รายงานเรื่อง...

นายจตรภทร ประทม รหส 56990029 นางยวด ประทม รหส 56990045

นสตบรหารการศกษา IT 11 กลม 1 มหาวทยาลยบรพา

เนอหาทน าเสนอ

27/04/56 2

1. พลงอ านาจ

2. การบงคบบญชา

3. งานวจยทเกยวของ


27/04/56 3

1. พลงอ านาจ

ความหมายของพลงอ านาจ

4 27/04/56


• พลงอ านาจเปนแรงผลกดนทเกดจากความสามารถหรอศกยภาพของบคคลเปนผล มาจากพลงทางกายภาพ พลงทางจตใจ และพลงทางปญญา ในการบรหารงานนนผน าตองใช “อ านาจ” ใหผอนปฏบตตามเพอการบรรลเปาหมายขององคการ “อ านาจ” ในทนมความหมายรวมถงค า 3 ค า ในภาษาองกฤษคอ Power, Influence และ Authority (เสรมศกด วศาลาภรณ, 2540) ไดใหความหมายของ ค าแตละค าดงน

5

อ ำนำจ

Power

Influence Authority

27/04/56


• Power (พลงอ านาจ) เปนอ านาจทซอนเรนภายใน (Potential force) ของผน าเปนอ านาจทพรอมจะใหผน าไดน าไปใช ผน าไดรบพลงอ านาจจากหนวยงานหรอองคการโดยไดสทธ ทจะสงการ ประเมนผล ใหรางวลหรอลงโทษภายในขอบเขตทก าหนด

6 27/04/56

Power


• Influence (อทธพล) เปนค าทมไดแสดงความหมายในทางทไมด อทธพลเปนรปหนงของอ านาจ (Force) และเปนความสมพนธระหวางบคคล โดยทการกระท าของบคคลหนง มผลกระทบตอความคด ทศนคต หรอการกระท า ของอกบคคลหนง การใชอทธพลมรปแบบตาง ๆ เชน การจงใจ การเกลยกลอม การเสนอแนะ เปนตน โดยเมอผน าใชอทธพลผตามจะเชอฟงและปฏบตตามทง ๆ ท ผตามมสทธทจะใชดลยพนจวาควรจะปฏบตตามหรอไม

7 27/04/56

Influence


• Authority (อ านาจหนาท หรอสทธอ านาจ) เปนอ านาจทองคการมอบใหกบผด ารงต าแหนง เพอทจะไดปฏบตภารกจขององคการไดส าเรจ เมอบคคลไดรบมอบหมายหนาทใหปฏบต บคคลนนกจะมอ านาจและความรบผดชอบ ดงนนอ านาจหนาทจงเปนสทธทผน าจะท าทกอยางในสงทจ าเปนเพอปฏบตสงทตองรบผดชอบใหส าเรจ อ านาจหนาทเปนสทธทผน าจะตดสนใจวาควรจะท าอยางไร สทธทจะปฏบตสงนนเองหรอมอบใหผอนปฏบต อ านาจหนาทจะเกดขนไดถาผตามยอมรบ

8 27/04/56

Authority

ประเภทและแหลงทมาของอ านาจ

9 27/04/56

ประเภทและแหลงทมาของอ านาจ (Power types and sources)

• เฟรนชและราเวน (French and Raven, 1968) ไดแบงประเภทของอ านาจ (Power taxonomy) ตามแหลงทมาของอ านาจได 5 ประเภท ดงน

27/04/56 10

1. อ านาจการใหรางวล

(Reward power)

2. อ านาจจากการบงคบ

(Coercive power)

3. อ านาจตาม

กฎหมาย (Legitimate

power

4. อ านาจจากความเชยวชาญ (Expert power)

5. อ านาจจากการอางอง

(Referent power)

ประเภทและแหลงทมาของอ านาจ (Power types and sources)

