဆငေၾကာငး ျပသႏင မည ျဖစပါသည။ အျပညအစက source #18 တြငၾကညရႈႏငပါသည။ မမတ ႔ပငေျမမား သမးဆညးျခငးမခရေစရန အစးရထ တရားဝငေျမပငဆင ေၾကာငး ေလာကထားျခငး အေၾကာငးသလလင ဤအစရငခစာအား အခနး ၃ တြငၾကညရႈႏငပါသည။ 307 source #2, #76, #51, #43, #54, #56 and #62 တြငၾကညရႏင။ 308 source #42 တြငၾကညရႏင။ 309 source #54 တြငၾကညရႏင။ 310 source #51, 62. တြငၾကညရႏင။ 311 source #2, 43, 56 တြငၾကညရႏင။ 312 source #2, 42, 54, 56 တြငၾကညရႏင။ 313 source #42, 51, 62 တြငၾကညရႏင။ 314 source #62 တြငၾကညရႏင။ 315 source #43, 62. တြငၾကညရႏင။ 316 source #56 တြငၾကညရႏင။

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

90

{ခ} အမားဘပင ေျမမား

မတတမး (၇)ခတြင (၆)ခ၌ ေျမယာသမးဆညးသမားက ခမးသာၾကြယဝေသာလပငနးရငမား သ႔မဟတ

ပဂၢလက ကမၸဏမား အျဖစေဖာျပထားျပး317 မတတမးတစခတြငသာ ပဂၢလကလပငနးမားႏင

မပတသကေၾကာငး318 ေဖာျပထားပါသည။ ဤေျမယာသမးဆညးမႈမားတြင အစးရသ ႔မဟတ ကရင

နယျခားေစာငတပမားမ ေျမမားက ခမးသာၾကြယဝေသာ ပဂၢလကစးပြားေရးလပငနးရင သ ႔မဟတ

ကမၸဏမားသ႔ ျပနလညေရာငးခေပးျခငးျဖစပါသည။319

ျမနမာႏငင အေရ႕ေတာငဘကတြင ရြာသားမားခြေဝအသးျပၾကေသာ သစေတာေျမ၊ စားကကေျမ၊ ႏင

ရြာသားမားအတတစကြ မေဝသးစြေသာ အမားပင ဘ ေျမမားသည ရြာသားမားေျမယာပငဆငခြငအတြက

အေရးၾကးေသာ အခနးက႑တြငပါဝငပါသည။ အမားပငေျမမားက ကာကြယရနလြနစြာအေရးၾကးပါသည။

အဘယေၾကာငဆေသာ ရြာသားမားက ၎တ႔ ထငးႏငဝါး၊အငဖက စသည အမအသးအေဆာငမားရာေဖြရန

မေဝသးစြ ၾကေသာ သစေတာေျမမား စ ကပ းေရးစမကနးမား လပေဆာငရနအတြက သမးဆညး

ခရေၾကာငးက မၾကာခဏထတေဖာေျပာဆၾကေသာေၾကာငျဖစပါသည။ ဤကသ႔ သမးဆညးမႈမားေၾကာင

ရြာသားမားသည အမားပ ငသစေတာေျမမားသ ႔ သြားေရာကႏ င ျခငး မရ ေတာသျဖင ရြာသားမား၏

စားဝတေနေရးအတြက ဆးကးမားျဖစေပၚေစပါသည။320

စးပြားျဖစစကပးေရးအျဖစ ရညရြယေသာ ေျမယာသမးဆညးမႏင ဆငေသာအစရငခစာထတြင ေဖာျပခက

အရ ေဒသခရြာသားမားေဖာျပသညမာ ကရငနယၾကားေစာငတပ တပရငးအမတ ၁၀၁၂၊ ဒေကဘေအ ႏင

ေကအနယ/ေကအနအယလေအ ၿငမးခမးေရးေကာငစ တ႔မ အမားသးေျမမားအားသမးယ၍ တစဥးခငး

ၾကြယ၀ခမးသာသမားထ ျပနလည ေရာငးခခ ၾကသည။321 ဤဥပမာတြငရြာသားမား၏ မတသား

ထားခကအရ အျပငအဆင လပေဆာငေနၾကေသာ ျပစမကးလြနသမားႏင ထပတရငႏးျမပႏမႈမားသည

ရ ြ ာသာ းမ ာ းအတ ြက ၎တ ႔ ၏ အမ ာ းပ င ေ ျ မမ ာ းက ဆကလက ထ န းသ မ းထာ း ရန

အလြနပငအခကအချဖစေစပါသည။322 အထးသျဖင သစေတာေျမေနရာမားက ပတ၀နးကငေဒသခမား

317 ခမးသာၾကြယဝေသာ ပဂၢလက လပငနးရငမား ပါဝငပါတသကမႈက sources #54, 56, 62၊ ကမၸဏမားပါဝငပါတသကမႈက source #2 ၊ အထကပါ ၂ဖြ႔လးပါဝငပါတသကမႈက sources #42, 51 စသညတ႔တြင ၾကညရႏငပါသည။ 318 source #43 တြငၾကညရႏင။ 319 ျမနမာအစးရႏင ပဂၢလက လပငနးရငမားအၾကား ပးေပါငးလပေဆာငမႈက source #2, 42,54၊ ျမနမာအစးရႏင ကမၸဏမား ပးေပါငးလပေဆာငမႈက source #2, 54၊ ကရငနယျခားေစာငတပႏင ခမးသာေသာ ပဂၢလကလပငနးရငမား ပးေပါငးလပေဆာငမႈက source #51, 62 တ႔တြငၾကညရႈႏငပါသည။ 320. ဥပမာက source #62 တြငၾကညရ ႏ ငပါသည။ ဤအခနးတြငပါဝငေသာ စားဝတေနေရး ဆသညအခနးငယက လညးၾကညရပါ။ 321 source #62 တြငၾကညရႈပါ။ ဤျပစမႏင ပတသက၍ တကရ ကေျပာေသာစကားအျပညအစ၊ အစးရ ေကာေထာက ေနာကချပထားေသာ အဖြ႕အစညးအခငးခငး ညနႈငးလမလညမမား၊ စးပြားေရးရငးႏးျမပႏမမားဆငရာ ေယဘယေၾကာငး အရာမား ႏင အျခားေသာအေၾကာငးအရာမားအေသးစတက ဆကလကသရ လ ပါက ေဘာငထတြင ေဖာ ျပထားေသာ အခန းတ ြင ၾကည ရ ႈ ပ ါ ။ ျ ပည နယ အစ း ရ ၀န း ၾက း မ ာ း ႏ င တစ ဥ းခ င း စ း ပ ြ ာ း ေရ း ရင း ႏ း ျ မ ပ ႏ သ မ ာ း ပးေပါငးလမလညၾကစညမမားႏငဆငေသာ ေျပာငးလျဖစေပၚမမားဆငရာေဖာျပခကမား တြငဆကလကဖတရႈပါ။ 322 ဤထးျခားေသာျဖစရပတြင ရြာသားမားသည ၎တ႔သထားေသာ “သစေတာေျမ” မားက ၎တ ႔၏ “ေတာငယာေျမ” မားအျဖစအသးျပျပး ၎တ႔၏အမေဆာကလပေရးဆငရာ သစ ၀ါး ႏင ဖကမားအတြကလညးဤသစေတာကပငမခၾကသည။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

91

ဓေလထ းစအရကင သ းလာေသာ သစေတာေျမေနရာ ဆငရာကင ထ းမားသည ျမနမာန ငငတြင

တရား၀ငေျမယာကာကြယမႈမား၊ ‘ပတ၀နးကငမခရနသစေတာ’ မားအတြက တရား၀ငမတပတငျခငး၊

ပတဝနးကင ေဒသခမားမ ခ ရန ေျမေနရာ အခြင အေရးဆ ငရာ အာမခခကမား၊ “ေဒသခမား

စာ၀တေနေရးအတြက အေထာကအကျပျဖစေစရန သစေတာမားအား အသးျပေစျခငး တ ႔အတြက

လပေဆာငလကရ သည။”323 ဤသတမတျပဌာနးထားခကမား တရား၀င ဖနတးေပးေသာလညး

အမားသ းေျမအား သမးဆညးသည ျဖစရပ (၄) ခတြင ရြာသားမား အတအက ေဖာ ျပသညမာ

၎ေျမယာသည သစေတာေျမယာအျဖစ ယခငကန ႔သတခထားခ ရသည။324 သထခရငရ KHRG

ကြငးဆငးလပသားမားမ ေဖာျပခကအရ ကန႔သတသစေတာဧရယာရ ေဖာၾကး၀ ငး ႏင ဖားေပၚတြငး

သစေတာေျမအား တစဥးခငးစးပြားေရးသမားမားက အစးရ၏ခြငျပခကအားျဖင သမးယခၾကသည။

“ပ ဂ ၢလ က ခ မ းသာသ မ ာ း ျ ဖစ ေသာ ၀င းလ ႈ င ႏ င ေသာင းထ န တ ႔သည အႏ စ ၃၀ ေျမလပကငခြငကအစးရထတငျပေလာကထားချပး အစးရမ၎တ႔အား ေဖာၾကး၀ငး ႏင ဖားေပၚတြငးရ စ---ရြာ၊ တ---ရြာ ႏင လ---ရြာတညရ ေသာ သစေတာေျမအျဖစသတမတထားသည ေျမေနရာတြင လပက ငခြင ေပးခသည။ စစေပါငးအားျဖင ဧက၅၀၀ ရေသာ ေျမမားက ျမနမာအစးရမ ခမးသာေသာ စးပြားေရးသမားအား ေပးအပခသည… ယခအခါတြင ခမးသာၾကြယ၀ေသာသမားသည မားေသာအားျဖင အစးရထမ ေျမမားက ေျမလြတေျမရငးမားအျဖစေလာကထားၾကျပး အစးရကထသမားအား လပကငခြင ေပးခသည”

KHRG ကြငးဆငးလပသား တစဥး၏ ေနာကဆးရ ေဒသတြငးအေျခအေနတငျပခက။ ဘားအခရင၊

သထခရင၊ ဘးလငးျမ႕နယ၊ သထခရင/မြနျပညနယေျမာကပငး (၂၀၁၃ခႏစ

ဇလငလတြငလကခရရပါသည။)325

ကရငနယျခားေစာငတပ ႏင ပဂၢလက ခမးသာသမားအတြငး ပေပါငးလပကငမႈမားအတြက သာဓက

ကစၥမားတြင ရြာသားမားမ တဖန ထပမေဖာျပသညမာ သစေတာပငေျမအျဖစ သတမတထနးသမးထားေသာ

သစေတာေျမမားသည ေရာငးစားျခငးခခရသည။

ရြာသားမားေဖာျပသညမာ လကနကကငအဖြ႕အစညးမားသည ၎တ ႔၏ေဒသအတြငး၀ငေရာကျပး ၎သစေတာမားက ၎တ ႔၏ေျမကြကအျဖစတငးယျပး အျခားေသာတစဥးခငး ၾကြယ၀ခမးသာေသာသမားထျပနလညေရာငးစားခ သည။ ေဒသခကြငးဆငးလပသားမအဆ းသတေျပာဆသညမာ “ကရငအမးသားတပမေတာ န႔ ျမနမာတပမေတာပရ တနးက သစေတာေတြကကာကြယဖ ႔လြယေသးတယ။အခေတာလကနကကငအဖြ ႕အစညးေတြအမားၾကးပ၊ တခ႕က ေျပာတယ သစေတာေတြက ရာဘာစကခငေတြ လ႔ေတာငေခၚလ႔ရတယ” အစရငခစာကအျပညအစက Source# 62 တြငၾကညရႈပါ။ 323 ၁၉၉၅ ေျမယာေပၚလစ သးသပခကအျပည အစ ဖတရႈရန၊ ၁၉၉၆ သစေတာေျမလပက ငမႈအစအစဥ၊ ၁၉၉၅ ခႏစ ပတဝနးကငမခသစေတာဆငရာပ႔ခခကမားအား BEWG, ျမနမာပတ၀နးကင၊ လမား၊ ျပနာမား၊ ေပၚလစမား၊ ၂၀၁၁၊ ၃၄-၃၅. 324 sources #42, #51, #54 and #62 တြငၾကညရႈပါ။ 325 source #42 တြငၾကညရႈပါ။

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

92

“အခ႕ေသာ BGF အဖြ႔၀ငမားမာ အျခားေဒသမလာေသာ စးပြားေရးသမားမားႏင ပးေပါငး၍ သစေတာ ေျမေနရာမားအားတစဧကလင ၂၇၀၀၀၀ ကပျဖငေရာငးရာ ယခမာ သစေတာေျမ အျဖစထနးသမးထားေသာ ေျမေနရာအမားမာ ကနလနးပါးျဖစေနပါသည။ ႏ ၀ငဘာလ ၃၀ ရက ၂၀၁၂ ခႏစတြင ၎တ ႔သည မး၀ါးရြာအနး ထနးသမးထားေသာသစေတာေျမဧက ၁၀၀ ဧက ေရာငးစားချပး ကနရေနေသာ သစေတာ ေျမေနရာ အျဖစထနးသမးထားေသာ ေျမမားသညလညး ရာဘာျခသစမားျဖစေျပာငးလသြားခၾကသည”

KHRG ကြငးဆငးလပသား တစဥး၏ ေနာကဆးရ ေဒသတြငးအေျခအေနတငျပခက၊ ကဒးျမ႕နယ၊

ဒးပလာယာခရင/ကရငျပညနယေတာငပငး (၂၀၁၃ ခႏစ စကတငဘာလတြင လကခရရပါသည)326

ျမနမာအစ းရအရာရ မားႏင ပဂၢလက ပ းေပါင းလပေဆာငသမားသည ၎တ ႔ေျမသမ းယစဥ

အသ း ျပေသာနညးလမးတစခမာ အမားပ င ေျမမားအား ေျမလြတေျမရ င းအျဖစသတမတ ျပ း

စးပြားျဖစစ ကပ းေရးမားအတြက ရညရြယသမးယေလရ သည။327 အစရငခစာတစခတြင ကရင

လ႔အခြငအေရးအဖြ႔ KHRG ေဒသခအဖြ႔၀ငတစဥးမ အစးရျပလပခေသာ အခကတစခက အားေဖာျပသညမာ၊

“အစးရက ေရာငးလကတေျမေတြထမာ တစခ႕ ရြာသားေျမေတြပါတယ၊ ရြာသားေတြရဒညငးျခအပါအ၀င၊ ေဒသခလယေျမေနရာန ႔ သစေတာရ ေျမေနရာအခ ႕ပါတယ၊ ဒါေပမ အစ းရက ဒေျမေနရာေတြက ေျမလြတေျမရ င းလ ႔ သတမတခ တယ ျပ းေတာ ဒေျမေတြက သတ ႔ စ းပြားေရးသမားန ႔ ဥ းပ င ကမၸဏေတြကေရာငးလကတယ”

KHRG ကြငးဆငးလပသား တစဥး၏ ေနာကဆးရ ေဒသတြငးအေျခအေနတငျပခက၊ ေကာကၾကး၊

ေရႊကငျမ႕နယ၊ ေညာငေလးပငခရင၊ ပခးေဒသအေရ႕ပငး (၂၀၁၃ခႏစ စကတငဘာလ

တြငလကခရရပါသည)328

326 See source #51 တြငၾကညရႈပါ။ 327 သးသန ႔အစရငခစာသ းေစာငတြငက းကာေဖာ ျပသညမာ ေျမမားက မသမးယမ ၎ေျမမားက ေျမလြတေျမရ င း မားအျဖစသတမတခၾကျပး သမးယခၾကသည။ Source# 42, #54 and #56 တြငၾကညရႈပါ။ 328 Source #54 ႏင Source #56 တြငၾကညရႈပါ။ ဥပမာအားျဖင ပဂၢလကခမးသာၾကြယ၀ေသာသမား သမးယရနေျမမားက ေျမလြတေျမရငးမားအျဖစသတမတျခငး။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

93

ျပညနယအစးရမား ဤကသ ႔ လပေဆာငနငျခငးမာ ေျမယာမားက ေျမလြတေျမရငးအျဖစသတမတျခငး

ျမနမာေျမယာဥပေဒသစႏငအည ေျမရငး၊ ေျမလြတ၊ အသးမျပရေသးေသာေျမစမခန ႔ခြ မႈ ဥပေဒမားအရ

လပေဆာငန င ျခငးျဖစသည။329 ထေျမယာဥပေဒမားသည ေဒသခမားမ ဓေလထးစအရလကေတြ ႔

ကငသးလာခေသာ စညးမဥးစညကမးမားအား အသအမတျပျခငးမရပါ။ ဤကသ႔ ေျမယာဥပေဒမားသည

ျမနမာအစးရတြငး ျခစားမႈမား ႏငအတျဖစေပၚလကရသညက ရြာသားမားမ ထေျမယာဥပေဒႏင ဆငေသာ

ခးေဖာကမႈ ဥပမာမားအားတငျပခသည။330

၄၄။ ေနာကဆကတြျပနာမား

KHRG မစစစထားေသာအစရငခစာမားအရ ရြာသားမားေဖာျပသညမာ စား၀တေနေရးျပနာမား၊

ၾကမးၾကတေသာျခမးေျခာကမႈမား၊ ပတ၀နးကငပကစးဆးရႈးမႈမားႏင အဓမၼေစခငးမႈမားသည စးပြားျဖစ

စကပးေရးအတြက ရညရြယေသာ ေျမသမးဆညးမႈမားမ ထြကေပၚလာေသာအေျခခေနာကဆကတြျပနာ

မားျဖစပါသည။ ရြာသားမားေဖာျပသညမာ စား၀တေနေရးျပနာသည အဓကကေသာ ေနာကဆကတြ

ျပနာျဖစျပး ရြာသားမားတငျပေသာ အစရငခစာ (၂၁) ေစာငအနက (၁၅) ေစာငတြငေဖာျပသညမာ

ဤနညးအားျဖငေျမသမးဆညးမႈမားသည ရြာသားမား၏ စား၀တေနရးအေပၚ ဆးကးသကေရာကမႈမား

ျဖစေစပါသည။331 နႈငးယဥၾကညလင ၾကမးၾကတေသာ ျခမးေျခာကမမားရငဆငရသည ျဖစရပႏစခ332၊

ပတ၀န းကင ပကစ းဆ းရ ႈ းမ ႈမားဆ င ရာျဖစရပတစခစ 333ႏင အဓမၼေစခ င းမႈမား334 သည

ဤအစရငခစာတငျပခေသာအခနတြင မတတမးတငခသည။

329ကၽြန ေတာ တ ႔၏ သေတသနျပရာေနရာတြငရြာသားမားပ ြင လငးစ ြာမေဖာ ျပေသာ လညး ေျမလြတ ၊ ေျမရ င း ႏင အသးမျပရေသးေသာေျမယာဥပေဒသည ကယျပန႔ေသာ လ႔အခြငအေရးဆငရာ ေျမယာအခြငအေရးမားျဖငသတမတျခငးခရျပး ပတ၀နးကငဆငရာႏင ဓေလထးတမးအစဥအလာအရေျမယာသးစြ မ စနစ မားက ျမနမာန ငငေျမယာဥပေဒတြငလညး ထညသြငးစဥးစားရနဆးျဖတသငသည။ ရြာသားမားမ ျဖစပြားမႈအေပၚပြငလငးစြာ ေဖာျပသညမာ ျမနမာအစးရအမႈေဆာငႏင ပဂၢလကခမးသာၾကြယ၀ေသာသမားရငးႏးျမႈပႏမမားသည ေျမမားက ေျမလြတေျမရငးအျဖစ သတမတျပး အေၾကာငးျပခကမားျဖင ေျမသမးဆညးမႈမားသည ရြာသားမား၏ ဓေလထ းတမးအရေျမယာသ းစြ မစနစ အတြက အေထာကအက မျပေၾကာင း ညႊနျပေနသည။(ေျမသမးဆညးမမားသည ဥပေဒျပဌာနးမမားႏငညသညျဖစေစ မညသညျဖစေစ ေဒသခမားဆးျဖတခြငမရပါ။) ေျမယာဥပေဒအျပညအ စက န၀ငဘာလ ၁၀ ရက ၂၀၁၂ ခႏစတြငထတျပနေသာ ေျမလြတ၊ ေျမရငး ႏင အသးမျပရေသးေသာ ေျမမားဥပေဒ (ေျမလြတေျမလပ ႏင ေျမရ ငးမား အသးျပမႈဥပေဒ)တြငၾကညရႈျပး၊ ေျမယာဥပေဒ စစစခကအျပညအစက ဥပမာအေနျဖင Food Security Land Core Group, Legal Review of Recently Enacted Farmland Law and Vacant, Fallow and Virgin Lands Management Law: Improving the Legal and Policy Frameworks Relating to Land Managament in Myanmer, 2012.တြငၾကညပါ။ 330 ဥပမာျဖစရပတစခအျဖစ သထခရငတြင အစးရမေျမဧက ၅၀၀ ကပဂၢလကခမးသာၾကြယ၀ေသာသႏစဥးအား ငားရမးချပး ၎သႏစဥးမ အစးရ၏ ေျမလြတေျမရငးဟ ထြကဆမအေပၚေျမအငားခမႈတြင စစမးစစေဆးျခငးမား မရပါ။ ဤျဖစရပတြင ထေျမယာဧက ၅၀၀ သည ကာကြယထားေသာ သစေတာ ေျမေနရာတြငတညရ ျပ း ေဒသခရြာသားမား၏ ဓေလအရ လပကငစားေသာကေသာ ေျမေနရာမားပါ၀ငသည။ အေသးစတသရလပါက Source #42 တြငၾကညရႈပါ။ 331 sources #2, #42, #51, #9, #23, #29, #87, #88, #76, #43, #54, #40, #56 and #62 တြငၾကညရႈပါ။ 332 sources #75 and #76 တြငၾကညရႈပါ။ 333 source #51 တြငၾကညရႈပါ။ 334 source #42 တြငၾကညရႈပါ။

{က} စား၀တေနေရးႏငဆငေသာအေၾကာငးအရာမား

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

94

၄။ ေနာကဆကတြျပနာမား

{{က} စား၀တေနေရးႏငဆငေသာအေၾကာငးအရာမား

စ ကပ းေရး စမကနးမားႏင ဆ ငေသာ ေျမသမးဆညးမႈမားသည ရြာသားမားအေပၚ နညးမ းစ ျဖင

ဆ းက းသကေရာကမႈမားရ ပါသည။ အထးသျဖင ရြာသားမားေျမယာဆ းရႈ းမႈအား သသာစြာ

ျမငေတြ႔နငျခငး335ႏင ရြာသားမား၏ ကြ၊ႏြား စသည ျခေမြးတရစာၦနမားကကစားရန ကြငးျပငမားဆးရႈးျခငး336

တ႔ပါ၀ငသည။ ၂၀၁၄ ခႏစတြငျဖစပြားခေသာ ျဖစရပတစခတြင ေဖာျပသညမာ ေျမယာဆးရႈ းျခငးသည

ေဒသခရြာသားမားအတြက လပက ငရန ေျမယာမားဆ းရႈ း ျခငးက ျဖစေပၚေစသည။ KHRG မ

ကြငးဆငးလပသားတစဥး ရငးလငးတငျပခကအရ

“၂၀၁၄ ခႏစတြင ျမနမာအစးရ နအဖ337 မ ယခအခနထ သမးဆညးထားေသာ ေျမမားမာ ၂၅၀ မ ၃၀၀ ဧက ထရျပးျဖစပါသည။ လပသျမ႕နယ (ျမ႕နယခြ)၊ သစခြေတာငရြာ ႏင လကပအငးေကးရြာေန ရြာသားမားသည ၎တ႔၏စား၀တေနေရးအတြက ဥယာဥျခစ ကပးေရးမား လပကငၾကသည၊ ၎တ႔ေဒသတြင ဖာလာ၊ ဒညငးႏင ေကာဖပငမားစ ကပ းေလရ သည။ ေျမမားသမးဆညးခရျပးေနာက ၎ေဒသခမားသည ယခတြငအလပလကမမားျဖစသြားခၾကသည။ ဤကသ႔ျဖစေပၚမမားေၾကာင ေျမအသမးခေျမပငရငမားသည ၎တ႔၏စးပြားေရး၊ လမေရးအေျခအေနမား ႏင စာ၀တေနရးမားအတြက ျပနာမားလညး ၾကေတြ႕ ေနရပါသည။”

KHRG ကြငးဆငးလပသား တစဥး၏ ေနာကဆးရေဒသတြငးအေျခအေနတငျပခက၊ သေတာငၾကးျမ႕နယ၊

ေတာငငခရင/ကရငျပညနယ အေနာကေျမာကပငး (၂၀၁၄ခႏစ ဇလငလ လကခရရခပါသည။)338

အနးစပဆးေျမယာကစၥႏငပတသက၍ ေျမယာသမးဆညးမႈ ျဖစရပအမးမးတြင ရြာသားမားသည ၎တ႔၏

လယယာေျမေပၚတြင ဆကလပက ငရန အမားအားျဖင ယငးတ ႔၏ ေျမမားသမးဆညးခ သမားထမ

အခေၾကးေငြ အမားအျပား ေပးေဆာငရျပ း ၊ ၎တ ႔၏ ၀ငေငြ ျဖစထြန းမႈအတြက ထခ ကမႈမား

ျဖစေပၚလာပါသည။339 ပငကျမ႕နယ၊ ဘားအခရငေန အမးသမးတစဥးသည သမပငေျမျပနလညရရရန

သမ၏ စေဆာငးထားေသာေရႊမား ႏင ျခေမြးတရစာၦနမားအား ေရာငး၍ ၎ေငြျဖင ျပနလည၀ယယခသည။

(ေအာကပါပတြငၾကညပါ)340

335 sources #51, #23, #112, #76, #54 (ျဖစရပႏစခပါ၀ငေသာ), #40 and #62 တြငၾကညရႈပါ။ 336 sources #9, #87, #43, #54, #56 and #62 တြငၾကညရႈပါ။ 337 ကရငစကားတြင ျမနမာအေခၚအေ၀ၚ နအဖ သည (နငငေတာေအးခမးသာယာေရးႏငဖြ ျဖးေရးေကာငစ) ကဆလျပး ၎အေခၚအေ၀ၚသည မားေသာအားျဖင ျမနမာအစးရ သ ႔အဟတ ျမနမာျပညအစးရ တပမေတာကဆလသည။ ၎ နအဖ အေခၚအေ၀ၚသည ၂၀၁၁ မတလတြင တရား၀ငရပသမးခခ ရေသာလညး ကရငရြာသားမားသည နအဖ အေခၚအေ၀ၚက ယဥပါးျပး ဆကလကေခၚဆေသာစကားျဖစသည။ "Mission Accomplished as SPDC ‘dissolved’," Myanmar Times, April 4-10th 2011. တြငၾကညရႈပါ။ 338 Source #88 တြငၾကညရႈပါ။ 339 Sources #42 and #29 တြငၾကညရႈပါ။ 340 source #29 တြငၾကညရႈပါ။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

