พุทธธรรม ฉบับปรับขยาย โดย...
DESCRIPTION
ÂTRANSCRIPT
บทท ๙ หลกการสาคญของการบรรลนพพาน ๔๗๑
• (กลาวถงศลอยางเสขะ และสมาธอยางเสขะแลว) ทานมหานาม ปญญาอยางเสขะ คออยางไร? ภกษในธรรมวนยน รชดตามเปนจรงวา นทกข...นทกขสมทย...นทกขนโรธ...นปฏปทานาไปสทกขนโรธ; นเรยกวาปญญาอยางเสขะ
“อรยสาวกนนนนแล ผประกอบ (ดวยศล ดวยสมาธ) ดวยปญญาอยางนแลว เพราะ อาสวะทงหลายสนไป ไดประจกษแจง เขาถงอย ดวยความรยงเองในปจจบน ซงเจโตวมตตปญญาวมตตอนหาอาสวะมได (ศล สมาธ และปญญาในกรณน เปนอเสขะทงหมด)”971
ข. ผปฏบตเพอโสดาปตตผล กบ พระโสดาบน • “ภกษทงหลาย ตา...ห...จมก...ลน...กาย...ใจ (รป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ ธรรมารมณ วญญาณ ๖ สมผส ๖ เวทนา ๖ สญญา ๖ สญเจตนา ๖ ตณหา ๖ ธาต ๖ ขนธ ๕) ไมเทยง เปนของปรวนแปร กลายเปนอยางอนได, ผใดเชอ นอมใจดง ตอธรรมเหลาน อยางน ผน เรยกวาเปนสทธานสาร เปนผกาวลงสสมมตตนยาม กาวลงแลวส ภมแหงสตบรษ ลวงเลยภมแหงปถชนไปแลว เปนผไมอาจกระทากรรมชนดทกระทาแลวจะพงเขาถงนรก กาเนดดรจฉาน หรอเปรตวสย ไมอาจจบชวตจนกวาจะประจกษแจงโสดาปตตผล
“สาหรบผใด ธรรมเหลาน ทนการเพงพสจนดวยปญญาอยางนบางพอประมาณ, ผนเรยกวาเปนธมมานสาร เปนผกาวลงสสมมตตนยาม...ไมอาจจบชวตจนกวาจะประจกษแจงโสดาปตตผล
“(สวน) ผใด รธรรมเหลานอยางน มองเหนอยางน, ผนเรยกวา เปนโสดาบน มความไมตกตาเปนธรรมดา เปนผแนนอนทจะตรสรเปนเบองหนา”972
ค. พระโสดาบน กบ พระอรหนต • “ภกษทงหลาย เมอใดอรยสาวก รชดซงสมทย ความอสดง อสสาทะ (สวนด) อาทนพ (สวนเสย) และนสสรณะ (ภาวะอสระ, ทางออก) แหงอปาทานขนธ ๕ เหลาน ตามทมนเปนจรง, อรยสาวกนเรยกวาโสดาบน เปนผมความไมตกตาเปนธรรมดา แนนอนทจะตรสรเปนเบองหนา
“เมอใด ภกษ รซงสมทย ความอสดง อสสาทะ อาทนพ และนสสรณะ แหงอปาทานขนธ ๕ เหลาน ตามทมนเปนจรงแลว เปนผหลดพนเพราะไมถอมน, ภกษนเรยกวา อรหนต-
971 อง.ตก.๒๐/๕๑๓/๒๘๓ (เปนภาษตของพระอานนท); นอกจากน มคาจากดความตางๆ เกยวกบเสขะ และอเสขะ ทนาสนใจ ขอนามา
ลงไวดงน “เพราะศกษาอยแล ฉะนน จงเรยกวา เสขะ; ศกษาอะไรเลา? ศกษาทงอธศล ศกษาทงอธจตต ศกษาทงอธปญญา, เพราะศกษา
อยแล ฉะนน จงเรยกวา เสขะ” (อง.ตก.๒๐/๕๒๕/๒๙๗; และด ข.ม.๒๙/๙๖๐/๖๐๘; ข.จ.๓๐/๙๒/๒๔) “ภกษเปนผประกอบดวยสมมาทฏฐ...สมมาสงกปปะ...สมมาวาจา...สมมากมมนตะ...สมมาอาชวะ...สมมาวายามะ...สมมาสต...
สมมาสมาธ ทเปนเสขะ, ดวยเหตเพยงนแล ภกษชอวา เปนเสขะ” (ส.ม.๑๙/๕๑/๑๘)
“ภกษเปนผประกอบดวยสมมาทฏฐ...สมมาสงกปปะ...สมมาวาจา...สมมากมมนตะ...สมมาอาชวะ...สมมาวายามะ...สมมาสต..สมมาสมาธ...สมมาญาณ...สมมาวมตต ทเปนอเสขะ, อยางนแล ภกษชอวา เปนอเสขะ” (อง.ทสก.๒๔/๑๑๑/๒๓๗)
บาลแหงหนงแสดงความแตกตาง ระหวางเสขวหาร กบตถาคตวหารวา พระเสขะยงละนวรณ ๕ อย สวนพระอรหนตกาจด
นวรณ ๕ ไดหมดสนเดดขาดแลว (ส.ม.๑๙/๑๓๗๐-๑/๔๑๔) คมภรอภธรรมจากดความวา “บคคลผเปนมรรคสมงค ๔ และผเปน
ผลสมงค ๓ ชอวา เสขะ, พระอรหนตชอวา อเสขะ, บคคลเหลอจากนน เปนเสขะกไมใช อเสขะกไมใช” (อภ.ป.๓๖/๓๕/๑๔๔)
972 ส.ข.๑๗/๔๖๙-๔๗๘/๒๗๘-๒๘๒
๔๗๒ พทธธรรม
ขณาสพ เปนผอยจบ เสรจกจ ปลงภาระลงไดแลว บรรลประโยชนตน หมดเครองผกรดไวกบภพ เปนผหลดพน เพราะรถกถวน”973
• สจจกนครนถ: ดวยเหตผลเพยงไรหนอ สาวกของทานพระโคดมผเจรญ จงจะชอวา เปนผทาตามคาสอน (สาสนกร) ปฏบตตรงตอโอวาท ขามวจกจฉา ปราศจากความเคลอบแคลงใจ ถงความแกลวกลา ไมตองเชอใครอนในคาสอนของพระศาสดา974 พระพทธเจา: ดกรอคคเวสสนะ สาวกของเราในธรรมวนยน ยอมมองเหนรปทงปวง ไมวาอยางหนงอยางใด ทงทเปนอดต อนาคต และปจจบน ไมวาภายในหรอภายนอก...ไมวาไกลหรอใกล ดวยสมมาปญญา ตามทมนเปนจรงวา มใช “นนของเรา” มใช “เราเปนนน” มใช “นนเปนตวตนของเรา”; มองเหนเวทนา...สญญา...สงขาร...วญญาณ...ตามทมนเปนจรง (อยางเดยวกบรป): ดวยเหตผลเทานแล สาวกของเรา ชอวาเปนผทาตามคาสอน...ไมตองอาศยคนอน (คอไมตองเชอคนอน) อยในศาสนาของพระศาสดา สจจกนครนถ: ดวยเหตผลเพยงไรหนอ ทานพระโคดมผเจรญ ภกษจงจะชอวา เปนอรหนต-ขณาสพ ฯลฯ เปนผหลดพน เพราะรถกถวน? พระพทธเจา: ดกรอคคเวสสนะ ภกษในธรรมวนยน มองเหนรปทงปวง ไมวาอยางหนงอยางใด...ดวยสมมาปญญา ตามทมนเปนจรงวา มใช “นนของเรา” มใช “เราเปนนน” มใช “นนเปนตวตนของเรา” ดงนแลว เปนผหลดพนดวยไมถอมน; มองเหนเวทนา...สญญา...สงขาร...วญญาณ...ตามทมนเปนจรง...ดงนแลว เปนผหลดพนดวยไมถอมน, ดวยเหตผลเทานแล ภกษชอวาเปนอรหนตขณาสพ...หลดพนแลว เพราะรถกถวน975
ง. พระอนาคาม กบ พระอรหนต • พระนารทะ: นแนะทานปวฏฐ โดยไมอาศยศรทธาเลย ไมอาศยความถกใจ การเลาเรยนมา การตรกตรองตามแนวเหตผล หรอความเขากนไดกบทฏฐของตน ผมร ผมเหน ซงความขอนวา เพราะชาตนโรธ ชรามรณะจงนโรธ, เพราะอวชชานโรธ สงขารจงนโรธ;...ผมร ผมเหนความขอนวา นโรธแหงภพคอนพพาน” พระปวฏฐ: ถาอยางนน ทานนารทะกเปนพระอรหนตขณาสพส. พระนารทะ: ขอทวานโรธแหงภพคอนพพานนน ผมมองเหนเปนอยางด ดวยสมมาปญญา ตามความเปนจรง แตกระนน ผมกมใชเปนพระอรหนตขณาสพ; เปรยบเหมอนมบอนาในทางกนดาร แตทนนไมมเชอก ไมมภาชนะสาหรบตกนา ครานน บรษหนง ถกอากาศแลงเผา กรารอน มาถง ทงเหนอย ทงหว ทงกระหาย เขามองลงไปในบอนานน ทงทมความรอยวา นนนา แตจะสมผสดวยกาย กมได นฉนใด ขอทวานโรธแหงภพเปนนพพาน ผมกมองเหนเปนอยางดดวยสมมาปญญา ตามความเปนจรง แตผมกมไดเปนพระอรหนตขณาสพ976
973 ส.ข.๑๗/๒๙๖-๗/๑๙๖; ในสงยตตนกาย มหาวารวรรค มอก ๒ สตร ทมขอความเหมอนอยางน แตตางเพยงเปลยนขอธรรมจาก
อปาทานขนธ ๕ เปนอยางอน คอ ข.ม.๑๙/๘๔๔-๗/๒๕๖ เปลยนเปน อนทรย ๕ (สทธา วรยะ สต สมาธ ปญญา) และ ข.ม.๑๙/
๙๐๓-๕/๒๗๒ เปลยนเปน อนทรย ๖ (ตา ห จมก ลน กาย ใจ) 974 คณสมบตเหลาน หมายถงพระโสดาบน (ด ตอนวาดวยคณสมบตของพระโสดาบน ขางหนา) 975 ม.ม.๑๒/๔๐๑-๒/๔๓๓-๔ 976 ส.น.๑๖/๒๗๒-๔/๑๔๒; อรรถกถาไขความวา ทานตงอยในอนาคามมรรค (ส.อ.๒/๑๕๗)
! !! ! ! ! !
!
! #! ! ! ! ! !!$ %!
*! ! '!#! ! ! ! ! !
!$ %! &! !! ! ! ! 211!
! "*! ! ! ! ! +! ! !+! ### ### ### ! ! ! ! !
### ### ### +! ! ! ! ! '!#! ! ! ! +! ###
### ### ! ! ! ! ! ### ###### +! ! ! ! ! !
! !!! ! ! ! !
! &! ! '!! *! ! !#! ! ! '!
! *! ! ! ! !#! ! ! ! !
! &! ! ! ! ! ! !! ! &! ! !
! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !$ %!! ! 21/!
! ! !! ! ! ! ! ! ### ###
### ! ### ! ### ! +!! ! !
&! ! ! ! ! ! ! !! ! &212!!
GII!! ' $$ ! (! !' ! (R! ! ! !
!' ! ! ! (! !' ! ! ! ! (! !!' $$$ ! ! ! ! !! ! %(!
GIL!! ! !! ! ! ! ! ! ! !R! ! ! ! ! ! ! ! ! &!
GIG!! ! ! !
๔๗๔ พทธธรรม
เปรยบดงผาทสกปรก มรอยเปอนจบตด เจาของนาไปมอบใหแกชางซกฟอก ชางซกฟอกขยาขยผานน ในนาดางขเถา ในนาดางเกลอ หรอในโคมย แลวซกลางในนาสะอาด, แมวาผานนจะสะอาดขาวผองแลวกจรง แตกระนน กลนนาดาง หรอกลนโคมย ทแทรกตดอย กหาหมดสนไปไม; ชางซกมอบผานนคนใหแกเจาของ เขาเอาเกบใสไวในตอบกลน (ครานน) กลนดาง หรอกลนโคมยใดๆ ทแทรกตดอย ซงยงไมหมดไป กจะหายไปไดโดยเดดขาด ฉนใด (ความทแสดงมาขางตนน) กฉนนนเหมอนกน980
จ. พระอรหนตปญญาวมต กบ พระอรหนตอภโตภาควมต • อานนท เมอใด ภกษรซงสมทย ความอสดง อสสาทะ (สวนด) อาทนพ (สวนเสย)
และนสสรณะ (ทางออก) แหงวญญาณฐต ๗ และอายตนะ ๒981 เหลาน ตามทมนเปนจรงแลว เปนผหลดพนดวยไมถอมน, ภกษนเรยกวา เปนปญญาวมต
อานนท เมอใด ภกษเขาวโมกข ๘ เหลาน โดยอนโลมบาง เขาโดยปฏโลมบาง เขาทงโดยอนโลมและปฏโลมบาง เขากได ออกกได ในคราวทตองการ ซงขอทตองการ เทาเวลาทตองการ, และเพราะอาสวะทงหลายสนไป เธอไดประจกษแจง เขาถงอย ดวยความรยงเอง ในปจจบนนทเดยว ซงเจโตวมตต ปญญาวมตต อนหาอาสวะมได, ภกษนเรยกวา เปนอภโตภาควมต982
ฉ. พระพทธเจา กบ พระปญญาวมต • ภกษทงหลาย ตถาคตอรหนตสมมาสมพทธ เปนผหลดพนแลว เพราะหายตด หมดใคร ดบเสยได ไมถอมน รป...เวทนา...สญญา...สงขาร...วญญาณ เขาจงเรยกวา พระสมมาสมพทธเจา
แมภกษปญญาวมต กเปนผหลดพนแลว เพราะหายตด หมดใคร ดบเสยได ไมถอมน รป...เวทนา...สญญา...สงขาร...วญญาณ เขาจงเรยกวา พระปญญาวมต
ในเรองนน อะไรเปนความพเศษ เปนขอยงหยอน เปนขอแตกตาง ระหวางพระตถาคตอรหนตสมมาสมพทธะ กบภกษปญญาวมต?...
พระตถาคตอรหนตสมมาสมพทธะ เปนผใหกาเนดมรรคาทยงไมเกด เปนผยงประชมชนใหรจกมรรคาทยงไมมใครรจก เปนผบอกทางทยงไมมใครบอก, เปนผรทาง เปนผชานาญทาง เปนผฉลาดในทาง, สวนสาวกทงหลายในบดน เปนผดาเนนตามทาง เขามาสมทบในภายหลง; นแลเปนความพเศษ เปนขอยงหยอน เปนขอแตกตาง ระหวางพระตถาคตอรหนตสมมา-สมพทธะ กบภกษปญญาวมต983
980 ส.ข.๑๗/๒๒๖-๒๒๙/๑๕๖-๑๖๑
981 วญญาณฐต = ทตงแหงวญญาณ ม ๗ คอ ๑. สตวทกายตางกน มสญญาตางกน ๒. สตวทมกายตางกน มสญญาอยางเดยวกน
๓. สตวทมกายอยางเดยวกน มสญญาตางกน ๔. สตวทมกายอยางเดยวกน มสญญาอยางเดยวกน ๕.-๗. อรปภพ ๓ ขอแรก ม อากาสานญจายตะ เปนตน; อายตนะ (แดน) ๒ คอ อสญญสตตายตนะ และเนวสญญานาสญญายตนะ; บางทรวมวญญาณฐต ๗
และอายตนะ ๒ เขาดวยกน เรยกวา สตตาวาส ๙; ทกลาวถงวญญาณฐต ๗ และอายตนะ ๒ อยางน เปนเพยงวธยกเยองเทศนา
อยางหนงเทานน จะใชขนธ ๕ แทนทลงไปกได เพราะครอบคลมเนอความทงหมด 982 ท.ม.๑๐/๖๕-๖๖/๘๓-๘๔ (วโมกข ๘ ไดแสดงไวแลวขางตน)
983 ส.ข.๑๗/๑๒๕-๖/๘๑; มคควท ทแปลวา ผชานาญทางนน อรรถกถาแปลวา ผประกาศทาง (ส.อ.๒/๓๓๘)
! !! ! ! ! !
!
(! !!
! ! !
!!!! ! ! !
! ! GL<!!!! ! ! ! ! !
! ! ! GLH!!!! ! ! ! ! GLK! ! GLI! !!!
! ! ! !
! ! ! !
! ! !
! !
! ! ! ! !
! !
! ! ! !
! ! ! !
!( %! GLL!!
! !GLG! !
! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! GGJ!
&! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! !( %!
GL<!! ! ! $ $ ' & ' & ! ! ! $ $ ' ' !
! ! $ $ ' ' !GLH!! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !GLK!! $ $ ' ' !GLI!! $ $ ' ' !GLL!! $ $ ' ' & R! ' & ' !GLG!! $ ' & ' !!"! ! %!GGJ!! $ $ ' ' R! $ ' !
๔๗๖ พทธธรรม
๒) ตรณปรญญา กาหนดรขนพจารณา คอรดวยปญญาทหยงลกซงไปถงสามญลกษณะ ไดแก รถงการทสงนนๆ เปนไปตามกฎธรรมดา โดยพจารณาเหนความไมเทยง เปนทกข เปนอนตตา เชนวา เวทนาและ
สญญานน ไมเทยง มความแปรปรวนเปนธรรมดา ไมใชตวตน เปนตน (รวาเปนอยางไร) ๓) ปหานปรญญา กาหนดรถงขนละได คอ รถงขนททาใหถอนความยดตด เปนอสระจากสงนนๆ ได
ไมเกดความผกพนหลงใหล ทาใหวางใจ วางทาท และปฏบตตอสงตางๆ ไดถกตอง เชน เมอรวาสงนนๆ เปน
อนจจง ทกขง อนตตา แลว กละนจจสญญา เปนตน ในสงนนๆ ได (รวาจะทาอยางไร)
วปสสนาญาณ แปลวา ญาณในวปสสนา หรอญาณทนบเขาในวปสสนา หรอญาณทจดเปนวปสสนา
ไดแก ความรททาใหเกดความเหนแจง เขาใจสภาวะของสงทงหลายตามเปนจรง ทาใหจตหลดพนจากกเลสและ
กองทกขได แบงเปน ๙ ขน ดงจะแสดงตอไป
หลกการปฏบตตามนยแหงคมภรวสทธมคค ตอไปน คอ สรปสาระสาคญของวสทธมคคทงหมด
ก. ระดบศล (อธศลสกขา) ๑. สลวสทธ ความหมดจดแหงศล คอ ประพฤตด เลยงชวตถกตอง มศลบรสทธตามภมขนของตน
คมภรวสทธมคคกลาวมงเฉพาะการปฏบตของพระภกษ หมายเอา ปารสทธศล ๔ คอ
๑) ปาตโมกขสงวรศล (ศลคอความสารวมในพระปาตโมกข เวนจากขอหาม ทาตามขออนญาต
รกษาวนย ประพฤตเครงครดในสกขาบททงหลาย) ๒) อนทรยสงวรศล (ศลคอความสารวมอนทรย ไดแก ระวงไมใหอกศลธรรมความชวครอบงา
จตใจในเมอรบรอารมณดวยอนทรยทง ๖) ๓) อาชวปารสทธศล (ศลคอความบรสทธแหงอาชวะ ไดแก เลยงชวตโดยทางชอบธรรม) ๓) ปจจยสนนสตศล (ศลทเกยวของกบปจจย ๔ ไดแก การใชสอยปจจย ๔ ดวยปญญาพจารณา
ใหเปนไปตามความหมายและประโยชนของสงนนๆ ไมบรโภคดวยตณหา, ปจจยปฏเสวนศล กเรยก)
นอกจากศล ทานแนะนาใหเลอกสมาทานคอถอธดงค ๑๓ บางขอ ททรงอนญาตและเหมาะกบตน
เพอสงเสรมความมกนอยสนโดษ สงด เพยร และเลยงงาย เปนตน เปนการขดเกลากเลส อนจะชวยใหรกษาศล
ไดบรสทธเปนอยางด และชวยใหบาเพญขอวตรทงหลายไดสาเรจพรอม เปนการเกอกลแกภาวนาตอไป
ข. ระดบสมาธ (อธจตตสกขา)
๒. จตตวสทธ ความหมดจดแหงจต คอ ฝกอบรมจต หรอพฒนาคณภาพและสมรรถภาพของจต จน
เกดสมาธ พอเปนบาทหรอปทฏฐานแหงวปสสนา คมภรวสทธมคควา ไดแก อปจารสมาธ จนถงอปปนาสมาธ
ในฌานสมาบตทง ๘ และแสดงวธเจรญสมาธ จนถงไดผลพเศษ คอโลกยอภญญา ทง ๕
! !! ! ! ! !
!
"! !% &!&! ! ! !
%!! ! ! !
# ! ! ! !
! ! ! !!
%! !( %! ! ! ! ! ! !
& ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! !
&!! ! ! !
# !! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
%! !( %! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !!
! !' (! ! !
! ! $!!
&! ! ! ! !%!! ! ! !& ! '!
# !! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! $
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! !( ! ! %!
! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !
! ! $!
! ! !
!
! ! !
! ! !( ! !
! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! %!
! [[C!( ! ! %!
! ! !!
%! !( %! ! ! !( %!
!
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !(
%!!!
! !$ %!: ! %!
! GG9! ! ! ! ! ! ! !
! ! !
&! ! ! ! !# !! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
&! ! ! ! !( %! !
! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! !( %! !
! !
GG7!! ! ! ! ! ! ! ! !! $ ! '
%R! ! ! ! ! R!
! ! %R! ! !! "#$%&'! ! !A/@QVD,C*! A/2,-1D! ! $
!>.Y0)*1*/2,./!F3!!=).Q02#!GG9!! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! $!
! !! ! ! ! !
!
&! ! ! !( %! ! !
! !
! ! !
&! ! ! !( %! ! !
! !
! ! ! !
&! ! ! !( %! ! !
! ! !
! ! !
&! ! ! !( %! ! !
! ! !
&! !( %! ! !
! !
&! ! ! !( %! ! !
! !
!
&! !( %! ! !
! !
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! &
! ! ! ! !
&! ! ! !( %! ! !
! ! !
! ! !
! ! ! !( %!( ! ! !
! %! ! ! !!
! ! ! ! ! ! !
! !!!
# !! ! ! ! !( %!
! ! ! !( %!
! ! !
! ! !
! ! !
!
! !
! ! ! !( !
%! ! !( %GG;! !!
!
!
!
!
! !
GG;!! ! !:!!!&! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !* +!
! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!
! ! ! ! ! ! ! ! !! %! ! ! '! !! $ %!
! !! ! ! ! !
!
!!
! #! !$ %!
! !' (! ! ! ! !
! !$ )! ! ! ! ! R!
! ! ! !' (! ! ! R!
!' (! ! !' ! ! !
' (! ! ! !!
! !' (!! ! ! %! !' (!!! ! %! ! ! ! ! ! !!!
! ! ! ! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! ' ' R! $ $ ' ' R! $ $
' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! ' R! $ ' ' R! ' R! ! $ $ '
' R! $ $ ' ' R! ' R! $ $ ' ' R! ' R! ' R! $ $ ' ' R! $
$ ' ' R! $ $ ' ' R! ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R!
! ! $ $ ' R! ' R! $ $ R! $ $ ' R! $ $ ' R! $ $ ' R! ' R! $ $ !
! ! ! ! !"! $ $ ' ' R! ! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $
' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $
' ' !
! ! D! ! ! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ '
' R! $ $ ' ' R! ' R! $ $ ' ' R! ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' '
R! ' !
! ! ! ! ! ! !
! ! !( %! !( 8! %! !( %! !( %!
! #! ! ! ! '!
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! !!!
! ! ! !
! ! ! ! ! !
! !( %! ! $ $ ' ' ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !!!
! $ $ ' ' & ' ! ! ! !
( ! $ ! %! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! !( $ $ ' ' %! $ $ ' ! $ ! ' !
$ $ R! $ ' ! ! $ $ ' ! !
!!!
! ! !
!! ! ! ! !
! ! !( %! !
( %! ! ! R!!
!( $ ' %! !$ !
! ! ! !
! ! %! ! !' !
(! ! ! !( $ !
' %! !$ ! ! ! %!!
! ! ! ! ! ! !
! ! ! !!
! ! $ $ ' ! $ ! ' ! !
! $ $ ' ! !$ ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !& ! '%!!!!
! ! !
! !' ! ! $$$(!
!' ! ! $$$(! !' ! $$$(! !
' ! $$$(! !( ! $ $ ' 8! R! $ $ ' R! $ $ ' R! $ $ ' R! $ $
' R! $ $ ' R! $ $ ' 8! R! $ ' R! ' R! %! ! !
! ! ! ! !!!
! ! !
! ! ! ! !
!
!! !! ! ! $ $ ' ' !! ! !' !
! ! ! !(" %!
(! !' ! (! !
!( $ $ ' ' %! !' ! !
! !( %! ! !
! $$$(! : ! ! $ $ ' R! $ $ ' !
%!
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! !
! !( $ $ ' %! ! !( %! !( $ $ ' %!
! ! !!!
! ! !
! ! !( $ $ ' R! $ $ ' 8 R! $ $ R! $ ! ' R! '
R! $ ! ' %!!!
! !! ! ! ! !
!
! ! ! !
!( ! ! !
%! ! ! !( $ ' R! ' %!
! !( ! !
! ! ! ! !
! %! ! !( ! ! !
%! ! ! !
! !( $ ' %! ! ! !
!!!
! !
! ! ! !
!( %! ! !
! ! !( &! . &!! ! ! $ $ ' R! $ $ ' R! $ $ & R! ! $ & R! $ $ ! $ ' & R!
$ $ ' " $ $ ' R! $ $ ' R! $ $ ' " $ $ ' " $ $ ' " $ $ ' " $ $ R! $ $
' " $ $ ' 8 " $ $ ' " $ $ ' " $ $ ' " $ ! ' R! $ $ ' " $ $ ' " $ ! ' R!
$ $ ' R! ' 8 R! $ $ R! $ $ ' R! $ $ ' 8! R! $ $ ' 8 R! ' R! %!!
! ! ! ! ! &
! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
!( $ $ ' %! ! !
!( !
! ! ! $ R! $ ' ! ! %! ! $ !
!
! ! ! ! !!
!!!
! ! ! ! ! !
! ! !
!!!
!( ! %! ! !
! ( ! ! ! ! &! ! $ R! $ !
' %! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!!!
! ! !
!! ! !
! ! !
!!!
! !
!( ! ! !
! ! $ $ ' ' R! ' R! ' R! ' ! ! %!!!
! !' (!
! !' ! ! (! : ! $ $ ' %! !
' ! (!: ! $ ' %! !' ! (!: ! $ ! '
%! !' ! (!: ! $ ' R! $ ! ' %! !' !
(!: ! $ $ ' R! $ ' %!
! ! ! ! ! !
( %! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !
!! !! ! ! !
!!
! ! ! ! !
!( ! $ $ ' & & & %! ! !
! ! !( %! !
! !!!
! ! ! ! ! ! !N!
! !N ! !N! ! !%! ! !%! ! !%!
! !%! ! ! !%! ! !( $ $ ' R! $ ' %!
! ! ! ! !
! ! !(
! %!
! #! ! '!
! ! ! !
! ! !
! ! ! !( $ $ ' '
R! ! $ $ ' ' R! $ $ ' R! $ $ ' ! %! !
! ! ! ! !( $ $ ' %!
! !! ! ! ! !
!
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! !( ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' R! $ $ ' R!
$ $ ' R! ! $ & R! $ ' & R! $ ! ' 8 %!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!( ! $ $ " ! $ " $ ' R! $ $ ' 8! R! ' 8! R! $ $ '
R! $ $ ' R! $ $ R! $ ' R! ' R! $ ! ' %! !( ! $ $
%! ! !( ! $ $ ' %! !
! ! !!
! ! ! ! !
! ! !( $ $ ' %!
! ! !
! ! ! !
! ! !( $ ' R!
!
! ! $ $ ! %!!!
! ! !
! ! ! ! !
! !
!( ! ! !
! !! ! !
! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! ! $
R! $ ' & %! ! !
! ! ! !
' (! !!!
! !' (! : !
! %! ! ! &
! ! !
!( ! !
! ! ! !%! ! $ $ '
' R! $ $ ' R! ' R! $ ! ' %!
! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !( $ $ %! !
! !!
!!
!
!
%!
$
!
!
!
!
!
(
!
!
! #!
!
!
%!
!"!
!
(
!
!
!
!(
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !!
! !
!
!
!
$ $ R!
! R!
! ! !
! !(!
! !
!
!
%!!!!
!
!
! $ $ R!
!"!
!
!
!
$ $
R! !
!
!
! !
!
!
!
!
!(
R! $ '
$ $ !
! $ '
!
%!
!
!
!
!
!
!
8! R!
! $
' %!
%!
!
! $! ! #!!
!!
! !
!
"! ! !
!
! ! ! !
!' (! : 8! %! !' (! : 8!%GG<! ! ! ! ! ! !
! GGH! !
( "! ! ! ! ! !! ! !
! !! ! !$ %! ###
### ! ! ### ### )229!
"! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
!
( ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! !$ %!)221!
GG<!! $ $ ' ' !! ! ! ! $ $ R! $ $ ' R! ! $ $ ' '
! ! ! $ ' ! %!GGH!! ! $ $ ' ' !"! ' !"! $ $ ' ' !"! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! ' $!GGK!! $ $ ' ' R! ! $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !! ! &
! ! R! !R! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' $!
GGI!! $ $ ' ' !
!
! ! !
!! ! !
! ! !GGL!
! ! ! ! ! !!
( ! !! )!
!!
( ! ! ! &!! ! !
! )222!! ! ! ! !
( ! ! &! ! !! ! !!
$ %! +!!( !$ %! ! &! !
! ! !)5333!
!
( !$ %! ! !! ! ! ! ! )5335!
! ! !! ! ! !
"! ! ! ! ###$ %!! ### !### ! ###! ## ! ! !
! '!
GGL!! $ ' ' !GGG!! $ $ ' & ' R! $ $ ' ' !7JJJ!! $ $ ' ' R! ! $ $ ' & ' !7JJ7!! $ $ ' ' R! ! ! !'
(! ! ! ! ! ! ! !! ! $ $ ' ' ! ! ! 8!!! $ $ ' R! $ $ ' %! ! ! ! R! ! $!! ! $ $ %! ! ! ! ! ! $
%R! ! ! ! ! $ $!
! ! ! ! ! ! !
!
#! ! !!$ %! ! ! ! '!"! ! !
#! ! ! ! &! !$ %! ! ! !
! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! !$ %!!!
! ! !$ %! ! !! ! ! ! ! !
! ! ! ! !! ! ! ! ! ! +!
! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! ! +!!! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !
&! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! !
! '!"! ! ### ! ! ! !! !
#! ! ! !! ! ### !
&! !### ### ! ! ###
! )533-! !
7JJ9!! 8! $ $ ' & ' & !
! ! !
!
"! ! !
! !( %! ! !
! ! !
! !
!!
! !!
&! ! ! ! ! !
! ! !
! ! !
!!!
! ! !
! ! ! !
! !
! ! !
&! !
! !
! ! !!
! ! !
! !!
$! ! ! ! !
! ! ! !
! !
$! ! ! !
$! !
! ! ! !!
&! ! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !!
! ! !
! ! ! ! !
!!
! ! ! ! ! ! !
!
! ! !
! !!
&! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! !! !
! ! ! ! !
! $! ! $! ! ! $! !
! $! ! ! $! ! ! !
! ! ! !
!!!
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! !!!
! !
! !
! !
! ! !
! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! !!
! ! !
! !
!
! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! !
!
&! !
! ! ! !
! ! !
! ! !
!!
! ! ! !
! ! ! ! !
!!!
! !
! ! !!
! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! !"! ! !
! ! &!
! ! ! & !
! ! ! ! ! ! ! !!!
% ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! % ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !!!
! ! ! ! !
! ! !
!!
! ! !
! ! ! !
! !!!
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! ! ! !
!
! ! !
! ! ! ! !
! 7JJ;!
! ! ! ! ! !7JJ<! ! !
! ! !
! !* ! +!!
! !
!!
! ! !
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! !
! ! !!!! ! ! !
! ! ! !
!!!
! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! !
! !
! ! !
! ! !!! ! !
! ! ! ! !!! ! !
! ! !!
7JJ;!! ! ! R! !
! ! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! !
! ! ! ! ! $ $ ' ' R! ! ! $ $ ' ' $!7JJ<!! ! !' ! ! ! (! ! ! !
!! $ $ ' ' R! ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' %R! !
!! ! $ $ ' ' %!
! ! !
!
! !
! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! !!
! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! !!
! ! ! !
! ! !!
! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! !!!
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! ! !
! ! $! ! $! ! ! ! !!
! !
! ! ! !
! !
!!
! ! ! ! ! ! !
!
! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! !
! !!!
!
! !
! ! !
! ! ! ! ! !7JJH!!
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !!! ! !
"! ! !
! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! !
!!!
!
! ! ! ! !! !
! !! ! ! !
! ! !
! !!!
7JJH!! ! ! ! ! ! ! ! !
!! ! $ $ ' & ' R! $ $ ' & ' & %! !! ! ! ! ! !
! ! ! !! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' %!
! ! !
!! ! ! !
! !!!! ! !
! ! ! !
!!
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! !
"! ! !
!
! !
! ! !( !
%! ! 7JJK!!!! ! !
!!!! ! !
!!! ! ! !
! ! !
! !
!!! ! !
!"! ! !
! !!
! 0!!! ! ! !
! ! ! ! 0!!! ! 0!!
7JJK!! 8! ! $ $ ' ' R! 8! ! $ $ ' ' !! %!
! ! ! ! ! ! !
!
! !!
#! ! ! ! ! !
! !
! ! ! !
! !!! !
! ! ! ! !
! ! !
! ! !
! ! !!!! ! !
! ! ! ! !
!
#! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! !!! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! !!! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
#! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! !
!
! ! ! ! ! ! ! !
( ! %! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !!!! ! ! ! !
! ! !
! !!!! ! !
! ! ! ! ! !!
! !( %! ! !
( ! %! ! !( %! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! !! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! &
! !!!! ! !! ! !
! !!! !
! ! !! 7JJI!
7JJI!! ! ! ! !
! !! ! ! ! ! ! !
! !! ! !! ! !
! ! ! ! !! !! !U! 8! ! 8! $ $ ' & ' &
%R! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! !
!
#! ! !!
( ! ! )!!! ! !
! ! !( ! %! ! ! ! ! !
! ! ! !! !( ! %! !!!
! ! ! !! !!
( ! !! )533/!!! ! !
! !!
! ! !
! ! & ! !
! ! ! ! !
#! ! ! !! !
! ! ! ! ! !#! ! ! !
! 7JJG!
! ! !
! !
! !!! !
! !
! ! ! !
! ! !
! ! 7J7J!!
7JJL!! $ ' ' $!7JJG!! ! $ $ ' ' R! ! ! ! Z! !
! Z! ! ! ! !! ! ! !
8! ! ! R! ! ! !!' (! ! !
! !' ! ! ! (!7J7J!! ! !! ! %! 8! ! ! !
! ! !
!
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !
! !
!( ! $%! ! !
! ! !
! !
! ! ! ! !
!
! ! ! !
! ! !!!!
! !( ! $%!
! ! ! ! !
! ! ! !( !&!*D*)/4+,2Y&!
!( !%!4//,1,+4D,./,2Y&! !!
! !
! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
!!
! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !!
! & ! !
! !
! ! ! !
!
! ! ! !
! !
! ! ! !
! ! !!!
! ! ! ! ! ! !
!
! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! !( %! ! !!
! ! ! ! !
! ! ! !
!!!
! ! !
! ! ! !
! ! !!!
! ! ! !
! ! 7J77! ! !' (! !' (!
! ! ! ! !
!' (! !' (! : ! ! !
! ! %7J79!
! ! !
! ! !!
$!! ! ! !
! ! ! !!
$!! ! !
! ! !
! ! ! !
!* ! ! 0+!!
7J77!! ! $ $ ' ' R! ' R! ' R! ' R! ! $ $ ' ' R! ' R! ' R! ' !7J79!! !' ! ! ! ! !
! ! ! ! (! !$
! ! %!! $ ' & R! $ $ %!!!
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! !! !
! ! ! %R! ! ! !
! ! ! !! $ ' R! $ ! ' %!
! ! !
!
#* ! ! 0+! ! !#
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !!
! !
! ! ! !
! ! !!
! ! ! ! ! !
! ! ! !!
! ! ! ! !
! ! !
! !* +! ! ! !
! !
! ! ! !
!* ! ! ! +! ! ! !(
%! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
( %! 0! ! !* +!
! 0! ! ! ! 0!
! 0! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !
!!
! ! !( ! ! ! !* ! !
+! ! !* ! ! +%! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
!
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! &
! ! ! ! !!!
# ! ! !
! ! ! ! ! ! !
* +! ! !! ! ( % !
! ! ! ! !
! !! !* +! !* +!
!* +! !* +! ! ! ! !
! !!
! ! !* +! ! !
! ! ! ! ! ! !* +!
! ! ! !
! !
( ! ! ! ! ! !
! %!! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
!
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! !!
( ! ! !! ! ! ! )535,!
7J7;!! $ $ ' ' R! ! ! ! ! ! !!
! ! !
!
"! ! '!
! ! ! ! ! ! !
! ! !!
! ! ! !
! ! !
! !( %! ! ! !
! ! !!!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
!( %! !( %! !!!
! ! !
! !7J7<! ! ! !
! ! !
! ! !
! ! !!!!
! ! ! !
! ! ! !
! !' (! !
! ! ! !!
! !
! ! !
! !!
! ! ! !
! ! ! ! 7J7H!
! ! !!! ! !* +!( %!
! ! ! !!
7J7<!! ! ! ! ! !! $ $
' ' %$!7J7H!! ! ! !!2*+6$!*_D,/VD,./&!
$!
! ! ! ! ! ! !
!
! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! !
! !!
! !
! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! 7J7K!!!
!
! !
#! ! !
! ! !( %!
( ! ! ! ! ! !! ! !
( ! ! '! $ %! !! ! !$ %&!
! $ %! ! ! ! !+! !
( ! ! '! $ %! ! !! !$ !;! &! %!
!( ! ! ! !!$ %! ! !$ %! !
$ %! !$ %+! !( ! ! '! $ %! !
5351! !$ %&!! !$ %! !$ %!
+! ! )!!
7J7K!! $ $ ' ' !"! $ $ ' ' !7J7I!! ! !' (! ! ! ! ! !
! ! ! !! $ $ %!
! ! !
!( ! ! !
! +! ! !
&! ! )535/!
#! ! !
! !
! !! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
#! ! ! ! !(! ! !
! )!'!"! ! ! !#! ! ! '!
"! !$ %! ! ! ! !! ! !
#! ! ! +!! !$ %&!
! +! ! !! ! &! !! ! )!
! ! !
! ( ! ! ! !&!$ %! ! &!
! &!! &! !&! ! &!
! +!!) ! ! ### ###### ### ### ### ### )5352!
7J7L!! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! ! ! !
! ! !' !
! ! ! ! ! !
! R! ! ! ! ! ! !
(!! $ $ %R! ! ! ! ! $ $ ' ' ! !
! ! ! ! ! ! !
!
#! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
!
#! ! ! ! !( ! !
! !$ %! ! )!"! ! ! !#! ! ! ! '!
"! ! !#! ### ### ### ! ! '!
"! ! !#! ! ### ### ### ### ! !
! ! ! ! ! !! !( )! !( )! !( )&! !
! !! ! ! '!
"! ! !#! ! ### ### ! ! '!
"! ! !#! ! ! ! '!
"! ! !#! ! '!
"! ! !#! ! ### ### ###
### ### ### ### ! '!"! ! !#! ! ! ### ### ### ###
! ! '!"! ! !#! ! ! ! !
! ! ! ! ! '! 7J7G!! ! ! $ $ ' & ' & !
! ! !
!
"! ! !
#! ! ! ! !$%! &! !( !
! ! ! ! !! !
"! ! ! ! &!! !
!
#! ! !( !! ! ! ')!
! '!"!### !( ! &! !
&! ! ! +! ### ### ###! &! ! &! ! !
+! ! !
#! ! ! ! )53-3!
#! ! ! !
! ! !
"! ! ! ! ! '!#! ! ! 53-5!
"! ! !#! ! ! !
"! ! !#! ! !
"! ! ! !#! ! ! ! !
"! ! ! ! !&!! ! !
7J9J!! $ $ ' ' !! ! ! %R! ! !
! ! !! $ $ ' %!7J97!! !"! ! ! !"! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
!
#! ! ! !! ! ! ! ! ! ! &!! ! ! !
! ! &!!! &! ! &!
! ! &! !'!!
"!### ! !#! ! ! !
! &! ! '!"!### ! !
! !#! ! ! !
!"!### ! !#! ! ! ! !
! ! ! ! &! !'!
"!$ %! ! &! !! &! !
! !#! ! ! ! ###
### ### ### ! ### ### ### ### ! ! !! ! ! &!!
! ### ### ###### ! ! ! !
&! ! ! ! ! ! !! ! !
! ! 7J99!
! !
7J99!! 8! ! $ $ ' & ' & R! !
! !! $ $ ' ' %R! ! !! ! ! ! ! ! !
! $ $ ' ' %!
! ! !
!( ! ! ! ! !! ! ! ! )53-,!
! !
( ! ! ! !)53-8!! ! !
( ! ! ! ! !! ! ! !
! )53-0!
7J9;!! $ $ ' ' !7J9<!! $ $ ' ' !7J9H!! $ $ ' ' $!
!
! !
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
' ! ! ! ! ! !
! ! ! ###!
! ! ! R!!
"! ! (!
!# " " " "
((("" " " " ""
" " '"& " " ( ( '!
!!
!
!
! $! %!!
!!
! !
!!
!
! ! ! !
! ! ! !
! ! !!! ! !
!
! ! ! ! ! ! !!
$! ! ! ! !! ! ! ! !!
$! ! ! ! !! ! ! !
! ! ! ! ! 7J9K!
# ! "! ! *! !!! !!! !!! !!! !! !! !! !!!! !! !! !! !)! !
# ! "! ! *! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !#! !
! ! ! !
! ! ! !!! !
! ! ! !
! !!!
7J9K!! ! !$ ! ! %!( /! $ $ ' & ' & %/! ! ! !
!
! ! !
!
! ! ! !
! ! ! !
! ! !
!!
! ! !
! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !!
! !
!!!
! !
! ! !
!
! !!
! ! ! !
! ! !
! ! !
!!
! ! ! !
! ! !
!!
! ! ! ! ! !* +! !
! ! ! ! ! ! ! !!
! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! !
! !!!
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !!
! ! !
! ! ! !7J9I!!!
7J9I!! $ $ ' ' !
! ! ! ! ! !
!
! ! ! !
! !
! ! !!
! !
!!
!
! !
#! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !#! !
#! !,! !,! !,! !,! !,! !
,! !!,!! 7J9L ! !
! ! !
!
$! ! ! ! !
!!
! !
!
! ! !
$! ! ! ! !
! ! ! !
! ! !
! !
! ! !
! ! ! ! !
! !
! !!
$! ! !
! ! !
! ! ! !
! !
! ! !
7J9L!! !"! R! !"! R! !"! R! !"! R! !"!
R! !"! R! !"! R! !"! !! %!
! ! !
!$! ! ! ! ! ! ! !$! ! !
! ! ! ! !
!
! ! !
! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !
$! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !!
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !
! !
! ! !!!
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !
! ! !!!! ! ! ! ! !
! ! ! !
! !!!! ! !
! ! !
!! !
! ! ! !
!
! ! ! !
#! ! ! ! ! !#! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
!
! ! ! $
! ! !
#!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !! !!!!!!!! !! !!#"" !
#!! ! ! !! !! !! !! ! ! !! !! !! !!!!!!! ! ! !#! 7J9G!
! ! ! !
! !
#!! !,! !,! !,! !,! !,!
!,! !,! !
#! !,! !,! !,! !,! !,!
!,! !,! 7J;J!
! ! ! !
! ! ! !
!( ! %! !!
! ! ! !( $
%! ! !( %! ! $
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !( %!
! ! 7J;7!
! ! ! ! ! !
!
! ! !
!
!
!
! ! ! !
! ! !
! ! !
! ! !! 7J9G!! $ $ ' & ' !7J;J!! $ $ ' ' !7J;7!! ! $ $ ' !
! ! !
!
!
! !
! ! ! !
! !!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! " ! # ! # # # # # # # ## # # # # # # # 7J;9!!! ! ! ! !
!( ! ! ! ! ! ! %! !
! ! !
! !
!!
! ! ! !
! !!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! !
! ! ! ! ! ! !
! !
! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! !
! ! ! ! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
! ! ! ! ! !
! ! !
!!7J;;! ! !( %! !
7J;9!! $ $ ' ' R! ! ! !"! /! !!D)4/sQ,+,D38!)*+4_4D,./&8! !"! !
! ! ! ! ! !
!
( ! ! ! !$ %! !$ %! &! ! ! &! !
! &! ! ! &! ! !&! ! ! &! ! !
&! ! ! &! ! !&! ! ! &! !! ! ! )53,8!! ! !
# # # # # # # # # # # # # ######## # # # # # #
! !
! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! " ! # ! # # # ## # # # # # # # # # # # !
! ! ! ! !
! ! ! ! !!!
! ! ! !!!
! ! ! !
! ! !
! !!!
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! !
! ! !
! !!
" ! ! ! # # # # # # # # ## # # # # 7J;H!
7J;<!!! $ $ ' ' /! ! $ $ ' ' ! ! ! !
! $ $ ' ' ! !7J;H!!! $ $ ' ' !
! ! !
!
!
! ! ! !
! ! !
! !!
! !
! ! ! !
! !
! !
! ! ! !
# !* # )# # # # # ##! ! !! !! ! ! !#! ! ! !!#########################!! ! ! !#! ! ! !! #########################!! ! !#! ! !!##########! ! !#! ! !#######! ! !#! ! !######! ! !#! ! !###################! ! !#! ! !##########! ! !
! !! !
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! !! ! ! ! !
# # # '+,-.##
# !( #! ! ! !! ! ! !#! ! ! !! ###########################################! ! ! ! !#! ! ! !!###########################################! ! ! !#! ! ! ! ###########################################! ! 53,1!
7J;K!!! $ $ ' ' !7J;I!!! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! $ $ ' ' !
!
!
#!
#!
!
!!!!!!!!!
7J;L!! $7J;G!
!
#!#!#!#! !#!
!!! !!!!!!! !
#
!
! !
!
!
-
$ ' '
!
!!!!!
!!!!!!!!!! !
#
!
!
!
#!
!
#!
!
!
!
!!!#############! #############! ##########################!#############
!
!!!!!!!!
#
! !
! !
!
!
! !!
! !
!,!
!,!
!
!
!
###################################################################################################################
!!
! !
!
!
! !!!#!!,!
!,!
!
7J;G!
########! !########! !########! !########! !########!!! !
'+,-/#
!!("!
!
!!
!,
! !
!
!
!
!
!
%!
!
!
! !
! !!
,!
!
!
!!
!!
!!
!
!
! ! ! !
!,!
! !
!
!
!
!!!!!
!,!
!
!!
!!
#!
!
!
!
!!
7J<J!!
! !7J<7!!
$ $
7J<9!!! $ $
! !
#(+)2!!!
!,!
!,!
! ! $
$ ' !
8!
' & ' &
R! $ $ '
' ' R!
!
!
!
#!
!
!
!( !
!(
#(+)(!!!!!
!
!,!
!
$ ' & '
!
R! '
' R! $ $
!
!
!
!
! %7
!
!!!!
! R!
!
!
' & !!! !
! ! $
R! ' R!
' ' !
R! ! $
!
!
! !
!J<J!
!
! !
!,!
! !!!
!
!
$ ' & '
! & '
$ ' '
!
!
!
! !
!
!
!
!,!
! $ $
!
!
& R! $ $
& R! $ $
!!
! !
!
!
! !
%!
' & '
! !
' & '
' & '
! !!
! !
%!!
!
& R!
!
! &R!
& R! & '
& R! $
! ! !
$ $ ' %!
!
!( %!
! !
!
!
!!
!
!
!
!
!
R! !
! !!!
!
& R!
$ ' '
! &
! ! ! ! ! !
!
! !*! ! #(+)-!(b" %!
! !(b !,! %!! !
!,! !,! !,! !,! ! !,! ! ! ! !
- ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!
! $!
! ! #(+))!!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!
! ! !
! !
! ! ! !(+)*! ! ! !
( ! %7J<K! ! !( ! !
"! ! ! %7J<I! ! !( !
%7J<L! !
$!!!!!! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! ! !!! ! ! !!! !! !
!! !! ! !! !!!
! !! ! !! ! !! !! ! ! !!! !! ! !! ! !!! !! ! !!!! ! !!!!
- ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !( !%! "! $! ! ! $! ! ! $! !! $! ! ! $! ! ! #! ! ! $! !
! $! ! ! $! ! ! $! ! !
7J<;!! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !7J<<!! $ $ ' ' R! ' R! !U! 8! !"! !
! "! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !!!! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! &! !
7J<H!! $ $ ' ' !7J<K!! ! $ $ ' ' !7J<I!! $ $ ' ' !7J<L!! ! $ $ ' R! $ $ ' R! $ $ ' R! $ $ ' R! $ $ ' !
! ! !
!
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! 7J<G!
! ! ! ! ! !
!( ! ! %! !( ! ! ! !
! ! %! ! ! ! &7JHJ! ! ! ! ! !
! ! !7JH7!!
! ! ! !
! ! !
! !!
! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! 7JH9! !!
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
!!
!
! !
7J<G!! $ $ ' & ' & !! %!7JHJ!! $ $ ' ' R! ! ! ! ! ! !7JH7!! ! ! ! ! !
! ! ! ! !! &!
! ! ! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! ' R!
$ $ ' ' R! $ $ ' ' %!7JH9 ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
!
!
! ! ! ! !
!
! !
!!!
! !!
! !( ! ! ! !
! ! ! ! ! !! ! ! !
! )!( ! ! ! !
!$ %! ! ! ! )!( !$ %! ### '! ! !
! ! ! ! ! ! ! !! ! ! )530,!
! ! ! !
! ! ! !(D1*! X,@@+*! ?4D1! !
X,@@+*!m43&! ! ! ! !( %! !
#! !! !(D1*! *_D)*Y*! .6! 2*/2Q4+! ,/@Q+-*/V*! !*_D)*Y*!1*@./,2Y&!#! ! !(D1*! *_D)*Y*! .6! 2*+6$Y.)D,6,V4D,./! !*_D)*Y*!42V*D,V,2Y&!
! ! ! !
! ! !
!!!
! ! ! !
! ! !
! !
! !
!!!
7JH;!! $ ' ' R! $ $ ' ' !
! ! !
!
! ! !
! ! ! !
! !!!
! ! ! !
!
! ! ! !!!
! ! ! !
! ! ! ! !
! !!!
! ! ! !
! ! ! !!
! ! ! !
! ! ! !
! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! !!!
!
! !
! !
!
! !!!
! ! !
! ! !
! !
! ! ! !
! ! ! !
! !!!
! !
! ! !
! !
!!
! ! ! ! ! !
!
! !
! ! ! ! ! !
! ! !
! ! 7JH<!!
! ! !
! ! ! !
!!!
! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! !
!!
! ! ! !
! ! !
! ! !!!
!
! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! !!!
! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
!!!
7JH<!! ! $ $ ' & ' & ! ! $ $ ' ' ! !!
! !! ! !! ! %! ! !
! ! ! ! ! %! !
! ! %! ! ! !
! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! %R!!
! !! !' ! ! ! ! !
!! &! ! 8! !! ! 8! !
! 8! ! R! ! !
R! ! ! 8!
! ! (! ! ! ! $ $ ! ! !
! ! ! ! ! %!!
! ! !
!
!
! ! !
! ! !!!
! ! !
! !! !!
! ! ! !7JHH!!
! ! ! !( ! ! ! &!
! ! ! ! .+! ! '! ! ! ! !
( ! ! &! !! ! !+! ! '! ! ! ! )5309!
( ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !
! ! )5301!
( ! ! ! ! ! !! ! ! !
! ! ! ! )530/!
! ! ! !
! ! !
! ! !
7JHH!! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
!' ( ! ! ! !! ! U! ! U! ! ! !
! ! %! ! $ ' ' R! $ $ ' ' $!
! !! ! ! ! ! ! ! ! !
! !! $ $ ' ' %!! ! !7JHK!! $ $ ' ' R! ! ! !! ! ! ! !
! #&!7JHI!! $ $ ' ' !7JHL!! $ $ ' ' !
! ! ! ! ! !
!
! !( ! ! ! !
! ! 5302### ! ! .! )5393!
( ! ! ! !! ! ! !
)5395!
! !
! !
! ! ! !
! ! !
( ! ! ! ! !!$ !
%! ! ! !! ! ! ! !
)539-!! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
!!!
! ! !
! !
! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! !!!
! !
! !!
7JHG!! !* +! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !7JKJ!! $ $ ' & ' & R! !7JK7!! $ $ ' ' R! !7JK9!! $ $ ' ' R! !
! ! !
!
! ! !
! ! !
! !7JK;! ! ! !!
! ! !!
! !( ! ! ! ! !
! ! ! )5398!
! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! !!!
! ! ! !
! ! ! !* +!
! ! ! !!!
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! !!!
! !( ! ! !
%! ! ! ! !
! ! !!!
!
! ! ! !
! ! !
! !!!
7JK;!! ! ! !
! !! ! $ $ ' %!7JK<!! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !
! ! ! ! ! !
!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! !!! ! !!
! !( %! !! ! ! !
! ! !
! ! !( ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !! ! !( ! ! ### !
! ! ! ! ! !! )!!
( ! ### ### ! ! !!6 ! ! … !
! ! )!!( ! '! ! ! !
! ')!!!!!!$ ! ! %!( ! '! ! ! !
! !6 ! … !! ! 7! ! !
! )!( ! ! ! ! !! ! ! ! !
! )5390!( ! !$ ! ! %! !
! ! ! ! !! ! !! ! ')5399!
! !( !
%! ! !
! ! ! !
! ! !!!
7JKH!! $ $ ' ' !7JKK!! $ $ ' ' !
! ! !
!
! ! !
! !!
! !
! ! ! !
! ! !!!
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! 7JKI!!
! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !!
! ! !
! ! ! ! !!
! ! !( ! ! ! !
! ! !### ### ###)539/!
( ! ! ! ! ! '! ! '!! !'!
( ! ! ! ! ! ! ! !+! ! +!
! ! ! ! )5392!( ! '! ! ! ! !
! )5313!( ! ! !
! !! &! !
! ! )5315!
7JKI!! ! ! 8! $ $ ' & ' & ! !
! ! !7JKL!! $ ' ' !7JKG!! $ $ ' & ' R! ' R! & ' !7JIJ!! $ $ ' ' !7JI7!! $ $ ' ' R! ' !! !"! ! ! %!
! ! ! ! ! !
!
! ! !
! 7JI9!!!
! ! ! !
! !
! 2 (! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !( %! !7JI;!
!$ %! !' (! ! !,! !$ %! !
! ! ! 7JI<! !$ %! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! 7JIH!!!
! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! 7JIK!!!
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! !
! ! !' (! ! ! !
! ! !
! 7JII!
! !* +! ! !,! ! !
!* +! !* +! ! !
! ! !!
!* +! ! ! !
!!
7JI9!! ! ! ! !"! !
! ! ! ! ! ! ! !! $ $ ' R! ! $ $ '! ! ! 8! $ $ ! ! ! 8! $ $ ! ! $ $ ' ! ! ! %R! !! $ $ '' R! ' %! ! ! !! &! !$ ! !
! ! ! ! %! ! ! ! ! !7JI;!! $ $ ' & ' & R! $ $ ' & ' & R! ! $ $ ' ' !"! $ $ ' & ' & !"!!!!!!!
$ $ ' ' !"! $ $ ' ' !7JI<!! ! ! ! ! $ $ ' R! $ $ R! $ $ !7JIH!! ! !' (! ! !! 8! %! !! %! !! 8! %! !! %! !! %! !!
8! %! ! $ $ ' ' R! ' R! ' ! !7JIK!! !! $%! !! #%! ! ! !,! ! !,! ! !! %!7JII!! ! !! ! $ # ' %!
! ! !
!
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
!
! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! !!
! !* +! !
! ! !!!
! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! !!
! ! ! ! !
! ! ! ! !
$! !
! !
! ! !
!
$! ! ! ! ! !
!!
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
!!
! ! !
! ! ! ! ! !
! ! !
! ! !!
! ! ! ! !
! ! !
!
! !
! ! ! ! !
!
! !!
! ! ! ! ! !
!
! !
! ! !
!
$! ! ! ! !
! ! * +!
!!!
!* +! 7JIL! ! ! !
!!
! ! !
! ! ! !!
! ! !
! ! ! ! ! !
!!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
!!
! ! !
! ! !!
!* +! ! !
! ! ! ! !
!!!
!* +! ! !
* +! ! !!!
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! !!
7JIL!! !* +! ! !
! ! !
!! ! ! ! !
! ! ! ! !!!! !
7JIG! ! !! ! ! ! ! ! !
! ! !
! !' (! !' (! ! !
! ! !
! !
! ! ! ! ! &!
! ! ! !
! ! !( ! "### ! !
! ! &!! ! ! .
### ! ! !! ! ###!
( ! ! !$%! &! !
! ### ### ###! "! !! !+!!!
( ! !! !
!( ! ! ! ! +!
&! ! !! ! ! ! &! ! !
)53/3!!
! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
! !!
7JIG!! ! !7JLJ!! 8! $ $ ' & ' & R! ! $ $ ' ' !
! ! ! ! ! !
!
! ! ! !
!' (! !' (! ! ! ! !
! !!!
! !
! !
!
! ! ! ! ! ! ! !
! !
$! ! ! ! ! ! !$! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! 7JL7!
! ! ! ! !
! ! ! ! 7JL9! !
$! !! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! !
! ! !
$! ! ! !
! ! !
! !
! ! !
! ! ! !
! ! !
! !( %!!
! !
! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! ! !
7JL7!! ! ! ! ! !7JL9!! ! $ $ ' ' R! ' R! ' !! ! $ $ ' R! $ $ ' R! $ ! ' %!
! ! !
!
$! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! !
! !
! ! !
!
! ! ! ! !!!
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !!
#! ! ! ! !!#! ! ! !!#! ! ! ! ! !!#! ! ! ! !
! ! ! !!
! ! ! ! ! ! !!
#! ! ! ! !
! ! !!#! ! ! !
! ! !!#! ! ! !
! ! !!#! ! ! ! !
! ! 7JL;!!
! ! ! ! !
! ! !
!
! ! !!
7JL;!! $ $ ' ' 8! !
! ! ! ! ! !
!
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! !
! !!
! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
! !!
! ! ! ! !!
! ! !
! ! ! !
! ! ! !
!* +! ! !
! ! ! !
! ! !!!
! ! !
! ! !!
! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! 7JL<!!!
"! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! !
"! ! ! ! !
! ! ! !!!
7JL<!! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! ' R! $ $ '
R! $ $ 8! $!
! ! !
!
! ! ! ! ! !
! ! !
!
! !!
! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! !( %!
"! !! ! !
! ! ! !
!!
! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !!
! ! !
! !( %! ! ! !
! ! ! !
!
! ! !
! ! !
!!!
! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! !!!
! ! ! ! !
! ! ! !
!!
! ! ! ! ! !
! ! ! !
!
! !
! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
!
( ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! '! ! &!!
( ! ! !$ %!!$ %! !$ %! !
! ! &! !&! '! )53/0!
( ! !$; %! ! ### !! ### ! ! !
! ! !! &! ### ### !
! ! +!
( #### ### ### !! &! ### ## !! ! !
( #### ### ### ! !$ %### !$ %### !$ %&! ###
### ! ! ### ###+!!
( !$; %### ### ! ! ! ! !! &! !$; %### ### !
! ### ### ###!!
( ! ! ! ! ! !! ! )53/9!
( ! !$ %!&! !$ %!
&! !$ %!)53/1!