• ยคลและฟอลย (Yukl & Falbe, 1991) กลาวโดยสรปวาในองคการหรอหนวยงาน จะประกอบดวยอ านาจหลก 3 ประเภท ดงน

27/04/56 11

อ านาจจากต าแหนง (Position power)

อ านาจจากบคคล

(Personal power)

อ านาจเชงการเมอง (Political power)


27/04/56 12

1. อ านาจทางการ

2. อ านาจในการควบคมทรพยากรและการใหคณ

3. อ านาจในการควบคมการใหโทษ

4. อ านาจในการควบคมขอมลสารสนเทศ

5. อ านาจในการควบคมสถานการณภาวะแวดลอม


อ านาจจากบคคล (Personal power)

27/04/56 13

1. อ านาจความเชยวชาญ

2. อ านาจทเกดจากนบถอกนฉนทมตรและมความภกด

3. อ านาจโดยบารม หรออ านาจโดยเสนหา

อ านาจจากบคคล

(Personal power)


27/04/56 14

1. อ านาจทเกดจากสามารถควบคมการตดสนใจ

2. อ านาจทเกดจากการผสมหรอรวมกนระหวางกลม

3. อ านาจทเกดจากสามารถลดแรงตานของฝายตรงขาม

4. อ านาจทองสถาบน


การใชอ านาจในองคการ

15 27/04/56

การใชอ านาจในองคการ (The uses of power in organization)

• ยคล (Yukl 1998) ไดเสนอตารางแสดงใหเหนวา เมอผน าใชอ านาจแลว (โดยยดฐานอ านาจทง 5 ของเฟรนซและราเวน) ผใตบงคบบญชากจะแสดง พฤตกรรมตอบสนองการใชอ านาจดงกลาวใน 3 ลกษณะ

• นสตคดวา มพฤตกรรมใดบาง

16 27/04/56

ยคล (Yukl 1998)

27/04/56 17

พฤตกรรมตอบสนอง

การใชอ านาจ

1. เกดความผกพน

2. ยนยอมปฏบตตาม 3. ตอตาน


• ตารางแสดงผลทอาจเกดตดตามมาจากการใชอ านาจ

27/04/56 18

แบบของอ านาจทใช การตอบสนองทเปนไปไดของผใตบงคบบญชา

เกดความผกพน (Commitment)

ยนยอมปฏบตตาม (Compliance)

ตอตาน (Resistance)

อ านาจจากการอางอง (Referent power)

- มโอกาสจะเกดมากทสด (ถาเชอวาค าสงนนมความส าคญตอผน า)

- มโอกาสเปนไปได (ถาเชอวาค าสงนนไมมความส าคญตอผน า)

- มโอกาสเปนไปได (ถาค าสงนนจะกอความเสยหายตอผน า)

อ านาจจากความเชยวชาญ (Expert power)

- มโอกาสจะเกดทสด (ถาค าสงมลกษณะเกลยกลอมและผใตบงคบบญชากบผน ามเปาหมายงานรวมกน)

- มโอกาสเปนไปได (ถาค าสงมลกษณะเกลยกลอมแตใตบงคบบญชาไมมสวนรบรตอ เปาหมายงานของผน า

- มโอกาสเปนไปได (ถาผน าแสดงความหยงยโสและดถกเหยยดหยาม หรอกรณผใตบงคบ บญชาไมเหนดวยกบเปาหมายงาน)


• ตารางแสดงผลทอาจเกดตดตามมาจากการใชอ านาจ (ตอ)

27/04/56 19

แบบของอ านาจทใช การตอบสนองทเปนไปไดของผใตบงคบบญชา

เกดความผกพน (Commitment)

ยนยอมปฏบตตาม (Compliance)

ตอตาน (Resistance)

อ านาจตามกฎหมาย (Legitimate power)

- ถาโอกาสเปนไปได (ถาใชค าสงอยางสภาพและเหมาะสมมาก)