95

စ းပြား ျဖစစ က ပ းေရးအတြက သမ းယထားေသာ ေျမမားသညလညး ေဒသခရြာသားမား၏

ဘ၀ရပတညမႈအေပၚ ဆးကးသကေရာကမႈမား အေနျဖင ၎တ႔သးစြရန ထငးမားစေဆာငးရာေဖြရာတြင

သြားလာမႈမားအတြက ခပခယမႈမား341ႏင ဓေလထ းတမးအစဥအလာအရ အမေဆာကလပရန

ပစၥညမားရယရန အခကအခမား342 ႏင ၎တ႔၏ ေကးရြာဓေလထးစအားျဖင ျခေမြးတရစာၦနမား ကကစားရာ

ေျမေနရာမားတြင ၎တ႔၏ ႏြားမားအားကကစားရန လြတထားျခငးမား343 အတြကလညး အခကအခမား

ျဖစေစပါသည။ ဖားအခရ ငတြင ျဖစပြားခ ေသာ ျဖစရပတစခတြင ကရငလ ႔အခြင အေရးအဖြ ႔ KHRG

ကြငးဆငးလပသား တစဥးမ ကးကားေဖာျပသညမာ ေဒသခမား၏ အေျခအေနမားအရ ၎တ႔၏ ျခေမြး

တရစာၦနမား ကကစားရနေျမေနရာမားႏင ေဆာကလပေရးမားအတြက ေဒသခမားမခေသာသစေတာမား

ဆးရႈးမႈမားသည ေဒသခမားအတြကအဆးရြားဆးေသာ ထခကနစနာမႈမားပငျဖစသည။

“ကၽြနေတာ ၀ါးႏင အငပငေတြခတလတ အေၾကာငး တငျပဖ ႔ဆႏၵရ ပါတယ။344 ဒေနရာေတြက အဒေဒသမာေနတေဒသခေတြရ အစာရာဖ႔ (သစေတာတြငး ဟငးသဟငးရြကရာရန ႏင အမလကရန) စား၀တေနေရးအတြက မခရတအတြက ဒါေတြကတကယဆးရြားတ သကေရာကမႈျဖစေစပါတယ။ ၂၀၁၂ ခႏစ ဒဇငဘာလ ၈ ရကမာ ကၽြနေတာ အ--- ႏင ရ--- ရြာေတြမာေနခတယ ျပးေတာ ရြာတစရြာျပး တစရြာ သြားခ တယ ၊ ဒါန ႔ကၽ ြန ေတာ ၾကားလ က တယ ဒရ ြာသားေတြသတ ႔ ဖကလပ တ အငပငေတ ြ ခတလခထားခရတာန႔ ပတသကျပးေတာ ရြာသားေတြေတာေတာမားမား စတမေကာငးဘးတ…. တခ႕ လေတြက အငေတာမ ဖကရြကေကာက ေရာငးၾကျပး အသကေမြး၀မးေကာငး ျပၾကတယ။ ဖကတစရာက ၅၀၀၀ ကပကေန ၇၀၀၀ ကပထရ တယ ဒါေၾကာင ကြနေတာထငတာကေတာ အငရြကေတြ က ရြာသားေတြကေတာေတာအကးျပပရတယ”

KHRG ကြငးဆငးလပသား တစဥး၏ ေနာကဆးရ ေဒသတြငး အေျခအေနတငျပခက၊ နဘးျမ႕နယ၊

ဘားအခရင/ကရငျပညနယအလယပငး (၂၀၁၂ခႏစ ဒဇငဘာလ တြငလကခရရခပါသည။)345

341 sources #29, #87, #54, #56 and #62 တြငၾကညရႈပါ။ 342 sources #2, #76, #56 and #62 တြငၾကညရႈပါ။ 343 source #2 တြငၾကညရႈပါ။ 344 တလာေအာပင (အငပင) သညကရငအေခၚအေ၀ၚျဖစ ျပး ၎အပငသည ကၽြန းပငသဖြယရ ျပ း အရြကၾကးသည ရြာသားမား၏ဓေလအားျဖင ၎အပင၏အရြကမားျဖငဖကလပျပး အမအမးမးၾကသည။ 345 source #2 တြငၾကညရႈပါ။

{ခ} ၾကမးၾကတေသာ ျခမးေျခာကမႈမား၊ အဓမၼေစခငးမႈမား ႏင ပတ၀နးကင ထခကပကစးမႈ

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

96

ဤျခားနားေသာ ေနာကဆကတြျပနာမားသည မားေသာအားျဖင စတနးလကရျပး တစခႏငတစခ

ဆကစပမႈမားရသည။ ဥပမာ- ေျမသမးဆညးမႈ ေနာကဆကတြျပနာမားအေနျဖင စား၀တေနေရးႏင

ပတသကေသာ ျဖစရပ (၁၅) ခအနက (၇) ခမာ အထကတြငေဖာျပခေသာ ဆးရြားေသာအကးသကေရာကမႈ

(၂) ခခန႔က ေဖာျပလကရသည။346 ကဒးျမ႕နယ၊ ဒးပလာယာခရင တြငျဖစပြားခေသာ သစေတာေျမမား

သမးဆညးမႈတြင လကနကကငအဖြ႔အစညးမားပါ၀ငျပး ၎တ႔သည ေျမမားက ပဂၢလက ခမးသာသမား

ထေရာငးခခ ၾကသည။ ဤျဖစရပတြင ေျမယာဆ းရႈ းမႈသည လယယာေျမမားတြငလပက ငရနႏင

အမေဆာကလပရန သစေတာမားဆ းရႈ း ျခငးတ ႔က ျဖစေပၚေစျပး ရြာသားမားက လညး အဓမၼ

ဝယယေစသည။

“ေျမမရတဆငးရတသေတြန႔ ေတာငယာလပစားေနတသေတြ လပကငစားေသာကဖ ႔ ေျမမရေတာဘးလ ႔ ေျပာလ ႔ရတယ၊ ဘာလ ႔လဆေတာ ေဒသထမာ လကနကကငအာဏာပငေတြက အမားၾကးပ၊ တစခ႕ ျဖစရပေတြမာ စစသားေတြန ႔ ရြာသားအခ ႕ ပးေပါငးျပး ေျမေတြကတျခားေဒသကလာတ ခမးသာ ၾကြယ၀တ သေတြဆ ေရာငးလ က ၾကတယ ဒါန ႔ခမ းသာတ သေတြက အဒေျမေပၚမာ ရာဘာပင ျပနစကၾကတယ။ ဒါေၾကာင ေဒသခေတြအတြက ခတထြငစကပးဖ ႔၊ ျပးေတာ သစ၊ ၀ါး၊ အမမးဖကမားရာဖ ႔န႔ သတ ႔အမေဆာကလပတ ေနရာမာသးတ ျခစညးရးခတဖ ႔တငေတြခတဖ ႔ အခကအခရတယ အခသတ ႔ ၀ါတစေခာငး၀ယဖ႔ ၅၀၀ ကပ န႔ ျခစညးရးခတတငတစေခာငးဆရငလညး ၅၀၀ ကပေပးရတယ”

KHRG ကြငးဆငးလပသား တစဥး၏ ေနာကဆးရ ေဒသတြငးအေျခအေနတငျပခက၊ ကဒးျမ႕နယ၊

ဒးပလာယာခရင/ကရငျပညနယေတာငပငး (၂၀၁၄ခႏစ ေဖေဖာ၀ါရလတြင လကခရရခပါသည။)347

{{ခ} ၾကမးၾကတေသာ ျခမးေျခာကမႈမား၊ အဓမၼေစခငးမႈမား ႏင ပတ၀နးကင ထခကပကစးမႈ

စးပြားျဖစ စကပးရနရညရြယေသာ ေျမယာသမးဆညးမႈမားႏင ပတသကေသာ လပေဆာငမႈမားသညလညး

အျခားေသာျဖစရပမားႏင ဆကစပျပး၊ ၾကမးၾကတေသာျခမးေျခာကမႈမား၊ အဓမၼေစခငးမႈမားျဖစေစမႈႏင

ပတ၀နးကငပကစးဆးရႈ းမႈ ျဖစစဥမားျဖစေပၚလကရသည။ ၎ျဖစရပႏစခစလးတြင ၾကမးၾကတေသာ

ျခမးေျခာကမႈမား ျဖစေပၚလကရျပး ေဒသခရြာသားမားသညလညး ေသနတျဖင ခနရြယၿခမးေျခာကထားျခငး

ခခရသည။348 ဘားအခရငတြင ေျမယာသမးဆညးမႈႏင ပါတသကေသာ ျဖစရပတစခတြင ျပစမႈကးလြနသ

လကနကကငမားသည ရြာသားမားအား ေသနတမားျဖင အၾကမၾကမ ျခမးေျခာကခသည။

“ပထမေျမ အသမးခရတ သကေတာ မဘ… ျဖစတယ၊ သမရ လယယာေျမ ၃ ဧက န ႔ ၇ ဧကရတ စကခငးေတြ အသမးခခရတယ၊ ျခထမာ ၀ါးတႏစလးရတယ သတ႔ (ျပစမႈကးလြနသမားႏငဆကစပေသာ

346 sources #29, #87, #76, #54 (ျဖစရပႏစခပါ၀ငသည), #56 ႏင #62 တြငၾကညရႈပါ။ 347 source #62 တြငၾကညရႈပါ။ 348 sources #75 ႏင #76 တြငၾကညရႈပါ။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

97

ပဂၢလမား) တႏစလးစလးဖကဆးလကတယ၊ ျပေတာသတ႔က သမက ေသနတေတြန႔ ျခမးေျခာကခၾကတယ …. သတ႔ရြာသားေတြက ေသနတန႔အၾကမၾကမပ ျခမးေျခာကခၾကတယ။”

KHRG ကြငးဆငးလပသား တစဥး၏ ေနာကဆးရ ေဒသတြငးအေျခအေနတငျပခက၊ ဒရငးျမ႕နယ၊

ဘားအခရင၊ ကရငျပညနယအလယပငး (၂၀၁၄ခႏစ ဧျပလ တြငလကခရရခပါသည။)349

ဥပမာ အေနျဖင သထခရငတြင ၂၀၁၃က ျဖစပြားခေသာ အဓမၼေစခငးမႈတြင ကရငနယျခား ေစာငတပ

တပရငး အမတ ၁၀၁၄ ႏင ေရႊသလြငကမၸဏ350ႏင ဟနးန င၀ငးကမၸဏ351တ ႔ ညညြတစြာ ပးေပါငး

ပါ၀ငခၾကသည။ ၎တ႔ သမးဆညးထားေသာ ေျမေပၚတြင ရာဘာမား စကပးထားျပး အနးအနားရ ရြာ ၇

ရြာမ ရြာသားမားအလညက ၎ရာဘာစကပးေရးလပရန အဓမၼေစခငးျပး ၎ရြာသားမား၏ လပအားခအား

တစရကအတြက ၂၀၀၀ ကပေပးခသည။ မသားစတစစဆမ ရြာသားမားပကကြကပါကလညး ထေငြပမာဏ

အတငးေပးေဆာငရမညျဖစသည။

ေနာကဆးအေနျဖင ျဖစရပမ စေဆာငးရရထားေသာ ပတ၀နးကင ပကစးမႈဆငရာသတငးတစပဒတြင

တငျပခကအရ သစေတာပကစးဆးရႈ းမႈေၾကာင ဆးကးသကေရာကမႈမားရျပး ေျမပကစးဆးရႈ းမႈမား

အျဖစသ႔ ေျပာငးလသြားခသည။352

၅၅။ ၂၀၁၁ ခႏစမ ၂၀၁၂ ခႏစအတြငး ျခားနားေသာ ျဖစေပၚမမားအား ႏႈငးယဥေဖာျပျခငး

ယခငက ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ KHRG မ ျခားနားေသာ ျဖစပြားမႈမားအေပၚ အစရငခစာတြင ေဖာျပချပး

ယခ အစရငခစာတငျပခနကာလတြငလညး ထအေၾကာငးအရာမားအား ဆကလက ေဖာျပေပးမည

ျဖစပါသည။

၂၀၁၁ ခ ႏ စ မ ၂၀၁၂ ခ ႏ စ အထ အစရင ခ စာတင ျပသည ေနာကပ င းအခ န တ ြင လည း ၊

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ KHRG မ မတတမးတငခေသာ ဤအစရငခစာတြင စေပါငးကးလြနသမားမာ

အမားအားျဖင ေျမမားက ေျမလြတေျမရငးအျဖစ သတမတျခငးျဖစရပမား၊ အစးရမ ပဂၢလကလပငနးမား၏

အကးအလ႔ငာ353 ဥးစားေပးလပေဆာငမႈမားပါ၀ငသည။ ေျမမားက ေျမလြတေျမရငး အျဖစသတမတၿပး

သမ းယ ျခင း354ႏ င ၎ကးလြနသမားအၾကား စေပါင းလမလညမႈမား355သည ယခအခ န ထ

349 source #75 တြငၾကညရႈပါ။ 350 ေရႊသလြငကမၸဏ ႏငပတသကေသာအေၾကာငးအရာ အေသးစတကသရလပါက Footnote နပါတ ၃၅ တြငၾကညရႈပါ။ 351 source #42 တြငၾကညရႈပါ။ 352 source #51 တြငၾကညရႈပါ။ 353 ကရငလအခြငအေရးအဖြ ႔ KHRG က ၂၀၁၃ ႏစကထတ ျပနေသာ အစရငခစာ၏ စာမကႏာ ၂၇ ႏင ၂၀၁၄ ခႏစကထတျပနေသာ ဆငးငျခငး (သ႔) အသြငကးေျပာငးျခငးအစရငခစာခပ စာမကႏာ ၉၁ တြငၾကညရႈပါ။ 354 အခကအလကမားအား ဆကလကေဆြးေႏြးရန အခနးခြ။ ။ေျမအမးအစားမား, b. အမားပငေျမကၾကညပါ။ 355 ျပညနယအစးရ ႏင ပဂၢလကစးပြားေရးသမားမားစတ၀ငစားမမားေပၚ မဟတမမနပးေပါငး ေဆာငရြကလပေဆာငမႈပစမားအေပၚ စစစေတြ႔ရခကမားအားသရရန ေျပာငးလျဖစပြားမႈပစမားတြငၾကညရႈပါ။

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

98

၅။ ၂၀၁၁ ခႏစမ ၂၀၁၂ ခႏစအတြငး ျခားနားေသာ ျဖစေပၚမမားအား ႏႈငးယဥေဖာျပျခငး

ဆကလကျဖစေပၚေနေသာ ျဖစပြားမႈမားျဖစၾကသည။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ကြငးဆငး လပသားမား

ေဖာျပသညမာ ေျမယာပ ငဆ ငမႈပ စ ၁၀၅356သည ေျမယာေရာငး၀ယသမားအား မကႏာသာေပးကာ

စ တ ၀င တစား ျဖစ ေစ ျပ း ဤက သ ႔ ေသာ ျ ဖစ ရပ မ ာ းတ ြင ၎တ ႔သည ထ ေ ျ မမ ာ းအာ း

ေျမလြတေျမရငးမားအျဖစယဆျပး ေလာကထားျခငးတ ႔ပါ၀ငသည။ ဤကသ ႔ေသာ နညးလမးမားက

၎တ႔က ယေန႔အခနတြင ကယျပန႔စြာ ဆကလကအသးျပေနဆျဖစသည။357 အစးရမလညး ထေျမေပၚတြင

မားစြာေသာ စမကနးမားေဖာေဆာငရန အခြင ေပးခ ျပ း ၎တြင စ းပြားျဖစစ ကပ းေရးျခမား၊

ေဒသခမားဓေလထးစအရကငသးလာခေသာ ေျမသးစြမႈစနစမားအား ၎တ႔၏ လယယာ ေျမဗဟခပကင

စနစ အျဖစ လႊမးမးေစခသည။

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ KHRG ၏ ရာေဖြေတြ႔ ရခကအရ စးပြားျဖစ စကပးေရး စမကနးမားႏင ပတသက

ေသာ ေျမသမးဆညးမႈမားတြင ေဒသခမားႏငေဆြးေႏြးတငပငမႈမားမရသညမာလညး အေျပာငးအလမရ

ဆကလကျဖစေပၚေနဆျဖစသည။358 ၂၀၁၁ ခႏစမ ၂၀၁၂ ခႏစ အတြငးရာေဖြေတြ ႔ရ ထားေသာ

သတငးမားတြင ေျမသမးဆညးမႈမားသည ခါတ င းက သ ႔ပင ေဆြးေႏြးတ ငပငမႈမား မရ သညက

ေတြ႕ရရပါသည။ “စမကနးမားေၾကာင ထခကနစနာခရေသာ လမႈပတ၀နးကငအသငးအ၀ငး”359 ဟ

ေခၚဆေသာ သမားက ေျမသမးမႈတြင ေလာေၾကးေပးသညမာ အလြနပငနညး၍ မားေသာအားျဖင

လေလာကမမရပါ။360 စးပြားေရးလပရနအတြက ရညရြယေသာ စကပးေရးလပငနးႏင ပတသကေသာ

ေျမသမးဆညးမႈမားတြင ဤကသ ႔ ျဖစပြားမႈမားသည တစဟနထ း ဆကလကျဖစပြားလကရ ျပ း

၎ကစၥႏငပတသက၍ တငပငေဆြးေႏြးမႈမား လပေဆာငေသာ အစရငခစာမား မရရခေသးပါ၊ ၂၀၁၂ ခႏစ

မစ၍ ေျမသမးယေသာအေၾကာငးအရာမားႏငပတသက၍ ေဒသခမားႏင တငပငေဆြးေႏြးေသာ အစရငခစာ

တစေစာငသာ လကခရရခပါသည။ ၂၀၁၁ခႏစ မ ၂၀၁၂ ခႏစတြင ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ KHRG မ

ရာေဖြေတြ ႔ ရ ထားေသာ သတငးမားအရ ေျမယာသမ းဆညးမႈမားသည ေဒသခရြာသားမား၏

စား၀တေနေရးအတြက ဆးကးသကေရာကမမားရ ေစပါသည။361 အထကတြင ေဖာျပထားခေသာ

356 လယယာေျမပစ ၁၀၅ သည ပေသမဟတေသာ မတပတငျခငး စနစတစချဖစျပး ၎သညလပပငခြင အခြငအေရးမားအား ပထမအဆင လ ျခ ေစျခင း ျဖစ သည။ ၎ေျမပ စ ျဖင အာမခ လ ျခ ေစ ျပ းေနာက ၎ေျမသည သ းႏ စ တ င တ င အဆကမျပတဆကလကစကပးရမညျဖစျပး ထသးႏစအတြငးတြင ေျမယာလစလပမႈမျဖစေစရန စကပးထားရမညျဖစသည။ လပပ င ခြင ရရ ထားသသည ေကေအးျခငး ႏင ေျမယာမတတမးဌာန Land Records Department (SLRD) ႏင ဆကဆမႈအားေကာငးပါက၊ ထသတ႔သည အစဥအျမ ေျမပစ ၁၀၆ တြင ေျမမတပတငနငသကသ႔ ဆကလကေလာကထားနငသည။ BEWG, Burma’s Environment: People, Problems, Policies, 2011, စာမကႏာ ၃၉ တြငၾကညရႈပါ။ 357 သထခရ င၊ ေညာငေလးပငခရ င မကြငးဆငး ေဒသခအဖြ ႔မ အစညးအေ၀အတြငးတြငလကခရရေသာ သတငမားတြင ေဖာျပခကအရ ေျမေရာငး၀ယသမားသည အစးရႏင ပးေပါငး ျပး ေျမကြကမားအား အမနတကယမေလလာ၊ ေဒသခ ရြာသားမားႏင တငပငေဆြးေႏြးမႈမျပဘ ေျမလြတေျမရငးအျဖစ တငးထြာသတမတခၾကသည။ 358 KHRG မ ၂၀၁၃ ခႏစကထတျပနေသာ ရပတညရာေပာကဆးျခငး အစရငခစာ Losing Ground တြငၾကညရႈပါ။ 359 KHRG မ ၂၀၁၄ ခႏစကထတျပနေသာ ဆငငျခငး (သ႔) အသြငကးေျပာငးျခငး Truth or Transition တြငၾကညရႈပါ။ 360 ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕ KHRG မ၂၀၁၃ တြငထတျပနေသာ ရပတညရာေပာကဆးျခငး အစရငခစာခပ တြငၾကညရႈပါ။ 361 ကရငလ႔အခြင အေရးအဖြ ႔မ ၂၀၁၄ တြငထတျပနေသာ ဆငးင ျခငး (သ ႔) အသြငကးေျပာငးျခငး အစရငခစာခပ ႏင ရပတညရာေပာကဆးျခငး အစရငခစာခပ တြငၾကညပါ။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

99

သတငးမားအရ ေဒသခရြာသားမား စးပြားျဖစစ ကပ းေရးစမကနးမားႏင ပတသက၍ ေျမသမးဆညး

ခရျခငးမား အေပၚ ၎တ႔၏ စား၀တေနေရးအား ဆးကးသကေရာကေစျခငးမားသည အဓက ဆကလက

ျဖစပြားလကေသာ အရာတစခပငျဖစသည။ ယငးကသ ႔ေသာ ေျမယာသမးဆညးမႈမားအား ဆကလက

ရာေဖြေတြ႔ရ လကရျပး ေျမယာဆးရႈ းသြားေသာ ေဒသခရြာသားမားသည ၎တ႔ စား၀တေနေရးအတြက

ဆကလကလပက ငရန အဟန႔အတား တစခသဖြယျဖစေစျပး ၎တ ႔မ ထပေလာငးေျပာဆသညမာ

“ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပ င း ေကးလကေဒသေန လထအမားစက သတ ႔ေတြရ စား၀တေနေရး၊

အလပအကငအေနန ႔ လယယာဥယာဥျခေျမဆငရာ အလပအကင လယယာ၊ ေတာငယာ၊ တရစာၦန

ေမြးျမေရး၊ စးပြားျဖစစ ကပ းေရး၊ ျခအေသးစားေလးေတြပလပ ၾကတယ။”362 ယခ အစရငခစာ

တငျပစဥကာလတြငလညး ဤကသ႔ ေသာ ေျမယာသမးဆညးမႈမားေၾကာင ပတ၀နးကငေဒသခ

ရြာသားမား၏ စား၀တေနေရး ထခကနစနာမႈဆးကးမားက ဆကလကျမငေတြ႔ေနရဆ ျဖစပါသည။ ကရင

လ႔အခြင အေရးအဖြ ႔ KHRG မ ေဒသခမားေဖာျပထားျခငးအရ ထငးမားရာေဖြျခငးႏင အျခားေသာ

ဓေလထးစအရ ေဆာကလပေရးႏင ဆငေသာပစၥညးမား စေဆာငးရယရန အခကအခမားရျခငးသညလညး

အျခားေသာ စား၀တေနေရးႏင ပတသကေသာ ထခ ကနစနာမႈ တစမ းပင ျဖစ ျပး ဤကသ႔ ေသာ

ျဖစပြားမႈမားသည ကရငလ ႔အခြင အေရးအဖြ ႔ KHRG၏ ယခငကထတျပနခ ေသာ အစရငခစာတြင

ေဖာျပထားျခငးမရပါ။

ယခငကႏစမား363 ႏင ႏ ႈငးယဥပါက ၂၀၁၂ ခႏစ ဒဇငဘာလ မ ၂၀၁၅ ခႏစ ဇနန၀ါရလအတြငး

လကခရရထားေသာ သတငးမားအရ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ KHRG ၏ ကြငးဆငးလပသားမားသည

စ ကပ းေရးစမကနးမား အတြက ေျမသမးမႈမားေၾကာင ေနရာေျပာငးေရႊ႕ေနထင ျခငး သ ႔မဟတ

ျပနလညေနရာခထားေပးျခငး စသည အေၾကာငးတစစတစခမ သတငးမတတမး တငထားျခငးမရေပ။364

362 ဤျဖစေပၚေျပာငးလမႈမားအေပၚတငျပျခငးသည စာ၀တေနေရးျပနာသစမားျဖစေပၚမမားထက အသကေမြး၀မးေၾကာငး လပေဆာငမႈအလပ အက ငေပၚ မတည၍ တနျပနေသာေျပာငးလျဖစေပၚမႈမားက တငျပျခငးျဖစသည။ အေသးစတ ဆကလကသရလပါက အစရငခစာျပစပ နညးစနစ အခနး တြငၾကညရႈပါ။ 363 ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕မ ၂၀၁၄ခႏစ တြငထတျပနေသာ ဆငးင ျခငး (သ ႔) အသြငကးေျပာငးျခငး အစရငခစာတြင ေတြ႔ရႏငပါသည။ 364 ဤမတညမႈသည မညသညစားဝတေနေရးအခကအခမားကရြာသားမားၾကေတြ႔ေနရျခငးက အဓကထားတငျပျခငးျဖစသည။ KHRG မညသ႔အလပလပသညက ပမသရလပါက “အစရငခစာျပစပနညးစနစ” တြငၾကညရႈႏငပါသည။

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

100

အထကေဖာျပပါပ ႏစပက ၂၀၁၃ခႏစ ဇြနလ ၄ရကတြငရကယခသည။ ထပမားထတြငကရငျပညနယအလယပငး၊ပငက ျမ႕နယ၊အ----

ေကးရြာအပစ၊ အ----ေကးရြာတြငရေသာ ၎၏ေျမယာက သမးဆညခခရေသာ အမသမးတစဥး၏ပက ေတြ႕ျမငႏငသည။ အသက ၅၁ရျပးျဖစေသာ ေနာ အ----သည ၆ဧကခန႕ရေသာသမ၏ေျမယာကကရငနယျခားေစာငတပ၏တပနယမးၾကာေအးမသမးယခသည။ သမသည ၎၏ေျမယာကျပနရရေအာင ၾကးစား၍ ၾကာေအးကခဥးကပေသာအခါတြင ၾကာေအးက ““ နငရေျမယာေတြက ျပနရခငတယဆရင နငငါက ၆၀၀,,၀၀၀ ကပလာေပးရမယ။ ျပးလ႕ရရင နငရေျမယာေတြက ငါျပနေပးမယ”” ဟေျပာခသည။ ထ႕ေနာက ေနာအ----သည ၎၏ ေျမယာမားက ျပနလည၀ယယႏငရနအလ႕ငာ သမတြငရေသာ ေရႊႏင ႏြားငါးေကာငတ႕က ေရာငးခခရသည။ ကရငနယျခားေစာငတပ၏ တပနယမး ၾကားေအးသည ၎လခငေသာေငြမားက ရရျပးေသာအခါတြင မညသညေျမယာစာရြကစာတမးမမပါဘ ေနာ အ----၏ေျမယာမားက ျပနလညေပးအပခ သည။ ထ႕ေနာက ၾကာေအးက

““နငရေျမယာေတြက ငါတ႕မေႏာငယကေတာဘး”” ဟ ေျပာဆျပး ၎က ထျဖစရပက ရးရငးစြာျဖငပတလကပါသည။ [ပ--KHRG]