7JLH!!! $ $ ' ' !7JLK!!! $ $ ' ' R! ! ! ! ! $ $ ' ' R! ! $ $ ' ' R! $ $ '
' R! ' ! ! ! $!7JLI!!! $ $ ' ' !
! ! !
!
! ! ! ! 7JLL!
$! ! ! ! ! !( %! !
! ! ! !
! ! ! !
!!
! ! ! ! !
! ! ! !( ! %! !
! ! ! ! !!
$! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! ! !!!
! ! ! ! ! !
! ! ! !
$! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! ! !!!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
!!
! ! ! ! ! !
#! !! ! ! ! ! !&! ! ! ! !!&! !! ! ! !&! !! ! !
#! !! ! ! ! ! !!&! !! ! ! !!&! !! ! ! !&! !!! ! !
#! ! ! !
! ! ! ! ! !
7JLL!! ! ! ! ! ! ! $ ! ' ' R!
' R! $ ! ' ! ! ! $!
! ! ! ! ! !
!
!2 ! ! 3 !
! !2 ! ! 3 ! ! ! !
! ! ! ! # ! !
! ! !
!! ! ! ! ! !
! ! !
! ! !
( ! ! ! &! ! '! ! ! ! ! !!!!! #!!
( ! ! '! ! ! !!! ! !
+! ! ! !!!( ! ! '! ! !
! ! ! ! ! +! !! ! ! !
! ! +! ! ! !! ! !6 ! !
7+! ! ! !! ! ! +! ! ! !!!
( ! ! '! ! !! ! ! ! +!
! ! !!( ! ! ! )53/2!
( ! ! ! ! &!!!! ! &! ! !
! &! ! !! &! ! !
)5323! !
7JLG!! $ $ ' ' !7JGJ!! $ $ ' ' $!
! ! !
!
! ! !
! ! ! !! ! !
! !! !!
! ! !
! ! ! ! !
! ! !!!
! ! !
! ! !( !,! !,! %! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !!
! ! ! ! ! !
#! ! ! (b,-1D!M,*5! !b,-1D!B/@*)2D4/@,/-&!#! ! ! (b,-1D!S1.Q-1D&!#! ! ! (b,-1D!O0**V1&!#! ! ! (b,-1D!EVD,./&!#! ! ! (b,-1D!i,C*+,1..@&!#! ! ! (b,-1D!a66.)D&!#! ! ! (b,-1D!X,/@6Q+/*22&!#! ! ! (b,-1D!>./V*/D)4D,./&!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! !!!
!' ! (! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! !!! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! !!
บทท ๑๑ บทนาของมชฌมาปฏปทา ๕๔๕
อนง เพอใหมองเหนเปนหมวดหม อนจะชวยเสรมความเขาใจใหชดเจนยงขน ทานจดองคประกอบทง
๘ ของมรรคเขาเปนประเภทๆ เรยกวา ขนธ หรอ ธรรมขนธ แปลวาหมวดธรรม หรอกองธรรม ม ๓ ขนธ หรอ
๓ ธรรมขนธ กลาวคอ ศลขนธ สมาธขนธ และปญญาขนธ1091 เรยกงายๆ วา ศล สมาธ ปญญา
ทงน โดยจด สมมาวาจา สมมากมมนตะ และสมมาอาชวะ เขาเปนหมวดศล เหมอนดงจดกองดนทกอ
แนนขนพรอมทงหนกรวดทรายวสดผวจราจรทเปนตวถนนหรอพนถนนเขาเปนพวกหนง จดสมมาวายามะ
สมมาสต และสมมาสมาธ เขาเปนหมวดสมาธ เหมอนดงจดขอบกน คนถนน เสนแนวโคงเลยว เปนตน ทเปน
เครองกากบแนวถนน เปนพวกหนง จดสมมาทฏฐ และสมมาสงกปปะ เขาเปนหมวดปญญา เหมอนดงจดสญญาณ เครองหมาย ปาย โคมไฟ เปนตน เปนอกพวกหนง เขยนใหดงาย ดงน
๑. สมมาทฏฐ ๒. สมมาสงกปปะ ๓. สมมาวาจา ๔. สมมากมมนตะ ๕. สมมาอาชวะ ๖. สมมาวายามะ ๗. สมมาสต ๘. สมมาสมาธ นเปนการจดหมวดหมตามสภาวะทเปนธรรมประเภทเดยวกน เรยกชอเตมวา ธรรมขนธ ๓ (ในจานวน
ทงหมด ๕) เปน ศลขนธ สมาธขนธ และ ปญญาขนธ สวนในทางปฏบต คอการใชงาน กจดตามแนวเดยวกนน แตเรยกชอวา สกขา ๓ หรอ ไตรสกขา มชอ
แยกตางไปเลกนอยเปน อธศลสกขา อธจตตสกขา อธปญญาสกขา ทง ๒ ชดน กเรยกกนงายๆ สนๆ วา ศล สมาธ ปญญา เหมอนกน (ถอคราวๆ วา อธศล กคอศล
อธจตต กคอสมาธ และอธปญญา กคอปญญา)1092
อาจเขยนใหดงายขนดงน
๑. อธศลสกขา ๒. อธจตตสกขา ๓. อธปญญาสกขา
çสมมาวาจา çสมมาวายามะ çสมมาทฏฐ çสมมากมมนตะ çสมมาสต çสมมาสงกปปะ çสมมาอาชวะ çสมมาสมาธ
1091 ดบาลทยกมาอางขางตน คอ ม.ม.๑๒/๕๐๘/๕๔๙; นอกจากนพงด อง.ตก.๒๐/๔๖๕/๑๕๗; ๕๙๖/๓๘๐; อง.ปจก.๒๒/๒๒/๑๖; อง.เอกาทสก.
๒๔/๒๑๗/๓๕๓ และการจดเปน ธรรมขนธ ๕ (คอรวมธรรมทเลยจาก ศล สมาธ ปญญา ขนไปดวย เปนอก ๒ ธรรมขนธ คอ วมตตขนธ
และวมตตญาณทสสนขนธ) ใน ท.ปา.๑๑/๔๒๐/๓๐๑; อง.ปจก.๒๒/๑๐๘/๑๕๒; ๒๕๑/๓๐๐; อง.อ.๓/๓๖๓; นท.อ.๑/๑๐๘ 1092 พงกาหนดไวในใจดวยวา การเรยกสกขา ๓ วา ศล สมาธ ปญญา น เปนการเรยกอยางไมเปนทางการเทานน ในบาลไมมคาวา สล-
สกขา สมาธสกขา และปญญาสกขาเลย ในคมภรบางแหง ทานเรยงทงธรรมขนธ ๓ และ สกขา ๓ ไวตอลาดบกน และใชคาให
ตรงตามหลกอยางเครงครด เชน วภงค.อ.๑๕๘; ปฏส.อ.๒๓๗
ปญญา (-ขนธ)
ศล (-ขนธ)
สมาธ (-ขนธ)
! ! !
!
! ! ! ! !
! ! !!!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !7JG;! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! 7JG<!
#! ! ! ! !
!O;/79798"79"c78E1;"`:;/>70I#!!#! ! ! ! ! !
!!O;/79798"79"c78E1;"`190/>70I" "`190/>"'7C<7->791#!#! ! !
! !!O;/79798"79"c78E1;"d7C.:D#!
! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! !!!
! !
! ! ! !
! !
!
! ! ! !
! !
! ! !
! ! !
! ! ! !
! !
! ! ! ! !
! ! !
! !
! ! !
7JG;!!!* +! !' (! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! !'! ! #'#! ! !'! !! $ $ ' ' %! !! ! ! !! $ $ ' %R! ! !
! ! ! ! ! ! !* +! ! ! ! ! ! !7JG<!! ! ! !
! ! ! ! ! !
!
! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !!!!
! ! !* +! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! !
! !
! ! !
! ! ! !
! ! ! 7JGH!!
! !
! ! !
!
! !
! 7JGK!!!
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! !
! ! ! ! ! !(
%! ! ! ! !
! 7JGI! ! !
! ! !
! ! !
!!!
7JGH!!! ! ! ! ! !7JGK!!! ! ! ! $ $ ' ' ! ! ! 8! $ $ ' ' ! ! $ $ ' R! $ $
! R! ! !!! ! $ $ & ! ! & %!
7JGI!!! ! $ ' & ' !
! ! !
!
! !7JGL ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
!
! ! ! !
! ! !
! ! !
! !( ! %!
! !( %! !!!
! ! !
! ! !
! !
! ! ! ! !
! ! !!!
! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! 8!
! ! ! ! !
! 8! ! ! !
! ! 8!
! ! ! ! !
! ! ! ! !
7JGL !( ! ! ! ! ! ! %!
! ! ! ! ! ! : !( %! !( %! :!( %! ! : ! !( ! %! ! ! ! ! !
! ! !( %! ! !( $ ' R! $ $ ' R! $ $ ' %!
! ! ! ! ! !
!
! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !
! ! ! ! !!! ! !
( ! ! ! !###! ! ! ! ! !! ! ! ! !###!!
($ %! ! !! ! ! ! !$ !%! ! ! ! ! ! !
! ! )5322!!!! ! ! ! ! !
! !* +! !( ! ! )! !( %! !* +! !
! ! ! !
! ! ! !
!!!! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! ! ! ! &! %!!! !! !!!!!
! ! !! !!!! !
! ! !! ! ! !!
! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !
! ! ! !!! ! ! ! ! !
!( %!!
7JGG $ $ ' ' R! ! ! ! $ $ ' R! $ !
! ! !
!
! ! !
! ! ! ! ! !( ! %!!
! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! !
!( %! !( %! !
! ! !
!* +! ! !* +!
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !!!
(! !! ! ! !(! !! ! ! ! !(! !! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! ! !
$! *! ! !
! ! ! ! ! !
!!!$! "! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! !!$! "! ! ! !
! ! !"! ! ! !
! ! ! !!
! ! ! ! ! !"! !! !! "! !! !!"! !! ! "! !! !!"! !! !! "! !! !!"! !! !! "! !! !!"! !! !! "! !! !
! ! ! ! ! !
!
! ! ! !
! ! ! '!! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! !
!
! !
!!!
! !
! !
! !!!
! !
! ! ! ! !
! !
!
! ! !
! !
! !
! !
! !
! !
! !!!
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !!!
! ! ! ! !
! !
! !
! ! !
! ! !! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! !
! !!!
! ! !
!! ! ! !
! ! ! !!! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !77JJ!!
! ! ! !
! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !
!
! !
! !!
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! !
! ! !
! !! ! ! ! ! %! ! !
! !( %! ! D!!
! ! ! ! %! ! !
!( %! ! D!
! ! ! %! ! !(
%! ! !! !
! ! !
! ! ! ! ! ! !
! !
77JJ!! ! ! $ $ & R! !
!( $ $ R! $ ' %! !!! !! ! ! ! ! ! !
! ! ! !! ! ! ! !
! R! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
!
! !
! !
! !
! ! ! !
! !
! !
! ! ! !
! !!
! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! !
! !
!!
! ! ! ! ! ! !77J7! !
!!!!!
! !
! ! ! !
! !!
! ! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! !!!
! ! ! !
! !
! !! !
! !
! ! ! ! !
!
! !! !
! ! !
! ! ! ! !! 77J7!! ! ! ! !
! ! !
!
! !
! !
! !
! ! ! !!!
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! !( !
%! ! ! ! ! !
!( ! %!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !
! !
! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! !!!! ! ! ! !
! ! !
! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! !!
! !
! ! ! ! ! !
! ! ! &
! ! ! ! !
! ! ! !
! !$77J9!
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! !( %! ! !
! 77J;!!
77J9!! ! ! !' (!77J;!! ! $ ' !
! ! ! ! ! !
!
! ! ! ! !
! !
( ! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! ! )5538!
! ! !
! ! !
! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !!!
! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !
! !
! ! !
! !(
%! ! ! ! 77JH!
# # ! !
# ! !
# ! !
! ! !
! ! ! !
! !!
77J<!! $ $ ' ' !77JH!! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! ! ! $ $ ' ! ! $ $ ' R! $ $ ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! $ $!
! ! ! ! ! ! ! ! !! %! ! !
! ! ! ! ! !! %! ! $ ' ! ! ! ! !"! !
! !"! ! ! !"! ! !
! ! !
!
! !
! ! !
! !
!!!
!
! ! !( %! ! !
!( %! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! !!
( ! !$ %! !$ %!! ! )5539!!!! !
! ! ! ! ! ! ! ! !
!( ! ! ! %! !( ! ! !
%77JI!!
! ! !
! !!
! ! ! ! !
! ! !( %! !( %! !
!( %!!!
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !!!
! ! ! ! ! 77JL!
77JK!! ! ! !77JI!! !! ! ! %! ! ! ! ! ! ! ! ! $ $
' ' R! ' !! ! ! ! ! ! ! $ $ ' R! $ $ ' R!! ! ! $ $ ' R! $ $ ' %!
77JL!! ! ! ! ! ! 8! $ $ ' & ' & !
! ! ! ! ! !
!
! ! !! ! ! ! ! #
# ! ! 77JG! !
! ! ! !
! !!!
! ! ! !
! ! ! ! !
! !!!
! ! !(
! %! ! !
! # # !
!!!
! !
! ! ! !
! ! !
! ! ! !!!
! ! !
! !
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! !!
! ! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! !
! !!
! !
! ! !
! ! ! ! !!
77JG!! ! ! ! ! ! !
! ! !
!
! !
! ! !
! ! !
! !!
! !' (!
! ! !
! ! !
! !
! !
! ! !!!
!
! ! ! !
! ! ! ! ! !!!! ! !
! ! ! !
!( %! !( %! ! !
! ! ! !!!
! ! !
" " !!! ! ! !! !!! !! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! !
! ! !
! !
!( ! ! %!
! !( ! ! %!
! ! !
! ! !!!
! !
!! !! !! !!!!
! ! 777J!!
777J!! $ $ ' ! ! ! ! !! %!
! ! ! ! ! !
!
! ! &
! !
! ! 7777!
! !!!
! ! !!
! !
! ! ! ! ! !!!!!!! !! !!! !! !! !
! !
! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! ! !
!!
! ! !
! ! ! ! !
! ! !!!
! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !!
! ! !
! !
! ! !
! ! ! !!
! ! ! $!
!!
!
!
!
! !
7777!! $ $ ! ! !! &! ! ! !
! ! !
!
!!
! #! !! ! $ $ ' & ' & ! ! ! ! ! !( !
%! ! ! ! ! !( ! ! ! ! ! ! !
! %R! ! ! ! ! ! ! ! !
!( ! ! ! ! $ $ ' ' !
! ! ! %!! ! ! !!
! !( ! ! ! %! ! ! !
! ! ! !!!
! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! ! !( ! $ $ %!
! ! ! R!
! ! ! !
! ! ! !( ! $ $ ' R! $ $ ' R! $ $
' R! ! $ R! $ $ ' %!
! #! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! $ ' ' ! ! ! ! ! $ $ '
' ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!!!! ! ! ! ! ! ! ! ! !
R! ! ! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' & '
& R! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! & ' & R!' R! ' R! ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' '
R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !"! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $
' ' R! ' R! ' R! ' !"! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R!! ! ! $ $ ' ' !! ! ! ! !
! ! ! $ $ ' & ' & !( ! ! %!
! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! ' R! ' R! $ $ ' ' R! '
R! $ $ ' ' R! ' R! $ $ ' & ' R! ' R! $ $ ' ' R! ' R! ' R!$ $ ' & ' & R! ' R! $ $ ' ' R! ' R! ' R! $ $ ' ' R! ' !"! ' R! ' R! $ $ ' ' R! ' R! $ $ ' & ' & !
! ! ! ! ! !
!
! !("! ! ! %! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! '
R! $ $ ' ' R! $ $ ' & ' R! ' R! $ $ ' ' R! ' R! ' !
! ! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ # ' ' R! $ $
' ' !
! #! !
! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! !!!
! ! ! ! !
! ! !!!
! ! ! !! ! ! ! !' (!
!( ! ! ! ! !
! ! R!
! !Y.)4+! !Y.)4+,D3! ! ! !
! ! ! ! %!
! ! * +! ! ! !
! ! !
! !!!
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! !( ! $ $ ' R! $ $ R! ! $ R! $ %!!
! ! ! !!
! ! ! ! !
! ! ! !( !
%!!!
! #! ! !
! ! ! !
#! !!! 8! !
#! ! 8! !!
#! ! 8! !
! ! !"! 8! !"!
! 8! !"! ! ! ! ! ! !( $ $ ' &
' %! !( $ $ ' ' R! $ $ ' ' %R!!
! ! !
!! ! ! ! ! !
!( $ $ ' ' %R!!
$ $ ' ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !"! 8! !"! ! !
8! !"! R!!!
! ! ! ! ! ! ! ! !
R!!!
! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!( ! $ $ ' %! !( ! $ $ ' '
R! $ $ ' ' ! ! $ $ ' ' %! ! ! ! ! !
!( $ $ ' R! ' 8 %R!!!
!' (! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !( $ $ ' %R!!!!
! ! ! ! !
R!!!
! ! $ $ ' R! $ $ R! $ $ ' R! ' ! R!!
! ! $ $ R! $ $ !
! $!
! ! ! ! ! ! !
#! !! !( ! ! !
%!
#! !! !( ! ! !
! ! %!
#! !! !( ! ! !
! ! %!
! ! ! ! ! ! $
! ! ! ! !( ! $ $ ' !"! $ $ ' !
"! ! $ R! $ ' R! $ ! ' R! $ ! ' %!
!!!
!
! $! #!! $!
!)! !!
!
! !
!!
!
! ! !
! ! !
! ! ! !
!
! ! !
( ! ! ! ! ! ! !)555-!
! ! ! ! !
#! !,! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !(1*4),/-!.)!+*4)/,/-!6).Y!.D1*)2R!,/@QV*Y*/D!F3!.D1*)2&!
! ! ! ! !
#! !,! !"! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! !
(4/4+3D,V4+!)*6+*VD,./R!)*42./*@!.)!232D*Y4D,V!4DD*/D,./&!
! ! ! ! ! !
7779!!! $ $ ' ' R! ! $ $ ' ' R! ! ! ! ! ! !!
%! !! $ $ ' ' %!
!
! ! !
!
! !
$ %!( ### !! )!!
$ %!( ### !! )555,!
! ! ! !!
! !
! !
!!
! !
!
!
! !( %! ! !
! !
! ! ! !
!!!
! ! ! ! !
!!!
! !( %! !
!!!
! ! !
! !!
! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !
!
! !
777;!! $ $ ' & ' & R! ! $ $ ' 8! ' & !
! ! ! $! !,! ! ! !
!
! "! !,! !!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !!!
! ! ! ! ! !
! 777<! ! ! ! ! ! !
! ! !!! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! 777H!!
! !
! ! !* +! !
!
! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! 777K!
! ! !!!
!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! !
777<!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
!! ! $ $ ' 8! R! $ $ ' 8! R! $ $ ' 8! R! ! $ 8! %! !
!! ! $ $ ' 8! R! $ $ ' %! !* +! !! ! $ $
R! $ $ ' %!!
! !! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !! %! ! !777H!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! &
! $!!777K!! ! $ ' & !! ! &!
! ! !
!
!( ! ! ! ! !
! ! ! !! ! ! ! ! ! ! .
)5551!( ! ### ! !
### ! ! ! ! !( ! ! !! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! )555/!( ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! )5552!( ! ! !
! ! ! !! ! ! )55-3!
( ! 55-5###! ! 55--! )!
( ! !! )55-,!
( ! ! !! !
! ! ! )55-8!( ### ! !$ %! ! ! ! !$ %! !$ ! %! !
! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !
777I!! $ $ ' ' 8! !777L!! $ $ ' & ' & 8! !777G!! $ $ ' ' !779J!! $ $ ' ' !7797!! $ $ ' ' !7799!! $ $ ' ' !779;!! $ $ ' ' R! ! $ $ ' ' !779<!! $ $ ' ' !
! ! ! $! !,! ! ! !
!
$ %! ! !! ! ! ! !
$ %! ! ! ! !
! )55-0!
! !
!!!
! ! ! !
! ! ! !!
! !( %779K!!
! 779I!!
! ! ! 779L!!
! 779G! !!
! ! ! 77;J! ! 77;7! ! 77;9!!
! ! ! ! 77;;!!!
! ! !
! ! 77;<!!!
! ! ! !
!!
779H!! $ $ ' 8! ' 8! R! $ $ ' ' !779K $ $ ' ' !779I!! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !779L!! $ $ ' ' !779G!! $ $ ' & ' & !77;J!! ! 8! ! ! %! $ $ ' ' R! $
$ ' ' !77;7!! ! 8! $ $ ' ' R! 8! $ $ '
' !77;9!! 8! $ $ ' ' !77;;!! ! ! $ $ ' ' R! ' R! $ $ ' ' !77;<!! ! ! !! 8! $ $ ' ' R! $ $ ' %R! !! 8! $
$ ' ' R! $ $ ' %R! ! ! 8! $ $ ' ' R! $ $ ' %R! ! !8! $ $ ' ' R! $ $ ' %R! !! R! $ $ ' ' R! $ $ ' R! $ $ ' ' R! $ $
' R! R! $ $ ' ' R! $ $ ' %R! ! ! 8! $ $ ' ' R! $ $ '%R! !! 8! $ $ ' ' R! $ $ ' %R!!
! ! ! ! !! $ $ ' ' R! $ $ ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' %R! !! $ $ ' ' R! $ $ ' %R! !! $ $ ' ' R! $ $ ' %R! !! $ $ ' 'R! $ $ ' %R! !! $ $ ' ' R! $ $ ' %R! !! $ $ ' ' R! $ $ ' %R!
! ! $ $ ' ' R! $ $ ' %! ! !!
! ! !
!( ! ! ! )55,0!( ! )55,9!( ! ! &! !
! )55,1!( ! 55,/!( ! &! !
!( ! ! &! !
)55,2!( ! )5583!( ! ! ! !! ! &! ! ! )5585!
( ! ! &!! )558-!
( ! ! )558,!( ! ! ! &! ! ! ! &!
! ! &! ! )5588!( ! ! &!
! ! )5580!( ! &!
! ! )5589!( ! ! ! &!
! ! ! )5581!( ### ! )558/!
77;H!! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !77;K!! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! ' ' !77;I!! $ $ ' ' !77;L!! $ $ ' ' !77;G! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! ' ' !77<J!! $ $ ' ' !77<7!! $ $ ' ' !77<9!! $ $ ' ' !77<;!! $ $ ' ' !77<<!! $ $ ' ' !77<H!! $ $ ' ' !77<K!! $ $ ' ' !77<I!! $ $ ' ' !
! ! ! $! !,! ! ! !
!
( ! ! ! ! !! &! ! ! !
! ! ! ! !)5582!
! ! !!
&! ! !
!!
&! ! ! ! !
! ! !
! ! !
! ! 77HJ! !!!!!!!! !
! !
!! ! ! !
! !
! ! ! ! ! ! ! ! 77H7!
#! !! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! !#! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! !#! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !#! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
77<L!! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !77<G!! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !! %!77HJ!! ! ! !
! ! ! ! ! !77H7!! $ $ ' ' R! ' R! $ $ ' ' R! ! ! ! ! ! $ $ '
' R! ! ! ! ! ! !! $ $ ' ' %! !! ! ! ! ! $ $ ' ' %R! ! ! ! !! $ $
' 8! ' %R! ! ! ! !
! ! !
!
#! ! ! ! ! ! ! ! ! !
#! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! !
#! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! !
( ! ! &!&550-! ! ! ! !
! ! ! ! ###&! ! ! !! ! ! ! ###)550,!
( ! ! !! ! ! ! ! ! !
)5508!
( ! ! ! ! ! !! ! !
! ! ! )5500!
( ! ! ! ! ! ! ! ! ###!( ! ! ! ! ! ! ! ###)5509!
( ! ! !! &! $ %! !
! ! ! ! !! ! ! !
! !$ %! )5501!
( &! &!! ! !
77H9!! !' ! ! (! ! $ $ ' !77H;!! $ $ ' ' !77H<!! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !77HH!! $ $ ' ' !77HK!! $ $ ' & ' !77HI!! $ $ ' ' !
! ! ! $! !,! ! ! !
!
( ! &! ! !! ! ! &! ! ! !
)550/!( ! ! ! !&! ! ! ! !
! )5502!( ! ! !
)5593!( ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !! ! ! )5595!( ! ! !
)559-!( ! ! !&! ! ! ! ! ! !
! ! ! )559,!( ! ! ! &! ! ! !
&! ! ! ! )5598!( ! ! &! !
! ! )5590!( ! ! &! ! &!! ! ! ! )5599!
( ! ! ! ! !! ! )5591!
77HL!! $ $ ' ' !! ! ! $ $ ' ! ! %!77HG!! $ $ ' ' !! ! !' (&!77KJ!! $ $ ' ' !77K7!! $ $ ' ' R! $ $ ' & ' !77K9!! $ $ ' ' !77K;!! $ $ ' ' !77K<!! $ $ ' ' !77KH!! $ $ ' ' !77KK!! $ $ ' ' !77KI!! $ $ ' ' $!
! ! !
!( ! ! ! ! !$ %! ! ! ! !$ %! ! ! ! !$ %! ! ! ! !$ %! ! ! ! !
! ! ! &!! ! ! !
! !! ! &!
! ! ! !!( ! ! )!
$ %! &! ! +!!( ! ! !
)! &! ! !! ! &! !
! ! ! !!( ! ! )!
$ %! &! ! +!!( ! !
)! &! ! !! ! &! !
! ! ! ! !! ###)559/!
( ! ! !$! ! %)5592!( ! ! ! ! &! ! !
5513!( ! ! ! ! ! !
! ! !)5515!
77KL!! $ $ ' ' !77KG!! $ $ ' ' R! ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !77IJ!! $ $ ' ' !77I7!! $ $ ' ' !
! ! ! $! !,! ! ! !
!
( ! ! ! !! &! !
! !! &!
! ! )551-!( ! ! ! ! !
!$ %! ! ! ! ###### ### ###
### ### ### ! !! ! ! ! )551,!
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! !
! !
! ! ! ! ! !
!
! ! ! ! ! !! !
! ! ! ! ! ! ! 77I<!!
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! 77IH!!
! !! ! ! ! ! ! 77IK!
#! !! !! ! ! ! !!
#! ! !! ! ! ! !!
77I9!! $ $ ' ' !77I;!! $ $ ' ' R! ! $ $ ' ' !77I<!! ! $ $ ' ' !77IH!! ! $ $ ' ' ! !77IK!! $ $ ' ' R! !! # $ R! $ $ %! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! $!
! ! !
!
#! ! !! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
#! ! ! ! ! ! ! !
! ! !
#! ((11! ! ! ! !
! ! ! !
#! ! ! ! ! ! !
! !
#! ! ! ! ! ! !
!
! !
! !
( ! ! ! !! ! &! ! ! ! ! !
$ %! !$ %! !$ %! !$ %! !$ %! !$ %! ! 551/!$ %! ! ! ! !
! !$ %! !$ %! ! ! ! !
)5512!( ! ! ! ! ! ! !! ! &! ! ! ! &!
! ! ! ! ! !$ %! ! ! ! '! ! !
! ! ! &! ! ! !! ! !
77II!! ! ! ! ! !
! ! !! $ $ ' ' ! %! $
!! $ $ ' %! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !77IL!! !U! ! !!77IG!! $ $ ' ' R! ' $!
! ! ! $! !,! ! ! !
!
$ %! ! ! ! '! ! !! ! ! &! ! ! !
&! '! ! ### ### !### ### ! !
! &!! ! ! ! !$ %! ! ! ! ! ! '! !! ! ! ! &! ! ! !! ! &! ! '! ### ###
! ! ! ### ### !! &! ! ! !
! ! ! )55/3!
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
!
!! ! ! ! &
! ! ! ! 77L7! !
( ! ! ! ! ! ! ! ###### ### !
$ %! ! ! ! ! ! !### ! ### ! ###
!$ %!$ %! ! ! ! ! ! !
### ### ###! !
$ %! ! ! ! ! ! ! !### ! ### ### !
$ %! ! ! ! ! ! !### ### ###
!( ! ! ! ! ! ! ! ###
### ### ! 77LJ!! $ $ ' ' !77L7!! $ $ ' & ' & !! %!
! ! !
!$ %! ! ! ! ! ! ! !### ! ## ! ###! !$ %! ! ! ! ! ! !### ### ### !$ %! ! ! ! ! ! !### ### ### !
$ %! ! ! ! ! ! ! !### ! ### ! ### !
)!
!
( ! ! ! ! &! ! '!! ! ! ! !
! ! ! ! )55/-!! ! ! ! 55/,!
( ! ! ! !$ %! !! ! !
$ %! !!! !$ %! !!! !$ %! !!! !$ %! !!! !$ %! !! )!
! ! ! ! ! # ! !
! ! !
! ! !
! !!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! 77L<!
77L9!! $ $ ' ' !77L;!! $ $ ' ' !! ! ! ! ! ! ! %!77L<!! ! ! ! ! !
!
! ! ! $! !,! ! ! !
!
! ! ! !
! ! ! !
! # ! ! ! ! ! !
! ! ! 77LH!
#! !( %! !!#! ( %! !#! !& '!#! !#! ( %! ! !& '!#! !( %!
! ! !
( ! !$ %! ! !! ! ! ! +!!
( ! !! ! ! ! !
! ! ! +!!% ! ! ! ! !
! !( ! ! ! !! ! )55/9!
! !! #! !
( ! ! ! !! )55/1!
! ! ! !
! ! !
! !
! !
! !!
!! ! !
! !!
77LH!! $ $ ' ' !77LK!! $ $ ' ' !77LI!! $ $ ' ' !
! ! !
!
( ! '! ! !! ! ! ! !
! ! !$ %! &! !)55//!
! !
! !
! ! ! ! ! ! ! 77LG!
!
#! !! ! ! !! !#! ! ! ! !! ! !#! ! ! ! !
!#! ! ! ! ! !
!#! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! !
( ! ! ! "!! ! ! !
! &! ! !
( ! ! ! "!! ! ! !
! &! !! ! ! ! !!( ! ###### ### &! !)5523!
77LL!! $ $ ' ' ! ! * +!! $ $ ' ' R! $ $ ' ' %R! !*
+!! $ $ ' ' %R! !! $ $ ' ' %!77LG!! ! $ $ ' ' !! ! ! %!77GJ!! $ $ ' ' !
! ! ! $! !,! ! ! !
!
! ! ! !
! ! 77G7!
#! !#! !#! !!#! !#! !( ! %!
! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
( ! ! &!!
( ! ! ! '552-!
! ! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! 77G;!
! 77G<!
! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! !!
!
! ! ! !
!!
! ! ! ! ! !
!!!
77G7 $ $ ' ' !77G9!! $ $ ' ' !77G;!! ! ! ! ! ! $ $ ' '
R! $ $ ' !77G<!! ! $ $ ' & ' & !
! ! !
!
! ! !
! !
! ! !!!
! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! !!!!
! !
! ! !!
! !
! !
! ! ! !
( ! !! !
( !! !( ! ! ! ! !
! !( ! ! ! ! !
! )5520!! !
! ! !
( ! &! &!! )5529!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! !
77GH!! $ $ ' ' R! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !77GK!! $ $ ' ' R! ! ! ! ! ! !
! ! !! $ $ %! ! ! !
! R! ! ! !
! ! ! $! !,! ! ! !
!
( ! ! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! )5521!!( ! ! ! ! ! ! !
&! ! ! '! ! !! ! ### ### ### ### ###
### ### ### ### !! ! ! ! ! !
! ! )552/!( ! ! &!
! &! !&! ! &! !
)5522!!!! ! !' (! ! !
! ! 79JJ!
#! ! ! ! !! !
! ! !
!
#! ! ! !
!! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
#! ! ! !
! ! !
!! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !!
77GI!! $ $ ' ' R! ! $ $ ' ' !77GL!! $ $ ' ' !77GG!! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !! ! ! ! %!79JJ!! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! ! ! !! %! ! ! ! ! $ $ ' ' R! ' R! ' R! $ $' ' R! $ $ ' R! ' R! $ $ ' R! $ $ ' R! $ $ R! $ $ ' !
! ! !
!
! ! ! !
! ! ! !
! 79J7! ! !
! ! ! !!!!! ! !
! ! ! !79J9!!
! ! ! ! ! !!
!! ! ! !
! ! !! ! ! ! ! !!!
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !!!!! ! ! ! ! !
! ! ! ! !!!! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !!!! !
! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !!!
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ## # !
79J7!! ! $ $ ' ' !! ! %!79J9!! ! $ $ ' R! $ $ ' !
! ! ! $! !,! ! ! !
!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
* +! ! ! ! !
! ! ! ! !
$! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! !!
! ! ! !
! ! !
! ! ! !
#! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !!
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! !
! !
! ! ! ! !
! ! ! !!!!
! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !(
! !
%! !* +!
! ! ! !
!!!
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !
!!
! ! !
!
! ! !
! ! ! 79J;!
! ! ! ! ! ! ! !
! ! !
! !
! !!
! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! 79J<!
!& (!! !! !! !! !
! ! !
! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !( ! '!
! ! ! C:<;!!!
79J; ! ! ! ! !! !! ! ! $ $ ' R! ' R! ' ! ! ! ! ! !!!
! ! ! ! ! ! !!
! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !
! !! !! ! ! ! ! ! !
!! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ! %!! ! ! !!
! ! ! %! ! $ $ ' R!! $ $ ' R! ! &! ! !! ! 8! $ $ ' ' R! 8!
$ $ ' R! $ $ R! $ ! ' R! $ ! ' %! !! ! ! $ $ ' ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! 79J<!! ! $ $ ' ' !! #! ! ! ! ! &! ! $ $
' ' & ! ! !' ! ! !(!
! !! ! ! ! ! !' ! !! ! (!! $ ' R! ! $ R! $ $ ' %! !
79JH!! ! $ $ !! ! ! %!
! ! ! $! !,! ! ! !
!
! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !!!
! ! ! !
! ! ! ! #! ! !
! ! ! !
! ! !!!
! !
!!!
! ! ! !
! ! !
!!!!
! ! !
! ! ! !!
! ! ! ! !
! !
! ! !
!
! !
! ! !
!!!
! !
! ! ! !
! !
! ! ! !
!& (! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! 79JK!!
79JK !"! ! ! ! ! !! !
%! !"! ! ! ! ! ! ! )! ! ! ! $ $ ' ' D! $ $ ' ' D! ' D! ' D! $ $ '
' %! ! $ $ ' ' ! D! ! ! ! ! !! ! ! ! $ $ ' ' $
! ! !
!! !
! !!
!& (! ! ! !& (! !! ! ! !
! !! ! ! 79JI!
"! &! !! '!
#! ! ! !! &! ! &!
! ! !$ %! !$ %!! &! ! ! ! ! ! !$ %!
! ! ! ! ! ! !! &! ! ! !! 79JL!
"! ! ! !! !
#! ! ! ! !&! ! !
! !
! !!! !
! ! !! !!
( ! ! ! ! !! +! ! '! !
$ %! !$ %! !$ %! !$ %! ! ! !$ %! !$ %)5-32!
79JI!! $ $ ' ' !79JL!! $ $ ' ' & R! $ $ ' & ' & !79JG!!! $ $ ' ' R! ! ! ! ! ! ! ! ! 8!
8! 8! ! 8!! ! ! ! ! ! $!
! ! ! $! !,! ! ! !
!
! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! !
!
! !
! !!!
! ! * +!
! ! ! !
! !
!! ! ! ! !
! !!
#! ! !
#! ! ! !
! !
! !(*Y.D,./&! !
#! ! ! !
! !
! !
#! ! ! !
! ! ! !
!
! ! ! ! !
!
#! ! !
! 797J! !
! ! ! 7977!!
797J!! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! .! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! R! !7977!! ! ! ! ! ! !
! ! !
!! ! ! !
! ! ! !
! ! !!
#! ! ! ! ! !!$! ! ! !( %!
! ! !!$! ! ! !
! ! 7979!!! ! !
!
#! ! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! !
! !
#! ! !
! ! !
!
#! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! !( ! ! %!
! ! ! !
#!! !
! !
! ! !
#!! ! ! ! !
! !
! ! !
! !!!
7979!!! ! ! $ $ ' ' R! ! ! $ $ ' ' R! !
! ! ! ! ! 8! $ $ ' & ' & R!! ! !! ! %!
! ! ! ! !! !! ! ! %!
! ! ! $! !,! ! ! !
!
! ! ! !
!( %! ! ! ! ! !
#!! ! ! ! !( %!
!( %! !( %! ! !
!
#!! ! !
! ! !
! ! ! !
! !
#!! ! ! ! !
! ! !!!
! ! !
! ! !
! ! ! !797;!!
! ! ! !
! !!
#!! !( %!
!( %! ! !
&! ! ! ! ! !( %!
&! !( %! ! ! ! ! !! ! !
!
&! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! !
&! ! ! !! !
! ! ! !
&! ! ! !! !
!
797;!! ! ! ! $ ' R! $ ! ' !
! ! !
!
!! ! ! ! !
! 797<! !! ! ! !! ! ! ! ! !
"! ! ! !
!$ %! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !! ! ! '!
#! ! !! ! ! !$! 5-50! !$ %! !! $ %!$! ! ! !! $ %!$! ! !! $ %!$! ! !! $ %!$! ! !! $ %!$! ! !! $ %!$! ! !! $ %!$! ! !! $ %!$! ! !! $ %!$! ! ! !!$ ! ! %!
! ! ! !! ! !
! ! ! ! !! ! ! !
! ! ! ! !!$ %!
797<!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! 8! $ $ '
' R! ! ! $ $ ' ' ! !797H!!! !* +! ! ! !( ! $ $ %! !
! ! !* +! ! ! ! ! !! ! ! ! !* +! ! !* ! +! !!* ! ! ! ! ! !
+! ! $ $! ! ! ! !!* +! ! ! ! ! ! !
( % !* ! !$$$! !' (R$$$+! ! !
! ! ! $! !,! ! ! !
!
! !
! !
! !
( ! ! !! ! ! !
! ! ! !( ! !
! ! )! ! !!
( ! ! !! ! )! ! !
!( ! !
)! ! ! !!( ! ! !
)! ! ! !
! !
! ! !
! ! !
!!!
!
! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !!
! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !!
! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! 797K!!
797K /! $ $ ' !
! ! !
!
! ! 797I!
! ! ! !!
! !
! ! ! ! !
*! ! !!$ %! '!
"! ! !
*! !!$ %! ! ! ! !
! ! '!! ! "! ! !
! ! ! ! ! !! ! ! !
"! ! ! ! !'! ! ')!
"! !
*! ! ! ! "! !! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! '!
! ! ! ! !! ###!
! ! !( !! !$ %! ! !
! ! ! ! ! ! !! !
! ! ! ! !! ! !
! ! ! ! ! !! !( )!
! ! !( )! !!!
797I!! $ $ ' & ' & !
! ! ! $! !,! ! ! !
!
! ! ! !( )! ! ! !( )! ! ! !
! ! ! !!!( )!
! ! !! !( )!! ! !!!!!!! !( )! !
! ! !! ! !
( )! ! ! !! ! ! !
! ! ! !!!!
! ! !
! ! !
( ! ! ! ! ! ! ! !#! !! !#! !! !#! !! !$ %! !#! !! !#! !! !$ %! !
! ! ! !! ! !
! ! !! ! ! !
! ! !! ! ! !
! ! !! ! ! !!$ %!
! ! ! !! )5-5/!
797L!! $ $ ' ' R! ! $ $ ' ' !
! ! !
!
! !
! !( !&! %! !
( ! !!( ! !$ %)!
( !$ ! %! !()! ! !(
! !$ %)! !!!( ! ! !!
! !( ### ## ###
!$ %! !(### ### ###
)! !!( ! !$ %)! !!
( ! ! !! )5-52!
! ! !! ! ! ! !
( ! ! ! !! ! ! !
! ! !!$ %! ! ! !
! ! !! ')!$ !( )%!
( ! ! ! ! !! !( !
! ! ! )!( ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !! ! ! !!
( ! ! ! ! !!( ! !
! )5--3!!
797G!! $ $ ' & ' & !799J!! $ $ ' ' !
! ! ! $! !,! ! ! !
!
!( ' %!
!( %! !( %! !
! ! ! ! !
( ! ! ')!
( ! ! !! ! ! !
! ! !!( )! !( )!
! '!
( ! !( !! !( )! !( )!
!! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !! !
( ! ! !! ! ### ! !
( ! ! ! !! )!
( ! ! ! !$ %!!$ %! ! !!
( ! ! !! !$ %! !
! ! ! ! !! ! !
! ! !!( ! ! !
!$ %! !!
( ! ! '!( ! ! ! !!$ %! )5--5!
7997!! $ $ ' & ' & ! ! ! ! ! $ $ ' ' !
! ! !
!
! ! !
! ! !!
! ! ! !
! 7999! !
! ! ! ! !!
! ! ! ! !
! ! !
!!
! ! ! !
( ! ! ! ! ! !! ! ! !
!( ! ! !!$ %! !! ! ! ###!$ %! !! ! ! ###!$ %! !! ! ! ###!$ %! !! ! ! ###!$ %! ! ! !
###!! ! ! ###
### ### ### ! ! ! !! ! !
### ! ! ###)5--,!
! ! ! ! !
! ! ! ! !!
!
! ! ! !
!!
! !
! ! ! !
!!
7999!!! ! ! ! !799;!!! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !! ! ! ! ! !
%!
! ! ! $! !,! ! ! !
!
( ! ! !! ! ! !
( ! !! ! ! ! ! ! !$! ! ! ! ! !
! ! ! ! !$! ! ! ! !!$ ! %! ! ! !! ! ! !$ ! %! !
! !$! ! ! ! !
! ### ! !! !
$! ! ! ! !! ! ### !
! ! ! !$! ! ! ! ! !
! !$ %! !$ %!! ! ! !
! ! ! ### !! ! !$ %!
$! ! ! ! ! !$ %! ! ! !
! ### ! ! !! ! ! ###!
( ! !$ %! !$ %! !! ! !
! ! !!!( ! ! ! ! ! !
! ! ! !! !
! ! ! ! !!( !
! ! ! )!( ! ! ! !
! ! ### !
! ! !
!( ! !$ ! %! ! ! !
! ### !!( ! ! ! ! ### !
! ! !$! ! !$! ! ! !$ % ! !
! !$! ### ! !! ! ! !( !
! ! )!!( !( !$ %! !$ %!! ! !
! ')! ! ! !(! ### ### !
### ! ! ###)!! ! ! ! !
! ! ! ! !$ %!!$ %5--8! ! ! ! !
! ! ! ! !! ! )5--0!
! ! !
! !
!!!! !
! ! ! ! !
! ! ! !!
"! ! ! !! ! ! !
! !*! ! !$ %! !
### ! !
! ! !! ! ! ! '!
799<!! ! !799H!! 8! $ $ ' & ' & !
! ! ! $! !,! ! ! !
!
"! ! !*! ! !
! ### ! '!"! ! !*! ! !
! ### ! '!"! ! !
*! ! !! ! ! ! ! !
!$ %'!
"! ! ! !
! ! ! ! ! !! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! !
! ! ! !! ! !!!
!$ %! !! ! ! !
! ! ! ! !! ! !
! ! !$ %! .! ! ### ! ! ! !
! !$ %! 5--9!! !
! ! ! ! !
!!
! ! !!
( ! ! !! !$ %! ! ! !! ! ! !$ %!
! ! !)5--1!
799K!! $ $ ' ' R! $ $ ' & ' & ! ! ! $ $ ' & & & !799I!! $ $ ' ' !
! ! !
!
! ! !
( ! ! ! ! ! ! !$ %! ! ! !! ! ###!$ %! ! ! ! !
###!$ %!### ! ###!$ %!### ! ###!$ %!### ! ###!
! ! !! )5--/!
! !
! !
( ! ! ! ! ! ! !! ! !
( ! '! ! ! !! ! ! ! !! )5--2!
! !
! !
! ! ! !
! ! ! !!!
! ! ! ! !
! !
"! ! ! !! !
!*! ! ! ! ! !
! ! ! ! !! ! ! !$ %! )5-,3!
799L!! $ $ ' ' !799G!! $ $ ' ' !79;J!! $ $ ' ' !
! ! ! $! !,! ! ! !
!
! ! !
! ! !
( ! ! !! ! ! !
! ! !! ! ! ! !
! ! ! !! ! ! !
! ! ! ! ! !$ %!! ! )5-,5!
! ! !
! ! !
( ! ! ! ! !! !
$! ### !$! ! ! ! !$! ! ! ! ! ! !$! ! ! !$! ! ! ! !$! ! ! ! )5-,-!
! ! ! !
! ! ! !
! ! !
"! ! ! ! !! ! !
!$ %! ! ! '!#! ! ! ! ! ! !
### ### ### ###!!
( ! ! ! ! ! !
%79;;!
79;7!! $ $ ' ' !79;9!! $ $ ' ' !79;;!! $ $ ' & ' & !
! ! !
!
!
"! ! ! !! ! !
! !( !! ! ! ! ')! !#! ### ! ! ! ! ! !
( ! ! ! )! ! ! ! !( ! ! ! )!
"! ### ! ! !!
! '!#! !"! ### ! ! '!#! ! !$! !$ %! ! ! !!
( ! ! ! %5-,8!
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
"! ! ! ! ! !! '!
#! ! !$ %! !! ! ! ! ! !
! ### ### ### ###5-,0! ! ! !! ! ! ! ! ! 5-,9!
! ! ! !
' (79;I! ! ! ! ! !
!
79;<!! $ $ ' & ' & !79;H!! ! !79;K!! $ $ ' ' !79;I!! $ $ ' ' !
! ! ! $! !,! ! ! !
!
#! ! ! ! ! !! ! ! ### ### ###!!!!!!!!!!!!$ %'!"! ! ! !$ %!###!!!
! ! ! ! ! !! ! ! ###!
! ! ! ! ! ! !! ###!!!! ! ! ! !! ! ### ### ###
### ! ! ! !! !
#! ! ! ! 5-,/!
! !
( ! ! ! !! !( ### ! ')!
( ! ! ! ! !### ! ! )!
( ! ! !### ### ! ! )5-,2!
!( ! ! ! ! %! ! ! !
! ! !
( ! ! !! ! ! ! !
! ! ! ! !! ! )5-83! !
79;L!! $ $ ' & ' & !79;G!! $ $ ' & ' & !79<J!! ! ! $ $ ' & ' & R! & ' & !
! ! !
!
!!
! #! ! !! ! ! !! $ $ ' ' R! ' R!!!!!
$ $ ' ' R! ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' %!!! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ' ! &
! !( $ $ ' ' %!!! !
!( %! ! ! ! !( $ $ ' ' %!!$ %! ! ! !! $ $ ' %! ! 0
! !! $ $ ' %R!!! ! ! ! 8! !
! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !! $ $ ' R! $ $ ' R! $ $ R!$ $ ' %! !* +! ! ! !( $ $ R! $ $ %!
! $ $ ! ! ! !
! ! ! !!! $ $ ' ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !!! ! !! ! $ $ ' ' %!
! #! ! ! ! !
! ! ! !
! !* +!( %! !* +! ! ! ! !&! !! !!! ( !6! %!&! !!! !!! ( !6! %!&! !!! !! ( !6! %!6!
! ! ! ! !!!
! ! !* !…+!! ! ! ! !
! ( $ $ %! ! ! # # ## # ! !* !…+!
! ! ! !
! ! !( ! )! ! ! !( $ $ ' ' %!!
! ! ! $! !,! ! ! !
!
!( ! ! ! ! !! /! $ $ ' ' ! /! $ $ ' ' %! ! !
! ! ( $ $ ' ' %! ! ( ! )!!! ! # # # # # ! !
!! ! ! !! !! ! ! ! ! ! !
( ! ! ! ! !%! !
! ! ! !! ! ! !
( ! ! ! !! ! %!!
! ! !! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !! ! ! ! !
! !!!
! ! !! ! ! ! & !!
! ! !! ! ! !! ! ! ! #
!!( ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! %!!! ! ! ! !
# # # # # ! ! !(!…)! !
! ! ! !( ! /! $ $ /! ! %! !! !!
! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! $ $ ! ! !
!( ! ! ! ! %! ! ! !* ! +!( !137&138%! ! ! !( !…)! ! !* ! +! ! !
! ! !
!+"! ! !! $ ! !J!%1"9:0">1."HI";1-:;0%!,"! ! !! $ ! ! !J!%1"9:0">1."HI"0;/.707:9%!-"! ! !! $ ! !J!%1"9:0">1."HI"E1/;C/I%!."! ! !!$ ! !J!%1"9:0">1."HI"0E1"/,0E:;70I":@"01F0C%!/"! ! !! $ ! !J!%1"9:0">1."HI"D1;1">:87<%!0"! ! !! $ ! !J!%1"9:0">1."HI"79@1;19<1%!1"! ! !$ ! !J! %1" 9:0" >1." HI" <:9C7.1;798"/--1/;/9<1C%!2"! ! ! !$ ! !J!%1" 9:0" >1." HI" 0E1"/8;11D190"A70E"/"<:9C7.1;1."/9."/--;:B1."0E1:;I%!3"! ! !! $ ! !J!%1"9:0">1."HI"C11D798"-:CC7H7>7071C%!+4"! ! ! ! !!$ ! ! !J! %1"9:0" >1."HI" 0E1"7.1/="eOE7C"7C":,;"01/<E1;T$% ( ! ! ! # ! ! $ $
! ! ! ! ! !( !…)! ! 9 ! ! &!! !( ):%!!
! $ $ ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ( ! !
! ! ! ! %! !( )!! !
! ! ! !( $ $ /! ! %! !!( ! %!
5! ! !! ! ( )+! !
! ! !! ! ! !
! ! ! !! !
! !( )! !! ! !
!
! ! !
!!! ! ! !
! ! ! !
!!
!
! $! #!! $!
!!
! !
$!
! !! ! !
! ! ! ! ! !
! ! !
!
! ! ! !
! !
! ! !!!
! ! !
!
! ! !
! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! !!
!
! ! ! !
! ! ! ! !
!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!!!
! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !! ! ! !
! !: &! !: &!
!
! ! !
!
! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! k !
k ! !!!
!
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! !
!
! ! ! ! !
: & ! : & ! : & ! : & ! : & ! : & ! ! !! # # ! ! !
! ! ! !
! !!
! ! ! ! !
! ! ! !
!
! ! !
!!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! !!
!
! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! !! !!
! !
! ! ! !!
! &! !! ! !!! &! !! ! ! ) ! !!! &! !! ! ! ! # # ! !! &! !! ! ! ! ! ' !
! ! ! $! ! ! !
! ! !
! !! ! !
! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
!
! ! !
! ! !
!
! ! !
! ! ! ! !
! !
! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! !!
! ! ! !
' $(!! !!'$ (!! !!'$ (!!! !!
! ! ! !
! ! ! ! ! !
! !!!
! ! ! !
' (!! ! ! !( )! ! ! !
!!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !!
! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !!
! ! !
!
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! !!!
! ! !
! ! !2 3" !
! ! ! ! !
! ! ! !
!!! !
!
! ! !
4! ! !! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
!!!! ! ! ! ! !
! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !
!! ! ! ! ! !!
#! ! ! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
!
#! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !!!!!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! !
! !
บทท ๑๓ บพภาคของการศกษา ๒: โยนโสมนสการ ๖๑๑
อยางไรกด กระบวนการของการศกษาภายในตวบคคล จะเรมตนและดาเนนไปได ตองอาศยการตดตอเกยวของกบสภาพแวดลอม และอทธพลจากภายนอกเปนแรงผลกดน หรอเปนปจจยกอตว ถาไดรบการ
ถายทอดแนะนาชกจง เรยนรจากแหลงความรความคดทถกตอง หรอรจกเลอก รจกมอง รจกเกยวของ พจารณาโลกและชวตในทางทถกตอง กจะทาใหเกด สมมาทฏฐ นาไปสการศกษาทถกตอง หรอมการศกษา
แตตรงขาม ถาไดรบถายทอดแนะนาชกจง ไดรบอทธพลภายนอกทไมถกตอง หรอไมรจกคด ไมรจกพจารณา ไมรเทาทนประสบการณตางๆ กจะทาใหเกด มจฉาทฏฐ นาไปสการศกษาทผด หรอความไรการศกษา
โดยสรป แหลงทมาเบองตนของการศกษา เรยกวา ปจจยแหงสมมาทฏฐ ม ๒ อยาง คอ ๑. ปจจยภายนอก เรยกวา ปรโตโฆสะ แปลวา เสยงจากผอน หรอเสยงบอกจากผอน ไดแก การรบ
ถายทอด หรออทธพลจากสงแวดลอมทางสงคม เชน พอแม ครอาจารย เพอนทคบหา หนงสอ สอมวลชน และวฒนธรรม ซงใหขาวสารทถกตอง สงสอนอบรม แนะนาชกจงไปในทางทดงาม
๒. ปจจยภายใน เรยกวา โยนโสมนสการ แปลวา การทาในใจโดยแยบคาย หมายถง การคดถกวธ ความรจกคด หรอคดเปน
ในทานองเดยวกน แหลงทมาของการศกษาทผด หรอความไรการศกษา ทเรยกวา ปจจยแหงมจฉาทฏฐ กม ๒ อยางเหมอนกน คอ ปรโตโฆสะ เสยงบอกจากภายนอกทไมดงาม ไมถกตอง และ อโยนโสมนสการ การทาในใจไมแยบคาย การไมรจกคด คดไมเปน หรอการขาดโยนโสมนสการนนเอง
ข) กระบวนการของการศกษา ไดกลาวแลววา แกนนาแหงกระบวนการของการศกษา ไดแก สมมาทฏฐ เมอมสมมาทฏฐเปนแกนนา
และเปนฐานแลว กระบวนการแหงการศกษาภายในตวบคคลกดาเนนไปได กระบวนการนแบงเปน ๓ ขนตอนใหญๆ เรยกวา ไตรสกขา (สกขา หรอหลกการศกษา ๓ ประการ) คอ ๑. การฝกฝนพฒนาในดานความประพฤต ระเบยบวนย ความสจรตทางกาย วาจา และอาชวะ เรยกวา
อธสลสกขา ( เรยกงายๆ วา ศล) ๒. การฝกฝนพฒนาทางจตใจ การปลกฝงคณธรรม สรางเสรมคณภาพ สมรรถภาพ และสขภาพจต
เรยกวา อธจตตสกขา (เรยกงายๆ วา สมาธ ) ๓. การฝกฝนพฒนาทางปญญา ใหเกดความรความเขาใจสงทงหลายตามเปนจรง รความเปนไปตามเหต
ปจจย ททาใหแกไขปญหาไปตามแนวทางเหตผล รเทาทนโลกและชวต จนสามารถทาจตใจใหบรสทธหลดพนจากความยดตดถอมนในสงตางๆ ดบกเลส ดบทกขได เปนอยดวยจตใจอสระผองใสเบกบาน เรยกวา อธปญญาสกขา (เรยกงายๆ วา ปญญา)
หลกการศกษา ๓ ประการน จดวางขนไวโดยอาศยหลกปฏบตทเรยกวา วธแกปญหาของอารยชนเปนพนฐาน วธแกปญหาแบบอารยชนน เรยกตามคาบาลวา อรยมรรค แปลวา ทางดาเนนสความดบทกข ททาใหเปนอรยชน หรอวธดาเนนชวตทประเสรฐ
อรยมรรค น มองคประกอบทเปนเนอหา หรอรายละเอยดของการปฏบต ๘ ประการ คอ ๑. ทศนะ ความคดเหน แนวคด ความเชอถอ ทศนคต คานยมตางๆ ทดงามถกตอง มองสงทงหลายตาม
เหตปจจย สอดคลองกบความเปนจรง หรอตรงตามสภาวะ เรยกวา สมมาทฏฐ (เหนชอบ)
! ! !
!
#! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !: &!
#! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !: &!
#! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! !: &!
#! ! ! ! !: &!
#! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !
! !: &!
#! ! ! ! !
! ! ! ! !!
! ! ! !
! ! ! !
!!: &!
#! ! ! !: &! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !: &!
! ! ! ! ! !
: ! &! ! ! ! !
! ! ! ! !
(! ! ! ! !
! ! ! ! !
! !
(! ! ! ! !
! ! ! ! !
! !
บทท ๑๓ บพภาคของการศกษา ๒: โยนโสมนสการ ๖๑๓
๓. อธปญญาสกขา คอ การศกษาดานหรอขนตอนทฝกปรอใหเกดมสมมาทฏฐ และสมมาสงกปปะ เจรญงอกงามขน จนบคคลมความพรอมทางปญญาถงมาตรฐานของอารยชน สามารถดารงชวตอยดวยปญญา มจตใจผองใส เบกบาน ไรทกข หลดพนจากความยดตดถอมนตางๆ เปนอสระเสรดวยปญญาอยางแทจรง
แตดงไดกลาวแลวขางตนวา สมมาทฏฐ ทเปนแกนนาแหงกระบวนการของการศกษานน จะเกดขนได ตองอาศยปจจยแหงสมมาทฏฐ ๒ ประการ
ดงนน ในการดาเนนงานทเกยวกบการศกษา จดสนใจทควรเนนเปนพเศษ คอ เรองปจจยแหงสมมาทฏฐ ทเปนจดเรมตน เปนแหลง เปนทมาของการศกษา คาทพดกนวา “ใหการศกษา” กอยทปจจย ๒ ประการนเอง สวนกระบวนการของการศกษา ทเรยกวา ศล สมาธ ปญญา นน เพยงแตรเขาใจไว เพอจดสภาพแวดลอมใหเกอกล และคอยเสรมคมกระตนเราใหเนอหาของการศกษาหนเบนดาเนนไปตามกระบวนนน
เมอทาความเขาใจอยางนแลว กจะมองเหนรปรางของกระบวนการแหงการศกษา ซงเขยนใหดไดดงน
จดเรมตน กระบวนการ หรอแหลงทมาของการศกษา ของการศกษา
๑. อธสลสกขา ๑. ปรโตโฆสะทด (ความประพฤต วนย สจรตกายวาจา และอาชพ) (เสยงจากผอน อทธพลจากภายนอก) ๒. อธจตสกขา (คณธรรม คณภาพ สขภาพ และสมรรถภาพของจต) ๒. โยนโสมนสการ (รจกคด คดถกวธ ๓. อธปญญาสกขา ปจจยภายใน) (ความเชอ คานยม ความร ความคดถกตองดงามตรงตามจรง)
ค) ความเขาใจเบองตนเกยวกบจดเรมตนของการศกษา
เมอไดทาความเขาใจคราวๆ เกยวกบกระบวนการของการศกษา พอเหนตาแหนงแหงท หรอฐานะของความคดในกระบวนแหงการศกษานนแลว กจะไดกลาวถงเรองความคดโดยเฉพาะตอไป
อยางไรกด โดยทความคดเปนอยางหนงในบรรดาจดเรม หรอแหลง ทมา ๒ ประการ ของการศกษา เมอจะพดถงความคดทเปนจดเรมอยางหนง กควรรจดเรมอนอกอยางหนงนนดวย เพอจะไดขอบเขตความเขาใจทกวาง ขวางชดเจนยงขน
กอนอน พงพจารณาพทธพจน ดงน
“ภกษทงหลาย ปจจยเพอความเกดขนแหงสมมาทฏฐ ม ๒ ประการดงน คอ ปรโตโฆสะ และโยนโสมนสการ”1241
1241 อง.ทก.๒๐/๓๗๑/๑๑๐ (ปรโตโฆสะ ในทน หมายถง ปรโตโฆสะฝายด)
! ! !
!
( ! !! ! )!
( ! ! !! )79<9!
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !
"! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! !!!
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !!!
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! !!! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! !
!!
"! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !!
! ! ! !
!!!
! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! 79<9 $ $ ' 8! '
! ! ! $! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! ! ! !
!
! ! ! !
! ! ! !
! !
! ! ! !
! ! !
!
! !
4! ! !! !
79<;! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !!!
! ! !
! ! !!
! !!
!! ! 5!! ! 5!! ! 6! ! ! ! ! ! !! !!!!^ &!! ^ &!!! ^ &!! ^ &!! ! ! : &!! ! ! : &!! ! : &!
! : &! ! !
! ! !
!!!
! ! !: &!
! ! ! ! !
! ! !!
$! ! ! ! ! ! !: &!!
$! ! ! ! ! !: &!!
79<; !"!2*/2*$.FW*VD! !*Y.D,./! !
! ! !
!
! ! ! ! !
! ! ! : &!
! ! !
! ! ! ! !: &! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !!
! ! !!!