- มโอกาสทจะเกดมากทสด (ถาเหนวาค ารองขอหรอค าสงนนชอบดวยกฎหมาย)

- มโอกาสเปนไปได (เมอสงดวยทวงทยโสและค าสงไมเหมาะสม)

อ านาจจากการใหรางวล (Reward power)

- มโอกาสเปนไปได (ถาใชอยางชาญฉลาดและเปนการสวนตว)

- มโอกาสทจะเกดมากทสด (ถาใชเปนกลไกทไมใชเปนการสวนตว)

- มโอกาสเปนไปได (ถาใชเชงหลอกลอและไมใหเกยรต)

อ านาจจากการบงคบ (Coercive power)

- มโอกาสเกดนอยทสด - มโอกาสเปนไปได (ถาใชเชงการชวยเหลอและไมใชวธการลงโทษ)

- มโอกาสเกดมากทสด (ถาใชในเชงปฏปกษหรอหลอกลอ)

การประยกต : แนวปฏบตในการใชอ านาจ

20 27/04/56

1. แนวปฏบตในการใชอ านาจจากการใหรางวล (Reward power)

• 1.1 วธเพมและรกษาไวซงอ านาจของผน า – พยายามคนหาใหพบวาสงทจ าเปนและเปนสงทตองการของผใตบงคบบญชาคอ

อะไร – หาหนทางใหตนเองมอ านาจก ากบควบคมการใหรางวลยงขน – ตองแนใจวาผใตบงคบบญชารวาทานคอผมอ านาจใหคณ – อยาตกปากใหสญญาเกนกวาอ านาจทตนเองม – ระวงอยาใชรางวลเปนเครองตอรอง – หลกเลยงการใชแรงจงใจดวยวธและกลไกทซบซอน – อยาใชการใหรางวลเพอผลประโยชนสวนตวของตนเอง

27/04/56 21

1. แนวปฏบตในการใชอ านาจจากการใหรางวล (Reward power)

• 1.2 วธการใชอ านาจอยางมประสทธผลของผน า – ใหชนดรางวลทตรงกบความตองการเฉพาะบคคล

– เนนความเปนธรรมและระบบคณธรรมในการใหคณ

– อธบายเกณฑของการใหรางวลเปดเผยตอทกคน

– จดสรรรางวลใหตามหลกเกณฑและเงอนไขทก าหนด

– เลอกใชการใหรางวลอนทเปนเชงสญลกษณ เพอเสรมพลงใหเกดพฤตกรรมอนพงปรารถนา

27/04/56 22

2. แนวปฏบตในการใชอ านาจจากการบงคบ (Coercive power)

• 2.1 วธเพมและรกษาไวซงอ านาจของผน า – ก าหนดวธการลงโทษทสมเหตผลไดตอพฤตกรรมทไมอาจยอมรบได

– ตองแนใจวาตนมอ านาจในการลงโทษนน

– หลกเลยงการใชอารมณโกรธ ขมข หรอท าใหอาย

– ระวงอยาใชการลงโทษเปนเครองตอรอง

– เลอกเฉพาะการลงโทษทชอบดวยกฎหมาย

– ใชวธลงโทษทตรงกบการฝาฝน หรอพฤตกรรมแหงความผด

27/04/56 23

2. แนวปฏบตในการใชอ านาจจากการบงคบ (Coercive power)

• 2.2 วธการใชอ านาจอยางมประสทธผลของผน า – แจงใหบคคลเปาหมายทราบกฎระเบยบการลงโทษ

– ใชมาตรการตกเตอนลวงหนาอยางเพยงพอกอน

– ตองอานสถานการณใหทะลปรโปรงกอนการลงโทษ

– ควบคมอารมณใหสขมเยอกเยน แสดงความพรอมใหการชวยเหลอทปรารถนาดและไมเปนปฏปกษตอกน

– กระตนใหเกดการปรบปรงพฤตกรรมเพอหลกเลยงการถกลงโทษโดยไมจ าเปนทงหลาย

– ขอค าแนะน าจากบคคลเปาหมาย ถงวธการปรบปรงตนเองใหดขน

– การลงโทษบคคลควรท าอยางรโหฐานเฉพาะตว

27/04/56 24

3. แนวทางปฏบตในการใชอ านาจตามกฎหมาย(Legitimate power)