အထကေဖာျပပါပမားက ၂၀၁၄ခႏစ မတလ ၂၄ရက၊ ကရငျပညနယအလယပငး၊လႈငးဘြျမ႕နယရ တမ႕ေပါေတာငတနး အနးတြင ရကယခသည။ လက၀ဘကရပသည ကရငနယျခားေစာငတပ၏ အမညမသတပရငးတစခမ ဗလဖါးႏြးႏင ဗလ၀ငးႏငစနတ႕မ သမးဆညးထားေသာ ရြာသရြာသားမား၏ လယယာမားက ျပေသာပျဖစသည။ လကယာဘကရပ မာမ လယယာမားက ပငဆငထားေသာ ရြာသားေလးေယာက၏ ပျဖစသည။ ရြာသားမားက ေျမယာသမးဆညးမႈႏငပတသက၍ ၎တ႕ တငတနးမႈမားက ၾကးစား၍ ထတေဖာေျပာဆလင လယယာေျမသမးဆညးသမားက ေသနတျဖင ၎တ႕က ျခမးေျခာကခသည ဟေျပာခသည။ ရြာသရြာသားမားသည ကရငနယျခားေစာငတပ၏ အရာရမားက ဆကလကေၾကာကေနရဆပငျဖစသည။ [[ပ-KHRG]

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

101

ဤပက ၂၀၁၄ခႏစ မတလ ၁၇ ရက၊ ကရငျပညနယအလယပငးရ

သရကကနးေကးရြာအပစ၊ ေနာေရႊရြာေျမာကပငးတြင ရကယ ခ သည။ ထ ပ သညကရင ျငမ းခမ းေရး (KNU/KNLA-PC)

အဖြ႕၀ငတစဥးျဖစ သညျမေအးမ သမးဆညးထားေသာ ၾကးမား ကယျပန႕သည ေျမယာတစခ၏ ပျဖစသည။ ပတြငျပထားသည အတငး၎သမးဆညးထားေသာေျမယာေနရာတြငရာဘာစကခငး တစခငးက စကပးထားသည။ သမးဆညးထားေသာ ေျမယာမား ေပၚတြင မားေသာအားျဖင ရာဘာျခစကခငးမား ကယျပန႕စြာ စကပး ရန ရညရြယ၍ ေျမယာမား သမးယခ ျခငးျဖစသည။ [[ပ-KHRG]

အထကေဖာျပပါပက ၂၀၁၄ခႏစ မတလ ၈ရက၊ ကရငျပညနယ အလယပ င းရ ဒ ရင း ျမ ႕နယ ၊ ေတာငကေလးေကးနယ ၊ ေတာငကေလး ေကးရြာအေရ႕ပ ငအနးတြငရ ကယခ သည။ ထပသည “အမတ ၂၀၅ ေျချမနတပရငး ကၽြနးစကခငး” ဟ ေရးသားေသာ ဆငးဘတျဖစသည။ ဤေျမက မသမးယခင တြငရြာသရြာသားမားသည ထေနရာတြင အငရြကမား သြ ာ း ေကာက ယ ခ သည ။ ထ ေနရ ာရ အခ ႕ ေသာ ေျမယာမားကလညး ရြာသရြာသားမားက လယေျမအျဖစ အသးျပခ သည။ ထပ သည စစတပမ သမးယထားေသာ အခ ႕ေသာ ေျမယာအပငးမကသာ ျပေသာပျဖစသည။ ယခတြင ထေျမက၎တ႕က စးပြားျဖစ ကၽြနးစကခငးအျဖစ အသးျပသည။ [ပ-KHRG]

[ဃ] စစဘကဆငရာအသးျပရနအတြက ေျမယာသမးဆညးျခငး

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

102

[[ဃ] စစဘကဆငရာအသးျပရနအတြက ေျမယာသမးဆညးျခငး “ကၽြနေတာတ ႔ အေနန ႔ ကၽြနေတာတ ႔ရ လယေတြ ထ လယလပလ႕မရေတာဘး။ တကယ လ ႔ လယ ထဆငးခ ရင သတ ႔ ကၽြနေတာတ ႔က ပစလမ မယ။ လယရ႕ အထကပငးမာရတ ေျမေတြက စပါး စကဖ႕ အတြက ေျမဆလႊာအရမး ေကာငးေပမယ ကရင ျငမ းခမ းေရးတပဖြ ႔ ေတြအတြက အဒမာ သတ႔ေနဖ႔ အမေတြ ေဆာကလက တယ။ အဒါ ေၾကာင ကၽြနေတာတ႔ အဒေျမ ေပၚမာ လပစားလ႔ မရေတာဘး။ ကၽြနေတာ တ႔ ရြာသားေတြက အ ေၾကာကတရားန႔ပ အသက ရငေနရတယ။”

ေမာင အ --- (ကား၊ ၄၂ ႏစ) ဘ --- ေကးရြာ၊ ေကာကရတၿမ႕နယ၊ ဒးပလာယာ ခရင/ကရငျပညနယ ေတာငပငး။ (၂၀၁၄

ခႏစ ၾသဂတလ တြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည)365

365 source #99 ကၾကညပါ။

အဓက ရရာေဖြေတြ႔႔ရရခကမား

စစဘကဆ င ရာ အသ း ျပရန အတြက ေျမသမ း သမားမာ တပမေတာ၊ ကရင နယျခားေစာင တပ ၊ ကရငၿငမးခမးေရး တပဖြ ႔မား ျဖစေၾကာငး ရြာသား မားမ ေဖာျပခၾကသည။

သမးဆညးခ ေျမယာမားက တပစခနးအသစမား ေဆာကလပရန၊ တညရ ေနဆ တပစခနးမားအား တ းခ ႕ရန ၊ တပသားမား၏ မသားစ မားအတြက အမယာမား ေဆာကလပေပးရနႏင စစတပ အတြက လအပေသာ ေငြေၾကးေထာကပ ေပးရန အလ ႔င ါ စးပြားျဖစ လပငနးမား လပကငရနအတြက အသးျပ လကရသည။

ေျမယာသမးဆညးမႈ အမားစတြငရြာသားမားမာ ေလာေၾကးေငြ မရရ ျခငး သ ႔မဟတ ရြာသားမား သတမတထားေသာ မတသည ႏႈနးထားမား ေအာက မားစြာ ေလာနညးသည ပမာဏကသာ ေလာေၾကးေငြ ျဖစလကခရရခၾကသည။

ျဖစ စဥ အမားစ တ ြင ရြာသားမာ းအား ေျမယာ သမးဆညးမႈႏင ပတသက၍ ၾက တင အသေပး ေျပာၾကားျခငး မရ သည အျပင ျဖစစဥတစခတြင ရညရြယခကရ ရ ျဖင ရြာသားမား၏ ေျမယာမားက လကနကကငမား၏ လကသ ႔ ေပးအပရနအတြက သေဘာတညမႈ တစရပက လကမတထးရန လညဖား ခ ခ ရသည ။ ဤအစရင ခ စာေရ းသည ကာလ တစေလာကတြင ကရငလ ႔အခြင အေရး အဖြ ႔သည ၂၀၁၂ ခႏစ ဒဇငဘာလ မတ ငမ ျဖစပြားခ ေသာ ေျမသမးဆညး မႈမား၏ အႏႈတလကၡဏာေဆာငေသာ အက းဆကမားက ေဖာ ျပသည သတငးအခက အလကမားက ဆကလက လကခရရလကရသည။ ထသတငး အခကအလကမားသည လြနခ ေသာ ႏ စ မ ာ းမ စ၍ ယခတ င တပမေတာ ၏ ေျမယာ သမးဆညးမႈမားက မးေမာငးထး ေဖာျပလကရသည။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

103

၂၀၁၂ ခႏစ ဒဇငဘာလမ ၂၀၁၅ခႏစ ဇနနဝါရလအတြငး ကရငလ႔အခြင အေရးအဖြ ႔မ လကခရရေသာ

အစရငခစာ (၂၂) ေစာငတြင လကနကက င အဖြ ႔မားမ တပစခနး အသစမား ေဆာကလပရန ၊

တညရ ေနေသာ တပစခန းမားက တ းခ ႕ရန ၊ တပသားမာ း၏ မသားစ အတြက အမယာမား

ေဆာကလပရနႏင စစဘကဆငရာ အသးစရတအတြက စးပြားျဖစလပကငရန ႏင ပတသကေသာ

ေျမယာ သမးဆညးျခငး (၁၀) ခ ပါရသည။ တပမေတာႏင အစးရမ ေထာကပထားေသာ လကနကကင

အဖြ ႔ မ ာ း ျ ဖစ သည ကရင နယ ျခား ေစာင တပ ႏ င ကရင ၿင မ းခ မ း ေရး တပဖ ြ ႔ မ ာ းသည

ဤေျမယာသမးဆညးမႈမားက ကးလြနလက ရသညဟ ရြာသားမားက ေဖာျပထားသည။ ထအျဖစအပက

(၁၀) ခမ (၂) ခသာ ရြာသားမား အေနႏင ေျမယာသမးဆညးခရမႈအတြက ေလာေၾကးေငြ လကခရရေၾကာငး

ေဖာျပထားသည။ ေျမသမးဆညးမႈ မျပလပမ တငပငေဆြးေႏြးက ျဖစရပ တစခတြငသာ ေတြ႔ရၿပး

ထ ျဖစ ရပ တြင ရြာသားမားမ ထ ေျမယာသမ းဆည းမ ႈက လကခရန အတြက မားယြင းေသာ

တငပငေဆြးေႏြးျခငးအသေပးေျပာၾကားျခငး ျပလပထားေၾကာငး ေတြ႔ရသည။

ဤအခနးတြင စစဘကဆငရာ အသးျပမႈအတြက ေျမယာသမးဆညးျခငးက အေလးေပး ေဖာျပထားသည။

ပဏာမ အပစအခတရပစေရးျပလပရာ ကာလတြငးရ စစဘကဆငရာ လႈပရားမႈမားအား ျမနမာႏငင

အေရ ႕ေျမာကပ င းရ ေဒသခ ရ ြ ာသားမ ားသည သတ ႀက းေသာ သသယမကလ းမ ား ျဖင

ေစာင ၾကည လကရ သည အျပင စစတပ၏ ဆကလကတညရ ေနမႈႏင တ းပြားခ င မာလာေစရန

လပေဆာငမႈမားကလညး ႏစၿမ႕မႈ မရၾကေပ။ ကရငအမးသား အစညးအရးႏင ျမနမာအစးရ အၾကား ပဏာမ

အပစအခတ ရပစေရး သေဘာတညမႈ ျပလပသည ၂၀၁၂ ခႏစ ဇနနဝါရလမ စတင၍ စစဘကဆငရာ

လႈပရားမႈမားျဖစသည တပဖြ ႔မား ေျပာငးေရႊ႕ျခငးမား၊ လကနကခယမးႏင ရကၡာပ ႔ေဆာငျခငးမားႏင

လကနကက င တပဖြ ႔မားအၾကား ျဖစပြားသည တ ကပြ ငယမား တ းပြားလာျခင းတ ႕ေၾကာင

စစဘကဆငရာတြင အသးျပရနအတြက ေျမယာသမးဆညးျခငးသညး ႀကးမားေသာ လႈပရားမႈတစခ အျဖစ

ပါဝငသညဟ ရြာသားမားမ ေဖာျပထားသည။ 366 ဤေတြ႔ရမႈကလညး ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ယခင

အစရငခစာျဖစသည “ဆငးငျခငး (သ႔) အသြငကးေျပာငးျခငး?” တြင အေသအခာ ေဖာျပထားေသာလညး

“ရပတညရာ ေပာကဆ းျခငး” အစရငခစာတြငမ ေသခာစြာ ေဖာျပထားျခငး မရ ပါ။ ထ ႔ေၾကာင

ယခအခနးသည ယခငအခနးမားႏင အနညးငယ ကြျပားကာ “ဆငးငျခငး (သ႔) အသြငကးေျပာငးျခငး?”

အစရငခစာရ သတငးအခကအလကမားႏင ဆကစပ၍ ဆကလက ျဖစပြားလကရေသာ စစဘကဆငရာ

လႈပရားမႈမားအေပၚ ရြာသားမား၏ အသမားအား မတတမးရယထားျခငး ျဖစသည။

၂၀၁၂ ခ ႏ စ ပဏာမ အပစ အခတ ရပ စ ေရး ျပ လ ပ ျ ပ း ေနာက ပ င းတ ြ င ျ ဖစ ပ ြ ာ းသည ေျမယာသမးဆညးမႈမားအျပင ၂၀၁၂ ခႏစ မတငမက တပမေတာႏင ႏငငေတာမ ပပ ႔ေပးထားေသာ အျခား လကနကက င တပဖြ ႔မား၏ ေျမသမ းဆညး ျခင းႏင ဆ င ေသာ သတငးအခကအလကမားက 366 “Ongoing militarisation of southeastern Burma/Myanmar, since the January 2012 ceasefire agreement between the Karen National Union (KNU) and the Burma/Myanmar government,’ KHRG, February 2015 and Truce or Transition? ကၾကညပါ။

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

104

ကရငလ႔အခြင အေရး အဖြ ႔၏ သတငးေကာကယသမားက ဆကလက လကခရရလကရသည။ ၁၉၈၉ ခႏစႏင ၂၀၁၂ ခႏစအၾကားတြငလညး ထကသ႔ေသာ ေျမယာသမးဆညးမႈမားျဖစေပၚခသည။ လယယာေျမ စစစေရး ေကာမရငမ ထတျပနခေသာ အစရငခစာအရ ျမနမာျပည တဝမးရ ေျမယာ ဧကေပါငး တစသနး၏ ေလးပတစပနးပါး ရေသာေျမယာမားက တပမေတာမ သမးယထားၿပး ပမာဏ အနညးငယကသာ ျပနလည ေပးအပျခငးသ ႔မဟတ ေလာေၾကးေငြ ေပးအပျခငးမား ျပလပခသညဟ ေတြ႔ရသည။367 လြနခေသာ ႏစႏစအတြငး ယခငက သမးယခေသာ ေျမယာမားႏင ပတသကေသာ သတငးအခကအလကမားက ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ လကခရရလကရသည။ ျမနမာႏငင အေရ႕ေျမာကဘကပငးရ ရြာသားမားထမ ဆကလက ေပးပ ႔လ က ရ ေသာ လြန ခ ေသာ ဆယစ ႏ စ မ ာ းအတ ြ င း ျ ဖစ ေပ ၚခ သည ေျမယာသမးဆညးမႈမားေၾကာင ၎တ ႔ခစားရေသာ အရာမားမာ ထလယယာေျမစ စမးစစေဆးေရး ေကာမရင၏ ရာေဖြထတျပနသည ေျမသမးဆညးမႈမားအား အတညျပလကရသည။ ျမနမာအစ းရသည တပမေတာမ လယယာေျမမားက ကယကယျပန ႔ ျပန ႔ အဓၶမၼသမးယေနမႈအား

အသအမတျပေသာလညး368 ထသမးဆညးခ လယယာေျမမားက ျပနလညေပးအပရနႏင ေလာေၾကးေငြ

ေပးအပမႈမား ျပလပရန ေႏာင ေႏးလကရ 369 ေသးသည အျပင တပမေတာမ သမးယထားသည

အခ႕ေျမမားက ရြာသားမားအေနႏင လးဝျပနလညရရ မည မဟတေၾကာငးက လညး အတအလငး

ေၾကညာထားသည။370 အထးသျဖင ၂၀၁၂ ခႏစ လယယာေျမဥပေဒ မထတျပနမ သမးယထားေသာ

ေျမမားက ျပနလည ေပးအပေတာမည မဟတေပ။ အဘယေၾကာင ဆ ေသာ ၁၉၅၃ ခႏစ ျမနမာႏ ငင

အမးသားေရးဥပေဒ၏ ပဒမ ၃၉ အရ သမးယထားေသာေၾကာင ျဖစသည။371 ပဒမ ၃၉ တြင ေဖာျပခကအရ

သမၼတ သ ႔မဟတ ၎၏ ညႊနၾကားခကအရ စကပးေျမမားက ရာဘာစ ကပးေရးလပငနး သ႔မဟတ

တပစခနး တညေဆာကရန စေသာ အျခား ၾကရြယခကမားအတြက အသးျပႏငသည။372

367 HURFORM, Yearning to Be Heard: 2015, 16တြငၾကညရႈႏင။ 368 မတလ ၂၀၁၃ ခႏစတြင လယယာေျမ စစမးစစေဆးေရး ေကာမစရင၊ ပါလမန စစမးစစေဆးသမ ျပညေထာငစ ဗမာပါလမနသ ႔

တပမေတာမ ကးလြနထားေသာ ေျမသမးမႈအား တငျပခသည။ ျမနမာႏငင အစးရမ တပမေတာမ သမးယထားေသာ ေျမဧက

၃၀၀၀၀၀ မ ဧက ၁၈၃၆၄.၄၉ က ျပနလညေပးအပမညဟ လြနခေသာ ႏစမားစြာက ဂတျပခသည။ “Military involved in massive

land grabs: parliamentary report,” ႏင ဧရာဝတ သတငးဌာနမ မတလ ၂၀၁၃ ခႏစတြင ထတျပနေသာ Zarni Mann,, “Only

Fraction of Land Seized by Military Will be Returned: Minister,” The Irrawaddy, July 18th 2013 ကၾကညပါ။

369 “MPs urge prompt return of confiscated land,” The Irrawaddy, September 26th 2014. 370 ျမနမာအစ းရမ ေျမဧကေပါငး ၅၀၀၀၀ မာ လပငနးမား လပေဆာငေနၿပ ျဖစသည အတြက ျပနလညေပးအပရန မျဖစႏငေတာေသာေၾကာင ေလာေၾကးေငြသာ ေပးႏငမညျဖစသည။ ၂၀၁၃ ခႏစ ဇလငလ ၁၈ ရကေန႔ ဒဗဘ သတငးဌာနမ ေဆြေအာင၏ “Ministry Agrees to Return Meagre Fraction of Land Confiscated by Military,” DVB , ကၾကညပါ။ 371 ဥပမာအားျဖင ေညာငေလးပငခရင ေကာကႀကးၿမ႕နယတြင ၿမ႕နယအပခပေရးမႉးမ လန ၃၉ ေအာကတြင သမးယခေသာ

ေျမယာမားအား ျပနလည ေပးအပေတာမညမဟတဟ ရြာသားမားက ေျပာခသည။ “Nyaunglebin Interview: U A--, December

2012,” KHRG, July 2014; ႏင “Nyaunglebin Interview: Daw U---, December 2012,” KHRG, July 2014 ကၾကညပါ။

372 ျမနမာႏငင၏ ၁၉၅၃ ႏငငေတာ ေျမယာဥပေဒ။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

105

၁၁။ ေျမယာသမးဆညးမႈ အျဖစအပကမားႏင ေျမယာသမးဆညးသမား၏ ေယဘယ သတမတခက ျမနမာအစးရမ ေကာေထာကေနာကခ ျပထားေသာ အဖြ႔မားမ ၂၀၁၂ ခႏစ ဒဇငဘာလ ႏင ၂၀၁၅ ခႏစ

ဇနနဝါရလအတြငးတြင အစရငခစာ (၂၂) ေစာငတြင စစဘကဆ ငရာ အသးျပမႈႏင ဆ ငေသာ

ေျမယာသမးဆညးမႈ အျဖစအပက (၁၀) ခက ၂၀၁၂ ခႏစ ဒဇငဘာလ မ စတင၍ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ

လကခရရခသည။ ဤကသ႔ ေျမယာသမးဆညးမႈမားသည သထခရင၊373 ေတာငငခရင၊374 ဖာပြနခရင၊375

ဒးပလာယာခရင376 ႏင ဘားအခရင377 တ႔တြင ျဖစပြားလကရၿပး တပမေတာ၊378 ကရင နယျခားေစာငတပ၊379

ကရငၿငမးခမးေရး တပဖြ႔380 ႏင ျမနမာအစးရ တာဝနရသမား381 မ ကးလြနခၾကသည။

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ အစရငခစာမားအရ စစဘကဆငရာ အသးျပမႈအတြက ေျမယာသမးဆညးမႈ အမားစသည ႀကတငအသေပးအေၾကာငးၾကားျခငး ႏင ေလာေၾကးေငြ ေပးေချခငးမရပ ျဖစေလရေၾကာငး ရြာသားမားႏ င ကရငလ ႔အခြင အေရးအဖြ ႔၏ ကြင းဆင းေလလာသမားမ ေျပာၾကားခ သည။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ေကာကယထားေသာ သတငးအခကအလကမားထမ ေျမယာသမးဆညးမႈ ၁၀ ခတြင ၂ ခသာ ေလာေၾကးေငြ ေပးေချခငးႏင ပတသက၍ ပါဝငၿပး382 ၁ခမာ ရြာသားမား သတမတထားေသာ မနကန သငျမတသည ေလာေၾကးေငြ ပမာဏေအာက ေလာကေသာ ေလာေၾကးေငြက သာ လကခ ရရခသည။383 ျဖစရပ တစခတြငသာ ေျမယာသမးဆညးမႈအတြက ႀကတငအသေပး အေၾကာငးၾကားမႈ ပါရၿပး ထအသေပးအေၾကာငးၾကားမႈသညလညး ေျမသမးဆညးမႈအား ရြာသားမားမ လကခရန မားယြငးသည သတငးအခကအလကမားႏင ႀကတင အသေပးမႈ ျပလပေၾကာငး ေတြ႔ရသည။384 “သတ႔ အစးရ အရာရေတြက ရြာသားေတြေတာငးတ ပမာဏန႔ညတ ေလာေၾကးေငြက ေပးမယေျပာၿပးေတာ ရြာသားေတြက အဒေလာေၾကးေငြ ပမာဏက သေဘာတေၾကာငး လကမတထးခငးခတယ။ ကၽြနေတာတ ႔ အေနန႔ မားၿပး သေဘာတညမႈ လကမတေရးထးခတအတြက ဘာမ မလပေဆာငႏငေတာဘး”

KHRG ကြငးဆငးလပသားမ ေရးသားခေသာ ေျမယာသမးဆညးမႈေဖာင၊ ဒြယလးျမ႕နယ၊ ဖာပြန ခရင၊ (သ႔) ကရငျပညနယ အေရ႕ေျမာကဘကျခမးရ (၂၀၁၃ ခႏစ ဒဇငဘာလတြင လကခရရခပသည)385

373 ဥပမာအားျဖင Source #3 ကၾကညပါ။ 374 ဥပမာအားျဖင Source #88 ကၾကညပါ။ 375 ဥပမာအားျဖင Source #106 ကၾကညပါ။ 376 ဥပမာအားျဖင Source #100 ကၾကညပါ။ 377 ဥပမာအားျဖင Source #15 ကၾကညပါ။ 378 ဥပမာအားျဖင Source #88 ကၾကညပါ။ 379 ဥပမာအားျဖင Source #100 ကၾကညပါ။ 380 ဥပမာအားျဖင Source #100 ကၾကညပါ။ 381 ဥပမာအားျဖင Source #2b ကၾကညပါ။ 382 ဥပမာအားျဖင Source #1b ကၾကညပါ။ 383 ဥပမာအားျဖင Source #22 ကၾကညပါ။ 384 ဥပမာအားျဖင Source #1b ကၾကညပါ။ 385 ဥပမာအားျဖင Source #1b ကၾကညပါ။

၂။ အမ းအစားခြမားအား ခြျခားသတမတျခငးႏင ေရတြကျခငး {က} တပစခနးမားအား ပမခငမာေအာငျပလပျခငးႏင တပစခနးသစမား ေဆာကလပျခငး

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

106

၁။ ေျမယာသမးဆညးမႈ အျဖစအပကမားႏင ေျမယာသမးဆညးသမား၏ ေယဘယ သတမတခက

၂၂။ အမးအစားခြမားအား ခြျခားသတမတျခငးႏင ေရတြကျခငး {က} တပစခနးမားအား ပမခငမာေအာငျပလပျခငးႏင တပစခနးသစမား ေဆာကလပျခငး တပစခနးမား အသစေဆာကလပျခငး သ႔မဟတ ပမ အားေကာငးေအာင ေဆာငရြကျခငးႏင တညရေနေသာ စခနးမားအား တးခ ႕ျခငးမားအတြက ေျမယာသမးဆညးမႈႏင ပတသကၿပး ျဖစရပ ကးခ ပါဝငေသာ အစရင ခ စာ အေစာင (၂၀) က ကရငလ ႔အခ ြင အေရးအဖြ ႔ မ လကခ ရရ ထားပ ါသည ။ ထသတငးအခကအလကမားတြင ၂၀၁၂ ခႏစ ဒဇငဘာလ မတငမ ျဖစပြားခၿပး ယခ အစရငခစာ ေရးသည ကာလအထ ဆကလကျဖစပြားေနသည ေျမယာသမးဆညးမႈမား ပါဝငသည။ ထေျမယာသမးဆညးမႈမားက တပမေတာ၊386 ကရငၿငမးခမးေရး တပဖြ႔၊387 ကရင နယျခားေစာငတပ388 ႏင ျမနမာအစးရ ဝနထမးမား389 မ သးျခားျဖစေစ ပးေပါငး၍ ျဖစေစ လပေဆာငချခငး ျဖစသည။ ဥပမာအား ျဖင ကရငလ ႔အခြင အေရးအဖြ ႔ မ ၂၀၁၂ ခႏ စ ေမလ မစတင ၿပ း ၂၀၁၃ ခႏစ အထ ဆကလကျဖစပြားခေသာ ေျမယာသမးဆညးမႈ တစခႏင ပတသကသည အစရငခစာေပါငး (၁၀) ေစာင390 က လကခရရခပါသည။ ဤအျဖစအပကတြင နယျခားေစာငတပ တပရငး အမတ ၁၀၁၃ ႏင ျမနမာ အစးရ ဝနထမ းမားမ ပ းေပါငး၍ တပစခန းအသစ တညေဆာကရနအတြက ၎တ ႔၏ ေျမယာမားအား သမးဆညးခေၾကာငး ရြာသားမားမ တငျပထားပါသည။ ဖာပြနခရင၊ ဒြယလးၿမ႕နယ၊ ပ--- ေကးရြာအပစရ ေျမယာမား ပ ငဆ ငသ ရြာသားမားက ၎တ ႔အေနျဖင မားယြငးစြာ သေဘာတညမႈ လကမတထး၍ သမးသြငးခခရေၾကာငး အခငအမာ ေျပာဆခသည။ “ရြာသားေတြက သေဘာတရတယ။ ထနးနဆန [အမးသားတစဥး၏အမည] က ရြာသားေတြက သက ဒတပစခနးေတြ ေဆာကဖ ႔ သေဘာတညခက အခြငေပးရတ ေကအနယ ဗဟဌာနက ၿငမးခမးေရး ကယစားလယတစဥးျဖစတယဆ ၿပး စညးရးခ တယ။ အဒါေၾကာင ရြာသားေတြကလညး မားၿပးေတာ သေဘာတညခက က လကမတထးခၾကတာ။” KHRG ကြငးဆငး လပသားတစဥး မ ေရးသားခေသာ ေျမယာသမးဆညးမႈ ပစစာရြက၊ ဒြယလးျမ႕နယ၊ဖာပြန