! ! ! !
! ! !
!: &! !!
! ! !
! !!
! ! ! ! & & !! ! !^ &!! ^ &!! ! ^ &!! ^ &!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
! ! ! !
! ! ! ! !
! !
! ! ! !
! ! !!!
! !
! ! ! !
! !!!
! ! ! !
! ! ! ! !
!!
!! !! !! !!
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !
!!
! ! ! $! ! ! !
! !
! ! !
! ! !
!
! ! ! !!
!!
! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! !
! ! !
! ! !!
! ! !
!! ! !! !
! ! !!!
! ! ! ! !
!
!
! ! ! ! !
!!!
!
! ! !! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !^ &!! ! ^ &!! ! ! ^ &! !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
! ! ! !! ! !! ! !!!!!!!!!!!!! ^ &! !
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
! ! ! ! ! !
! ! !
! !!
! !!
! ! !!
! ! !
!
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! !
! !!!
! !
!!!
! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !!!
! ! ! !
!
!!
! !
! ! ! $! ! ! !
! "! !!
! !* +! ! ! !
! ! ! !!
! ! ! !
! !
! ! ! ! ! ! !
! ! !!
!( ! ! ! !
! !! ! ! ! ! !
! )5-88!( ! ! ! ! !
! ! ! ! !! ! ! ! ! )5-80!
( ! ! ! &! !! ! ! ! ! !
&! ! +! ######!
( ! ! ! &! !! ! ! ! ! !
&! ! &! ### !###)5-89!
( ! ! !$ !%! ! &!
! ! !)5-81!
79<<!! $ $ ' ' R! !79<H!! $ $ ' ' !79<K!! $ $ ' & ' & !! ! !,! ! ! ! ! ! R! ! !,! ! ! ! ! ! ! &!
79<I!! $ ' ' R! $ $ ' ' !
! ! !
!( ! !$ %! !
! +! ! ! '! !$ %! ! +! !
! ! ! &!! ! ! ! )5-8/!
( ! ! ! !! ! ! &!
! )5-82!( ! ### ### ### ### ! ! !
! &! ### ### ### .### ! ! ! !
)5-03!( ! ! ! !
! ! ! !! ! ! )5-05!
( ! 5-0-###! ! 5-0,! )!
( ! !! )5-08!
( ! ! ! !! !
! ! ! )5-00!( ! ! ! !
! ! ! !! ! ! )5-09!
( ! ! !
! ! ! !! ! ! )5-01!
79<L!! $ $ ' ' !79<G!! $ $ ' ' !79HJ!! $ $ ' ' !79H7!! $ $ ' ' !79H9!! $ $ ' ' !79H;!! $ $ ' ' !79H<!! $ $ ' ' R! ! $ $ ' ' !79HH!! $ $ ' ' !79HK!! $ $ ' ' !79HI!! $ $ ' ' !
! ! ! $! ! ! !
( ! ! !! ! )5-0/!
! ! ! !
! ! ! ! !( %!
! ! 79HG!
! ! ! ! ! !
! ! ! 79KJ!
( ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !
!$ %! ! ! !! ! ! ! !! ! ! )5-95!!
!
! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! 79K9! ! ! ! ! ! ! ! !79K;! ! ! ! !
! ! !
! !
#! ! ! ! ! ! !
! !
!
79HL!! $ $ ' ' !79HG!! $ $ ' ' !79KJ!! $ $ ' & ' !79K7!! $ $ ' ' !79K9!! ! ! ! $ $ ' R! $ $ ' R! $ $ ' 8! R! ' R! $ $ R! $ $ ' R! ! $
R! $ ! ' R! ' R! ! ! ! ! ! $ $ ' R! ' R! $ $ R! $ $ ' R! $ ' R!! ! ! ! ! ! $ $ ' R! ! ! ! $ $ ' R! ' R! R! ! ! $!! ! ! ! ! !! %!
79K;!! ! ! ! ! ! ! ! ! $ $ ' R! $ $ ' R! $ $ R! $ ' R!%! ! ! ! ! ! ! ! $ $ ' ' R! ' %!! ! ! $ $ ' ' ! ! %! ! ! ! $ $ ' ' !"! ! ! $ $ '
' R! ! $ $ ' ' %! ! ! ! $ $ ' ' %! ! ! ! $ $ ' ' R! $ $ '' R! $ $ ' R! ' R! $ $ ' %! ! ! $!
! ! !
!
#! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! !
#! ! ! ! ! ! !
! ! !
! !
#! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! 79K<!
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !!!
! ! !
! ! !!
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !'
(! 79KH!!
! ! !
! ! ! ! !
! ! !!
! ! ! !
! ! # C:PP!
! ! ! !!!
79K<!! ! ! ! ! ! $ $ ' R! ! ! ! $ $ ' 8!
8! !"! $ $ !"! $ $ ' 8! R! $ $ R! $ $ ' R! ! ! $ $ ' R! $ $ ' R! ' R!
$ $ ' 8! R! $ ! ' R! ! ! $ $ ' R! ! !! $
R! ! ! %! ! ! $ ' R! $ ! ' 8!
$ ! ' R! ! ' R! ' 8! R! ! $!79KH!! ! ! ! ! !!
%#!0).0*)!Y,/@$5.)[R!0).0*)!4DD*/D,./R!232D*Y4D,V!4DD*/D,./R!)*42./*@!4DD*/D,./R!4DD*/D,C*!V./2,@*)4D,./R!
)*42./*@! V./2,@*)4D,./R! V./2,@*)*@! 4DD*/D,./R! V4)*6Q+! V./2,@*)4D,./R! V4)*6Q+! 4DD*/D,./R! .)@*)*@! D1,/[,/-R! .)@*)+3!
)*42./,/-R!-*/*D,V4+!)*6+*VD,./R!V),D,V4+!)*6+*VD,./R!4/4+3D,V4+!)*6+*VD,./#!79KK!! !' ! ! ! (! ! !
! ! ! $! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! !!!
! ! ! !
! ! !!!
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !!!
!
! ! ! ! !79KI!!!
! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! 79KL!
! ! !
!!!
! ! ! !!
$! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !( !
%! !!$! ! ! !
! ! !79KG!!
!! ! ! !79IJ!
79KI!! ! ! ! ! ! !!
! ! $ $ ' & ' & ! ! %!79KL!! ! $ ' R! $ ! ' !79KG!! $ !79IJ!! ! ! ! ! ! !
! !! $ $ ' R! $ $ ' R! $ $ ' R! $ $ ' %!
!! $ $ ' %! ! ! ! ! !
! ! # $ %! ! ! $ $ ' %!! ! $ $ R! $ $ ' ! ! $ $ ' ' %! ! ! ! !
! ! $ $ ' !"! $ $ R! $ $ ' 8! !! ! ' %R! # $ ! ! ! $ $ ' R! $ $ '
R! $ $ ' R! $ $ R! $ $ ' R! $ $ R! $ $ !
! ! !
!! ! ! ! !
! ! ! ! #!$! ! # ! ! !
! !!$! ! # ! !
! !!
! ! ! !! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! 79I7! !
! !( ! ! %!
! !! !! ! !! !! ! ! ! !"! !! !! !! !! ! ! !! ! ! ! !"! !
! !( ! !! %!
! ! #! !,! ! ! ! !"! !
! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! !!
! !
! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! !!!! ! !
! !
! !!
79I7!! $ $ ' !
! ! ! $! ! ! !
! ! #! "# C:E: !!
! ! !
! ! ! ! !!!!
! ! !
! ! ! !
! ! ! C:EO
! ! ! !!
! !
! ! C:E] ! !
! ! ! !!
! ! !
! !!!
! ! ! !
! ! ! !
!!!! ! ! !
! ! 79IH!!
! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! !! !
!( ! %! ! !
! ! !!!
! ! !!
$! ! !! ! ! !!$! ! !
! ! !!!
79I9!! $ $ ' ' R! ' !79I;!! ! ! ! $ $ ! !79I<!! ! $ $ ' ' ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! !! $ $ ' ' R! ' R! $ $ ' ' ! %!
79IH!! $ $ ' ' R! ' R! ' R! $ $ ' ' R! ' ! !
! ! !
!
! ! !
! ! !
!
! !!!
! !
! !!
! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !!!
! ! ! !
! ! ! !!!!
! !
! !
! ! ! !
! !!!
! ! ! !
! ! !
! ! !
! !!!
! !
! !!
! ! !
! ! ! ! 79IK!!
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! $ ! !
#! ! ! !! ! ! ! ! !!
#! ! ! !! ! ! !
! ! !! ! ! !
79IK!! ! ! ! ! ! $ $ ' ! !
! ! $ $ ' ' R! ' ! ! $ ' 8! $!
! ! ! $! ! ! !
!
! !
!!!!
! ! ! ! !!
! ! ! ! !!
.! # #!$! # !!!
! !
! !!
! !
! ! !
! ! ! !
! ! !
"! !"! !"! !"! 5 !"! !"! !"! ' !"! !"! !"! !
! !
! ! !
!
#! !!! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !!!
! !
! ! ! ! !
! ! !!
! ! !
#! ! ! ! !!
( ! ! !! ! ! ! ! !
! !!( ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! &! ! ! !! ! ! ! ! !
( ! ! ! ! !! ! ! ! ! !
! ! ! +!!!!( ! &!
! ! !+! ! &!
!! ! +! ! !
&! !! ! #!
( ! ! ! !! ! ! ! ! !
! ! &! !! !
! )5-11!
79II!!! $ $ ' ' R! ! !*$$$! ! ! ! ! ! +!
! ! $ $ ' ' R! ' R! ' R! ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !
! ! ! $! ! ! !
#! ! ! ! ! !!
( ! ! ! !'! ! ! ! ! !
! +!!( ! ! ! ! !'! ! ! ! ! !! ! )5-1/!
! ! !
! ! !
#! !!! ! !
!!
! !
! ! !
! ! ! ! ! !
! !!!
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !!!
! ! !
! ! !
! ! ! ! ! !
! !! ! ! ! !
! ! 79IG! ! !
! ! !!!! ! ! !
! ! ! !* +!
! !!!
79IL!!! $ $ ' ' R! ' R! ! ! ! ! ! ! $ $ '
' R! $ $ ' & ' & $!79IG!! ! $ ! ' 8! 8! 8! ! ! /! $ '
R! $ $ R! $ ! ' 8! %!
! ! !
!
! !
! ! 79LJ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! !!!
! ! ! !
! ! !
! ! !
!
! !
( ! !( )! !! !( )! ! )5-/5!( ! ! ! ! ! !
!( )! ! ! ! ! !!( )! ### ### ### ### ### !
! ! ! ! )5-/-!( ! ! ! ! !
5-/,! ! ! !! ! ! ! !!
( ! ! ! ! !! ! ! ! ! !
! ! ! ! !)!!
! ! ! ! ! !
( !$ %! !! ! !
! ! !! ! ! ###)5-/8!
79LJ!! ! $ ' & R! $ ! ! ! ! ! !79L7!! $ $ ' ' !79L9!! $ $ ' ' $!79L;!! ! ! ! !"! !79L<!! $ $ ' & ' & !
! ! ! $! ! ! !
#! !! ! ! !
! ! !
! ! ! !!!
! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !!
! ! !
! ! !
! ! ! ! !!! ! !
! ! !
! !
! ! ! !
! ! ! !!!
! ! ! !
! ! !
!!
! ! !
!! ! ! !
! ! ! !!!
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !!!
! ! !
! ! ! !
! !( %!
!! ! !
! ! ! ! !!!
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !!
! ! !
!
! ! ! !
! ! ! !( %!
! ! ! !
! ! !!
! ! ! ! ! ! !
! ! !!!
! !
! ! ! 79LH!79LK! !!!
! !
! ! ! ! !
! ! ! 79LI!
! !! ! !( ! %! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! !( ! %!!!
! !
! ! ! ! !
! !! !( ! %! !
! ! ! !
!( ! ! ! %! &!
! ! ! !!
! !! ! ! !( %! !
! ! ! ! ! ! !!!(
! %!!
! !! ! !( ! %! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! !!!
! ! ! !( ! %!
79LH!! 8! $ $ ' & ' & !79LK!! 8! $ $ ' ' R! & ' & $!79LI!! ! $ ' & R! $ & !
! ! ! $! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! !
( ! !$ %! !### !### !### !### !###)5-//!
( ! ! ! ! !### ###)5-/2!
! ! !
! ! !
( ! ! ! !! ! ! +!!
( ### ! ! !! ! ! ! !
! ! !( ! ! ! ! !! '! ! !$ %! !
! ! ! !! ! ! !
&! ! ! ! ! ! !! ! +!!
( ### ### ### !$ ! ! %!###! ! ! ! ! !### ### ### ! ! !!( ! ### ### ### ### ! ! !
! ! ### ### ###### ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! !
! ! ! ! )5-23!
79LL!! $ $ ' ' !79LG!! $ $ ' ' R! ! ! ! ! !79GJ!! $ $ ' & ' & !" !,! %!
๖๓๔ พทธธรรม ๔. วธคดแบบอรยสจ/คดแบบแกปญหา
วธคดแบบอรยสจ หรอ คดแบบแกปญหา เรยกตามโวหารทางธรรมไดวา วธแหงความดบทกข จดเปนวธคดแบบหลกอยางหนง เพราะสามารถขยายใหครอบคลมวธคดแบบอนๆ ไดทงหมด
บาลทพงอางในขอน มความสนๆ ดงน “ภกษนน ยอมมนสการโดยแยบคาย (โยนโสมนสการ) วา ทกข คอดงน; ยอมมนสการ
โดยแยบคายวา เหตเกดแหงทกข คอดงน; ยอมมนสการโดยแยบคายวา ความดบแหงทกข คอดงน; ยอมมนสการโดยแยบคายวา ขอปฏบตทใหถงความดบทกข คอดงน;
“เมอเธอมนสการโดยแยบคายอยอยางน สงโยชน ๓ อยาง คอ สกกายทฏฐ วจกจฉา และสลพพตปรามาส ยอมถกละเสยได”1291
วธคดแบบอรยสจน มลกษณะทวไป ๒ ประการ คอ ๑) เปนวธคดตามเหตและผล หรอเปนไปตามเหตและผล1292
สบสาวจากผลไปหาเหตแลว แกไขและทาการทตนเหต จดเปน ๒ ค คอ
คท ๑: ทกขเปนผล เปนตวปญหา เปนสถานการณทประสบ ซงไมตองการ สมทยเปนเหต เปนทมาของปญหา เปนตวการ ทตองกาจดหรอแกไข จงจะพนปญหา คท ๒: นโรธเปนผล เปนภาวะสนปญหา เปนจดหมาย ซงตองการจะเขาถง มรรคเปนเหต เปนวธการ เปนขอปฏบต ทตองกระทาในการแกไขสาเหต เพอบรรล
จดหมาย คอภาวะสนปญหา อนไดแกความดบทกข
๒) เปนวธคดทตรงจดตรงเรอง ตรงไปตรงมา มงตรงตอสงทจะตองทาตองปฏบตตองเกยวของของชวต ใชแกปญหา ไมฟงซานออกไปในเรองฟงเฟอ ทสกวาคดเพอสนองตณหามานะทฏฐ ซงไมอาจนามาใชปฏบต
ไมเกยวกบการแกไขปญหา1293
ไดกลาวแลววา วธคดแบบน รบกน หรอตอเนองกน กบวธคดแบบท ๓ กลาวคอ เมอประสบปญหา
ไดรบความทกข และเมอสามารถวางใจวางทาทตอสถานการณไดอยางถกตองตามวธคดแบบท ๓ ขนท ๑ แลว
ตอจากนน เมอจะปฏบตดวยปญญาเพอแกไขปญหาตามวธปฏบตขนท ๒ ของวธการคดแบบท ๓ นน พงดาเนนความคดในสวนรายละเอยดขยายออกไปตามขนตอน อยางทแสดงในวธการคดแบบท ๔ น
หลกการ หรอสาระสาคญของวธคดแบบอรยสจ กคอ การเรมตนจากปญหา หรอความทกข ทประสบ
โดยกาหนดร ทาความเขาใจปญหา คอความทกขนน ใหชดเจน แลวสบคนหาสาเหตเพอเตรยมแกไข ในเวลา
เดยวกน กาหนดเปาหมายของตนใหแนชดวาคออะไร จะเปนไปไดหรอไม และเปนไปไดอยางไร แลวคดวางวธปฏบตทจะกาจดสาเหตของปญหา โดยสอดคลองกบการทจะบรรลจดหมายทกาหนดไวนน
ในการคดตามวธน จะตองตระหนกถงกจ หรอหนาท ทพงปฏบตตออรยสจแตละขออยางถกตองดวย เพอใหมองเหนเคาความในเรองน จะกลาวถงหลกอรยสจ และวธปฏบตเปนขนๆ โดยยอ ดงน
1291 ม.ม.๑๒/๑๒/๑๖ 1292 พงระวงวา เหตและผล (cause and effect) เปนคนละอยางกบ เหตผล (reason) 1293 พงด จฬมาลงกโยวาทสตร, ม.ม.๑๓/๑๔๗-๑๕๒/๑๔๓-๑๕๓.
! ! ! $! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !!!! ! !
! ! ! ! !!!! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! !!! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !!
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !!!
! ! !
! ! ! 79G<! ! ! !
! ! 79GH!!
! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! !!!
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !!
!
! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !!! ! ! ! !
! !
79G<!! ! ! ! $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !79GH!! ! ! ! ! $ $ ' ' ! !
! ! ! ! ! $!
! ! !
!
#! !(2.0! !
! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! !
! ! !!
* +! ! ! ! ! ! ! !
! ! !!
* +!( ! %! ! ! ! !! !
!!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! !
!!!
! ! !
!!! ! ! ! !* +!
! ! !
! ! ! ! ! ! !79GI!!!
! ! ! ! !
! !!
79GK!! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !!( %! ! ! $ $ '' R! $ $ ' ' R! $ $ ' R! $ $ ' ' $!
79GI!! ! ! "!!$! ! ! ! ! !! $ $ ' ' %R!!$! ! ! ! ! !! $ $ ' R! ' R! $ $ '
R! $ $ ' %R!!$! ! ! ! !! $ $ ' 8! 8! 8! %R! !
! ! !! $ $ ' %R!!$! ! ! !! $ $ ' R! $ $ ' R! $ $ %R!!$! ! ! !! $ $ ' %R!!$! ! !! $ $ ' %R!!$! ! ! ! !! $ $ ' %R!!$! ! ! ! !! $ $ ' %R!!$! ! ! ! ! !! $ $ ' %R!!$! ! ! ! ! ! ! ! !! $ $ ' %!
! ! ! $! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !!!! ! ! ! !
! !!!! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !!!
! ! !
( ! '! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ###!( '! ! !!!!!!!!!!! ! ! ###)5-2/!( ! ! ! '! !!!!!!!!!$ %! ! ! ! ! ! ! !! ! &! ! ! !
!$ %&! ! !)5-22!
( ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! &! !
! ! ! !$ %!! )5,33!
( ! ! ! ! !! ! !
! ! !$ %!! ! ! ###!!( ! ! ! ! !! ! ! !
! ! !$ %!! ! !
!$ %&###)5,35!
79GL!!! $ $ ' ' R! ! !* +! ! !
! !! ! $ $ ' ' R! $ $ ' %!79GG!!! $ $ ' ' !7;JJ!!! $ $ ' ' !7;J7!!! $ $ ' ' R! ! ! &! ! ! ! !
!' ! ! (!U! !! $ ' ' %!
! ! !
!
! #!
! ! ! ! !( %! ! !
! ! 7;J9! !
!!
! ! !
! ! ! !!
( ! ! ! ! ! !! ! ! )5,3,!
! ! ! !
! ! ! !( ! %! !!
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
( ! ! ! ! &!! ! ! ! !
! ! ! '!
### ### ### ### ### ###### ### ### ! ! !
### ### ### ### ### ###### ### ### ! ! !
! ! ! !!! ! !
! ! ! !! ! )5,38!
7;J9!!! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R!
$ $ ' & ' & R! ' !"! ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !7;J;!!! $ $ ' ' ! ! !7;J<!!! ! $ $ ' & ' & R! ! $ $ ' & ' & R! & ' ! !
! ! ! ! R! ! !&! ! ! !&! ! ! !
! ! ! $! ! ! !
( !! ! &!! !! &!!!!! &!! !! &!!
!! ! &!! !! &!!!! ! &!! !! &!!
! &!! !! &!!!! ! &!! !! &!!
!! )5,30!
( !! &!!!! &!!
!! &!!!! &!!
!! &!!!! &!!!! &!!
! &!!!! &!!!! +!!
( ! ! ! !! ! ! )5,39!
( !! &!!!! &!!!! &!!!! )5,31!
( !! &!!!! &!!!! &!!
!! &!!!! &!!!! !!
!! )5,3/!
! ! ! ! ! !!
7;JH!! $ ' ' !7;JK!! $ $ ' ' R! ! ' ' R! ' R! ' !7;JI!! $ $ ' ' !7;JL!! $ $ ' ' !
! ! !
!( !$ %! !$ %!
&! !$ %! ! )5,32!( ! )5,53!!( !$ %! !$ %! 5,55!
"!! ! ! ! '!*!! ! ! !
"!! ! '!*!! ! !!
"!! ! '!*!! ! !
"!! ! '!*!! 5,5-!
! ! !
! !
! !! ! !
! ! ! ! !
! ! !!!!! ! !
! !!!( ! ! ! %! ! !
! ! !! ! !
! ! !!!! ! ! !!
# # 1## # #
1# # #! # # !!!
7;JG!!! $ $ ' ' R! ! ! ! ! R! !' (! !
! ! R! ! ! ! !'! (!! $ $ ' ' R! ! ' ! %R! ! ! (!!! $ ' %!
! ! ! !' ! (!!!! ! $ $ ' ' ! ! %!
7;7J!!! $ $ ' & ' & !! ! ! &R! ! ! !! ! ! ! !! $ $ ' %!
7;77!!! $ $ ' ' R! ' !7;79!!! $ $ ' ' $!
! ! ! $! ! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! !
! !
! !!!
! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
!!
! !
! ! ! !
! ! ! !!
! !
! !
! ! !
! !!!
! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! 7;7;!!
! !
! ! ! ! !
!( %! ! !( %!
! 8!
! ! !
! ! ! ! !
! ! !
! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! !!
7;7;!! ! ! $ $ ' ' R! ! !
! ! ! %! ! ! !! $ $ ' ' %!! ! ! ! ! ! $!
! ! !
!
#! !! ! ! ! ! !
! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! !
!! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !( ! %!! ! ! ! ! !
! ! ! ! !! ! !( ! %!
! ! ! !
&! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! 7;7<!
&! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !!
! ! ! ! !
! ! !7;7H!!
( ! ! ! ! !!$ %! ! !$ %! !$ %'!
! ! ! !&! ! ! ! &!
! !$ %! ###!
7;7<!!! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! !! ! $ $ ' %!7;7H!!! ! ! ! !! %!
! ! ! $! ! ! !
( ! ! !! ! ! +!
! ! !! ! +!! ! ! !
! !( ! ! ! !!!!!!!! ! ! ! !
! ! ! ###!( ! ! !
! ! +!! ! ! !
+! ! !! ! !
( ! ! !! ! ! ! !
! ! ! ! ### !
&! ! ! ! !
! ! ! ! !! ! ### !
( ! ! ! ! !! ! ! ! !
! !! !
! ! !)5,59!
( ! ! ! ! !!! !! &! ! ###
### ### ! ! ###+!! ! ! ! ! !
! ! ! ! !! ! ###)5,51!
7;7K!! $ $ ' & ' & !7;7I!! $ $ ' & ' & !! %R!
! & ! ! ! ! !! $ $ ' & ' & %R! ! ! !!! $ $ ' & ' & %R! ! !! $ $ ' & ' %!
! ! !
!( ! ! ! !! ! ! ! !
! ! !$ %! ! !
&!!( ! !
! ! ! ! !! !$ %! !
! )5,5/!( ! '### !! ! ! !
( '! ### ######!( '! !
!$ %! )5,52!( ! ! ! !! ! ! ! !
! &! ! ! !! ! &! !
! ! ! !! ! )5,-3!
( ! ! ! ! !### ! ! ! !
! ! ! ! ! !! ! &!!!
( ! ! ! !! ! !
! '! ! !! !
)5,-5!
7;7L!!! $ $ ' ' !7;7G!!! ! $ $ ' & ' & R! & ' & !7;9J!!! $ $ ' ' R! ' R! $ $ ' ' !! ! ! ! %R! !
$ $ ' ' ! ! !7;97!!! $ $ ' ' !
! ! ! $! ! ! !
( ! ! ! !! ! ! ! !!!
! ! !! ! !$ %! !
&!!!( ! ! !
### ! ! ! !! ! !
)5,--!
! ! !
! ! ! ! ! ! ! !!
! ! !
! ! !! ! !
! ! ! 7;9;!
! !
! ! ! !!
! ! !
! ! ! ! ! !
!!
! ! !
! !
$!!!
! !
! ! ! ! ! !
! !!!
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! $!
7;99!! $ $ ' ' $!7;9;!! $ $ ' & ' & !
! ! !
!
#! & !' ! ! ! ! ! !
! ! !
! !!!
! ! !
! ! !
! ! !
! !! ! ! ! ! !
&! ! ! ! ! !
! ! ! !
!!!
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! !!
&! ! ! ! ! ! !
! ! !
!!!
! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
!!!
! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! !
( ! ! ! ! !! ! !
! ! ! $! ! ! !
( ! ! ! !! ! ! !
! ! ! !! ! ! !
( ! ! ! !! ! ! !
!( ! ! !
! !)5,-8!
#! !(-2*! ! ! ! !
! !
! !
! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !!!
! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !!
! ! !
! !!!
7;9<!!! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! ! $ $ ' ' R! ! !
! ! !! &! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R!$ $ ' ' R! ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! ! ! $ $ ' '
8! ! ! ! ! !
! $ $ ' ' ! ! ! ! ! ! ! ! $ $ ' ' ! !
$ $ ' ' !! ! 8! $ $ ' & ' & ! !
! ! $ $ ' ' %!7;9H!!! ! ! !! ! & & %! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! ! !
!
! ! !
!
! !
! ! !
! !!
! ! !
! !
!!
! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! !!
! ! ! ! ! !
! ! ! !
!!!
! ! !( ! !
%! !( ! ! %!
!( ! %! !7;9K!!
! ! ! ! !
! ! ! ! !
!
( ! !$ %! ! +! ! ! '!$ %! ! ! !
! ! !$ %! +! !! ! ! !
###!$ %! ! ! !! ! ! ! !$ %! +!!
! ###!$ %! ! ! ! !
! ! ! !$ %! +!!! ###!!
$ %! ! ! !! ! ! ! !$ %! +!!
! ###!
7;9K!! ! $ ' & R! ! ! ! ! $!
! ! ! $! ! ! !
$ %! ! ! !! ! !
! ! !! ! !$ %! +!! ! ###!
$ %! ! ! !! ! !
! ! !! ! ! +! !
###!$ %! ! ! ! !
! ! ! +!!! ###!
$ %! ! ! ! !! ! ! ! !
+! ! ###!
! ! ! !
!( %! ! ! ! !
( ! !$ %! ! +! ! ! '!!$ %!( %### ! ! !
! ! !! ! !
&! ! ! ###!$ %!( %### ! ! !
! ! ###!$ %!$ %### ! ! !
! ! !###!
$ %!$ %### ! ! !! ! ###!
$ %!$ %### !! !! ! ###!
$ %!$ %### !! !
! ! ###!
! ! !
!$ %!$ %### ! ! ! !
! ! ###!$ %!$ %### ! ! !
! ! ###)5,-1!
! ! !
! 7;9L!
! ! ! ! ! 7;9G!
! ! ! !
#! ! ! ! !(
! %R! ! !#! ! ! !
R! !#! ! ! ! !
! ! R! !#! !
! ! ! R! !#! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! 7;;J!
! ! ! ! !!
$! !! ! !$! !! ! !$! !! ! !
!$! !! ! !
!$! !! ! !!
! 7;9I!! ! ! ! $ $ ' & ' & R! & ' & R! $ $ ' & ' & !7;9L!! $ $ ' & ' & !! ! ! %!7;9G!! ! ! ! ! !7;;J!! $ $ ' ' $!
! ! ! $! ! ! !
#! !
! ! !
! !
! ! ! ! !
#! !
! ! !
! !
! ! ! !
! ! !
#! !
! ! !
! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! !
#! !
! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
#! ! !
! ! ! !
! !
! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! 7;;7!
7;;7!! $ $ ' ' & !! %R! ! ! ! ! %! !
!! %! ! ! $ $ ' & ' R! & ' R! $ $ ' & ' & R! ! !! ! ! $ $ ' & ' & R!! ! ! $ ' ' R! $ $ ' ' R! ' %!
! ! !
!
! !
! ! 7;;9!
#! ! ! ! !
! !
! ! ! !
!! ! !!!
! ! ! !
! ! ! !!!
! ! ! !! !
! ! ! ! ! R!
! !
#! ! ! !
! R! ! !
#! ! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! ! R!
! !
#! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! R! !
!
#! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! R! !
!
#! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! !
!( ! %!
R! ! !
7;;9!! $ ' & !! ! !
! ! ! ! ! ! R! !
! ! ! ! ! %!
! ! ! $! ! ! !
#! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! R!
! !
#! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! R!
! !
#! ! ! ! ! !
! ! ! !
!
! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! !
! !!
! ! !
! ! !
! ! !
!
! !!!
!
! !
! ! ! ! ! !
! !
! !
!!
! ! !
! !
! !!
! !
! ! !
!
!
! ! !
!
#! !!! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! ! !
! !
! ! !
! ! ! !
!!!! ! !
! ! !!
! ! ! ! !
! ! 7;;;!!
$! ! !
! ! ! ! !
! 7;;<! !
! !
! ! !! ! ! !
! ! !
! ! ! !!!
! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! !
!! !! !! !! !( %!
!( %! !( %! !
7;;;!!! ! ! ! ! ! ! !
! ! !! ! !
7;;<!!! ! !*Y.D,./! !! !%!
บทท ๑๓ บพภาคของการศกษา ๒: โยนโสมนสการ ๖๕๕
- วาโดยความหมายทางธรรม ในขนการฝกอบรมทางจตใจทแทจรง คาวา อดต ปจจบน และอนาคต
กไมตรงกบความเขาใจของคนทวไป คาวา “ปจจบน” ตามทคนทวไปเขาใจ มกครอบคลมกาลเวลาชวงกวางทไม
ชดเจน สวนในทางธรรม เมอวาถงการปฏบตทางจต ปจจบน หมายถงขณะเดยวทกาลงเกดขนเปนอย ในความหมายทลกลงไปน เปนอยในปจจบน หรออยกบปจจบน หมายถงมสตทนอยกบสงทรบร
เกยวของ หรอตองทาในเวลานนๆ แตละขณะ ทกๆขณะ ถาจตรบรสงใดแลว เกดความชอบใจหรอไมชอบใจขน
กตดของวนเวยนอยกบภาพของสงนนทสรางซอนขนในใจ เปนอน ตกไปในอดต (เรยกวา “ตกอดต”) ตามไมทน
ของจรง หลดหลงพลาดไปจากขณะปจจบนแลว หรอถาจตหลดลอยจากขณะปจจบน คดฝนไปตามความรสกท
เกาะเกยวกบภาพเลยไปขางหนาของสงทยงไมมา กเปนอนฟงไปในอนาคต โดยนยน แมแตอดต และอนาคต ตามความหมายทางธรรม กอาจยงอยในขอบเขตแหงเวลาปจจบน
ตามความหมายของคนทวไป
- ตามเนอความทกลาวมาแลวน จะมองเหนความหมายสาคญแงหนงของคาวาปจจบนในทางธรรมวา
มใชเพงทเหตการณทกาลงเกดขนอยในโลกภายนอกแททเดยว แตหมายถงสงทเกยวของในขณะนนๆ เปน
สาคญ ดงนน มองอกดานหนงสงทตามความหมายของคนทวไปวาเปนอดต หรอเปนอนาคต กอาจกลายเปน
ปจจบนตามความหมายทางธรรมได เชนเดยวกบทปจจบนของคนทวไปอาจกลายเปนอดตหรออนาคตตาม
ความหมายทางธรรมดงไดกลาวมาแลว สรปงายๆ วา ความเปนปจจบนกาหนดเอาทความเกยวของ ตองร ตองทา เปนสาคญ ขยายความหมาย
ออกมาในวงกวางถงระดบชวตประจาวน สงทเปนปจจบน คลมถงเรองราวทงหลายทเชอมโยงตอกนมาถงสงทกาลงรบร กาลงพจารณาเกยวของตองกระทาอย เรองทเกยวของกบการกระทากจหนาท เรองทปรารภเพอทากจ
สงทเกยวของกบการปฏบตหรอปฏบตได ไมใชคดเลอนลอยฟงเพอฝนไปกบอารมณทชอบใจหรอไมชอบใจ หรอ
ตดของอยกบความชอบ ความชง หรอฟงซานพลานไปอยางไรจดหมาย
ความหมายแงตางๆ เหลาน จะมองเหนไดจากพทธพจน ทจะยกมาแสดงในทน แมแตพทธพจนทตรส
แนะนาไมใหราพงหลง ไมใหเพอหวงอนาคต กเปนการตดความรสกฝายนนออกไป โดยอยกบความตระหนกร
ภาวะทเปนจรงในการทากจหนาท ดงจะขอใหสงเกตจากบาลทยกมาอางตอไปน
“ไมพงหวนละหอยถงสงทลวงแลว ไมพงเพอหวงสงทยงไมมาถง, สงใดเปนอดต สงนนกลวงเลยไปแลว สงใดเปนอนาคต สงนนกยงไมถง; สวนผใดมองเหนแจงชด ซงสงทเปนปจจบนในกรณนนๆ อนไมงอนแงน ไมคลอนแคลน ครนรชดแลว พงบาเพญสงนน
“ควรทาความเพยรเสยแตวนน ใครเลารไดวาจะตายในวนพรง, กบพญามจจราชแมทพใหญนน ไมมการผดเพยนไดเลย
“ผทเปนอยอยางน มความเพยร ไมซมเซาทงคนวน พระสนตมนทรงเรยกขานวา ผมแตละวนเจรญด”1335
อกแหงหนงวา
1335 ภทเทกรตตสตร, ม.อ.๑๔/๕๒๖-๕๓๔/๓๔๘-๓๕๑ และดสตรสบเนองตอๆ ไป ๑๔/๕๓๕-๕๗๘/๓๕๒-๓๗๕, (ผมแตละวนเจรญด
แปลจาก ภทเทกรตต ซงแปลโดยพยญชนะวา ผมราตรเดยวเจรญ จะแปลวา ผมแตละราตรนาโชค กได)
! ! !
!( ! ! !! ! !
( ! ! !! ! 5,,9!
! ! !
! ! !
! ! !
! !
( ! &! !)5,,1!
( ! ! !! )5,,/!
( ! !$ ! %! !)5,,2!
!
( ! ! ! ! !! ! ! !
! +! ! ! '! !$ %! ! "! ! ! ! !
! !! ! !
! ! !! ! ! ! !
! ### !! ###!
$ %! ! "! ! !! ! ! ! !
! ! !### ! ###!
$ %! ! "! ! ! !! ! !
7;;K!! $ $ ' ' !7;;I!! $ $ ' ' R! ' !7;;L!! $ $ ' ' R! ' R! ' ' ! !7;;G!! 8! $ $ ' ' !
! ! ! $! ! ! !
! ! ! !! ! !! ! !
! ! ! !### ! ###!!
$ %! ! "! ! ! !! ! ! !! ! !
! ! ! !### ! ###!!!
$ %! ! "! ! !! ! ! !
! !! ! !
! ! ### ! ###)5,83!
! ! ! ! ! !
! ! !
!!
! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! (-)(!! ! ! !
! ! ! !
( ! ! ! ! !! ! !
+! ! ! ! '! !!$ %! ! ! ! ! !
&! ! !=! !=! !=! !! ! ! .
&! ! ! ! &!! !=! !=! !=! ! !
7;<J!! $ $ ' ' !7;<7!! $ $ ' ' !
! ! !
!! ! &! !
! ! ! +! !! ! ! ###!$ %! ! ! ! ! !
! ### !$%! ! ! ! ! !
! ###!$ %! ! ! ! ! !
!! &! ### ! !! &! ! ! ! !
###!$ %! ! ! ! ! !
! &! ### !! ! ! ! ! ! !
! &!! ! ! ! ! !
! ! !&! ! ! ! !!
###!!$ %! ! ! ! ! !
! ### ! ! !! ! ! !
! &! !! ! ! !
! ! ### !! ! ! +!!( ! ! ! ! !
! !###)5,8-!
! ! !
( ! ! ! ! !! ! !
+! ! ! ! '! !
7;<9!! $ $ ' ' !
! ! ! $! ! ! !
$ %! ! ! ! ###! !
! ! ! ! !! ###!
$ %! ! ! !### ! ! ! !
! ! ! !###!
$ %! ! ! ! !### ! ! !###!
$ %! ! ! ! !! &! ! !
! ! ! !! ###!
$ %! ! ! !&! ! !
! ! ! !!$ %! ! ! &!
! ! ! !! ! ! ###)5,8,!
! ! ! !
! ! !
! !
! !!!
!
! ! ! ! !7;<<! !
7;<;!! $ $ ' ' $!7;<<!! ! ! !! ! %!
!! ! %R!!
! !! ! ! ! !$ ! ! )! ! ! $ $ '' R! $ $ ' ' R! ! %!!
! ! !
!
#! !!! ! ! !
!!
! ! ! ! ! !
! ! !( %!7;<H! ! !!
! !* +! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! !!
!* +! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
!
!
! ! ! 7;<K!
! ! ! ! !
! ! ! !
! !! !
!' ! (7;<I!
! ! ! !
!!
! ! !,! !* +! ! ! ! ! !
!* +! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !!
! ! ! !
! ! ! !
! ! !
!!!
7;<H!! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !7;<K!! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' ! !7;<I!! $ $ ' R! $ $ R! $ ! R! ! $ ' 8! R! $ $ R! $ $ R!
! $ ! ' R! $ ! ' 8 8 R! $ $ ' $!
! ! ! $! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! !!
!
! !
"!! ! ! ! ! !! %! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! %! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !!
! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! 7;<L!!!
! ! !
! ! ! ! !
! ! !!
"! !!!! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
!!
! ! !( %! !
! ! ! ! !7;<G! !!
7;<L!! !7;<G!! ! $ ! ' 8! 8! !! ! ! ! ! ! ! %!
! ! !
!
"!! !!!! ! !
! ! !!
! !
! ! !
!!
! ! ! !
! ! ! !!!!
! !
! ! ! !
! ! !
! ! !!!
! ! ! !
! ! !
!!!
! ! !
! ! !
! ! ! ! !
"! !!! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !
!!!!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
!
!
! ! ! ! !
! !
! !!
! !
! ! ! ! ! ! !
! !
! !!!
! ! ! $! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! !
!!
! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! !
! !!
! ! ! ! !!
&! ! ! ! !
! ! ! ! $! ! $!
! ! ! ! ! !
$ ! $! ! ! !!
! ! !
! ! ! ! ! !
! ! !!
&! ! !! ! ! !
! ! ! !!!!
! ! ! !
! ! !
! ! ! !!
! ! ! ! !
! !!!
! ! ! !
! !
! ! !
! ! !!
! ! ! !
! ! !
! !
! ! !
!
&! !
! %! !
! ! ! !
! !!!
! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! !
! ! !
!
"! !!!! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! 7;HJ!!!
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! 7;H7!!
! ! ! !
! ! ! 7;H9! ! ! !
! ! 7;H;!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
&! ! ! ! ! !
! ! !( !
! %! ! ! ! 7;HJ!! ! $ $ ' & ' & R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !!
%!7;H7!! ! $ ' !7;H9!! ! $ ! !7;H;!! ! !
! ! ! $! ! ! !
&! ! ! ! !
&! ! ! ! !
! !
! ! ! ! !
&! ! ! ! !!
! !!
! ! ! ! ! ! %! !
! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! !!!
! ! ! !
! !
! !
"! ! !!! ! !
! ! ! ! !
!
&! ! ! ! !!!
&! ! ! !! ! !
!
&! ! ! ! ! ! !
! ! !
&! ! ! ! ! !
! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! !!!!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !!
! ! ! !
! ! !
! ! ! ! ! !
! ! !
!
! !!
( ! !! &! )7;H<!!
! ! !
"!! !!!! ! !
! ! ! !* +! !
!
! !( %! ! ! !
# ! ! !
# ! !
# ! !
# ! ! ! ! !
! !! ! ! ! ! ! !
! ! ! 7;HH!!
#! ! ! ! ! Z!! !
#! ! ! ! ! ! ! !
Z!! ! ! ! ! ! !#! ! ! ! ! ! !
! ! Z! ! ! !
! ! !#! ! ! ! ! ! ! ! ! !
Z! ! !
! ! ! !!
! ! !! ! !!
! ! ! Z! ! !!!
! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !!!
7;H< $ $ ' ' !7;HH!!! ! ! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! ! $ $ ' R!
! $ !! ! ! %R! $ $ ' R! $ $ ' !
! ! ! $! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !!!!! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !!! ! ! ! !7;HK! ! ! ! ! !
! ! ! ! !7;HI#7! ! 7IH9#9!!
! ! !
( ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! '! !
! &! !+! ! !
&! ###!( ! ### ### ### ### ! !
! ! ! ! ! ###)5,0/!( ! ! ! ! ! ! ! ! +!
! '! ! !! ! &!
+! ! ! !! &! ###!
( ! ### ### ### ###! ! ! ! ! ! ###)5,02!
( ! ! &!! ! &! ! &!
! &!! &! ! !
! ! ! ! ! &! !### ! ! ! ! ! !
7;HK!! ! ! ! !! ! $ $ ' '
R! $ R! $ $ ' %!7;HI#7! ! $ $ ' & ' & R! $ $ ' & ' & !! 7IH9#9! ! $ $ ' & ' & R! & ' & !7;HL!! ! 8! $ $ ' ' & ' !! ! ! ! ! %!7;HG!! $ $ ' ' !! ! %R! !
! ! $ $ ' ' !! %!
! ! !
!(### ! ! &! !
&! ! &!! &! ### +! !
### ! ! !(### ! ! &! ! !!!
! &!! ! &! ### +! !
### ! !! ! ! !! ! ! ! ###+!
! ! !(### ! ! &! ! &!
! &!! &! ### +!
### ! ! )5,93!
"! ! ! !'!#! ! ! !!
( ! ! ! ! %7;K7!( %! ! 8! 8! ! %! !( %! ! 8!! 8!! ! %! !( %! ! 8!! 8!! ! %! !( %! ! 8!! 8!! ! %! !( %! ! 8!! 8! ! %! !( %! ! 8!! 8!! !! %! !
#! 4! ! ! !! '!
"! ! ! !#! ! !!"! ! ! !
! ! ! &!! ! ! ! ! !!
7;KJ!! 8! ' & ' & !! ! ! ! ! ! ! !
! ! $ $ ' ' ! R! ! ! !7;K7 $ $ ' & ' &
! ! ! $! ! ! !
! ! ! ! !! &! !
! ! ! !!! 5,9-!
"! ! ! ! &!! ! ! ! ! '!#! ! ! !
&! ! ! ! ! ! &!! &!
! ! ! !!$ %5,9,!
"! ! !!
+! ! ! !'!#! ! ! +!
! ! &! ! ! !! +!
! ! &! ! !! ! !
"! ! ! !! ! ! ! &!
! ! ! ! ! &!! '!#! ! ! ! +!
! ! ! ! ! ! &!! ! ! ! !
! &! ! ! ! !! ! &! ! ! !
! ! ! )5,98!!
7;K9!! $ $ ' ' !! ! ! 8! ! ! R!
%$!7;K;!! $ $ ' ' !! ! ! !
! ! ! ! %!7;K<!! $ $ ' & ' & !! ! ! ! R! !"! !
! ! 8! !"! ! "! &!
! ! !
!"! ! ! ! !
'!#! ! ! ! !
! !! ! !
( ! ! ! !)!
! !(### ! ! ! ! &!
! "! !! ! ! ! !
&! ! ! ! ! !&! ! ! ! !! !$ %+!!
( ! ! !###)5,90!
! ! !
!
( ! ! !! ! !
+!!!( ! ! ! !! &! ! !
! ! &!!!( ! ! !
! ! ! !!! &!!!
( ! !! ! ! !
! )!
! ! !
! ! !( !
%!! 7;KH!! $ $ ' & ' !
! ! ! $! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! !
! ! !!!
! ! ! ! !
! !!
!( ! ! !
%! ! 5,99!! 7;KI!
! ! ! ! ! ! !
! !
! ! !
#! ! 8! ! 8!
! !! %! ! ! !
#! ! 8! ! 8! !
!! %! ! ! ! ! ! !
#! ! 8! ! 8!
!! %! ! ! ! ! ! !
! ! ! !#! ! ! 8! ! 8!
! !! %! ! ! ! ! ! !
#! ! ! 8! ! 8!
! !! %! ! ! ! ! ! !
#! ! ! 8! ! 8!
! !! %! ! ! ! ! ! !
! !! !#! ! 8! ! 8! !
!! %! ! ! ! ! ! !
#! ! 8! ! 8! !
!! %! ! ! ! ! ! !
#! ! 8! ! 8! !
8! ! ! ! !
! !! %! ! ! ! ! ! !
7;KK!! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !7;KI!! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !
! ! !
!
! ! ! !#! ! 8! ! 8! !
8! ! ! ! ! !
! ! !%! ! ! !
! ! 7;KL!!
! ! ! !
! ! ! !!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !
!!!!! ! ! !
! ! !!! ! ! !
! ! ! ! !!!
! ! !
! ! !
! !!!
! ! ! ! !
! ! !(
! %! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !!! ! ! ! !
!
( ! ! ! ! ! "! ! ! '! !! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !! ! ! ! ! !
! ! ! ### ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ###)5,92! 7;KL!! $ $ ' & ' & R! $ $ ' ' !7;KG!! $ $ ' & ' & !! ! ! ! ! %!
! ! ! $! ! ! !
#! ! ! '!"! ! ! &! ! !
! ! !! ! !#! ! ## !
! +!!! ! ! ! ! !
! ! ! ! &! !+!!
! ! ! ! !! ! ! ! ! &!
! +!!! ! ! ! ! !
! ! ! ! &!! +!!
! ! ! ! !! ! ! ! ! &!
! +!!### ### ######$ %&!!
! ###)5,13!
( ! ! '!$ %! !! ! &!
)5,15!( ! ! ! ! !
)5,1-!($ %! ! !
! ! ! !( ! &! ! &! !
! !( ! ! ! !
! )5,1,!
7;IJ!! $ $ ' ' !7;I7!! $ $ ' ' !! ! ! %!7;I9!! $ $ ' ' !7;I;!! $ $ ' ' !
๖๗๔ พทธธรรม
ภกษรปหนง มชอวาเถระ เปนผอยเดยว และพดสรรเสรญคณแหงการอยเดยว เธอเขาไปบณฑบาตในหมบานองคเดยว กลบมาองคเดยว นงในทลบอยองคเดยว เดนจงกรมองคเดยว มภกษหลายรปกราบทลเรอง
ของทานแดพระพทธเจา พระองคจงใหตรสเรยกเธอมา ตรสซกถาม ดงคาสนทนาตอไปน พระพทธเจา: ดกรเถระ ทราบวา เธอเปนผอยเดยว และสรรเสรญคณแหงการอยเดยว จรงหรอ? ภกษชอเถระ: จรงอยางนน พระเจาขา พระพทธเจา: เธออยเดยว และสรรเสรญคณแหงการอยเดยว อยางไร? ภกษชอเถระ: ในเรองน ขาพระองคเขาไปบณฑบาตในหมบานองคเดยว กลบมาองคเดยว นงอยในทลบองคเดยว เดนจงกรมองคเดยว, ขาพระองคอยเดยว และพดสรรเสรญคณแหงการอยเดยว อยางนแล พระพทธเจา: ดกรเถระ นนกเปนการอยเดยวไดอย เรามไดกลาววาไมเปน แตเธอจงฟงวธทจะใหการอยเดยวของเธอเปนกจบรบรณ โดยพสดารยงกวานน จงมนสการใหด เราจกกลาว...
สงทเปนอดต กละไดแลว สงทเปนอนาคต กงดไดแลว ความพอใจตดใครในการไดเปนตวตนตางๆ ในปจจบน กกาจดไดแลว, การอยเดยว ยอมบรบรณโดยพสดารยงกวานนได ดวยประการฉะนแล...1374
พระมคชาล: พระองคผเจรญ เรยกกนวา ผอยเดยว ผอยเดยว ดงน ดวยเหตผลเพยงไรหนอ จงจะเปนผอยเดยว และดวยเหตผลเพยงไร จงจะเปนผอยมคสอง? พระพทธเจา: ดกรมคชาล รปทงหลายทพงรดวยตา...เสยงทงหลาย...กลนทงหลาย...รสทงหลาย...สงตองกายทงหลาย...ธรรมทงหลายทพงรดวยใจ ซงนาปรารถนา นาใคร นาพอใจ เปนของเปรมปรย กอปรดวยความเยายวน ชวนใหตดใจ มอย, หากภกษพราเพลน พราบนถง สยบอยกบสงนนๆ ... นนท ยอมเกดขน เมอมนนท กมความตดพน เมอมความตดพน กมสญโญชน,
ภกษผตดพนอยดวยนนทและสญโญชน เรยกวา อยมคสอง; ภกษผเปนอยอยางน ถงจะไปเสพอาศยเสนาสนะอนสงด ในราวปาแดนไพร ซงเงยบเสยง
ไมมความอกทก วงเวง ควรแกการลบของมนษย เหมาะแกการหลกเรน กเรยกไดวา เปนผอยมคสองโดยแท, ขอนน เพราะเหตไร? กเพราะตณหาเปนเพอนสองของเธอ ตณหานน เธอยงละไมได เพราะฉะนน เธอจงถกเรยกวาเปนผอยมคสอง
ดกรมคชาล รปทงหลายทพงรดวยตา...เสยงทงหลาย...กลนทงหลาย...รสทงหลาย...สงตองกายทงหลาย...ธรรมทงหลายทพงรดวยใจ ซงนาปรารถนา นาใคร นาพอใจ เปนของเปรมปรย กอปรดวยความเยายวนชวนใหตดใจ มอย, หากภกษไมพราเพลน ไมพราบนถง ไมสยบอยกบสงนน ... นนทยอมดบ เมอไมมนนท กไมมความตดพน เมอไมมความตดพน กไมมสญโญชน, ภกษผไมตดพนดวยนนทและสญโญชน เรยกวา ผอยเดยว;
ภกษผเปนอยอยางน ถงอยในเขตบาน ปะปนดวยภกษทงหลาย ภกษณ อบาสก อบาสกา ราชา มหาอามาตย เดยรถย สาวกเดยรถยทงหลาย กเรยกไดวา เปนผอยเดยว โดยแท, ขอนนเพราะเหตไร? กเพราะตณหาทเปนเพอนสองของเธอนน เธอละไดแลว เพราะฉะนน เธอจงเรยกไดวา เปนผอยเดยว1375
1374 ส.น.๑๖/๗๑๖/๓๒๘ (การไดเปนตวตนตางๆ แปลจาก อตตภาวปฏลาภ) 1375 ส.สฬ.๑๘/๖๖-๖๗/๔๓-๔๕; นนท = ความเรงใจ หรอหนเหม; สญโญชน (หรอ สงโยชน) = กเลสทผกมดใจ
! ! ! $! ! ! !
!
( ! ! !$ %! ! !! +! ! ! '! ! !
! !( ! ! ! !$ %! !!!!!!!!!
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ###!( !$ %! !! ! ! ! !
! ! ! !! ! ! !
! ! ###!!( !$ %! !
! ! ! ! ! ! ! ! ###!( ! ! ! ! +! !!$ %!!
$ %! ! !!
$ %! ! !!
$ %! ! !! ###! ! ! ! !
###5,19!!
! !
! !
! !!
! ! !
! !
! ! ! !
! ! ! !
7;IK!! $ $ ' ' !
! ! !
!
! !! !
!!!
! ! !
! ! ! ! ! ! !
!!
! ! !(
%! ! !!
! ! ! !
! ! !
! ! !
! ! !
! ! !!
! ! ! : !
%! ! !!
! ! ! !
! !!
! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! !!!
! !( %! ! !
! ! !
! ! ! ! 7;II!
!
! ! ! !!
! ! ! ! !
! !
! !!
7;II!!! ! !! ! ! !
! ! ! %!
! ! ! $! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! !
!
! ! !
! ! !
! ! ! !' ! (!!!!
! ! !
! ! ! ! !
! !!
! !' ! !
! ! ! (!!!
! ! !
! ! ! ! ! !
! !!!
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! !!!
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !
! ! !!!
! ! !
!!!
! ! !
! !!!
! ! ! ! $! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! !( %! ! !!
! $! ! !
! ! ! ! !
( %! ! !!!
! ! !
!
! $! ! !
! ! !
! !!!
! ! $! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! 7;IL!!
! !!!
! ! ! !
! ! !
!$ )! !$ )! ! ! !
!!!
! ! !
! ! ! !!
!
! ! ! ! !
! ! ! !
! !
! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! !!!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! !!!
! !
! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! !
7;IL!!! ! $ ' !! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! %!
! ! ! $! ! ! !
! ! ! ! !
! !!!
! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !
!
! ! !
! ! ! !
!!!
! ! ! !
! ! ! !
! !!!
! ! !
! !
!
! ! ! !
! ! ! !
#! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
!
#! ! ! ! !
! !
! ! ! !
! ! !
!
! !
! ! !
!
!
! ! ! !
! ! ! ! !(
%! !!!
! ! !
! ! ! ! !
! 7;IG!
! ! ! !
! !!!
! !
#! !! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !
#! !! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! !
! ! ! !
! !
! ! ! !!
#! ! ! !
! ! ! !!
$! ! !
!( %!!
$! ! !
! ! !
! !
7;IG!! ! ! ! !
! !! "! ! ! ! ! ! ! ! !"! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !"! ! ! ! ! ! ! !! &!
! ! ! ! !! &! !
! ! ! $! ! ! !
! ! !
! !
&! ! ! !
! ! !
! ! 7;LJ!
! ! !
&! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! !!
&! ! ! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! ! !
!! !! !! !!! !! !! ! !
! ! !
! ! ! !
7;LJ!! ! ! ! ! ! !
! ! !
!
!
!!
! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! !!!
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !!!
! ! ! !
! ! !!!
! ! !( %! !
!( %! ! ! !
# ! ! !
# ! ! ! !
# ! ! ! !
# ! ! !
! ! ! !
! ! !
( ! ! ! ! ! ! !### ### ###
+! ! ! '! ! ! !! ###)5,/5!
7;L7!!! $ $ ' & ' & R! ! !( ! %! ! $ $ ' ' 8! !
!( ! %! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !! %!
! ! ! $! ! ! !
! ! ! ! 7;L9!
! ! ! ! ! !
! ! ! !!!
! ! !
! !!
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! !!!
! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
!!!
! !
! ! ! 7;L;! ! ! !
! ! !
! !!!
! ! ! !
! ! ! !
! !
! ! ! ! !
! ! !!!
! ! !
! ! ! ! ! !
!
! ! !
! !
# ! "!! !! !"!! !( %!
# ! "!! ! "!! !
# ! "!! ! "!!( %!
# !!!,!! ! !"!! !
7;L9!! ! ! !7;L;!! ! ! ! ! !! ! ! $ $ ' ' %!
! ! !
!
! ! !
#! !! ! ! ! !
! !
!
#! ! ! ! ! ! !
! ! !
!
#! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !
!!
! ! ! !
!!
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
! ! ! $! ! ! !
!!
! "! $! ! ! !
! ! ! !!!!
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !
!! ! ! ! !!
#! ! (i.V4D,./!.6!?).F+*Y2&!#! !!! (O*DD,/-!Q0!.6!]30.D1*2,2&!#! !!! (a_0*),Y*/D4D,./!4/@!=4D1*),/-!.6!P4D4&!#! !!! (E/4+32,2!.6!P4D4&!#! !!! (>./V+Q2,./&!
! ! ! ! $!! ! ! ! !! !!
! % & ! ! ! ! ! "!!
(!! !( %! ! ! !$! ! ! ! ! ! !! "! !$! ! ! !! "!& '!$! ! ! !!"! !
(! !( %! !$! ! ! ! !&!! ! "! !( ! 8! %! ' !! "! !&!! ! "! !( %! ! ! !! "! !&! ! "!! ! ! ! ! !"! !
! ! ! !
#! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !!!!! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! !
! !! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !!
! ! !
!#! !! ! ! ! ! ! !
! !( ! ! %!
! ! $! $! $! ! ! ! ! ! !!
! ! $! ! ! ! !
#! !! ! ! !( %!
! ! $! ! !
! ! $! ! !
! ! $! ! ! !
! ! $! ! ! ! ! !
#! !
! *! !! ! ! ! ! !
! ! ! !
! *! !! ! !( %! !
! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! *! ! ! ! ! ! !
( %! ! !( %! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! !( %! ! $ ! ! ! !
! !( 8! $ $ %! !J!W2.R606S2M! 67!H-,T>+.61! 764!
L2>.R>1-"!L2/!X617R,/1T/!67!8,--2.09!>1-!F/96T4>TM!:N4/-[.["!X,/,2D)3!.6!a@QV4D,./8!7GIJ%! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! !( ! ! %!
! ! !
! ! ! !
!
!
! $! #!! $!
!
!
!!!!!!!!!!!!!!!!!
! !
! !
!( %! ! !
! !
! !
! !
! ! !!
! ! ! ! ! &
! !
! ! ! ! !
!! !!! ! ! ! !!
! ! ! ! ! !
! !!!
! ! ! ! !
! ! !!
! !
! ! ! !
! ! ! !!
! ! ! ! ! * +
! ! !!
! !
!
! ! !
!
$! !
!
( ! ! ! !! ! ! ! ! +!
! ! ! ! ###! ### ! ### ! )5,/8!
( ! ! !'! $ %! ! ! !! ! ! ! !
### ### ### ! )5,/0!( ! '! !
! ! &! !&! ! &! !
&! ! &! !&! ! ! &! !+!!
( ! ! ! ! !! )5,/9!
( ! ! ! !! ! '!
)5,/1!( ! ! ! !
! ! !)5,//!
! !
7;L<!! $ $ ' ' !7;LH!! $ $ ' & ' & !7;LK!! $ $ ' ' R! ! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! !' (! !
! ! ! ! R! ! $ $ ' & ' R! $ $ ' ' ! ! !
! !
!! ! ! %!7;LI!! $ $ ' ' R! ' !7;LL!! $ $ ' ' !
! ! ! $! ! ! !
!
!! ! ! ! !
( ! ! '! ! ! !! ! )5,/2!
! !
" " "!( ! ! ### ###### ! ! ! !
! )5,23!%!( ### ### ### ### ! !
! ! ! ! !! ! ! ! !
! )5,25#5!( ### ### ### ## ### ### ### ### ### ### ###
! ! ! ! )!7ILI#9!!%! ! !
! 7;G9!
! ! ! ! ! ! ! !!
( ! '! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! )!
( ! ! '!! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! )!
( ! ! ! ! '! !! ! ! ! ! !
! ! ! ! !! ! ! )5,2,!
7;LG!! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! ' R! !7;GJ!! $ $ ' ' R!! ! !"! ! ! 8! ! !"! ! ! &!7;G7#7! $ $ ' ' !! 7ILI#9! $ $ ' ' !7;G9!! ! $ $ ' ' R! $ $ ' & ' & !7;G;!! $ $ ' ' !
! ! !
!
!! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! 7;G<!!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
!!!!
! ! ! !
! 7;GH! ! !
! ! ! !!!
! ! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! !!
! ! ! ! !
! ! ! !!
! ! ! !
! !
! ! !
! ! ! ! !
!!!!
! !
! ! ! !!
! ! ! ! !
! !!!
7;G<!! ! ! !! %! ! ! %! ! ! ! !
%! ! $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! ' ! ! !! ! ! ! ! ! /! ! ! !F*+,*6R! C,*5R! C4+Q*!!4DD,DQ@*! ! ! ! ! !
7;GH!! ! ! ! $ $ ' ' & R! ' R! ! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' $!
! ! ! $! ! ! !
!
! ! !
!!!
!
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !!!
! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !!!!!
! ! ! ! !!!
! ! !
! ! ! !
