รายงานเรอง สมนไพรไทย

จดทำ�โดย น�งส�ว นธม� ซอสตย ม.6/7 เลขท

5 น�งส�ว มลฤด ลล�ด ม.6/7 เลขท

6 น�งส�ว ดษฎ น�เมองรกษ

ม.6/7 เลขท 8

สมนไพร หม�ยถง ผลตผลธรรมช�ต ไดจ�ก พช สตว

และ แรธ�ต ทใชเปนย� หรอผสมกบส�รอนต�ม ตำ�รบย� เพอบำ�บดโรค บำ�รง ร�งก�ย หรอใช

 เปนย�พษ ห�กนำ�เอ�สมนไพรตงแตสองชนด ขนไปม�ผสมรวมกนซงจะเรยกว� ย� ในตำ�รบ

ย� นอกจ�กพชสมนไพรแลวยงอ�จประกอบดวยสตว และแรธ�ตอกดวย เร�เรยกพช  สตว

 หรอแรธ�ตทเปนสวนประกอบของย�นว� เภสช   วตถ พชสมนไพรบ�งชนด เชน เรว กระว�น 

ก�นพล และจนทนเทศ เปนตน

ประโยชนของพชสมนไพร 1. ส�ม�รถรกษ�โรคบ�งชนดได โดยไมตองใชย�แผนปจจบน ซง

บ�งชนดอ�จมร�ค�แพง และตองเสยค�ใชจ�ยม�ก อกทงอ�จห�ซอไดย�กในทองถนนน

2. ใหผลก�รรกษ�ไดดใกลเคยงกบย�แผนปจจบน และใหคว�มปลอดภยแกผใชม�กกว�แผนปจจบน

3.ส�ม�รถห�ไดง�ยในทองถนเพร�ะสวนใหญไดจ�กพชซงมอย ทวไปทงในเมองและ ชนบท

4. มร�ค�ถก ส�ม�รถประหยดค�ใชจ�ยในก�รซอย�แผนปจจบน ท ตองสงซอจ�กต�ง ประเทศเปนก�รลดก�รข�ดดลท�งก�รค�

5.ใชเปนย�บำ�รงรกษ�ใหร�งก�ยมสขภ�พแขงแรง 6. ใชเปนอ�ห�รและปลกเปนพชผกสวนครวได เชน กะเพร� โหระพ�

ขง ข� ตำ�ลง 7. ใชในก�รถนอมอ�ห�รเชน ลกจนทร ดอกจนทรและก�นพล

8. ใชปรงแตง กลน ส รส ของอ�ห�ร เชน ลกจนทร ใชปรงแตง กลนอ�ห�รพวก ขนมปง เน ย ไสกรอก แฮม เบคอน

9. ส�ม�รถปลกเปนไมประดบอ�ค�รสถ�นทต�ง ๆ ให สวยง�ม เชน คน ชมเหดเทศ

10. ใชปรงเปนเครองสำ�อ�งเพอเสรมคว�มง�ม เชน ว�น ห�งจระเข ปรนะคำ�ดคว�ย

11.ใชเปนย�ฆ�แมลงในสวนผก, ผลไม เชน สะเด� ตะไคร หอม ย�สบ

12. เปนพชทส�ม�รถสงออกทำ�ร�ยไดใหกบประเทศ เชน กระว�น ขมนชน เรว

13. เปนก�รอนรกษมรดกไทยใหประช�ชนในแตละทองถน รจกชวยตนเองในก�ร นำ�พชสมนไพรในทองถนของตนม�

ใชใหเกดประโยชนต�มแบบแผนโบร�ณ 14. ทำ�ใหคนเหนคณค�และกลบม�ดำ�เนนชวตใกลชดธรรมช�ตยงขน

15. ทำ�ใหเกดคว�มภมใจในวฒนธรรม และคณค�ของคว�มเปนไทย

ชะพล (Wildbetal Leafbush)

 เปนพชสมนไพร จำ�พวกตน ทมชอเรยกต�มทองถนต�งๆ เชน ภ�คใต เรยก นมว� สวนภ�คอส�น เรยก ผกอไร หรอ

ช�พลตน และภ�คเหนอ เรยก ผกปนก, พลนก หรอพลลง เปนตน ซงตนชะพลนหล�ยๆ คนอ�จเข�ใจผดคดว�เปนตน

พลทไวรบประท�นกบหม�ก ดวยชอและลกษณะทคล�ยกน แตในคว�มจรงแลวเปนคนละชนดกน ตนชะพลนนจะม

ขน�ดเลกกว�ตนพล สวนใบพลจะมรสจดกว�ชะพล โดยตน ชะพลนมกชอบขนในพนทลมทมคว�มชน และขย�ยพนธ