ခရင (သ႔) ကရငျပညနယ အေရ႕ေျမာကဘကျခမး၊ (၂၀၁၃ ခႏစ ဒဇငဘာလတြင လကခရရခပါသည)391

ေရ႕တြင ေဖာျပခသကသ႔ အပစအခတ ရပစေရးျပလပရာ ကာလအတြငး တပမေတာ အငအား တညရေနမႈ ပမမားျပားြားလာျခငးသည ေဒသခ ရြာသားမားက သသယပမ တးပြားလာေစသည။ ၎တ႔၏ တပစခနး အသစမား ဆကလက တညေဆာကေနျခငးႏင ၎တ ႔၏ တပစခနးေနရာမားအား အခ ငအမာ

386 ဥပမာအားျဖင Source #100 ကၾကညပါ။ 387 ဥပမာအားျဖင Source #100 ကၾကညပါ။ 388 ဥပမာအားျဖင Source #100 ကၾကညပါ။ 389 ဥပမာအားျဖင Source #106 ကၾကညပါ။ 390 source #1b, #2b, #3b, #4b, #5b, #6b, #7b, #8b ႏင #22 က ၾကညပါ။ 391 source #3b ကၾကညပါ။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

107

တညေထာငျခငးမားေၾကာင ျဖစေပၚလာေသာ ရြာသားမား၏ ေၾကာက႐ြ႕မႈႏင စပလဥး၍ ရြာသားတစဥး၏ ေျပာၾကားခကက ေအာကပါအတငး ေတြ႔ရႏငသည။ “ဗမာစစတပရ လႈပရားမႈေတြက လးဝေျပာငးလမသြားဘး။ သတ ႔ေတြဟာ စားစရာပ ႔တအခနေရာကရင စားစရာေတြပ႔ၾကတယ။ စစသားေတြေျပာငးေရႊ႕ခနေရာကရင ေျပာငးေရႊ႕ၾကတယ။ သတ႔ တပစခနးေတြက ပမ ခငမာေအာငလပတယ။ တခ႕ေနရာေတြမာဆ သတ ႔ စခနးစညးရးေတြက ဆးပါတသၾကးေတြန ႔ ကာထားၿပး အမးက သြပမးမးတယ။ အရငကဆ သတ ႔ စခနးစညးရးေတြက ဝါးန႔ကာတယ။ ဥပမာဆရင ေျချမနတပရငး အမတ ၅၄၇ န႔ ၅၄၉ တ႔ရ စခနးေတြဟာ အရင အပစအခတ ရပစေရးမတငခင ကဆ တကန႔ ေဆာကထားတာ မဟတဘး။ ဒါေပမယ အခအပစအခတ ရပစေရး ျပလပ ၿပ းတ ေနာကပ င းမာ သတ႔တပေတြက တကန႔ ေဆာကၿပး လကနကကငးေတြကလညး ပၿပး အခငအမာ ေဆာကလာၾကတယ။”

ေစာ ဒ---၊ (ကား)၊ ၄၈ ႏစ၊ အ--- ေကးရြာ၊ နဘး ၿမ႕နယ၊ ဘားအခရင/ ကရငျပညနယ အလယပငး

(ဒဇငဘာလ ၂၀၁၃ ခႏစတြင ေမးျမနးခပါသည)392

{{ခ} တပသားမသားစမားအတြက စစတပတနးလားမားေဆာကလပေပးျခငး သ မ း ဆ ည း ထ ာ း ေ သ ာ ေ ျ မ ယ ာ မ ာ း သ ည တ ပ သ ာ း မ သ ာ း စ မ ာ း အ တ ြ က စစတပတနးလားမားေဆာကလပ ျခငးႏင အမမားေဆာကလပ ျခငးတြင အသ း ျပေၾကာငးက ကရငလ ႔အခြင အေရးအဖြ ႔မ ၎ႏငပတသကေသာ အေၾကာငးအရာတစခတညးပင တငျပထားေသာ အစရငခစာ ၂ ေစာငက ဒးပလာရခရင ေကာကရတၿမ႕နယမ လကခရရျပးၿပး ေျမယာသမးသမားမာ တပမေတာ၊ ကရငနယျခားေစာငတပႏင ကရငၿငမးခမးေရး တပဖြ႔တ႔ ျဖစသည။393

ဤအျဖစအပကတြင ၂၀၁၂ ခႏစ ေအာကတ ဘာလ အစပ ငး၌ တပမေတာ တပဖြ ႔မားမ ၎တ ႔၏ မသားစဝငမား၊ ကရငၿငမ းခမးေရး တပဖြ ႔ ႏင ကရငနယျခားေစာင တပတ ႔အတြက အမယာမား ေဆာကလပေပးရနအတြက ေျမယာမား သမးဆညးျခငးျဖစေၾကာငး ရြာသားမားမ အစရငခ တငျပခသည။ တငျပခကအရ ရြာသားမားသည ၎တ႔၏ လယယာေျမမားက စြန႔ခြါခရၿပး ခခရန လပေဆာငသမားမာ ၿခမးေျခာကမႈမားကပါ ခစားခရေၾကာငး သရရသည။

“ကရငၿငမးခမးေရး တပဖြ႔ ႏင ကရငနယျခားေစာငတပတ႔က လယပငရငေတြက စေခၚၿပး ဒေျမယာသမးမႈန႔ ပတသကလ႔ တငတနးတာေတြမလပဖ႔ ေျပာတယ။ အဒလလပလ႕ရရင သတ႔က ေထာငထထညမယဆၿပး လယပငရငေတြက ၿခမးေျခာကတအတြက လယပငရငေတြကလညး တငတနးဖ႔ ေၾကာကရြ႕ေနၾကတယ။”

KHRG ကြငးဆငးလပသား မ ေရးသားေသာ ေဒသတြငး အေျခအေန တငျပခကေကာကရတျမ႕နယ၊ ဒးပလယာ ခရင၊(သ႔) ကရငျပညနယ ေျမာကဘက (၂၀၁၄ ခႏစ စကတငဘာလတြငလကခရရခပါသည။)394

392 source #15 ကၾကညပါ။ 393 source #100 ႏင #99 ကၾကညပါ။ 394 source #100 ကၾကညပါ။

{ဂ} စစဘကဆငရာ လႈပရားမႈမားအတြက ရပေငြရရရန ေျမယာမားအား သမးဆညးျခငး

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

108

{ခ} တပသားမသားစမားအတြက စစတပတနးလားမားေဆာကလပေပးျခငး

{{ဂ} စစဘကဆငရာ လႈပရားမႈမားအတြက ရပေငြရရရန ေျမယာမားအား သမးဆညးျခငး

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ စစဘကဆငရာ လႈပရားမႈမားအတြက ရပေငြရရရန ေျမယာသမးဆညးခရျခငးႏင

ပတသက၍ အျဖစအပက ႏစခကတငျပထားေသာ အစရငခစာ သးေစာငက လကခရရထားပါသည။395

ဤေျမသမးဆညးမႈ အားလးက တပမေတာမ ကးလြနခ ျခငးျဖစၿပး တပမေတာမ ထေျမယာမားက

အဆမတနေသာ တနဖးမားျဖင ျပနလည အငါးခစားလကရေၾကာငးက ရြာသားမားမ တငျပထားပါသည။

ဖာပြနခရင ဘးသၿမ႕နယတြင ျဖစပကခေသာ အျဖစအပက တစခအရ ရြာသားမား၏ လယေျမမားက

တပရငး အမတ ၄၃ ေျချမနတပရငးမ သမးယခ သည။396 ထေျမမားေပၚတြင ၎တ ႔ ကယတ င

လပကငစားေသာကမႈမျပဘ ရြာသားမားထသ ႔ ေစးႏနးျမငစြာျဖင ျပနလည အငါးခစားခသည။ ထကသ ႔

တနဖး ျမငမားမႈေၾကာင အခ႕ေသာ ရြာသားမားမာ လယလပရန မငားရမးႏငေသာေၾကာင အခ႕ေသာ

ေျမယာမားမာ အသးျပမႈ မရပ ကနရစခသည။ အမတ ၄၃၄ ေျချမနတပရငးမလညး ထလယမ ေျမႏင ရြ႕က

အသးျပၿပး အတမားထတလပခသည။ ကရငလ ႔အခြင အေရးအဖြ ႔၏ ကြငးဆငးေလလာသတစဥး၏

ေျပာၾကားခကအရ ထေျမက ငားရမးရနမာ ရြာသားမားအတြက အလြနတနဖးျမငသည။

“ဟ--- ရြာသား ဥး ဒ---က ေျချမနတပရငးအမတ ၄၃၄ တပရငးမႈးဆသြားၿပး အဒေျမမာ အတဖတဖ ႔ ခြင သြားေတာငးတယ။ အဒအတြက သဟာ တစေႏြစာအတြက ေငြကပ ေလးသနး ေပးခ ရတယ။ ေျချမနတပရငးအမတ ၄၃၄ က တပရငးမႉးဟာ တပရငး ရပေငြအတြက အတဖတတာလ႔ ရြာသားေတြက ေျပာခတယ။”

KHRG ကြငးဆငးလပသားမ ေရးသားေသာ ေဒသတြငး အေျခအေန တငျပခက ဘးသၿမ႕နယ၊ ဖာပြနခရင၊ (သ႔) ကရငျပညနယ အေရ႕ေျမာကဘက

(၂၀၁၄ ခႏစ ဇလငလတြငလကခရရခသည။)397 ဤကစၥတြင ေျမယာအသးျပမႈႏင စမခန႔ခြမႈ ေကာမတမ သမးဆညးထားေသာေျမအားလးက ျပနေပးမညဟ စာေရးကတေပးခသည။398 သ႔ေသာ ကရငျပညနယ အေရ႕ေျမာကဘက၏ အပခပေရးမႈးမ ရြာသားမားအား ဤကစၥႏင စပလဥး၍ လကယတင ေတြ႔ဆၿပး ၎တ႔ ေျမယာမား မရႏငေတာပါဟ ေျပာၾကားခသည။ ထ ႔အျပင ဤကစ ၥႏ င ပတသက၍ တ င ၾကား ျခင းမ ာ းသည တ င း ျပည ၏ ဂ ဏသ က ၡာက ကဆငးေစသညအတြက ၎တ႔အေနႏင ထအျပအမႈမားက ေရာငရားသငေၾကာငး ေျပာၾကားခသည။399 ဒတယ အျဖစအပကတစခသညလညး ဘးသ ၿမ ႕နယတြငပင ျဖစပြားခ ၍ အထကပါ ကစၥရပႏင အလားသ႑ာနတသည။400 တပမေတာ ရကၡာ တပခြမႉး ခငေဇာထြနးမ ၎၏ တပစခနးအား တးခ႕ရာတြင

395 source #43, #101, 102 ကၾကညပါ။ 396 source #91, #102, #101 ကၾကညပါ။ 397 source #91 ကၾကညပါ။ 398 ထပမ သရလေသာ သတငးအခကအလကမား အတြက ေအာကတြငေဖာျပထားေသာ ပမားကၾကညပါ။ 399 source #60 ကၾကညပါ။ 400 source #91 ကၾကညပါ။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

109

က--- ေကးရြာမ ေစာစ--- ၏ ေျမ ၂ ဧက ပါဝငခသည။ ထ႔ေနာက ထေျမမားက ရြာသားမားမ ျပနလည ငါးယျခငး မျပလပႏငေအာင ႀကးျမငေသာ တနဖးႏႈနးမားျဖင ေျမယာအသမးဆညးခ ရြာသားမားထသ႔ တဖန ျပနလည အငားခခသည။ “ရြာသားေတြက တစႏစက တငး ၅၀ ကေနၿပးေတာ တငး ၁၀၀ အထ ေပးရတယ။ အဒလ အရမး ေစးႀကးေတာ ရြာသားေတြလညး အဒလယေတြမာ မလပေတာဘး။”

KHRG ကြငးဆငးလပသားမ ေရးသားေသာ ေဒသတြငး အေျခအေန တငျပခက ဘးသၿမ႕နယ၊ ဖာပြနခရင၊ (သ႔) ကရငျပညနယ အေရ႕ေျမာကဘက

(၂၀၁၄ ခႏစ ဇလငလတြငလကခရရခပါသည။)401

၃၃။ အကးဆကမား ကရငလ႕အခြငအေရးအဖြ႔မ စစစထားေသာ အစရငခစာမားတြင ရြာသားမားႏင ကရငလ႕အခြငအေရးအဖြ႔၏ ကြငးဆငးေလလာသမားမ ေဖာျပခကအရ စစဘကဆငရာ အသးျပမႈအတြက ေျမယာသမးဆညးမႈေၾကာင ျဖစေပၚလာေသာ အဓက ဆးကးမာ အသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးျဖစသည။ ေပးပ႔ခေသာ အျဖစအပက ၁၀ ခတြင ခႏစခမာ အသကေမြးဝမးေကာငးအလပ402 ႏင အဓက ပတသကၿပး အျခားတစခမာ ေရႊ႕ေျပာငးခရမႈႏင ပတသကသည။403 {က} အသကေမြးဝမးေၾကာငး လပငနး သထ၊404 ေတာငင၊405 ဒးပလာယာ၊406 ဖာပြနႏင 407 ဘားအ408 ခရငမားမ ရြာသားမားက ၎တ႔၏ လယယာေျမမား သမးဆညးခရျခငးေၾကာင ၎တ႔၏ အသကေမြးဝမးေၾကာငး လပငနးမားအတြက မားစြာ ဆးကး သကေရာကမႈရေၾကာငး တငျပခၾကသည။ ထကသ႔ အဓက ပငမ ဝငေငြစးေၾကာငးမရျခငး သ႔မဟတ အသကေမြးဝမးေၾကာငးလပငနး လပကငရနအတြက လယယာမားႏင စကပးျခမား မရျခငးတ႕ေၾကာင ရြာသားမားသည မမကယကႏင မမတ႕မသားစအား ေထာကပရနအတြက ေန႔စားအလပသမားမားအျဖစ အလပလပ က င ၾကရပါသည။ ဥပမာ တစခ တြင ရြာသားမားသည ၎တ ႔၏ ေျမယာမားႏ င စ က ပ းသ း ႏ မ ာ းအာ း ထြန ယက စ က ပ း ရန စစ တပ မ တားဆ းထားေသာေ ၾကာင မမတ႕တတေျမာကထားေသာ လကမႈပညာက အသးျပလက ဝငေငြအခြငအလမးက ရာေဖြၾကရသည။

401 source #91 ကၾကညပါ။ 402 source #100 ကၾကညပါ။ 403 source #15 ကၾကညပါ။ 404 ဥပမာအားျဖင source #3 ကၾကညပါ။ 405 ဥပမာအားျဖင source #88 ကၾကညပါ။ 406 ဥပမာအားျဖင source #100 ကၾကညပါ။ 407 ဥပမာအားျဖင source #102 ကၾကညပါ။ 408 ဥပမာအားျဖင source #15 ကၾကညပါ။

{ခ}ေရႊ႕ေျပာငးေနထငျခငး

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

110

၃။ အကးဆကမား

{က} အသကေမြးဝမးေၾကာငး လပငနး

“ရြာသားေတြရ ေျပာၾကားခကအရ ေျမပ ငရငေတြဟာ သတ ႔ရ ျခေတြထကထြကတ သးႏ ေတြက အထကလႀကးမသပ ဆြတခးခရင သတ႔ရ သးႏေတြက သတ႕ဆမာ ထားခခငးတယ။ ၿပးေတာ ဒေျမေတြဟာ မင းတ ႔န ႔ မဆ ငေတာဘးလ ႔ သတ ႕ ေျပာတယ။ အခ ရြာသားေတြဟာ ဖာေတြယကေရာင း ၿပ း အသကေမြးဝမးေၾကာငးလပငနးအျဖစ လပကငတယ။ ရြာသားေတြက ကညခငတလေတြရလ႕ရရင သတ႔က ကညဖ႔ ေျပာၾကတယ။”

KHRG ကြငးဆငးေလလာသမ ေရးသားေသာ ေဒသတြငး အေျခအေန တငျပခက သေတာငၿမ႕နယ၊ ေတာငငခရင၊ ကရငျပညနယ (သ႔) အေနာကေျမာကဘက

(၂၀၁၄ ခႏစ ဇလငလတြငလကခရရခပါသည။)409 ဤအစရငခစာတြင အခ ႕ရြာသားမားမာ ေျမယာမား သမးဆညးခရသည အတြက အလပလကမ ဆကလကျဖစေနေၾကာငးက ေဖာျပထားသည။

“ေျမသမးခ ၿပးတ ေနာကမာ ေဒသချပညသေတြဟာ အလပလကမ ေတြ ျဖစေနၾကတယ။ ဒါေၾကာင ေျမသမးခ ျပညသေတြဟာ စးပြားေရး၊ လမႈေရးျပနာေတြအျပင အသကေမြးဝမးေၾကာငးန ႔ ဆငတ ျပနာေတြကပါ ခစားေနရတယ။”

KHRG ကြငးဆငးေလလာသမ ေရးသားေသာ ေဒသတြငး အေျခအေန တငျပခက သေတာငၿမ႕နယ၊ ေတာငငခရင၊ ကရငျပညနယ (သ႔) အေနာကေျမာကဘက

(၂၀၁၄ ခႏစ ဇလငလတြငလကခရရခပါသည။)410

{{ခ}ေရႊ႕ေျပာငးေနထငျခငး

ေနရပေရႊ႕ေျပာငးေနထငရျခငး ျဖစရပတစခအေနျဖင ဘားအခရင နဘးၿမ႕နယတြင လဥးေရ (၁၅၀)

ခန႔ေနထငေသာ အမေျခ (၃၀) အကယအဝနးရ ေျမဧက (၁၀၀၀) က တပမေတာ၏ သမးယျခငးခခရသည။411

ထသ႔ ႏငထတခရေသာ ရြာသားမားသည ဘနးႀကးေကာငးဝငးတစခအတြငေခတမခေနထငခၾကရသည။

ထရြာသားအမားစမာ ၎တ႔၏ေျမယာဆးရႈးသြားျခငးေၾကာင ၎တ႔၏ ေကးရြာက စြန႔ခြါခၾကရသည။

“သတ႔ေတြရ ဥပေဒန႔ ၾကညမယဆ အဒေျမဟာ ရြာသားေတြရေျမမဟတဘး။ ဘာေၾကာငလဆေတာ သတ႔ရ ဥပေဒအရ ေလ၊ ေျမန႔ ေရ အားလးဟာ အစးရပ ပ ငတယ။ အရငက တပရငးသးခရ႕ ရာထးအျမငဆး တပမႉးတစေယာကက ေျပာသြားတာကေတာ ဒေျမေတြဟာ တပစခနးရ လကနကပစကြငးအတြငးမာ တညရ ေနတ အတြက ဒေျမေတြဟာ ရြာသားေတြန ႔ မဆ ငဘး။ အထငအရားၾကည မယဆ ဝ ---

409 source #91 ကၾကညပါ။ 410 source #91 ကၾကညပါ။ 411 source #91 ကၾကညပါ။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

111

ေကးရြာတစရြာလး သတ ႔ေျမေတြက အစးရတပက သမးလကတအတြက ဘနးႀကးေကာငးဝငးထက ေျပာငးေရႊ႕လာရတယ။ သတ႔ကေတာ စစတပေတြ ရြာထကေန ဆတခြါသြားတတစေန႔ သတ႔ရ႕ရြာက ျပနၿပး ေနထငရဖ႔ အခြငအေရးက သတ႔ ေမာလငေနၾကတယ။”

ေစာဒ--- ၊ (ကား)၊ ၄၈ႏစ၊ အ--- ေကးရြာ၊ နဘးၿမ႕နယ၊ ဘားအခရင (သ႔) ကရငျပညနယ အလယပငး (၂၀၁၃ ခႏစ ဒဇငဘာလတြင ေမးျမနးခသည)412

ျျဖစရပေလလာမႈ။ ။။ ဖဖာပြနခရငတြင နနယျခားေစာငတပ အအမတ ((၁၁၀၁၃)) မမ တတပစခနးအသစ ေေဆာကလပျခငး ဤအစရငခစာ ေရးသားသည ကာလအတြငး ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ရရခေသာ အစရငခစာမားအရ ဖာပြန ခရ င ဒြယလ း ၿမ ႕နယတြင ျဖစ ပြ ားခ ေသာ ကစၥရပ တစခ က အစရငခ စာ အမားစ က ေဖာျပထားခသည။413 ဤကစၥတြင ပါဝငေသာ ရြာသားမား၏ ေျမယာမားသည တပစခနး အသစေဆာကရန တပမေတာႏင နယျခားေစာငတပ တပရငး အမတ (၁၀၁၃) ၏ သမးဆညးျခငးက ခခရသည။ သဟဠႏင ရာဘာပင ျခ မား ပါဝငေသာ သမ းဆညးေျမ ေျမဧကေပါင း (၁၃၅) ဧကတြင တပစခန း စတငေဆာကလပသည ၂၀၁၂ ခႏစ ဇြနလမ စတင၍ အေဆာကအဥးေပါငး (၇၅) လ းက ေဆာကလပခ ၾကသည။ နယျခားေစာင တပ တပရငး အမတ (၁၀၁၃) မ ဤလပငနးအတြက တာဝနယထားေသာ တပမႉးမားမာ ဗလလႀကငႏင (ေဘာကးလ တပစခနးမ)414 ဗလထလတ ႔ ျဖစၿပး ေဆာကလပေရးအတြက တာဝနယထားသမာ ဥးလသနးျဖစသည။ ထတပစခနး ေဆာကလပရန ေကအနယမ ကယစားလယအျဖစေရာကရလာသ တစဥးေၾကာင မားယြငးစြာ လကမတ ထ းမေၾကာငးက ရြာသားမားမ တငျပခ ၾကသည။ ထ ေျမအတြက ေလာေၾကးေငြက ေပးခေသာလညး စညးစနစတကႏင ျပညစမႈမရပ ေျမဧက တစဧကစအတြက ျခားနားေသာ ေငြပဏမားျဖင ေပးေခခ ၿပ း မားေသာအားျဖင တစခ ႕ေသာ ေျမယာမားအတြကသာ ေပးေျခခ ၾကသည။ ထ ႔အျပင ရြာသားမား၏ ေျပာၾကားခကအရ ထေလာေၾကးေငြမားက ၎တ ႔အေနႏင လကခခ ေသာလညး ေၾကာကရြ႕စတေၾကာငသာ လကခခေၾကာငး သရရသည။ “သတ႔ေတြက ရြာသားေတြရ ေျမေတြက သမးတယ။ ဒါေပမယ သတ႔ေတြ ရြာသားေတြရ သေဘာတညမႈ ရရဖ ႔ ေသခာၾကတင အသေပး ေဆြးေႏြးတာမရဘး။ သတ ႔ေတြက တစခါတညး ဆငးလာၿပး ေျမယာေတြက ရငးပစတယ။ ၿပးေတာ ေနရာေတြ တစခါတညး ေဆာကတာပ။ သတ ႔ေတြက ေျမေတြက သမးၿပးေတာ သတ ႔သေဘာအတငးပ ေလာေၾကးေငြေတြေပးတယ။ ရြာသားေတြအေနန ႔ သေဘာမတရငလညး ေၾကာကတစတန႔ လကခၾကရတယ။”

KHRG ကြငးဆငးလပသားတစဥးမ ေရးသားတငျပေသာ ေဒသတြငး ေနာကဆး အေျခအေန တငျပခက၊ ဒြယလးၿမ႕နယ၊ ဖါပြနခရင (သ႔) ကရငျပညနယအေရ႕ေျမာကဘက (၂၀၁၃ ခႏစ ေမလတြငရရသည)415

412 source #91 ကၾကညပါ။ 413 source #22, #1b, #2b, #3b, #4b, #5b, #7b, #8b က ၾကညပါ။ 414 ဗလ ထလသည ယခငက ကရငဘာသာျဖင ဆငျဖဟ အဓပၸါယရေသာ ကေဆာဝါး ဟေခၚေသာ ဒေကဘေအ တပမေတာမ ဗလမႉးတစဥးျဖစသည။ 415 source #22 က ၾကညပါ။

၄။ ၂၀၁၂ ခႏစ မတငမ ျဖစပြားခေသာ အျဖစအပကမား

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

112

ထကသ ႔ နယျခားေစာငတပအမတ (၁၀၁၃) ၏ တကရကၿခမးေျခာကမႈအျပင ထေဆာကလပေရးက အဆးသတရန ေတာငးဆ ေသာ ကရငအမ းသားတပမေတာ ေကအနအယလေအ416 ႏင ကရင နယျခားေစာငတပမားအၾကား လကနကကငတကပြ ျဖစပြားဖြယရသည အေျခအေနေၾကာင ရြာသားမားမာ ေၾကာကရြ႕ေနၾကရသည။ “ေဒသတြငး အဖြ ႔ဝင၏ ေျပာၾကားခကအရ ထေဆာကလပေရးက အဆးမသတပါက ကရငအမးသား လြတေျမာကေရးတပမေတာႏင လကနကကငတ ကပြ ျဖစပြားဖြယရေၾကာငးႏင နယျခားေစာငတပမ ထအေဆာကအဥးက ၿပးဆးေအာင ေဆာကလပမညဟ ယၾကညေသာေၾကာင ေဒသခမားမာ ထကသ ႔ တကပြျဖစမညက အလြနစးရမေနၾကေၾကာငး ေျပာၾကားခသည။”

KHRG ကြငးဆငးလပသားတစဥးမ ေရးသားေသာ ဓါတပမတတမး၊ ဒြယလးၿမ႕နယ၊ ဖါပြနခရင (သ႔) ကရငျပညနယအေရ႕ေျမာကပငး (၂၀၁၃ ခႏစ ဒဇငဘာလ တြငလကခရရသည)417