! ! ! !!
! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
#! !! ! ! ! ! ! !
! ! !
! !!
! ! ! ! !
! 7;GK! !
! ! ! ! ! !
!!!
! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
!!!
! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
!
!!!
! ! ! !!
! !
! ! ! ! !
! ! !!
7;GK!! !' ! ! !(!! ! %! ! $ $ ' R! $ $ ' R! $ $ ' R! $ $ $!
! ! !
!
! ! !
! ! ! ! 7;GI!
! ! !
! ! !
! !
!!!
! ! ! !
! ! ! !
! ! !!
! ! !* +!
! !
! !
! !
! ! ! !!!
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! !
#! !! ! ! !
! ! ! !
!!!
! ! ! ! !
! !
! ! !
! !!!
! ! !
! !
! !
!!
! ! ! ! !
! !!
! !
! ! !!!
7;GI!! ! $ $ ' ' $!
! ! ! $! ! ! !
!
! ! !
! ! ! !7;GL!!
! ! &
! !!
! ! ! ! !
! !
! !!
! !
! !
! !!
! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! !
! ! 7;GG! !
! ! !
! !!!
! ! ! !
! ! !
!
! ! 7<JJ!
! !
! !
!!
!
! !
!!!
! ! !
!
7;GL!! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! %!7;GG!! ! ! !!*Y.D,./&! ! !
! !7<JJ!! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' ! !
! ! !
!
!! ! # !
! ! ! !7<J7! ! !
! !
!( !
%!!!
! ! ! !
! !( %!
!!!
! ! !
! ! ! !
! ! !!
! !
! !
! ! !!
! ! !
! !
! ! !
# !( %! !
! ! !!
! ! !
! !
! ! ! !!
! ! !
!
! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !
!!
! ! ! ! !
! ! ! ! 7<J7!! ! ! ! ! ! ! ! !! !
%!
! ! ! $! ! ! !
!
! ! ! ! !
! !!
! !
! !!!
! ! !
! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! ! !!!
! ! ! !
! ! !
! !
! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! ! ! ! !
( ! ! %!
! ! !
! ! ! !!
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! !
! ! !!!
! ! ! ! ! ! !
&! !! !
! ! ! ! !
! ! !! ! ! ! !
! ! !( !
%! !!!
! ! !
!
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! ! !!
! !
! ! !
! !!
&! !! !
! ! ! !
!!!
! ! ! ! !
! ! ! !
!!!!
! ! ! !
! ! !!
! ! ! !
! !
! ! !
! ! !
! ! ! !!!
! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !!!
! !
! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !
! !!!
! ! ! $! ! ! !
!
! ! !
! ! ! ! ! !
! ! !
! !
! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! !
! ! ! !
!!!
! ! ! !
! ! ! !!
! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! !
!!!
! ! ! ! !
! ! !
!
! ! !
! !
! ! !!!
! ! !
! ! !!!
! ! ! ! ! ! ! !
&! ! !&! ! !
! ! !
!!!
! ! !
!!!
! ! ! !
! ! ! !!
! ! !
!
! !
! !
! ! !!
! ! !
! ! ! ! !
! ! !( !
! !
%!!!
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !!!
! ! !
! ! ! ! !
!!!
! !
!!!
! ! ! !
! ! !!
! ! !
! ! !
! !!!
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
!!!
! !
! ! !!
! ! !
! !!!
! !
! !
! ! ! $! ! ! !
!
! ! ! !
! !!!!
! !
! ! !
! ! ! !!
! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! !!!
! !
!
! ! !
! ! ! !
! !!!
! !
! ! ! !!!
! ! !
! !!
! ! ! ! ! !
! ! 7<J9! ! ! !
! ! ! !!
! ! ! !
! ! !!
! ! !
! !
! ! !
! ! #7<J;!!
7<J9!! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! !' (!! ! !7<J;!! ! ! ! ! ! !
!
! ! !
!
! ! ! !
! !
! ! ! !
! !!!
! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! ! !
!!!
! ! !
! ! ! !!!
! ! !
! ! ! ! ! !
! ! !
! !!!
! ! !
! ! !
! ! ! !
! !!!
! !
! !
! ! !
! !!
! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !!!
! ! !
! !!!
! !
!!
! ! ! # # ! !
! ! !
!( %!
!
!( %!!
! ! ! $! ! ! !
!
! ! !
!
! ! !
! ! !!!
! !
! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !!!
! ! !
!!!
! !
! !!!
! !
! ! !
! ! !
!!!
! ! ! !
! !
! ! !!
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! !
! ! ! !
( ! ! ! ! !$ %! !!! ! ! ! ! ! !
$ %! !! $ ! %!$ %! !! $ ! ! ! %!$ %! !!$ ! ! ! ! %!$ %! !! $ ! ! %!$ %! !$ ! ! %)5838!
7<J<!! ! $ $ ' ' R! !' ! ! (!! $ $ ' ' %!
! ! !!
! ! ! ! ! !
! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
!" "!
! ! ! ! !! " " #" " "
" " $%&'("! ! ! ! !
! " " #" " " " " "" " " " " "
" " " " $"! " ))) " " "
)))$"! " " " " " " "
* +" "* +" "* +" "* +""* +" " " " "
" )))$%&',"! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !" ! ! ! ! ! !
! !
! ! ! ! !!" ! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! !" #!! "#$%!! $ $ % % &! $ $ % % &! $ $ % % &! % !"#$'!! $ $ % & % &! $ $ % % &! % !
! ! ! $! ! ! !
!
#! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! !
!( %!
! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !!!
! ! !
! !!
! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !( %! ! !
! !
! ! ! ! ! !
! ! !
! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !!
! ! 7<JI!
! ! ! ! !
!!
7<JI!! ! ! ! !
! ! !
! ! !
!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! !
#! ! ! ! ! !
! ! !
! 7<JL! !
!#! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !#! ! ! ! ! ! ! !
! ! !
! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! !(/*-4D,C*&! !(0422,C*&!
! ! ! ! ! ! !
! ! ! !!
! ! ! !
! ! ! ! !!#! ! ! !
! !!!
! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! !
!!!
! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
#! ! !' (! ! !
! ! !!!
7<JL!! !U! 8! !U! R! !U! R! !U! !! $ $ ' ' R!
$ $ R! $ $ %!
! ! ! $! ! ! !
!
! !* +! !( ! !
%! !!!
!* +! ! ! ! !!
!' (! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
#! !' (! ! !
! ! ! !
!!
! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! !
!
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! !
! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !!
! !
! ! ! ! !
! !( %! ! ! ! !
! ! !!!
! ! 7<JG!
! ! ! ! !
! !!!
! ! ! !
! ! ! !!!
! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !!
7<JG!! ! $ $ 8! R! $ ' $!
๗๐๖
ละดานเท
สมมากม
1=1410
กบกเลสห
กเลสตน
กาจดราค
ประสานก
ไมถงขนส
ของธรรม
เพยงขน
อพยาบา
แจงเหนแ
ธรรมทงา
เปนเมตต
1410
จดอเบ
อาจเขยนใหงา
พงทราบวา ก
ทานน นอกจากน ขอ
มมนตะ ทเปนแ
มขอควรสงเก
หลก ทเรยกนตอทสด คอ
คะ หรอโลภะ
กนทกดาน อยางไรกด ก
สมบรณเตมท
มขอนนๆ ทนท
ดงนน ในทน
นหยาบในรปส
าทสงกปป กม
ปญญาทเจรญ
แจงเตมท จนก
อนง แมแตเม
ายนก อยางท
ตาแทจรง
บกขาเปนเนกขมม
ายขน ดงน
การแบงเชนน
อเสนอภาพคว
แนวประยกต
กตเกยวกบคว
วาอกศลมล ๓
โมหะ สวนส
ะ และอพยาบ
ารกาวหนามา
ทตามจดหมาย
ท แตตองคลค
นจงควรทาคว
สญลกษณ ค
งเอาการเจรญ
ญในขนน แม
กวาจะถงขนม
มตตา ซงเปน
ทมกเขาใจกนอ
มะ ตามหลกวา อ
มใชเปนการแ
วามสมพนธระ
แสดงออกใน
วามสมพนธระ
๓ อยาง คอ โ
สมมาสงกปปะ
บาทสงกปป ก
าในองคมรรค
ย และแมการป
คลายเจรญขน
ามเขาใจวา ใ
คอ การออกบ
ญเมตตาเปนหล
จะเปนสมมาท
มอเบกขา ซงอา
นคณธรรมทเร
อยางผวเผน เ
อเบกขาเจโตวมต
แยกขาดจากก
ะหวางสมมาสง
นหลกพรหมวห
ะหวางสมมาทฏ
โลภะ โทสะ แ
ะ กาจดกเลส
กบอวหงสาสง
เพยง ๒ ขอเท
ปฏบตธรรมแต
นตามลาดบ นสมมาสงกป
บวช หรอปล
ลก และอวหงทฏฐ มองเหน
าศยสมาธเปน
รมเจรญไดตง
เพราะเมตตาอ
ตต เปนนสสรณะ
นสนเชง แตเป
งกปปะ กบองหาร กบสงคหว
ฏฐ กบสมมาส
และโมหะ แลว
สทรองหรอตอ
งกปป กาจดโท
ทานน ยงนบว
ตละขอ กมใช
ปปะ ๓ ขอนน
กตวออกไปจ
งสาสงกปป กนตามความเป
นบาทฐาน
งแตระยะตนๆ
อยางทพดถงก
ะของราคะ (ท.ปา
ปนการแบงพ
คมรรคหมวด
วตถ ดงน
สงกปปะ อกอว จะเหนวา ส
อเนองออกมา
ทสะ จงเปนค
วาเปนขนตนอ
ชจะสมบรณต
น เนกขมมสงจากความเปน
กมงเอาการเจร
ปนจรง แตกย
ๆ ของการปฏ
กนงายๆ ทวๆ
.๑๑/๑๒๐/๒๖๑
พท
อใหเหนผลท
ดศล ขอสมมาว
อยางหนง คอ
สมมาทฏฐ เปน
า คอ เนกขม
ความกลมกลน
ย การเจรญป
ตามขอบเขตคว
งกปป บางทกนอยของผคร
รญกรณาเปนส
ยงไมบรสทธเป
บตธรรม กม
ๆ ไปนน หายา
)
ทธธรรม
เดนในแต
วาจา และ
เมอเทยบ
นตวกาจด
มสงกปป
นตอเนอง
ปญญา ยง
วามหมาย
หมายเอา
รองเรอน
สาคญ ปนอสระร
ใชเปนขอ
ากนกทจะ
! ! ! $! ! ! !
!
! ! !
!!
! ! ! ! ! ! !
! 7<77!!!
! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! !
! !( ! %! ! !
!' (! ! !' (! !' (!!!
! ! ! ! ! ! !
! !!!
! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! !!
! ! ! ! !
! ! ! !
!!
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
!!!
! ! ! !( ! ! %7<79!
! ! !( ! %7LJL!!
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! !!!
! ! ! ! !
!( %! !' (! ' (! !
! ! !!!
7<77!! ! $ $ ' ' ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! $ ! $ $ ' ! ! ! !7<79!! $ ' !
! ! !
!
! ! !
! ! ! !
! ! !
! !!
! !!
( ! ! !$%! ! ! !$%! ! )585,!
! ! ! !
! !!! ! !
! ! !
( ! ! !! )!
( ! ! !! ! !)5858!
! ! !
! ! ! ! ! !
( ! ! ! !"! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! )!( ! ! ! ! "!
! ! ! !! ! !! )!!
( ! ! ! ! !! ### ! !
! ! ! !! ! ! ! )!!
( ### ### ! !$%! ### ### ! )!
7<7;!! $ $ ' ' R! $ $ ' R! !! 8! $ ' ' R! $ $ ' %!7<7<!! $ $ ' 8! ' 8! !
! ! ! $! ! ! !
!
( ! ! ! ! !! ! ! !
! ### ### ! !! ! ! ###)5850!
! ! ! !
( ! ! ! !! ! ! ! ! !
! ! ! )5859!
$!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !!!
$! ! ! ! ! !
$! ! ! ! ! ! !!! ! !
#! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !!!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !( ! $ ' & ! %!!
! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !!
! !
! !
! ! !( %!
$! ! ! !
! ! !!
! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
7<7H!! $ $ ' ' !7<7K!! $ $ ' ' !
!
! $! #!! $!
!
!
!!!!!!!!!!!!!!!!!
! !
$! !!!! $! !!!! $! !! ! ! ! !! ! !
#! ( ! ! '! ! !&! !! ! !&! ! ! ! ! !)! !&! ! ! ! ! !)! !&! ! ! ! !)! )!
#! ( ! ! '! ! !&! ! ! !&! ! ! ! !)! !&! ! ! ! !)! )!
#! ( ! ! '! ! ! 5851!! )585/!! ! ! !
! ! !
# ! !( ! ! ! !! ! ! ! )!
# ! !( ! ! !! ! ###)!
# ! !( ! ! !###)5852!
7<7I!! ! !' ! ! ! ! (! $ $ ' ' !7<7L!! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' & ' R! & ' !7<7G!! $ $ ' & ' & ! ! $ $ ' & ' R! & ' !
!
! ! ! $! ! ! !
!
! ! !!!! !
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! ! ! !!!
! ! !
! ! ! ! ! !
! !!
!
! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! !!!
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! !
! !
! ! !( %!
!( %! ! ! ! !
( %! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
!( %! !
! ! ! ! ! !!
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! 7<9J!!
7<9J!! ! ! !
! ! ! !! ! ! !
! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! !!
! ! !
!
! ! !
! ! ! ! ! !
( ! ! ! ! %! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! !!
# ! ! ! ! !$ %!( ! ! ! ! !
! )!$ %!( ! !
! ! ! ! ! )!$ %!( ! ! !
! ! ! ! !! !$ %! !
)!# ! ! ! ! !$ %!( ! ! ! !
! ! ! !! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! )!
$ %!( ! ! !! ! ! ! !
! ! ! !! )!
$ %!( ! ! ! ! ! !! ! )!
$ %!( ! ! ! ! !! ! ! ! !! )!
# ! ! ! ! !( %! !( !
%! ! !( %!!g ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! j!
! ! ! $! ! ! !
!
( ! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! !### ! ! ! !###)58-5!!
! !
! ! ! ! !
! ! !!
! ! !
( ! ! !! ! )!
( ### ! ! ! ! )58--!!! ! !
! ! !!$! ! !!!$! ! ! !!
! ! ! ! ! !
! ! ! !
(/*-4D,C*&! !(0.2,D,C*&! ! ! !' ! (!!!
! !
! ! !
!
! ! !!
! ! ! !!! !
!(/*-4D,C*&! ! !
!(0.2,D,C*&! ! ! ! !
!(2QFW*VD,C*&! !(4/!*D1,V!.6! D1.Q-1D2&!!(0422,C*&! !
! !
! !!
7<97!! $ $ ' ' ! ! ! ! ! ! ! ' ' R! ' R!
' R! ' R! ' !!7<99!! $ $ ' & ' R! ' R! ' R! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !
๗๑๔ พทธธรรม
ทานผนนกลาววา พทธศาสนาแมจะสอนใหมเมตตากรณา กเพยงโดยตงความหวงความปรารถนาดแผออกดวยใจอยางเดยว ทานผนนไดอางขอความจากพระไตรปฎกสนบสนนทศนะของตนทวา คาสอนใน
พระพทธศาสนาเปนเพยงขนปฏเสธ (negative) โดยยกคาจากดความองคมรรคขอสมมากมมนตะขางตนกากบไวในขอเขยนของตน (วจนะทอางเปนของพระสารบตร) วา
“ทานผมอายทงหลาย สมมากมมนตะเปนไฉน? การเวนปาณาตบาต การเวนอทนนาทาน การเวนกาเมสมจฉาจาร นแล ทานผมอายทงหลาย ชอวาสมมากมมนตะ”1423
สาหรบผทศกษาเขาใจความหมายในทางปฏบตขององคมรรคเหลาน เพยงแคตามคาขยายความของศล
ในกศลกรรมบถ ๑๐ ดงไดยกมาใหดแลว ยอมเหนไดทนทวา คาตวจารณนนไมถกตอง ถาทานผเขยนคาตน
วจารณไวดวยเจตนาด ขอเขยนของทานนาจะเกดจากการไดอาน หรอรบทราบพทธธรรมแตเพยงขอปลกยอย
ตางสวนตางตอน ไมตอเนองกน และเกดจากการไมเขาใจระบบแหงพทธธรรมเปนสวนรวม จากความหมาย
ในทางปฏบตขางตนนน เหนไดชดอยแลววา ระบบศลธรรมของมรรคไมมลกษณะจากดดวยความเปน negative หรอ passive หรอ subjective หรอเปนเพยง an ethic of thoughts อยางทถกวจารณนน
อยางไรกตาม เมอพบคาตาหนวจารณเชนนนแลว กควรถอเปนโอกาสทจะศกษาใหชดเจนยงขน เพอให
ทราบกวางออกไปวา คาจากดความขององคมรรคขนศล แสดงถงหลกความประพฤตและความเปนอยพนฐาน
โดยโยงถงจตใจดวยเจตนา และเรมตนดวยถอยคาทมรปลกษณะในทางปฏเสธ โดยมเหตผลยอๆ คอ ๑. ศลในฐานะทเปนสวนหนงของพทธธรรม มใชเปนเทวโองการ หรอคาสงบงคบสาเรจรป ท
กาหนดใหศาสนกประพฤตปฏบตอยางนนบางอยางนบาง สดแตเทวประสงค ดวยอาศยศรทธาแบบภกด ซงไม
จาเปนตองทราบเหตผลทเชอมโยงตอเนองมา
1423 เปนคาจากดความอยางเดยวกบขางตน (ม.อ.๑๔/๗๐๔/๔๕๔, ทานแสดงแตหวขอ ไมไดขยายความอยางในกศลกรรมบถ ๑๐ ทไดด
กนขางตน) อางใน Albert Schweitzer, Indian Thought and Its Development (New York: Henry Holt and Company, 1936), p. 112 นามาอางตอใน Joseph L. Sutton, Problems of Politics and Administration In Thailand (Bloomington: Institute of Training for Public Service, Department of Government, Indiana University, 1962), p. 3
ในหนงสอเลมหลงน (pp. 2-8) Prof. Sutton ยงอางหลกธรรมขออนๆ อก เพอยนยนทศนะของทาน เชน หลกกรรม หลก
(โอกาสใน) การเกดใหม การถอนตนหรอหลกหนจากเรองราวของโลกและชวต เปนตน สาหรบหลกกรรมแกไดตามคาทชแจงแลว
ขางตน หลกการเกดใหมทวา ใหโอกาสคนผดผอนไมเรงทาความด (จรยธรรมครสตวาเกดครงเดยว) นน ชแจงไดงายๆ วาพทธ
ศาสนาถอวาเกดเปนมนษยยากอยางยง เทยบวายากกวาการทเตาในมหาสมทรจะโผลศรษะตรงหวงอนเดยว ทลอยควางใน
มหาสมทร และบาปไมมโอกาสแกดวยวธลางหรอสารภาพบาป สวนเรองถอนตว ไมยงกบกจการของโลก Prof. Sutton อางพทธพจนวา “Those who love nothing in this world are rich
in joy and free from pain” จากบาล (ข.อ.๒๕/๑๗๖/๒๒๕) วา “ตสมา ห เต สขโน วตโสกา เยส ปย นตถ กหจ โลเก” คาวา “love” ในทน ตรงกบ “ปย” หมายถงสงทรกดวยสเนหะ ซงเปนความยดตดสวนตว ความตอนน แสดงคณสมบตของผหลดพน
แลว โดยเนนดานความเปนอสระ และการมความสขอยางอสระ ทไมตดพนสวนตวดวยเสนหา มแตเมตตาทไรเขตแดน ดงนน เมอ
มจตใจเปนอสระ มความสขทไรทกข ไมหวงใยตดพนในอะไรๆ ทจะขดถวงแลว ชวตทงหมด กเปดโลงเตมททจะดาเนนไปกบเมตตา
กรณา มงหนาบาเพญกจเพอประโยชนสขแกชาวโลกเพยงอยางเดยว ดงคตทรกนดวา พหชนสขายะ โลกานกมปายะ อยางไรกด คากลาวตของ Prof. Sutton น ซงเปนการแปลความหมายตามพนเพททานมมา จะทาดวยเจตนาหรอความเขาใจ
ผดถกอยางไรกตาม ถอไดวาเปนประโยชน เพราะจะไดเปนคาเตอนชาวพทธใหเอาใจใสศกษาความหมายทถกตองของหลกธรรม
ตางๆ และพงยอมรบความจรงดวยวา ความเชอถอและความเขาใจในสงคมไทยเกยวกบหลกธรรมเหลาน มลกษณะอาการททาให
มองเหนอยางคากลาวตนนได [ในครงทเขยนพทธธรรมเมอ ๓๐ ปกอนนน ชาวตะวนตกยงรจกพทธศาสนานอย และมความเขาใจ
ผดตางๆ รวมทงทวา พทธศาสนามองโลกแงราย มแตเรองทกข เวลาน พ.ศ. ๒๕๕๔ สถานการณไดเปลยนไปมาก]
บทท ๑๕ องคประกอบของมชฌมาปฏปทา ๒: หมวดศล ๗๑๕
แตศล เปนขอกาหนดทจดตงขนตามเหตผลของกฎธรรมชาต รวมอยเปนสวนตนในระบบการพฒนา
ชวต ซงผปฏบตจะตองมองเหนความสมพนธเชอมโยงกนเปนระบบ แมจะยงไมมปญญารแจงแจมชด มเพยง
ศรทธา กตองเปนอาการวตศรทธา ซงมพนความเขาใจในเหตผลเบองตน พอเปนฐานใหเกดปญญารชดตอไป ๒. ในกระบวนการปฏบตธรรม หรอการฝกอบรมพฒนาชวตนน เมอมองในแงลาดบสงทจะตองการทา
ใหประณตยงขนไปตามขน กตองจดเตรยมพนฐานใหราบรน ไมงอนแงน ไมขาดพรอง เรมดวยละเวน หรอ
กาจดความชวกอน แลวจงเสรมสรางความดใหบรบรณ จนถงความบรสทธหลดพนในทสด เหมอนจะปลกพช
ตองชาระทดน กาจดสงทเปนโทษกอน แลวจงหวานพชและบารงรกษาไปจนไดผลทหมาย ในระบบแหงพทธธรรมนน ศลเปนขอปฏบตขนเรมแรกสด มงไปทความประพฤตพนฐาน จงเนนไปท
การละเวนความชวตางๆ ซงเปนจดเรมตน พดยาใหเหนสงทตองการกาจดอยางชดเจนเสยกอน แลวจงขยาย
ขอบเขต ยกระดบความประพฤตใหสงขนไปในดานความด ดวยอาศยการปฏบตในขนสมาธและปญญาเขามา
ชวยมากขนๆ โดยลาดบ ๓. ในระบบการฝกฝนพฒนาของไตรสกขา ศลยงมใชเปนขอปฏบตใหถงจดหมายสงสดโดยตวของมน
เอง แตเปนการเตรยมสภาพทวไปของชวต ใหพรอมสาหรบความเจรญงอกงามทเปนเนอหาสาระของชวตตอไป
คอการพฒนาจตใจ ทเรยกสนๆ วา สมาธ ซงเขามาตอทอดงานพฒนาชวตสบจากศล และรบผลจากศล โดยนยน คณคาดานจตใจของศล จงมความสาคญมาก คณคาทางจตใจในขนศล กคอ เจตนาทจะงด
เวน หรอการไมมความดารในการทจะทาความชวใดอยในใจ ซงทาใหจตใจบรสทธปลอดโปรง ไมมความคด
วนวายขนมวหรอกงวลใดๆ มารบกวน จตใจจงสงบ ทาใหเกดสมาธไดงาย เมอมจตใจสงบ เปนสมาธแลว กเกดความแจมชดและคลองตวในการทจะใชปญญา คดหาเหตผล และ
หาทางดาเนนการสรางสรรคความดตางๆ ใหไดผลในขนตอไป ๔. ชวตทด มจตใจทเขมแขงดงามมความสขเปนสวนสาคญ ระบบจรยธรรมตองประสานตอเนองกน
โดยตลอด ทงดานจตใจภายใน และความประพฤตทางกายวาจาภายนอก และถอวาจตใจเปนจดเรมตน จง
กาหนดทเจตนาในใจเปนหลก ดงททราบกนแลววา กรรมอยทเจตนา ซงเปนตวตดสนใหการกระทาความดตางๆ
เปนไปดวยความจรงใจอยางแนนอน มใชแตเพยงไมหลอกลวงคนอนเทานน แตหมายถงการไมหลอกลวงตนเอง
ดวย ชวยสรางสภาพจตทผองใส และตดหนทางไมใหเกดปญหาทางจตในดานความขดแยงของความประพฤต ๕. องคมรรคขนศลสอนวา ความรบผดชอบขนพนฐานท สดของบคคลแตละคน กคอ ความ
รบผดชอบตอตนเอง ในการไมใหมความคดทจะทาความชวดวยการเบยดเบยนหรอลวงละเมดตอผอน อยใน
จตใจของตนเลย เมอมความบรสทธนรองรบอยเปนเบองตนแลว ความรบผดชอบนนจงขยายกวางออกไปถงขน
เปนการธารงรกษาและเสรมสรางความเจรญกาวหนาแหงคณธรรมของตน ดวยการขวนขวายทาความด บาเพญ
ประโยชนสขแกคนอนๆ พดสนๆ วา มความรบผดชอบตอตนเอง ในการทจะละเวนความชว และรบผดชอบตอ
ผอน ในการทจะทาความดแกเขา ๖. การกาหนดความหมายของศลในแงละเวนความชว ไมใหมความเสยหายและการเบยดเบยนนน
เปนการกาหนดขอปฏบตพนฐานแหงความเปนปกต ทาใหเจตนาทเปนองคประกอบของจตใจทออกมาเกยวของ
ดานน ปลอดพนความเสยหาย ไมมความชว เมอมความเรยบรอยปกตปลอดสภาพยงยากวนวายเปนพนฐาน ทง
ภายนอกและภายในแลว ในฝายความดงามเกอกล กเปนเรองทจะพงขยายออกไปไดอยางไมมขอบเขตจากด
และพฒนาตอไปสความสมบรณ
๗๑๖ พทธธรรม
ตามความจรง ความดเปนเรองกวางขวางไมมทสนสด มรายละเอยดแนวทางและวธการยกเยองไปได
มากมายตามฐานะและโอกาสตางๆ สวนความชวทจะตองเวน เปนเรองกาหนดไดแนนอน เชน ทงพระสงฆและ
คฤหสถ ควรละเวนการพดเทจดวยกนทงสองฝาย แตโอกาสและวธการทจะทาความดทปราศจากการพดเทจนน
ตางกน การวางหลกกลาง จงระบแตฝายเวนชวไวเปนเกณฑพนฐาน สวนรายละเอยด และวธการกระทาในขน
บาเพญความด เปนเรองในขนขยายและประยกตใหเหมาะสมกบฐานะ โอกาส และสภาพชวตของบคคลตอไป1424
๗. การปฏบตตามองคมรรคทกขอ ถอวาเปนสงจาเปนสาหรบทกคนในการทจะเขาถงจดหมายของพระพทธศาสนา ดงนน องคมรรคแตละขอจะตองเปนหลกกลางๆ ททกคนปฏบตตามได ไมจากดดวยฐานะ
กาลสมย ทองถน และสงแวดลอมจาเพาะอยาง ตามหลกน เมอมองในระดบศล จะเหนความเกยวของโดยตรง เชน การเวนอทนนาทาน เปนสงททกคน
ทาได แตการใหทานตองอาศยปจจยอนประกอบ เชน ตนมสงทจะให มผทจะรบ และเขาควรไดรบ เปนตน ใน
กรณทไมอยในฐานะและโอกาส เปนตน ทจะให เจตนาทปราศจากอทนนาทาน กเปนสงททาใหจตใจบรสทธ เปน
พนฐานแกสมาธไดแลว แตในกรณทอยในฐานะและโอกาส เปนตน ทจะให การไมใสใจ หรอหวงแหน จงจะเกด
เปนความเศราหมองขนมวแกจตใจ และการใหจงจะเปนเครองสงเสรมคณธรรมของตนใหมากยงขน โดยนยน ความหมายหลกของศล จงอยในรปคาปฏเสธ คอการละเวน หรอปราศจากความชว สวน
ความหมายทขยายออกไปในฝายทาความด กเปนเรองของการประยกตและขยายออกไปดงกลาวแลว ๘. ในการปฏบตธรรมนน เมอพจารณาในชวงเวลาอนใดอนหนง ผปฏบตธรรมยอมกาลงบาเพญ
คณธรรมอยางใดอยางหนง หรอประเภทใดประเภทหนงอยเปนพเศษ ในเวลาเชนนน เขายอมจะตองพงความคด
ความสนใจจาเพาะเจาะจงไปในสงทปฏบตนน ในกรณเชนน ความรบผดชอบของเขาตอความประพฤตดานอนๆ
ยอมมเพยงเปนสวนประกอบ เพยงไมใหเกดความชวเสยหายอยางใดอยางหนงขนเปนสาคญ เปนอนชดเจนวา ประโยชนทตองการจากศล ในกรณเชนน อยทการชวยควบคมรกษาความประพฤต
ดานอนๆ ของเขาไว ปองกนไมใหเสยหลกพลาดลงไปในความชวเสยหายอยางใดอยางหนง จะไดไมมสวนพรอง
สวนรบกวน ทาใหมพนฐานทมนคง สามารถบาเพญความดจาเพาะเรองในขณะนนๆ มงแนวไปไดเตมท
อนง เนองดวย ในระบบการพฒนาชวต บนฐานของสภาวะในธรรมชาต มการจดกระบวนเปนศล-จต-
ปญญา แตนกปราชญทวจารณนน มาจากฐานการมองศลธรรมแบบเทวนยม เปนเหตใหทานจบตนชนปลาย
ไมได ในทน จงเหนวาควรทราบความแตกตางระหวางศลในระบบการพฒนาชวตตามหลกพทธธรรมทเปน
สภาวนยม กบศลตามหลกเทวนยม (รวมถงเรองกรรม ความด ความชว) ไวเปนพนสาหรบทาความเขาใจ ดงน
๑. ในแนวทางของสภาวนยม ศลเปนหลกความประพฤต ทกาหนดขนตามเหตผลของกฎธรรมชาต สวนในลทธเทวนยม ศลเปนเทวโองการ ทกาหนดขนโดยเทวประสงค ๒. ศลตามความหมายแบบสภาวนยม เปนหลกการฝกอบรมตนในการงดเวนจากความชว จงเรยกศลท
กาหนดเปนขอๆ วา สกขาบท (ขอฝกหด – rule of training) สวนศลในเทวนยม เปนขอหาม หรอคาสงหามจากเบองบน (divine commandment)
1424 ขอปฏบตในขนประยกต พงดตวอยางในมชฌมาปฏปทา ภาคประยกต
บทท ๑๕ องคประกอบของมชฌมาปฏปทา ๒: หมวดศล ๗๑๗
๓. แรงจงใจทตองการในการปฏบตศลแบบสภาวนยม ไดแก อาการวตศรทธา คอ ความมนใจ
(confidence) ในกฎแหงธรรมดา โดยมความเขาใจพนฐานพอมองเหนวาพฤตกรรมและผลของมนจะตองเปนไปตามทางแหงเหตปจจย
สวนแรงจงใจทตองการในการปฏบตศลแบบเทวนยม ไดแก ศรทธาแบบภกด (faith) คอ เชอ ยอมรบ
และทาตามสงทกาหนดวาเปนเทวประสงค มอบความไววางใจใหสนเชง ไมตองถามหาเหตผล ๔. ในสภาวนยม การรกษาศล คอการฝกตนทางความประพฤต เรมแตมเจตนาทจะละเวนความชว
อยางนนๆ จนถงประพฤตความดงามตางๆ ทตรงขามกบความชวนนๆ สวนในเทวนยม การรกษาศล กคอการเชอฟงและปฏบตตามเทวโองการโดยเครงครด ๕. ในสภาวนยม การประพฤตปฏบตในขนศล มวตถประสงคเฉพาะ คอ เพอเปนบาทฐานของสมาธ ใน
ระบบการพฒนาคนใหพรอมและสามารถใชกาลงงานของจต ใหเปนบาทฐานของปญญาทจะนาไปสความหลดพน
เปนอสระ สวนการไปสวรรคเปนตน เปนเพยงผลพลอยไดในระหวาง ตามธรรมดาของเหตปจจย แตในเทวนยม การประพฤตศลตามเทวโองการ เปนเหตใหไดรบความโปรดปรานจากเบองบน เปนการ
ประพฤตถกตองตามเทวประสงค และเปนเหตใหทรงประทานรางวลดวยการสงไปเกดในสวรรค ๖. ในสภาวนยม ผลดหรอผลรายของการประพฤตหรอไมประพฤตศล เปนสงทเปนไปเองโดยธรรมชาต
คอ เปนเรองการทางานอยางเทยงธรรมเปนกลางของกฎธรรมชาตทเรยกวากฎแหงกรรม ซงใหผล ตงตนแตใน
จตใจ กวางออกไปถงบคลกภาพและวถชวตทวไปของผนน ไมวาในชาตนหรอชาตหนา สวนในเทวนยม ผลดผลรายของการรกษาหรอละเมดศล เปนการใหผลตอบแทน (retribution) ผลด
คอการไดไปเกดในสวรรค เปนฝายรางวล (reward) สวนผลราย คอ ไปเกดในนรก เปนฝายการลงโทษ
(punishment) การจะไดผลดหรอผลรายนน ยอมสดแตการพพากษา/วนจฉยโทษ (judgment) ของเบองบน ๗. ในแงความเขาใจเกยวกบความดความชว สภาวนยมสอนวา ความดเปนคณคาทรกษาและสงเสรม
คณภาพของจต ทาใหจตใจสะอาดผองใสบรสทธ หรอยกระดบใหสงขน จงเรยกวาบญ (good, moral หรอ
meritorious) เปนสงททาใหเกดความเจรญงอกงามแกชวตจตใจ เปนไปเพอความหลดพนหรออสรภาพทงทางจตใจและทางปญญา เปนการกระทาทฉลาด ดาเนนตามวถแหงปญญา เออแกสขภาพจต จงเรยกวา กศล
(skilful หรอ wholesome) สวนความชว เปนสภาพททาใหคณภาพของจตเสอมเสย หรอทาใหตกตาลง จง
เรยกวาบาป (evil) เปนสงททาใหเกดความเสอมโทรมแกชวตจตใจ ไมเปนไปเพอความหลดพน เปนการกระทาท
ไมฉลาด ไมเออแกสขภาพจต จงเรยกวา อกศล (unskillful หรอ unwholesome) สวนในเทวนยม ความดความชว กาหนดดวยศรทธาแบบภกดตอองคเทวะ คอถอเอาการเชอฟงและ
ปฏบตตามเทวประสงคและเทวบญชาหรอไม เปนหลก โดยเฉพาะ ความชว หมายถง การผดหรอลวงละเมดตอ
องคเทวะ (sin) ในรปใดรปหนง ๘. จากพนฐานทแตกตางกนน ทาใหเกดความแตกตางกนตอไปอก อยางนอย ๒ ประการ คอ
ก. ศลในสภาวนยม จงตองเปนคาสอนทตอเนองกนตามเหตผล เปนระบบจรยธรรม เพราะผฝกจะ
ปฏบตไดถกตอง ตอเมอมความเขาใจในระบบและเหตผลทเกยวของเปนพนฐานดวย สวนศลหรอจรยธรรมในเทวนยม เปนประกาศเทวโองการ หรอคาแถลงเทวประสงค เปน
เรองๆ ขอๆ ตางๆ กนไป แมนามารวบรวมไว กยอมเปนประมวล ไมใชระบบ เพราะผปฏบต
ตองการความเขาใจอยางมาก กเฉพาะในความหมายของสงทจะตองปฏบตเทานน
๗๑๘ พทธธรรม
ผปฏบตตามเทวโองการ ไมจาเปนตองเขาใจในระบบและเหตผลทเกยวของ เพราะถอวา
ระบบและเหตผลตางๆ ทงปวงอยในพระปรชาขององคเทวะหมดสนแลว อนผปฏบตไมพงสงสย
เพยงแตเชอฟง มอบความไววางใจ และปฏบตตามเทวโองการเทานน เปนพอ ข. ศล หรอระบบจรยธรรมแบบสภาวนยม เปนหลกกลางๆ และเปนสากล กาหนดโดยขอเทจจรง
ตามกฎธรรมชาต (หมายถงสารตถะของศลในทางธรรมเกยวดวยบญบาป ไมใชในความหมาย
ทางวนย อนเกยวดวยการลงโทษในสงคม) เชน พจารณาผลหรอปฏกรยาท เกดขนใน
กระบวนการทางานของจต ผลตอพฤตกรรม นสย และบคลกภาพ เปนตน จงไมอาจวาง
ขอจากดแบงแยกใหเปนผลเฉพาะพวก เฉพาะกลม หรอตามแตพอใจ เชน ไมจากดวา คน
ศาสนานเทานนมกรณา จงเปนคนด คนศาสนาอนมกรณา กเปนคนดไมได ฆาคนศาสนาน
เทานนเปนบาป ฆาคนศาสนาอนไมบาป คนศาสนานเทานนใหทานไปสวรรคได คนศาสนาอน
ประพฤตอยางไร ไมเชอฉนเสยอยางเดยว ตกนรกหมด ฆาสตว (รวมทงทไมเปนอาหาร) ไมบาป
เพราะสตวเปนอาหารของคน (คนไมเปนอาหารของเสอและสงโต?) ดงนเปนตน1425
จะจากด
แบงแยกได เชนวา บาปมากบาปนอยเปนตนอยางไร กเปนไปโดยขอเทจจรงตามกฎธรรมชาต
เชน ผลและปฏกรยาทเกดขนในกระบวนการทางานของจต เปนตน ดงกลาวแลว สวนในเทวนยม หลกเหลาน ยอมกาหนดใหจากดหรอขยายอยางไรกได ตามเทว ประสงค
ดจเปนนตบญญต เพราะองคเทวะทรงเปนทงผตรากฎหมาย และผพพากษาเอง ๙. เนองจากศลเปนหลกกลางๆ กาหนดดวยขอเทจจรงตามกฎธรรมชาตเชนน ผปฏบตจงตองเปนผกลา
ยอมรบและกลาเผชญหนาความจรง ความด ชว ถก ผด มอย เปนขอเทจจรงอยางไร กตองกลายอมรบความ
จรงตามทเปนเชนนน สวนตนจะปฏบตหรอไมแคไหนเพยงไร กเปนอกเรองหนง และตองกลายอมรบการทตน
ปฏบตดไมดตามขอเทจจรงนน มใชถอวาไมชว เพราะตวอยากทาสงนน ขอเทจจรงตามธรรมชาต มไดขนตอการ
วดดวยการอยากทาหรอไมของตน ถามอนถงกบจะทากรรมทใหตกนรกสกอยางหนง การทยอมรบพดกบตนเอง
วา กรรมนนไมด แตตนยอมเสยสละตกนรก ยงดกวาหลอกตวเองวากรรมนนไมเปนกรรมชว
ตอไปน อาจถอวาเปนขอด หรอขอไดเปรยบของศลแบบเทวโองการ คอ ๑. ตดการพจารณาเรองถกผด จรงไมจรง ออกเสย กลาวไดวา เมอเชอแลว ศรทธาลวนแบบภกด
ยอมไดผลในทางปฏบตทรวดเรว เรงเรา และรนแรงกวา แตกมขอทจะเปนปญหา เชน โดยเฉพาะในยคแหง
เหตผล คงยากขนในแงวา ทาอยางไรจะใหเชอได ปญหาในระยะยาวเกยวกบความปลอดภยในการอยรวมกบ
ผอนทไมมศรทธาเหมอนตน ปญหาเรองความมนคงของศรทธานน และการไมมโอกาสเขาถงอสรภาพทางปญญา ๒. สามญชนทวไป เขาถงความหมายของศลแบบศรทธาลวนไดงายกวา และศลแบบนกควบคมความ
ประพฤตของคนสามญไดด แมในหมชาวพทธไมนอย ความเขาใจเรองศลเรองบญบาปกยงมสวนทคลายกบลทธ
เทวนยมแฝงอย เชน เหนศลเปนขอหาม (แตรางเลอนวาใครเปนผหาม ไมนกชดลงไปอยางเทวนยมทวาองคเทวะ
หาม) เหนผลของบญบาปเปนอยางผลตอบแทน เปนรางวลหรอการลงโทษ เปนตน แตปญหากคอขนกบศรทธา
1425 ทาทตออาหาร ทเปนไปอยางถงธรรมชาตแทๆ คอ ยอมรบความจรงวา เพราะยงเดนทางไมถงจดหมาย เราจงจาตองทาสงทเราเองก
ไมปรารถนา แตไมมทางเลอกอยางอน โดยใหนกถงอาหารทกนนน เหมอนกบพอแมจาใจกนเนอลกของตน ระหวางเดนทางกนดาร (ด ส.น.๑๖/๒๔๑/๑๑๙)
! ! ! $! ! ! !
!
#! ! !
! ! ! ! !
! ! !
! !
! ! !!!
! !
! ! !
!
!
!
! !
! ! ! !
! !!!
! ! !
!
! ! !
! ! !
!
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! !* +! ! ! !
! ! !
!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
#! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! !
#! ! ! ! !
! ! ! !
#! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
&! ! ! ! $$$!
&! ! ! ! ! $$$!
#! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !!
!
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !!
! !
! !( ! ! !
! %! ! ! ' !
! ! !( ! ! /! ! & ! ' /! ! ! R! !
! ! %!!
! ! ! ! ! ! !
! !
! ! ! ! ! !
! ! ! $! ! ! !
!
! ! ! ! !
! ! !
! !(
%! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !( ! ! ! ! ! %!
! ! ! ! ! !
! ! !!
!( !
%! ! !( %! ! !
( ! !$ %! ! ! !! ! ! ! '###!
$ %### '### ! !$ %! ! ! ! ###!!$ %### '### ! !
! ! ###!$ %### '### !
! ! !$ %! ! !###!!!!
$ %### '### ! ! !
! ! !!! ! ! ! ! !* +! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ' ! ! ! !
! ! ! ! !(, %! ! ! !
!!
#! !* +! ! ! !
! ! !* +!
! ! ! ! !
! !!
! ! !
!! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
&! !& '! ! !
! !
! ! !
! ! !
&! !& '! ! ! !
! !
!
! !( %!!!
! ! ! !
! ! !
! ! ! !
!! ! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !!
! ! ! !
!!! ! !! ! !
! ! !! ! ! !!! !
! ! !!! ! ! ! !
! !
#! ! ! ! ! ! * +! !
! ! ! ! ! !
! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !7<9K!
7<9K!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! $ $ ' ' R! ! $ ' %!
! ! ! $! ! ! !
!
! ! !
! ! ! !
!
" !! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! ! !
#! !! ! !
&! ! !! ( ! ! %!&! ! !! ( ! ! %!&! ! !! ( ! ! %!&! ! !! ( ! ! %7<9I!
#! ! ! !
&! ! !! ( ! %!&! ! !( ! %!&! ! !( ! %!
#! ! ! ! ! ! !
! ! !( !
! ! %! 7<9L!
! ! ! ! !
!
! ! ! !
( ! %! ! ! ! !7<9G! !
7<9I!! ! $ $ ' & ' R! ' ! ! ! ! ! !! #! !!
#! !! %! !! #4! ! !
!! $ $ ' %! ! ! !7<9L!! ! $ $ ' ' ! ! ! ! ! ! ! $! !
!! %! $! ! ! $! ! ! ! !"! %! $!
! !! %! $! ! R! ! ! ! ! !U!
!! $ $ ' R! $ $ ' %! ! !U! !! $ $ ' %! !7<9G!! ! ! ! R! ! ! ! ! ! ! !
%! ! $ $ ' 8! R! $ ' !
! ! !
!
#! ! ! R! ! !
!
#! ! ! ! R! !
! !
#! ! ! R! !
! ! !
! ! !
#! ! R! ! !
! !!
#! ! R!
! !
!
! ! ! ! ! !
! ! !
( ! ###!$ %! ! ! ! ! !&! ! ! ! ! !
&! ! ! ! !! &!!
! ! ! ! ! &! !! ! &!!
! !!
&! ! !$ %! ! !
! &!! ! ###!
$ %! ! !! &! !
! ###!$ %! ! !
! &!! ! ###!
! ! ! $! ! ! !
!
$ %! ! !! &!
! ! ###!$ %! ! !! &! !
! ###!$ %! ! !! &! !
! &!!!! ! ! ! ! &! !
! ! &!!! ! !
!&! ! )58,3!
( ! ! ! !! ! !
! ! ! '!! '!
( )!( ! ! ! ### !
! ! ! !
! &! ! '!( ! ! ! )!( ! ! ! !
$ ! ### ###### %! ! ! !
! ### ### ###)'!
( ! )!( ! ! ###&!
! ###!###! ! ! ###!
! ###! !
7<;J!! $ $ ' & ' & !
! ! !
!###! ! ###!
!! ! ! ! ### ##
### ! &! ! ')!( ! ! ! )!58,5!
! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
!!!
! ! !
! ! !
!!!!
! ! ! ! !
! ! !!
! ! ! !
! !
! ! ! !
! !
! ! ! !2 3""!!( ! %!
! 7<;9!
! ! !! ! ! ! $! ! $! ! $! ! $!
! $! !
! ! !! ! ! ! $! ! $! ! $! ! $!
! $! !
! !! !! ! ! ! $! ! ! $!
! $! ! $! ! 7<;7!! $ $ ' ' !! %!7<;9!! ! ! ! $ $ & R! ! ! ! ! ! ! $ $ ' & R! $ $ '
& R! ! $ & ! ! ! $ ' & R! ! !! ! ! ! R! ! ! !
! $!
! ! ! $! ! ! !
!
! ! !! ! ! ! $! ! $! ! $!
! $! !
! ! !! ! ! ! $! ! $! ! $!
! $! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! !!!
! ! ! !!
(! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !!
(! ! ! !
!!!
(! ! ! ! ! !!
(! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !!
! ! !!
$! # ! ! !
!!
$! ! ! !
!!
$! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !!
$! ! ! ! !7<;;!
! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !!
! !
! ! 7<;<!!
7<;;!! ! ! ! $ !7<;< ! ! ! ! !( ! !
%! ! ! ! ! !
! ! !
!
! ! ! ! ! ! !!!
$! !!$! !( ! ! %!!$! ! ! ! ! !(
! ! %!!$! !!$! !( ! ! ! %!
! ! ! ! &
! ! ! ! !!!
! !
! ! ! !
! !
! ! ! !!!
! ! !
! ! !
! ! !!!
! ! !
! !
! ! !
!
( ! !! !
! !)!
! 7<;H!
! !
! ! ! !!
( ! !! ! !
)58,9!
7<;H!! $ $ ' ' !7<;K!! ! $ $ ' R! $ $ ' R! $ $ R! $ $ ' R! ! $ $ ' ' R! ! $ $ ' R!
! ! ! $ $ ' ' R! $ $ ' $!
บทท ๑๕ องคประกอบของมชฌมาปฏปทา ๒: หมวดศล ๗๒๙
ภาษตตอไปน ถอไดวาเปนบทสรปศล
“ผใดสารวมดวยกาย วาจา ใจ ไมกระทาความชวใดๆ ไมพดเหลาะแหละเพราะเหนแกตน คนเชนนนเรยกวาผมศล”1437
และพทธพจนตอไปน กถอไดวาเปนสาระของศล “จงสรางความเกษมในปวงสตว”1438
ข. ศลเพอเสรมความดงามของชวตและสงคม
หลกคาสอนในสงคาลกสตร1439
ทงหมด พระอรรถกถาจารยกลาววา พระพทธเจาไดตรสไวให
เปน คหวนย 1440
คอ วนยของคฤหสถ หรอศลสาหรบชาวบาน หรอศลสาหรบประชาชน ดงสาระทสรปได ดงน
หมวด ๑: ปลอดความชว ๑๔ ประการ คอ ก. ละกรรมกเลส (ขอเสอมเสยของความประพฤต) ๔ อยาง ไดแก
๑. ปาณาตบาต ๒. อทนนาทาน ๓. กาเมสมจฉาจาร ๔. มสาวาท
ข. ไมกระทาบาปกรรมโดย ๔ สถาน คอ ไมทากรรมชวดวยลแก ๑. ฉนทาคต ลาเอยงเพราะชอบ ๒. โทสาคต ลาเอยงเพราะชง ๓. โมหาคต ลาเอยงเพราะเขลา ๔. ภยาคต ลาเอยงเพราะกลว
ค. ไมเสพอบายมข (ชองทางเสอมเสย หรอหายหมดไป) แหงโภคะ ๖ ประการ คอ 1441 ๑. ตดสราและของมนเมา ๒. ตดเทยวกลางคน ๓. ตดเทยวดการเลน ๔. ตดการพนน ๕. ตดคบเพอนชว ๖. เกยจครานการงาน
1437 ข.ชา.๒๗/๒๔๖๖/๕๔๐
1438 ม.ม.๑๒/๙๘/๗๐ (อรรถกถาอธบายวา ความเกษม หมายถง อภย ความเกอกล เมตตา และวา ขอความนหมายถงความบรสทธ
ทางมโนทวาร – ม.อ.๑/๒๔๗)
1439 ท.ปา.๑๑/๑๗๒-๒๐๖/๑๙๔-๒๐๗ 1440 ท.อ.๓/๑๖๗
1441 ในพระสตร ทานแสดงโทษของอบายมขแตละอยางไวดวย แตไมนามาลงไว เพราะเกรงจะยดยาวมาก
! ! !
!! #!!' ! ! ! %!!
! ! ! ! ! !7<<9!
( # ! ! !#! !#! !#! !#! !
( ! # ! !#! !#! !#! !#! !
! ! !
! ! ! ! ! !!
: &! ! ! ! ! !!: &! ! ! !!: &! ! ! !
! #! ! !!
! ! "! ! ! !!
# $!! !! ! !&! ! !&! !&! !&! !&! ! !
$!! !! ! !%!!! !%!! !%!! !
%! !%! !
! !
7<<9!! ! ! ! ! !
! ! ! $! ! ! !
!
$!! $!! !! ! ! !&! ! !&! !( ! ! ! %!&! !&! ! !&! ! ! !
$!! ! ! !%!!! !%! !%! !%! !%! !( %!
# $!! !! ! ! !&! !&! !&! !&! !&! !
$!! !! ! !%! !%! !%! !%! !%! !
# $!! !! ! !&! !&! !!&! !&! ! !&! !
$!! !! ! !%! ! !%! ! !%! ! !%! !%!! !
! ! !
!
# $!! ! ! ! !&! !
&! !
&! ! ! !
&! ! !
&! !
$!! !! ! !
%! !
%! !
%! !
%! !
%! ! !
# $!! ! ! !&! ! !
&! ! !
&! ! !
&! !
&! ! !
$!! !! ! !
%! !
%! !
%! !
%! !
%! !
%! !( %!
! ! "! ! ! ! ! !!
#! !! !
#! !! !
#! !! !
#! ! !
!
!
! !
! ! ! $! ! ! !
!
!
! !
!
! ! !
! ! !
! !
#! ! !
! ! ! ! !
! !!!
! !
! 7<<;! ! !
! ! ! !
! ! ! !!
! !
! ! ! ! ! !
#! ! ! ! !
! !
! !
!!
!
! ! !
! !!!
! ! ! !
! !
#! !* +! ! !
! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! !!
! !
! ! ! !
! ! ! ! !!
7<<;!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! $ $ ' ' %!
! ! !
!
! ! ! ! !
#! ! ! ! ! ! !
&! ! ! ! !
! !
&! ! ! !
! ! ! !
! !
! ! !
! ! !!
! ! ! ! !
! 7<<<! ! ! ! !
! ! ! ! !7<<H!!!
! ! ! !7<<K! ! 7<<I!
! 7<<L! !
!!!
! ! !
! !' !
(! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! 7<<G!!!
! !
! ! !
! !
! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !!!
7<<<!! $ $ ' ' !! %!7<<H!! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! ' R! $ $ ' ' R! ! ! !%!
!%! ! ! $ $ ' ' R! ' !7<<K!! $ ' ' R! ' R! ' ' !! %!7<<I!! $ $ ' ' !! %!7<<L!! $ $ ' ' !! %!7<<G!! $ $ ' ' !
! ! ! $! ! ! !
!
! ! ! !
! ! ! !
! ! !!!
! ! ! !
! ! ! !
! !
!!!
! ! !
! ! !
#! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !
! !
! ! ! !!!
! !
! ! !
! ! ! !
!!!
! ! !
! ! !
! ! !
!
! ! !!!
! ! !
! ! !
!
! ! !( %!
!( %!!!
! !
! !
!!
! !
! !
! ! ! !
!!
! ! !
!
! ! !
!!
#! ! !
! !
! ! !!
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! !!!
! ! ! ! ! !
! ! !
! ! !
!
! ! !* +!!!
! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! !!!
! ! !( %! ! ! !
! ! ! ! !
! ! 7<HJ!
&! #!! ! !
&! #!!( ! ! %!#! !( %! !#! !#! ! !( %!
&! #! ! ! !
! ! !
!
( ! ! ! ! &! '! !! ! !
7<HJ!! $ $ ' ' !! %!
! ! ! $! ! ! !
!
( '! !! ! !! ### ! ### ! ###! &! ! !( '! !! ! ! !
### ! ### ! ### !&! ! !
( '! !! ! ! !
### ! ### ! ### !&! ! ###!
( ! ! ! !! ! ! +!!( ! ! ! ! !
! ! ! !! ! ! +!!!
( ! ! !! ! !
! ! ! "!!( ! !
)5805!
! ! ! !
! ! ! !
! ! !
! !!!! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
"!!
( ! ! !! ### ### ### !
! ! !! ! &!!
7<H7!! $ $ ' ' !
! ! !
!
( ! ! !! ! ! &!
! ! ! &!!( ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ###!( ! ! ! ! ###
### ### ! ! !! ! !
! &!!!!( ! ! !! ! ! &! !
! ! &!!!( ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ###!( ! ! !$ %!
! ! &!!!( ! ! ! ! !$
%&! ! !! )580-!
( ! !$ %! ! ! !
! !$ %! !
&! ! ! ! ! !
! ! ! )580,!
! ! ! ! !* +!
! !' ! (!: ! ! %! !
! 7<H<!!
! ! ! ! !
!7<HH!
7<H9!! $ $ ' & ' & $!7<H;!! $ $ ' ' !7<H<!! $ $ ' ' !7<HH!! ! ! ! $ $ ' ' R! 8! $ $ ' R! ! !
8! $ $ ' R! 8! $ $ ' R! 8! $ $ ' R! 8! $ $ ' !
! ! ! $! ! ! !
!
! !
! & & ! ! !
! ! ! !* ! !$$$+!
! ! ! ! ! !o!!!
! ! ! ! ! !
! ! ! &
! ! ! !
! ! !
! ! !!!
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! !
! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! ! !
! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !!
! !
! ! ! 7<HK!!
( ! !!! ! )!!
7<HK $ $ ' ' R! ' R! ' R! ' !( ! ! ! ! ! ! ! ! %!
! ! !
!
!* ! ! +! !* ! ! +!
! ! ! ! !
( ! ! ! ! ! ! ! ! %!
! ! ! ! !
! ! ! !
! !
( ! ! ! !! )5801!
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
!* ! +580/!
! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! !!
! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !7<HG!
! ! ! ! !(( !!)!)! %! ! ! !
!* !$$$! !
!( %+7<KJ!!!
! ! !* !
! ! ! ! /! ! !
! ! +7<K7!!
! !
! ! !
7<HI ! ! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !( %!7<HL!! $ $ ' ' !7<HG ! ! ! !7<KJ $ $ ' ' !7<K7 $ $ ' ' !
บทท ๑๕ องคประกอบของมชฌมาปฏปทา ๒: หมวดศล ๗๔๑
พระสตรตอไปน แสดงหลกธรรมเกยวกบอาชวะของคฤหสถ ในดานการแสวงหาทรพยบาง การใชจาย
ทรพยบาง ความสขทพงไดรบจากอาชวะอนชอบธรรมบาง นามาลงไวประกอบความเขาใจเกยวกบสมมาอาชวะ ซงเปนศลดานใหญทครองเจตจานงและกจกรรมตดเนองเนองนตยประจาชวตของบคคลและกลมชน
ก. การแสวงหา และการรกษาทรพย ครงหนง อชชยพราหมณไดไปเฝาพระพทธเจา และกราบทลวา ตนจะไปอยตางถน จะขอใหพระพทธ
องคทรงแสดงธรรม ทเปนไปเพอประโยชนสขปจจบน และธรรมทเปนไปเพอประโยชนสขภายหนา พระพทธเจาไดตรสวา:
“ดกรพราหมณ ธรรม ๔ ประการน เปนไปเพอประโยชน เพอความสขในปจจบน กลาวคอ อฏฐานสมปทา อารกขสมปทา กลยาณมตตตา สมชวตา
(๑) อฏฐานสมปทา เปนไฉน? คอ กลบตรหาเลยงชพดวยความขยนในการงาน ไมวาจะเปนกสกรรม กด พาณชยกรรม กด โครกขกรรม กด ราชการทหาร กด ราชการพลเรอน กด ศลปะอยางใดอยางหนง กด เธอเปนผขยน ชานชานาญ ไมเกยจคราน ในงานนน ประกอบดวยปญญาเครองสอบสวนตรวจตรา รจกวธปฏบตในเรองนนๆ สามารถทา สามารถจดการ, นเรยกวา อฏฐานสมปทา
(๒) อารกขสมปทา เปนไฉน? คอ กลบตรมโภคทรพย ทหามาไดดวยความขยนหมนเพยร เกบรวบรวมขนดวยกาลงแขน อยางอาบเหงอตางนา เปนของชอบธรรม ไดมาโดยธรรม เธอจดการรกษาคมครองโภคทรพยเหลานน โดยพจารณาวา ทาอยางไร ราชาทงหลายจะไมพงรบโภคะเหลานของเราเสย พวกโจรไมพงลกไปเสย ไฟไมพงไหมเสย นาไมพงพดพาไปเสย ทายาทอปรยจะไมพงเอาไปเสย, นเรยกวา อารกขสมปทา
(๓) กลยาณมตตตา เปนไฉน? คอกลบตรเขาอยอาศยในคามหรอนคมใดกตาม เธอเขาสนทสนมสนทนาปราศรย ถกถอยปรกษา กบทานทเปนคหบดบาง บตรคหบดบาง พวกคนหน มท ม ความประพฤตเปนผ ใหญบาง คนสงอายท ม ความประพฤตเปนผ ใหญบาง ผประกอบดวยศรทธา ประกอบดวยศล ประกอบดวยจาคะ ประกอบดวยปญญา, เธอศกษาเยยงอยางความเพยบพรอมดวยศรทธา ของทานผเพยบพรอมดวยศรทธา ศกษาเยยงอยางความเพยบพรอมดวยศล ของทานผเพยบพรอมดวยศล ศกษาเยยงอยางความเพยบพรอมดวยจาคะ ของทานผเพยบพรอมดวยจาคะ ศกษาเยยงอยางความเพยบพรอมดวยปญญา ของทานผเพยบพรอมดวยปญญา, นเรยกวา กลยาณมตตตา
(๔) สมชวตา เปนไฉน? คอกลบตรเลยงชวตพอเหมาะ ไมใหฟมเฟอยเกนไป ไมใหฝดเคองเกนไป โดยรเขาใจทางเพมพนและทางลดถอยแหงโภคทรพย วาทาอยางน รายไดของเราจงจะเหนอรายจาย และรายจายของเราจงจกไมเหนอรายได เปรยบเหมอนคนชงตาชงหรอลกมอคนชงยกตาชงขนแลว ยอมรวาหยอนไปเทานน หรอเกนไปเทาน...,
“ถาหากกลบตรน มรายไดนอย แตเล ยงชวตอยางฟงเฟอ กจะมผ กลาววาเอาไดวา กลบตรผน กนใชทรพยสมบตเหมอนคนกนมะเดอ, ถากลบตรนมรายไดมาก แตเลยงชวตอยางฝดเคอง กจะมผกลาววาเอาไดวา กลบตรผนคงจะตายอยางคนอนาถา, แตเพราะกลบตรนเลยงชวตพอเหมาะ...นจงเรยกวา สมชวตา
! ! !