โดยก�รปกชำ�

ลกษณะทวไปของชะพล สำ�หรบตนชะพลนนเปนไมลมลกขน�ดเลก เปนเถ�

เลอยอยรวมกนเปนกลม มลำ�ตนสงประม�ณ 30 – 80  เซนตเมตร โดยลำ�ตนนนจะทอดไปต�มพนดน ส เขยว

มไหลงอกเปนตนใหม และมร�กงอกออกม�ต�มขอ ของลำ�ตนชวยในก�รยดเก�ะ ซงมกลนเปนเอกลกษณ

เฉพ�ะตว สวนใบนนเปนใบเดยวบ�ง ออกแบบเรยง  สลบ เปนรปหวใจคล�ยใบพล แตขน�ดเลกกว� ปล�ย

แหลม โคนเว� และมดอก ออกเปนชอๆ เลกๆ สข�วท ซอกใบ เปนลกษณะทรงกระบอก ส�ม�รถปลกไดง�ย

โดยเฉพ�ะบรเวณพนทเปยกชนจะขนไดดม�ก

ประโยชนและสรรพคณของชะพล ตน,ดอก, ใบ ชวยขบเสมหะไดดร�ก ชวยในก�รบำ�รงธ�ตในร�งก�ย แกธ�ต

พก�ร แกโรคบด และแกทองอดทองเฟอ ชวย ขบลม รวมทงขบเสมหะดวย ทงตน ชวยในก�รรกษ�โรคเบ�หว�น และแก

อ�ก�รทองอดทองเฟอ รวมทงชวยขบเสมหะไดด

จนทนเทศ (Nutmeg Tree, Myristica)

เปนพชสมนไพร จำ�พวกตนขน�ดกล�ง ทมชอเรยกต�มทอง ถนต�งๆ เชน ฉ�น- แมฮองสอนเรยก จนทนบ�น เปนตน

ซงมถนกำ�เนดอยในหม  เก�ะโมลกกะ ประเทศอนโดนเซย  และส�ม�รถปลกขนไดดในดนแทบทกชนด แตดนทเหม�แกก�รเจรญเตบโตม�กทสดคอดนรวนปนทร�ยทมอนทรย

วตถสง และเจรญเตบโตไดดในเขตรอนชนโดยเฉพ�ะภ�คตะวนออกและภ�คใตของไทย มกนยมขย�ยพนธดวยก�รเพ�ะเมลด

ลกษณะทวไปของจนทนเทศ

สำ�หรบตนจนทนเทศนนเปนไมพมยนตนขน�ด กล�งถงขน�ดใหญทไมผลดใบ มคว�มสงของ

ลำ�ตนประม�ณ 5 – 18 เมตร ลำ�ตนเรยบมสเท� แกมดำ� สวนเนอไมนนมกลนหอม เนองจ�กมนำ�มน

หอมระเหยอย เปนใบเดยวออกแบบเรยงสลบ รป ทรงร ปล� ยแหลม โคนสอบ ขอบใบเรยบ ออกดอก เปนชอ ชอละประม�ณ 2 – 3 ดอก หรอบ�งครง

อ�จออกเปนดอกเดยว จะออกต�มซอก สเหลอง สวนผลเปนรปทรงกลม คล�ยลกส�ล เปลอกผล

เรยบสเหลองนวล หรอแดงออน เมอผลแกจะแตก ปรออกเปน 2 ซก ภ�ยในผลมเมลดกลมๆ สนำ�ต�ล

ประโยชนและสรรพคณของจนทนเทศ เนอไม,   แกน ชวยในก�รบำ�รงปอด หวใจ และนำ�ด รวมทงแก

อ�ก�รตบพษตพษโลหต และแกไขเพอด ใหรสขมหอมสขม  ลก ชวยแกธ�ตพก�ร แกกำ�เด� แกอ�ก�รทองรวง รวมทงแก

อ�ก�รจกเสยด แกรอนใน กระห�ยนำ� ตลอดจนชวยบำ�รงโลหต ขบลม และแกอ�ก�รปวดมดลก ใหรสฝ�ดรอนหอม

  รกหมเมลด (ดอกจนทนเทศ, จนทนป�น) ชวยในก�รบำ�รงโลหต ชวยขบลม และบำ�รงธ�ต ใหรสเผดรอน

  เมลด (ลกจนทนเทศ, หนวยส�น) ชวยในก�รบำ�รงกำ�ลง บำ�รง ธ�ต ชวยขบลม แกอ�ก�รปวดมดลก รวมทงแกธ�ตพก�ร บำ�รง โลหต และแกอ�ก�รทองรวง ใหรสรอนหอมตดจะฝ�ด

  เปลอกเมลด ชวยในก�รแกอ�ก�รปวดทอง รวมทงชวยสม�น บ�ดแผลภ�ยใน และแกทองขน

เถาเอนออน (Cryptolepis buchanani Roem. & Schult.) 