• 3.1 วธเพมและรกษาไวซงอ านาจของผน า – แสวงหาอ านาจทเปนทางการเพมขน

– ใชสญลกษณของอ านาจทางการ

– ท าใหคนอนรบรในความมอ านาจตามกฎหมายนน

– ใชอ านาจตามความจ าเปนแตมความสม าเสมอ

– เลอกใชชองทางทเหมาะสมในการออกค าสง

– ใชอ านาจการใหคณและการใหโทษเปนเครองมอสนบสนน

27/04/56 25

3. แนวทางปฏบตในการใชอ านาจตามกฎหมาย(Legitimate power)

• 3.2 วธการใชอ านาจอยางมประสทธผลของผน า – ใชความสภาพในการขอรองอยางชดเจน

– อธบายเหตผลทตองขอรอง

– อยาใชอ านาจเลยขอบเขตทตนเองม

– ทบทวนอ านาจเปนระยะหากจ าเปน

– มความรสกรบรทไวตอความวตกกงวลของบคคลเปาหมาย

– ตดตามรบฟงค ารองทกขทเกดขน

– ยนยนเปลยนแปลงไดหากค ารองทกขนนพจารณาแลวเหมาะสม

27/04/56 26

4. แนวปฏบตในการใชอ านาจจากความเชยวชาญ (Expert power)

• 4.1 วธเพมและรกษาไวซงอ านาจของผน า – แสวงหาความรใหมอยเสมอ – รบรและตามทนตอการเปลยนแปลงงานดานเทคนค – พฒนาแหลงขอมลขาวสารใหกวางขวาง – ใชสญลกษณเพอบงบอกถงความช านาญการของตน – แสดงความสามารถใหประจกษดวยการแกปญหายาก ๆ และมลกษณะทาทาย – อยาใจรอนหรอพดจาโดยขาดความระมดระวง – ไมกลาวเทจหรอใชขอเทจจรงทผดพลาด – อยาเปลยนจดยนในเรองตาง ๆ

27/04/56 27

4. แนวปฏบตในการใชอ านาจจากความเชยวชาญ (Expert power)

• 4.2 วธการใชอ านาจอยางมประสทธผลของผน า – อธบายเหตผลทขอรองหรอของขอเสนอ

– อธบายใหทราบถงความส าคญของค าขอรองนน

– แสดงหลกฐานใหเหนวาขอเสนอนนจะประสบความส าเรจอยางแนนอน

– รบฟงความวตกกงวลของบคคลเปาหมายอยางตงใจ

– ใหการเคารพตอบคคลเปาหมาย (ไมหยงยโส)

– ท าอยางมนใจและเดดเดยวในภาวะวกฤต

27/04/56 28

5. แนวทางปฏบตในการใชอ านาจจากการอางอง (Referent power)

• 5.1 วธเพมและรกษาไวซงอ านาจของผน า – แสดงการยอมรบและใหการนบถอเชงบวก

– แสดงออกดวยการสนบสนนและใหความชวยเหลอ

– อยาถอโอกาสใชคนในการตอรองเพอผลประโยชนสวนตว

– ชวยปกปองประโยชนทถกตองของผอน โดยการสนบสนนในโอกาสเหมาะสม

– รกษาค ามนสญญา

– แสดงการเสยสละสวนตนเพอแสดงใหเหนถงความกงวลทมตอคนอน

– แสดงออกอยางจรงใจในการผกมตร

27/04/56 29

5. แนวทางปฏบตในการใชอ านาจจากการอางอง (Referent power)