ဤအရာသည ေသခာေရရာမႈမရ ေသးသည ဆကလကတညရ ေနေသာ အပစအခတရပစေရးက ရြာသားမား၏ သေဘာထားအျမငျဖင ေဖာျပထားျခငးျဖစၿပး ဆကလကျဖစပြားေနသည စစတပလႈပရားမႈ၏ အကးဆကမားက ေဖာျပထားပါသည။ ၄။ ၂၀၁၂ ခႏစ မတငမ ျဖစပြားခေသာ အျဖစအပကမား စစ ေရ းအတြက ေ ျ မယာမ ာ းသ မ းဆည း ျ ခင း ႏ င ပတ သက ၍ ရ ြ ာသာ းမ ာ းမ ယခင က ေျပာဆရျခငးမရေသာလညး ကရငအမးသား အစညးအရးႏင ျမနမာအစးရတ႔အၾကား အပစအခတ ရပစေရး သေဘာတညခက လကမတေရးထးၿပး ေနာကပငးတြင ပမ လြတလပစြာ တငျပရျခငး ရလာေၾကာငးက ကရငလ႔အခြင အေရးအဖြ ႔၏ သတငးအခကအလက ေကာကယသမားမ ေတြ႔ရ ခ ၾကသည။ ထ႔ေၾကာင ဤအစရငခစာ ေရးသားေနသည ကာလအတြငးတြင ၁၉၇၅ ခႏစမ စတငျဖစပြားခ ေသာ ေျမယာ သမးယမႈမားက ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ သတငးေကာကယသမားမ သတငးေပးပ႔ျခငး မားျပားလာသည။ အထကတြင တငျပခ ေသာ အေၾကာငးအရာမားအျပင ေတာငင၊418 ေညာငေလးပင၊419 ဖာပြန420ႏင ဒးပလာယာ421 ခရငမားတြင စစဘကဆငရာ အသးျပမႈအတြက ေျမယာမား သမးယျခငးႏင ပတသကသည ကစၥရပ ေျခာကခက ကရငလ ႔အခြင အေရးအဖြ ႔မ သတငးအခကအလက စေဆာငးရရ ခ သည။ ဥပမာ တစခအေနႏင ဖာပြနခရင ဘးသၿမ႕နယရ ရြာသားမားမ ၎တ႔အေနႏင အပစအခတ ရပစေရး မတငမက ျဖစပြားခေသာ ေျမယာသမးဆညးမႈမားတြင ျမနမာအစးရမ ႀကတင ေဆြးေႏြးတငပငျခငးႏင ေလာေၾကးေငြ ေပးအပျခငး မရသည အတြက ေကနပမႈ မရေၾကာငးက တငျပခၾကသည။

416 “Emerging issues: Security, peacebuilding and social cohesion,” in Truce or Transition?တြင ၾကညရႈႏင။ 417 “Hpapun Photo Set: BGF Battalion #1013 land confiscation for army base Dwe Lo Township, June 2012 to November 2013,” KHRG, June 2014. 418 source #111 က ၾကညပါ။ 419 source #55 က ၾကညပါ။ 420 source #106 က ၾကညပါ။ 421 source #64 က ၾကညပါ။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

113

“ဖာပြနခရငရ ေျမယာမားသည ယခ ဥးသနးစနအစးရ၏ လကထကတြင ဖာပြနခရင ေျမစာရငးဥးစးဌာနႏင ေျမယာအပခပေရးဌာနတ ႔မ သမးယျခငးခရခသည။ ထ ႔ေနာက ထေျမမားက အေရ႕ေတာငပ ငးတငး ဗဟဌာနခပလကေအာကရ တပမေတာ တပစခနးမားသ႔ ေပးအပခသည။ ထတပစခနးမားမာ ခမရ အမတ (၃၄၀)၊ (၃၄၁)၊ (၄၃၄)၊ ႏင (၆၄၂) တ႔ ျဖစၾကသည။ ထေျမယာမားမာ အပစအခတ ရပစေရး မတငမက သမ းယထားေသာ ေျမယာမား ျဖစသည။ ယခအခန တြင ေကအနယႏင ျမနမာအစ းရတ ႔၏ အပစအခတရပစေရး သေဘာတညမႈရရျပးေနာက တြငလညး ေသခာမႈမရပ သမးဆညးခရဆျဖစသည။”

“ကတငတ ေကးရြာအပစ ကတငတ ေကးရြာတြင ထငရားေသာ သာဓက ျဖစရပတစခ ျဖစပြားခသည။ ကတငတ တပစခနးရ တပမႉး (ဂသရး) ေဇာမးတငသည ကတငတ ေကးရြာေခါငးေဆာငေဟာငး ကမးထမ ေျမ (ေျခာက) ဧကက ေငြကပ (၁၀) သနးျဖင အဓမၼ ဝယယခသည။ ထဝယယထားသည ေျမယာမားက ျခစညးရးခတသညအခါ (ေျခာက) ဧကထက ပ၍ခတခၿပး ထေျမေနရာမ ဧက ေျခာကဆယခန႔ရသည။ ထ႔ေၾကာင သသည သ၏ ေျမပတဝနးကငရ ေျမပငရငမသပ ေျမယာမားက အဓမၼ သမးယခသည။”

KHRG ကြငးဆငးလပသားတစဥးမ ေရးသားေသာ ေဒသတြငး ေနာကဆးအေျခအေန တငျပခက၊

ဘးသၿမ႕နယ၊ ဖာပြနခရင (သ႔) ကရငျပညနယအေရ႕ေျမာကပငး (၂၀၁၄ ခႏစ ေအာကတဘာလတြင

လကခရရခသည)422

ေတာငငခရင သေတာငႀကး ၿမ႕နယတြင ၂၀၁၂ ခႏစ ဒဇငဘာလ မတငမ သမးယခေသာ ေျမယာမားအား စစဘကဆငရာ ေလကင မႈအတြက အသးျပခ ၿပ း ျမနမာအစ းရအတြက အေဆာကအအ မားႏင စစတပအတြက တပစခနးမား ေဆာကလပရနအတြက အသးျပခသည။423 လယဧက (၅၀၀၀) ေကာမာ ၂၀၀၀ ခႏစတြင အသမးခခရၿပး ေဒသခမားအတြက ၾကာရညေသာ အခကအခမားက ျဖစေပၚေစသည။ အခ႕ေသာ ကစၥရပမားသည ႏစအေတာအတန ၾကာရၿပ ျဖစသည။ ေညာငေလးပငခရင424 မနးၿမ႕နယတြင ျဖစပြားခ ေသာ ကစၥရပ တစခမာ ျမနမာအစးရမ ျဖတေလးျဖတ စနစ425 ခမတခေသာ ၁၉၇၀ ခႏစ အလယပ ငးမ စတငျဖစပြားခသည။ အျခား ကစၥရပတစခမာ ၁၉၉၂ ခႏစတြင ျဖစပြားခၿပး ဖာပြနခရင ဘးသၿမ႕နယ ဂ--- ေကးရြာတြင ေနထငေသာ ရြာသားတစဥး၏ ေျမယာမားပါဝငသည။426 ထရြာသား၏ ေျမယာမားအား တပမေတာမ တပမေတာဘနးႀကးေကာငး ေဆာကလပရန သမးယချခငးျဖစသည။

422 source #106 က ၾကညပါ။ 423 source #111 က ၾကညပါ။ 424 source #55 က ၾကညပါ။ 425 ျမနမာႏ ငငတြင ကမၻာမးေလာင လမးစဥ ျဖစေသာ ျဖတေလးျဖတ မဝါဒသည ၁၉၅၀ ခႏစအေစာပငးတြင တပမေတာမ

ေသာငးကနးသမားအား ပစမတထား၍ ခမတခ ေသာ နညးဗဟာျဖစၿပး ေသာငးကနးသမားႏင ရြာသားမားအား

အဆကအသြယျဖတရန ရညရြယ၍ အေထာကအပမား၊ ပစၥညးမား၊ ေထာကလမးေရးမား၊ ၊ အၾကေပးသမားႏင ေဒသခ

ရြာသားမားထမ စေဆာငးထားေသာ တပသားသစမားႏင ျဖတေတာကရန အဓကထား၍ ၁၉၆၀ ခႏစ အလယပ ငးတြင

စတငကငသးခသည။ မာတငစမစသ ေရးသားေသာ Burma: Insurgency and the Politics of Ethnicity, New York: St. Martin's

Press, 1999 pp. 258-262 ကၾကညပါ။

426 source #31 က ၾကညပါ။

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

114

ထကစၥတြငလညး အစးရမ ၎၏ ကတအတငး စစအပခပေရး စနစအတြငး ေျမသမးခသမားအား ေျမယာအစားထ း ျပနလည ေပးအပျခငးႏင ေလာေၾကးေငြမားေပးအပရန ပကကြကခ သညက ေတြ႔ရႏငသည။ “သတ ႔ဘာမျပနမေပးေသးဘး၊ သတ ႔ေျပာေတာ ေျမအစားထးျပနမေပးပ ေလာေၾကးေငြပေပးမယလ ႔ ေျပာခတယ။ ဒါေပမယ သတ႔ ေလာေၾကးအျဖစ ဘာပကဆမ ျပနမေပးေသးဘး။”

အ--- ေကးရြာရ အသက ၄၆ ႏစ အရြယ ဥး အ--- ၊ ဘးသၿမ႕နယ၊ ဖာပြနခရင (သ႔) ကရငျပညနယ

အေရ႕ေတာငပငး (၂၀၁၃ ခႏစ ဇလငတြင ေမးျမနးခသည)427

အစရငခစာ ေရးသားေနစဥ လကခရရသည ထငရားသည ကစၥရပ တစခမာ ဖာပြနခရင နဘးၿမ႕နယတြင

ရြာသားမား၏ ေျမယာ ဧက (၁၀၀၀) ေကာမာ ၁၉၉၀ အလယပငးတြင တပမေတာ တပရငး အမတ (၅၄၇)၊

(၅၄၈) ႏင (၅၄၉) တ႔၏ သမးယျခငး ခခရသည။428 အကးဆကအေနျဖင ရြာသား (၁၅၀) ခန ႔

ေျပာငးေရႊ႕ေနထငခၾကရၿပး ယခအခနတြင ႏစ (၂၀) ခန႔ ဘနးႀကးေကာငးဝငးတြင ေနထငခၾကရသည။

၂၀၁၃ ခႏစတြင နဘးၿမ ႕နယရ ရြာသားမားသည ေဒသခအာဏာရငမားထမ ေျမယာမတပ တငမား

ရရ ခ သည။ ထက သ ႔ ေျမယာမတပ တင ေပးအပ ျခင းမာ ၎တ ႔၏ ေျမယာမတပ တငမားသည

တရားဝငမဟတပ ေျမယာမားမာ စစတပႏင သာ သကဆငေသးေၾကာငး အသေပးရနသာျဖစသည။429

ရြာသားမားအေနႏင ၎တ႔၏ ေျမယာမားအား တရားဝငနညးလမးျဖင ျပနလညရရရန ႀကးပမးမႈမာ

အခညးနညးသားျဖစၿပး ယခထကတင ေျမယာမ မားအျဖစ ကနရ ေနဆျဖစသည အျပင ေျမယာ

ျပနလညရရရနအတြက ေမာလငခကမာလညး အနညးငယသာ ရေတာသည။ ဤအျဖစအပကမားသည

ရြာသားမားအေနႏင ယခငက ခစားရေသာ လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားအား ျပနလည ေဖာထတရန

ႀကးပမးမႈမားအတြက အတားအဆးမားျဖစသည။

427 source #31 က ၾကညပါ။ 428 source #30 က ၾကညပါ။ 429 source #30 က ၾကညပါ။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

115

ဤပမားက ၂၀၁၃ခႏစ ႏ၀ငဘာလ ၂၀ရက၊ ကရငျပညနယအေရ႕ေတာငပငးရ ဒြယလးျမၽ႕နယ၊ ကတငတေကးရြာအပစ၊ ဘ---ေကးရြာတြင အ---ေကးရြာသားတစဥးမ ရကယခ သည။ ပထမတစပ သည ကရငနယျခားေစာငတပ၏ တပရငးအမတ ၁၀၁၃ တပစခနး၏ စစတပသေကၤတႏင အ၀ငဂတေပါက၀က ျပသည။ “အမတ ၁၀၁၃ ကရငနယျခားေစာင တပ၊ ဘ---ေကးရြာ” ဟေရးသားထားေသာဆ င းဘတက ျပသည။ အ---ရြာသားႏင ေတြ႕ဆ ျပ း ျဖစေသာ ကရငလ ႕အခြင အေရးအဖြ ႕၏ ကြင းဆင းေလလာသတစဥ း၏ ေျပာ ၾကားခကအရ ကရငနယ ျခားေစာင တပ၏ တပရင းမ ရာဘာစ က ခင းမ ာ း ၊ သဟဠသရကပငစကခငးမားႏင လယယာမားပါ၀ငေသာ ၁၃၅ ဧကရေသာ ရြာသရြာသားမား၏ ေျမယာမားက သမးဆညးခသည။ လယပငရငမားအေနျဖင ကရငနယျခားေစာငတပ၏ တပရငးႏငပးေပါငးလပေဆာငေသာ Green Hill ကမၸဏတ႕မ ၎တ႕၏ ေျမယာအတြက ေပးအပေသာ ေလာေၾကးေငြမားက လကခရယချပး စာရြကစာတမးမားက လကမတထးမျပးျဖစေသာေၾကာင မားယြငးစြာျဖင သမးဆညးထားေသာ ၎တ႕၏ေျမယာမားကကာကြယရနအတြက မညသ႕မမလပႏငေပ။ [ပ-KHRG]

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

116

အထကေဖာ ျပပါပ က ၂၀၁၄ခႏ စ ဇနန၀ါရ လ၂၉ ရက ၊

ကရင ျပညနယ အေရ ႕ေတာင ပ င းရ ဘ းသ ျမ ႕နယ ၊

မယကေလာေကးရြာအပစတြင ကရငလ႕အခြငအေရးအဖြ႕၏

ကြငးဆငးေလလာသတစဥးမ ရ ကယခ သည။ ထပ သည

တပမေတာ ေျချမနတပရငးအမတ ၃၄၀ သည ရြာသရြားသားမားမ

သ မ းယ ခ ေသ ာ လယ ယာ ျ ဖ စ သည ။ ထ ပ သည

ေျချမနတပရငးအမတ ၃၄၀ မ မ းရာသတြင စကပ းခ ေသာ

လယယာေျမႏင ထေျမယာေပၚတြင ေျခလငတပရငးအမတ ၁၉၊

ႏင ေျချမနတပရငး အမတ ၃၄၀၊ ၃၄၁ႏင ၄၃၄ တ႕မ ၎တ႕၏

စစေလကငေရးတြငလညးအသးျပခသည။ [ပ-KHRG]

အထကေဖာ ျပပါပ က ၂၀၁၄ခႏ စ ဇလ ငလ ၂၁ရက ၊ ကရင ျပညနယ အေရ ႕ေတာင ပ င းရ ဘ းသ ျမ ႕နယ ၊ မယ က ေလ ာ ေက း ရ ြ ာ အ ပ စ ၊ အ ---ေက း ရ ြ ာ တ ြ င ကရငလ႕အခြင အေရးအဖြ ႕၏ ကြငးဆငးေလလာသတစဥးမ ရ ကယခ သည။ ထပ သည ေျခလငတပရငးအမတ ၄၃၄မ သ မ း ဆ ည း ထ ာ း ေ သ ာ ရ ြ ာ သ ရ ြ ာ သ ာ း မ ာ း ၏ ေျမယာက ျပေသာပ ျဖစ သည။ ၎တ ႕သည ေျမယာက သ မ း ျ ပ း ေ နာက တပ ရင းက ထ ေ ျ မေပ ၚတ ြ င အလပမလပႏ ငေသာေၾကာင ထေျမက အျခားသမားအား အငားခစားထားသည။ သ ႕ေသာ အငားခစားထားေသာ ေစ း ႏ ႈ န းသည အဆမတန ၾက း ျ မင ေသ ာေ ၾက ာင ထ ေ ျမယာေပၚတ ြင လယလပ လ င အခြန ေဆာင စရာ လ ေတာေပ။ ေျမယာမားအလြတမျဖစေစရန အလ ႕င ာ ရြာသရြားသားမားက ထေျမယာေပၚတြင အလပလပခြငျပသည။ သ႕ေသာ ထသတ႕သည စစတပ၏ေျမကြကအတြငးတြငလညး လာေရာကကညလပကငရမညျဖစ သည။ [ပ-KHRG]

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

117

အထကေဖာ ျပပါပ က ၂၀၁၂ခႏ စ ဒဇငဘာလ ၁၅ရက ၊ ကရင ျပညနယအေရ ႕ေတာငပ င းရ သေတာငၾကးျမ ႕နယ ၊ သေတာင တြင ရ ကယခ သည။ ထ ပ သည တပမေတာ ေျခလငတပရင း အမတ၁၂၄သည ရြာသရြာသားမားထမ ေ ျမယာက သမ းယ ျပ း၎တ ႕၏ စစ တန းလ ာ းမ ာ း ေဆာကလ ပ ရန အတြက အမတ အသားမာ း ျဖင သတ မတထားသည။ [ပ-KHRG]

အထကေဖာျပပါပက၂၀၁၄ခႏစဧျပလ၁၉ရက၊ကရငျပညနယအ ေရ႕ေတာငပငးရဘးသျမ႕နယ၊မယကေလာေကးရြာအပစတြငရကယခ သည။ ထပ သည တပမေတာ လကနကခယမးတပစ အမတ၆၄၂၏စခနးျခစညးရးျပျပငမြမးမျခငးႏငစခနးခ႕ထြငျခငးကျပသည။အကးဆကအေနျဖင ၂ဧကခန႕ရ ေသာ ေစာအ--၏လယယာေျမသည သမးဆညးျခငးခခရသည။ [ပ-KHRG]

အထကပါပ ႏစပသည ၂၀၁၄ခႏစ စကတငဘာလ ၁၂ရကေန႔တြင လ--- ေကးရြာ၊မယကေလ ေကးရြာအပစ၊ဘးသျမ႕နယ၊ ဖာပြနခရ င/ကရငျပညနယ အေရ႕ေျမာကပ ငးတြငရ ကကးခ သည။ ပ မာဖာပြနျမ ႕နယ ေျမအသးခမႈစမခန ႔ခြ ေရးေကာမတ ဥကဌမေရးသားထားျပး တပမေတာ ေျချမနတပရငး အမတ (၃၄၀)၊ (၃၄၁) ႏင(၄၃၄)မ ေျမယာသမးဆညးထားခထားရသည ရြာသားမားထသ ႔ ေပးပ ႔ကာထ ကစ ၥႏ င ပကသက၍အစည းအေဝးတကေရာကရန ဖတေခၚေသာစာျဖစပါသည။ ထစာ၏အေၾကာငးအရာမာ “လယယာေျမႏင အျခားေျမမားသမးဆညးခရမႈစ စမးေရး ေကာမရငအစရငခစာ အပ ငး(၁)မ သမးဆညးေျမမား ကစၥအေရးယေဆာငရြကျပးစးမႈ အေျခအေနတငျပႏငေရးအတြက ရငလငးပြသ ႔တကေရာကပါရနဖတၾကားျခငး။” ျဖစ ၿပ း လယပ ငရငစစေပါင း ၄၅ ေယာကက ထ အစညးအေဝးသ ႕တကေရာက ရနဖတၾကားခ ပါသည။ ယငးျမ ႕နယ ေျမအသးခမႈစမခန႔ခြ ေရးေကာမတ ဥကဌသည လယသမားမားကစစညးေခၚေဆာငျပး ၎တ႔၏ေျမယာမားကျပနလညေပးမည မဟတေၾကာငးေျပာၾကားရန ေရးသားရျခငးျဖစသည။ ထကစၥႏင ပကသက၍အခ႕ရြာသားမားမာ မသေခ။ အစညးေဝးတြငမ၊ တပရငးမႉးမရြာသားမား၏ လယေျမမားေပၚတြင ၎တ႔၏တပစခနးမားတညေဆာကျပး ျဖစေၾကာငးရြာသားမားအားအသေပးခပါသည။ ျမ႕နယေျမအသးခမႈစမခန႔ခြေရးေကာမတဥကဌသည “အကယလ ႔ျပနေပးလကမယဆရင၊ ကၽြနေတာတ ႔ႏငငေတာရ ဂဏသကၡာက ထခကသြားမာေပါ” ရြာသားမားကေျပာၾကားသြားသညဟ အစညးေဝးတကေရာကသြားသညရြာသားတစဥးမ ေျပာျပပါသည။ [ပ-KHRG]

III. ရြာသားမား၏တ႔ျပနမႈ နညးဗဟာမား

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

118

IIII. ရြာသားမား၏တ႔ျပနမႈ နညးဗဟာမား

“ကၽြနေတာကရြာသားေတြန ႔ သြားေတြ႕တအခါတငး သတ ႔ကေျပာျပတယ။ ဘယသမကၽြနေတာတ ႔ရ႕ ျပနာက လာၿပးမကညမေျဖရငးေပးနငဘး။ ျပနာေတြကကၽြနေတာတ႕ကယတင ေျဖရငးရမယ။ ကၽြနေတာတ ႔က ျပနာက ဒလေျဖရငးရမယ။ ဥပမာ ကၽြနေတာတ ႔ရ႕ကယပ င ပစၥညးေတြ ဆးရႈးခရင ကၽြနေတာတ ႔ေသေသခာခာတတကက မတထားၿပးေတာ သတငးမဒယာေတြ ထတငျပရမယ။ ဘာမ စးရမေၾကာငၾကစရာမလဘး။ တစေယာကထရငတစေယာကေသမာပ။ ကၽြနေတာတ႔ကယက စစေျမျပငမာ စစတ ကေနတစစသားတစေယာကလခယန ငတ စတထားရမယ။ တနညးအားျဖင ေျပာရမယဆရင ကၽ ြ န ေတာ တ ႔ ရ ႕ ေ ျမေတြက ျ ပန ရေအာင တ က ရမယ ။ ကၽ ြန ေတာ တ ႔ ရ ႕အခ ြင အေရးက ကၽြနေတာတ႔ကယတငတကယရမယ။’’

KHRG ကြငးဆငးလပသားတစဥးမ ေရးသားေပးပ႔ေသာ ေဒသတြငးေနာကဆးအေျခအေန၊ ထးလျမ႕နယ၊

ဘားအခရင၊ ကရငျပညနယအလယပငး (၂၀၁၄ ခႏစ ဧျပလတြင လကခရရခသည)430

430 source# 78 တြငၾကညရႈပါ။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

119

၂၀၁၂ ခႏစ ဒဇငဘာလမစ၍ ရြာသားမားသည ေျမယာသမးဆညးျခငး ႏငဆကစပေသာ ျပနာမားက

နညးလမးမးစျဖင ၾကးစားေျဖရငးလာခၾကသည။ ထနညးလမးမားမာ ေဆြးေႏြးတငပငမႈျဖင သေဘာတညမႈ

ရယျခငး431၊ ျမနမာအစးရထ အသနားခတငျပပနၾကားျခငး432၊ ကရငမးသားအစညးအရး KNU/KNLA

ထအသနားခတငျပအကအညေတာငးယျခငး433၊ အစးရမဟတေသာအဖြ႕အစညးမား (NGOs) ႏင

ေဒသအေျချပအဖြ႔အစညမား (CBOs)434 ထသ႔ မမတ႔၏ျပနာမားက တငျပျခငး၊ မမတ႔၏ေျမယာမားက

431 source# 6, #25, #30, #44, #45, #48, #50, #52, #53, # 64, #9b, #10b, #61, #67, #69, #75, #81 တ႔တြငၾကညရႈပါ။ 432 Source# #’s 22, #6, #68, #77, #26, #27, #102, #72, #80, #54, #1b, #2b, #63, #19, #25, #46, #84, #88, #56, #9b, #61, #3b တြငၾကညရႈပါ။ 433 source#42, #15, #86, #81, #82, #44, #56, #17, #72, #22, #30, #10b တြငၾကညရႈပါ။ 434 source# 10, #31, # 62, #79, #84, #40, #60, #76, #64, #14, #16, #81, #45, #49, #106 တြငၾကညရႈပါ။

အဓကရာေဖြေတြ႔႔ရခကမား

ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပ ငးရ ကရငလမႈအသငးအဝ ငး ပတဝနးကငတြင ေနထင ၾကေသာ ရြာသားမားသည မမတ ႔ ႔ ႕ေဒသအတြငး ကးေကာ၍ ဖြ ႔ျဖးေရးလာေရာကလပေဆာငသမားအား စေပါငး၍ ေသာလညေကာငး၊ တစဥးခငးေသာလညေကာငး နညးလမးမးစျဖင ရငဆငတန႔ျပနမႈမား လပေဆာငခၾကသည။ ၎ပရယာယဗဟာမားမာ ျမနမာအစးရထ အသနားခတငျပေတာငးဆျခငး၊ အစးရမဟတေသာအဖြ ႔အစညးမား (NGOs) ႏင ေဒသအေျချပ အဖြ ႔႕အစညးမား (CBOs) အားတငျပျခငး၊ ကရငအမးသားအစညးအရးႏင ကရငအမးသား လြတေျမာကေရးတပမေတာ KNU/KNLA ထအသနားခတငၾကားျခငး၊ ေျမယာမားက တရားဝငမတပတငျခငးႏင အျခားေသာ နညးဗဟာမား ျဖစသညအဖြ ႔လက ဆႏၵထတေဖာျခငးႏင လကနကျဖင ျပနလညတန ႔ျပနျခငး အစရသညတ႔႕ပါ၀ငသည။

၂၀၁၁ မ ၂၀၁၂ ခ ႏ စ က ာလအတ ြ င း ျ ပ စ ထ ာ း ေသာယခင ကထ တ ျ ပ န ခ သည အစရငခစာျဖငႏ ႈငးယဥၾကညပါက ေဒသခရြာသားမား၏ တန႔ျပနမႈ ၾကမႏႈနး ပမမားျပားလာသည ကေတြ႕ရရပါသည။

ေဒသခမား၏ တန႔ ႔ျပနမႈဗဟာမားထမအမားဆးေဖာျပခရေသာနညးဗဟာတစခမာဖြ ႕ျဖးေရးလပ ေဆာငသမား ႏင ညႏႈငးတငပငျခငးပငျဖစသည။

ထသ႔႔ေဆြးေႏြးတငပငမႈမားထမအနညးငယမာစမကနးလပငနးမားအားတားျမစျခငး(သ႔)ရပတန႔ ႔ျခငး တြင ေအာငျမငမႈမားရရခ ေသာလညး မားေသာအားျဖင ထတေဖာေျပာဆ သတငးပ ႔လာေသာ ရြားသားမားမာ အၾကမးဖကျခမးေျခာကမႈမားအျပင အသကအႏရာယက ထပါးလာသညအထ ရငဆငၾကေတြ႔ၾကရပါသည။

ရြာသားမားက လကနကကငအဖြ႔မား (အထးသျဖင ကရငအမးသားအစညးအရး ႏငကရငအမးသား လြတေျမာကေရးတပမေတာ)ထမမတ႔ေဒသအတြငး ျဖစေပၚေနေသာ အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားက ေျဖရငးေပးရန တငျပအကအညေတာငးဆရာတြင အခ႕ေသာျဖစရပမားတြင စမကနးမားသည လကနကကငအဖြ႕မား၏ ၀ငေရာကစစစခကမႈမားေၾကာင လပေဆာငရန တာျမစျခငးခခရသည။