เปนพชสมนไพร จำ�พวกเถ� ทมชอเรยกต�มทองถนต�งๆ เชน ภ�คเหนอ เรยก ตนเปดเครอ สวนเชยงใหมเรยก เครอ

เข�เอน หรอเครอเจน สร�ษฎรธ�นเรยก หมอนตนเปด หรอ เมอย และปตต�นเรยก หญ�ลเล เปนตน ซงพชสมนไพร

อย�งตนเถ�เอนออนนนมกมก�รขย�ยพนธโดยก�รเพ�ะ เมลด สวนใหญชอบขนอยต�มป�ร�บหรอในพนทรกร�ง

โดยเฉพ�ะในจงหวดหวด สระบร สำ�หรบปจจบนนอกจ�ก ก�รนำ�ตนเถ�เอนออนม�ใชเปนย�สมนไพรแลว ยงมก�รนำ�

ม�ปลกเปนไมประดบต�มบ�นอกดวย

ลกษณะทวไปของเถาเอนออน

สำ�หรบตนเอนเถ�ออนนนเปนไมเลอยจำ�พวกเถ�เนอแขงทชอบพ�ดพนกบตนไม อน มเปลอกเถ�เรยบสนำ�ต�ลแกม

ดำ� เมอแกเปลอกจะหลดออกม�เปนแผน และทกสวนของ ตนเถ�เอนออนนนจะมนำ�ย�งสข�วอย สวนใบนนจะเปนใบ

เดยวออกตรงข�มกน แผนใบจะหน� เปนรปร บรเวณปล� ยจะมน ห�งสน สวนโคนสอบ และดอกจะออกเปนดอกชอ

อยต�มซอกใบ มดอกยอยเปนสเหลองออนๆ โคนกลบนน จะเชอมตดกน และผลของตนเถ�เอนออนนจะเปนออก

เปนฝกทรงกระบอก มเนอแขง ตดกนเปนคๆ ปล�ยแหลม ผวลน เมอแกแลวผลจะแตกออกเพยงด�นเดยว มเมลด

เปนรปทรงรสนำ�ต�ล พรอมขนปยสข�วๆตดอย

ประโยชนและสรรพคณของเถาเอนออน   ใบ ใชทำ�เปนลกประคบชวยแกอ�ก�รเมอยขบ ชวยคล�ยเสน

และแกอ�ก�รปวดเสยวเสนเอน ใหรสเบอเอยน  เถ� ชวยแกอ�ก�รปวดเมอยกล�มเนอ แกขดยอก รวมทงแก

เสนเอนพก�ร และชวยบำ�รงเสนเอนใหแขงแรง ใหรสขมเบอมน  เมลด ชวยแกอ�ก�รจกเสยดแนนเฟอในทอง และชวยขบลมใน

กระเพ�ะอ�ห�ร ใหรสขมเม� นอกจ�กนยงนำ�สมนไพรอย�งตนเถ�เอนออนนม�ใชอบเปนย�สมนไพรเพอสขภ�พ สำ�หรบบรรเท�อ�ก�รปวดเมอยต�งๆต�ม

ร�งก�ย ไมว�จะเปนปวดเอว หรอปวดหลง เปนตน แตมขอควร ระวงสำ�หรบตนเถ�เอนออนนคอ ไมควรรบประท�นในปรม�ณ

ม�กเกนกว�ทไดกำ�หนดไว เพร�ะตนเถ�เอนออนมฤทธกระตน หวใจ ซงอ�จกอใหเกดอนตร�ยได

เทพธาโร (Cinnamomum porrectum Kosterm)

 หรออบเชยจน, ไมก�รบร เปนพชสมนไพร จำ�พวกตน ทมชอ  เรยกต�มทองถนต�งๆ เชน ภ�คเหนอ เรยก จะไดหอม หรอจะได

ตน สวนภ�คใต เรยก จวงหอม หรอจวง และภ�คอส�น เรยก ตะไครตน หรอปตน ตลอดจนช�วมล�ยเรยก มอแดกะม�งง

เปนตน ซงเทพธ�โรนนจดเปนไมหอมชนดหนงอยในตระกล เดยวกนกบอบเชย โดยเปนตนไมประจำ�จงหวด พงง� มกพบ

กระจ�ยพนธในแถบเอเชยเขตรอน สวนในประเทศไทยนนจะพบ ตนเทพธ�โรนต�มเข�ในป�ดงดบ โดยเฉพ�ะในภ�คใตของไทย