!! ! ! !$ %! !
! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !
! ! !! ! ###!
( ! ! ! !$ %! !! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ###!( ! ! ! ! ! !! )!!
! ! ! ! !( %! ! ! ! ! !7<K9!
" !! ! ! ! !
!
( ! ! ! ! ! !! &! ! ! ! ! ! ! ! !
! "# !$ %! '! !! ! ! !
&! ! !! ! ! !&! ! !
! "# !$ %! '! ! !! ! !
! ! ! &!! ! ### !
! &! ! !! "# !$ %! '! ! !! ! ! ! !! ! &! ! !
7<K9!! $ $ ' ' ! ! $ $ ' ' R! ' R! ' R! !
! ! ! !( ! ! ! ! %!
! ! ! $! ! ! !
!
! "# !$ %! '! !
! ! !! ! !
! &! !!( !
&! ! &! !! ! !$ %! ! !
! ! ! )589,!
" !! !
! ! !
! !
( ! ! ! ! ! &###! !$ %! ! !
! ! ! ! !! ### ! !
! ! &! ! ! ! !$ %! ! ### ! .
! ! !&! ! ! ! !
$ %! ! ### !! ! ! ! ! !
&! ! ! ! !$ %! ! ### ! .
! ! ! ! !$ %! !$ %! .!$ %! !$ %! !$%&! ! ! !$ %! ! ### !
! ! !! ! ! !
! ! &!! ! !
7<K;!! $ $ ' ' !
! ! !
!( ! ! ! &!!!( ! ! ! !
! ! !! ! !
&!!( ! ! ! !! ! ! !
! ! !! )5898!
! ! ! !! ! !
( ! ! ! ! ! !! +! ! ! ! &!
! ! )5890!
! ! !
! ! !
! ! !!!
! ! !
! ! ! !
( ! ! )5899!
" ! ! !! !
! !
! !
( ! ! ! ! &! !! )5891!
( ! ! ! !! ! ! !
7<K<!! $ $ ' ' R! ! $ $ ' ' !7<KH!! $ $ ' ' !7<KK!! $ $ ' ' R! ' !7<KI!! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! ' R! ! !"! 8! !"! ! 8!
!"! ! ! &8! !"! ! 8! !"!! ! !! ! ! $ $ ' R! $ $ ' R! $ ! ' %!
! ! ! $! ! ! !
!
( ! ! !! !
! ! ! !!
( ! ! !$ %! ! !! ! ! !
! ! ! !( ! ! ! ! ! !
! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !!
( ! ! ! ! ! !! ! ! !
! ! ! ! !)589/!
! ! !( ! ! %!
! ! ! !!!
! ! ! !
! !
! ! !
! ! ! ! !!
! ! !
! ! ! ! !
! !!!
! "!!
( !$ ! %! ! !$%! ! ! ! !
! ! ## ! ### !)5892!
! ! !
7<KL!! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !7<KG!! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! 8! ! $ $ %!
! ! !
!( ! )5813!!( )5815!!( ! )581-!!!( ! ! )581,!( ! ! ! ! !! ! ! )5818!
!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
!!!!
! ! ! !
! ! !!
! ! ! !
! !!!
! !
! ! ! ! !
! !!!
! !
! ! !
! ! ! ! !
! 7<IH! ! ! ! !!
! ! !
! ! !
! ! ! ! !!
( ! ! )7<IK!( %!!
7<IJ!! $ $ ' ' !7<I7!! $ $ ' ' !7<I9!! $ $ ' ' !7<I;!! $ $ ' ' !7<I<!! $ $ ' ' !7<IH!! ! ! !
R! ! ! !! $ $ R! $ $ ' %! &
!! ! ! /! %! !* +! ! $ ! ! ! $!7<IK!! $ $ ' ' R! ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! ' !
! ! ! $! ! ! !
!
! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !!
! ! !
! ! !
!!!
! ! !
! ! ! ! !
!!!
! ! !
!!!
! ! !
! ! !!
! ! !
! ! !
! ! !!!
! ! ! !
! ! ! !
! !!!
! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! !
! ! !
! ! ! ! ! !
! ! !
! !!!
! ! !
! ! ! !
! ! !
!!
! ! !
! ! ! ! !
! ! !!!
! ! !
!! ! !
! ! ! ! !
! ! !!!! ! ! !
! !!!
! ! !
! ! ! ! !
! !
! ! ! ! !
! ! ! !!!! ! !
! ! ! !7<II!!!
! ! !
! !
! ! ! !
! ! ! !!! ! ! !
! ! ! !
! ! !!
" ! ! !!* +! ! ! !
! ! !
! ! !
! ! ! !
! !
! !!!! ! ! !
! !!
!
! ! !
! ! ! !
! !
7<II!! ! $ $ ' ' !
! ! ! $! ! ! !
!
! ! ! ! !
! !
! !!!! ! !!
! ! ! ! ! !
! !!! ! ! ! ! ! !
! ! !!
! ! !
! ! ! !
! ! !
! !( !
! %!
! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! !!
! ! !
! ! ! ! !
!
! # ! !!
! ! !!
! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! !
$ %! ! ! ! &!&! !$
%! &!!!! &! ! ! ! !! &! ! !
+!!!! ! ! ! !
! ! ! !$ %! ! ! ! !
! ! !
!$ %! ! ! ! !$ %! ! !
! ! !!!! ! !
! !&!!!
! ! ! ! !$ %!!$ %! ! ! ! !###)581/!
! ! !
! !
! !!
! ! !
! ! ! ! !( ! %! !
! 7<IG!!
#! ! ! ! !
! !
#! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! !
#! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! !
!
#! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! $!
7<IL!!! $ $ ' ' !! ! ! %R! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !7<IG!! $ ' & R! $ R! ! ! ! ! ! $ $ ' ' !! %!
! ! ! $! ! ! !
!
!
! !
! !
#! ! !
! ! ! !
! !!!
! !( %!
! ! !
! !
! ! ! !
( %! !
! ! !
!!!
! ! !
! ! ! ! ! ! !
!! !!
! !
! !
! !!
!
! !
! ! ! ! !
! ! ! !!
! ! !
! ! !!
! ! ! ! ! !
! ! !!!
! ! ! !
! !!
#! ! ! ! !
! ! !
! ! !!
! ! !
! !!!!
! ! !
!
! ! !
! ! ! !
! ! !7<LJ!!!
! ! ! !
! !
! ! 7<L7!!!
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !!!
! ! ! ! !
! ! !
#! ! !7<L9! ! ! 7<L;!
( ! %! ! !
! 7<L<!
! ! ! !!
! !
! ! ! 7<LH!
! ! ! ! ! ! !
! !
! ! ! !
#! ' ! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !!
7<LJ!! ! ! !! $ $ ' ' %! !
! ! ! ! !
! !! $ $ ' & ' & %!7<L7!! ! ! !! $ $ ' ' %R! !
! ! ! ! ! !7<L9!! $ $ ' ' !7<L;!! $ $ ' ' R! ' !7<L<!! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! ! ! !7<LH ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !
! ! ! $! ! ! !
!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
!!!! ! $! ! ! !
! ! !
! ! ! ! ! !
! !!! ! !
! ! !!! ! ! !
! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! !!!! ! ! ! !
! !
! ! ! ! !
! !
! ! !
! !!!! ! ! !
! ! !
!!!!! ! ! !
!!! ! !!!
! !
! !!
( ! ! ! !! ! ! ! !
! ! )58/9!! !
! !
! !
! ! ! !!!! ! ! !
7<LK!! ! ! ! ! ! !! !E2.[4/!a@,VD2! !E2.[4/!A/2V),0D,./2! %!
!
! $! #!! $!
!
!
!!!!!!!!!!!!!!!!!
! !
$! !
! ! ! ! !
( ! ! '! ! ! !&! ! ! ! ! ! !
! ! !!&! ! ! ! ! ! !! ! !&! ! ! ! ! ! !! !&! ! ! ! ! ! !
! ! ! !! )58/1!
! ! !
( ! '! !$ %! ! !! ! ! ! ! !
! ! ! !! ! ! ! ! ! !
! ! )58//!
! !
! !
7<LI!! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! ' !7<LL!! $ $ ' ' R! ' !
!
บทท ๑๖ องคประกอบของมชฌมาปฏปทา ๓: หมวดสมาธ ๗๕๕
สมมาวายามะ อยางทแยกเปน ๔ ขอ ตามคาจากดความแบบพระสตร นน เรยกชออกอยางหนงวา
สมมปปธาน1489
หรอ ปธาน ๔1490
และมชอเรยกเฉพาะ สาหรบความเพยรแตละขอนนวา ๑. สงวรปธาน เพยรปองกน หรอเพยรระวง (อกศล ทยงไมเกด) ๒. ปหานปธาน เพยรละ หรอเพยรกาจด (อกศล ทเกดขนแลว) ๓. ภาวนาปาน เพยรเจรญ หรอเพยรสราง (กศล ทยงไมเกด) ๔. อนรกขนาปธาน เพยรอนรกษ หรอเพยรรกษาและสงเสรม (กศล ทเกดขนแลว) บางแหงมคาอธบายแบบยกตวอยางความเพยร ๔ ขอน เชน
1491 ๑. สงวรปธาน ไดแก ภกษเหนรปดวยจกษแลว ไมถอนมต (ไมคดเคลมหลงตดในรปลกษณะทวไป)
ไมถออนพยญชนะ (ไมคดเคลมหลงตดในลกษณะปลกยอย) ยอมปฏบตเพอสารวม ซงอนทรย ทเมอไมสารวมแลวจะพงเปนเหตใหบาปอกศลธรรม คอ อภชฌาและโทมนส (ความยนดยนราย หรอชอบใจไมชอบใจ) ครอบงาได ยอมรกษาจกขนทรย ถงความสารวมในจกขนทรย; ฟงเสยงดวยห, สดกลนดวยจมก, ลมรสดวยลน, ถกตองโผฏฐพพะดวยกาย, รธรรมารมณดวยใจ (กเชนเดยวกน)
๒. ปหานปธาน ไดแก ภกษไมยอมใหกามวตก พยาบาทวตก วหงสาวตก และบาปอกศลธรรม
ทงหลาย ทเกดขนแลวตงอยได ยอมละเสย บรรเทาเสย ทาใหหมดสนไปเสย ทาใหไมมเหลออยเลย ๓. ภาวนาปธาน ไดแก ภกษเจรญ โพชฌงค ๗ ประการ ซงองวเวก องวราคะ องนโรธ โนมไปเพอ
การสลดพน ๔. อนรกขนาปธาน ไดแก ภกษอนรกษ (คอยถนอมรกษา) สมาธนมตอนด คอ สญญา ๖ ประการท
เกดขนแลว ความเพยรเปนคณธรรมสาคญยงขอหนงในพระพทธศาสนา ดงจะเหนไดจากการทสมมาวายามะเปน
องคมรรคประจาขอ ๑ ใน ๓ ขอ (สมมาทฏฐ สมมาวายามะ สมมาสต) ซงตองคอยชวยหนนองคมรรคขออนๆ
ทกขอเสมอไป ดงกลาวแลวขางตน 1492
และในหมวดธรรมทเกยวกบการปฏบตแทบทกหมวด จะพบความเพยร
แทรกอยดวย ในชอใดชอหนง การเนนความสาคญของธรรมขอน อาจพจารณาไดจากพทธพจน เชน
“ธรรมน เปนของสาหรบผปรารภความเพยร มใชสาหรบคนเกยจคราน”1493 “ภกษทงหลาย เรารชดถงคณของธรรม ๒ ประการ คอ ๑) ความเปนผไมสนโดษ ในกศลธรรมทงหลาย ๒) ความเปนผไมยอมถอยหลง ในการเพยรบาเพญ ...เพราะฉะนนแล เธอทงหลาย พงศกษาดงนวา: เราจกตงความเพยรอนไมถอยหลง ถง
จะเหลอแตหนง เอน และกระดก เนอและเลอดในสรระ จะแหงเหอดไป กตามท ยงไมบรรลผลทบคคลพงลถงไดดวยเรยวแรงของบรษ ดวยความเพยรของบรษ ดวยความบากบนของบรษแลว ทจะหยดยงความเพยรเสย เปนอนไมม – เธอทงหลายพงศกษาฉะนแล”1494
1489 อง.จตกก.๒๑/๑๓/๑๙ (แปลเปนไทยอยางงายๆ วา ความเพยรถกตอง หรอสมบรณแบบ) 1490 อง.จตกก.๒๑/๖๙/๙๖ 1491 ด อง.จตกก.๒๑/๑๔/๒๐ 1492 ด ม.อ.๑๔/๒๕๘-๒๗๘/๑๘๑-๑๘๗ 1493 อง.อฏก.๒๓/๑๒๐/๒๓๗ 1494 อง.ทก.๒๐/๒๕๑/๖๔
! ! !
!
! !
! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! !!
( ! ! &! ! #)!!( ! ! ! !$ %! )5820!
! ! !
! ! !
! ! ! ! !!
! ! !
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !'
! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! (!
! !
#! ! !$ %! '!!"!! ! !
#! '! ! !!!"!! ! !
#! '! !! ! '!
"!! ! !#! '! ! !
! ! ! '!"!! ! !
7<GH!! $ $ ' ' !
! ! ! $! ! ! !
!
#! ! ! ! ! !! ! ! '!
"!! ! !#! ! ! !
! ! ! !! ! 5829!)5821!
! ! ! !
! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! !!!
! !
! ! !' (! !
! ! ! !!
! !
! ! !
! !
!
( ! !$ : %! ! !+! ! ! '!$ %! !
$ %! ! ! ! !! ! ! ! !$ %! ! !
! ! ! ! !$ %! ! ! ! !
! !$ %! ! ! !! ! ! !
$ %! ! !! ! )582/!
7<GK!! ! ! ! ! ! ! ! !7<GI!! ! $ ' ' R! $ $ ' ' !7<GL!! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !
! ! !
!( ! ! ! +! ! !'!$ %!!$ %! ! !$ %! ! !$ %! ! ! ! !$ %! ! !
!$ %! ! ! ! !! ! ! ! !! !
( ! ! ! +! ! !'!$ %!$ %! ! ! ! ! !$ %! ! ! !$ %! ! ! ! !$ %! !$ %! ! ! !
! !$ %! ! ! ! !
&! ! ! ! !! ! ! ! )5822!
$! !
!! ! ! ! ! ! !
( ! ! '! ! ! !&! ! ! ! ! !&! ! ! ! !
!&! ! ! ! ! !&! ! ! ! !
)5033!
7<GG!! $ $ ' ' !7HJJ!! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! ' !
! ! ! $! ! ! !
!
! ! !
( ! '! ! ! ! !$ %! ! !! ! ! !$ %! ! !
! ! ! ! ! ! !)5035!! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
&! ! ( 8! %!&! ! ( 8! %!&! ! ( 8! %!&! ! ( 8! %!
! ! ! ! ! !
!
(*+2!' (! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! !!!
! ! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! !
! !* +! !!! !
! !!
7HJ7!! $ $ ' ' R! ' !7HJ9!! ! ! !Y,/@6Q+/*22R! 4DD*/D,C*/*22! !@*D4V1*@! 54DV1,/-R!
! ! !1**@6Q+/*22R!54DV16Q+/*22R! *4)/*2D/*22R!@,+,-*/V*R!\*4+R! V4)*6Q+/*22!!/./$/*-+*VD!.6!Y,/@6Q+/*22R!/./$/*-+,-*/V*!
! ! !
!
! ! !* +! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !!!
! !
! ! ! !
! !
!
( ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! )503,!
( ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! )5038!
( ! 5030!###! ! ! )5039!
( ! !! )5031!
! ! !
! !
( ! !! )503/!
( ! ! ! !! ! !!
###!
7HJ;!! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !7HJ<!! $ $ ' ' !7HJH!! $ $ ' ' !7HJK!! $ $ ' ' !7HJI!! $ $ ' ' !7HJL!! $ $ ' ' !
! ! ! $! ! ! !
!
( ! ! !### !
! ! ! !! ! ! !
! ! )5032!( ! ! ! ! ! !$ %! ! ! !$ %! !$ %! !! ! !$ %! !$ %! ! ! !$ %! !$ %! ! ! !$ %! !
! ! ! ! !! )5053!
( ! ! ! ! ! ! ! !$ %!### ! !! ! !$ %!### ! ! !$ %!### ! !! !$ %!### ! !! !
! ! !### ### ! ! ! ! !
!$ %! ! )5055!
"! ( ! ! ! ! ! ! !$ ! %! ! !$ ! %')!#!( )!"!( ')!#!( ! ! )505-!( ! ! ! !
! ! ! ! ###! )!
( ! ! ! !! ! !
! ! ! )! 7HJG!! $ $ ' ' R! ' R! ' R! ' R! ' R! ' R! & ' & !7H7J!! $ $ ' ' !7H77!! $ $ ' ' !7H79!! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !
! ! !
!( ! ! ### !
### ### ! ! !! !
! )!( ! !
! ! ! !
!$ %! ! ! )505,!
!! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
( ! ! ! !! ! ! !$ %! )!!!( ! ! !$ %! !( ! ! !6 ! !! ! ! !
7!( ! !6 ! !
!$ %! ! !! ! ! 7!
"!( ! !$ %! !6 7! !$ %! !6
7! !$ %!
( ! ! ! ! !( ! ! '! ! !
! ! ! !$ %)!( ! ! '! ! !
! ! ! ! !$ %)!( ! !6 7! ! !6 7!
! ! ! ! )5058!
7H7;!! $ $ ' & ' & !7H7<!! $ $ ' & ' & !
! ! ! $! ! ! !
!
! !! ! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !!
! !
! ! ! !!!
! ! !
! ! ! !
! ! !!
! !
! ! ! ! ! !!
! ! ! ! !!
! ! !
! ! !
! ! ! ! ! !
! ! 7H7H!!
! ! ! !
! ! ! ! !
!( %! ! ! !
! !(/*-4D,C*&!
!(0.2,D,C*&!!!
! ! ! !
! ! !!!
! ! ! !
! !
! ! !!! 7H7H!! ! ! ! ! ! ! !!)*V.++*VD,./! !)*Y*YF)4/V*&!
! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!Y,/@6Q+/*22!
! ! !
!
! ! ! !(
%! ! ! !
! ! ! 7H7K!
!
! !
#! ! ! !
! ! !
!
#! ! ! ! !
! !
!
#! ! ! !
! ! !
#! ! ! !
! ! !
#! ! !( ! ! ! %! ! !
! ! !
! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
!! ! ! ! ! !
! ! ! !!
( ! ! !! ! !
! ! )5051!! ! !
! !
! ! ! ! !
! ! !!
7H7K!! ! ! # ' 8! R! ' R! $ $ R! $ $ ' !"! $ $ ' !7H7I!! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! ! ! ! $ $ ' & ' & ! $!
! ! ! $! ! ! !
!
! !
! !!!
! !
! ! ! !
! ! ! ! !!
! ! ! !
!!!
! ! ! #!
#! !! ! !
$ !! ! ! ! ! ! !
$ ! ! ! ! ! ! ! !
!
$ !! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
$ !! ! ! ! !
! ! ! !
$ !! ! ! ! ! ! !
$ !! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! !
!
#! !! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
#! !! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!
#! ! ! !
$ !! 7H7L! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! !
$ !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! 7H7L!! ! ! %! ! ! ! ! ! %! ! !
%! !! %! !' (!
! ! !
!$ !! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !$ !! 7H7G! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !$ !! ! ! ! ! ! ! ! !
! !!
( ! !$; %! ! !!$; %! ! ! !
! ! ! !! +!!
( ! !( )! ! !! ! )50-3!
!! ! !( %!
! !
! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
!! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! ! ! ! !7H97! ! !
#! !! "!! !( ! ! ! !
! %!#! !! "!! !( ! %!#! !! "!! !( ! %!
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !!!
7H7G!! !! %! ! ! ! ! ! ! ! !7H9J!! !' (!! ! ! ! ! !7H97!! !* +! !! %! !! %!
! ! ! $! ! ! !
!
! ! ! ! !
! ! ! !
! !
!( )!! ! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! !' (! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! !
! ! !
! ! !* +! ! !
! ! !
!!!
! ! !
! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! !
! ! $! ! ! ! ! !
! !' ! ! 8! ! !
! (7H99!
! ! ! !* ! ! +! ! !! ! ! ! ! !
7H9;!!! ! ! ! !
! ! ! !!! 7H99!! $ $ ' R! $ $ ' R! $ $ R! !' (! ! ! ! & ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! ! ! $! ! $! !! ! ! ! ! !
! ! ! ! %!7H9;!! 8! $ $ ' & ' & ! R! ! !"! ! ! !
$ $ ' & ' & R! !
! ! !
!
! ! ! !
!!!
! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! !' (! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !!
! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
!
! !
! ! ! ! !! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! !
! !
! (((! ! (((! $$$ $$$ ! !
!!!
!* +! ! !* +! ! 7H9<!!
! ! ! !!
( ! ! '! ! ! !! ! )50-0!!!
! !
! ! !
! !!
7H9<!! ! $ $ ' R! $ $ ' R! $ $ 8 !7H9H!! ! $ $ ' & ' & R! ! !
! !! ! $ $ ' ' %!
! ! ! $! ! ! !
!
! ! ! !
! ! ! ! ! !
!( ! ! ! %!
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! &
! !
! ! !
! !
! !
!(?23V1,4D),2D&! ! !
! !7H9K! ! !
! !
( !#! ! ! ! ! ! ! !( !
%! !( %!
" ! ! ! ! ! !! ! ! !
! ! ! !
" !! ! ! ! !!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !
! ! !! ! !
! * +! ! !* +! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! !!! 7H9K!! !`#?#!r4V.F2.//!8,--2.09"!+2/!Y/R.5.61!67!J1>RM0.0!!>4)F./@4+*8!A++,/.,2"!O.QD1*)/!A++,/.,2!B/,C*)2,D3!?)*228!7GIJ%!00#!G;&79;! !
! ! !
!
! ! ! !
! ! !
! ! ! !( %!
!( %! !( %! ! !
! ! ! ! !
!
#! ! ! ! ! & & !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! $! ! $! !!!!
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! !
! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
! !
! !
! !(.FW*VD,C*&! !(2QFW*VD,C*&!
! !
! ! ! ! !
! ! !
! ! !!
! !
! ! !
! !!!
! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !!
! ! ! $! ! ! !
!
( !#! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! !(2QFW*VD,C*&! ! !
! ! ! ! ! !
#! ! ! $! ! !
! !
!(.FW*VD,C*&! ! !(2QFW*VD,C*&!
! ! !
! !(Q/V./2V,.Q2! @),C*2! !Q/V./2V,.Q2!Y.D,C4D,./2&!
! !( ! %! !
#! ! ! !
! ! ! ! !
!
#! ! ! ! !
! ! !
! !( %! !( %!
!(4/_,*D3&! ! ! ! ! !
! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! !
!!!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !!
! ! !
! ! ! !
! !!!
! !
! ! ! !
! ! !
! ! !!!
! ! !
!
! ! !
! ! ! ! !
!!!
! ! !
! !!!
! ! ! !
! ! ! !
! !
!
( ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! !
! ! ### ! ### ! ### ! ### ! ### ! ### ! ### ! ### !### ! ! ! ! !
! ! !$ %! )50-1!
*! ! ! !! ! '!
"! ! ! ! !! !
*! ! '!"! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! ! !$ %!! ! !
! ! !!
*!( ! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! !6! 7)!!! ! ! 50-/!
! !
7H9I!! $ $ ' ' !7H9L!! $ $ ' ' !
! ! ! $! ! ! !
!
! #!! ! ! ! !
! ! ! ! ! !!!
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! !!
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !
! !!!
! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
!
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! !!!
! !
! ! ! !!
! ! ! !
! !!!
! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! !
! ! !
! !
! ! ! !
! !
! ! ! !!
! ! !
!
! ! ! !
! ! !%! ! ! !%! ! ! !
! ! ! ! !
! !!!
! ! !
! !!
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! !!!
!
! !
! ! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! !
! !
! ! ! !!
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
!
! ! ! ! ! ! !
! !
! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! !!!
! !
! !!
! ! ! $! ! ! !
!
! ! ! ! !
! ! !
! !!
! ! ! !
! ! ! !!!
! ! !
! ! ! !
!
! !!! ! ! ! !
! !
! !!!
! ! ! !
! ! ! !
! ! 7H9G!!!
! ! ! !
! ! !
! ! !
! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !!!
( ! ! !! ! ! ! &! ! ! !
! ! ! ! ! ! &###!( ! ! ! ! ! &! ! ! !
+! ! ! )7H;J!
! ! ! ! ! !
! ! !!
7H9G!! ! ! ! !! $ $ ' R! $ $ %R! ! !! $
! ' %R! ! !! ! $ $ ' R! $ $ ' R! %R! ! !! ! $ $ ' ! ! $ $ ' ' R! !' (!! ! ! $ $ ' ' R!! $ ' %!
7H;J $ $ ' ' R! ! $ $ ' ' ! ! $ $ ' ' ! !
! ! !
!
! ! !
! ! !
! ! !!
! ! ! ! !
! !
! ! !* +!
! ! ! ! ! !
! ! ! 7H;7!
! ! ! !
! !!!
! ! !
! ! ! !
! ! ! !!!
! ! !
! ! ! !
! 7H;9!!!
! ! ! !
! ! ! ! ! !
! !!!
! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !!!
! ! !
!
! ! ! !
! ! ! !!!
! !
! !!
7H;7!! ! $ $ ' ' R! !7H;9!! ! ! ! !! ! $ ! ' %!
! ! ! $! ! ! !
!
!
! ! ! !!
! ! ! ! !
! !
! ! !!!
! ! !
! ! !
!( ! ! ! ! ! ! %!
! !
! ! ! !!!
! !
! ! ! !
! !!!
! ! !
! ! !!!
! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !!!
! ! !7H;;!! !!!
! ! !
! ! 7H;<!
! ! ! ! !
! !!!
7H;;!! ! ! ! !7H;<!! ! ! ! ! ! ! !
! !!!
! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
!
! ! !
!
! ! !
! ! ! ! !
!!!
! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! !!!!
! ! !
! !
! !
! ! !!
! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !!!
! ! !
! !
! 7H;H!!!
! ! ! ! ! !
!
! ! ! ! ! ! &
! !
! !
7H;H!! ! ! $ !
บทท ๑๖ องคประกอบของมชฌมาปฏปทา ๓: หมวดสมาธ ๗๗๙
๘. สมมาสมาธ สมมาสมาธ เปนองคมรรคขอสดทาย และเปนขอทมเนอหาสาหรบศกษามาก เพราะเปนเรองของการ
ฝกอบรมพฒนาจตในขนเตมกระบวน เปนเรองละเอยดประณต ทงในแงทเปนเรองของจตอนเปนของละเอยด
และในแงการปฏบตทมรายละเอยดกวางขวางซบซอน เปนจดบรรจบ หรอเปนสนามรวมของการปฏบต
ความเขาใจเบองตน
ก. ความหมายของสมาธ “สมาธ” แปลกนวา ความตงมนของจต หรอ ภาวะทจตแนวแนตอสงทกาหนด คาจากดความของสมาธ
ทพบเสมอ คอ “จตตสเสกคคตา” หรอเรยกสนๆ วา “เอกคคตา” ซงแปลวา ภาวะทจตมอารมณเปนหนง คอ การทจตแนวแนแนบสนทอยกบสงใดสงหนง ไมฟงซาน ไมสาย ไมวอกแวก
คมภรรนอรรถกถาระบวา สมาธ คอภาวะมอารมณหนงเดยวของกศลจต และไขความวา หมายถงการ
ดารงจตและเจตสกไวในอารมณหนงเดยว อยางเรยบสมาเสมอ และดวยด หรอแมแตแคจตตงมน1536
พรอมนน ทานแสดงสาระสาคญไว ซงขอพดใหงายวา สมาธมลกษณะไมสายหรอไมฟงซาน มหนาทชวย
ใหประดาธรรมทเกดรวมรวมตวกนอยได เหมอนนาผนกผงแปงไวไมฟงกระจาย ปรากฏเปนความสงบ โดยม
ความสขเปนปทฏฐาน (เหตใกล) อยางพเศษทจะใหถงสมาธ จตทเปนสมาธนน นงแนว เหมอนเปลวเทยนในทไมม
ลมกวน ไฟทางานเผาไหมตอเนองไปอยางสมาเสมอ มใชหยดนง แตสงบนงแนว
“สมมาสมาธ” ตามคาจากดความในพระสตรทวไป เจาะจงวา ไดแก สมาธตามแนวฌาน ๔ ดงน “ภกษทงหลาย สมมาสมาธเปนไฉน? (คอ) ภกษในธรรมวนยน ๑. สงดจากกามทงหลาย สงดจากอกศลธรรมทงหลาย เขาถงปฐมฌาน อนมวตก มวจาร
มปตและสขเกดแตวเวก อย ๒. เขาถงทตยฌาน อนมความผองใสแหงจตภายใน มภาวะใจเปนหนงผดขน ไมมวตก
ไมมวจาร เพราะวตกวจารระงบไป มปตและสขเกดแตสมาธ อย ๓. เพราะปตจางไป เธอมอเบกขาอย มสตสมปชญญะ และเสวยสขดวยนามกาย เขาถง
ตตยฌาน ทพระอรยะทงหลายกลาววา ‘เปนผมอเบกขา มสต อยเปนสข’ ๔. เพราะละสขละทกข และเพราะโสมนสโทมนสดบหายไปกอน เขาถงจตตถฌาน อนไมม
ทกข ไมมสข มสตบรสทธเพราะอเบกขา อย”1537
อยางไรกตาม คาจากดความน นาจะถอเปนการแสดงความหมายแบบเตมกระบวน ดงจะเหนวา บาง
แหง ทานกลาวถงจตตสเสกคคตานนเอง วาเปนสมาธนทรย ดงความบาลวา 1536 วสทธ.๑/๑๐๕; นท.อ.๒/๙๙; ปฏส.อ.๑๙; ในอกศลจต เอกคคตา หรอสมาธ กเกดได ดงท อภ.ส.๓๔/๒๗๕-๓๓๗/๑๐๘-๑๒๗
แสดงการทเอกคคตา สมาธนทรย และมจฉาสมาธ ประกอบรวมอยในจตทเปนอกศล และอรรถกถาไดยกตวอยาง เชน คนทมจต
แนวแนในขณะเอาศสตราฟาดฟนลงทรางกายของสตว ไมใหผดพลาด ในเวลาตงใจลกของเขา และในเวลาประพฤตกาเมสมจฉาจาร
เปนตน อยางไรกตาม เอกคคตาในฝายอกศลน มกาลงนอย ออนแอ ไมเขมแขงทนทานเหมอนในฝายกศล เปรยบดงเอานาราดในท
แหงฝนฟง ฝนสงบลงชวเวลาสน ไมนาน ทกจะแหง มฝนขนตามเดม (ด สงคณ.อ.๒๔๓, ๓๘๐, ๓๘๕) 1537 เชน ท.ม.๑๐/๒๙๙/๓๔๙; ม.ม.๑๒/๑๔๙/๑๒๕; ม.อ.๑๔/๗๐๔/๔๕๕; อภ.ว.๓๕/๑๗๐/๑๓๗ เปนตน
๗๘๐ พทธธรรม
“ภกษทงหลาย อนทรยคอสมาธ เปนไฉน? (คอ) อรยสาวกในธรรมวนยน กาหนดภาวะปลอยวางเปนอารมณแลว ไดสมาธ ไดเอกคคตาแหงจต (ภาวะทจตมอารมณหนงเดยว), นเรยกวาอนทรย คอสมาธ”1538
สวนคาจากดความในพระอภธรรมปฎก วาดงน “สมมาสมาธ เปนไฉน? ความตงอยแหงจต ความตงแนว ความมนลงไป ความไมสายไป
ความไมฟงซาน ภาวะทมใจไมซดสาย ความสงบ (สมถะ) สมาธนทรย สมาธพละ สมมาสมาธ สมาธสมโพชฌงค ทเปนองคแหงมรรค นบเนองในมรรค อนใด นเรยกวา สมมาสมาธ”1539
วาโดยสาระสาคญ สมาธทใชถกทาง เพอจดหมายในทางหลดพน เปนไปเพอปญญาทรเขาใจสงทงหลาย
ตามเปนจรง มใชเพอผลในทางสนองความอยากของตวตน เชน จะอวดฤทธ อวดความสามารถ เปนตน นนเอง
เปนสมมาสมาธ1540
ดงหลกการททานแสดงไววา ผปฏบตธรรมสามารถเจรญวปสสนาได โดยใชสมาธเพยง
ขนตนๆ ทเรยกวา วปสสนาสมาธ คอสมาธทใชประกอบกบวปสสนา หรอเพอสรางปญญาทรแจง อนเปนสมาธ
ในระดบระหวางขณกสมาธ กบอปจารสมาธ เทานน1541
ข. ระดบของสมาธ ในชนอรรถกถา ทานจดแยกสมาธออกเปน ๓ ระดบ คอ1542 ๑. ขณกสมาธ สมาธชวขณะ (momentary concentration) เปนสมาธขนตน ซงคนทวไปอาจใช
ประโยชนในการปฏบตหนาทการงานในชวตประจาวนใหไดผลด และจะใชเปนจดตงตนในการ
เจรญวปสสนา กได ๒. อปจารสมาธ สมาธเฉยดๆ หรอสมาธจวนจะแนวแน (access concentration) เปนสมาธขนระงบ
นวรณได กอนทจะเขาสภาวะแหงฌาน หรอสมาธในบพภาคแหงอปปนาสมาธ ๓. อปปนาสมาธ สมาธแนวแน หรอสมาธทแนบสนท (attainment concentration) เปนสมาธระดบ
สงสด ซงมในฌานทงหลาย ถอวาเปนผลสาเรจทตองการของการเจรญสมาธ
สมาธอยางท ๒ และ ๓ มกลาวถงบอยๆ ในคาอธบายเกยวกบการเจรญกรรมฐาน และมทกาหนด
คอนขางชดเจน คอ อปจารสมาธ เปนสมาธเมอจตตงมนโดยละนวรณทง ๕ ได ถามองในแงการกาหนด
อารมณกรรมฐาน กเปนชวงทเกดปฏภาคนมต (ภาพทมองเหนในใจของสงทใชเปนอารมณกรรมฐาน ซงประณต
ลกซงเลยจากขนทเปนภาพตดตาไปอกขนหนง เปนของเกดจากสญญา บรสทธ ปราศจากส ปราศจากมลทน
สามารถนกขยายหรอยอสวนไดตามปรารถนา)1543
เปนสมาธจวนเจยนจะแนวแนโดยสมบรณ ใกลจะถงฌาน
1538 ส.ม.๑๙/๘๗๔/๒๖๔; ๘๖๘/๒๖๒; อรรถกถาวา ภาวะปลอยวางเปนอารมณ หมายถงเอานพพานเปนอารมณ (ส.อ.๓/๓๓๗) 1539 อภ.ว.๓๕/๑๘๓/๑๔๐; ๕๘๙/๓๒๒ 1540 อรรถกถาแสดงไวอกแหงหนงวา สมมาสมาธ ไดแก ยาถาวสมาธ (สมาธทแท หรอสมาธทตรงตามสภาวะ) นยยานกสมาธ (สมาธท
นาออกจากวฏฏะ คอ นาไปสความหลดพนจากทกข หรอสความเปนอสระ) กศลสมาธ (สมาธทเปนกศล) เชน สงคณ.อ.๒๒๔ 1541 ปฏส.อ.๑๕๐; อนง พงสงเกตวา คาวา สมาธ ทใชหมายถงวปสสนากมบาง โดยเฉพาะทใชในสมาธ ๓ คอ สญญตสมาธ อนมตต-
สมาธ และอปปณหตสมาธ (ด ท.ปา.๑๑/๒๒๘/๒๓๑; อง.ตก.๒๐/๕๙๙/๓๘๕; ข.ปฏ.๓๑/๙๒/๗๐; อง.อ.๒/๓๒๔; ปฏส.อ.๑๒๕)
อยางไรกตาม พงถอความหมายเชนนวาเปนกรณยกเวน ซงตามปกตไมตองคานงถงเลย 1542 นท.อ.๑/๑๕๘; ปฏส.อ.๒๒๑; สงคณ.อ.๒๐๗; วสทธ.๑/๑๘๔ 1543 วสทธ.๑/๑๐๗; ๑๖๐,๑๗๕,๑๘๗; วนย.อ.๑/๕๒๓
! ! ! $! ! ! !
!
! ! ! ! ! 7H<<!
!!
! ! ! !
! !7H<H! !* +!( ! ! %! !
!( ! %! 7H<K! ! !
! ! ! !
#!( ! ! ! !! ! ! ! &! !
!#!( ! ! ! ! !
! ! ! ! !! ! ! ! ! !! &! ! !#!( ! ! ! ! !
! ! !! ! ! !! )5081!
! ! !
! $! ! ! ! !
!* +!!!
! $! ! ! ! !
! ! !
! ! ! !!
! $! ! ! ! !(
%! ! ! ! ! !!
! ! ! 7H<<!! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! $ ' 8! $!!7H<H!! $ ! ' 8! !7H<K!! $ ' 8! !7H<I!! $ $ ' ' R! ! ! ! ! !
! ! !
!#!( ! ! ! ! !
### ### ! ! ! ###!### ! ! !!!
( ! ! ! !! ! !
!!( !
! ###! &!!!( ! ! !! ! ! &!!!
( ! ! ! !! ! ! ! ! ###!#!( ! ! ! ! !
! ! ! ! !#!( ! ! ! !
$$$$(7H<L!
! ! $! !' ! ! !(! ! ! $ !!' ! (! ! !* )!( ! %!
! ! $!
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! !!!! ! !
!!!! ! !
! ! ! ! &7H<G! ! ! ! ! !
!
7H<L!! $ $ ' & ' & R! ! $! ! $! ! ! ! $ $ ' ' R! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !! ! ! R! ! ! ! ! $!
7H<G!! ! $ $ !
บทท ๑๖ องคประกอบของมชฌมาปฏปทา ๓: หมวดสมาธ ๗๘๓
ค. ศตรของสมาธ สงทจะกลาวตอไปน ไมใชสมาธ แตเปนปฏปกษ เปนศตรของสมาธ เปนสงทตองกาจดเสย จงจะเกด
สมาธได หรอจะพดวา เปนสงทตองกาจดเสยดวยสมาธ กได สงเหลานมชอเฉพาะเรยกวา “นวรณ” นวรณ แปลวา เครองกดกน เครองขดขวาง แปลเอาความตามหลกวชาวา สงทกดกนการทางานของจต
สงทขดขวางความดงามของจต สงททอนกาลงปญญา หรอแสดงความหมายใหเปนวชาการยงขนวา สงทกนจต
ไมใหกาวหนาในกศลธรรม ธรรมฝายชวทกนจตไมใหบรรลคณความด หรออกศลธรรมททาจตใหเศราหมองและ
ทาปญญาใหออนกาลง คาอธบายลกษณะของนวรณ ทเปนพทธพจน มวา
“ภกษทงหลาย ธรรม ๕ ประการเหลาน เปนเครองปดกน (กศลธรรม) เปนเครองหาม (ความเจรญงอกงาม) ขนกดทบจตไว ทาปญญาใหออนกาลง”1550
“...เปนอปกเลสแหงจต (สนมใจ หรอสงททาใหใจเศราหมอง) ทาปญญาใหออนกาลง”1551
“ธรรม ๕ ประการเหลาน เปนนวรณ ทาใหมดบอด ทาใหไรจกษ ทาใหไมมญาณ (สรางความไมร) ทาใหปญญาดบ สงเสรมความคบแคน ไมเปนไปเพอนพพาน”1552
นวรณ ๕ อยางน พงระวง อยานามาสบสนกบสมถะ หรอสมาธ หากพบทใด พงตระหนกไววา นไมใชสมถะ นไมใชสมาธ นวรณ ๕ อยางนน คอ
1553 ๑. กามฉนท ความอยากไดอยากเอา (แปลตามศพทวา ความพอใจในกาม) หรออภชฌา ความเพงเลง
อยากได หรอจองจะเอา หมายถง ความอยากไดกามคณทง ๕ คอ รป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ ทนาปรารถนา
นาใคร นาพอใจ เปนกเลสพวกโลภะ จตทถกลอดวยอารมณตางๆ คดอยากไดโนนอยากไดน ตดใจโนนตดใจน
คอยเขวออกไปหาอารมณอน ครนของอย ยอมไมตงมน ไมเดนเรยบไป ไมอาจเปนสมาธได ๒. พยาบาท ความขดเคองแคนใจ ไดแก ความขดใจ แคนเคอง เกลยดชง ความผกใจเจบ การมองใน
แงราย การคดราย มองเหนคนอนเปนศตร ตลอดจนความโกรธ ความหงดหงด ฉนเฉยว ความรสกขดใจ ไม
พอใจตางๆ จตทมวกระทบนนกระทบน สะดดนนสะดดน เดนไมเรยบ ไมไหลเนอง ยอมไมอาจเปนสมาธ ๓. ถนมทธะ ความหดหและเซองซม หรอเซงและซม แยกเปนถนะ ความหดห หอเหยว ถดถอย ระยอ
ทอแท ความซบเซา เหงาหงอย ละเหย ทเปนอาการของจตใจ กบมทธะ ความเซองซม เฉอยเฉา งวงเหงา อด
อาด มนมว ตอตน อาการซมๆ เฉาๆ ทเปนไปทางกาย (ทานหมายถงนามกาย คอกองเจตสก) จตทถกอาการ
อยางนครอบงา ยอมไมเขมแขง ไมคลองตว ไมเหมาะแกการใชงาน จงไมอาจเปนสมาธได 1550 เชน ส.ม.๑๙/๔๙๙/๑๓๕ 1551 เชน ส.ม.๑๙/๔๙๐/๑๓๓ 1552 เชน ส.ม.๑๙/๕๐๑/๑๓๖ 1553 นวรณ ๕ ทมอภชฌา เปนขอแรก มกบรรยายไวกอนหนาจะไดฌาน เชน ท.ส.๙/๑๒๕/๙๕; ๓๒๔/๒๕๗; ท.ปา.๑๑/๒๖/๕๑; ม.ม.
๑๒/๓๓๔/๓๔๕; ม.อ.๑๔/๓๙๖/๒๖๘; อง.จตกก.๒๑/๑๙๘/๒๘๖; อง.ปจก.๒๒/๗๕/๑๐๕; อง.ทสก.๒๔/๙๙/๒๒๑; อภ.ว.๓๕/
๕๙๙/๓๒๙; ฯลฯ; สวนนวรณ ๕ ทมกามฉนท เปนขอแรก มกกลาวไวเอกเทศ และระบแตหวขอ ไมบรรยายลกษณะ เชน ท.ส.๙/
๓๗๘/๓๐๖; ท.ปา.๑๑/๒๘๓/๒๔๖; ๔๑๔/๒๙๖; ม.ม.๑๒/๒๙๑/๒๘๕; ส.ม.๑๙/๓๔๕/๙๐; ๕๐๑/๑๓๖; อง.ปจก.๒๒/๕๑/๗๒; อภ.ว.๓๕/๙๘๓/๕๑๐; ดอธบายในนวรณ ๖ (เตมอวชชา) ท อภ.ส.๓๔/๗๔๙-๗๕๓/๒๙๕-๗; วสทธ.๑/๑๘๖; ฯลฯ
อภชฌา = กามฉนท เชน ปฏส.อ.๒๑๒; อภชฌา = โลภะ เชน อภ.ส.๓๔/๖๙๑/๒๗๓; คาวา “กาย” ในขอท ๓. ทานวา
หมายถงนามกาย คอกองเจตสก (สงคณ.อ.๕๓๖)
๗๘๔ พทธธรรม
๔. อทธจจกกกจจะ ความฟงซานและเดอดรอนใจ แยกเปนอทธจจะ ความทจตฟงซาน ไมสงบ สาย
พรา พลานไป กบกกกจจะ ความวนวายใจ ราคาญใจ ระแวง เดอนรอนใจ ยงใจ กลมใจ กงวลใจ จตทถก
อทธจจกกกจจะครอบงา ยอมพลาน งนงาน ยอมควางไป ไมอาจสงบลงได จงไมเปนสมาธ ๕. วจกจฉา ความลงเลสงสย ไดแก ความเคลอบแคลง ไมแนใจ เกยวกบพระศาสดา พระธรรม พระ
สงฆ เกยวกบสกขา เปนตน พดสนๆ วา คลางแคลงในกศลธรรมทงหลาย ตกลงใจไมได เชนวา ธรรมน (สมาธ
ภาวนาน ฯลฯ) มคณคา มประโยชนควรแกการปฏบตหรอไม จะไดผลจรงไหม คดแยกไปสองทาง วางใจไมลง
จตทถกวจกจฉาขดไว กวนไว ใหคาง ใหพรา ใหวาวน ลงเลอย มแตจะเครยด ไมอาจแนวแนเปนสมาธ
ง. ลกษณะของจตทเปนสมาธ ดงไดกลาวแลวขางตนวา อธจตตสกขา คอการฝกปรอเพอเสรมสรางคณภาพและสมรรถภาพของจต
ดงนน สมาธ ซงเปนเปาหมายของอธจตตสกขานน จงหมายถง ภาวะจตทมคณภาพและมสมรรถภาพดทสด จตทเปนสมาธ หรอมคณภาพด มสมรรถภาพสงนน มลกษณะทสาคญ ดงน ๑. แขงแรง มพลงมาก ทานเปรยบไววา เหมอนกระแสนาทถกควบคมใหไหลพงไปในทศทางเดยว
ยอมมกาลงแรงกวานาทถกปลอยใหไหลพรากระจายออกไป ๒. ราบเรยบ สงบซง เหมอนสระ หรอบงนาใหญ ทมนานง ไมมลมพดตอง ไมมสงรบกวนใหกระเพอม
ไมพลว ไมสนไหว ๓. ใส กระจาง มองเหนอะไรๆ ไดชด เหมอนนาสงบนง ไมเปนรวคลน และฝนละอองทม ก
ตกตะกอนนอนกนหมด ๔. นมนวล แคลวคลอง ควรแกงาน หรอเหมาะแกการใชงาน เพราะไมเครยด ไมกระดาง ไมวน ไม
ขนมว ไมสบสน ไมเรารอน ไมกระวนกระวาย
ไวพจนทแสดงความหมายของสมาธคาหนง คอ เอกคคตา แปลกนวา ภาวะทจตมอารมณหนงเดยว แต
ถาวาตามรปศพท จะเหนลกษณะของจตทคลายกบในขอแรก คอ เอกคคตา = เอก + อคค + ตา (ภาวะ) คาวา อคคะ ทน ทานแปลวาอารมณ แตความหมายเดมแท คอ จดยอด หรอจดปลาย โดยนยน จตเปน
สมาธ กคอ จตทมยอด หรอมจดปลายจดเดยว ซงยอมมลกษณะแหลมพง รวมมงดงไป หรอแทงทะลไปไดงาย จตทเปนสมาธขนสมบรณ เฉพาะอยางยง สมาธถงขนฌาน พระอรรถกถาจารยเรยกวา จตพรอมดวย
องค ๘ (อฏฐงคสมนนาคตจต) องค ๘ นน ทานนบจากคาบรรยายทเปนพทธพจนนนเอง กลาวคอ1554
๑. ตงมน ๒. บรสทธ ๓. ผองใส ๔. โปรงโลง เกลยงเกลา ๕. ปราศจากสงมวหมอง ๖. นมนวล ๗. ควรแกงาน ๘. อยตว ไมวอกแวกหวนไหว ทานวา จตทมองคประกอบเชนน เหมาะแกการนาเอาไปใชไดดทสด ไมวาจะเอาไปใชงานทางปญญา
พจารณา ใหเกดความรเขาใจถกตองแจงชด หรอใชในทางสรางพลงจต ใหเกดอภญญาสมาบตอยางใดๆ กได 1554 องค ๘ ตามบาล คอ ๑. สมาหตะ ๒. ปรสทธะ ๓. ปรโยทาตะ ๔. อนงคณะ ๕. วคตปกเลส ๖. มทภตะ ๗. กมมนยะ ๘. ฐตะ
อาเนญชปปตตะ (ทมามากมาย เชน ท.ส.๙/๑๓๑/๑๐๑; ม.ม.๑๒/๔๘/๓๘; อง.ตก.๒๐/๔๙๘/๒๑๐; ฯลฯ อรรถกถาทแจงนบ เชน
นท.อ.๒/๕๙; วสทธ.๒/๒๐๕;วสทธ.ฏกา ๒/๒๕๗; ด อง.นวก.๒๓/๒๓๙/๔๓๗ ดวย)
! ! ! $! ! ! !
!
! ! !
! ! !* +! ! !
! ! ! ! !
! !! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
( ! ! ! ! ! !! &!! ! ! ! ### ### ### .
### ###!!( ! ! ! ! ! !
! ! ! !! ! !
! ! !!( ! ! !
! ! !! ! ! ! ! !
###)5000!! ! ! #!!
"! ! ! ! !! ! !&! ! ! ! !
! ! !#! ! ! !
! ! ! ! !! ! ! !
! ! !!
( ! ! ! ! !
! ! %!
7HHH!! $ $ ' ' !
! ! !
!
#!$ %! ! ! !! ! ! !
!#!$ %! ! ! !! ! !#!$ %! !
! ! !#!$ %! ! ! !! ! ! !#!$ %! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! 7HHK!
( ! ! ! ! !! ! ! ! +! !
'! ! ! ! ! ! ###!!( ! ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !
!!!( ! ! ! ! !
! ! ! !$ %!! &! ! '! ! ! ! !
! ###!!( ! ! ! ! ! !! ! !$ %!! ! ! ! !$
%! !! ! ###)5001!
7HHK!! $ $ ' & ' & R! $ $ ' ' !! ! ! %R! !
! ! ! ! ! ! ! !
!! $ $ ' & ' %!7HHI!! $ $ ' ' R! ! $ $ ' ' !
บทท ๑๖ องคประกอบของมชฌมาปฏปทา ๓: หมวดสมาธ ๗๘๗
มพทธพจนบางแหง ตรสวา:
“ถาภกษปราศจากนวรณทง ๕ และไดเรมทาความเพยรไมยอหยอน มสตกากบอย ไมเลอนหลง กายผอนคลายสงบ ไมเครยดกระสบกระสาย จตตงมน มอารมณหนงเดยว ไมวาเธอจะเทยวไปอยกตาม ยนอยกตาม นงอยกตาม นอนตนอยกตาม กเรยกไดวา เปนผมความเพยร มโอตตปปะ ไดเรมระดมความเพยรตอเนองสมาเสมอ และเปนผอทศตวเดดเดยวแลว”1558
ขออปมาของพระอรรถกถาจารยเกยวกบสมาธน กนาฟง ทานวา สมาธทาใหจตตงอยในอารมณอยางสมาเสมอ ทาใหองคธรรมทงหลายทเกดรวมกบมน ผนก ประสานกนอย ไมพรา ไมฟงกระจาย เหมอนนาผนกประสานแปงเขาเปนกอนเดยว และทาใหจตสบตออยางนงแนวมนคง เหมอนเปลวเทยนในทสงดลม ตดไฟอย สงบนง ลกไหมไปเรอยๆ สองแสงสวางสมาเสมอเปนอยางด
1559
จ. ความมงหมายและประโยชนของสมาธ: มองอยางทวไป
ความมงหมายของสมาธทใชอยางถกตอง หรอพดตามศพทวา ความมงหมายของสมมาสมาธนน เปนทชดเจน ดงไดกลาวมาแลวบอยๆ วา เพอเตรยมจตใหพรอมทจะใชปญญาอยางไดผลด
พดอยางงายๆ วา สมาธเพอปญญา ดงบาลทเคยอางแลววา “สมาธ เพออรรถคอยถาภตญาณทสสนะ (สมาธ เพอจดหมายคอการรเหนตามเปนจรง)”1560
บาง “สมาธ มยถาภตญาณทสสนะ เปนอรรถ เปนอานสงส (ความมงหมายและผลสนองทพงประสงคของสมาธ คอการรเหนสงทงหลายตามทมนเปน)”1561
บาง “จตวสทธ เพยงแคมทฏฐวสทธเปนอรรถ (การบาเพญสมาธใหจตบรสทธ มจดหมายอยแคจะทาความเหนความเขาใจให
ถกตองบรสทธ)”1562 บาง
อกทงอาจจะอางพทธพจนตอไปน มาสนบสนนดวย “สมาธทศลบมรอบแลว ยอมมผลมาก มอานสงสมาก, ปญญาทสมาธบมรอบแลว ยอม
มผลมาก มอานสงสมาก, จตทปญญาบมรอบแลว ยอมหลดพนโดยชอบเทยว จากอาสวะทงหลาย คอ กามาสวะ ภวาสวะ อวชชาสวะ”1563
แมวาสมาธจะมความมงหมายดงกลาวมานกจรง แตสมาธ ก ยงมคณประโยชนอยางอนๆ ท
นอกเหนอไปจากจดมงหมายนนอก ประโยชนบางอยาง เปนผลพลอยได ในระหวางการปฏบตเพอบรรลจดหมายของสมาธนนเอง บางอยางเปนประโยชนสวนพเศษออกไป ซงตองอาศยการฝกฝนยงกวาธรรมดา บางอยางเปนประโยชนทเกอกล แมแกทานทไดบรรลจดหมายของสมาธเสรจสนไปแลว
1558 อง.จตกก.๒๑/๑๒/๑๙; ข.อต.๒๕/๒๙๒/๓๑๙; การพยายามชาระจตไมใหมนวรณ เปนความหมายอยางหนงของหลกธรรมทเรยกวา
ชาครยานโยค (การประกอบความเพยรเครองตนอย หรอการประกอบความตน) ด อง.ตก.๒๐/๔๕๕/๑๔๓; วสทธ.ฎกา ๒/๑๗๓
อาง ม.ม.๑๓/๑๓/๑๔ 1559 ด สงคณ อ.๒๐๙; วสทธ.๓/๓๗; วสทธ.ฎกา ๑/๑๕๗; ๓/๑๐๔. 1560 วนย.๘/๑๐๘๔/๔๐๖ (เคยอาง) 1561 อง.ทสก.๒๔/๑/๒ (เคยอาง) 1562 ม.ม.๑๒/๒๙๘/๒๙๕ (เคยอาง) 1563 เชน ท.ม.๑๐/๗๗/๙๙
! ! !
!
! ! !
$ # "!!#! !
! ! ! !
&! ! !
! ! ! !
! !
&! ! ! !
! ! !
! ! ! ! ! !
! ! !
$ !#! ! ! !!
! ! ! ! ! !
! ! !aO?!:a_D)42*/2.)3!?*)V*0D,./&!!
$ # !#! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!!
( ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! %!!!
! ! !
! ! ! !
!!!
! ! !
! ! ! !
! !
! !
$ # #&! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
( %! ! !
! ! !!
! ! ! $! ! ! !
!
! ! ! ! !
! ! !
!!
&! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! %! ! !
&! ! ! ! !
! ! ! ! !
! !
! !!!
!( %!
! ! ! ! !
! ! !
! 7HK<!!!
! ! ! ! !
! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! 7HKH!!!
! ! !
! ! ! ! !
! ! !
! !!!
! 7HKK!
7HK<!! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! ' R! $ $ ' ' !7HKH!! $ $ ' ' !7HKK!! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! !!! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! !!
๗๙๐ พทธธรรม ฉ. ความมงหมายและประโยชนของสมาธ: สรปตามประเภทของสมาธภาวนา
ถาสรปตามพระบาล การฝกอบรมเจรญสมาธ มวตถประสงคทจะนาไปใชประโยชนในดานตางๆ ดงน “ภกษทงหลาย สมาธภาวนา (การเจรญสมาธ) ม ๔ อยาง ดงน คอ ๑. สมาธภาวนา ทเจรญแลว ทาใหมากแลว ยอมเปนไปเพอทฏฐธรรมสขวหาร (การอย
เปนสขในปจจบน) ๒. สมาธภาวนา ทเจรญแลว ทาใหมากแลว ยอมเปนไปเพอการไดญาณทสสนะ ๓. สมาธภาวนา ทเจรญแลว ทาใหมากแลว ยอมเปนไปเพอสตและสมปชญญะ ๔. สมาธภาวนา ทเจรญแลว ทาใหมากแลว ยอมเปนไปเพอความสนไปแหงอาสวะ
ทงหลาย”1567
แบบท ๑ บาลขยายความวา ไดแก ฌาน ๔ ขอ นกคอ การเจรญฌานในลกษณะทพดอยางชาวบานวา
เปนวธหาความสขแบบหนง ตามหลกทแบงความสขเปน ๑๐ ขน1568
ซงประณตขนไปตามลาดบ คอ กามสข สข
ในรปฌาน ๔ ขน สขในอรปฌาน ๔ ขน และสขในนโรธสมาบต พระพทธเจาและพระอรหนตทงหลาย นยม
เจรญฌานในโอกาสวาง เพอเปนการพกผอนอยางสขสบาย ทเรยกวา ทฏฐธรรมสขวหาร
แบบท ๒ บาลขยายความวา ไดแกการมนสการอาโลกสญญา (กาหนดหมายในแสงสวาง) อธษฐานทวา-สญญา (กาหนดหมายวาเปนกลางวน) เหมอนกนทงกลางวนและกลางคน มใจเปดโลง ไมถก (นวรณ) หอหม
ฝกใหเปนจตทมความสวาง อรรถกถาอธบายวา การไดญาณทสสนะในทน หมายถงการไดทพยจกษ และทานกลาววา ทพยจกษนน
เปนยอดของโลกยอภญญาทง ๕ (อก ๔ คอ อทธวธ ทพยโสต เจโตปรยญาณ และปพเพนวาสานสตญาณ) บาง
แหงทานกลาวถงญาณทสสนะนคาเดยว หมายคลมถงโลกยอภญญาหมดทง ๕ ดงนน ประโยชนขอนจงหมายถง
การนาเอาสมาธไปใชเพอผลสาเรจทางจต คอความสามารถพเศษจาพวกอภญญา รวมทงอทธปาฏหารย
แบบท ๓ คอ การตามดรทนความรสกนกคดตางๆ ทเกดขนดบไป ในความเปนอยประจาวนของตน
ดงทบาลไขความไววา เวทนา สญญา และวตกทงหลาย จะเกดขน จะตงอย จะดบไป กเปนไปโดยรชด
แบบท ๔ บาลขยายความวา ไดแก การเปนอยโดยมปญญามองดรทนอยเสมอ ถงความเกดขน และ
ความเสอมสนไปในอปาทานขนธทง ๕ วา รป เปนดงน ความเกดขนของรป เปนดงน ความดบไปของรป เปน
ดงน เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ เปนดงน เกดขนดงน ดบไปดงน มองอยางกวางๆ กคอ การใชสมาธเพอ
ประโยชนทางปญญา เปนอปกรณในการเจรญวปสสนา อยางทเรยกวา เปนบาทฐานของวปสสนา เพอบรรล
จดหมายสงสด คอ อาสวกขยญาณ หรอวชชาวมตต1569
ตามคาอธบายของอรรถกถา จะเหนวา ประโยชนอยางท ๑ และ ๒ เปนดานสมถะ สวนประโยชนอยาง
ท ๓ และ ๔ เปนดานวปสสนา
1567 อง.จตกก.๒๑/๔๑/๕๗; ท.ปา.๑๑/๒๓๓/๒๓๓
1568 เชน ม.ม.๑๓/๑๐๐/๙๖; ส.สฬ.๑๘/๔๑๓/๒๗๘ 1569 ดคาอธบายของอรรถกถา ท ท.อ.๓/๒๕๗; อง.อ.๒/๓๙๖; ม.อ.๒/๓๑๒, และพงเปรยบเทยบกบ อง.ตก.๒๐/๒๒๖/๕๖ และ
อง.ฉกก.๒๒/๓๐๐/๓๖๑ ดวย.
! ! ! $! ! ! !
!
! ! ! !
! ! ! ! !
! !!
! ! ! ! !
! ! ! ! ! 7HIJ!
' !$ &!!!! !( ! %! !
! ! ! !!
( ! ! !$ !%)5015!
' ! ! !!! ! ! !
! !!
( ! ! ! )501-!
' !!! ! ! ! ! !
! !!
( ### ! !! ! ! ! )501,!
' !!! ! ! !
! ! !!
( ! '! )5018!!! ! ! ! ! !
' !!!! ! !( ! %! ! ! !
! ! ! ! ! 7HIH!