• 5.2 วธการใชอ านาจอยางมประสทธผลของผน า – แสดงออกดวยการขอรองสวนตวเมอถงคราวจ าเปน

– ชใหเหนวาค ารองขอนนส าคญตอบคคลเปาหมาย

– อยารองขอความชอบพอเกนขอบเขตของมตรภาพทควรเปน

– แสดงแบบอยางของพฤตกรรมทเหมาะสม (Role modeling)

27/04/56 30


27/04/56 31

2. การบงคบบญชา

ความหมายของการบงคบบญชา

32 27/04/56

ความหมายของการบงคบบญชา

• ความหมายตาม พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒ – บงคบบญชา

• ก. มอ านาจปกครองควบคมดแลและสงการใหเปนไป ตามอ านาจหนาท. • น. อ านาจปกครองควบคมดแลและสงการใหเปน ไปตามอ านาจหนาท • เรยกผมอ านาจปกครองควบคมดแลและสงการ นนวา ผบงคบบญชา • เรยกผอยใตอ านาจปกครองควบคมดแลและ สงการนนวา ผใตบงคบบญชา

• การบงคบบญชา (Command) หมายถง การปฏบตของผบงคบบญชา ในอนทจะใหภารกจของหนวยของตนบรรลผลส าเรจตามความมงหมาย ทงนหมายถง การบรหารงานในการบงคบบญชา (MANAGEMENT IN COMMAND) ซงเปนการปฏบตงานตามแผนและหลกการตามระเบยบทวางไว เพอใหการปฏบตงานตามแผนและหลกการตามระเบยบทวางไว เพอใหการปฏบตภารกจของหนวยเปนไปดวยความเรยบรอย

27/04/56 33

คณสมบตของผบงคบบญชา (COMMANDER QUALIFICATION)

34 27/04/56

คณสมบตของผบงคบบญชา (COMMANDER QUALIFICATION) • คณสมบตในทางสวนตว (Personal Qualification)

1. ตองรจกปรบตวใหเขากบสถานการณ 2. ตองมความสามารถในการสอสาร 3. ตองมความสามารถในการพฒนาสภาพทเออตอการเรยนร 4. ตองมความคดสรางสรรค 5. ตองมความพรอมทจะเรยนรความรหรอทกษะใหมๆ

• คณสมบตในหนาทราชการ (Professional Qualification) 1. ความเชยวชาญในดานเทคนค (Technical Skill) 2. ความเชยวชาญดานมนษย (Human Skill) 3. ความเชยวชาญดานประสมความคด (Conceptual Skill)

27/04/56 35

อ านาจในการบงคบบญชา

36 27/04/56

อ านาจในการบงคบบญชา

• คอ สทธทผบงคบบญชาท าใหผใตบงคบบญชาปฏบตตามเจตนา โดยปกตอ านาจเกดจากตวผบงคบบญชาเอง มกฎหมาย ระเบยบขอบงคบ และค าสงสนบสนน

• แบงเปน

27/04/56 37

อ านาจบงคบบญชาตามกฎหมาย

อ านาจบงคบบญชาดวยคณธรรม

อ านาจบงคบบญชาดวยการ

ปฏบต

ประเภทของผบงคบบญชา

38 27/04/56


27/04/56 39

ผบงคบบญชาประเภทอตตนยม

ผบงคบบญชาประเภทเสรนยม

ผบงคบบญชาประเภทประชาธปไตย


สายการบงคบบญชา ( CHAIN OF COMMAND )

40 27/04/56

สายการบงคบบญชา ( CHAIN OF COMMAND ) • Max Weber นกทฤษฎทสรางระบบราชการ (Bureaucracy) ขนมาเปนคน

แรก ไดใหความเหนไววา “สายการบงคบบญชาเปนจดก าเนดของรปองคการแบบระบบราชการ โดยทมความเกยวพนอยางใกลชดกนกบความชอบธรรมและความสมเหตสมผลของการด าเนนงานในองคกรขนาดใหญ”