และถอเปนไมพนเมองเก�แกตงแตสมยสโขทยเลยทเดยว

ลกษณะทวไปของเทพธาโร

สำ�หรบตนเทพธ�โรนนจดเปนไมตน เนอไมมกลน หอมฉน โดยมลำ�ตนสงประม�ณ 10 – 30 เมตร

บรเวณยอดจะเปนพมทบ มเปลอกเปนสนำ�ต�ลเขม หรอสเท�แกมเขยว สวนใบของเทพธ�โรนนจะม ลกษณะเปนใบเดยว ออกแบบเรยงตรงกนข�มกน

รปทรงร บรเวณโคนใบสอบ และปล� ยใบแหลม มส เหลองหรอข�ว สวนดอก นนจะออกแบบเปนชอๆ

กระจกอยบรเวณปล�ยกง และผลนนมสเขยวเปน ทรงกลมเลกๆ ซงมก�รขย�ยพนธโดยก�รปกชำ�

และเพ�ะเมลด

ประโยชนและสรรพคณของเทพธาโร

  เนอไม ชวยในก�รแกลมจกเสยด ขบลมในกระเพ�ะอ�ห�ร และลำ�ไส แกอ�ก�รแนนเฟอ

รวมทงแกอ�ก�รปวดทอง ชวยในก�รขบ ผ�ยลม ทำ�ใหเรอ และใชบำ�รงธ�ต ตลอดจน

ส�ม�รถนำ�ม�ฝนกบเปลอกหอยขมนำ�ซ�วข�ว ดำ�กนย� แกอ�ก�รไขสะอก ใหรสเผดรอนหอม

  ย�ง ชวยในก�รขบถ�ยพย�ธ และถ�ยนำ� เหลองเสย และถ�ยอย�งแรง ใหรสรอน

ตะไคร (Lemon Grass)

  เปนพชสมนไพรจำ�พวกหญ� ทมชอเรยกต�มทองถนต�งๆ เชน ภ�คเหนอ เรยก เยยงเฮอ และภ�คอส�น เรยก สงไค

เปนตน ซงตะไครนนเปนพชสมนไพรทกำ�เนดขนในประเทศ  อนเดย อน พม�   ศรลงก� อนโดนเซยและไทย โดยนยมนำ�ม�

เปนสวนประกอบของอ�ห�ร ต�งๆ รบประท�น นบเปนสมนไพรไทย ทหล�ยๆ คนนยมปลกในบ�น เรยกไดว�เปนพช

ผกสวนครวกว�ได เนองจ�กเปนทงย�รกษ�โรคแถมยงม วต�มนทสำ�คญตอร�งก�ยอกม�กม�ยเลยทเดยว โดยเฉพ�ะ

เปนสวนประกอบในอ�ห�รของไทยอย�งตมยำ�ทหล�ยๆ คนชอบรบประท�นกน

ลกษณะทวไปของตะไคร

สำ�หรบตนตะไครนนจดเปนพชลมลก มคว�มสง ของลำ�ตนประม�ณ 4 – 6 ฟต ซงลำ�ตนนนจะมก�บ

หอหมอยรอบใบ สวนใบนนจะมลกษณะย�วเรยวชวงปล� ยจะมขนหน�ม ลกษณะลำ�ตนรวมกนเปน

กอ และมกลนหอม และในใบของตนตะไครนแหละท อดมดวยนำ�มนหอมระเหย สำ�หรบดอกของตน

ตะไครนนจะออกเปนชอย�วและมดอกเลกๆ ฝอยๆ อยม�กม�ย โดยสวนตนหวมกจะนำ�ไปประกอบ

อ�ห�ร ซงเปนพชทอยในตระกลหญ� ส�ม�รถขนและเจรญเตบโตไดง�ย

ประโยชนและสรรพคณของตะไคร

  ใบ ชวยแกอ�ก�รไข และลดคว�มดนโลหต ใหรสหอมปร�

  ตน ชวยแกโรคท�งเดนปสส�วะ ชวยขบลม แกนว รวมทงดบกลนค�ว และชวยใหเจรญอ�ห�ร ใหรส

หอมปร�  เหง� ชวยบำ�รงไฟธ�ต แกกระษย ชวยขบลมใน ลำ�ไส รวมทงแกอ�ก�รเบออ�ห�ร แกขดปสส�วะ

และแกปสส�วะพก�ร โรคนว ใหรสหอมปร�  ทงตน ชวยขบเหงอ บำ�รงธ�ต รวมทงขบปสส�วะ

แกอ�ก�รปวดทอง และแกหด ใหรสหอมปร