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

120

တရားဝငစနစတကမတပတငျခငး435၊ အျခားေသာ436နညးဗဟာမားျဖစသည တကရကမကႏာခငးဆင

ေတြ႕ဆမႈမား437 ႏင သတငးမဒယာမားထသ႔ ဆကသြယတငၾကားတငျပျခငးမား438 စသညနညးလမးမးစတ ႔

ျဖငကငတြယေျဖရငးခသည။

ေျမအသမးခရသအမားစမာ ၎တ႔၏ ေျမယာမားက ျပနလညရရရနၾကးပမးရာတြင ေအာငျမငမႈမရရၾကပါ။

အလားတ ၄ငတ႔၏သမးဆညးခထားရေသာေျမယာမား အတြက ထကတနေသာေလာေၾကးပမာဏ ႏင

ေငြေၾကးအျပညအစ က ရယရာတြငလညး ေအာငျမငမႈမရရ ၾကပါ။ ရြာသားတစဥး၏ ေဖာျပခကအရ

ဤသ႔ျဖစရျခငးအေၾကာငးအရငးမာ

“ေျမေတြက ရြာသားေတြရ႕ေျမမဟတဘး၊ သတ႔ရ႕ ဥပေဒကၾကညမယဆရင ေလေတြ၊ ေျမေတြန႔ ေရေတြ အားလးကအစးရပပငတယ”

ေစာယ---၊ (ကား)၊ ၄၈ႏစ၊ အ--- ရြာ၊ ေ၀ါေလေကးရြာစ၊ နဘးျမ႕နယ၊ ဘားအခရင၊ ကရငျပညနယအလယပငး (၂၀၁၃ခႏစ ဒဇငဘာလတြင ေတြ႕ဆေမးျမနးခပါသည)439

ရြာသားမား၏တ ႔ ျပနမႈ နညးဗဟာမားဆ သညမာ တညေသာ ရညမန းခကက ရရ ရနအတြက

ရြာသားမားကယတင ဥးေဆာငလပကငေသာ လပေဆာငခကမား၏ အေျခအေနမားက ဆလပါသည။

ထဗဟာမားက နညးမးစျဖငလပေဆာငျပးစးနငၿပး ထသ႔လပေဆာငရာတြင ေကးရြာအဆင ေကာမတမား

(သ ႔) ေကးရြာအတြငး မ၀ါဒလႈ ႔ေဆာမႈအဖြ ႕အစညးမား ဖြ ႔စညး၍ ရြာသားမားေတြ ႔ ၾကရေလရ ေသာ

ျပနာမားအား မျဖစပြားမ တားဆးျခငး၊ မမတ ႔၏ ေျမယာမားပကစးဆ းရ ႈ းမႈအတြကသာမက

ထပကစးဆးရႈးမႈမားေၾကာင ၾကေတြ႔ရသည စားဝတေနေရးျပနာမား အတြကပါ နစနာေၾကး (သ႔)

ေလာေၾကးမား ေတာငးယျခငး စသျဖင လပေဆာငႏငသည။ ျမနမာျပညအေရ႕ပငးတြင ေနထငၾကေသာ

ရြာသားမားက ၎တ ႔၏ေနရပေဒသအတြငး ရပရြာလ ျခ ေရးႏင စားနပရကၡာဖလ ေရးမား

ျခမးေျခာကခေနရခန ထနညးဗဟာမားက ကငသးၾကသည။ ထ႔အျပင အဖြ႔လက သေဘာတညမႈရရရန

ၾကးပမးျခငးျဖငလညး ၾကးမားေသာ အပစလကအခြငအေရးက အသအမတျပေစရနသညလညး ၎တ႔၏

နညးဗဟာ တစချဖစသည။ ခရင (၇)ခတြငေနထငေသာ ရြာသားမားကေဖာျပသညမာ စးပြားေရး ႏင

ဖြ႕ျဖးတးတကေရးစမကနးမား အေပၚ ေဒသခရြာသားမား၏တ ႔ျပနမႈမားသည ၎တ႔၏ေျမယာမားအား

ကာကြယရန (သ ႔) ၎တ ႔၏ စား၀တေနေရးထခ ကမႈမား ေလာပါးလာေစရန သာျဖစသည။

ကမေကာငးစြာျဖင ၎တ႔၏ ေျမယာႏငစား၀တေနေရးအေပၚ ျခမးေျခာကမႈမားက နညးဗဟာမားအသးျပ၍

တ႔ျပနရာတြင ျပငးထနေသာတားဆးမႈမားျဖင ပတပငခရေလရသည။

435 source# 11, #18, #30, #47, #48, #44, #46 တြငၾကညရႈပါ။ 436 source# 17, #3b, # 46, #89, #77, #61, #13, #36, #1b, #2b; # 64, #110 တြငၾကညရႈပါ။ 437 source #110 တြငၾကညရႈပါ။ 438 source #3b တြငၾကညရႈပါ။ 439 source#15 တြငၾကညရႈပါ။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

121

အခ ႕ေသာျဖစရပ မာ းတ ြင ရ ြ ာသားမ ားသည ၎တ ႔၏ ေျမယာသမ းဆည း ခ ရျပ းေနာက

မညသည တ ႔ ျပနလပေဆာငမႈမ းက လပေဆာငခ သညကမ တငျပျခငး မရ ပါ။ ဤအခကအတြက

အေျခခကေသာ အေၾကာငးျပခကတစခမာ ယခငၾကေတြ႔ခဖးေသာ အေတြ႔အၾကအရ ေျမယာသမးဆညးမႈ

အတြကရြာသားမားက ကန႔ကြကတငၾကားစာမားတငျပခေသာလညး တစစ တစရာ ျပနၾကားခကမား

(သ ႔)လပေဆာငခကမားက 440 မေတြ႕ရ ခ ရပါ။ ျပနၾကားစာရရ လာပါကလညး ၎တ ႔ထမရရ ေသာ

အေျဖမားသည ေကနပဖြယရာမရသေလာကပင ျဖစပါသည။441 ထမမက ေျမယာ ျပနလညရရရန ၾကးပမး

တ႔ျပနမႈမားအေပၚ မားေသာအားျဖင မတရားမႈကတရားမႈအျဖစလပေဆာငျခငး (သ႔) အျပးပယခခရျခငး

တ႔က ေတြ႔ၾကရပါသည။

[[က] ေကးရြာမား၏ နညးဗဟာအမးအစားမားအား တငးတာျခငးႏင ခြျခားေဖာျပျခငး

၂၀၁၂ခႏစ ဒဇငဘာလမစ၍ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔အစညး KHRG ၏ သေတသနျပရာ ကရငခရင (၇)

ခအတြငး ေဒသခမားေျမယာသမးဆညးခရမႈအေပၚတ ႔ျပနမႈ မားႏငပတသက၍ သတငးအစရငခစာမားက

စစေပါငး (၈၉) ေစာင လကခရရခ ပါသည။ ထအစရငခစာ (၈၉) ေစာငမာ တန႔ျပနမႈႏင ဆငေသာ

အစရငခစာေပါငး ၉၈ ေစာငထမျဖစပြားမႈျဖစရပမားႏင အညျပနလည စစစယထားျခငးျဖစသည။442

ေဒသခမား၏တန႔ျပနမႈထမ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကကးလြနသမားမာ ျမနမာအစးရ443၊ ကရငအမးသား

အစညအရး ႏငကရငအမးသား လြတေျမာကေရးတပမေတာ444၊ တစဥခငးၾကြယ၀ခမးသာသမား445၊ ကရင

နယ ျခားေစာင တပမား446၊ ျမနမာပ ဂ ၢလက ကမၸဏမား447၊ ျပညပကမၸဏမား448၊ တပမေတာ449၊

ဘာသာေရးေခါငးေဆာငမား450ႏင ျပညပ NGOs/CBOs451 တ႔ျဖစၾကသည။

၁။ ညႏႈငးေဆြးေႏြးမႈမား

KHRG မလကခရရ ထားေသာ သတငးအစရငခစာအေစာင ၂၄ ေစာငတြင ရြာသားမားသည

ညႏ ႈင းေဆြးေႏြးျခငးက ၄ငတ ႔၏ဗဟာအျဖစအသးျပ၍ စေပါငးလပေဆာင ျခငးႏင တစဥးခငး

မေကနပခကမားအေပၚ ေဆြးေႏြးတငပငမႈမားက ေဖာျပထားသည။ ဤဗဟာမားမာ ကရငလ႔အခြငအေရး

440 source# 72, #68, #80, #54 တြငၾကညပါ။ 441 ဥပမာ Source# 44 #106 တြငၾကညရႈပါ။ 442 အခ႕အစရငခစာမားတြင တစခထကမနညးေသာေကးရြာမား၏နညးဗဟာအမးအစားပါဝငပါသည။ 443 ဥပမာ Source# 69 တြငၾကညရႈပါ။ 444 ဥပမာ Source# 16 တြငၾကညရႈပါ။ 445 ဥပမာ Source# 18 တြငၾကညရႈပါ။ 446 ဥပမာ Source# 30 တြငၾကညရႈပါ။ 447 ဥပမာ Source# 44 တြငၾကညရႈပါ။ 448 ဥပမာ Source# 64 တြငၾကညရႈပါ။ 449 ဥပမာ Source# 46 တြငၾကညရႈပါ။ 450 ဥပမာ Source# 39 တြငၾကညရႈပါ။ 451 ဥပမာ Source# 47 တြငၾကညယပါ။

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

122

[က] ေကးရြာမား၏ နညးဗဟာအမ းအစားမားအား တငးတာျခငးႏင ခြျခားေဖာျပျခငး

၁။ ညႏႈငးေဆြးေႏြးမႈမား

အဖြ႕ KHRG မ မတတမးတငခ ျပး သတငးရယရာတြင ကရငခရ င (၇) ခအတြငး ခရ င (၄)

ခမေကာကႏႈတတင ျပထားျခငးျဖစသည။ ၎ခရ င(၄) ခရ ငမ ာ သထခရ င452၊ ဖာပြနခရ င453၊

ဒးပလာယာခရ င454 ႏင ဘားအခရ င455တ ႔ ျဖစ ၾကသည။ ျပစမႈကးလြနသမားမာ တပမေတာ456၊

ကရငအမ းသားအစညးအရး၊ ကရငအမ းသားလြတေျမာကေရးတပမေတာ၊ ၿငမးခမးေရးေကာငစ457၊

ျမနမာပဂၢလကကမၸဏမား458၊ တစဥးခငးၾကြယ၀ခမးသာသမား459၊ ကရငနယျခား ေစာငတပမား460၊

ျမနမာအစးရအမႈေဆာငမား461 ႏင ျပညပ NGOs/CBOs မားျဖစၾကသည။462

“ဇ--- ရြာေန ေစာဟ--- ကေျပာတယ။ လမးေဘးနားကသတ႔ပငတ လယေတြမာလယသြားလပခငတယ။ ခထ အပခပေရးမးက သတ႔ကယပငေျမေပၚမာ အလပလပဖ႔ အခြငမေပးေသးဘး”

KHRG ကြငးဆငးလပသားတစဥးမ ေရးသားေပးပ႔ေသာ ေဒသတြငးေနာကဆးအေျခအေန။ ဇ --- ရြာ၊ ေကာကရတျမ႕နယ၊ ဒးပလာယာခရင၊ ကရငျပညနယေတာငပငး (၂၀၁၃ စကတငဘာလတြင ရရသည)463

ကရငလ႔အခြင အေရးအဖြ႕ KHRG ထတငျပခသည ျဖစရပတစခတြင ရြာသားမားႏင ရြာသၾကးမားက

ေျမယာျပနာမားကေျဖရငးရန အစညးအေ၀းမားထငခၾကသည။ အစညးအေ၀းအတြငး ရြာသားမားက

တငျပေတာငးဆ ခ သည မာ ကရငအမ းသားအစညးအရ း KNU မ၎တ ႔အား464 ေျမယာ

လပကငခြငျပခကဂရမ465 မား ထတေပးရနျဖစသည။ အျခားျဖစရပတစခတြင ရြာသားမားသည ေရကာတာ

တညေဆာကရာတြင ၎တ ႔ဆ းရ ႈ းသ ြားခ ေသာေျမယာမားအတြက ေလာ ေၾကးေငြမားရရ ရန

452 source# 44, #45, #48, #88, #93 တြငၾကညရႈပါ။ 453 source# 106, #69 တြငၾကညရႈပါ။ 454 source# 58, #82, #67, #61, #9b, #10b, #64, #53, #52, #50 တြငၾကညရႈပါ။ 455 source# 25, #30, #79 တြငၾကညရႈပါ။ 456 source# 67, #88, # 93, #100, #106, #79 တြငၾကညရႈပါ။ 457 source# 75, #81 တြငၾကညရႈပါ။ 458 source# 6, #44, #45, #52 တြငၾကညယပါ 459 source# 61, #9b တြငၾကညရႈပါ။ 460 source# 25, #30 တြငၾကညရႈပါ။ 461 source# 50, #53, #10b, #69 တြငၾကညယပါ။ 462 source# 48 တြငၾကညရႈပါ။ 463 source# 50 တြငၾကညရႈပါ။ 464 Source# 44 တြငၾကညရႈပါ။ 465 ေျမယာလပကငခြငျပခကဂရမဆသညမာ ဥပေဒႏငအညထတျပနေသာ ပငဆငမႈျပ တရား၀ငစာရြကစာတမးျဖစသည။ ၎စာရြကစာတမးသည ေျမယာသမးဆညးမႈမားမကာကြယရနျဖစသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ ေျမယာသမးဆညးမႈ ျဖစေပၚလာပါက ၎ ေျမယာပငဆငေၾကာငးအသအမတျပ စာရြကအားသကဆငရာအာဏာပငမားထ တငျပထတေဖာနငသည။ ၎ေျမယာလပကငခြင ျပခကဂရမမားသညမၾကာခဏ ျမနမာအစ းရအမႈေဆာငမား၏ ပယဖကျခငးခရျပး တရား၀င မဟတပါဟလညး ထတေဖာေျပာဆခသည။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

123

တပမေတာသားမားႏင ေဆြးေႏြးတငပငခေသာ တပမေတာသားမားမာ ရြာသားမား၏ေတာငးဆ မႈက

နားေထာငေပးရနျငငးဆနခသည။466

ထသ ႔ညႏ ႈငးေဆြးေႏြးျခငး၏ရလာဒမားမာ မားေသာအားျဖင ရြာသားမား၏ အျခားနညးဗဟာမားႏင

အလားတပငျဖစပါသည။ တခါတရ ရြာသားမားက မမတ႔၏ေျမယာမားအတြက ေလာေၾကးေငြမားရရျခငး467၊

သမးဆညးခထားရေသာေျမယာမားက ျပနလညရရျခငး မားရေသာလညး ေျမယာပငရငအမားစမာ

၎တ ႔၏ေျမယာမားက ျပနလညရရ ျခင းမရ ေပ468။ ေဆြးေႏြ းတ င ပငမ ႈမားသည အခါမားစြာ

မေအာင ျမငေသာ ျငားလညး အခ ႕ေသာအေျခအေနမားတြင ေအာင ျမငမႈအလားအလာမားက

ေတြ႔ျမငရပါသည။ ဥပမာတစခဆရပါက ၾကာအငးဆပၾကး ျမ႕နယ၊ ဒးပလာယာခရငတြင ရြာသားမားႏင

ေျမယာပ ငရငမား စေ၀း၍ သးေလကမၸဏႏင ညႏ ႈငးေဆြးေႏြးရာ၌ ၎တ႔၏လယယာစကခငးေပၚတြင

ေကာက ၾကတစကေထာငထားျခင းအား ကန ႔က ြကခ ၾကသည။ ဤျဖစရပတြင ရြာသားမား၏

ေဆြးေႏြတငပငမႈမာ ေအာငျမငချပး ေနာကဆးတြင ေဆာကလပေရးအလပသမားမားသည အျခားေသာ

ေနရာ၌ ၎တ႔၏စကက ေျပာငးေရႊ႕ခၾကသည။469

သ႔ေသာျငားလညး ေဆြးေႏြးတငပငမႈသည စြန႔စားမႈတစခပငျဖစသည။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕ KHRG

မစစညးထားေသာ အျခားေသာအစရငခစာမားတြင ရြာသားမားထတေဖာေျပာဆလာသညမာ ၎တ႔သည

တငပငေဆြးေႏြးမႈျပလပရန တပမေတာမားအား ခဥးကပရာတြင ျခမးေျခာကျခငးခခရသညဟဆပါသည။470

ဤေအာကပါေျပာဆမႈတြင ေျမယာအသမးခထားရေသာ ရြာသားတစဥးသည တပမေတာသားမားႏင

ထေတြ႕ေဆြးေႏြးတငပငရနၾကးပမးခ ရာ ေနာကဆးတြင တပမေတာအရာရ တစဥး၏ ၾကမးၾကတစြာ

ျခမးေျခာကျခငးက ခခရပါသည၊

“ေကးရြာစအပခပေရးမးမ ထသမား(တပမေတာ) အား ‘နငတ႔ေျပာေတာ ဘယသမငါးမမားရဘးဆ ဒါန႕နငတ ႔က အခငါးမားေနတယ ’ ဟေျပာေသာအခါ သတ ႔ (တပမေတာ) မေကးရြာသၾကး အားျပနလညေျဖၾကားသညမာ ‘ဘာမေျပာမေနန႔၊ နငအလပမဟတဘး၊ ေျပာရရငေျပာၾကည ေနာကေနာင တပမေတာန႔ ကရငအမးသားအစညးအရး KNU အၾကားေနာကတစေခါကတကပြျဖစရင နငသလမမယ’ တပမေတာမ ေကးရြာသၾကးႏစဥးအား ‘နငတ႔မာေခါငးဘယႏစလးရလ’ ဟလညးေမးခသည။”471

466 source# 79 တြငၾကညရႈပါ။ 467 source# 30, #106 တြငၾကညရႈပါ။ 468 source# 18, #10b, #75, #79 တြငၾကညရႈပါ။ 469 source# 64 တြငၾကညရႈပါ။ 470 source# 67 တြငၾကညရႈပါ။ 471 ဤျဖစပြားမႈတြင တပမေတာစစသားသည အတအကေကးရြာသၾကးအား ေသေစရန အလ႔ငာ ေျခာကလန႔ ေျပာဆချခငး ျဖစသည။

၂။ ျမနမာအစးရထ အသနားခတငျပေတာငးဆျခငး

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

124

KHRG ကြငးဆငးလပသားတစဥးမ ေရးသားေပးပ႔ေသာ ေဒသတြငးေနာကဆးအေျခအေန။ ၾကာအငးဆပၾကးျမ႕နယ၊ ဒးပလာယာခရင၊ ကရငျပညနယေတာငပငး (၂၀၁၃ ဒဇငဘာလတြင ရရသည)472

၂၂။ ျမနမာအစးရထ အသနားခတငျပေတာငးဆျခငး

KHRG ကြငးဆငးလႈပရားေသာ ကရငခရင (၇)ခအတြငးမ လကခရရေသာ အစရငခစာမားထမ (၂၃) ေစာင သညျမနမာအစးရထ အသနားခတငျပေတာငးဆျခငး ႏငဆကစပသည။ ခရင (၇) ခမာ သထခရင၊473 ေတာငငခရင၊474 ေညာငေလးပငခရင၊475 ထား၀ယခရင၊476 ဖာပြနခရင၊477 ဒးပလာယာခရင478 ႏင ဘားအခရင479 တ႔ျဖစၾကသည။ ဤျဖစရပမားတြင ရြာသားမားအေပၚ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈက ကးလြန သမားမာ တစဥးခငးၾကြယ၀ခမးသာသမား၊480 ကရငနယျခားေစာငတပမား၊481 ျမနမာအစးရတပမေတာ၊482 ကရငအမးသားအစညးအရး၊483 အစးရအမႈေဆာငမား၊484 ျမနမာပဂၢလက ကမၸဏမား၊485 ႏငငျခား ကမၸဏမား၊486 ကရငအမးသားအကးျပတပမေတာ487 ႏင အျခားေသာ အမညမသ ကးလြနသမား488 ျဖစ ၾကသည။ ၂၀၁၂ ခႏစ ဒဇငဘာလမစ၍ ေဒသခမားသည ျမနမာအစ းရထ အသနားခတင ျပ ေတာငးဆျခငးသည ၎တ႔ေတြ႕ၾကေနရေသာ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈျပနာမားႏင စးရမမႈမားက ေျဖရငးခက နညးလမးတစခ အေနျဖငသျမငလာၾကသည။

ဤနညးအားျဖင လပေဆာငရာတြင ကယတ ငက ယကေသာလညးေကာငး၊ အဖြ ႔အစညး (သ ႔) အသငးအဖြ႔489မ တဆငေသာလညးေကာငး၊ ေကးရြာဥကဌအား ကယစားလယ490 အျဖစေသာလညးေကာငး အစရငခတငျပရပါသည။ အစးရထအသနားခတငၾကားျခငးမာ တစခါတရ ေအာငျမငမႈရရေသာျငားလညး ျဖစရပအမားစမာ ရြာသားမား၏ေျမယာမား ျပနလညရရရနေတာငးဆရာတြင ပယခခရျခငး သ႔မဟတ

472 source# 67 တြငၾကညရႈပါ။ 473 source# 63 တြငၾကညရႈပါ။ 474 source# 72, #46, #88 တြငၾကညရႈပါ။ 475 source# 54, #19 တြငၾကညရႈပါ။ 476 source# 80 တြငၾကညရႈပါ။ 477 source# 22, #6, #77, #26, #102, #1b, #2b, #3b တြငၾကညရႈပါ။ 478 source# 68, #27, #84, #9b, #61 တြငၾကညရႈပါ။ 479 source# 25, #76, #56 တြငၾကညရႈပါ။ 480 source# 22, # 68, #72, #54, #19, #56, # 9b, #61 တြငၾကညရႈပါ။ 481 source# 22, #26, #1b, #2b, #25, #76, #56, #3b တြငၾကညရႈပါ။ 482 source# 22, #102, #72, #54, #46, #84, #88, #76 တြငၾကညရႈပါ။ 483 source# 22, #46, #77, #56 တြငၾကညရႈပါ။ 484 source# 6, #77, #27, #72, #80, #63, #19, #84, #56, #3b တြငၾကညရႈပါ။ 485 source# 6, #68, #80, #1b, #2b, #3b တြငၾကညရႈပါ။ 486 source# 76 တြငၾကညရႈပါ။ 487 source# 22, #76, #56 တြငၾကညရႈပါ။ 488 source# 72 တြငၾကညရႈပါ။ 489 source# 25 တြငၾကညရႈပါ။ 490 source# 81 တြငၾကညရႈပါ။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

125

ထကသငေသာ နစနာေၾကးမားရရရန ျငငးပယခခရျခငးမားရခသည။491 ထမသာမကေသး ရြာသားမား၏ တငျပခကမားအေပၚ တ႔ျပနမႈတစတရာ မရရခသည အေျခအေနမားလညး မားစြာရခပါသည။ 492

“ေရႊကငေကာကနဂါးေရကာတာက၂၀၁၀ မာေဆာကလပျပးစးခတယ၊ အဒေရကာတာေၾကာင ေျမဧကေပါငး (၁၈၀၀) ေရလြမးမးျခငးခခရျပး လယယာေျမမားႏင သးႏျခမားမာလညး ပကစးဆးရႈးခရတယ။ ေရႊကင (ေဆာထး) ျမ႕နယ ႏင ေကာကၾကးျမ႕နယမာေနတ ရြာသားမားမာ သတ႔ရ ေျမယာဆးရးမႈမားအတြက ေလာ ေၾကးေငြမား ေတာင းခ ခ ၾကေပမယ ယခအခ န ထ အစ းရက ဘာတစခ မ အတည ျပ ေျပာဆထားျခငးမရဘး။”

KHRG ကြငးဆငးလပသားတစဥးမ ေရးသားေပးပ႔ေသာ ေဒသတြငးေနာကဆးအေျခအေန။

ေကာကၾကးျမ႕နယ၊ ေညာငေလးပငခရင၊ ပခးတငးအေရ႕ပငး (၂၀၁၃ စကတငဘာလတြငရရသည)493

“န ႔ကးေကးရြာစမာေနထငၾကတ ရြာသားေတြက ၾကခငဖြ ႔ ၿဖးေရးပါတ (USDP) ကယထားတ သတ ႔ရ႕ လယယာေျမ ဒါမမဟတ စားကကေျမ ဧက ၂၀ အတြက ေလာေၾကးျပနေပးဖ႔ ေတာငးဆခတယ။ အဒေနာက သတ ႔က ဒလယယာေျမေတြက ရပရြာဖြ ႔ ျဖးတ းတကေရး အတြက ၀ငေငြရာဖ ႔ အသးျပမယ။ ဒါေပမ အခအခနထ ရြာသားေတြ ေတာငးဆတာန႔ပတသကၿပးေတာ ဘာအေျဖတစခမ အတညျပလပေပးတာမး မရ ေသးဘး။ န ႔ ကးရြာက စားကကေျမေတြ ဆ းရ းသြားတာဟာ ရြာသားေတြရ စားနပရကၡာ န ႔ တရစာၦနေတြအတြကစားကကေျမေတြ ထခကနစနာသြားေစတယ”

KHRG ကြငးဆငးလပသားတစဥးမ ေရးသားေပးပ႔ေသာ ေဒသတြငးေနာကဆးအေျခအေန။

ေကာကၾကးျမ႕နယ၊ ေညာငေလးပငခရင၊ ပခးတငးအေရ႕ပငး (၂၀၁၃ စကတငဘာလ တြငရရသည)494

၃၃။ NGOs/CBOs ထမားသ႔တငျပျခငး

၂၀၁၂ ခႏစ ဒဇငဘာလမ စတင၍ လကခရရခေသာ ေကးလက နညးဗဟာဆငရာ အစအရငခစာ (၈၉)

ခအနကမ (၁၇) ခမာ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕ KHRG ၏ကြငးဆငးေလလာရာ ခရငေဒသ (၄) ချဖစသည

သထခရင၊495 ဖာပြနခရင၊496 ဒးပလာယာခရင497 ႏင ဘားအခရင498 မားမ လကခရရခသည။ ထအစရငခစာ

(၁၇) ခမာ ရြာသားမားမ ကယတငေသာလညးေကာငး၊ တငၾကားစာမားျဖငေသာလညးေကာငး NGO ႏင

CBO မားထသ႔ ၎တ႔၏နစနာမႈမားအတြက တငၾကားခကမားက မတတမးတငျပစထားျခငး ျဖစသည။

491 source# 76, #22, #72 တြငၾကညရႈပါ။ 492 source# 54, #80, #63 တြငၾကညရႈပါ။ 493 source# 54 တြငၾကညရႈပါ။ 494 source# 54 တြငၾကညရႈပါ။ 495 source# 10, 45 တြငၾကညရႈပါ။ 496 source# 39, 14, 51, 106 တြငၾကညရႈပါ။ 497 source# 62, 84, 60, 49, 59, 64, 81 တြငၾကညရႈပါ။ 498 source# 78, 76 တြငၾကညရႈပါ။

၄။ KNU/KNLA ထခဥးကပအသနားခတငျပျခငး

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

126

၃။ NGOs/CBOs ထမားသ႔တငျပျခငး

ထနစနာမႈမားက ျဖစေစသညမာ ဖြ ႔ ၿဖ းေရးစမကနးမားႏင သဘာဝအရငးအျမစမားက တးေဖာ

ထတလပျခငးမားေၾကာင အဓကျဖစၾကသည။ ထသ ႔ ရြာသရြာသားမားက NGO မားႏင CBO မားထသ ႔

ခဥးကပရျခငး၏ ရညရြယခကမာ ၎တ႔အေပၚ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားမ ကာကြယမႈရရရနႏင (သ႔)