7HIJ!! $ ' & !7HI7!! $ $ ' ' !7HI9!! $ $ ' ' !7HI;!! $ $ ' ' !7HI<!! $ $ ' ' !7HIH!! $ $ ' ' !
๗๙๒ พทธธรรม ช. ความมงหมายและประโยชนของสมาธ: ในแงชวยปองกนความไขวเขว
ความเขาใจในเรองประโยชน หรอความมงหมายในการเจรญสมาธน จะชวยปองกน และกาจดความ
เขาใจผดพลาดเกยวกบเรองสมาธ และชวตของพระสงฆในพระพทธศาสนาไดเปนอนมาก เชน ความเขาใจผดวา
การบาเพญสมาธเปนเรองของการถอนตว ไมเอาใจใสในกจการของสงคม หรอวา ชวตพระสงฆ เปนชวตทปลก
ตวโดยสนเชง ไมรบผดชอบตอสงคม เปนตน
ขอพจารณาตอไปน อาจเปนประโยชน ในการปองกน และกาจดความเขาใจผดทกลาวแลวนน
• สมาธเปนเพยงวธการเพอเขาถงจดหมาย ไมใชตวจดหมาย ผเรมปฏบตอาจตองปลกตวออกไป ม
ความเกยวของกบชวตในสงคมนอยเปนพเศษ เพอการปฏบตฝกอบรมชวงพเศษระยะเวลาหนง
แลวจงออกมามบทบาทในทางสงคมตามความเหมาะสมของตนตอไป อกประการหนง การเจรญ
สมาธโดยทวไป กมใชจะตองมานงเจรญอยทงวนทงคน และวธปฏบตกมมากมาย เลอกใชไดตาม
ความเหมาะสมกบจรยา เปนตน
• จะเหนไดจากหลกฐาน เชนทพระพทธเจาทรงแสดงไวในหลกสตปฏฐาน ๔ เปนตน วา บคคลบาง
คน อาจใชเวลาปฏบตตามหลกสตปฏฐาน ๔ นน อยางจรงจงตอเนองกน เปนเวลาเพยง ๗ วน
เทานน กบรรลอรหตตผลได สาหรบทานทสาเรจผลเชนนแลว การใชสมาธตอจากนนไป ตามปกตก
คอ เพอประโยชนในขอทฏฐธรรมสขวหาร สวนเวลาทเหลออยมากมายในชวต กสามารถใชให
เปนไปตามพทธพจนทมเปนหลกมาแตดงเดม คอ “จรถ ภกขเว จารก พหชนหตาย พหชนสขาย โลกานกมปาย – ภกษทงหลาย จงจารกไปเพอประโยชนสขของพหชน เพอเกอการณยแกชาวโลก”
• การดาเนนปฏปทาของพระสงฆ ขนตอความถนด ความเหมาะสม ของลกษณะนสย และความพอใจ
สวนตนดวย บางรปอาจพอใจและเหมาะสมทจะอยปา บางรปถงอยากไปอยปา กหาสมควรไม ม
ตวอยางทพระพทธเจาไมทรงอนญาตใหภกษบางรปไปปฏบตธรรมในปา1576
และแมภกษทอยปา
ในทางพระวนยของสงฆ กหาไดอนญาตใหตดขาดจากความรบผดชอบทางสงคมโดยสนเชง อยาง
ฤาษชไพรไม1577
• ประโยชนของสมาธและฌานทตองการในพทธธรรม กคอ ภาวะจตทเรยกวา “นมนวล ควรแกงาน” ซงจะนามาใชเปนทปฏบตการของปญญาตอไปดงกลาวแลว สวนการใชสมาธและฌานเพอประโยชน
อนจากน ถอเปนผลไดพเศษ และบางกรณกลายเปนเรองไมพงประสงค ซงพระพทธเจาไมทรง
สนบสนน ตวอยางเชน ผใดบาเพญสมาธเพอตองการอทธปาฏหารย ผนนชอวาตงความดารผด อทธปาฏหารยนน
อาจกอใหเกดผลรายไดมากมาย เสอมได และไมทาใหบรรลจดหมายของพทธธรรมไดเลย1578
1576 ด อง.ทสก.๒๔/๙๙/๒๑๖; ม.ม.๑๒/๒๓๔-๒๔๒/๒๑๒-๒๑๔; ม.อ.๑๔/๒๓๐/๑๖๒
1577 ใหพจารณาจากวนยบญญต เกยวกบความสมพนธระหวางพระสงฆกบคฤหสถ ในดานการเลยงชพ เปนตน และบทบญญตให
พระภกษทกรป มสวนรวม และตองรวม ในสงฆกรรม อนเกยวกบการปกครองและกจการตางๆ ของหมคณะ
1578 ขอใหนกถงกรณของพระเทวทต และนกบวชกอนสมยพทธกาล
! ! ! $! ! ! !
!
! ! !
!!!
! ! !7HIG! !
! ! ! !!
! !
! ! !
! !!
! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! ! ! C;\<! ! !
! !
! ! ! !
! ! ! 7HL7! ! !!!
! ! !
! !
! !!!
! !
! ! !
! ! !
!!!
! ! ! ! !
!
7HIG!! ! ! !! $ ' %!7HLJ!! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !! ! ! !
! ! ! ! ! !
! !! ! $ $ ' ' R! $ $ ' R! $ $ ' R! $ $ ' 8! R! $ $ ' 8! 8!
8! !!!
! ! ! !! $ $' R! $ $ ' %! !! $ $ ' R! $ $ ' %!
! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! !
! ! ! !!!7HL7!! ! $ $ ' ' !
! ! !
!
!
! ! ! !
! !!!! !
! ! !
! ! ! !!!
! ! ! !
! ! ! !
! ! !
! 7HL9! !
! ! !
! !
! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! !!!
! ! !
! ! !!!
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !!!
! ! ! !
! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !!! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! 7HL;!!!!
7HL9!! ! $ ' !! ! $ ' ' R! $ $ ' ' %!7HL;!! $ $ ' & ' & !
! ! ! $! ! ! !
!
! ! ! ! ! !7HL<! ! ! ! !
!!!
! ! !
! !
! ! !
!!
! ! ! !
! !( %! !
! ! !
! ! ! !
! ! ! !
' !! !
! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
!!! !!!! !!! !!! !!! !!! !! !!! !
! !
! ! !
! !
! !!!
! ! !
! ! !
! !
! 7HLH! ! !!
7HL<!! $ $ ' & ' !7HLH!! ! ! ! $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' '
R! ! ! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ '' R! ! ! $ $ ' ' R! ' R! $ $ ' ' R! ! !$ $ ' ' R! ' R! $ $ ' ' R! ! $ $ ' ' R! ! ! $ $' ' R! $ $ ' & ' & R! $ $ ' ' R! ! ! $ $ ' & ' & $!
! ! !
!! ! ! !
! !( ! ! )! ! ! !
!
($ %! ! ! ! !! ! ! ! )50/9!
! ! ! !! ! !
' !! ! !( ! %!
! ! ! ! ! ! ! ! !( %! !( %! !
( %! !( %! ! ! !
! !
! ! !
! ! !
! ! ! 7HLI!
# ! !! ! !# ! !! ! !# ! !! ! !# !!! ! !! ! ! !* +!
! ! ! ! !
!! ! ! 5! & & & ! !* ! +! #!
! ! ! ! ! ! ! !
! ! !
# !! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! !
! ! !
! ! ! !
! !!
7HLK!! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !! ! ! !
! ! %!7HLI!! ! $ $ ' ' !! %R! ! $ ' !
! ! ! $! ! ! !
!
! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !!!
! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! !!!
! ! !
! ! !
! ! 7HLL!! ! !
! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! !!!!
! ! ! !
! ! !
! ! ! !!
! ! ! !( %!
! ! !!!
! ! !
! ! ! !
! !!!
! !
!( %! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! ! 7HLG!
! !
! ! ! !
! ! ! !!
7HLL!! ! ! $!7HLG!! ! ! ! !
! ! !!
! ! !
!
! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! !
! ! ! ! !
!!!
! ! ! ! ! ! !
! ! ! !!!
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !
# !! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! ! !!! ! ! !
! ! !(
%! ! ! ! ! ! ! 7HGJ!!!! ! !
! ! ! ! ! !!!
! ! ! ! ! !
! ! ! !
!!# ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !!
7HGJ!! ! 8! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! 8! $ $ ' ' R! 8! $ $ ' ' R!
8! $ $ ' ' R! 8! $ $ ' ' !! ! $ ' ' %!
! ! ! $! ! ! !
!
! ! ! ! !
! ! !!# ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
!!!! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! !!
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !!!
!
! ! ! ! !
! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! !!
! ! !
! !( ! %!
! ! ! ! !!!
! ! ! !
! ! ! ! !
! !!!
! ! ! !
! ! ! !!!
! ! ! ! ! !
! ! ! !!
! ! ! ! ! 7HG7!
! ! !
7HG7!! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ !
! ! !
!
! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
( ! %! ! ! ! !
!( %! ! ! !
! !!!
! !
! ! ! ! !!
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !!!
! ! ! !
! ! ! ! !
!!!
! ! !
! !!!
! ! !
!
! ! !
! ! $!
( ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !
)502-!
7HG9!! $ $ ' ' !
! ! ! $! ! ! !
!
# # ! $##( ! ! '!$ %! ! !
! ! ! !! ! ! ! ! !
! !! ! ! !
! ! )!!( ! '! ! ! !
&! ! ! ! )!( !$ %! '! !! ! !
! ! !! &! ! )502,!
( ! ! ! &!! +! ! ! ! ! !
!$ %! ! ! ###!$ %!! ###!$ %! ! !
###!$ %! ! ! ! !! ! &! ! +!!
( ! ! ! !!$ %! !$ %!
( ! ! &! !+### ! ! ! !
! !( ! ! &! ! .+### ! ! !
! !( ! ! &! !!!
### ! ! !)5028!
7HG;!! $ $ ' & ' R! ! ! ! ! ! !
! 8! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! $ $ ' & ' & %!
!! $ ' & %! ! ! ! !! ! !! $ ' %! ! ! ! !
7HG<!! $ $ ' & ' & R! ! ! ! ! !'! ! ! (!! ! !! ! $ $ ' & ' & %!
! ! !
!
( ! '! ! ! !! ! ! ! &! ! )5020!( ! ! ! ! ! !
!$ %! !$ %)5029!
' ! !! ! ! ! ! ! !
! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! !!!
! ! !
! !
! ! !* +! ! !
! ! ! !!
! ! ! !
!!
! ! ! ! !!
#! ! ! ! !
! ! !( ! !
! %!!!
! ! ! !
! ! !
! !
#! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! !!
! ! ! ! !
!
! !
!
7HGH!! $ $ ' ' !7HGK!! $ $ ' ' !
บทท ๑๖ องคประกอบของมชฌมาปฏปทา ๓: หมวดสมาธ ๘๐๓
๔) การเจรญสมาธอยางเปนแบบแผน คาวา การเจรญสมาธอยางเปนแบบแผน ในทน หมายถง วธฝกอบรมเจรญสมาธอยางทไดปฏบตสบๆ
กนมา ในประเพณการปฏบตธรรมของพระพทธศาสนาฝายเถรวาท ตามททานนาลงเขยนอธบายไวในคมภรชน
อรรถกถา เฉพาะอยางยงคมภรวสทธมคค1597
เปนวธการทปฏบตกนอยางเอาจรงเอาจง เปนงานเปนการ โดยมงฝกจาเพาะแตสมาธแทๆ ภายในขอบเขตทเปนระดบโลกยทงหมด
1598 ซงกาหนดวางกนไวเปนรปแบบ มขนตอนท
ดาเนนไปตามลาดบ เรมตงแตการตระเตรยมตวเบองตนกอนฝก วธเจรญกรรมฐานแตละอยางๆ และ
ความกาวหนาในการฝก จนไดรบผลในขนตางๆ ตลอดถงฌานสมาบต และโลกยอภญญาทงหลาย
วธเจรญสมาธอยางเปนแบบแผนนน สรปความตามททานแสดงไว เปนลาดบขนตอนใหญได คอ เบองแรก เมอมศลบรสทธด หรอชาระศลใหหมดจดแลว: ๑. ตดปลโพธ คอ ขอตดของ หรอเหตกงวล ๑๐ ประการ ๒. เขาหากลยาณมตร คอ ครอาจารย ผมคณสมบตเหมาะทจะใหกรรมฐาน ๓. รบเอากรรมฐานอยางใดอยางหนงใน ๔๐ อยาง ทเหมาะกบจรยาของตน ๔. ก) เขาอยในวด ทอยอาศย หรอสถานทปฏบต ซงเหมาะแกการเจรญสมาธ
ข) ตดปลโพธ คอ ขอกงวลเลกๆ นอยๆ เสยใหหมด ๕. สมาธภาวนา: ปฏบตตามวธเจรญสมาธ รายละเอยดของวธปฏบตตามหวขอเหลาน ทานกลาวไวสาหรบพระภกษผจะทาการฝกอยางจรงจง อาจ
เปนเวลาหลายเดอน หรอหลายป ถาคฤหสถจะปฏบต หรอผใดจะฝกระยะสนๆ กพงจบเอาสาระมาใชเทาทเหมาะ
ขอ ๑. ตดปลโพธ ๑๐ ปลโพธ แปลวา เครองผกพน หรอหนวงเหนยว ซงเปนเหตใหใจพะวกพะวน หวงกงวล ไมโปรง แปลกน
งายๆ วาความกงวล เมอมปลโพธ กจะทาใหปฏบตกาวหนาไปไดยาก ไมอานวยโอกาสแกการเกดสมาธ จงตอง
กาจดเสย ปลโพธ นนทานแสดงไว ๑๐ อยาง คอ :- ๑. อาวาส คอ ทอย หรอวด ตนมของใชเกบสะสมไวมาก หรอมงานอะไรคางอย เปนกงวล แตถาใจ
ไมผกพน กไมเปนไร ๒. ตระกล คอ ตระกลญาต หรอตระกลอปฏฐาก ซงสนทสนม หางไป ใจคอยหวง ควรทาใจใหได ๓. ลาภ เชน มคนเลอมใสมาก มาหามาถวายของ มววนอย ไมเปนอนปฏบต ควรปลกตวไปหาทสงด ๔. คณะ เชน มคณะศษยทตองสอน ยงอยกบงานสอน และการแกความสงสย ควรทาใหเสรจเรองท
คาง หรอหาคนแทน เปนตน แลวขอโอกาสลาไป ๕. กรรม คอ การงาน โดยเฉพาะนวกรรม (การกอสราง) ควรทาใหเสรจ หรอมอบหมายแกใครให
เรยบรอย ๖. อทธานะ คอ การเดนทางไกลดวยกจธระ เชน ไปบวชพระเณร พงทาเสยใหเสรจ ใหหมดกงวล
1597 วสทธ.๑/๑๐๔-๒/๒๘๔; มกลาวใน วนย.อ.๕๐๘ เปนตนไป บางบางสวน 1598 สมาธทเปนโลกตระ ไดแก สมาธทประกอบกบอรยมรรค หรอมรรคสมาธ วธเจรญโลกตรสมาธนน รวมอยดวยในตวกบการเจรญ
ปญญา เมอเจรญปญญา กเปนอนเจรญมรรคสมาธนนไปดวย จงไมตองพดแยกไวตางหาก (วสทธ.๑/๑๑๒)
! ! !
!
$ ! ! !( ! ! ! %! !
! !
$ ! ! ! ! ! !
! !
$ ! ! ! ! ! ! !
! ! !
$ ! ! ! ! !
! ! !
! "! !!
! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! !
! 7HGG!!!
! ! ! ! ! !
! ! !!!
! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! !!!
! ! ! !
! "! !!
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !
! !( %! ! !
!!!
! ! ! !
! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! !
" ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !& !( ! %! ! ! !( %! !( %! !( %! !( %!
7HGG!! ! ! ! !
บทท ๑๖ องคประกอบของมชฌมาปฏปทา ๓: หมวดสมาธ ๘๐๕
ข) วรรณกสณ (กสณ คอส) ๔ คอ นล (เขยว) ปต (เหลอง) โลหต (แดง) โอทาต (ขาว) ค) กสณอนๆ คอ อาโลก (แสงสวาง) ปรจฉนนากาส เรยกสนวา อากาศ (ชองวาง)
1600 กสณ ๑๐ น จะใชของทมอยตามธรรมชาตกได ตกแตงจดทาขนใหเหมาะกบการใชเพง
โดยเฉพาะกได แตโดยมากนยมวธหลง
ข. อสภะ ๑๐ ไดแก พจารณาซากศพในระยะตางๆ กน รวม ๑๐ ระยะ เรมแตศพทขนอด ไปจนถงศพทเหลอแตโครงกระดก
1601
ค. อนสต ๑๐ คอ อารมณดงามทควรระลกถงเนองๆ ไดแก1602
๑. พทธานสต ระลกถงพระพทธเจา และพจารณาคณของพระองค ๒. ธมมานสต ระลกถงพระธรรม และพจารณาคณของพระธรรม ๓. สงฆานสต ระลกถงพระสงฆ และพจารณาคณของพระสงฆ ๔. สลานสต ระลกถงศล พจารณาศลของตน ทไดประพฤตบรสทธไมดางพรอย ๕. จาคานสต ระลกถงจาคะ ทานทตนไดบรจาคแลว และพจารณาเหนคณธรรม คอความ
เผอแผเสยสละทมในตน ๖. เทวตานสต ระลกถงเทวดา หมายถงเทวดาทตนเคยไดรไดยนมา และพจารณาเหน
คณธรรม ซงทาคนใหเปนเทวดา ตามทมอยในตน ๗. มรณสต ระลกถงความตายอนจะตองมมาถงตนเปนธรรมดา พจารณาใหเกดความไม
ประมาท ๘. กายคตาสต สตอนไปในกาย หรอระลกถงเกยวกบรางกาย คอ กาหนดพจารณากายน
ใหเหนวาประกอบดวยสวนตางๆ คอ อาการ ๓๒ อนไมสะอาด ไมงาม นา
เกลยด เปนทางรเทาทนสภาวะของกายน มใหหลงใหลมวเมา ๙. อานาปานสต สตกาหนดลมหายใจเขาออก ๑๐. อปสมานสต ระลกถงธรรมเปนทสงบ คอนพพาน และพจารณาคณของนพพาน อนเปนท
หายรอน ดบกเลส และไรทกข
1600 กสณ ๑๐ มอยแลวในวสทธมคค ตามทมาซงอางแลว แตพงทราบพเศษวา ในบาลเดม ไมมอาโลกกสณ แตมวญญาณกสณแทน
เปนขอท ๑๐ และเลอนอากาศกสณเขามาเปนขอท ๙ (เชน ท.ปา.๑๑/๓๕๘/๒๘๓; ๔๖๗/๓๓๖; ม.ม.๑๓/๓๔๒/๓๓๐; อง.เอก.๒๐/
๒๒๔/๕๔; อง.ทสก.๒๔/๒๕/๔๘; ๒๙/๖๔; ข.ปฏ.๓๑/๒๑๓/๑๔๐) 1601 อสภะ ๑๐ คนปจจบนคงหาโอกาสพจารณายาก จงสรปไวแตใจความ รายชอเตม คอ อทธมาตกะ (ศพขนอด) วนลกะ (ศพเปนส
เขยวคลาคละสตางๆ) วปพพกะ (ศพมนาเหลองไหลเยมตามทแตกปร) วจฉททกะ (ศพขาดจากกนเปน ๒ ทอน) วกขายตกะ (ศพถกสตวจกทงกดกนแลว) วกขตตกะ (ศพกระจยกระจาย มอเทาศรษะหลดไปอยขางๆ) หตวกขตตกะ (ศพถกสบเปนทอนๆ
กระจาย) โลหตกะ (ศพมโลหตอาบ) ปฬวกะ (ศพมหนอนคลาคลา) อฏฐกะ (ศพเหลอแตรางกระดก หรอทอนกระดก); ในบาลเดมจดเขาเปนสญญาตางๆ คอ ข.ปฏ.๓๑/๒๑๓/๑๔๐; อภ.ส.๓๔/๑๙๑/๗๗; ในบาลฝายพระสตร กลาวถงอยางมากเพยง ๖ ขอ (เชน
ท.ปา.๑๑/๒๓๘/๒๓๘; อง.จตกก.๒๑/๑๔/๒๑) บาง ๕ ขอ (รวมอยกบพวกอน เชน ส.ม.๑๙/๖๔๖/๑๘๑; อง.เอก.๒๐/๒๒๔/๕๔; อง.ทสก.๒๔/๕๘/๑๑๓) บาง และทใกลเคยงทสด คอ เปนการสรปเอามาจาก นวสวถกาปพพะ ในสตปฏฐาน หรอกายคตาสต เชน
ท.ม.๑๐/๒๗๙/๓๓๐; ม.ม.๑๒/๑๓๘/๑๐๗, ม.อ.๑๔/๒๙๙/๒๐๗; อง.ฉกก.๒๒/๓๐๐/๓๖๒ 1602 ทมาในบาลเดม คอ อง.เอก.๒๐/๑๗๙-๑๘๐/๓๙-๔๐; ๒๒๔/๕๔; ข.ม.๒๙/๑๒/๗; ๑๔/๑๑; ๙๕๒/๖๐๖; ข.ปฏ.๓๑/๒๑๓/๑๔๐
นอกจากน ทมาตางหากกนไมครบชดอกหลายแหง ขอทพบตางหาก หรอมาในชดอนอกมาก ไดแก กายคตาสต และโดยเฉพาะ
อยางยง อานาปานสต ซงเปนขอเดนทสด
! ! !
!" ! ! ! ! !
! ! ! ! !( !
! %! !7KJ;!$ !! ! ! ! ! !$ !! ! ! !$ !! ! ! !
!$ # ! ! ! ! !
! !
" ! !! !(0+)!" ! ! ! ! ! ! !
!(0+*!" ! ! ! ! ! ! ! !
! ! 7KJK!#! ! !( %! !#! ! !( !
%! !#! !( ! %! !
!#! !( %! !
!
! ! ! ! !7KJI!
#! !! ! ! ! ! !
! ! ! !( ! ! %!!#! ! ! !
! ! !
!
7KJ;!! ! ! ! ! $ $ ' & ' R! $ $ ' ' R! !
! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !7KJ<!! ! ! ! ! ! ! $ $ ' ' !! %!7KJH!! ! ! ! ! ! R! ! ! $ $ ' '
8! $ $ ' ' !! ! ! %!7KJK!! ! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! ! ! &
! ! ! ! !! ! $ ' 8! %!7KJI!! $ ' R! $ $ ' R! $ $ ' !
! ! ! $! ! ! !
!
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! !! ! ! ! ! !
! !!!$! ! ! !( ,!!$! ! ! !* +!!
! ! ! ! ! !!
! ! ! ! 7KJL!
"! !! ! !
! ! ! ! !( %!
"! !! ! !
! ! !( ! ! %!
"! !! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! !( ! ! %!
"! !! ! !
! ! ! !
! ! ! !( ! ! ! %!
"! ! ! !
! !
! ! ! !( ! ! ! ! !
! %!
"! !! !
! ! ! ! ! !( ! %!
! ! ! !
$! ! ! ! !
! ! !!
$! ! ! !
! ! !!
7KJL!! ! ! $ $ ' ' R! ' R! $ $ ' ' R! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !! $ ' & $!
! ! !
!$! # ! ! ! !
! ! !! !!
$! ! ! ! ! ! ! !! ! !!
$! ! ! ! ! ! !! !!
$! ! ! ! ! !! ! ! !!
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !!
! ! ! ! !
! ! ! !& ! ! ! "! '!
! !!!
! ! ! !
#! ! !!
( ! ! ! )7KJG!!!( ! ! ! )7K7J!!
! ! !
! !
! ! ! ! ! ! !
! ! !
#! ! ! ! ! !
Z! Z!
Z! Z! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! 7K77!
7KJG!! !' ! ! ! ! (!! ! ! !7K7J!! !' !! ! ! ! (!! ! ! !7K77!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! $# ! ! $# ! !$# ! ! $# ! ! ! $#! ! ! !! ! $ ' R! $ ! ' %!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! $! !
$!! !
!
!
!
!
!
! $!
!
!
!! !
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
!
!
!
!(
R! !!
! $ '
! !
!
!!
%!
!
! ! !
!
! "! !!
$! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! !!
!( ! ! ! %!!
!( %!!
!( %!! !
!( %!!
!( %!
! ! !( ! ! ! ! %!!
!( ! ! %!! !
!!! !!! !( ! ! %!!
!( %! !
!( ! ! %!
!( %! !
!( ! ! ! ! %!!
!( ! %!! !
!( %!
! ! ! ! ! ! !!!
$! ! ! !!
$! ! !!
$! ! ! !!
$! ! !!
$! ! ! 7K79!
$!! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
7K79!! ! $ $ ' ' R! ! ! !
! ! ! !!! ! $! !!! ! $! ! ! !! &! !!! ! $! ! ! ! !!! ! $! !!! ! $! !
! ! ! $! ! ! !
!
! "! "! !!
! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! 7K7;!!! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !& ! ! "! '!
4! !! ! ! ! !
! ! ! ! !4! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !4! ! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
#! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! !!( ! %! ! !
! ! ! !( ! ! %!
#! ! ! ! !
! ! ! !( !
! ! %!
! !
#! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !7K7<! ! ! !
7K7H! ! ! ! ! 7K7;!! ! ! ! ! ! $ & !7K7<!! !! ! ! %! ! ! ! !! %! !! %! !! %! # #
! ! ! %! ! ! R! ! ! ! ! !!! $ ' R! $ $ ' R! $ $ ' %!
7K7H!! ! ! ! !! $ ' & %!
! ! !
!
! ! ! ! !
! ! ! !!
! ! ! !
! ! !!
! !( %! ! !
! ! 7K7K!!
! 7K7I! !
! !
! !
! "! "! ! !!
!
! ! ! ! ! !!
& !! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! !
! ! !
! !
! ! !
! ! ! ! !
!
7K7K!! ! ! ! ! ! ! !
! %! ! !! ! $ ' %!7K7I!! !$ %! ! ! ! ! ! $! " ! %! $# !
! ! ! ! %! $# ! ! !
! %! $# ! ! !
! %! $# !! ! !
! %! $ $ ' ' R! ! $ ' R! $ $ R! $ ! 8! R!
! ! ! ! ! !
! $ $ ' ' $!
! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! $!
! ! ! $! ! ! !
!
! ! !'!( %! ! ! (7K7L!
! ! ! ! ! !
!
! !!!! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! !!!! ! !
! ! ! ! !
! ! !
! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !! ! ! !
( ! ###### ! !
### !! )5952!
! ! ! ! ! !
! ! ! !
! 7K9J!
! ! !! ! ! !
( ! ! ! ! !! ! ! !
! !! ! )59-5!
7K7L!! $ $ ' ' !7K7G!! ! $ $ ' & ' & R! ! ! R! ! !
! ! ! !! ! $ ' %!7K9J!! ! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! !
! ! 8! $ $ ' ' R! ! $ $ ' & ' & R! !! ! ! ! ! $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' & ' & R! $ $ ' ' R!
! $ $ ' & ' & ! ! ! !7K97!! $ ' ' R! $ $ ' & ' !
! ! !
!( ### ! ! !
$ %! ! !$ %! !!$ %! &!!
( ! ! ! !$ %!&! ! !
&!!( ! ### !
! !$ %!)59--!
( ! ! ! ! ! !!$ %! ! &!
! ! ! !+! ! ! ! !
! ! &!)59-,!
( ! ! ! ! ! .! ! ! "! !
! ! ! ###!( ! ! !
"! ! !! ! ! &!
! ! "! !! ! )59-8!!
( ! ! ! ! ! !! ! &! ! ! ! ! !
! &! ! ! ! !)59-0!
7K99!! $ $ ' & ' R! ! !* +! ! ! ! !!
! %!7K9;!! $ $ ' & ' R! ! !
! ! $ $ ' ' ! ! $ $ ' ! ! $ $ ' ! !
!7K9<!! $ $ ' & ' !7K9H!! $ $ ' ' R! ! $ $ ' ' !
บทท ๑๖ องคประกอบของมชฌมาปฏปทา ๓: หมวดสมาธ ๘๑๕
“ดกรราหล เมอเจรญอานาปานสตแลวอยางน ทาใหมากแลวอยางน แมแตลมอสสาสะปสสาสะ ซงมในทายทสด กดบไปโดยร มใชดบโดยไมร”1626
ข) พทธพจนแสดงวธปฏบต
เบองแรก พงทราบวธปฏบตตามแนวพทธพจน ดงน “ภกษทงหลาย อานาปานสต เจรญอยางไร ทาใหมากอยางไร จงจะมผลมาก มอานสงสมาก?
ภกษในธรรมวนยน ก. ไปสปา กด ไปสโคนไม กด ไปสเรอนวาง กด1627 ข. นงคบลลงก ตงกายตรง ดารงสตเฉพาะหนา (= เอาสตมงตอกรรมฐาน คอลมหายใจทกาหนด) ค. เธอมสตหายใจออก มสตหายใจเขา 1628
หมวดส ท ๑ ใชบาเพญกายานปสสนาสตปฏฐานได ๑) เมอหายใจออกยาว กรชดวาหายใจออกยาว เมอหายใจเขายาว กรชดวาหายใจเขายาว ๒) เมอหายใจออกสน กรชดวาหายใจออกสน เมอหายใจเขาสน กรชดวาหายใจเขาสน ๓) สาเหนยกวา จกเปนผรตลอดกายทงหมด หายใจออก สาเหนยกวา จกเปนผรตลอดกายทงหมด หายใจเขา ๔) สาเหนยกวา จกเปนผระงบกายสงขาร หายใจออก สาเหนยกวา จกเปนผระงบกายสงขาร หายใจเขา
หมวดส ท ๒ ใชบาเพญเวทนานปสสนาสตปฏฐานได ๕) สาเหนยกวา จกเปนผรชดปต หายใจออก สาเหนยกวา จกเปนผรชดปต หายใจเขา ๖) สาเหนยกวา จกเปนผรชดซงสข หายใจออก สาเหนยกวา จกเปนผรชดซงสข หายใจเขา ๗) สาเหนยกวา จกเปนผรชดซงจตตสงขาร หายใจออก สาเหนยกวา จกเปนผรชดซงจตตสงขาร หายใจเขา ๘) สาเหนยกวา จกเปนผระงบจตตสงขาร หายใจออก สาเหนยกวา จกเปนผระงบจตตสงขาร หายใจเขา
1626 ม.ม.๑๓/๑๔๖/๑๔๒; วสทธมคคอธบายวา เมอจะสนชพ สามารถรลมหายใจเขาออกสดทายของตน ตงแตเรม จนดบไปพรอมกบจต
จต และทานอธบายตอไปดวยวา ภกษทบรรลอรหตตดวยเจรญกรรมฐานอยางอน ยอมกาหนดระยะกาลแหงอายของตนไดบาง
ไมไดบาง แตทานทเจรญอานาปานสตครบกระบวนแลวบรรลอรหตต สามารถกาหนดระยะกาลแหงอายของตนได (วาจะอยไปอกนานเทาใด จะสนชพเมอใด) ด วสทธ.๒/๘๕-๘๖
1627 เรอนวาง แปลจาก “สญญาคาร” แต วสทธ.๒/๕๗ ใหแปลวาทวาง (= ทวางจากเรอน) ไดแก เสนาสนะ ๗ อยาง นอกจากปาและ
โคนไม 1628 อรรถกถาวนย แปล อสสาสะ วาหายใจออก ปสสาสะ วาหายใจเขา สวนอรรถกถาพระสตรแปลกลบกน อสสาสะ วาหายใจเขา
ปสสาสะ วาหายใจออก (วสทธ.๒/๕๙) ในทน แปลไปตามนยมในเมองไทย คอตามอรรถกถาวนย ทานทชอบแนวพระสตร พง
เปลยนเขาเปนออก ออกเปนเขา
! ! !
!! ! ! !
%! ! !!! !! ! ! !!! !
%! ! !! !! ! ! !! !
%! ! !!! !! ! ! !!! !
%! ! !! !! ! ! !! !
! ! ! !%! ! !! !
! ! ! !! !%! ! ! !
! ! ! ! !%! ! !! !
! ! ! !! !%! ! !! !
! ! ! !! )59-2!
! ! ! ! ! ! !
!7K;J!! !
7K9G!! $ $ ' ' R! $ $ ' ' ! ! ! ! ! ! $ $ ' '
R! $ $ ' & ' & ! R!!
! ! ! ! ! !! !
! %! !! %! ! ! ! ! $ ' !!
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !!
! ! ()* +#,'-#./"#*0#1/213-#8!8,--2.0+!@/-.+>+.61! .1! L2/64M! >1-! W4>T+.T/! !>.+.YF."!X#P#!=Q/42*/4!u!>.#8! iD@#8!7GK9%8!00#9;H&K$!
! ! 45#6#7%6'8#*913-#:!L2/!`/>4+!67!8,--2.0+!@/-.+>+.61!!i./@./"$!b,@*)!u!>.#8!iD@#!7GK9%8!0#!K7$!7K;J!! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!!!
! ! ! ! ! ! ! !!!! $ '
8! %!
! ! ! $! ! ! !
!
&! !/!! !" !!! ! (0-(
! !
! ! ! !
! ! !
! !" !!!!
! ! ! !
! ! !!!
! ! !
! ! !* +! !* +!!
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !
!!!
! ! ! !( %!
! ! ! ! !
! !!!
! ! ! ! ! !
!!!
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! (0-2! 7K;7!! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! $ $ ' ' ! !' !
! ! (!!! ! $ ' 8! %R! ! !
! ! !!7K;9!! ! ! !
! !! ! 8! $ $ ' & ' & R! 8! $ $ ' ' & ! %!!
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! !
!
! ! ! !
! ! ! & ! ! ! !
!
$! ! ! !!! ! !
! ! !" !& (!!! & ! & ! !
! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !
! !( ! ! ! ! ! !
! ! ! ! %!!
& ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! 8 ! ! 8 ! ! 8 ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !!!
! !7K;;!!
7 ! 7 ! 7 ! 7 ! 7 !8 ! 8 ! 8 ! 8 ! 8 ! 8 !8 ! 8 ! 8 ! 8 ! 8 ! 8 ! 8 !8 ! 8 ! 8 ! 8 ! 8 ! 8 ! 8 ! 8 !8 ! 8 ! 8 ! 8 ! 8 ! 8 ! 8 ! 8 ! 8 !8 ! 8 ! 8 ! 8 ! 8 ! 8 ! 8 ! 8 ! 8 ! 8 !
7 ! 7 ! 7 ! 7 ! 7 !!8 ! 8 ! 8 ! 8 ! 8 ! 8 !
!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !!! ! ! ! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' %!
! ! ! ! ! $!7K;;!! ! ! ! ! ! ! ! !
! !! ! ! %R!!
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !%! ! ! !
! %!!
! ! ! $! ! ! !
!
! ! ! ! !(
! ! %! ! !!
! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! !!!
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !(
! %! 7K;<!!
! ! !!
! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !! ! ! ! ! !
!
! ! ! !
!( ! ! %!
" !& (!!! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! !!!!
! ! !( ! %! !!
! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !!!
! ! ! !
! ! ! 7K;<!! ! ! ! ! ! ! !
! ! !
! ! !
!
! ! ! !
! ! ! ! ! !
!!!
! ! !
! ! !!!
! ! ! !
! ! ! !!!
! ! ! !
! ! ! ! !
!!!!
! ! ! ! !!
! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! !7K;H!
! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! !!
! ! ! ! ! !
! !( ! %!
!!!!
!( %! ! ! ! ! !!
!( %! ! ! !
! ! !( ! %! !
! ! ! ! ! !
7K;H!! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! %! !!! ! ! ! !
! %!!!
! ! ! ! ! ! ! ! ! &!
! ! ! %! ! ! %!
!! %! ! !! %! ! ! ! ! !
! ! ! $! ! ! !
!
!
' !! ! ! !
! !(4F2.)0D,./&!!!
! ! ! ! ! !
! !* +! !!7K;K! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !!
# ! ! !&! !! ( ! %!! ! ! ! ! ! ! ! !&! !! ( ! %!! ! ! ! ! ! !&! !! ( ! %!! ! ! ! ! !&! !! ( ! %!! ! ! ! ! !
# ! ! !&! !! ( ! %!&! !! ( ! %!&! !! ( %!&! !! ( ! !
! %!
! ! 7K;I! ! ! !
!* +!( ! ! ! %!!! !( %! ! ! ! ! ! ! !
! ! !' !( ! %! ! ! ! ! ! !
(! ! ! ! !!! ! !
! !!!!! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !! ! ! ! !* +!!
! !
! ! ! !
7K;K!! !* +! ! ! ! ! !7K;I!! ! ! $ $ ' ' R! ' R! ! ! !%! ! ! $ ' & R! $ & !
! ! !
!! ! ! ! !! ! ! ! 7K;L! !
! !! ! !
! ! ! !!
! ! !!
#! ! !
!( %! !!!!
! ! !
!!
#! ! ! ! ! !
! ! !
#! ! ! ! !
! ! ! !
!!!! !( %! !
!( ! %7K;G! !(
! ! ! ! !
%!7K<J!
! ! !
! ! ! !
!* +! ! ! !!!! ! ! !
! !* +! ! ! !!
! ! !
! ! ! ! ! ! ! !!
( !* +! !
! ! ! ! ! !
! ! !
! !* +! !( ! %!
7K;L!! ! !!V*224D,./!.6!,@*4D,./!4/@!6**+,/-&!7K;G!! $ $ ' ' & !7K<J!! ! ! $ $ ' R! $ $ ' R! $ $ ' R! $ ' !! !
!%!! $ $ ' ' %!
! ! ! $! ! ! !
!
( !* +! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! !!!
! ! ! !
! ! !
! !!
! ! ! !!!
! ! ! !
! ! ! ! !!!
! ! ! !
! !!!
$! ! ! ! ! !( !
!* +! ! ! %!
$! ! ! ! 7K<7! ! !(
! %!
! ! ! ! ! ! !
! !
#! ! ! ! !
! ! ! ! ! 7K<9! !
&! !( ! !%!Y4-,V4+!0.5*)2&!&! !( !%!V+4,)4Q@,*/V*! !@,C,/*!*4)&!&! !( !%!D*+*04D13! !Y,/@$)*4@,/-&!&! ! ! !( !
!%!@,C,/*!*3*R!V+4,)C.34/V*R
๘๒๔ พทธธรรม ข) องคประกอบตางๆ ทคาจน เกอหนน และเสรมประโยชนของสมาธ
มธรรมหลายอยางทเกยวของกบการเจรญสมาธ บางอยางชวยเปนฐานคาและหนนใหเกดสมาธ
บางอยางทงชวยเกอหนนใหเกดสมาธ และชวยในการใชสมาธใหสาเรจประโยชนเพอจดหมายทสงขนไป เชน ใน
การบาเพญวปสสนา เปนตน องคธรรมบางขอพบบอยๆ ในฐานะตางๆ กน เชน วรยะ เปนอทธบาทกม เปนพละและอนทรยกม เปน
โพชฌงคกม ทาใหดเหมอนซาซาก พงทราบวา เปนการจดตามคณสมบต และหนาท เชน วรยะ - เปนอทธบาท ในกรณทเปนหวแรงใหญ ซงใหบรรลผลสาเรจนนๆ - เปนพละ ในกรณทเปนพลงคมกนตว ทาใหธรรมฝายตรงขามเขาครอบงาทาอนตรายไมได - เปนอนทรย ในกรณทเปนเจาการ ซงจะออกโรงทาหนาทกาจดกวาดลางอกศลธรรมฝายตรงขาม คอ
ความเกยจคราน ความหดหทอถอย หงอยซม เปนตน และสรางความพรอมในการทจะทางาน - เปนโพชฌงค ในกรณทเปนองคประกอบอยางหนง ซงเขารวมงานกบองคธรรมอนๆ ทาหนาท
สมพนธสบทอดกนเพอนาไปสจดหมายคอความรแจงสจธรรม
(๑) ฐาน ปทฏฐาน และทหมายของสมาธ
กลาวไดวา ศลเปนฐานของสมาธ คอเปนพนฐานรองรบใหการปฏบตตางๆ เพอใหเกดสมาธ เปนไปได
เชนเดยวกบทเปนพนฐานรองรบการปฏบตธรรมทงหลายโดยทวไป ในฐานะเปนลาดบตนแหงไตรสกขา ดงพทธ
พจนทพระพทธโฆสาจารยนามาตงเปนกระท สาหรบเขยนเรยบเรยงเนอหาของคมภรวสทธมคคทงหมดวา
“ภกษเปนคนมปรชา ตงอยในศลแลว อบรมจตและปญญา เธอมความเพยร มปญญาครองตน พงสางรกชฏนได”1643
พทธพจนทอนๆ ตรสแสดงวา ธรรมตางๆ ไมวาจะเรยกเปนมรรค เปนโพชฌงค เปนสตปฏฐาน เปน
สมมปปธานกตาม คนตงอยในศลแลว จงจะปฏบตไดผล เปรยบเหมอนคนจะทางานทใชกาลง กตองอาศยพนแผนดนเปนฐาน หรอสตวทงหลายทวไป จะยนเดนนงนอน กลวนตองอาศยพนแผนดนรองรบ
1644
ดงไดกลาวแลววา ศลกลางๆ สาหรบคนทวไป หมายถงความประพฤตสจรต และการทมไดเบยดเบยนกอความเสยหายเดอดรอนแกใครๆ ซงจะทาใหเกดความเดอดรอนวนวายใจ และเสยความมนใจในตนเอง เปนเสยนหนามคอยทมแทงระคาย หรอสะดดสะกดสะกดขดขวาง รบกวนไว ไมใหใจเขาสความสงบเรยบสนทได
สวนศลนอกเหนอจากนนไป กสดแตวนยทกากบการดาเนนชวต แบบทตนเขาสวมรบเอาไว เชน
พระภกษตองปฏบตตามหลกศลสงวรตามวนยของสงฆ เปนตน พนจากศลขนไป แรงหนนสาคญในการปฏบตธรรม ซงเปนตวเดน ทพระพทธเจาทรงยาบอยมาก กคอ
ความไมประมาท ความมกลยาณมตร และโยนโสมนสการ1645
1643 วสทธ.๑/๑ จาก ส.ส.๑๕/๖๑/๒๐ 1644 ด ส.ม.๑๙/๒๖๔/๖๘; ๓๕๕/๙๓; ๔๑๐/๑๑๒; ๖๘๙/๑๙๓; ๑๐๙๓/๓๒๐
1645 เชน ส.ม.๑๙/๔๖๓/๑๒๙; ๔๖๕/๑๒๙; ๕๑๖/๑๔๑ นอางเฉพาะเรองโพชฌงค นอกนน พงดทมาอน ซงเคยอางมาแลว
! ! ! $! ! ! !
!
! ! ! 7K<K!
! ! ! ! # !7K<I!!
! ! !
! !!
! ! ! !
! 7K<L! !( ### !)7K<G! ! ! ! ! !
! !!!!
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !!
! ! ! ! ! !
! !( ! ! )! ! !( ! ! )!! !( ! ! ! ! ! )!
! 7KHJ!!!
! ! ! ! !
! !( ! %! !( ! %! !( %!!
! !
! ! !!
$! ! ! ! !!$! ! ! ! ! !!$! ! ! ! ! ! ! !!$! ! ! ! 7KH7!
$ & !! ! ! ! !
! !!! ! ! ! !
!!
7K<K!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! $ $ ' ' R! ' ! !! %!7K<I!! $ ' 8! ! !7K<L!! ! $ $ ' ' R! ' !! %!7K<G!! $ $ ' ' !7KHJ!! $ $ ' ' !! ! ! !%! ! ! !%! ! %!7KH7!! $ ' R! ' R! $ $ ' R! $ $ R! $ $ R! ! !
! ! ! !! ! $ # ' ' R! ' R! ' R! %!
! ! !
!
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
!!!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! 7KH9!7KH;!
#! ! ! ! ! ! ! !!( ! %!#! ! ! ! ! ! ! !!( ! ! %!
! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !!!
! ! ! !
#! ! ! ! ! ! !
! ! 7KH<!!
( ! ! ! ! ! ! 8! ! ! ! %!
#! ! ! ! ! ! ! !
( ! ! ! ! ! ! ! %!!
! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! !!
7KH9!! ! ! !
! !
! ! ! ! ! ! "! ! ! ! !! %! !
! ! ! ! ! ! "! !! &! ! !! %! !
! ! ! ! ! ! "! ! ! ! !! %! !
! ! ! ! ! ! "! ! !! %! !! $ $ ' ' R! ' R! ' R! ' %!
! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !! !!!
! $ ' %! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !! $ ' & %!7KH;!! ! $ ' & R! $ $ ' & R! $ $ & R! $ $ & R! ! $ ! ! !
! ! %!7KH<!! ! ! ! ! ! $# ! ! ! $# ! ! !
! ! $# ! ! ! ! ! ! $# !
! ! ! ! ! ! !
! $# ! ! !! $ ' %!
! ! ! $! ! ! !
!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! ! !!
#! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
!!
! ! ! !
! ! ! ! !
! !
! !( ! ! %!
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !!!
! ! ! ! ! !( %! 7KHH!
! ! ! ! ! ! ! !
#! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! !!!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! !
! 7KHK!!!
! ! ! ! ! !
! ! &
! ! ! ! ! !
! ! 7KHI!!
! ! ! ! !
! !!
7KHH!! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! R! ! ! ! ! !7KHK!! ! $ $ ' & ' & !! %!7KHI!! ! $ ' 8 !
! ! !
!! ! 7KHL! ! ! ! !
! ! ! ! ! !!$! !! ! !!$! !! ! !!$! !! ! !!!$! !! ! !!$! k !! ! !!
! ! ! !
! ! !!! ! !!!
$ & !! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !!
! ! ! ! ! 7KHG!!
#! !( ! %! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! !
( %! ! ! ! ! ! !
#! !( ! %! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
!( %! ! ! ! ! !
#! !( ! %! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !( %!
! ! ! !
7KHL!! $ ' !! ! ! ! ! %! ! ! % !
! ! ! $ $ ' & ' & !7KHG!! ! $ $ ' & ' & R! ! ! ! ! ! ! $ ' !
! $ $ ' ' R! ' R! ' ! !
! ! ! $! ! ! !
!
#! !( ! %! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! !( %! ! ! ! !
#! !( ! %! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !( %!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !!
$! ! !!
$! ! !!
$! ! ! !!
$! ! ! ! !
! !
! !!!
$! ! ! !
! ! !
( ! ! ! ! !! ! ! ! !
!$ %! "! ! ! !! ! )5993!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! 7KK7!
! ! ! 7KK9!!!
! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! !!
7KKJ!! $ $ ' & ' & !7KK7!! ! $ $ ' & ' & !7KK9!! $ $ ' ' !
! ! !
!
! ! ! !
! ! ! ! ! 7KK;!!
! ! ! ! ! !
! ! ! 7KK<!
#! ! !! ! !#! ! !! ! !#! ! !! ! !#! ! !! ! !#! ! !! ! !
! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
!!
! ! ! !
!!!!$! ! ! 8! ! !
! ! !!!$! ! ! ! 8!
! ! ! ! !!! ! ! ! !
!!!!
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !!
! ! ! ! ! !
!!!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! 7KKH! ! 7KKK!
7KK;!! ! $ $ ' & ' & R! ! $ $ ' & ' & ! ! !
!7KK<!! ! $ $ ' ' R! ' !7KKH!! ! 8! $ $ ' ' !7KKK!! $ $ ' ' !
! ! ! $! ! ! !
!
! ! ! !
! ! ! ! !7KKI!
! ! ! !
! ! ! !
! ! !!!
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
( ! ! ! ! ! ! !### ! ! '! ! ! ! !
)599/!! ! ! !
( ! ! ! ! ! ! .! ### ! ! '! ! ! !
)5992!! ! ! ! !
( ! ! ! ! ! !! ### ! ! '! ! ! +!
! ! !)5913!!
! ! ! !
! ! ! ! ! !
( ! ! ! !! ### ! '! ! )5915!
! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! !
7KKI!! ! ! $ ' & R! ! !
! ! ! $ ' ' R! $ $ ' ' $!7KKL!! $ $ ' & ' !7KKG!! $ $ ' & ' & !7KIJ!! $ $ ' & ' !7KI7!! $ $ ' & ' !
! ! !
!( ! ! !### ### ! ! )591-!
! !
!! !
! !
( ! ! ! !! ! ! ! !! !$ %! !
! ! ! ! )591,!( ! !$ %! !
! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! ! ! !! ! ! ! +!!
( ! ! '! ! ! ! ! +!! ### ### ### ! !
)5918!
$ & !!! ! !!
!
! ! !!! ! ! ! ! !( ! %! ! ! !(
%! ! !!! !!
( !$ %! ! ! )5910!!! ! 7KIK!
7KI9!! $ $ ' & ' !!7KI;!! $ $ ' ' !! ! ! %R! ! ! !
! 8! ! 8! 8! 8! 8!! ! $ $ ' & ' & R! & ' '& R!!
! ! ! ! !' ! !! ! (!!! $ ' %!
7KI<!! $ $ ' & ' !7KIH!! $ $ ' ' R! ' !7KIK!! ! $ ' R! $ $ ' !
! ! ! "! ! ! !!
! ! ! !! "#$$!
! ! ! !! " " " " " "
" " " " #$%&'"! " " " " " "" " #$%&("
! ! !
! ! ! !! ! !!
! ! ! ! !! !! ! ! !
! ! !"#%&! !
! "#%"!! !! ! ! !
! ! ! ! !
! !
! ! ! ! "#%'!! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !
! !! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! "#$$!! ! " " # $ # $ (! " " # $ # $ !"#$%!! " " # # (! ! # # ! !) *!! !) *!"#$+!! " " # # (!!"#%&!! ! ! ! " " # # (! " " # # !"#%"!! " " # # !"#%'!! " " # ! ! " "" # ! ! ! ! !
!
! ! !
!
! ! ! ! ! ! ! ! 7KL;!
# ! ! ! ! !# U!! $! !( %! $! !( %!# U!! $! ! $! !# U!! $! ! $! !# U!! $! ! $! !# U!! $! ! $! !
# ! ! ! ! !# U!! $! ! $! !# U!! $! ! $! !# U!! $! ! $! !# U!! $! ! $! !# U!! $! ! $! !# U!! $! ! $! !# U!! $! ! $! !
! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! 7KL<!
( ! ! !#! !!! ! ! 7KLH!! ! ! ! !#! !!! ! ! 7KLK!! ! ! ! 7KLI!#! !!! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !#! ! !! ! !!! ! !! ! !
7KL;!! $ $ ' & ' & !7KL<!! ! $ $ ' & ' & !7KLH!! ! U! ! ! !
!7KLK!! ! U! ! ! ! !
!7KLI!! !U! ! ! ! ! ! ! $
! !
! ! ! $! ! ! !
!
#! !!! !!! ! !!!!!!!!!!!!!!! !! ! ! ! !
( ! ! !#! !!! !! ! !#! !! !! ! ! ! !#! !! !! ! ! ! !#! !! !! ! !#! !! !! ! !#! !! !! ! ! !#! !! !! ! !
! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! 7KLL! ! ! ! ! !7KLG! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! ! !
! 7KGJ! ! ! !
! !
! ! ! ! ! ! ! !(
! ! %! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! !
! ! !
! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! !
! !
! ! ! !
! !
7KLL!! $ $ ' !7KLG!! ! $ ' & ! ! $ $ & !7KGJ!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! !
!
! ! ! ! ! !
! ! ! !
! !
! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !7KG7! ! !( %! !
! ! !
! ! ! ! ! !( ! %!
!( ! %! !
! !
! ! ! ! 7KG9!
! ! ! ! ! !
#! ! ! !
! !
#! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
#! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
#! ! ! ! !
!
#! ! ! ! !
!
#! ! ! !( %! !
#! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! 7KG;!!
! ! ! !
7KG7!! ! ! ! ! !! ! !
! ! ! ! $ ' %!7KG9!! $ $ ' & ' & R! ! ! ! ! !! $ $ %!7KG;!! ! 8! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! ' !
! ! ! $! ! ! !
!
! !! ! ! !! !! !! !!
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !! ! ! ! ! ! !
! ! ! 7KG<!! ! !! ! !! !! !
!! !! ! !! !! !! !! !!
! ! ! ! !
! ! !7KGH!
! ! !7KGK! !
( ! ! ! ! ###### &! '! ! !
! ! ! !! ! ! ! !
'!$ #! %! ! ###!( ! ! ! ### ###
&! '! ! !! ! ! ! !! ! !!$ #! %! ! ###!
( ! ! ! ! ###!!!!!!!!!### &! '! ! !
! ! ! ! !! ! ! !'!$ #! %! ! ###!
( ! ! ! ###### &! '! ! !
&! ! ! ! !! ! !
'!$ #! %! ! ###! 7KG<!! $ $ ' & ' & !7KGH!! $ $ ' & ' & !7KGK!! ! $ ' !
! ! !
!
( ! ! )5921!
! ! ! !7KGL! 7KGG! 7IJJ! 7IJ7!
! 7IJ9! ! !7IJ;! ! ! 7IJ<!
$ & !! ! !
! ! !
! ! ! ! ! !
! !!!
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !(
%! !( %!!! ! ! ! !* +! ! !
! ! ! ! !!
! ! ! ! !
( ! ! ! ! ! !! ! !&! '! ! ! ! ! !! ! +!!
( ! ! ! ! ! !!$ %! ! !$ %! )!
( ! &! ! &!! &! ! &!! &! ! &!
7KGI!! $ $ ' & ' & !7KGL!! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !7KGG!! $ $ ' ' !7IJJ!! $ $ ' ' !7IJ7!! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !7IJ9!! $ $ ' ' !7IJ;!! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !7IJ<!! $ $ ' ' R! ! ! ! !!!! $ $ ' ' %! !! $ $ ' ' %!
! ! ! $! ! ! !
!
! ! &! ! !! &!!!! )5130!
! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! * +!
!!!
! ! !
! ! ! ! !* +!!
! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !!!
! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! ! ! !7IJK!( !
! ! ! %!
! ! ! !7IJI! ! ! ! ! 7IJL!!
! ! ! ! ! ! !7IJG!!
! ! ! ! 7I7J! !
! !!
! ! !
! ! ! ! !!!
7IJH!! $ $ ' ' R! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! ! ! $ $ '
' R! ! $ $ ' ' ! ! ! R! &!! $ %! ! ! ! R! ! ! !! ! !' (! $!
7IJK!! ! !! &! ! ! ! ! ! $ $' R! ' R! $ $ ' R! $ $ R! $ ' $!
7IJI!! ! ! ! ! $ $ ' ' R! ! ! $ $ ' R! $ $ R!! !
! ! ! ! $ $ ' ' !! ! $ $ ' ' !! ! %!7IJL!! $ $ ' R! $ $ !7IJG!! ! ! ! ! $ $ ' & ' & R!
! ! $ ' 8! R! $ $ 8! !7I7J!! ! !! !! ! !! ! !! ! !! ! !! ! !! ! !! ! /!
! ! $ ' & R! $ $ !! %!
! ! !
!
! ! ! ! !
!!!
! ! ! ! !
! !!!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
!!!
! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
!!!
! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !!!
! ! ! ! ! ! !
! ! !!
! ! ! !
! ! !!!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !!
! ! ! !
!!$! ! !!$! ! ! !!$! ! ! !!$! ! !!!!
! ! ! !
! ! ! ! ! !! !!
! ! ! ! ! ! !7I77!
7I77!! $ $ ' & ' & R! & ' & R! $ $ ' ' R! ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R!
!! ! ! !! ! ! !!!R! ! $ ' ! $!
! ! ! $! ! ! !
!
#! !! !!! ! !! !( %! !
#! !! !!! !! !! !( %! !
#! !!! !!! ! !! !( %! !
#! !!! !!! ! !! !( %! !
! ! ! ! !
!!
! ! !
! !
!!!
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! $ !
!( ! ! ! %!
! ! ! ! ! !
! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
( ! ! ! ### ###### ### ! ! ! ! !
!$ %! &! ! ! !! ! ! &! ! !
! ! &!! ! ! !
! ! &! ! +!!
( ! ! ! !! ! !
! ! ! ! ! !! &! ! ! !
! )!
( ! ! ! ! !! ! ### ! ### ! ### ! ###
! ! &! ! ! ! ! !! +!!
! ! !
!( ! 515-! !
&! ! ! ! &! !! ! &! !
! ! )!!
( ! ! '! ! .! ! ! ! ! ! .
! ###!( ! '! ! ! !( ! !$ %! '! ! ! )!( ! '! ! ! )515,!
! ! 7I7<!
( ! ! !! "! ! !#! ! !! $ %!#! !! !! $ %!#! !! !! $ %!#! ! !! $ %!#! ! !! $ %!#! !!! !! $ %!#! !!! !! $ %!#! ! !! $ %!#! ! !! $ %!#! ! !! $ %)!
7I79!! !* +!! ! ! ! !!"! ! ! $ $ ' ! &
! ! $ $ ' R! $ $ ' R! $ $ ' %! ! ! ! !! ! Z&!!
! ! ! ! ! ! ! ! &! ! ! &!! !! $ $ R! $ ' %! ! ! !!
8! $ ! ' %R! !@,)*VD
! ! ! $! ! ! !
!
!7I7H!
( ! !$ ! %! !! ! ! !
( ! '! ! !! !
&! ! ### !! ! ! ! !
&!!( ! ! !
&! ! ### !! ! !
! ! &!!!* # # #( ! '! ! !
! &! !### ! ! !
&!!!* # # #( ! '! ! !
! &! ! ###! ! ! &!!
* # # ##( ! ! '! !
! ! ! !! ! ! !
(### ! ! ! !! ! ! !
(### ! ! !
! ! ! !(### ! ! ! !
! &!!!* # # $$$'#
! ! 7I7H!! $ $ ' ' R! ! $ $ ' ' !
! ! !
!
!!
! "! ! !! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! !
!!
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! !!
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! !!
! ! !
!!
! ! Z! ! ! ! !
! ! !!
$! ! ! ! ! ! !
$! ! ! ! !
! ! !!
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !!!
! ! ! ! ! !
! ! !!!
! ! # # #! ! ! ! !
!!
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
!!!
! ! ! $! ! ! !
!
! ! !
! ! ! !! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !( !
! ! %!!!
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! !!
! ! !
! ! !
! ! !!
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! !!!
! !( !
! %! ! !
!!!
! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
!!!!
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !!
! ! !
! ! ! ! !
! ! !$ )! ! !
! ! ! ! !!
! ! ! ! ! !' (! !
! ! !
!
!
!
! !
!
! !
! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
!( ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! .###)5159!
( ! ! ! ! ! ! !$ %! )5151!
!( ! ! !
! ! ! ! !! ! ! ! ! )515/!
!( ! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! ! ! !
! !! ! ! ! ! )5152!
( !$ %! ! ! !! ! ! ! ! ! !!$ %! ! ! ! )51-3!
7I7K!! 8! $ ' ' ! ! $ $ ' ' !7I7I!! $ $ ' ' !7I7L!! $ $ ' ' !7I7G!! $ $ ' ' R! ! $ $ ' ' ! R! ! ! !
! ! !! !
7I9J!! $ $ ' ' !
! ! $! ! ! ! ! !
!
! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! !
( ! !$ %! !( ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !! ! ! )! ! !
!$ %! ! !! !$ %! !!
( ! !! ! !6
! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! +! ! !
! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !! ! 7!!( ! ! ! ### !)!!
( ! ! ! !$ %!! ! !$ %! !
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !$ %!
! )!( ! ! ! !
! ! !$ %! !! ! ! ! !! !$ %! !
! ! ! ! ! !$ %!! ! ! ! ! !
! ! !! ! ! ! ! )51-5!
7I97!! $ $ ' & ' & !
! ! !
!
! ! !
! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! !
( ! ! ! !! '!
( ! !! ! ! ! !( ! ! ! ! +!
! ! !! ! ! ! ! !
( ! ! ! ! ! !! ! ! +! !
! ! !! ! ! ! ! ! +!!( ! ! ! ! !
! ! )51--!
! ! ! ! ! !
! ! !
( ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! )51-,!
!( ! ! ! ! ! !
! ! ! ###!( ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !$! ! ! %)51-8!
7I99!! $ $ ' & ' & !7I9;! $ $ ' ' !7I9<!! $ $ ' & ' !! ! !%! $ $ ' %!
! ! $! ! ! ! ! !
!
( ! ! ! ! .! ! ! )51-0!