• สายการบงคบบญชา หมายถง – การก าหนดล าดบขนในการบงคบบญชา เพอทจะบงชวาต าแหนงใดหรอหนวยงานใด

อยล าดบอ านาจหนาทชนใดอยสงกวา หรอต ากวาต าแหนงใดหรอหนวยงานใด – ความสมพนธตามล าดบชนระหวางผบงคบบญชากบผใตบงคบบญชาในแตละองคกร

เพอแสดงใหทราบวาสมพนธภาพของการตดตอสอขอความมลกษณะทางเดนเปนอยางไร มการควบคมและรบผดชอบอยางไร

27/04/56 41

ลกษณะสายการบงคบบญชา

• สายการบงคบบญชามลกษณะส าคญซงสามารถแยกไดเปน 3 ลกษณะ คอ 1. ลกษณะของอ านาจหนาท (Authority Aspact) 2. ลกษณะของความรบผดชอบ (Responsibility Aspact) 3. ลกษณะของการตดตอสอสาร (Communication Aspact)

• การจดสายงานการบงคบบญชาทดมหลกเกณฑ ดงน 1. สายการบงคบบญชาไมควรจะสนหรอยาวเกนไป 2. สายการบงคบบญชาแตละสายควรจะตองชดเจน 3. สายการบงคบบญชาแตละสายจะตองไมสบสนกาวกายหรอซ าซอนกน

27/04/56 42

รปแบบการบงคบบญชา

• แบบเนนงำน

• แบบเนนคน

• แบบปลอยปละละเลย

• แบบประนประนอม

• แบบทมงำน

27/04/56 43


27/04/56 44

งานวจยทเกยวของ

ศรพงษ เชอด ( 2552,บทคดยอ)

• ศกษาการใชพลงอ านาจของผบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาปทมธาน

เขต 1 ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน พบวา 1.การใชพลงอ านาจของผบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาปทมธาน เขต 1 ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานโดยรวมอยในระดบมาก เมอพจารณารายดานพบวา อยในระดบมากทกดาน เรยงตามล าดบของการใชพลงอ านาจ ดงน พลงอ านาจความเชยวชาญ พลงอ านาจการบงคบ พลงอ านาจตามกฎหมาย พลงอ านาจอางองและพลงอ านาจการใหรางวล 2.ผลการเปรยบเทยบการใชพลงอ านาจของผบรหารโรงเรยนโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาปทมธาน เขต 1 ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ทมขนาดแตกตางกน พบวา แตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05

45 27/04/56

ศรพงษ เชอด (วทยานพนธ 2552,บทคดยอ)

• เรอง ศกษาการใชพลงอ านาจของผบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาปทมธาน เขต 1 ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

• ประชากร – ครผสอน ในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาปทมธาน จ านวน 338 คน

27/04/56 46

ผลการวจยพบวา

1. การใชพลงอ านาจของผบรหารโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาปทมธาน เขต 1 ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน โดยรวมอยในระดบมาก เมอพจารณารายดานพบวา อยในระดบมากทกดาน เรยงตามล าดบของการใชพลงอ านาจ ดงน พลงอ านาจความเชยวชาญ พลงอ านาจการบงคบ พลงอ านาจตามกฎหมาย พลงอ านาจอางองและพลงอ านาจการใหรางวล

2. ผลการเปรยบเทยบการใชพลงอ านาจของผบรหารโรงเรยนโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาปทมธาน เขต 1 ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ทมขนาดแตกตางกน พบวา แตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05

27/04/56 47

ค าถาม - ค าตอบ

27/04/56 48

นายจตรภทร ประทม รหส 56990029 นางยวด ประทม รหส 56990045

นสตบรหารการศกษา IT 11 กลม 1 มหาวทยาลยบรพา

รายงานเรื่อง...

Education