၎တ ႔၏ဆ းရ းမႈမားအတြက ထကသင ေသာ ေလာေၾကးေငြမား ျပနလညရရ ရန တ ႔ ျဖစသည။

ထခးေဖာကမႈမားႏင ပါတသက၍ ရြာသားမားသည ျပစမႈကးလြနသမားက NGO မားႏင CBO499 မားထ

တ င ၾကားသတငးေပးပ ႔ခ သည။ ထ လ ႔အခြင အေရးခ းေဖာကမႈက ကးလြနသမားမာ ကရင

နယျခားေစာင တပ500၊ ပဂၢလကကမၸဏမား၊501 န ငင ျခားကမၸဏမား၊502 ကရငအမးသား အကးျပ

တပမေတာ503၊ ကရငအမးသားအစညးအရး504၊ ကရငအမးသားလြတေျမာကေရးတပမေတာ505၊ ကရင

ျငမးခမးေရး တပေပါငးစ506၊ ကရငၿငမးခမးေရးေကာငစ KNU/KNLA-PC507၊ ျမနမာအစးရအမႈေဆာငမား၊508

ဘာသာေရးေခါငးေဆာငမား၊509 ျမနမာအစးရတပမေတာ၊510 တစဥးခငးၾကြယ၀ခမးသာသမား511 ႏင

အျခားေသာခးေဖာကသမား512စသျဖင မားစြာ ပါဝငၾကသည။

၄၄။ KNU/KNLA ထခဥးကပအသနားခတငျပျခငး

KHRG မလကခရရ ေသာ အစရငခစာ (၁၃) ေစာငတြင ေဒသခမား KNU/KNLA ထအသနားခ

တငျပေတာငးဆမႈမားက ေဖာျပထားျပး ၎တ႔သည KHRG သတငးေကာကယရာ ကရငခရင (၇) ခအတြငး

(၆) ခ၌ျဖစပြားေသာ ဖြ႔ၿဖးေရးလပငနးမားႏင ေျမယာသမးဆညးမႈမားႏင ဆကစပေနပါသည။

၎ခရင (၆)ခမာ သထခရင၊513 ေတာငငခရင၊514 ေညာငေလးပငခရင၊515 ဖာပြနခရင၊516 ဒးပလာယာခရင517

ႏင ဘားအခရင518တ႔ျဖစၾကသည။ အစရငခစာပါျပစမႈကးလြနသမားမာ ကရငနယျခားေစာငတပ၊519

499 source# 76, 31 တြငၾကညရႈပါ။ 500 source# 62, 78, 76 တြငၾကညရႈပါ။ 501 source# 60, 59, 64, 81, 45 တြငၾကညရႈပါ။ 502 source# 76, 62, 64, 49 တြငၾကညရႈပါ။ 503 source# 62, 76 တြငၾကညရႈပါ။ 504 source# 81 တြငၾကညရႈပါ။ 505 source# 16 တြငၾကညရႈပါ။ 506 source# 16 တြငၾကညရႈပါ။ 507 source# 76 တြငၾကညရႈပါ။ 508 source# 84, 39, 106 တြငၾကညရႈပါ။ 509 source# 78, 39 တြငၾကညရႈပါ။ 510 source# 31, 62, 78, 84, 76, 64, 14, 45, 106 တြငၾကညရႈပါ။ 511 source 10, 14, 16, 45 တြငၾကညရႈပါ။ 512 source #81 တြငၾကညရႈပါ။ 513 source# 42, 86 တြငၾကညရႈပါ။ 514 source# 44, 72 တြငၾကညရႈပါ။ 515 source# 19 တြငၾကညရႈပါ။ 516 source# 82, 17, 22 တြငၾကညရႈပါ။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

127

ျမနမာအစ းရတပမေတာ၊520 ကရငအမ းသာအစညးအရ း၊521 ျမနမာအစ းရအမႈေဆာငမား၊522

ပဂၢလကကမၸဏမား၊523 နငငျခားကမၸဏမား၊524 ကရငအမးသားလြတေျမာကေရးတပ၊525 ပဂၢလက

ၾကြယ၀ခမးသာသမား၊526 ကရငအမ းသားအကးျပတပမေတာ527 ႏင အျခားေသာ အမညမသ

ကးလြနသမား528ပါဝငၾကသည။

ရြာသားမားက KNU/KNLA ထအသနားခတငျပျခငးသည ၎တ႔ေတြ႔ ၾကေနရေသာ လ႔အခြင အေရး

ခးေဖာကမႈမားအတြက ေျဖရငးခက (သ႔) တန႔ျပနခကမား ရရေစရနျဖစပါသည။ ျမနမာအစးရထ

အသနားခတငျပျခငး ႏငဆငတေသာလညး ေယဘယအားျဖင ဤသ႔လပေဆာငရာတြင အစရငခစာမား

တငျပျခငး၊529 လက ယတ ငသြားေရာကေတြ ႔ဆ တငျပျခငး530၊ အသငးအဖြ ႔မားမတဆင (သ ႔)

ကယစားလယအျဖစ ရြာသၾကးမားမ531တဆင လပေဆာငခသည။ KNU/KNLA ထနးခပရာနယေျမ (သ႔)

လြမးမ းရာနယေျမေဒသမားတြင ေနထငေသာ ရြာသားမားသည ၎တ ႔၏ ျပနာအခကအခမားက

KNU/KNLA ထ တငျပျပးေနာက ၎တ႔ကယစား အေရးယေပးရနေမာလငပါသည။532

ရြာသားမားသည KNU ထနးခပရာနယေျမအတြငးရေသာ ၎တ႔၏ေျမယာမားက ေျမလြတေျမရငးမားအျဖစ

သတမတခရၿပးေနာက ခတထြငရငးလငး၍ ရာဘာစ ကပးေရးမား အျဖစသ ႔ အသြငကးေျပာငးျခငး

ခရေသာအခါ ရြာသားမားက KNU/KNLA ထ ျပနာေျဖရငးေပးရန အကအညေတာငးခမႈမား

ဆကလကလပေဆာငလကရသည။

နဘးျမ႕နယ၊ ဘားအခရငမ KHRG ကြငးဆငးအလပသမားတစဥးက ေဖာျပသညမာ၊

“ခမးသာတ သေတြ…ျပ းေတာအခ ႕ေဒသခစးပြားေရးသမားေတြ ပးေပါငး ျပ းေတာ အငပငရ တ သစေတာေတြကသမးဖ႔လပတယ။ ျပေတာသတ႔ေျပာတယ ေျမေတြကေျမလြတေျမရငးတ ဒါေၾကာငဒေျမေတြ

517 source# 81, 10b တြငၾကညရႈပါ။ 518 source# 15,56, 31 တြငၾကညရႈပါ။ 519 source# 42, 86, 56, 17, 22, 30 တြငၾကညရႈပါ။ 520 source# 15, 86, 17, 72, 22, 30 တြငၾကညရႈပါ။ 521 source# 42, 81, 56, 22 တြငၾကညရႈပါ။ 522 source# 82, 44, 56, 72, 10b တြငၾကညရႈပါ။ 523 source# 42, 86, 81, 82, 44, 17 တြငၾကညရႈပါ။ 524 source# 15 တြငၾကညရႈပါ။ 525 source# 17 တြငၾကညရႈပါ။ 526 source# 42, 56, 72, 22 တြငၾကညရႈပါ။ 527 source# 56, 22 တြငၾကညရႈပါ။ 528 source# 81, 72 တြငၾကညရႈပါ။ 529 source# 9b, 80 တြငၾကညရႈပါ။ 530 source# 54 တြငၾကညရႈပါ။ 531 source# 2b, 3b တြငၾကညရႈပါ။ 532 source# 56 တြငၾကညရႈပါ။

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

128

ေပၚမာ သစလပငနးေတြလပျပးေတာ ဒေျမေတြကရာဘာျခေတြအျဖစ ဆကလပလကတယ … ဒါေၾကာင ကၽြနေတာတ႔ဒါေတြက ဂရမစကဘး ဒါမမဟတ မကာကြယဘးဆရင၊ ဒအတငးဘ လေတြကရာဘာဆကျပး စ ကခြင ေပးရငေတာ ေနာက ၅ ႏစေလာကၾကာရငကၽြနေတာတ ႔ရ႕ ႏြားေတြ (စားကကေျမေတြ အသမးခရေသာေၾကာင) တစေကာငမ ရေတာမာမဟတဘး။ ျပးေတာ အငဖကေကာကဖ ႔ အငပငေတြ လညးရေတာမာမဟတဘး။ ရြာသားေတြကေတာ KNU ေခါငးေဆာငပငးေတြျဖစၾကတ KNU သစေတာ ဌာနဆငရာေခါငေဆာငမား၊ KNU ျမ႕နယဥးစမးမား၊ KNU ခရ ငမးမားထ ဒျပနာေတြက အျမနဆးေျဖရငးေပးပါလ႔ေတာငးဆထားတယ။”

KHRG ကြငးဆငးလပသားတစဥးမ ေရးသားေပးပ႔ေသာ ေဒသတြငးေနာကဆးအေျခအေန။ နဘးျမ႕နယ၊

ဘားအခရင၊ ကရငျပညနယအလယပငးေဒသ (၂၀၁၃ ေအာကတဘာလတြငရရသည။)533

တဖန ရြာသားမားက ပဂၢလကကမၸဏမား၏ စမကနးမားေၾကာင အသမးခရေသာ ၎တ႔၏ေျမယာမားႏင

ပတသက၍လညး KNU/KNLA ထ တငၾကားေတာငးဆမႈမားက ဆကလကလပေဆာငေနၾကပါသည။

တစခေသာအေျခအေနတြင ကမၸဏမားမ ဘလပေျမစကရတစခ ေဆာကလပရန စမကနးခရာတြင

ထ စမ ကန းအေကာငအထညေဖာလဆဆ အခ န၌ KNU/KNLA မ ဆကလကအေကာင

အထညေဖာေဆာငရန ခြငေတာငးမႈက ျငငးပယခသည။

“ဘားအၿမ႕နယထက ဝငေရာကလာတ ကမၸဏႏစခရ တယ။ မဇ ငးေတာင ကမၸဏန႔ စးႏငၿဖးကမၸဏ။ စ းႏ င ၿဖ းကမၸဏက မယကေရာရြာမာ ဘလပေျမစကရ ေဆာကဖ ႔ ရညရြယထားတယ… သတ ႔က ေဒသခလကနကက င အဖြ ႔ (KNU-KNLA) ရ႕ အျမငသေဘာထားက ေမးတယ။ ဒါေပမယ လကနကကငအဖြ႔ေခါငးေဆာငေတြကေတာ ခကျခငးဆးျဖတခက မခခဘး။ ၂၀၁၄ ဧၿပလ ၂၈ ရကေန႔မာ ၿမ ႕နယအဆင အပခပေရးမးေတြန ႔ KNU အရာရ ေတြက မယကေရာရြာက သြားၿပး ရြာသားေတြန ႔ ေတြ ႔ဆ အစည းအေဝးလ ပ ခ ၾကတယ ။ အစည းအေဝးတကေရာကလာတ သေတြကေတာ ကရငျပညနယဝနႀကးခပ ဥးေဇာမငးန႔ ဌာနဆငရာ အစးရဝနထမး (၅) ဥးအပါအဝင စးႏငၿဖးကမၸဏက ကယစားလယေတြ တကေရာကၾကတယ။ ဘလပေျမစကရ ေဆာကလပေရးက သေဘာတလားလ ႔ ရြာသားေတြက ေမးေတာ တစေယာကမ သေဘာမတခဘး။ ရြာသားေတြက ခြငမျပတအတြကေၾကာငလညး KNU န႔ KNLA ေခါငးေဆာငပငးက အဒဘလပေျမစကရ ေဆာကလပဖ႔က ခြငမျပေတာဘး။”

KHRG ကြငးဆငးလပသားတစဥးမ ေရးသားေပးပ႔ေသာ ေဒသတြငးေနာကဆးအေျခအေန။ ဘားအၿမ႕နယ၊

သထခရင/မြနျပညနယေျမာကပငး။ (၂၀၁၄ ဇလငလတြင လကခရရခသည)534

533 source# 56 တြငၾကညရႈပါ။ 534 source# 86 တြငၾကညရႈပါ။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

129

၅၅။ သမရးကေျမယာမတပတငျခငး

KHRG မ သမရးကေျမယာမတပတငျခငးဆငရာ သတငးအစရငခစာ (၈) ေစာငက ေတာငငခရင535 ႏင

ဘားအခရငတ ႔မလကခရရခ သည။536 ဤျဖစရပမားတြင ရြာသားမားသည ၎တ႔တြင ရထားျပေသာ

ေျမယာစာရြကစာတမးမားအား ၎တ႔၏ ေျမယာမားကသမးယျခငးမကာကြယရန (သ႔) ၎တ႔၏

ေျမယာမားက ကာကြယရန ေျမယာမား ဖြ ႕ျဖးတးတကမႈစမကနးမတငမ သ႔မဟတ စမကနးကာလ

အတြငးတြင ေျမယာမားက ၾကးစားမတပတငခၾကသည။ ဤျဖစရပမားတြင ေျမယာသမးဆညးမႈ (သ႔)

ကရငနယျခားေစာငတပ BGF537၊ ျမနမာပဂၢလကကမၸဏမား၊538 နငငျခားပဂၢလကကမၸဏမား၊539 နငငတကာ

NGOs မား၊540 ကရငအမ းသားအစညးအရ း KNU၊541 ျမနမာအစ းရအမႈေဆာငမား၊542

ဘာသာေရးေခါငေဆာငမား၊543 ျမနမာတပမေတာ၊544 ေငြေၾကးၾကြယ၀ခမးသာသမား545 ႏင

အျခားေသာသမား546မ သမးယရန ၾကးပမးျခငးတ႔ပါ၀ငသည။

ဤလပငနးစဥတြင ကရငအမ းသားအစညးအရ း KNU မေသာလညးေကာငး ျမနမာအစ းရမ

ေသာလညးေကာငး ေျမယာတငးထြာမႈမားလညး ပါ၀ငပါသည။ ထ႔ေနာက ၎တ႔သည ေျမယာပငဆငမႈျပ

စာရြကစာတမးမားအား ထတေပးပါသည။ ျမနမာအစ းရမ သမရ းက ေျမယာမတပ တင ျခငးမား

လပေဆာငေပးေသာလညး ၎၏လပငနးစဥမာ စညြနးထားသတမတပအရၾကညလင ရငးလငးစြာ

ေဖာျပထားျခငးမရဘ ၎၏ေျမယာဆငရာကငထးမားႏင စညးမဥးစညးကမးမားက လကနာရနလညး

ပါ၀ငပါသည။ ထ႔အျပင သမရးကေျမယာမတပတငျခငးတြင ၎တ႔ေလာကထားေသာေျမယာမားသည

အစးရမ ေျမလြတေျမရ ငး (သ ႔) ေျမလပအျဖစသတမတျခငး ခထားရလင ၎ေျမယာမားသည

သမးဆညးခရနငသည။547 ထပမျဖညစြကရပါလင အခ႕ေသာအစရငခစာမားတြင ေဖာျပခကအရ

535 source# 47, 48, 44, 46 တြငၾကညရႈပါ။ 536 source# 11, 30 တြငၾကညရႈပါ။ 537 source# 13-115-S1 တြငၾကညရႈပါ။ 538 source# 44 တြငၾကညရႈပါ။ 539 source# 48, 47 တြငၾကညရႈပါ။ 540 source# 48 တြငၾကညရႈပါ။ 541 source# 46 တြငၾကညရႈပါ။ 542 source# 47, 48, 44, 11 တြငၾကညရႈပါ။ 543 source# 47, 48 တြငၾကညရႈပါ။ 544 source# 46, 30 တြငၾကညရႈပါ။ 545 source# 18 တြငၾကညရႈပါ။ 546 source# 11 တြငၾကညရႈပါ။ 547 အေသးစတဆကလကဖတရ ႈရန စ က ပ းေရးအခန း တြငေဖာ ျပထားေသာ လစလပေသာေျမ၊ ေျမလပ ႏင ေျမလြတေျမရငးဆငရာဥပေဒတြငၾကညယပါ။ Appendix 3 တြငလညးၾကညရႈႏငပါသည။

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

130

၅။ သမရးကေျမယာမတပတငျခငး

ရြာသားမားသည ျမ႕နယဆငရာဥးစးမးမားမ ေျမယာဆငရာစာရြကစာတမးမား လကခရရခေသာလညး

တပမေတာကမ ၎စာရြကစာတမးမားက တရားဝငအျဖစလကခရန ျငငးဆခၾကသည။548

“နဘး ျမ ႕နယတြင ျဖစပြားခ ေသာ ေျမယာကစၥအရ ရြာသားမားသည ၎တ ႔၏ ေျမယာမားႏင စ ကခငးမားအားျပနလညရရ ရန ၾကးပမးခ ၾကသည။ ၂၀၁၃ ေမလတြင ရြာသားမားသည ၎တ ႔၏ ေျမယာစာရြကစားတမးမား ရရ ေစရန ေကာကရတ ျမ ႕နယရ ျမနမာအစ းရရ းထ သြားေရာက ေတာငးဆခ ၾကသည။ ယငးရြာသားမားသည ေျမယာခြင ျပ ခကစာရြကစာတမးမားႏင တကြ ၎တ႔၏ မလေျမေပၚတြင ဆကလကလပက ငရန ျပနလာခ ၾကသည။ ထ ႔ေနာက ရြာသားမားသည ထေျမယာ စာရြကစာတမးမားအား တပမေတာ ေျချမနတပရငးအမတ (၅၄၈) သ ႔ တငျပရာတြင စစတပမးမ ‘နငတ ႔ေျမယာစာရြကစာတမးေတြက တရား၀ငမဟတဘး ဒါေၾကာငနငတ ႔ေျမေပၚမာ လပစားခြငမရဘး၊ အဒါေတြက တပပငေျမေတြ’ ဟ ေျပာခသည။”

KHRG ကြငးဆငးလပသားတစဥးမ ေရးသားေပးပ႔ေသာ ေဒသတြငးေနာကဆးအေျခအေန။ နဘးျမ႕နယ၊

ဘားအခရင၊ ကရငျပညနယအလယပငး (၂၀၁၃ ဇလငလတြင ရရသည)549

ရြာသားမားသည ၎တ႔၏ေျမယာမားက သမးယျခငးမကာကြယရန ၾကးစား၍ေျမယာအသးခမႈ ဌာနတြင

မတပ တငခ ေသာလညး ရြာသားမားမာ ေျမယာ သမ းယခရျခင းမ ကာကြယ ျခင း သ ႔မဟတ

သမးယခထားရေသာ ၎တ ႔၏ေျမယာမားအတြကေလာေၾကးမား ရရ ရနၾကးစားရာတြင ေအာငျမငမႈ

မရခေၾကာငး KHRG ထတငျပခသည။ အျခားေသာျဖစရပမားတြင ရြာသားမားလက၀ယရ ေျမယာ

အသးခခြင စာရြကစာတမးမားရ ထားသည အေပၚ ၎တ ႔ ပ ငဆ ငေသာ ပစၥညးမားအား အတငး

အဓမၼေရာငးခ၍ ၎တ႔ေျမေပၚဆကလကလပကငနငရန လကနကကငအဖြ႕မားအား လာဘထးေပးရသည။

သ႔မသာလင ၎တ႔၏ေျမမားျပနလညရရၾကပါလမမည။

“နယျခားေစာငတပဗလမးမ ‘နင႔ေျမနငျပနလခငရင ငါ႔ကပကဆ ၆ သနးလာေပး ျပးမနငေျမျပနေပးမယ’ ဟေျပာေသာအခါ ေနာပေရာမာ ျပနလာ၍ သမ၏ေရႊႏင ႏြား ၅ ေကာငအားေရာငး၍ ရရလာေသာေငြမားအား နယျခားေစာငတပ BGF ဗလမးထေပးအပခသည။ နယျခားေစာငတပ BGF ဗလမးမေငြလကခရရျပးေနာက ေျမမားအားမလပငရငထ မညသညစာရြကစာတမးမေပးအပျခငးမရဘ ျပနလညေပးအပခသည။ ထ႔ေနာက နယျခားေစာငတပ BGF ဗလမးက “ငါတ႔နငေျမကလာမရႈပေတာဘး”ဟ ေျပာခသည။”

KHRG ကြငးဆငးလပသားတစဥး၏ ဓာတပမတတမးတစခမ ေဖာျပခက။ ပငကျမ႕နယ၊ ဘားအခရင၊

ကရငျပညနယအလယပငး (၂၀၁၃ခႏစ ဇလငလ တြငရရသည)550

548 source# 30 တြငၾကညရႈပါ။ 549 source# 30 တြငၾကညရႈပါ။ 550 source# 30 တြငၾကညရႈပါ။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

131

၆၆။ အျခားေသာနညးဗဟာမား

၂၀၁၂ခႏစ ဒဇငဘာလမစ၍ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕ KHRG မ သေနသနျပရာ ကရငခရင (၇) ခအတြငး

(၄) ခမလကခရရေသာ အစရငခစာ (၁၂) ေစာငတြင ရြာသားမား၏ တ႔ ျပနမႈႏင ပတသကေသာ

အျခားေသာနညးဗဟာမားႏင အခကအလကမားအား ေဖာျပထားပါသည။ ၎ခရငမားမာ ေတာငငခရင၊551

ဖာပြနခရင၊552 ဒးပလာယာခရင553 ႏင ဘားအခရင554တ႔ပါ၀ငသည။ ရြာသားမားမာ ၎တ႔၏ေျမမားအား

အဓမၼ သမးပ ကျခငးတ ႔မ ကာကြယရန ၾကးစားရာတြင ဆႏၵျပေတာငးဆ မႈမား၊555 သတငးမဒယာထ

တငျပျခငးမား၊556 ဖြျဖးတးတကမႈစမကနး အတြကလာထားေသာပစၥညးမား ဖကဆးျခငး557 ႏင တငရက

မကႏာခငးဆင ေတြ႕ဆျခငး558မားပါ၀ငသည။

ရြာသားမားသည ၎တ႔ေျမမားအဓမၼသမးယျခငးမကာကြယရန နညလမးတစခအေနျဖင ၎တ႔၏ေျမမားက

ဆးရႈးေစမည စမကနးမားအား ေရ႕ဆကလပေဆာငျခငးမျပရန ဝငးဝနးတားဆးသည လပေဆာငမႈမားက

အသးျပသည။559

“မယေ၀ေကးရြာစအတြငးေနထငေသာ ရြာသားမား၏ ၾကားသထားပ အရ ကမၸဏမ ေရႊတးေဖာမႈအား မယေ၀ေခာငးတြငျပလပရနရသည။ ေဒသချပညသမားသည… စမကနးအားကန႔ကြကရန အခငးခငး စညးရး၍ ေကးရြာအပစလၾကးမားႏင အတ ၎စမကနးက ျပတျပတသားသား ကန႕ကြကစာမားအား လမးႏင ေခာငးတစေလာကတြင ကပထားခၾကသည။ မယေစေကးရြာစေန ေဒသခမားသည လာမညႏစ ေရႊတးေဖာမႈအား ကန႔ကြကခၾကသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ ၎တ႔၏မးဆကသစ ကေလးငယမားႏင တ၊ တမမား၏ ေရ႕ေရးကေရးရႈ၍ ၎တ႔၏စား၀တေနေရး အခြငအလမးမားအတြက သဘာ၀ပတ၀နးကင သစေတာမားအား ဆကလကထနးသမးလျခငးျဖစသည။”

KHRG ကြငးဆငးလပသားတစဥးမ ေရးသားေပးပ႔ေသာ ေဒသတြငးေနာကဆးအေျခအေန။ ဒြယလးျမ႕နယ၊

ဖာပြနခရင၊ ကရငျပညနယေျမာကပငး (၂၀၁၃ခႏစ န၀ငဘာလတြင ရရသည)560

551 source# 46 တြငၾကညရႈပါ။ 552 source# 17, 13b, 89, 13, 36, 1b, 2b တြငၾကညရႈပါ။ 553 source# 61, 64 တြငၾကညရႈပါ။ 554 source# 77, 110 တြငၾကညရႈပါ။ 555 source# 13 တြငၾကညရႈပါ။ 556 source# 3b တြငၾကညရႈပါ။ 557 source# 14 တြငၾကညရႈပါ။ 558 source# 110 တြငၾကညရႈပါ။ 559 source# 36 တြငၾကညရႈပါ။ 560 source# 13 တြငၾကညရႈပါ။

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

132

၆။ အျခားေသာနညးဗဟာမား

အခ႕ေသာျဖစရပမားတြင ရြာသားမား၏ နညးဗဟာမားသည ေအာငျမငမႈရရေသာလညး၊ ဥပမာအေနျဖင

အထကတ ြင ေဖာ ျ ပခ ေသာ အပ စ ဖ ြ ႔ဆႏ ၵထ တ ေဖာ မ ႈ မ ာ း ၊ ရ ြ ာသားမ ာ းက အျခာ းေသာ

နညးလမးမားျဖငႀကးစားရာတြင ရြာသားမားအတြက အမနတကယအကးရေသာ ရလာဒမား မရၾကေခ။

အျခားျဖစရပတြင သစလပငနးအေပၚ KNU/KNLA-PC (ၿငမးခမးေရးေကာငစ)အား ထပတ က

ေတ႔ ြဆ ေျဖရငးခ ေသာ ဘနးၾကးတစပါးသည ၎၏သစလပငနးေပၚဆန ႔မႈေၾကာင သတျဖတျခငး

ခခရသည။561

“အရငက KNU/KLNA-PC ေတြကျခထမာ သစလပခငတယ။ ဒါေပမယ ဘနးၾကးက သစလပခြငမေပးခဘး။ ကၽြနေတာထငတာကေတာ သကဘနးၾကးက သပၾကကပမရဘး…ေအာကတဘာ ၈ ရကေန႔ ၂၀၁၄မာ ကၽြနေတာတ ႔က ကထနပြ ကငးပခတယ။ ကၽြနေတာတ ႔ေစတတစဆရတယ။ ျပးေတာ ကၽြနေတာတ ႔ ဘာသာက ကၽြနေတာတ႔ေလးစားတယ။ ေအာကတဘာလ ၉ ရကေန႔မာ ဘနးၾကးကဖမးသြားတယ...ျပးေတာ ဘနးၾကးကစစတပစခနးထျပနေခၚသြားေတာ ကႏထ လမးဘကျခမးသြာခတယ၊ သတ ႔က ၁ ဖာလ562 အကြာေလာကလညးေရာကေရာ ဘနးၾကးကရက၊ ေကာကနးကမးန႔ရႈ႕ ျပးေတာ သတပစလကၾကတယ”