! ! ! ! ! !7I9K!
#! !( %!
#! !( ! %!
#! !( ! %!
#! ! ! ! !( ! %!
! ! !
( ! ! ! ! !$ %! ! !$%! ! !$ %! ! !$ %! !
! ! ! !! ! !$ %! ! ! !
( ! ! ! ! ! !! ! ! ! !
!
( ! ! ! ! !! ! ! ! !
( ! ! ! ! ! !! ! ! ! )51-1!
! !
" !! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !
7I9H!! $ $ ' ' !! ! $ ' ! ! ! * +! !'
! ! ! ! ! ! ! (&!7I9K!! $ ' !! ! ! ! !' ! !
! ! ! (! ! R! ! ! !* +! !
! ! ! ! %!7I9I!! ! R! $ ' ' R! $ $ ' ' R! ! $ $ ' & ' & R! $ $ ' &
' & ! !
! ! !
!
" !! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
" !! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! !
" ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !( %! !(
! ! %!
!
! ! ! ! !
!!
!$ '%! ! ! ! !
! ! ! !!
! ! ! ! !
! ! !
! ! !7I9L! ! !
! ! !( %! !
( %! ! ! ! ! ! !
! #!
( ! ! ! ! !! ! ! ! ! !
! +! ! ! ### )51-2!
7I9L!! ! $ ' & ' & !7I9G!! ! $ ' & ' & !
! ! $! ! ! ! ! !
!
7I;J! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !!
! !
( ! ! ! !### ### ### ! ! ### !)!
( ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
$ ! %### ! ! !$ ! %###! !( ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !$ ! %###)51,5!
! ! !
!
! ! !( ! ! %!
! !
! !!!
! ! !
! ! ! ! !
! !
! ! ! ! !!
! ! ! ! !
!( ! ! ! ! %!
! ! ! !!
! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! !
" $!! ! ! !! ! ! ! ! ! !
" $!!! !! !! !! !! !! !! !! ! ! ! ! !
7I;J!! ! $ $ ' & ' & R! & ' & R! $ $ ' & ' & R! & ' & !7I;7!! !
๘๕๒ พทธธรรม ขอ ๑. คอ ปฏจจสมปบาทสมทยวาร แสดง กระบวนการเกดทกข เทากบรวมอรยสจขอ ๑ (ทกข) และ ๒
(สมทย) ไวในขอเดยวกน แตในอรยสจ แยกเปน ๒ ขอ เพราะแยกเอาทอนทาย (ชาต ชรา มรณะ โสกะ
ฯลฯ) ทเปนผลปรากฏ ออกไปตงตางหาก เปนอรยสจขอแรก ในฐานะเปนปญหาทประสบ ซงจะตองแกไข แลวจงยอนกลบมาหาทอนทเปนกระบวนการทงหมด ตงเปนขอท ๒ ในฐานะเปนการสบสาวหา
ตนเหตของปญหา ขอ ๒. คอ ปฏจจสมปบาทนโรธวาร แสดง กระบวนการดบทกข เทากบ อรยสจขอท ๓ (นโรธ) แสดงให
เหนวา เมอแกปญหาถกตองตรงสาเหตแลว ปญหานนจะดบไปไดอยางไรตามแนวทางของเหตปจจย แมวาโดยตรง ปฏจจสมปบาทนยน จะตรงกบอรยสจขอท ๓ แตกถอวากนความรวมถงอรยสจ
ขอท ๔ ไดดวย เพราะกระบวนการดบสลายตวของปญหา ยอมบงชแนวทางดาเนนการ หรอวธการ
ทวไป ทจะตองลงมอปฏบต ในการจดการแกปญหานนไปดวยในตว กลาวคอชใหเหนวาจะตองทา
อะไรบาง ณ จดใดๆ
เมอสรปอรยสจ ใหเหลอนอยลงอก กได ๒ ขอ คอ - ฝายมทกข (ขอ ๑ และ ๒) กบ - ฝายหมดทกข (ขอ ๓ และ ๔) ปฏจจสมปบาท ๒ นยนน ในทบางแหง เปนคาจากดความของอรยสจขอท ๒ และ ๓ ตามลาดบ คอ - ปฏจจสมปบาท สมทยวาร ถอเปนคาจากดความของอรยสจ ขอท ๒ (สมทย) - ปฏจจสมปบาท นโรธวาร เปนคาจากดความของอรยสจ ขอท ๓ (นโรธ)
1732
แตในคาจากดความขางตน แสดงเฉพาะตณหาอยางเดยว วาเปนสมทย และการดบตณหา วาเปนนโรธ
ทงนเพราะตณหาเปนกเลสตวเดน เปนตวแสดงทปรากฏชด หรอเปนขนออกโรงแสดงบทบาท จงจบเอาเปนจดท
พงความสนใจ อยางไรกด กระบวนการทพรอมทงโรง รวมถงหลงฉาก หรอหลงเวทดวย ยอมเปนไปตาม
กระบวนการปฏจจสมปบาทนนเอง
สวนแงทปฏจจสมปบาท กบอรยสจ พเศษ หรอแปลกจากกน พอสรปได ดงน ๑. หลกธรรมทงสอง เปนการแสดงความจรงในรปแบบทตางกน ดวยวตถประสงคคนละอยาง
- ปฏจสมปบาท แสดงความจรง ตามกระบวนการของมนเอง ตามทเปนไปโดยธรรมชาตลวนๆ - อรยสจ เปนหลกความจรง ในรปแบบทเสนอตวตอปญญามนษย ในการทจะสบสวนคนควา และทาใหเกดผลในทางปฏบต
โดยนยน อรยสจ จงเปนหลกธรรมทแสดงโดยสอดคลองกบประวตการแสวงหาสจธรรมของ
พระพทธเจา เรมแตการเผชญความทกข ทปรากฏเปนปญหา แลวสบสาวหาสาเหต พบวามทางแกไข ไมหมดหวง จงกาหนดรายละเอยด หรอจดทตองแกไข และกาหนดเปาหมายใหชด แลวดาเนนการแกไขตามวธการ จนบรรล
เปาหมายทตองการนน แลวโดยนยเดยวกน จงเปนหลกธรรมทยกขนมาใชในการสงสอน เพอใหผรบคาสอนทาความเขาใจ
อยางมระเบยบ มงใหเกดผลสาเรจทงการสงสอนของผสอน และการประพฤตปฏบตของผรบคาสอน
1732 ด ส.น.๑๖/๒๕๑-๒๕๒/๑๒๖-๑๒๘; เปนตน
บทท ๑๗ บทสรป: อรยสจ ๔ ๘๕๓
สวน ปฏจจสมปบาท เปนตวกระบวนธรรมแกนกลางของอรยสจ และเปนเนอหาทางวชาการ ทจะตองศกษา ในเมอตองการเขาใจอรยสจใหชดเจนถงทสด จงเปนหลกธรรมทพระพทธเจาทรงพจารณาทบทวน
หลงจากตรสรใหมๆ
๒. ขอทแปลก หรอพเศษกวากน อยางสาคญ อยทปฏจจสมปบาทฝายนโรธวาร ซงตรงกบอรยสจ ขอ
ท ๓ และ ๔ (นโรธ และ มรรค) กลาวคอ ก. เมอเทยบกบอรยสจ ขอ ๓ (นโรธ) จะเหนวา ปฏจจสมปบาท นโรธวาร กลาวถงนโรธดวยกจรง แตมงแสดงเพยงกระบวนการเขาถงนโรธ ไมได
มงแสดงสภาวะของตวนโรธ หรอนพพานเอง ดวยเหตน ในพทธดาร เมอจะทรงประกาศธรรม จงแยกธรรมททรงพจารณาเปน ๒ ตอน คอ
- ตอนแรก กลาวถง ปฏจจสมปบาท อยางขางตน - ตอจากนน มพทธดารตอไปอกวา “แมฐานะอนน กเปนสงทเหนไดยาก กลาวคอ ความสงบแหงสงขารทงปวง ความสลดอปธทงปวง ความสนตณหา วราคะ นโรธ นพพาน”
นแสดงวา ทรงแยกธรรมทตรสรเปน ๒ อยาง คอ ปฏจจสมปบาท กบ นโรธ (นพพาน) สวนอรยสจ ขอท ๓ คอ นโรธ มงแสดงตวสภาวะของนโรธเปนสาคญ แตมความหมายเลงไปถง
กระบวนการเขาถงนโรธแฝงอยดวย
ข. แมวาปฏจจสมปบาท ฝายนโรธวาร จะกนความรวมถงอรยสจ ขอ ๔ คอ มรรค ดวย แตกยง
ไมใหผลในทางปฏบตชดเจน เพราะ - ปฏจจสมปบาทแสดงแตตวกระบวนการลวนๆ ตามทเปนไปโดยธรรมชาตเทานน มไดระบลงไป
ใหชดเจนวา สงทจะตองทามรายละเอยดอะไรบาง จะตองทาอยางไร กระบวนการอยางนนจงจะ
เกดขน มลาดบขนการปฏบตอยางไร โดยเฉพาะกลวธตางๆ ในการกระทา คอ ไมไดจดวางระบบ
วธการไวโดยเฉพาะ เพอการปฏบตอยางไดผล เหมอนแพทยรวธแกไขโรค แตไมไดสงยาและวธ
ปฏบตในการรกษาไวให - สวนในอรยสจ มหลกขอท ๔ คอ มรรค ซงจดขนไว เพอวตถประสงคในทางปฏบตของมนษย
โดยเฉพาะ ใหเปนสจจะขอหนงตางหาก ในฐานะขอปฏบตทพสจนแลว ยนยนไดวานาไปส
จดหมายไดแนนอน อรยสจขอท ๔ คอ มรรค น แสดงหลกความประพฤตปฏบตไวอยางละเอยดกวางขวางพสดาร ถอวา
เปนคาสอนในภาคปฏบต หรอระบบจรยธรรมทงหมด ของพระพทธศาสนา เรยกวา มชฌมาปฏปทา คอ ทาง
สายกลาง หรอขอปฏบตทเปนกลางๆ เมอเทยบหลกอรยสจ กบปฏจจสมปบาท ถอวา - ปฏจจสมปบาท เปน มชเฌนธรรมเทศนา คอ หลกธรรมทแสดงเปนกลางๆ หรอธรรมสายกลาง ตามท
ธรรมชาตเปนอยเปนไปตามธรรมดาของมน ครอบคลมอรยสจ ๓ ขอแรก - สวนอรยสจ ขอท ๔ มรรค เปน มชฌมาปฏปทา คอ ทางสายกลาง สาหรบมนษยทจะปฏบต เพอใหผลเกดขนแกตนโดยเปนไปตามธรรมดานน เปนเรองสวนพเศษ ซงทานจดแถมให
๘๕๔ พทธธรรม
รวมความวา ธรรมทพระพทธเจาตรสร พระองคไดตรสแสดงไว ท เปนหลกใหญม ๒ นย คอ
ปฏจจสมปบาทและนพพาน กบ อรยสจ ๔ ทงสองนย วาโดยสาระแลว เปนอนเดยวกน แตพจารณาตางแงกน คอ ๑. ปฏจจสมปบาทและนพพาน ตรสในคราวปรารภทจะทรงเรมประกาศธรรมวา สงทตรสรลกซง ยาก
ยงนกทสตวทงหลายจะเขาใจ การตรสในแงน หมายความวา ปฏจจสมปบาทและนพพาน เปนสวนเนอหาสาระ
ของการตรสร หรอพดใหสมพนธกบนยทสองวา เปนสวนแกนแทของอรยจสจ เปนดานธรรมชาตและธรรมดา
ของมน เปนตวแทๆ ลวนๆ ของธรรม ซงเขาใจไดยากอยางยง ๒. อรยสจ ๔ ตรสในคราวทรงเลาลาดบแหงการปฏบตจนตรสรของพระองคเอง และในคราวทรง
แสดงธรรมสงสอนผอน เรมแตในปฐมเทศนา การตรสในแงน หมายความวา อรยสจ ๔ คอธรรมทไดตรสร
ทงหมด ซงปรากฏในรปลกษณะทจดเขาลาดบเปนกระบวนการขนตอน โดยคานงถงความสามารถทจะเขาใจและ
การใชประโยชนของมนษย เพอมงใหสอนเขาใจงาย และปฏบตไดผล พดอกอยางหนง ปฏจจสมปบาทและนพพาน เปนแตธรรมลวนๆ ตามธรรมชาต สวนอรยสจ ๔ คอ
ธรรมในรปทมนษยจะเขาไปเกยวของ หรอทนาเสนอในเชงทเออตอความเขาใจและการใชประโยชนของมนษย พรอมนนกพดไดวา อรยสจ ๔ คอธรรมทงหมด มจดซงเปนแกนแทเขาใจยากทสดอยทปฏจจสมป-บาท
และนพพานเทานน ถาเขาใจปฏจสมปบาทและนพพานแลว กเปนอนเขาใจพทธธรรมทงหมด (คอรวมทงอรยสจ ๔ ดวย)
กจในอรยสจ
สงสาคญยงอยางหนงเกยวกบอรยสจ คอ การร และทาหนาทตออรยสจแตละขอใหถกตอง ในการ
แสดงอรยสจ กด ในการปฏบตธรรมตามหลกอรยสจ กด จะตองใหอรยสจแตละขอสมพนธตรงกนกบหนาท
หรอกจตออรยสจขอนน จงจะชอวาเปนการแสดงอรยสจ และเปนการปฏบตธรรมโดยชอบ มฉะนน จะทาใหเกด
ความผดพลาด ทงในความเขาใจ และการประพฤตปฏบต แมแตความเขาใจผดบางอยางเกยวกบพระพทธศาสนา เชน เหนวาพระพทธศาสนาสอนใหมองโลกใน
แงราย เปนตน กเกดจากการไมเขาใจเรองกจในอรยสจนดวย
กจในอรยสจ คอ หนาทอนจะพงทาตออรยสจ ๔ แตละอยาง หรอหนาทตออรยสจขอนนๆ ม ๔ อยาง
ตามบาลวา1733
๑. ทกข อรยสจจ ปรญเญยย ทกขอรยสจ ควรกาหนดร1734 ๒. ทกขสมทโย อรยสจจ ปหาตพพ ทกขสมทยอรยสจ ควรละ ๓. ทกขนโรโธ อรยสจจ สจฉกาตพพ ทกขนโรธอรยสจ ควรทาใหแจง ๔. ทกขนโรธคามนปฏปทา อรยสจจ ภาเวตพพ ทกขนโรธคามนปฏปทาอรยสจ ควรเจรญ
จบมาเรยงใหดงาย ดงน
1733 มาในธมมจกกปปวตตนสตร ซงไดแสดงทมาไวแลว 1734 “ควรกาหนดร” เปนคาแปลทคนกนมาของ “ปรเยย” มกรสกกนวาเขาใจยาก อาจทบศพทวา “พงปรญญา” หรอควรรเทาทน
! ! $! ! ! ! ! !
!
#! !! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
#! !! ! ! ! !
! ! ! !
#! !! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
!
#! !! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! !
!!
! ! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! !
! !( !"! %! ! !
! ! !
# ! ! !( ! %! ! ! !
! !( ! !
! %! ! ! ! ! !# ! ! !( ! %! ! ! !
! ! ! ! ! !# ! ! !( ! %! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !# ! ! !( ! %! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !!! ! ! 8! 8!
! 8! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !!( ! ! %! ! !
! !
! ! !
!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! 7I;H!
#! !! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! !!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !#! !! ! ! ! ! ! !
! ! !!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !#! !! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! !!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !( ! %!
! ! ! !!!
! !( %! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!!
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
!
! ! ! ! ! !! ! !
! ! ! !! ! ! !! ! ! !
! ! !! ! ! !! ! ! !!
#! !! ! $! !! ! ! $! !! !
#! !! ! $! !!! ! $! !! !
#! !! ! $! !!! ! $! !! !
#! !! ! $! !!! ! $! !! !
!
! !
7I;H!! ! ! ! ! !! ! ! ! ! %!
!
!
! $!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
!
! !
! !! !!
!
!
!
!
!
! !
! ! !
!
! ! !!
#! !! ! ! ! ! ! !
! ! ! !( %!
#! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !
( %!
#! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !( %!
#! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !(
%!
! ! ! ! !
! !
! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! 7I;K!
#! ( %#! ! !!! ! !#! ( %#! ! !! ! !
#! ( %#! ! ! ! !
#! ( %#! ! ! ! !
!7I;I! ! ! ! ! !
#! ! ! ! !! ! ! !
#! ! ! ! !! ! ! !
#! ! ! ! !! ! ! !
#! ! ! ! !! ! !!!! !
7I;K!! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !! %R! ! ! ! !
! ! ! ! ! $!7I;I!! $ ' R! $ $ R! $ $ !
! ! $! ! ! ! ! !
!
! ! !
! ! !
! !
! ! 7I;L! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
& ! ! !#! !! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! !!!
! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! !
!
! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! ! !
! ! !!!
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! !!
! ! ! ! !
! ! ! ! !(
! ! ! !
! ! %! ! ! !!
! ! !
7I;L!! $ ' R! $ $ R! $ $ 8 !! ! %!
! ! !
!
! ! ! !
! ! ! ! !!
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !
!
& ! !!!#! ! ! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !!
! ! ! !
! ! !
! !!!
! ! ! ! 7I;G!!
&! !! ! ! !
! ! !&! ! ! ! !
! ! !&! !! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !!
! !
! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !!!
7I;G!! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' & ' & !! ! %R! $ $ ' &
' & R! ' & R! $ $ ' & R! ! ! ! ! ! &R! ! ! ! ! !
! ! !! ! !!!
! ! ! $ $ & ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! $ $ ' & '& ! ! ! ! ! $!
! ! $! ! ! ! ! !
!
! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !!
! ! ! !
! !
! ! ! ! !
! ! !!
! ! !
! !
!
! ! !!!
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! !
!!!
! ! !
! !
& ! ! !!#! ! ! ! #! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! !!
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! !
! ! ! !!
! !
! ! ! ! ! !
! !
! ! ! !!
! ! !
!
! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !!!
! ! ! !
! !
! !
! !
! ! !
! !!!
! ! ! ! !
! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !!!
! !
! ! !!!!
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
!
! !
! ! !
! ! ! ! !
!! ! ! ! ! 7I<J!
'! ! ! !
! ! ! !
! ! !
&! !! ! ! !
! ! !
! !
7I<J!! $ $ ' ' R! ' !
! ! $! ! ! ! ! !
!
! ! !
! ! !
! ! ! ! ! ! !
&! !! ! ! !
! ! !
&! !! ! ! !
! ! ! !
&! !! ! !
! ! !
& ! ! !!#! ! ! ! #! !
! ! ! ! !!!! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !
!!! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! !!!! ! !
! ! !
! ! !!!
! ! ! !
! !
! ! !
! ! ! !
!
! !
! ! ! !
! ! !!
! ! ! ! !
! !
! ! !!!
! ! !
!
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !!
! ! ! ! !
! ! !!
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !!
! !!!
( ! ! ! ! !! ! ! ! ! !
! ! !( ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !! )5185!!
!! ! ! !
! ! ! !
! ! !!
! ! !
! !
!! ! ! ! !
! ! !
! ! !
! ! !
!! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !
7I<7! $ $ ' ' !! %R! ! ! ! !!
"! !)!! !! ! ! %!!
"! !)! !! ! ! ! %!!
"! !)!! !! ! ! ! ! ! %!
! ! $! ! ! ! ! !
!
! ! !
! ! !
! !
& ! ! !!!! ! !
! ! !
!!!
! ! 7I<9!
! ! !
! ! !
! ! ! ! !!!
! ! ! !
! ! ! ! ! !!
! ! !
! ! !
! ! !!!
! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !7I<9! !
! !!
! ! ! !
!
! !!!
! ! ! !
! ! ! ! !
!!
7I<9!! ! ! ! !
! ! ! ! !! ! ! !
! ! ! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !!! %! !
! $!
! ! !
!
! ! ! !
!! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !!!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! !
!!!!
! ! ! !
! ! ! !!
! ! !
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
!!!
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
!!!
! ! !
!
! ! !
! ! ! !
! ! !!!
! ! $! ! ! ! ! !
!
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !!!! ! !
! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
!!!! !
! ! !
! ! ! ! ! ! !!!! ! ! !! ! !
! !$! !
! ! ! !!!$! !
! ! ! ! !
& ! ! !!! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
! !
! ! ! ! ! !
! ! !
! !!! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !!! ! ! ! ! !! ! !
! ! ! ! !!!
! !
! !
! ! !!
! ! !
!! ! ! !
! !!
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
#! !! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! 7I<;!
! ! !
! !
! ! ! !( %!
! ! !!
! ! !
! ! ! !
! !
#! !! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
#! !! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! !!
! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! !!
7I<;!! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !
! ! $! ! ! ! ! !
!
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !!
! ! ! ! !
! !( ! %! !(
! ! ! %! !!!!
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !7I<<!
! ! ! ! !* +! ! ! !
! ! ! #! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !!!
! ! ! !
! ! ! !!!
! !
!!!
! !
! !!!
! ! ! ! !
! !
! ! ! ! !!
! ! !
!
7I<<!! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! ! !' .(! &! !! %! !!!
! ! ! ! ! ! !! ! !! ! ! !
!! ! ! ! ! ! ! !%! ! $ $ ' ' %!
! ! !
!
!
! ! ! !
! ! !!
! ! ! ! ! !
! ! ! !
!! ! ! ! ! !
! ! !
! !!!
! ! ! !
! !
! ! !
! ! ! ! !
!! ! ! !
! ! ! ! !
! !!
! !
! ! !
! ! !!!
! ! ! !
! ! ! ! ! !
! $! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! !!!
! ! !
! ! ! ! !
! !!!
! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! !
! !
! !!
! ! $! ! ! ! ! !
!
! !
! ! ! ! !
! ! !
! !!!
! ! !
! !!
! !( %!
!!!
! !
!!!
! !
!!
! !
! !
! !!
! ! ! !
! ! ! ! !!
! ! !
! ! ! !( %! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! $! ! !
! !
! ! !!!
! !
! !!
! ! !
! !!
! ! ! $! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! !!!
! ! ! !
! ! ! !!
! ! !
!
! ! !
! ! ! !
! $! ! ! ! !
! ! !
!!!
! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !!
! ! ! !
! ! !!!!
! ! !
! ! ! !
!!!
! ! ! !
! $! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !!!! ! ! !
! ! ! ! !!! ! !
! !!! ! !
! !!
! $! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! !
! !
! ! !!
! ! ! !
! !
! ! !!
! ! $! ! ! ! ! !
!
! ! ! !
! !
! ! !
! !! !!
! ! ! ! !! ! ! !
!!!! !
! ! !
!!! ! #
! !!! ! ! !
! ! ! ! (!!!
!
! ! !
! ! ! ! ! #!
#! ! ! !
! ! !
#! ! !
! !
!
#! !
! !
!
!
#! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !
! !
! ! !
!
!& '! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !! ! ! ! ! !!
! ! ! ! !!
! !! !
! ! !! ! #! ! Z! ! !! ! #! ! Z! ! !! ! #! ! Z! !
! ! !! ! #! ! Z! !! ! #! ! Z! !
! ! !! ! #! ! Z! !! ! #! ! Z! !! ! #! ! Z! !! ! #! ! Z! !! ! #! ! Z! !
! !! !
! ! !! ! #! ! Z! !! ! #! ! Z! ! #! & !! ! #! ! Z! ! #! !! ! #! ! Z! ! ! !! ! #! ! Z! ! ! !! ! #! ! Z! ! ! !! ! #! ! ! !
! !! !( "! !=! ! 6(!! ! #! ! #! !! ! #! ! #! !! ! #! ! #! !! ! #! ! #! !! ! #! ! #! ! #! !! ! #! ! #! ! #! !
! ! $! ! ! ! ! !
!
! ! ! ! !
! ! ! !
! !!!
! ! ! ! !
! ! ! ! !
!!!!
! ! ! !
! ! ! ! !
!!
! ! ! !
! !!!
! ! !
! ! ! !
! ! $!
!
!
!
!
!
! ! !
!
!!
! !# ! ! !!
! ( % !$ %!! !
! ! ! ! ! !(
%! ! !!!! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
!! ! ! ! !!
&! ! ! !!!!!!!! ! ! R!!
!!!! ! ! ! ! ! ! ! !!! !! ! ! !!!!!
' ! ! !!!!!! ! ! "! ! !! ! $! !# ! ! $!!! ! R!!!
!! ! $! !# ! $!! ! R!!
!! ! $! !# ! ! ! $!! ! R!!
!! ! $! !# ! ! $! !!!' ! ! !!! ! $! ! $! ! ! ! ! ! ! ! $! ! ! $! ! ! ! ! ! ! ! ! $! ! ! ! ! !!!!!
! $! ! ! $! ! ! $! ! !!
' ! ! !!! ! ! ! ! !! ! !!!!! !! !!! !! !!! !! !!
!!! !! ! !! ! !! "!!!
! ! $! ! ! ! ! !
!
! (! ! ! !! ! ! ! ! !
! ! ! !!!
! (! ! (! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! (! !! ! ! ! !!
! ! (! ! ! !
! ! ! !! !
# ! ! !!! !$ %!
! ! ! ! !! ! ! !
! ! ! !!!!
! ! !! ! !(
%!!!! ! ! !
!( %! ! ! !! ! !( ! %!
! ! ! !!!! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!$! ! !! ' ! ! ! ! ! ! !!$! ! ! ! ! '! ! ! ! ! !!$! ! ' ! !
! !! ! ! !!' ! ! ! !!
$! ! ! ! ! ! !
!!$! ! ! ! ! ! !!
!!
! !
!
!
# #
#!
#! !
!
!
!
!!!!
!!!
!
! !'
!
!!!!
!
' '
' '
!
! !!
! ! !!
! ! !! !
!
!!
! !!
! ! ! !
'!
!
! ! !
!!$ &!!$ &!!
!
!' (!!
!'
!
!
%!
! ! !(
!
!
!%! !%!!%! !%!
! !'!!
(!
! !
!( !
!
!
!!
!
!
!
$ $ '
(!(!!!
!'
!
!%!!%!
(!
! !!
!
!
' %!
!
!
!
!%!!%!
!
!
!
! !
!
!
!!
!
!
!
!!
!%! '
!%! '
!
!
!
!( !
!
!'
(!
! ! #!
#!!#!!
!
!
%!
!
!
!
!
!
!
'
!
!!
!
!
!
!
! !
!!
!
!!
!
!
!
!
!
!
!
!
' ! !
! ! !!
!!
! (!!
!# " ""
"""
" '"& " " ( ( '!
!!
!
!
! $! ! #!! !!
!!
! !
! ! !
! !
! ! !
! ! !
! !!! !
! !!!!
! ! !! !
!!! ! ! ! !
! ! !
( ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! ! )5180!! ! ! ! !
!!! ! ! !
! ! !
! !!! ! ! !
7I<K! ! !! ! ! !! ! ! !!!
7I<H!! $ $ ' & ' & R! ! ! ! !
! ! ! ! !7I<K!! ! ! ! $ $ ' ' R! # $ R! $ $ ' !
"
๘๘๒ พทธธรรม
พทธสาวกโสดาบน ทพงออกชอเปนตวอยางแสดงหลกฐานไว ณ ทน เชน - พระเจาพมพสาร กษตรยยงใหญแหงแควนมคธ ผทรงถวายเวฬวนเปนสงฆารามแหงแรกใน
พระพทธศาสนา และทรงรกษาอโบสถเดอนละ ๔ ครง1747
- อนาถบณฑกเศรษฐ เจาของทนสรางวดเชตวนทมชอเสยง ผบารงพระสงฆ และสงเคราะหคนอนาถา
อยางไมมใครอนเทยบเทา1748
- นางวสาขามหาอบาสกา เอตทคคะฝายทายกา ผแมมบตรธดามากถง ๒๐ คน แตสามารถบาเพญ
ประโยชนสวนรวมไดเปนอยางด มบทบาทชวยกจการของสงฆอยางสาคญ เปนผกวางขวางและม
เกยรตคณสงเดนในสงคมแควนโกศล1749
- หมอชวก โกมารภจ แพทยใหญประจาพระองคราชาแหงมคธ ประจาพระองคพระพทธเจาและคณะ
สงฆ ผมเกยรตคณยงยนตลอดมาในวชาแพทยแผนโบราณ1750
- นกลบดาและนกลมารดา คสามภรรยาผครองรกอนภกดมนคงตราบชรา และยงปรารถนาเกดพบกน
ทกชาตไป1751
คณสมบตของบคคลโสดาบน
คณสมบตของพระโสดาบนเทาทรกนดโดยทวไป กคอ การละสงโยชน ๓ ขอตน (สกกายทฏฐ วจกจฉา
และสลพพตปรามาส) ได ซงนบวาเปนคณสมบตฝายลบ หรอฝายหมดไป แตความจรง มคณสมบตฝายบวกหรอฝายมดวย และตามหลกฐานปรากฏวา ทานเนนคณสมบตฝายมเปนอยางมาก
คณสมบตฝายมนน มหลายอยาง แตเมอกลาวโดยสรป กรวมอยในหลกธรรมสาคญสาหรบตงเปน
เกณฑได ๕ อยาง คอ ศรทธา ศล สตะ จาคะ (ความเสยสละ) และปญญา ในทน จะรวบรวมคณสมบตตางๆ
ทงฝายหมดและฝายมมาเรยงไว โดยแสดงเฉพาะสาระสาคญ ดงน1752
ก. คณสมบตฝายม ๑. ดานศรทธา: เชอมเหตผล เชอมนในความจรง ความดงาม และกฎธรรมดาแหงเหตและผล มนใจในปญญาของ
มนษยทจะดบทกขหรอแกไขปญหาไดตามทางแหงเหตผล และเชอในสงคมทดงามของมนษยซงจะเจรญ
งอกงามขนไดตามแนวทางเชนนน ความเชอมนนแสดงออกดวยความเลอมใสอนหยงลงมนดวยปญญาใน
พระรตนตรย เปนศรทธาซงแนวแน มนคง ไมมทางผนแปร เพราะเกดจากญาณ คอความร ความเขาใจ
1747 ทมาสาคญคอ วนย.๔/๕๗-๖๓/๖๔-๗๒; เปต.อ.ฉบบอกษรโรมน หนา ๒๐๙ (ฉบบไทยยงไมพมพ) 1748 ทมาสาคญคอ วนย.๗/๒๔๑-๒๕๖/๑๐๒-๑๑๒; อง.เอก.๒๐/๑๕๑/๓๓; อง.อ.๑/๔๑๓
1749 ทมาสาคญคอ เชน วนย.๕/๑๕๓-๑๕๕/๒๐๗-๒๑๔; อง.เอก.๒๐/๑๕๑/๓๔; อง.อ.๑/๔๓๕; ธ.อ.๓/๔๕; ฯลฯ 1750 ทมาสาคญคอ วนย.๕/๑๒๘-๑๓๘/๑๖๘-๑๙๓; ๔/๑๐๑/๑๔๘; ๗/๗๘/๓๐; อง.เอก.๒๐/๑๕๑/๓๓; อง.อ.๑/๔๒๙
1751 ทมาสาคญคอ อง.เอก.๒๐/๑๕๑-๒/๓๓-๔; อง.จตกก.๒๑/๕๕/๘๐; อง.ฉกก.๒๒/๒๘๗/๓๓๐; อง.อฏก.๒๓/๑๓๘/๒๗๔; อง.อ.๑/
๔๓๐; ส.ข.๑๗/๑/๑; ส.สฬ.๑๘/๒๐๓/๑๔๖ 1752 ทแสดงฝายม กอนฝายหมดอยางน ทาตามนยมของปจจบน ยอนกลบความนยมของบาล ซงแสดงฝายหมด กอนฝายม, อยางไรก
ตาม ตามความจรง ทงฝายหมด และฝายม สมพนธกน เนองอยดวยกน
! !! ! ! !
!
#! "! ! ! ! ! ! ! !
! 7IH;! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
#! "! ! ! ! ! !
!
#! "! ! ! !
!
#! "! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
#! "! !
! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !&! ! ! ! !
!&! ! ! ! !
!&! ! ! ! ! ! !&! ! ! !&! ! ! !&! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !
%!! ! !( %! !
! !
!
7IH;!! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!! ! $ $ !"! $' %!
! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! !!"! %!
! ! ! ! ! ! !
! ! ! $!
๘๘๔ พทธธรรม
๒) เปนธรรมดาของบคคลโสดาบนทวา ทงทเปนผเอาใจใสคอยขวนขวายชวยเหลอกจธระทงหลาย ทง
งานสงงานตา ทงเรองใหญเรองยอย ของเพอนรวมหมคณะ แตในเวลาเดยวกน กมความใฝใจอยางแรงกลาในอธศลสกขา อธจตตสกขา และอธปญญาสกขาไปดวย เหมอนแมโคลกออน เลมหญากน
ไป กคอยแลระวงลกนอยไปดวย คอ ทงชวยสวนรวม ทงคอยฝกตนใหกาวตอไปในมรรคา1754
๗. ดานความสข: เรมรจกโลกตรสข ทประณตลกซง ซงไมตองอาศยอามส (เพราะไดบรรลอรยวมตตแลว)
ข. คณสมบตฝายหมด หรอฝายละ (แสดงเฉพาะทสาคญ และนาสนใจพเศษ) ๑. ละสงโยชน คอกเลสทผกมดใจได ๓ อยาง คอ
๑) สกกายทฏฐ (ความเหนผดวาเปนตวของตน ตดสมมตเหนยวแนน ซงทาใหเหนแกตวอยางหยาบ และ
เกดความกระทบกระทง มทกขไดแรงๆ) ๒) วจกจฉา (ความสงสยไมแนใจตางๆ เกยวกบพระศาสดา พระธรรม พระสงฆ และสกขา เปนตน ซงทา
ใหจตไมนอมดงไปในทางทจะระดมความเพยรมงหนาปฏบตใหเรงรดไปในมรรคา) ๓) สลพพตปรามาส (ความถอเขวเกยวกบศลพรต คอการถอปฏบตศล กฎเกณฑ ระเบยบ วนย ขอปฏบต
ขนบธรรมเนยมตางๆ ไมบรสทธตามหลกการ ตามความมงหมาย ทมงเพอความดงาม เชน ความสงบ
เรยบรอย และความเปนบาทฐานของสมาธ เปนตน แตประพฤตดวยตณหาและทฏฐ เชน หวงผลประโยชนตอบ
แทน หวงจะไดเปนนนเปนน เปนตน ตลอดจนประพฤตดวยงมงายสกวาทาตามๆ กนมา)1755
๒. ละมจฉรยะ คอ ความตระหน ความใจคบแคบ หวงแหน คอยกดกนผอน ทง ๕ อยาง คอ ๑) อาวาสมจฉรยะ (หวงทอยอาศย หวงถน) ๒) กลมจฉรยะ (หวงตระกล หวงพวก หวงสานก หวงสายสมพนธ เทยบกบทพดกนบดนวาเลนพวก) ๓) ลาภมจฉรยะ (หวงลาภ หวงผลประโยชน คดกดกนไมใหคนอนได) ๔) วณณมจฉรยะ (หวงกตตคณ หวงคาสรรเสรญ ไมพอใจใหใครมอะไรดมาแขงตน ไมพอใจใหใคร
สวยงาม ไดยนคาสรรเสรญคณความดของคนอนแลว ทนไมได) ๕) ธรรมมจฉรยะ (หวงธรรม หวงวชาความร หวงคณพเศษทไดบรรล กลวคนอนจะรหรอประสบ
ผลสาเรจเทยมเทาหรอเกนกวาตน)1756
๓. ละอคต คอความประพฤตผดทาง หรอความลาเอยง ไดทง ๔ อยาง คอ ๑) ฉนทาคต (ลาเอยงเพราะชอบ) ๒) โทสาคต (ลาเอยงเพราะชง)
1754 ความจรงคณสมบตทเปนสวนพเศษน เปนเรองของ (สมมา) ทฏฐ ซงจดเขาในขอปญญานนเอง แตในทนเหนวามขอความยาว จง
แยกออกมาเปนอกขอหนง; สตรน เรองเดมพระพทธเจาตรสสาหรบพระโสดาบนทเปนพระภกษ แตกพงยกใชกบคฤหสถได, ขอความของสตรนยาวมาก จะไมคดมาลงไว ผสนใจพงด ม.ม.๑๒/๕๔๐-๕๕๐/๕๘๑-๕๘๙, (เกยวกบการตองอาบตน ใน อง.ตก.
๒๐/๕๒๖-๗/๒๙๗-๓๐๑ พระพทธเจาตรสแสดงวา แมแตพระอรหนตกยงตองอาบตเลกๆ นอยๆ ได แตพระอรยะทงหลายจะไม
ตองอาบตทเปนหลกพนฐานของพรหมจรรยเลย และแมสกขาบทเลกนอยเหลานน กจะไมละเมดดวยความจงใจ, ด วนย.๘/๙๔๖/
๒๙๙ และดตวอยางสกขาบททพระอรยะละเมดใน อง.อ.๒/๒๘๖) 1755 สงโยชน ๓ ไดกลาวถงแลว ในตอนวาดวยประเภทและระดบของผบรรลนพพาน.
1756 อง.ปจก.๒๒/๒๕๖-๙/๓๐๒-๓ (มมจฉรยะ ๕ แมแตปฐมฌานกไมสาเรจ); วสทธ.๓/๓๓๗
บทท ๑๘ ชวตและคณธรรมพนฐานของอารยชน ๘๘๕
๓) โมหาคต (ลาเอยงเพราะหลง หรอเขลา) ๔) ภยาคต (สาเอยงเพราะกลว)
1757 ๔. ละราคะ โทสะ โมหะ หรอ โลภ โกรธ หลง ขนหยาบหรอรนแรง ทจะทาใหถงอบาย ไมทากรรมชวขน
รายแรงทจะเปนเหตใหไปอบาย1758
๕. ระงบภยเวร โทมนส และทกขทางใจตางๆ ทจะพงเกดจากการไมปฏบตตามศล ๕ เปนผพนจากอบายสนเชง
ความทกขสวนใหญหมดสนไปแลว ความทกขทยงเหลออยบาง เปนเพยงเศษนอยนดทนบเปนสวนไมได1759
ความจรง คณสมบตฝายหมดและฝายมน วาโดยสาระสาคญ กเปนอยางเดยวกน กลาวคอ จะละ
สกกายทฏฐได กเพราะมปญญาหยงรสภาวธรรมทเปนไปตามเหตปจจยพอสมควร เมอเกดปญญาเขาใจชดขน
อยางน วจกจฉา คอความสงสยคลางแคลงใจกหมดไป ศรทธาทอาศยปญญากแนนแฟน พรอมนน กจะรกษาศลไดถกตองตามหลกการ ตามความมงหมาย กลายเปนอรยกนตศล คอ ศลท
อรยชนชนชมยอมรบ สลพพตปรามาสกพลอยสนไป เมอจาคะเจรญขน มจฉรยะกหมดไป เมอราคะ โทสะ
โมหะเบาบางลง กไมตกไปในอานาจของอคต และราคะ โทสะ โมหะ เบาบางลง กเพราะปญญาทมองเหนความจรงของโลกและชวต ทาใหคลายความยดตด เมอสนยดตด ถอมนนอยลง ความทกขกผอนคลาย และรจก
ความสขทประณตยงขน กลาวโดยยอวา ความเปนโสดาบน เปนชวตระดบทยอมรบไดวานาพอใจ และวางใจได ทงในดาน
คณธรรม และในดานความสข ในดานคณธรรม กมคณความดเพยงพอทจะเปนหลกประกนวา จะไมกอใหเกดอนตรายหรอความ
เดอดรอนเสอมโทรมเสยหายเปนภยแกสงคมหรอแกใครๆ ตรงขาม จะมแตพฤตกรรมทอานวยประโยชนเกอกลแกการดารงอยและดาเนนไปดวยดของชวตตนและสงคม และคณธรรมนนกมนคง เพราะเปนสงทเปนไปเอง
ตามธรรมดาแหงเหตปจจยของมน คอ เพราะมปรชาญาณทใหเกดทศนคตอยางใหมตอโลกและชวตเปน
ฐานรองรบ สวนในดานความสข พระโสดาบนกไดพบกบความสขอยางใหมทางจต ทประณตลาลก อนประจกษ
เฉพาะตนวาเปนสงมคณคาสงลา ซงแมตนจะยงเสวยกามสขและหรอโลกยสขอนๆ อย กจะไมยอมใหความสขท
หยาบกวาเหลานนเกนเลยออกนอกขอบเขต ซงจะเปนเหตบนรอนความสขทประณต คอจะไมยอมสละโลกตรสข
อนประณต เพอมาเตมสวนขยายปรมาณใหแกโลกยสขอนหยาบกวาอกตอไป พดอกนยหนงวา กามสขและโลกย
สขอนหยาบ ถกทาใหสมดลดวยโลกตรสขอนประณต ความสขน เปนทงผล และเปนทงปจจยพนเนองอยดวยกนกบคณธรรมทประพฤต จงเปนหลกยนยนถง
ความไมไหลเวยนกลบลงตาอกตอไป มแตจะชวยคาชสงเสรมใหกาวสงขนไปในเบองหนา ความเปนโสดาบน มคณคาเปนทนาพอใจ ทงแกตวบคคลนนเองและแกสงคมอยางน ทานจงจดผบรรล
โสดาปตตผลเปนสมาชกชดแรกเขาใหมของชมชนอารยะ เปนจดตนทชวตอารยชนเรมแรก นบเนองในอรยสงฆ
หรอสาวกสงฆทแท อนเปนสงคมแมพมพทพระพทธศาสนามงประสงคจะใชเปนแบบหลอหลอมมนษยชาต
1757 วนย.๗/๖๑๕/๓๘๐; วสทธ.๓/๓๓๗ 1758 ส.ข.๑๗/๔๖๙/๒๗๘; อง.ฉกก.๒๒/๓๖๑/๔๘๘ 1759 ส.ม.๑๙/๑๕๗๕/๔๘๙; ๑๗๑๙/๕๕๒; ๑๗๔๕-๑๗๕๖/๕๖๙-๕๗๗; ส.น.๑๖/๓๑๑-๓๓๒/๑๖๒-๑๖๙
! ! !
!
!
! ! !
! ! ! ! !
! !
! ! ! !
! ! ! 7IKJ!!
! !!
( ! ! ! .! ! !$ %)5195!
! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! !
!( %7IK9! ! !!
! ! ! !
! ! ! !
! ! !( !
%7IK;! ! !( %! !
! ! ! !
! !!!
! ! ! !
! 7IK<! ! 7IKH!
7IKJ!! ! $ $ ' ' & !! ! $ $ ' ' %!7IK7!! $ $ ' ' !7IK9!! ! $ $ ' R! $ $ ' R! $ $ R! $ $ ' R! $ $ R! ! $ !! ! !
8! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! ' ! %!7IK;!! ! ! ! ! ! R! ! ! !' (!
! %! ! !
! ! %! ! ! $ $ ' ' !
! ! ! !
! ! ! ! $ $ ' R! $ $ R! $ ' R! $ $ ' !! ! ! !
$ $ ' R! ' R! $ $ ' R! $ $ ' ! %!7IK<!! ! ! R! ! ! $ $ ' ' !"! ' R! ' R!
' R! ' R! ! ! $ $ ' ' R! ' R! ' !! !
! $ $ ' ' R! $ $ ' ' ! ! ! ! ! ! $ $
' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! ' R! ' !
! !! ! ! !
!
!( ! %7IKK! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! !!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! !( ! %!!
! ! !7IKI! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! !( 8! 8! %! 7IKL! ! 7IKG!
! ! ! ! ! ! !
!
! ! ! !!
($ %! ! ###! )!!( ! ! !
! )5113!!
! !
! ! ! !
! !!!
! ! ! !
! !& ?! !
! ! %R! !! ! !
%! ! ! ! ! &
! ! ! $ $ ' R! $ $ ' R! $ $ R! $ $ ' R! $ $ R! $ ! ' ! &
! !! ! &!7IKH!! $ $ ' ' !7IKK!! ! ! ! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ! ! !7IKI!! ! ! ! ! ! !
! ! ! !7IKL!! $ $ ' ' !7IKG!! $ $ ' ' R! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !7IIJ!! ! $ $ ' & ' & !! %!
! ! !
!
! %! ! !
! ! ! 7II7!!!
! ! ! ! !!
$! ! ! !
! ! !!
$! ! ! !
! ! ! ! !
( ! %! !
! ! ! ! ! ! !7II9! ! ! ! !
! ! !!!!
! ! !
! !
! ! ! !
! ! ! !!
! 7II;! ! !
! ! !
! ! ! !!
! !
7II7!! $ ' ' ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !! ! %! !
$ ' ' R! ' R! ' ' R! ! ! ! $ ' ' R! ' ' R! '
R! ' R! ! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R!
$ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ ' & !7II9!! ! ! ! $ ' ' R! ' ! R! ! ! !
! ! !! &! ! $ $ ' R! $ $ ' R! $ $ ' R! '
R! # $ R! $ $ ' R! ! ! ! ! ! ! $ $ '
R! $ $ ' R! $ $ R! ! $ R! ! ! ! ! ! ! ! $ $ ' R!
! ! ! ! ! ! ! ! ! $ $ ' R! $ $ ' 8 R! $ $
' R! $ ! ' R! ! ! ! ! ! !
!! $ $ ' ' %!!7II;!! $ $ ' R! $ $ ' !
! !! ! ! !
!
!!
! !
' ! ! ! !! #! ! ! ! !$ %&! '!
"! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !!#! ! ! ! ! ! &! '!"! ! ! ! ! &!
&! !$ %! ! !$ %!#! ! ! 5118!
! ( ! ! !$ ! ! %!! !$ ! %! !! ! ! ! ! ! !
!$ %! ! ! !!$ %! )5110!( ! ! ! !$ %! .&! ! ! )5119!( ! ! ! !
! !$ %! !)5111!
7II<!! $ $ ' & ' & !7IIH!! $ $ ' ' R! ' R! 8 ' & R! ! ! ! ! R!
! ! $ $ ' & ' & R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! & ' & R! $ $
' ' R! & ' & R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! & ' & R!
$ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !! ! $ $ ' R! $ $ ' R! $ $ '
8! %R! ! ! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! '
!! ! ! $ $ ' %R! ' (! !' ! (!
! ! ! ! ! ! !
$ $ ' ' R! $ $ ' 8! R! $ $ ' 8 8 R! $ $ ' R! $ $ ' R! ' 8 8 R! $ $ ' 8!
8! R! $ ' R! $ ! ' !7IIK!! ! $ $ ' ' R! ' R! ' R! ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' & ' & R! & ' R! $ $
' & ' & R! & ' & R! & ' & R! ' R! ' R! ' R! ' R! ' R! ' R!$ $ ' ' !
! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! !
!
! !!
( !$ ! %! !### )511/!!
! !!
( ! ! !$ ! %! !### )5112!
( ! !$ %! )51/3!!( ! ! )51/5!!( ! !$ %! !
)51/-!
' !! $ &"! ! ! ! ! !
&! ! ! &!! &! ! ! !! ! ! ! !
! ! !(! ! ! ! #!
! ! ! !&! ! ! !
! ! ### !!
! ! ###!
! ! ###!
! ! ! ###! !
7III!! ! ! $ ' ' R! ' R! ' R! ' R! ' R! ' R! ' R! ' ' R! '
R! ' R! ' R! ' ' R! ' R! $ $ ' ' R! ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R!' R! ' R! $ $ ' ' R! ' R! $ $ ' ' R! ! !
!! %!7IIL!! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !! %!7IIG!! $ $ ' ' !! ! $ $ ' ' R! ' R! $ $ ' ' ! %!7ILJ!! $ ' ' R! $ $ ' ' !! ! %!7IL7!! $ $ ' & ' !! ! ! ! %!7IL9!! ! $ ' ' R! $ $ ' ' R! ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' ! !!
! !! ! ! !
!
(! ! ! *+,-! #!! ! 51/8!! ! ! ! .
! ! ! ! !! ! ! !
! !! ! ! !
! !! !
! ! ! ! ! ! !! ! !
! ! !! !
! !$ %! ! ! !! ! ! 51/0! !
(! ! ! #!! ! ! !
! &! ! +! ! &! !+! ! ! ! ! ! !! ! +! !
! ! ! ! !! !
7IL;!! !"! ! ! R! ! $ $ ' !! !
! ! ! %!7IL<!! ! ! ! ! ! !
! ! & ! !
!! ! ! %! ! !
8! ! ! ! ! ! ! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ '
' R! ' ! ! $ $ ' R! $ $ R! $ $ ' 8! R! ! ! ! '
! ! ! ! $ $ ' ' ! ! $ $ ' R! ! ! ! !
$ $ ' R! ' R! $ $ ' 8! !"! ! ! $ $ ' R! ' R! $ $ ' R!
' 8! R! $ $ ' R! ' R! ! ! ! ! ! $ $ ' ' ! !7ILH!! ! ! ! $ $ ' R! $ $ ' R! $ ! ' ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! R! !
! ! ! !! $ $ ' ' %$!
! ! !
!
! ! ! ! &! ! !&! ! &! !! ### ### 51/9!
! ! ! !( ! ! %!
! ! ! ! ! !
!( %! ! !
! ! ! !
! ! ! !!
! ! ! !
! !!
( ! ! ! ! ! !! ! ! !
! ### ### ###### )51/1!
! ! ! ! ! ! !7ILL! ! ! !
7ILG! ! !( !
%! 7IGJ! ! ! ! ! ! ! !
! ! 7IG7! ! ! !
! !( ! ! ! ! ! %7IG9!
7ILK!! $ $ ' & ' & R! $ $ ' & ' & R! $ $ ' ' !! ! !'
(! !' (&R! ! $ $ ' & ' & !
! ! !! ! ! ! R! !
$ $ ' ' ! ! ! ! ! ! ! $
! ! ! R! ! $
!! %! ! ! ! $ $ ' ' R! ' R! ' !! ! &!
! !! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' %R!
! $ $ ' ' ! ! ! ! ! ! ! !
!7ILI!! ! ! ! ! $ $ ' ' ! ! $ $ ' ' !!
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ' ' R! ' %!7ILL!! $ $ ' ' R! $ $ ' & ' & !7ILG!! $ $ ' & ' & R! & ' ' !! ! ! ! ! ! ! %!7IGJ!! $ $ ' ' !7IG7!! $ $ ' & ' & !7IG9!! $ $ ' & ' & !
! !! ! ! !
!
! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ( ! ! ! ! ### ###! ### ###
### ! ! ! !! ! )! !
!( ! ! ! !! )512,!
! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! ! !
! ! !
! ! !
! ( ! ! ! ! ! !! ! ! ## ## ##
## ###)!( ! ! ! ! &! !! !( ! ! ! ! !
! ! ! ### ### ###### ###!( ! ! ! ! &! !
! )5128!! ( ! ! ### ### ### ### !
! ! ! !! ! ! &! !
! ! ! ! !! ! )5120!
! ! !! !
7IG;!! $ $ ' ' R! ' R! $ $ ' ' !7IG<!! $ $ ' & ' & R! $ $ ' ' R! ! $ $ ' ' R! ! !' ! (!
! ! ! 8! ! ! !7IGH!! $ $ ' ' !! ! ! & ' & ! ! ! ! !
! ! %!
! ! !
!! ( ! ! &! !
!$ %&! !$ %! ! !! ! ! !
!$ %! ! +! !! ! ! ! !
&! ! !$ %! )5129!! ( ! ! ! &!
! ! &! !! ! !
( ! ! !'! ! ! ! ! ! !
&! ! ! &! !! ! ###+!!
( ! ###'! ! !! &! ! ! ###+!!!( ! ###'! ! !! &! ! ! ###)5121!
! ! ! ! $! ! $! ! !
! ! ! ! !
!
! ! ! ! ! &
! ! !
( ! '! ! ! ! !$ %!! ! ! ! ! !! )512/!
7IGK!! $ $ ' ' !! ! ! ! ! ! !
! ! ! ' & ' & %!7IGI!! $ $ ' ' R! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! $ $ ' ' R! '
%! ! ! !! $ $ ' ' %! ! ! ! $ $ ' ' R! $ $
' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! ' R! $ $ ' '
R! $ $ ' ' R! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! %! !
$ $ ' ' R! $ $ ' ' R! ' R! ' R! ' ! ! ! $ $ '
& ' & !7IGL!! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! ' R! ' R! ' !
! ! ! ! $ $ ' ' R! $ $ ' 'R! $ $ ' ' R! ! ! $ $ ' ' R! ' !
! !! ! ! !
!
! ! ! ! ! !'### $$$
$$$ $$$ $$$ (7IGG! ! ! !
! ! ! !
! ! !
! !
! ! ! ! ! ! ! $
! ! ! ! !
( ! '! ! ! !$ %! !&! ! ! !!$ &! ! %! !! ! ! &! ! !
! ! !$ %)5/33!! ! ! ! !!!
( ! ! ! ! ! !
! ! ! !
( ! '! ! ! !! ! ! !
###)5/35!! ! ! ! !
! ( '! ### ###### ### ! !&! ! ! ! +!!
( ! ! ! ### ### ### ###! !$ ! %! !
! &!!!( ! ! ! ! ! ###&! ! ! !! &! )5/3-!
7IGG!!! R! !' (! ! ! ! !
!7LJJ!!! $ $ ' ' !! %!7LJ7!!! $ $ ' ' R! ! ! ! $ $ ' ' R! ' R! ' R! ! ! ! $ $ '
' R! !' (! ! &! ! !
/!' (!! &! ! !7LJ9!!! $ $ ' ' !! ! ! ! %!
! ! !
!
! ! ! ! ! ! !!
( ! !$ ! ! %! ! !! ! ! !! ! ! !! ! ! )5/3,!
' ! !! ( !$ ! ! ! %! ! !$ ! ! %!
!$ ! ! %! ! !$ %! !$! ! ! ! !$
%! 5/38!$! ! ! !$! ! 5/30! !$ %! ! ! ! !
!$ %!$! ! &! ! !$ %5/39!$! ! ! 5/31! ! !! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !$ %!$! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !&! ! ! !
! ! ! &! !! ! ! ! ! !
! &! ! !! ! ! ! &! ! !
! ! ! !$ %!$! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! &!
! ! ! &! !
7LJ;!!! $ $ ' & ' & !7LJ<!!! ! ! !7LJH!!U! ! ! !7LJK!!! ! ! ! ! R! $ $ ' ' %! !
! ! ! ! ! ! ! !$ $ ' ' R! ! ! $ $ ' R! $ $ ' %! #!
7LJI!!! ! ! ;! ! ! !
! !! ! ! !
!
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !$ %!
$! ! ! ! ! ! ! !! ! &! ! ! ! ! !
! &! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! !
! ! &! ! ! & & ! ! & ! ! !! ! ! ! ! ! ! & ! ! ! & ! !
!$ %! &! !(! ! ! !$ %! ! ! !! )! &! !! &! ! ! &!
! ! ! !$ !! %!
.! +! +! +! +!! ! +! ! +!+! ! ! ! &! ! !!
!$ %!
( ! '! !$ ! ! ! &!! ! ! ! ! ! %!
! '!$ ! %! ! !'! $ %! ! ! &!! !$ %! '!$ ! %!
( ! !$ %! ! ! !$ ! !! ! %! ! ! !! &! ! !
! ! 5/3/!! ( ! ! ! ! !$
! %! ! ! ! ! !! ! ### !
! ! ! )!( ! !$ %! ! ! ! !
! ! !### ### ### ### ### ! ! )!
( ! ! ! ! ! ! !! ! ### ###
### ### ### !! +!!
7LJL!! $ $ ' & ' & !! %R! ! $ $ ' ' ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! !
!($ ! %### ### ### ###
### !$ %###+5/32!!
($ ! %### ###### ### ! ###
! ### ! !&! !$ %! ! '! !! ! )5/53!
! ( ! ! ! ! ! .! ! ! ! ! ! )5/55!
! ! ! ! !
! ! !
! !(! ! ! ! )5/5-!
! ! ! ! !"!!
( ! ! ! ! !! &! !
! ! ! ! !! ! ! &! ! !! ! ! ! ! &!
!! !! !! !!$ %! ! ')!
( ! ! ! &!! +! ! !
### ### ### ### ! &!! ! ! ! ! !
! ! ! &!
7LJG!! ! ! ! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' ! ! ! !
! !7L7J!! $ $ ' & ' & R! ! ! ! ! ! ! $ $ ' ' R! '
! ! ! ! !! ! !! %!
7L77!! $ $ ' ' !! ! ! %8!! ! ' & ' ! ! ! ! ! !
7L79!! $ ' ' !
! !! ! ! !
!
! ! ! ! ! !&! ! ! ! ! ! !
! ! ! ###)!!(### ! ! ! !! &! ! ! ! !$ !
%! ! ###)5/5,!!! ( ! ! ! ! ! !
&! &!&! &! &!
)5/58!! ( ! ! ! ###
### ### &! !!$ %! ! ! ! )5/50!
! ( ! ! !! = ! +! &! !
! ! = ! '!( ! ! &! !!
= ! ! ! ! ! !( ! ! ! !
! ! ! ! !! ! ! ! ! &! !
$ %! ! ! )5/59! 7L7;!! $ $ ' & ' & !7L7<!! $ $ ' ' !! !' (! !
8! ! ! !' (! ! %!7L7H!! $ $ ' ' !! ! R! ! ! $ $ ' ' !
! ! ! ! !! ! ! ! !! ! ! %!
7L7K!! ! ! $ $ ' & ' & ! !
! ! ! ! 8! !
! ! 8! ! ! ! 8!
! ! ! ! ! ! R! ! ! $ $ ' & ' & !
! ! !' ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! 8! ! !!%! ! ! (! ! ! ! ! ! ! !
! !
! ! !
!! ( ! ! ! ! ! ! !
! )5/51!! ( ! ! ! ! &!
&! ! ! ! !'!
( ! ! )!( ! ! ! !
! ! ! !! ! &! !
! )5/5/!
&! !! ! ! ! !
! !
! ( ! ! ! !$ ! !%! &! ! ! )5/52!
! "! ! ! ! '!#! ! !
&! ! !"! ! ! ! '!#! ### ###### ### &! ! !
!"! ! ! ! '!#! ! ! !$ %! !! ! ! ! &!
! ! !"! ! ! ! '!
#! ! ! ! !&! ! ! !
"! ! ! ! '!#! ! ! ! !$ %!
&! ! ! )5/-3!
7L7I!! $ $ ' ' R! ! ! !7L7L!! $ $ ' & ' & !7L7G!! $ $ ' ' !! ! ! ! ! $ !
! ! ! %R! ! ! ! ! ! $ $ ' ' !
! !! ! ! !
!
! ! ! !
! ( ! !$ ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! %!! ! &! ! &!
###!( ! ! &!
###)5/-5!
! ! ! !
! !
!
! #! ! ! ! !$%&! ! '!
"! ! !$ %! ! !!$ %! ! ! !
$ %! ! ! !$ .%! ! )5/--!
( ! ! ! ! ! !! ! )5/-,!
( ! ! ! ! ! !)5/-8!
! ! !
! ! ! !
! (/2*! 7L9J!! $ $ ' & ' R! ! $ $ ' & ' & R! !7L97!! $ $ ' & ' & !! %! ! $ $ ' & ' & !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !
! !7L99!! $ $ ' ' !7L9;!! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! ! ! ! ! !! !U!
8! !"! %! ! !! ! !
! ! ! ! ! ! !R! !! $ $ ' ' %! ! ! ! ! !
! ! !! ! ! %! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !7L9<!! $ $ ' ' R! ! $ $ ' ' !
! ! !
!
!!
! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! $
! ! ! !(
%! ! ! ! !!
! ! ! ! !
! ! !
!
!! ! ! ! ! !! ! !! ! !!
!$ &! ! ! !
$! ! ! ! ! !
! ! ! !
#! ! ! !
! ! ! !
!!!
! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! !!!
! ! ! !
! !
!
#! ! ! ! !
! ! !
!!!
7L9H!! ! ! $ $ ' & ' & R! $ $ ' & ' & ! ! !
! ! ! !! ! ! !
! ! ! ! ' (! !
! ! ! ! ! R! ! $ $ ' & ' ! ! !
! ! ! ! ! #!