ဥး အ--- (ကား၊ ၄၉ ႏစ) တေလာေသာရြာ၊ ပငကျမ႕နယ၊ ဘားအခရင၊ ကရငျပညနယအလယပငး (၂၀၁၄

ေအာကတဘာလတြင ေတြ႕ဆေမးျမနးခသည)563

561 source# 110 တြငၾကညရႈပါ။ 562 ဖာလအေခၚသည အကြာအေ၀းကေဖာျပျပး ကလမတာအားျဖင ၀.၂ ကလမတာရသည။ 563 source# 110 တြငၾကညပါ။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

133

ေေကးလကနညးဗဟာမားဆငရာ ျျဖစရပေလလာမႈ ထထးလေရကာတာ၊ ဘဘားအခရင ထးလေရကာတာသည ထးလျမ႕နယ၊ ဘားအခရငတြငတညရသည။ ၎ေရကာတာေဆာကလပေရးသည ၂၀၀၆ခႏစတြင စတငၿပး ၂၀၁၀ ခႏစ တြင ေဆာကလပျပးစးခသည။ ပကစးဆးရႈ းမႈမား ရေသာလညး အဓကအားျဖင ေရလြမးမးျခငးျဖစရပမားက ရြာသားမားက ကရငလ႔အခြငအေရး KHRG ထ ၂၀၁၄ ခႏစ မတလထတင တငျပခသည။ ေရကာတာေဆာကလပေရးေၾကာင ေျမသမးခထားရေသာရြာသားမား သ႔မဟတ ေရးလြမမးမႈေနာကဆကတြေၾကာင ေရႊ႕ေျပာငးခရေသာရြာသားမားသည နညမးစျဖင၎တ႔၏ ေျမယာမားအတြက ေလာေၾကးရရရန ၾကးပမးခၾကသည။ အစရငခစာတငျပခနတြင ရြာသားမားသည အျခားေသာမဒယာမားႏင ၎တ႔၏ေျမယာမား ဆငရာျဖစရပမားက ဗဒယ၊ ဓာတပမတတမးမားႏငတကြ တင ျ ပ ျ ပ း ၎တ ႔ ၏ေ ျ မယာသ မ းဆည း ခ ရမ ႈ မ ာ း ႏ င ပတ သက ၍ အစ း ရ၀န ၾက းထ တရားဝငအသနားခ စာတငခ သည။ ၎ရြာသားမားမ ာ ေလာ ေၾကးမား မရရ ေသးေသာလည း ေဒၚနနးေစးဝါဆ သ နယေျမဆငရာလြတေတာအမတမာ ေဒသခရြာသားမားႏင ေတြ႕ဆျပး ၎တ ႔၏ စးရမမႈမားအား တငျပရနသေဘာတေပးခသည။ ထ႔ေနာက ေဒၚနနးေစးဝါမာ ေလာေၾကးကစၥႏငပတသက၍ အထကကရငျပညနယ၀နးၾကးခပ ႏင ေျမယာဆငရာစစမးစစေဆးေရးေကာမရင564 အားတငျပေပးရန ကတေပးခသည။ ဆးျဖတခကရလာဒမရေသးမမာပင ရြာသားမားသည မမကယတငယၾကညစြာျဖငသာ ေထာကခေျပာၾကားျပး ျဖစေပၚလာမည႔အေျခအေနအဆငမားက ၎တ႔ကယတင ကငတြယေျဖရငးခသည။ “ထးလျမ႕နယ၊ ဘားအခရငတြငးမာ ထးလေရကာတာေဆာကလပတာန႔ ပတသကျပးေတာ (အစးရႏင တစဥခငးၾကြယ၀ခမးသာသမား)က ေျမယာဧကေပါငး (၃၀၀၀) ကသမးယခၾကတယ။ ဤစမကနး၏ ရလာဒအေနန႔ ရြာသားမားမာ ဒကၡအမးမးႏငေတြၾကခရတယ။ ရြာသားေတြ လပစားဖ ႔ေျမေတြဆးရႈးျပး ဆကလကရငသနဖ႔ ကပနးအလပေတြန႔ပ လပကငစားေသာက ကငလညခရတယ။ ျပးေတာ သတ႔ေဒသမာ အလပမရတာန႔ပ သတ႔ရ႕သားသမေးတြ ဘနေကာကက အလပလပသြားလပခၾကတယ… ရြာသားေတြက စာရြကစာတမးန႕ ေရလြမးမ းခထားရတေျမစာရငးေတြက ကၽြနေတာ ဆ တင ျပထားပ အရကေတာ ေျမေနရာေပါငး (၄၀) ရတယ။ သတ႕ေတြ အသမးခရတေျမဧကေပါငးန႔ ေျမအသမးခထားရတသေတြ စာရငး ကၽြနေတာဆတငျပတယ။ ဒါ႔အျပင သတ ႔ကၽြနေတာဆ အစးရ န႔ ခမးသာၾကြယ၀သေတြက သမးထားတ ေျမဧကေပါငးန႔ ေျမအသမးခထားရသနာမညစာရငးေတြတငျပတယ။ သတ႔ေတြကၽြနေတာက သတ႔ကယတင ေျမအသမးခထားရတနးက ရကထားဗဒယေတြ န႔ သတ႔ ေျမပငရငစာရငးေတြေပးခတယ”

KHRG ကြငးဆငးလပသားတစဥးမ ေရးသားေပးပ႔ေသာ ေဒသတြငးေနာကဆးအေျခအေန။ ထးလျမ႕နယ၊ ဘားအခရင၊ ကရငျပညနယအလယပငး (၂၀၁၄ မတလတြငရရသည)565

564 ေျမယာဆငရာစစမးစစေဆးေရးေကာမရငသည ၾသဂတလ ၂၀၁၂ တြငလယသမားေရရာေကာမတမ ေျမယာပငဆငမႈဆငရာ အျငငးပြားမႈမားအား ေဖာ ျပရနရညရြယ၍ဖြ ႕စညးခ သည။ ၎၏ပထမအစရငခစာမာ ၂၀၁၃ မတလ တြငထတျပနခ ျပး ၎အစရငခ စာတြင တစန င ငလ အတ င းအတာျဖင ေဖာ ျပခကအရ ၂၀၁၂ ဇလ င လမ ၂၀၁၃ ဇနန၀ါရ လအတြင း ျမနမာစစတပမေျမဧကေပါငး ၂၅၀၀၀၀ ေကာ က သမးပ ကခ ေၾကာငးထတျပနေၾကညာခ သည။ ၎ေကာမရငသည စစတပမကးလြနေသာေျမယာသမးဆညးမႈမားသာေဖာ ျပျပး အျခားေသာကးလြနသမားအားမေဖာ ျပခ ျခငးေၾကာငး ေ၀ဖနျခငးခခရသည။ အငတာနကလပစာ Rampant Land Confiscation Requires Further Attention and Action from Parliamentary Committee တြငၾကညယပါ။ ျမနမာ႔အေရးပးေပါငးေဆာငရြကသမား၊ ၂၀၁၅ မတလတြငၾကညရႈခ သည။ ထကနငေဇာငႏင ေအးေကာခ ငတ ႔မ ‘စစတပမမားစြာေသာ ေျမယာသမးဆညးမႈတြငပါ၀ငခ သည ပဏာမအစရငခစာ ’ ဧရာ၀တသတငးဌာန၊ ၂၀၁၄ မတလ 565 Source# 77 တြငၾကညပါ။

[ခ] ၂၀၁၁ခႏစ မ ၂၀၁၂ခႏစ ထ ေျပာငးလလာေသာျဖစေပၚမႈကစၥရပမားအားႏငးယဥေဖာျပျခငး

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

134

[[ခ] ၂၀၁၁ခႏစ မ ၂၀၁၂ခႏစ ထ ေျပာငးလလာေသာျဖစေပၚမႈကစၥရပမားအားႏငးယဥေဖာျပျခငး

ယခငက ၂၀၁၁ ခ ႏ စ မ ၂၀၁၂ ခ ႏ စ ၾကားကာလအတြင း ျ မန မာ ျပညအေရ ႕ေတာင ပ င း

ေျမယာသမးဆညးမႈဆငရာ KHRG ၏ အစရငခစာခပအတြငး ရြာသားမား၏တန႔ျပနမႈဆငရာဗဟာႏင

ပတသက၍ ျဖစရပ (၇၄) ခအား လပေဆာငတငျပခသည။ ယခအစရငခစာတြင ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕

KHRG မ ေျမယာဆငရာ အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားအေပၚတန ႔ျပနမႈမား အစရငခစာ (၉၈) ေစာငက

ေဖာျပခ သည။ “ရပတညရာေပာကဆ း ျခငး” အစရငခစာ ႏင ႏ င းယဥပါက ယခအစရငခစာ

ေရးသားခနအတြငး ဤျပနလညတန႔ျပနမႈႏင စပလဥးသည အစရငခစာေစာငမား ပမ မားျပားလာပါသည။

ထ ႔ေၾကာင ရြာသားမား၏ တန ႔ ျပနမႈမားသည ဆကလကျဖစေပၚေနၿပး တန႔ ျပနမႈ အမးအစားမား၏

ေျပာင းလမ ႈ ျဖစ စဥ မားက ေတြ ႔ရ ႏ င သည။ ထ ႔အျပင ဤျဖစရပ စ စ ေပါင း ျဖစ ရပ မ ားတြင

တ ႔ ျပနမႈဗဟာမားဆ ငရာ အမ းအစားမားမာ ဤအစရငခစာခ ပ တငျပရာကာလအတြငး ပ မ

မားျပားလာသညကလညး ေတြ႕ရသည။ ရြာသားမားသည တ႔ျပနမႈအားျပလပရာတြင တငပငေဆြးေႏြးမႈျဖင

သေဘာတညမႈရယျခငး၊ အသနားခတငျပျခငးမား အၾကမေရအားျဖငတးလာၿပး ေျမယာမားသမရးက

မတပ တငျပး NGOs/CBOs မားထတငျပျခငးမားသည ဤအစရငခစာတငျပသည ကာလအတြငး

ပမမားျပားလာသညက ေတြ႔ရသည။ ဤသ႔ေဖာျပျခငးအားျဖင ၎ဗဟာမားသည ၂၀၁၂ ခႏစ ဒဇငဘာလ

မတ ငမ အသ းမျပခ ဟ မဆ လ ပါ။ သ ႔ေသာ ယခ ဤအစရငခစာသေတသနျပရာ အခ နခါတြင

ရြာသားမားသည ၎တ႔၏ အခြငအေရးအား ကာကြယရနႏင ၎ခးေဖာကမႈမားအား ကငတြယေျဖရငးရန

ဤတန႔ျပနမႈဆငရာနညးဗဟာမားအား မၾကာခဏ ေဖာျပေလရသည။

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

135

အထကေဖာျပပါပက ၂၀၁၄ခႏစ ဧျပလ ၁ ရက၊ ကရငျပညနယ အေနာကေျမာကပငးရ သေတာငၾကးျမ႕နယ၊ ဒ---ေကးရြာရ ရးတြင ရကယခသည။ ကရငအမးသားအစညးအရးသည ေဒသခရြာသရြာသားမား အနာဂတတြင ေျမယာအခကအခမား ေပၚလာပါက ရြာသရြာသားမားအေနျဖင ၎တ႕၏ေျမယာမားအတြက ထနးသမးကာကြယႏ ငရနနညးလမးမားက ရြာသရြာသားမားႏင ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးခသည။ [ပ-KHRG]

ဤပမားက ၂၀၁၄ခႏစ ဧျပလ ၂၇ရက၊ ကရငျပညနယ အေနာကေျမာကပငးရ သေတာငၾကးျမ႕နယတြင ရကယခသည။ ပတြင ရြာသရြာသားမားက ေသာကေရခပျမစတြင တညေဆာကထားေသာ ဒတယေရကာတာတစခက ဆန႕ကငဆႏၵျပၾကေသာ ပကျပသည။ ေသာကေရခပျမစတြင ယခငက ေဆာကလပခေသာ ထးဘေရကာတာသည ေရလႊမးမးမႈေၾကာင လယသမားမား၏ လယယာေျမမား ပကစးခ ျခငးႏင တတားတစစငးသညလညး နစျမပခရသည။ ရြာသရြာသားမားသည ေရႊစြမးအငကမၸဏမ ေဆာကလပသည ဒတယေရတာတမက ရပတန႕ရန ႏင ထေဒသအတြငး ရ ေဒသခမား သြားေရးလာေရး လြယကရန တတားတစစငး ေဆာကလပေပးရနအတြကစညးရလႈ႕ေဆာၾကသည။ရြာသရြာသားမားမ ၎တ႕၏စမကနးက ကမၸဏမရပတန႕ရန အတညျပျခငးမရဘ ၎တ႕ေတာငးခထားေသာ တတားေဆာကလပရနအစား ေဒသခမား ျမစက ျဖတသြားျဖတလာရာတြင အသးျပရနအတြက ေဖာငတစခက ေထာကပေပးခသညဟ တငျပခသည။ [ပ-KHRG]

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

136

အထကေဖာျပပါပ သညမြနျပညနယေျမာကပ ငးရ ဘားအျမ ႕

နယ၊ဟ----ေကးရြာရရြာသားတစဥး၏အေမြရရထားေသာေျမ ယာ

ေပၚတြငအမ ေဆာကလပ ျခငးႏင ပတသကျပး ၂၀၁၃ခႏစ

စကတငဘာလ၂၈ရကေန႕စြျဖငျမနမာလႊတေတာႏငဆငေသာ

ေျမယာစ စမးစစေဆးေရးေကာမရငအဖြ ႕အမတ((၉))သ႕လပ

စာတပထားေသာတ င ၾကားစာတစေစာင ျဖစသည။၎တင

ၾကားစာကေစာတ---မတငျပထားျပး၎ကေကးရြာေခါငးေဆာင

ေစာလစနႏငေစာတငေမာငစနတ႕မ၎၏အေမြအျဖစရရပငဆင

ထားေသာ ေျမယာေပၚတြငပ င ရင က မညသည ေဆြးေႏြ း

တ င ပင ျခင းမ မ ျပလပ ျခင းႏ င မညသည ေလာ ေၾကး

ေငြမ ေပးေဆာင ျခင းမရ ဘ အမမားတညေဆာက ျခင း

အေၾကာငးက တငၾကားထားပါသည။ [ပ-KHRG]

အထကေဖာျပပါပသည ၂၀၁၃ခႏစ ေအာကတဘာလ ၂၀ရက

ေန႕စြျဖငတငၾကားစာတစေစာငျဖစသည။၎သညကရငျပညနယ

ေတာင ပ င း ႏ င အလယ ပ င း ရ လယ ေ ျ မအသ မ း

ဆည းခ ခ ရေသာရ ြ ာသ ရ ြ ာသားမ ာ း၏ အမညမ ာ းက

စ ာ ရ င း ျ ပ စ ထ ာ း သည ။ ၎တ င ၾ က ာ း စ ာ က

ကရင နယ ျခာ းေစာင တပ ၏တပ ရင း အမတ ၁၀၂၂မ

ဒတယညႊနၾကားေရးမးခပ ထသ႕ေပးပ႕သည။ ၎စာထတြင

ကရငနယျခားေစာငတပ၏တပရငး အမတ ၁၀၂၂မ တပရငမး

ဗလမတသမ စစဘကေရးရာတြင အသးျပရနအတြက ၁,,၀၀၀

ဧကခန ႕ရ ေသာ ရ ြ ာသ ရ ြ ာသားမ ာ း၏ ေ ျမယာမာ းက

သမ းဆညခ ျခင းအေၾကာင းက စ ြပ စ ြ ေရးထားသည ။

၎၏က ယ ေရးက ယတာတြင သ စ ြ ရန အတြကလည း

ရြာသရ ြ ာသားမ ာ းဆမ ေနာကထပေျမဧကေပါင း ၆၄၂

ဧကေကာက လညးသမးယခ ျပး ရြာသရြာသားမားကလညး

ဤကသ ႕ ျခမ းေျခာကေျပာဆ ခ သည။ “နငတ ႕ေျမယာက ျ ပန ရခ င ရင နင တ ႕ ကရင နယ ျ ခ ာ း ေစာင တပ မ ာ လာစစမႈထမးေဆာငရမယ။မဟတလ႕ရရငနငတ႕ေျမယာေတြအ

တြက တရာ း ဥပေဒန ႕ ရင ဆ င ေ ျ ဖရ င း ရ မယ ။ င ါ နငတ႕ေျမယာေတြကသမးယတာမၾကကဘးဆလ႕ရရငငါနငတ႕က ေထာငထထညလကမယ။” [ပ-KHRG]

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

137

အထကေဖာျပပါပမားက ၂၀၁၃ ခႏစ ႏ၀ငဘာလ ၂၈ရက၊ ကရငျပညနယေတာငပငးရ ကဒးျမ႕နယတြငရကယခသည။ထပမားသည ေကာကတးေဖာေရးလပငနးေၾကာငေဒသခေျမယာမားပကစးျခငးႏငပတသကျပးဂ--- ေကးရြာမေကးရြာအပခပေရးမးထသ ႕ တငျပေသာတငၾကားစာတစေစာငကျပသည။စမကနးလပငနးမေကာကတးမားသညလယထရ ေရေျမာငးမားက ပတမေသာေၾကာင အကးဆကအေနျဖင ရြာသရြာသားမား လယလပ၍ မရဘျဖစေနသည။ လယပငရငမားသည ေကာကတ းေဖာကလပျပး ေသာအခါတြင ထ ေကာကတ းမာ းက ၾက းစား၍လ ကေကာက ျပ းရ င းလငးခ ဖ းသည။သ ႕ေသာ အရာမေရာကေပ။ ရြာသရြာသားမားအေနျဖင ဤအၾကာငးအရာက ၾကးစား၍ေျဖရငးရာတြင မငးေဖာကလပျခငးလပငနးက အေရးယေဆာကရြကရန ေကးရြာအပခပေရးမးဆသ႕ ဤတငၾကားစာက တငျပသည။ [ပ-KHRG]

အထကေဖာျပပါပက ကရငျပညနယေတာငပငးရကဒးျမ႕နယ၊မ--ေကးရြာရေကာကတးမငးေဖာကလပေရးလပငနးေၾကာငေျမယာ မားပကစးသြားျခငးအေၾကာငးကေဒသခရြာသားတစဥးကတငျပသည။ေကာကတးေဖာကလပမႈေၾကာငမရမးကနးေကာကေဆာငအနားရရြားသားမားအားဆးကးမားျဖစေစသည။ေကာကတးၾကး မားခြျခငးေၾကာငစကပးေရးအတြကအသးျပေသာေရစးဆငးရာ လမးေၾကာငးပတထားျပး ဆး၀ါးစြာ ဖကဆးပစခ သည။ မ---ေကးရြာေခါငးေဆာငအပါအ၀င လယယာပငရငမားသည မ---ေကးရြာဘနးၾကးေကာငးတြင ထအေၾကာငးက တငျပခသည။ [ပ- KHRG]

အထကေဖာ ျပပါပ က ၂၀၁၃ခႏစ ဒဇငဘာလ ၁၈ ရက ၊ ကရငျပညနယေတာငပငးရ ကဒးျမ႕နယတြင ရကယခသည။ ထပ သညေကးရြာေကာငစဥကဌျဖစသဥ းနယးေအာငႏင ေကာငးအပဥးေအာငျငမးတ႕မ၁၉၈၅ခႏစကတညကသမးပက ထားေသာေျမယာကရြာသရြာသားတစဥးကညႊနျပသညပကျပ သည။ရြာသရြာသားမားသည၎တ႕၏ဖကဆးထားေသာေျမ ယာႏငသမးဆးထားေသာေျမယာမားအတြကမညသညေလာ ေၾကးေငြမ မရရေပ။ ေျမပငရင ဥးဘ---၊၎၏သား ဥးဂ---၊ ဥးအာ---ႏင ၎၏သမးမ ပ---တ႕သည ဤအျဖစအပကက တင ျပခ သည။ ေလာ ေ ၾကးေငြ မရရ ေသာအျခာ းေသာ လယပငရငမား ရေနေသးသညကလညး ၎တ႕တငျပခသည။ [ပ- KHRG]

ကရငလ အခြငအေရးအဖြ႔

138

“ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ “ကြႏပတ႔ ရြာသားမား ေျပာသည အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”

ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ ေၿမယာသမးဆညးမႈႏငေဒသခတ႔ ၏တ႔ၿပနမႈမား

ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငး ဧရယာရ ကရငရြာသရြာသားမားသည ၄ငးတ႔၏ လယယာေျမမားအား အမးမးေသာ ေျမယာသမးဆညးသမားထ မ သမးဆညးျခငးမားက ပ႕ႏ႔စြာ ဆကလကရငဆငေနရဆ ျဖစပါသည။ ဤေျမယာသမးဆညးမႈမားသည ျမနမာအစးရႏင ကရငအမးသား အစညးအရး ေကအနယ တ႔၏ ၂၀၁၂ ခႏစ ဇနန၀ါရလ မ အပစခတရပစေရးမၾကမးျပလပျပး ကတညးက ျမနမာျပညေရ႕ေတာငပငးရ ႏငငျခားရငးႏးျမပႏမႈ ႏင ျပညတြငးရငးႏးျမပႏမႈမား လငျမနသည ၾကးမားမားျပားလာမႈေၾကာင ျဖစသညဟ အဆျပႏငပါသည။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ KHRG ၏ ၂၀၁၃ ခႏစမ [Losing Ground] “ရပတညရာေပကဆးျခငး ေခါငးစဥ” အမညရ ပထမ အစရငခစာတြင ၂၀၁၁ ခႏစ ဇနန၀ါရလ မ ၂၀၁၂ ခႏစ ႏ၀ငဘာလ ၾကားရ အစရငခစာျပစသည ကာလအတြငး ဤေျမယာသမးဆညးျခငးအေၾကာငးက သတငးမတတမး ျပစချပး ျဖစပါသည။ ဤ “ကြႏပတ႔ ရြာသးမး ေျပာသည“ကြႏပတ႔ ရြာသးမး ေျပာသညအသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး”အသ တစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး” ဟသည အစရငခစာတြငမ ယခင ထတေ၀ခသည အစရငခစာမ ဆကလကျဖစပြားလကရေသာ ေျမယာအေၾကာငးအရာမားအား ယခ အစရငခစာ ျပစေနစဥ ရာေဖြေတြ႔ရခေသာ အေၾကာငးအရာမား ႏင ျပနလည ေဖာျပထားျခငးျဖစပါသည။ ဤအစရငခစာသညလညး ေဒသခတ႔၏ ေျမယာသမးဆညးျခငးသ႔ တ႔ျပနမႈမား၊ ျမနမာျပည အေရ႕ေတာငပငးရ ေဒသခ လမႈအသငးအ၀ငးႏင တစဥးခငးဆမ လက၀ယထားရသည ကယစားျပ အဖြ႔အစညး ႏင ၄ငးတ႔၏ ကယပင လ႔အခြငအေရးအား ၾကးစားျပး ကာကြယေနခနတြင ရငဆငၾကေတြ႔ေနရသည အဟန႔အတားမား စသညတ႔အား မးေမာငးထးျပရန ရာေဖြေထာကျပထားပါသည။ ဤအစရငခစာသည ေဒသခတ႔၏ အျမငရႈေထာငႏင ရြာသရြာသားမား၏ အသမားက ဥးစားေပး ေဖာျပထားပါသည။ ထကသ႔ ျပလပျခငးအားျဖင ေဒသခအဖြ ႔အစညးမား၊ အစးရႏင ႏငငတကာ အဖြ ႔အစညးမားအား ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငဘကရ ေဒသခ လထမား ရငဆငၾကေတြ႔ေနရသည အေတြ႔အၾကႏင ပပငေသာကမားအတြက ထအဖြ႔အစညးမားမ ေျမယာ မ၀ါဒမား ႏင စနစတက ဆြထားသညစမကနးဆးျဖတခကမား ျပလပသညအခါ ပမထေရာကစြာအကးသကေရာကမႈ ျပေစရန ရညရြယပါသည။

“အခၾကညပါလား၊ ကမတ႔ရ႕ အဘးအဘြားေတြဆက ေပးထားတေျမေတြ၊ အကနလးပကစးကနၿပး။ သတ႔ကေတာ ပကဆယျပး စးပြားေရးေတြလပတယ၊ ကမတ႔က အရႈးခရတယ၊ အနာခရတယ။ ကမတ႔ ဘာမလညးမရဘး။ အနစနာခရတယ ဘယေလာကအထေတာင အႏငကငလ ကမတ႔က။ လဆတာဘာလ။ လခငးအတတဘ၊ သမားထမလား၊ နာမလား သတ႔မသဘး။ သတ႔ကေတာ တျခားလေတြ ဘယလခစားရမလဆတာ မသၾကဘး။ သတ႔ပကဆရရငေတာၿပး၊ သတ႔အျမတ ရဖ႔ဘ သတယ၊ တျခားလေတြဘယလခစားရလ၊ သတ႔ အဘးအဘြားလယလား အဒါ။ ေျပာလကရင တစေယာကမ မဟတဘး။ အဒါလလား၊ လမဟတဘး တရစာၦနေတြ… သတ႔အတြကကေတာ သတ႔လပခငတာက ပကဆအတေတြန႔ လပလ႔ရတယ။ ကမတ႔ကေတာ ပါးစပန႔ေျပာေနရန႔ ဘာျဖစလာႏငမလ။

ေနာတ --- (အမးသမး)၊ ဒ --- ေကးရြာ၊ ကဒးၿမ႔နယ၊ ဒးပလာယာခရင/ကရငျပညနယေတာငပငး(၂၀၁၄ခႏစ ႏဝငဘာလ ေတြေတြ႔ဆေမးျမနးထားသည)

၁၉၉၂ခႏစတြငစတငတညေထာငခေသာကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔အစညးသညလြတလပေသာအဖြ႔အစသညတစခၿဖစၿပးေဒသခၿပညသမားအေနၿဖငေတြ႔ႀကခစားေနရ ေသာအၿဖစအပကမားႏငလ႔အခြငအေရးခးေဖာကခရမားကစေဆာငးမတတမးယႏငေစရနသငတနးပ႔ခေပးၿခငးႏငလအပသညေထာကကပစၥညးမားပပးေပးလကရသည။ထအၿပငရရသညသတငးအခကအလကမားကၿဖန႔ေ၀ေပးၿခငးႏငခးေဖာကမႈမားကကာကြယလကရသညရြာသားမား၏နညးဗဟာမားပမေကာငးမြနေစရန၎တ႔ႏငပး ေပါငးလပေဆာငမႈမားလပၿခငးၿဖငၿမနမာၿပညရလ႔အခြငအေရးအေၿခအေနပမတးတကေကာငးမြနလာေစရနႀကးပမးလရပါသည။ကၽြႏပတ႔၏လပငနးမားကအေသးစတသလပါက www.khrg.orgwww.khrg.org တြင ဖတရႈႏငပါသည။

“ကြႏပတ

႔ ရြာသားမား ေျပာသ

ည အသ

တစခတ

ညးျဖင ဘ

ာမားျဖစလာႏငမည

နညး” ျမနမာျပည

အေရ႕ေတ

ာငပငးရ ေၿမယာသ

မးဆညးမႈႏငေဒသ

ခတ႔ ၏တ႔ၿပနမႈမား