บทท ๑๘ ชวตและคณธรรมพนฐานของอารยชน ๙๐๓
ธรรมนน เปนสภาวะดารงอย หรอเปนไปตามธรรมดาของมนเอง เปนกฎเกณฑอนแนนอน คอนยาม
แหงเหตและผล อยางทเรยกวาเปนกฎธรรมชาต ไมขนกบการอบตของตถาคต คอ ไมวาจะมใครคนพบหรอไม เปนกลาง เทยงธรรมตอทกคน ทาทายตอปญญาและการเพยรพยายามฝกอบรมตนของมนษย บคคลทกคน เมอพฒนาตนใหพรอม มปญญาแกกลาพอแลว กรและลไดประจกษกบตน เมอรหรอบรรลแลว กสามารถ
แกปญหา ดบทกข หลดพนเปนอสระไดจรง ค. ความเชอ ความมนใจในสงฆ คอ ชมชน หรอสงคมแบบอยาง ซงเปนพยานยนยนวา มนษยทวไปม
ความสามารถทจะบรรลความจรงความดงามสงสดไดอยางบคคลตนแบบ แตชมชนหรอสงคมนนจะมขนได
เปนไปได กดวยการยอมใหธรรม คอความจรงความดงาม ปรากฏผลประจกษออกมาทางบคคล ดวยการปฏบต ชมชนหรอสงคมน ยอมประกอบดวยบคคลทงหลาย ผฝกปรอ ศกษา ซงมความสกงอมแกกลาไม
เทากน กาวหนางอกงามอยในระดบแหงพฒนาการตางๆ กน แตมความเปนอนหนงอนเดยวกน เพราะมหลกการ
รวมกน คอมธรรมเปนแกนรวม มธรรมเปนเครองวด เปนทรองรบผลประจกษ และเปนทแสดงออกของธรรม
จงเปนชมชนทมความดงามนาชนชม ควรเชดชรกษาและเขารวม เพราะเปนสงคมทมสภาพเอออานวยมากทสด
แกการทจะดารงธรรมใหสบตอไวในโลก เปนแหลงแพรขยายความดงามและประโยชนสขแกโลก
รวมความหมายของศรทธา ๓ อยางนน ไดแก ความมนใจวา ความจรงความดงาม และกฎเกณฑแหง
เหตและผล มอยตามธรรมดาของธรรมชาต มนษยมความสามารถทจะเขาถงและหยงรความจรงความดงามและ
กฎธรรมชาตนนได และไดมบคคลผประเสรฐซงไดคนพบ เขาถง และนาความจรงนนมาเปดเผย เปนเครอง
ยนยนและนาทางไวแลว ผทมความมนใจในกฎธรรมดาแหงเหตผล และมนใจในความสามารถของมนษยแลว
ยอมเพยรพยายามปฏบตเพอใหผลสาเรจเกดจากเหตคอการกระทา เชอการกระทา และผลของการกระทาท
เปนไปตามนยามแหงเหตและผล จนมหลกประกนความเขมแขงทางจรยธรรม พยายามศกษาใหรเขาใจและ
กระทาการไปตามทางแหงเหตปจจยอยางมนคง ไมหวงพงอานาจดลบนดาลจากภายนอก และจะมนใจวา สงคมทดงาม หรอสงคมอดมคตนน มนษยสามารถชวยกนสรางขนได และประกอบดวยมนษยผดาเนนชวตดงามตาม
เหตผลนเอง ซงไดฝกอบรมตนเพอเขาถงธรรม หรอเพอบรรลคณความดพเศษอยางพระพทธเจา สรปคมอกชนหนงวา เมอตรองเหนเหตผลแลว มนใจวาพระพทธเจารจรงดจรง จงเชอวาธรรมท
พระองคตรสเปนจรงดจรง แลวเชอวา หมชนทเปนอยดวยธรรมนน มไดจรง ไดมจรง ควรใหม และควรเขารวมจรง
๒. ศล คอ ระเบยบความประพฤต หรอถาจะพดใหเตมความหมายแทจรง คอระเบยบความเปนอย ทง
สวนตว และทเกยวของกบสภาพแวดลอมทางกายวาจา ตลอดถงการทามาหาเลยงชพ ซงไดกาหนดวางไว เพอ
ทาใหความเปนอยนน กลายเปนสภาพอนเอออานวยแกการปฏบตกจตางๆ ทเปนไปเพอเขาถงจดหมายทดงาม
ซงเปนอดมคตของคนในสงคมหรอชมชนนน โดยทวไป ระเบยบความประพฤตน มลกษณะเปนการปดกนโอกาสทจะทาความชว และสงเสรมโอกาส
สาหรบทาความด โดยฝกคนใหรจกสรางความสมพนธดานกายวาจาทดงาม กบสภาพแวดลอม อนจะกอผล
เอออานวยแกการดารงอย ทงของตน และชมชนหรอสงคมของตน และเอออานวยแกการทากจตางๆ ทยงๆ ขน
ไป พรอมกนนน กเปนการฝกอบรมชวตดานกายและวาจาของบคคล ใหมความพรอมยงขน ในอนทจะเสวยผล
และทจะทากจเชนนนดวย
๙๐๔ พทธธรรม
เฉพาะอยางยง เนนความสมพนธกบสภาพแวดลอมทางสงคม คอการอยรวมกนดวยดระหวางมนษย
ดวยกน เพอวา ในสภาพทเกอกลเชนนน สมาชกแตละคน นอกจากจะสามารถดารงตนอยไดดวยดแลว กจะม
โอกาสกระทาสงทดงาม และพฒนาตนใหเขาถงสงทมคณคาสงขนไปอกดวย สาหรบสงคมมนษยในวงกวาง ระเบยบความประพฤตขนตนอยางนอยทสด หรอศลขนพนฐานทจะ
สรางสภาพเกอกลใหเกดขน กคอหลกทเรยกวาศล ๕ ซงมสาระสาคญ ไดแก การไมละเมดตอชวต ตอทรพยสน
ตอของรกของกนและกน การไมใชวาจาละเมดความจรงเพราะเหนแกตนและมงทาลายผอน และการไมยอม
ทาลายสตสมปชญญะหรอความสานกผดชอบชวดของตนดวยการตกไปในอานาจของสงเสพตด1826
สวนระเบยบความประพฤตทซบซอนไปกวาน ยอมรวมไปถงขอกาหนดกฎเกณฑ ขนบธรรมเนยม และ
ขอปฏบตปลกยอยตางๆ ทวางไวเพอความเรยบรอยดงาม และเพอใหเกดสภาพการดารงชวตอนเกอกลแกการท
จะเขาถงจดมงหมายจาเพาะของชมชนนน สงคมนน หรอระบบการนนๆ ศลจงมความเขมงวดกวดขน เครงครด
หยาบ ประณต และรายละเอยดตางๆ กน ดงมศล ๘ ศล ๑๐ ศล ๒๒๗ เปนตวอยาง
เมอวาโดยสรป ศลตามความหมายของพระพทธศาสนา มลกษณะสาคญ คอ ๑) ทาใหเกดสภาพความเปนอย ทเกอกลแกการปฏบตกจตางๆ รวมทงการพฒนาตน เพอเขาถง
จดหมายทดงามโดยลาดบ จนถงจดหมายสงสดของชวต ๒) ทาใหสมาชกของสงคมหรอชมชนนนอยรวมกนดวยด สงคมสงบเรยบรอย สมาชกตางดารงอย
ดวยด และมงหนาปฏบตกจของตนๆ โดยสะดวก ๓) ฝกหดขดเกลาตนเอง ทาใหกเลสเบาบางลง ดวยการควบคมยบยงสงวร ปรบการแสดงออกทาง
กายวาจา ใหเออแกสภาพความเปนอยทเกอกลและการอยรวมกนดวยดนน อนเปนขนตนของการ
พฒนาชวตของตน ใหพรอมทจะเปนทรองรบของกศลธรรมทงหลาย เฉพาะอยางยงคอเปนพนฐาน
ของสมาธ หรอการฝกปรอคณธรรมทางจตใจทสงขนไป1827
แมวาจะมศลทสงกวาศล ๕ อกหลายระดบ หลายประเภท แตศลหรอระเบยบความประพฤตทกอยาง
ซงเปนทตองการในการปฏบตธรรม ดงทเรยกวา ศลซงอรยชนชนชม (อรยกนตศล) นน กมสาระสาคญอยาง
เดยวกนทงหมด คอ เปนศลทประพฤตปฏบตถกตองตามหลกการ ไมเขวไปเพราะตณหา ทมงแสวงหา
อฏฐารมณเปนผลตอบแทน หรอเพราะทฏฐ ทนาเอาความยดถอเกยวกบตวตนมาปดบงวตถประสงคทแทจรง
ของศล ปฏบตโดยเขาใจความมงหมาย มใชสกวายดถอ ทาตามๆ กนไปโดยงมงาย สาหรบชาวบานทวไป เมอปฏบตถกตองอยางนแลว แมเพยงศล ๕ กเปนปฏปทาของพระโสดาบน
๓. สตะ แปลวา สงทไดสดบ หมายถงความรทไดจากการไดยนไดฟง การสดบ เรองราวขาวสาร การ
อาน การเลาเรยน อยางไรกตาม ความรทไดจากการศกษาศลปวทยาตางๆ เกยวกบการทามาหาเลยงชพ และ
การประกอบกจตางๆ ในโลก แมจะเปนสตะ แตกยงไมเพยงพอสาหรบความเปนอรยสาวก
1826 สตสมปชญญะ หรอความสานกผดชอบชวดน ยอมเปนหลกประกนหรอเครองคมกนของศลทงหมด
1827 พงสงเกตวา ศลขนพนฐานทสด (เชน ศล ๕) จะมสาระทมงเพอการไมเบยดเบยน ซงเปนขนตนทสดของการสรางสภาพแวดลอมทาง
สงคมทเกอกล ศลตอจากนนขนไป จะหนไปเนนการสรางสภาพเกอกล ทงของสงแวดลอมและความเปนอยสวนตว และการฝกหด
ขดเกลาตนเอง เพอจดหมายทจาเพาะมากยงขน
บทท ๑๘ ชวตและคณธรรมพนฐานของอารยชน ๙๐๕
สาหรบความเปนอยและกจการทงหลายในโลกนน บคคลหนงๆ อาจมสตะในศลปวทยาเพยงอยางหนง
กพอสาหรบการดารงชวต คนหนงกมสตะในเรองหนง ตางคนกตางสตะกนไป สตะของคนหนง ไมจาเปนสาหรบ
อกคนหนง ไมมสตะใดทจาเปนสาหรบทกคนเสมอเหมอนกน นอกจากนน สตะประเภทน ยงมใชสตะท
ปราศจากโทษ แมวาโดยความมงหมายเดม สตะเหลานจะเปนสงทมขนเพอแกปญหา ทาใหมนษยหลดพนจาก
ทกข ประสบอสรภาพและมความสข แตมบอยครงทกลบเกดผลตรงขาม กลายเปนเครองมอสรางปญหา กอ
ความทกขใหหนกและซบซอน แกไขยากยงขน จงมใชเปนสตะทเตมตามความหมายในทน สตะทเปนคณสมบตของอรยสาวกนน หมายถง ความรทจาเปนสาหรบทกคน เพอใหรจกวธทจะดาเนน
ชวตใหดงาม ทาใหรจกใชสตะอนๆ มวชาชพเปนตน ไปในทางทเปนคณเปนประโยชน ทงแกตนเองและผอน
เปนสวนเสรมสาหรบปดกนโทษ ชวยทาใหสตะอนมคณคาเตมบรบรณ เปนเครองมอแกไขปญหาตามความหมาย
ทแทจรง เปนคณดานเดยว ยงกวานน สตะอยางนเทานน เปนความรททาปถชนใหกลายเปนอรยะ หรออารยชนได สตะนกคอ
ความรในอรยธรรม คอหลกความจรงความดงามทอรยชนแสดงไว หรอคาแนะนาสงสอนตางๆ ทแสดงหลกการ
ครองชวตประเสรฐ ชมรรคาไปสความเปนอรยชน สตะในศลปวทยาตางๆ จะตองมสตะในอรยธรรมนควบหรอแทรกอยดวย เปนสวนเตมเตมเสมอไป จง
จะพอใหเกดความมนใจวา จะเปนเครองมอแกไขปญหา ไมใชเครองมอสรางเสรมปญหา อยางไรกตาม สตะทกอยาง รวมทงสตะในอรยธรรม แมจะเปนความรทถกตอง แตกยงเปนเพยง
ความรอยางคลงสาหรบเกบสะสมวตถดบ ยงไมสาเรจกจแทจรง อยางด ถากาวไปอกขนหนง กกลายเปนความร
ทยอยเขาเปนของตวเองแลว ทเรยกวาทฏฐ หรอความรระดบทฤษฎ ซงกยงไมเพยงพอ จะตองนาไปใชเปน
อปกรณของปญญา ซงเปนความรระดบแยกแยะ วจย วนจฉย และจดการ โดยนาไปปฏบตตามหลกทวา ให
หลกยอยคลอยแกหลกใหญ (ธรรมานธรรมปฏบต) จงจะสาเรจผลในการใชงานอยางแทจรง
๔. จาคะ แปลวา การสละ หรอสละให หมายถงการใหทแทจรง ซงเปนการสละออกไป สละทงขางนอก
และขางใน ขางนอกสละวตถ ขางในสละกเลสความโลภ ไมมความรสกตระหนหวงแหน ไมปรารถนาผลไดตอบ
แทน เพราะการใหของอรยสาวกนน ทานกระทาดวยจตทสงพนระดบความตองการผลตอบแทนใดๆ ไปแลว ไม
วาจะเปนลาภ ยศ สข หรอสวรรค กตาม ลกษณะดานจาคะของอรยสาวก เทาททานบรรยายไว เชนคาวา ชอบให ชอบบรจาค (ทานสงวภาครต =
ยนดในการใหการแจก) แสดงอยในตวถงการมความสขสบายใจในการกระทาเชนนน และการทมไดกระทาเพราะ
มงหวงผลประโยชนตอบแทนแกตน อรยสาวกจงไมมปญหาในเรองทจะมาเกดความทกขความเดอดรอน หรอ
ความเศราโศกผดหวงในภายหลงวา ทาแลว ไมไดอยางนน ไมเปนอยางน เพราะในเมอความโลภไมครอบงาใจ ไมหมายใจคดจะเอา ไมมความหวงแหนปดบงอยขางในแลว ใจกเปดกวางออก ความเขาใจผอนกเกดขน
มองเหนความทกขความเดอดรอนของเขาโดยงาย จตใจกโนมนอมไปเองในทางทจะให มงแตจะสงเคราะห
ชวยเหลอ ใหเขาไดรบประโยชน แกปญหาใหเขา ทาใหเขามความสข มความยนดพอใจสขใจในการให การสละ และการแบงปนนนๆ ถาจะคดในแงผลตอบแทน การใหนนแหละเปนการไดอยในตว เพราะ
อรยสาวกมฉนทะในกศลธรรม คอตองการทาความด หรอตองการใหมสงทดงาม ดวยการใหนน อรยสาวกกเปน
อนไดกระทาสงทดงาม และความดงามกไดเกดมขน อรยสาวกมเมตตา ปรารถนาใหโลกมความสข และทไดให
นน กดวยอานาจเมตตากรณา ดวยการใหนน โลกกมความสขเพมขนแลว
๙๐๖ พทธธรรม
นอกจากนน อรยสาวกยงไดความมใจบรสทธ ความมจตผองใส ความมกเลสลดนอยลงไป การได
ฝกฝนอบรมตน ความกาวหนาในธรรม ความสขความอมใจจากสภาพทเปนบญเปนกศลเหลานน และความเขา
ใกลจดหมายของพระพทธศาสนามากยงขน1828
ในเรองน พงอางวจนะของพระสารบตรทวา
“บณฑตทงหลาย ยอมไมใหทานเพราะเหนแกอปธสข (สขเจอกเลส คอโลกยสข หรอสขในไตรภพ) ยอมไมใหทานเพอภพใหม แตบณฑตเหลานน ยอมใหทานเพอกาจดกเลส เพอไมกอภพตอไป”1829
นอกจากการใหการแบงปน เพอชวยเหลอสงเคราะหโดยทวไปแลว จาคะของอรยสาวกยงแสดงออกอก
ดานหนง หรออกขนหนง คอสามารถเฉลยสงของตางๆ กบคนทมศลมกลยาณธรรม (คนประพฤตชอบและม
ความดงาม) ทงหลายได เหมอนดงวา ยอมใหทรพยสมบตของตนเปนของสาธารณะ สาหรบคนมศลธรรมจะรวมใชรวมบรโภคไดทงหมด หรอวา ในสงคมของคนมศลธรรม แตละคนยนดสมครใจใหทรพยสนของตนเปนของ
กลาง ใชสอยบรโภครวมกนได อนง ในฐานะทอรยสาวกเปนสตบรษ ยอมใหทานอยางสตบรษ
1830 ลกษณะสาคญอยางหนงททานเนนไว
เกยวกบการใหอยางสตบรษ ไดแก การใหโดยเคารพ คอใหดวยความตงใจจรง ใหความสาคญแกผรบ แกสงของทให
และแกการใหนน ไมวาผรบจะตกอยในสภาพอยางใด ตาตอยดอยเพยงไร กไมดถกเหยยดหยาม ไมแสดงอาการดงวา
จะทงเสย หรอหนานวควขมวดราคาญ แตมเมตตากรณา ใหดวยความเตมใจ มงใหเขาไดรบประโยชน1831
๕. ปญญา แปลวา ความรทว หรอรชด ไดแก ความเขาใจ ความหยงรเหตผล หรอความรประเภท
จาแนกแยกโยงวจยจดแจง สามารถวนจฉยไดวา จรง เทจ ด ชว ถก ผด ควร ไมควร คณ โทษ ประโยชน มใช
ประโยชน รความสมพนธระหวางเหตและผล หรอปจจยตางๆ รภาวะตามเปนจรงของสงตางๆ รวาจะนาไปใช
หรอปฏบตอยางไร จงจะแกปญหาได หรอใหสาเรจผลทมงหมาย เปนความรระดบเขาถง ใชงาน หรอแกปญหา
แตในทนทานหมายถงเฉพาะความรทจะใชแกปญหาชวตของมนษย คอดบทกข หรอพดอกอยางหนงวา ความรท
จะทาใหรจกดาเนนชวตใหถกตองดงาม ไมใหเกดปญหา ไมใหเปนทมาของทกข
1828 เหตทคนใหทาน ด บนทกพเศษทายบท
1829 ข.ม.๒๙/๘๒๕/๕๑๗ (ในทนแปล อปธ วากเลส) 1830 การใหอยางสตบรษ เรยกวา สปปรสทาน กาหนดอาการและคณสมบตตางๆ ของผให ทนอกเหนอออกไปจากการคานงถงความ
ตองการของผรบ ทานแสดงไวหลายหมวด หมวดหนงม ๕ คอ ๑. ใหโดยเคารพ ๒. ใหโดยออนนอม ๓. ใหดวยมอของตน ๔. ให
มใชดงทงขวาง (บางแหงเปน ใหของบรสทธ หรอใหของไมเปนเดน) ๕. ใหโดยเขาใจถงผลทจะตามมา (อาคมนทฏฐก อรรถกถาวา
เหนวาจะมผลบาง เชอกรรมและผลกรรมบาง) – ม.อ.๑๔/๑๕๑/๑๑๔; อง.ปจก.๒๒/๑๔๗/๑๙๒; อง.นวก.๒๓/๒๒๔/๔๐๕ อกหมวดหนงม ๕ คอ ๑. ใหดวยศรทธา ๒. ใหโดยเคารพ ๓. ใหโดยกาลอนควร คอถกเวลา ๔. ใหโดยจตใจไมมแงงอน (คอ
ใจโปรงโลง มจาคะเตมท ไมมเงอนงา นแปลตามอรรถกถา บางทานแปลวา โดยมจตอนเคราะห) ๕. ใหโดยไมกระทบตนและผอน
(เชนไมใชเพอยกตนขมผอน) – อง.ปจก.๒๒/๑๔๘/๑๙๒ อกหมวดหนงม ๘ คอ ๑. ใหของสะอาด ๒. ใหของประณต ๓. ใหถกเวลา ๔. ใหของสมควร ๕. ใหดวยวจารณญาณ ๖. ให
เนองๆ ๗. เมอใหจตผองใส ๘. ใหแลวเบกบานใจ – อง.อฏก.๒๓/๑๒๗/๒๔๘ 1831 ตรงกบลกษณะดานจาคะของอรยสาวกวา “ยาจโยคะ” แปลวา เปนผควรแกการขอ คอหนาตาตอนรบ ยนดจะให หรอแปลอกอยาง
หนงวา ใสใจคารองขอ.
! !! ! ! !
!
! ! ! !
! ! ! ! !
! !
!( ! ! ! %!
! !( %! !
! !
!
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! !
! !!!
! ! !
! ! !( %!
! ! !!!
! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !!!
! ! ! !
! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !
! !
! !
! ! !
!!!
! ! ! !
! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! !
!
#! !! ! ! !
! ! ! !
! !
#! !! ! ! !
! !
! !
#! !! ! ! !
!
#! !! ! !
! ! !
! ! !
! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! !
!!!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! !' !
!( %! ! ! ! ! (!!
! ! !' (! :
! %! !
! ! ! !
! ! !
!!
! ! !7L;9! ! 7L;;! !!
! ! !
! ! !
! !!!
7L;9!! $ ' ' !7L;;!! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! ' R! $ $ ' ' !
! !! ! ! !
!
! 7L;<! ! !
! ! ! !
! !
! ! !
! ! !7L;H!!!! !
!
!!!! ! !
! ! ! !
! ! !
! !
! ! !
! ! ! !!!! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! ! ! ! !! !!$! ! ! !
! ! ! !! !
! ! ! !! !
! ! ! !! 7L;<!! !* +! ! !
! ! ! ! !
! ! !
!! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' %R! ! !' (! ! !
' (! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! ! ! ! $ $ ' ! %R! !
! ! ! ! ! !7L;H!! ! ! ! !
! ! ! ! !
!! ! %R! ! ! ! ! $ $ ' & '
& R! ! $ $ ' & ' & $!
! ! !
!$! ! ! ! ! !
! !
! ! !
!!
! ! !7L;K!!
! !
! ! !
! !!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! !
!!!! ! ! ! !
!!! ! ! !
!!!! ! ! !
! !!!! ! !
! ! !
! ! ! ! ! !
!!!
7L;K!! ! ! ! ! ! ! ! ! $! ! !
$# ! ! $# ! ! $# !
! ! ! ! ! ! ! &
! !' ! ! (!U! !,! !,! ! !
!! !! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! $ $ ' ' R! $ $ ' '
R! $ $ ' ' R! ! ! ! ! $ $ ' ' R! !
! !! ! $ $ ' R! ' R! $ $ ' %! ! !! ! $ $ ' R! $ $ ' %! !
! 8! ! ! ! !
! ! ! ! ! $ $ ' ' ! 8!
!* +! ! ! ! ! !' ! (! ! $ $ '
' %! !* +!! ! %! R! ! !
! $!
! !! ! ! !
!
! ! !
! ! ! !
! !
! ! !
! ! !!
! !
! ! !
! ! !
! !
! ! ! !
! 7L;I!
! ! !
! ! ! ! ! ! !
#! ! ! ! !
!
!( %! !
!( !
! ! !
! ! ! ! !
! ! !
! %!
#! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! ! !!
! ! !( %! !
!( %! ! ! ! ! ! ! ! !
! !
! !
7L;I!! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !! $ !
! ! !
!! ! !
( ! ! ! ! !! ! !
! ! !( ! ! ! !! ! ! ! ! !
! ! ! !5/,/!
! !
( ! ! !! ! ! ! ! !! ! ! )!
! ! ! !! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
( ! ! ! ! !
### ### ### ### ! ! !! ! ! ### ### ### ### )5/,2!
! !! ! !
( ! ! &!! ! &! !
! &! ! &!! ! !
&! ! +!! ! !
! ! &! '!! ! +!
( ! ! ! ! ! ! !
### ! ### ! ### !&! ! ! )5/83!
7L;L!! $ $ ' ' !7L;G!! $ $ ' ' R! ! ! ! ! R! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! !
!: ! &! !* +!
! !! ! ! !
!
!!
! "! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
!' ! ! ! ! 8!! ! (!!!
! ! ! ! ! ! 8! ! !
! ! ! ! !
! !!! ! ! ! ! !( $ $ ' ' %! !
! !( ! ! ! ! ! 8! $ $ ' ' %! !
!( $ $ ' ' R! ! $ $ ' R! $ $ ' %!
! ! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
R! ! $ $ ' R! $ $ ' R! $ $ ' R! $ $ !( ! ! ! $ $ '
' R! ' R! $ $ ' R! $ $ ' R! $ $ 8! R! $ ! ' R! ' %!
! #! !
! % ! ! ! !!! $! ! ! ! !
! $! ! ! $! ! ! ! ! !
! $! ! ! ! !! $! ! ! ! !
!( %! $! ! ! ! ! $!
! !( ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! ! !%8! $ $ ' ' & R! ! ! ! !!!
! $! !( %! $! ! $! ! ! $!
! !( %! $! ! ! $" ! ! $! !
! ! $! ! 8! $ $ $ ' R! $ $ ' ' !! $! ! $! ! $! ! $! ! $" ! ! $!
! ! ! ! $" ! ! $" ! 8! $ $
' ' !! ! ! !! !
7L<J!! $ $ ' ' $!
!
! $! ! #!! !
!!
! !
! !
! ! ! !
! !
! ! ! !
! ! !
! ! !
!
! ! !7L<7!!!
! ! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! !! ! !
!
"! ! ! !! ! !
! ! !* +! ! ! !!! ! ! ! !! ! ! !
! !* +! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! # ! ! ! ! ! ! !! ! ! !! ! ! ! !! ! ! !! ! !
7L<7! !! %! !
! ! ! ! !
"
! !! ! ! ! !
!
! ! ! ! ! !
* +!( "! %! ! ! !
! ! ! ! !( %!
* +!( "! %! !
! ! ! ! !
! !
! ! ! !!
* +!( "! !U! /! %! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! /! !
!( ! %! ! !
! ! ! ! /! !(
%! !
! ! ! ! /! !(
%! !!
! ! ! ! ! ! !( !
%! ! ! ! !( !!
%7L<9!!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !( %! !!
! ! ! ! ! ! ! ! !
! !( ! ! %!
! ! ! ! !
! ! !
7L<9 ! ! ! ! !
! ! ! !( ! ! %!
! ! ! !!!
!! !! !!( $ $ ' %!! !! ! ! !
! !( $ $ $%!
! ! !
!
! ! ! !
! !* +! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !!
! ! ! ! !
! !
! ! !
! ! ! ! ! !
! !( %!
! ! ! ! ! !* +!
! ! ! !* +! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !( %!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !
! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! !
! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !!
! ! !
! ! ! !
! !! ! ! ! !
!
! !
! ! ! ! !
! !
! !!
! ! !
! !! !
! ! ! ! !
! ! !!
! !
! ! ! ! ! ! ! !!!! ! ! ! ! ! !
!( %7L<;! ! ! ! ! !
! ! !
!!!! ! ! ! ! ! !!( %7L<<! ! !
! ! !
! ! !
!!
!! !! ! ! !
! ! ! ! ! !
! !
! ! !
! ! !
!!!! ! !
! ! ! ! 7L<H!
! ! ! ! ! ! ! ! !
! 7L<K! !!!
7L<;! ! ! ! ! !7L<<! ! ! ! !7L<H!! ! ! ! ! !7L<K!! ! !' (! ! ! ! ! !! " &
! !,! " ! !,! ! %! ! $ ' !
! ! !
!
! ! ! !
! !
! !
! ! ! ! !!!
! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !!!! ! !
! ! ! ! ! 7L<I!!
! ! !
! ! !
! ! ! !
! !
! !
! ! ! C\]\!( ! %! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! C\][!( ! %! !!
! ! !
! ! !
! ! !
!
! ! !
!
!!!
7L<I!! ! !! &! !! %! ! $ ! ' ' R!
$ $ ' & ' & %! ! !! ! %! ! $ ' ' R! ' ! !' ! (! ! $!
7L<L!! $ $ R! $ $ ' !7L<G!! ! ! ! ! $ $ ' & ' & R! ! ! $ $ ' !!
! ! ! 8! ! 8! ! 8! ! ! ! !! ! %!!
! !! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! %! !!%! !! $ ' R! $ ! ' %!
! !! ! ! ! !
!
! ! !
! !
! 7LHJ!!!
! ! !
! !
! !
! ! ! !
! !!!
! ! !
! !
! ! ! 7LH7!!
! ! !( %!
! !!
! ! ! ! ! ! !
( ! %! ! !
! ! !!
! ! ! !
! ! ! ! !!!!
! ! !
! ! !
! !
! ! !
! ! ! 7LH9!!
! ! ! !
!!
! ! !
! !!
! ! !
! ! ! ! ! !
7LHJ!! ! ! !7LH7!! $ ' ' R! ' ' R! $ $ ' ' R! ! ! ! ! !
! ! 8! ! ! ! ! ! ! ! !
!! $ ' ' R! ! ! %!7LH9!! ! ! ! !%! !%! ! ! $ ' ' ! !
! ! !
!
! !
! ! ! !7LH;! ! ! !
!
! !
! ! ! ! ! ! ! !
# ! ! 7LH<!!!
! !
! ! !
!!!
! !
! ! ! !
! ! !
! !
' $$$ 7LHH!
! ! ! !
! ! 7LHK!!!
! !
! ! !
! !!!
! ! ! ! 7LHI!
! ! ! !7LHL!!
7LH;!! !' ! ! (! ! $ $ ' & ' & %R! '
! ! ! (! ! $ $ ' ' %R! ! ! !!
$ $ ' ' R! ' R! ' R! ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' & ' R! $ $
' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! ' !7LH<!! ! $ ' ' R! ' R! ' R! ' R! ' ' R! ' R! ' ' R! $ $ ' ' R! ' R! $ $ ' '
R! ' R! $ $ ' ' R! ' R! $ $ ' ' R! ' R! ' R! $ $ ' ' !!! %$!
7LHH!! ! $ $ ' ' R! ' R! $ $ ' ' R! !! %R!
! ! !7LHK!! ! ! ! !7LHI!! ! ! ! ! ! ! ! !( !* +%!
8! ! ! ! !! $ $ ' ' R! ' !
! ! ' ! ! ' ! %! ' ! ! !
! !! ! ! ! !
!
! !
! ! ! ! !
! ! !
! !
! !!!
! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
! !7LHG! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !7LKJ!
! ! ! ! !
! ! ! !( ! ! %! !
"# ##! !#! !
"# ##! !#! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !! ! %!!! ! ' ! ! ! !
! ! ! ! ! ! $ ' & ' & R! !
! %! ! !! ! $ $ '
' R! %! ! !!! ! ! ! ! !* +! ! ! !
! ! !!!7LHL!! ! !! $ $ ' ' %!7LHG!!! ! ! ! !7LKJ!!! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! !! $ $ ' & ' & %R! !
! ! ! $ $ ' ' %R! ! !
!! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !"! $ $ ' ' R! $ $ ' ' ! %!
! ! !
!"# ##! !#! !
"# ##! !#! !
"# ##! !#! 7LK7!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
#! !
#! 7LK9!
! !
! !
! ! !
!!!! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! 7LK;!!!! !
! !! ! ! !
!
"# #! ! !
! ! !
! 7LK<!!!! !
! ! !!!
7LK7!!! $ ' ' R! $ $ ' ' !7LK9!!! $ $ ' ' !7LK;!! $ $ ' & ' & !! ! $ ' ' R! ' ' %!7LK<!! ! ! !
! !! ! ! ! !
!
! ! ! !7LKH! ! ! !
! ! !
! !
!!!
! ! !
! !
! ! ! !
! !
! !!
! ! !
! !
! ! ! ! !
! 7LKK! !
! ! ! !
!!!
! ! ! !
! !
!
7LKH!! ! ! ! !
! !! $ %R! ! !
! ! !
! ! ! ! !! $ ' & ' %R! $
! $ $ ' ! !' ! ! ! ! !
! (! ! ! !7LKK!! ! ! ! !! !
! ! %! !! ! $ $ ' ' %!
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! %!
! !! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! !
! ! ! ! !
! !! ! !
! ! ! ! ! %!
! ! !
!
!
! ! ! 7LKI!
#! ! !
! !
! ! !
! !
#! ! !
! !
!
#! ! ! !
!
! !
! ! !( ! $! ! $%!
! !
#! !
! ! ! !
! ! ! !
!
! !
#! ! ! ! !
! ! !
! ! ! !7LKL!
! ! ! !
! ! ! !
! !
! !
! ! !
7LKI!! !! $ & %!7LKL!!! ! ! !! !
!! ! ! !&!! $ ' ' !
! ! $ ' ' ! %!
! !! ! ! ! !
!
! ! 7LKG! !
! ! ! !(
%7LIJ! ! !
! ! !
"# #! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! 7LI7! !
! ! ! !7LI9!!!
! ! !
! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! !
! !
! !
! ! !
! ! ! 7LI;! !
! ! ! !
! ! ! ! 7LKG!!! !! ! &! ! ! ! !
!! ! ! &! !
! !! !
! !U! $ ' ' R! ' ' R! !U! ' ' R! !U! ' ' R! !U! ' '
R! ! U! ' ' R! ! ! ' & ' & R! ' ' R! & ' & R!
! ! ' ' R! ' R! ' R! ' R! ' R! ' ' R! ! ! ' ' R! ' R!
!U! ' ' R! %!7LIJ!!! $ $ ' ' R! ! ! ! $ $ ' ' ! !! ! !
!! %! !
! ! ! !
! ! !! %! ! !
! ! ! ! %!7LI7!!! $ ' & ' & !7LI9!! $ ' & ' & !7LI;!! $ ' & ' & !
! ! !
!
! ! !
! ! ! !
! ! !
! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !
!
!!!
! ! ! !
!
! ! 7LI<! !!
! ! ! !
! !
! ! ! !
! !!!
!
! ! ! ! ! !
! $! ! $! ! $! !
! ! !
!!!
! !
! ! !
! ! !
! ! !
! ! !!!
! !
! ! ! ! !
!!!
! !
! ! !
! ! !
! 7LIH!
7LI<!! ! ! !7LIH!! ! ! ! ! $ $ ' & ' & R! $ $ ' !
! !! ! ! ! !
!
! ! ! ! !
! !
#! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
#! ! ! !
! !
! ! ! !
! ! !
#! ! ! !
! ! ! ! !
! !
! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! !7LIK! ! ! ! !
! ! ! ! !
! !
#! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! !
! ! !
! ! !!
! ! ! !
! ! ! !
! !
! ! !
! !!!
! !
! !
! ! !
7LIK!! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' R! ' R! $ $ ' !
๙๒๘ พทธธรรม
อนง เมออวดคณวเศษออกไปแลว มผเลอมใส เอาลาภสกการะมาถวาย ของถวายนนกลายเปนของท
ไดมาเพราะการพดอวดนนเอง ทางพระวนยถอวาเปนลาภไมบรสทธ พดใหลกลงไปอก ทานวา ไมตองกลววาผบรรลอรยผลแลวจะมาพดอวดอางหรอปาวประกาศ เพราะ
เปนธรรมดาของพระอรยะทงหลายเองทวาทานไมอวด หรอพดอกอยางหนงวา ผทอวดวาตนเปนพระอรยะ กคอ
อวดวาไมไดเปนอรยะนนเอง ผทอวดคณวเศษทมจรง จะมกแตปถชนซงไดคณวเศษขนโลกย เชน ฌานสมาบต
เปนตน1877
ค) ทาไมจงทรงยกยองสงฆทานวามผลมากทสด เรองทพดมาน โยงไปถงคตเกยวกบสงฆทาน ซงเปนธรรมสาคญอกขอหนง ทาน คอการให ในทางพทธ
ศาสนา แบงเปน ๒ อยาง คอ ใหแกบคคลหรอใหเจาะจงจาเพาะตวผนนผน เรยกวา ปาฏปคคลกทาน และใหแก
สงฆหรอใหมงเพอสวนรวม เรยกวา สงฆทาน คาสอนในเรองนมวา สาหรบการใหแกบคคล การใหแกคนชวหรอคนมคณความดนอย มผลนอย การ
ใหแกคนมคณความดมาก มผลมาก แตการใหแกสวนรวมหรอสงฆ มผลมากกวาการใหแกบคคลไมวากรณใดๆ
พระพทธเจาทรงแยกประเภทปาฏปคคลกทาน หรอการใหแกบคคลออกไป เชน ใหแกพระพทธเจา ใหแกพระ
ปจเจกพทธเจา ใหแกพระอรหนตสาวก ตลอดลงไปจนถงใหแกปถชนมศล ปถชนทศล และใหแกสตวดรจฉาน
ทรงเปรยบเทยบวา ใหแกสตวดรจฉาน มคณความดเปนรอย ใหแกปถชนทศล มคณความดเปนพน ใหแก
ปถชนมศล มคณเปนแสน ใหแกนกบวชภายนอกทไมมราคะ มคณเปนแสนโกฏ ใหแกพระโสดาบน มคณเปน
อสงไขย ใหแกบคคลมคณความดยงกวานนไป เปนอนไมตองพดถง สวนของทใหเพอสงฆ กอาจจะถวายแกสงฆสองฝาย (ภกษสงฆ และภกษณสงฆ) มพระพทธเจาเปน
ประมข ซงนบวาเปนสงฆทานขนครบถวนทสด ถดจากนน กอาจถวายแกสงฆสองฝายในเมอพระพทธเจา
ปรนพพานแลว ตลอดลงมาจนถงถวายโดยใหจดภกษหรอภกษณจานวนเทานนเทานจากสงฆมารบ (เปนตวแทน
สงฆ โดยไมเจาะจงวาองคนนองคน) หรอแมแตเมอกาลเวลาลวงไปนาน ธรรมวนยจวนจะสน จะถวายแกพวก
พระทศลเหลอแตผาเหลองหอยคอ แตถวายในนามของสงฆ กยงมผลมากมาย พระพทธเจาทรงสรปวา
“เราไมกลาววา ปาฏปคคลกทาน (ใหแกบคคล) มผลมากกวาของทใหแกสงฆ โดยปรยายใดๆ เลย”1878
พระพทธเจาเคยทรงสนทนากบคฤหบดคนหนงในเรองน
ตรสถาม: นแนะทานคฤหบด ทานในตระกล ทานยงใหอยหรอ? คฤหบดทลตอบ: ขาแตพระองคผเจรญ ขาพระองคยงใหอย และทานนน ขาพระองค
ถวายในพระภกษผถออยปา ถอบณฑบาต ถอครองผาบงสกล ซงเปนพระอรหนต หรอบรรลอรหตตมรรค
พระพทธเจาไดตรสแนะนาวา ทานคฤหบดเปนคฤหสถ อยครองเรอน ยงอยกบครอบครว ยากทจะรได
วา พระองคไหนเปนพระอรหนต หรอบรรลอรหตตมรรค 1877 ด วนย.อ.๒/๓๐๔
1878 ด ม.อ.๑๔/๗๑๐-๗๑๓/๔๕๘-๔๖๑; และพงเทยบ อง.นวก.๒๓/๒๒๔/๔๐๗
! !! ! ! ! !
!
! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! /! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !!
! ! ! ! !7LIG!
! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! !!!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
!!!
! ! ! !
! ! !
! !
! !
"! ! ! !! ! !
! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! !
! ! !
!
! !
! ! !
! 7LLJ!
!
! ! 7LL7!
7LIG!! $ $ ' ' !7LLJ!! ! $ $ ' !7LL7!! ! !
! ! !
!! !
( ! ! ! !! ! ! ! ! !
! ### ### ### ! !### ### ### ### ! ! )5//-!
( ! ! ! !! ! )5//,!
! ! !! ! !
! !! ! 7LL<!
! ! ! !#!!
( ! ! ! ! !)5//0!
! !!
( ! ! ! ! !! )5//9!
! ! !
( ! ! "!! ! ')!
! ! !! ! !!
( ! ! ! )!!
( ! !! ! ! ! !
! ! ! ! !
! !
! ! ! !
! ! ! !$ %! )! 7LL9!! $ $ ' ' R! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !7LL;!! $ $ ' ' !7LL<!! ! $ ' ' !7LLH!! $ $ ' ' !7LLK!! $ $ ' ' $!
! !! ! ! ! !
!
! !
( ! ! ! !! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !! )5//1!
!( %! ! !
! !( ! ! %! 7LLL!
! !
!
! 7LLG!
! ! ! ! ! !7LGJ!
! ! ! ! !'
! ! ! ! ! ! !
! (! ! ! ! 7LG7!
! !
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! 7LG9!!
! ! !
! ! ! ! 7LG;!
! ! ! !
! ! ! 7LG<!
!!
7LLI!! $ $ ' & ' & R! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !7LLL!! $ ' ' !! ! ! ! ! ! !
! ! %!7LLG!! $ ' ' !7LGJ!! $ ' ' !! $ $ ' ! ! ! ! ! ! $ $! ! ! ! ! ! $ $%!7LG7!! ! $ ' R! $ $ R! $ ! ' !7LG9!! ! ! !&! !%! ! !! $ ' ' R! & ' & R! $ $ ' R! $ R!
$ $ %!7LG;!! ! $ $ ' R! $ ! !7LG<!! $ ' ' $!
! ! !
!
! !
! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! !7LGH!
! !! ! ! ! !
#! ! ! !
! ! ! ! !! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! 7LGK!
#! ! !
! ! ! !
! ! ! 7LGI!
!( $%! ! ! !
! ! ! ! !
! !
! !!!
! ! ! !
! !
! 7LGL!
! ! ! ! 7LGG!!( $%! ! ! !
! ! ! !
! 7GJJ!!!
7LGH!! $ $ ' !7LGK!! ! ! $ $ ' ' R! ! ! $ $ ' ' !
! ! ! $ $ ' ' ! ! ! ! $ ' 'R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !
7LGI!! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! ! ! ! ! !!! $ $ ' %!
7LGL!! $ $ ' & ' & !7LGG!! ! ! ! $ $ ' !! !"! $ $ ' ' %!7GJJ!! ! $ ' ' !
! !! ! ! ! !
!
!
! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
! 7GJ7!
! !
! ! ! !
! !
! ! !
! ! ! !
! !
! !
! !
! ! ! ! !!! ! ! !
! ! ! ! !
$! ! ! ! ! ! !!$! ! !!$! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! !!$! ! ! !!$! ! !!$! ! !!$! ! ! ! ! ! !!$! ! ! ! ! !
! ! !!!
! ! ! !
! ! !!! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! !!!
! ! !
! !
! ! ! !
!!!
7GJ7!! ! $ $ ' ' !
! ! !
!
! ! ! !
! ! ! !
! !
! ! !
! !
! ! !
!
! ! ! !
! ! ! !
!' (! !
!
!
! ! !
! ! !
!
! ! ! !
#! !
! ! !
! !!
#! ! ! ! ! !! ! !
!
! ! ! ! ! ! ! !
#! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !#! ! !
! ! ! !#! ! ! ! !
! ! ! ! !#! ! ! ! ! !
! ! ! !#! ! ! !
! ! ! #( ! %!
! !! ! ! ! !
!
! ! !
! ! ! !
! ! 7GJ9!
! !
! ! ! !
! ! !!
! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! !!
! ! !
! ! !
! ! !
! !
! !
! ! !
! ! ! !
! !
!
! !
! !
!
!
! !
! !
! ! ! !!
! ! !
! !
! !
! ! !
! ! !
!
7GJ9 ! !( $ $ ' ' %! !
! ! ! !
! ! !
!
! !
! ! ! ! !!
! ! !
! ! ! !
! ! !( %!
!!
! !
! ! ! ! !
! ! ! !* +! !!!
! !
! !!
!* +! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
!!!
! !* +!( /! %! !
! ! ! ! !( ! $
%! ! ! !
! ! ! ! ! !* +!
! ! ! ! ! !( /! ! ! %7GJ;!!
! ! !!
! ! !
! ! ! !
! !
!!!!
! ! !
! !!
! ! ! !!
7GJ; !!* ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !!
$$$+!( ! ! ! !! ! ! ! /! $ $ ' ' %R!
!* ! /! ! +!( $ $ R! $ $ ' R! $ $%R! !* ! +!( ! /! $ ! %R! !* !
! +!( $ ! ' %
! !! ! ! ! !
!
!
! !
! ! !
! ! !
$! ! !! ! !
! ! !
$! !
! !
!
!
! ! !7GJ<!
! !
!
! !
! ! !
! ! ! ! !
! !
!!!
! ! ! !
! ! !
$!
!
!
!
! !
7GJ< ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! !
!( ! ! ! %!
! ! !
!
!!
! "! ! !! ! ! !
! !* +! ! ! !( ! !
! ! $ $ ' ' ! ! !
%!!!
! ! ! !
!( ! !
%! !* +! ! ! !( ! ! !
! ! $ ! ' 8! ! ! ! %R!!
!' (! !( ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' '
%! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! !!!
!! /! $ $ ' ' ! !!'### ! ! ! ! ! !
(! ! $ $ ' ! ! ! ! ! !
! ! !!
! #! ! ! !
!( %! ! !( ! !
! ! !
! ! R! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! 8! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! %!
! ! ! ! ! ! ! !( ! $ $ ' ' R!
$ $ ' ' R! & ' R! & ' & ! ! $ $ ' & ' & %R!
! ! ! ! !( ! $ $ '
' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' %R! ! ! ! ! ! $ ' ' !
! ! $ $ ' ' ! ! !
! #! !* +!
* +! ! ! !' (/! !
! !%! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !
! !! ! ! ! !
!
!( $ $ ' ' %! !* +! !( $ $ '
R! $ $ ' R! $ $ ' R! ' %! !( ! ! $ $
' ' R! ! ! ! ! $ ' ' " ' ' " $ $ ' ' " $ $
' ' " $ $ ' ' " $ $ ' ' " $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' '
R! ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! ' R! $ $ '' R! $ $ ' ' R! ' R! ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! '
R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' " ' R! ' R! $ $ ' ' %!!! ! ! $ $ ' R! $ $ ' ! ! ! 8! ! !
! ! ! ! ! !( $ $ ' R! $ $ ' R! $ $ ' R! $ $ 'R! ! $ %!
! #! !
! ! !
! ! ! !!
$! ! !( $ ' ' R! $ $ ' ' %R!!
$! ! !( $ $ ' ' %R!!
$! ! ! !
! ! !( $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! ' %R!!
$! ! ! ! !
! ! !( ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! 'R! $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ ' &
' & R! $ $ ' & ' & R! $ $ ' ' %!
! ! ! ! !
! ! ! !(
!"! $ $ ' ' R! ! !"! $ $ ' ' R! ! !
$ $ ' ' ! ! ! !
! %!
! #! ! !
! ! ! !( $ $ '
' R! ! $ $ ' ' ! %R! ! ! !
! ! ! ! !%! !( $ $ ' ' R! ' R! $ $ ' ' %!!! !' (! ! !!! ! ! ! ! !
( !64,D1! !F*+,*6&! ! !
! !!! ! ! ! !( ! !
.F*3! %! .F*@,*/V*&! ! ! ! !
!( %! ! ! !
( ! $ $ ' ' %!
! ! !
!
! #! !
! ! !
! ! ! !!
! ! !
! ! ! !
! ! !!!!
! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !!!
! !
! ! !
! !( ! ! ! %! !!!
! ! !' !( %! !
( %! ! ! ! ! ! ! !
! (!: $ $ ' ' %!!!
!( $ $ ' ' R! $ $ ' %! ! ! ! ! !( !
%! !( %! ! !( ! ! /! !
! %!!
( ! ! ! ! ! ! ! ! $ $ ' R! $ ! ' R! !
$ $ ' ! ! ! ! %!!!
! ! ! !( ! !"! $ $ ' ' R! &
! ! ! $ $ ' ' ! %!!
( ! ! $ ' & ' & R! !
!"! $ ' ' R! ! $ $ ' ' %!
!
!
!
! $! ! #!! !
#! !&! !
!
! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !' (!
! ! !!
! ! !
!
!
! !!!
! ! !
! !
! ! !
! !!!
! ! ! !
! ! !
!!!
! !
! !
! ! !
! ! !
! ! !!
! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! !
! !!
"
! ! !
!
! !
! ! !
! ! !
! ! ! ! !!
!! ! ! !
! ! !
! !!!
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! ! !( !
%!!!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
!! ! ! !
!!!
! ! !
! ! !!!
!
!! ! ! !
! !
! ! !
! ! !
!!!
! ! !
! !!!
! !
! !
! ! !( %!
! !
! ! ! !!!!
! ! !
! 7GJH! !!
7GJH!! ! ! ! !! $ $ ' ' %!
! ! $! !%! ! ! !
!
! !
! ! !
! ! ! ! !
! !!!
! ! !
! !( ! %!
! ! !
! !
! ! ! !!!
! ! !
! ! ! !!!
! ! ! ! !
! !
! ! !
! !!!
! !
! ! !
! ! ! !!!
! ! !
! ! !
! !!
! ! !
! ! ! !
! ! ! !
!!!
! ! !
! !
! !!!
! ! !7GJK!!!
!
! !
! ! ! !
! ! 7GJK! ! !' (! ! ! ! ! !
! ! !
!
! ! ! !
! !
! ! ! !
! !
! ! !
!!!
! ! !
! !
!!!
! !
#! ! '! !! ! !
!$ ! %! ! '!"! ! !! ! !
!$ ! %! !#! ! '!
! ! !!$ ! %! ! '!
"! ! !! !!$ ! %! 5231!
! ! ! ! !
( ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! ! ! !
! ! )523/!
! ! ! !
! ! !
7GJI!!! $ $ ' & ' & R! ! ! $ $ ' & ' & ! !7GJL!!! $ $ ' ' !! ! ! ! $ $ ' ! ! ! !
! ! %!
! ! $! !%! ! ! !
!
!
! #! #!! ! ! ! !
! !( %! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! !!!
! ! ! ! !
! ! ! !
! !!!
! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! !!!
! ! !
! ! ! ! !
!!!
! ! &
! ! 7GJG!
! ! ! ! !! ! ! ! ! 7G7J!
#! !!! ! ! !
#! !! ! ! !
#! !!! ! ! ! ! !
!
#! "#( ! !! ! ! ! ! ! !
! ! !! ! !
! ! )! 7GJG!! ! ! ! !7G7J!! $ $ ' & ' & R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' & ' & !
! ! !
!
#! "!( ! ! !! ! ! !)!!!
! ! ! $ $ ' ' ! !
! !!$! "!( ! !$ %! !
! ! !! ! +! !! ! ! ! !###+! ! ! ### !
! ! ###+! !! ### ! ! !
! !$ %! ! !! ! ! )!!
$ ! ! ! !
! ! %!
#! "!( ! ! !! ! ! )!!
$ ! ! !! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! %!
! !! ! ! !
( ! ! ! !! ! !
! ! !! ! ! )!
!
( ! ! ! !! ! )!
! ! "! !#! ! ! !!
! ! ! ! ! !! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! !
! ! ! !!! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! "#""!!! ! ! !
!!! "
" " " "" #""! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! !!!! ! ! ! ! !
! ! ! "#"$!"
! ! ! #!
! ! !!! !" #! ! ! ! !
" ! !! ! ! !" #! !
! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !" ! !! ! ! !" ! #! !
! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! !"#"%! ! ! !
"#""!! ! &! $ $ % & % & !"#"$!! ! $ $ % % & !"#"%!! $ $ % % '! ! $ $ % % !
! ! !
!! ! ! ! ! !
! ! !
!!!! !
! ! !
! !
! ! ! ! 7G7<!!!! !7G7H!
!!
!! ! ! ! !!!! ! !! ! !!!! ! ! ! ! ! ! ! !!!! ! !!
! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! 0! ! ! ! ! ! !
! 7G7K! ! !
!
! !
! !!
! ! ! ! ! !
! ! ! !7G7I!!!
7G7<!! ! ! $ $ ' ' R! ! !
!! $ $ ' ' %R! ! ! !! $ $ ' &' & %R! !! $ $ ' & ' & %R! !!! $ $ ' ' %!
7G7H!! $ ' ' R! ! ! ! ! ! ! !! ! ! %! !! ! ! !
! %! ! $ $ ' ! !7G7K!! $ $ ' & ' & !7G7I!! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !
! ! $! !%! ! ! !
!
! ! ! ! ! !
!!!
! ! ! !
! !
! ! ! !
!
! !!! ! ! ! !7G7L! ! ! !
! ! !
! ! !!!
! ! !
! !
! ! !
! !( %!7G7G!
! !
! ! !
!!!
! ! ! !
! ! !
! !7G9J!!!
! ! ! !
! !
! ! !
!!!
7G7L!! !! ! ! ! ! ! $ $ ' ' %!7G7G!! $ ' 8! !7G9J!! ! ! !
! ! !
! ! !
!
! 7G97!
! ! ! !
!
!
! ! ! !
!
! !
! !!
! !
! ! !
!!!
! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! !
! ! !
! !!!
! ! !(
%! !
! ! ! !
! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! !
! !
! 7G99!
7G97!!! ! ! ! !! ! !
! ! !
! ! ! ! !
8! ! ! $ $ ' & ' & ! !
! 8! ! $ ' ' R! ' ' ! ! $ $ ' R! $ $ ' ! %!7G99!!! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !! ! ! !
! ! ! !
%$!
! ! $! !%! ! ! !
!
! !!!
!
!!!
! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !!!
! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! ! !
! !
! ! ! !
! !
! ! ! !!!
! ! ! !
! !
! !!!
! !
! !
! 7G9;! !
!!!
! ! ! !
! ! !
! !!
! ! !
! ! !
! ! ! !!
! ! C[:]! !
7G9;!! ! ! !7G9<!! !! ! 8! ! %! ! !! !
8! ! %! ! $ $ ' ' R! ! !
! ! ! ! !! ! $ $ ' ' R! $ $ '
' %!
! ! !!
! ! !
! !
! ! !
! ! ! "#!! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! "#$%"! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !#$%&"
"
! ! ! !!"#$&! ! !
! ! ! !
! !!!! ! !
! ! !! ! ! !
! ! ! ! !!! !
! ! !
! ! !!
"#$%!! " " $ $ ! ! " " $ $ '! " " $ $ !! %!"#$(!! " $ $ !! %'! ! ! ! !
! ! )!"#$&!! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! *+! ! !! +! ! ! ! !! +!! ! " ! %!
! ! $! !%! ! ! !
!
! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! !( %7G9L!!!
! !
! ! ! ! !!
( ! ! )52-2!!! ! !
! ! ! !!( ! %!!!
! !7G;J!( %! ! !!!
! ! ! !
! ! ! ! ! !
! 7G;7! ! !
! ! ! $
! ! ! ! !!!
! ! !
! !
! ! !
!!!
! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! !!!!7G;9! !
! ! !!
! ! !
! ! !
! !!!
7G9L!! ! $ $ ' ' !7G9G!! $ $ ' & ' & $!7G;J!! $ $ ' ' !7G;7!! ! ! $ $ ' !7G;9!! ! ! ! ! ! ! ! ! !! $ $ ' ' ! %$!
! ! !
!! ! !! !! !
! ! ! !
! ! !!!!
!( %! ! ! ! ! !! ! ! ! ! 7G;;!!
! ! ! !!! ! ! !
! ! !
! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! !!!
! ! ! !
#! ! ! ! ! !
! !#! ! ! !
! !
! ! !! ! !
!!! ! !
!!
7G;;!!! ! $ $ ' ' ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! $!
! $! ! $! ! $! ! $!! ! ! ! $! ! ! ! $!
! $! %! $8! ! ! !
!! ! $ $ ' ' R! $ $ ' R! $ $ ' %!!! ! ! %! !
!! ! $ $ ' %! ! !! !! ! ! !
! ! ! %$!
! ! $! !%! ! ! !
!
! ! !!! !
! ! ! ! ! ! !
! ! !
!!!
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !7G;<! 7G;H! !
! ! ! 7G;K!!
! !
! !
! !!
$! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! ! !
$! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! !
$! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !
! !
$! ! !( !
%7G;I! !
! ! !
! ! !
!
7G;<!! $ $ ' ' !7G;H!! $ $ ' ' !7G;K!! $ $ ' ' !7G;I!! ! !! ! $ $ ' ' R! $ $ R! $ $ ' %!
! ! !
!
! ! ! !
! ! !
! ! ! !!
! !!! ! !!
! ! !
! ! ! !
! ! !
!!!
! ! !
! ! ! !
! !
! ! ! !'
! (7G;L!!
! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !!
! ! ! !( %!
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! ! 7G;G!!
!! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !
! !!!7G<J! !
! ! ! ! ! !
!7G<7! ! !!
7G;L!! $ $ ' ' R! $ $ ' & !7G;G!! $ $ ' R! $ $ ' !7G<J!! ! 8! $ $ ' R! $ $ ' !7G<7!! ! $ $ R! $ $ ' R! $ $ ' !
! ! "! !#! ! ! !!
!
! ! !
! ! !"#$%!!! ! !! ! !
! ! !
!& '"#$(!!!! ! ! ! ! !
! ! ! !"#$$! !!!
! ! ! !"#$)! ! ! "#$*!
!& ! '"#$+!!!!! ! ! ! !
! ! ! ! "#$,!!! ! !
! ! !
! !!!
! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! !
!!!! ! ! !
! ! !!
! !!! "#$%!! ! -! " " # !"#$(!! ! ! !"#$$!! ! ! !! $.! ! " " # .! " " # !"#$)!! ! " " # .! " " !"#$*!! ! " " # # !"#$+!! " " # # !"#$,!! ! " " # # .! " " # # .! " " # # !
! ! !
!
! ! ! !
! ! ! ! ! !
! !
! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! ! ! !
! !
! 7G<G!
! ! !!!
! ! ! !
! ! ! !
! !!!
! ! !
! ! 7GHJ!!
! ! ! ! !
!!!
! ! "!!
* # # # #%7GH7!!!
! ! !
! !!
! ! !
! !!
! !
7G<G!! ! ! !7GHJ!! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! & ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! ! !7GH7!! ! !' ! ! ! (!
! !
! ! $! !%! ! ! !
!
!
! ! !!! ! ! ! !
! ! !
! !!!
! ! !
! ! !
!
! ! !
! ! ! ! !!
! !! ! !!! !! ! ! !!! ! !
!!!
! ! !
! ! !
! !7GH9! ! !
!!!
!( %! !
! ! ! ! ! !!
! ! ! !
! ! !!
! ! ! !
! ! !!!
7GH9!! ! ! ! ! !* +
!* +! ! !
!!!
! !! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! !!
! !! ! $!
! ! !
!7GH;! ! !
! ! !
! ! !!!
! !
! ! ! !
! ! !( ! ! ! )7GH<!!
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! !
! !!! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! !!!
! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! !!!
! ! !
! ! !!!
! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! !
! !!!
! ! ! ! !
!!!
! ! !
! ! !
! !!!
7GH;!!! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !' (! !
!! ! %$!7GH<!!! $ $ ' ' !
! ! $! !%! ! ! !
!
! ! ! !( $
%! ! !
! ! ! !
! ! ! !!
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! 7GHH!!!
! ! !
! ! 7GHK! ! !
! ! 7GHI!!!
7GHH!! $ ' & ' & R! $ $ ' ' R! !! $ $ ' R! $ $ ' R! $ $ ' %! !
! ! ! ! !
! ! !
! !
! ! ! !
! ! ! !
! ! !!
! !! ! ! ! !
! ! ! !!
! !! ! ! ! !! ! !
! ! ! ! !
!! ! ! %! !
! ! $!7GHK!! ! ! ! !
! ! ! ! R! !
! ! ! ! !
! !
! ! ! ! !
! R!!
! !! ! !! ! %!
! ! ! !
!! &!!7GHI!! ! ! !0*)Y,22,C*/*22&! ! !
! !!!
! !! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! $!
! ! !
!
! ! !
! ! ! !
!
! ! !
! !
! 7GHL! ! ! !
!!!
! ! ! !
! ! ! !!
( ! !$ %! ! !! ! ! )5202!!!
! ! ! !
!!!!
! ! !
! ! ! !
! ! !!
! ! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !
!
! !!!! !
! ! ! ! !!
! ! ! !
! ! !!!
! ! ! !
! ! ! ! ! !
! ! ! ! !!
7GHL!! ! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !7GHG!! $ ' ' R! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !! ! ! ! ! ! $!
! ! $! ! !
! ! ! ! !
%$!
! ! $! !%! ! ! !
!
! ! ! !
! ! ! ! !!
! ! ! ! ! ! !
! ! ! !
! ! ! !!
! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! !!
( ! ! !
! ! ! !
! ! %!!!
! ! !
! ! !!!
! ! ! !
! !!
! ! ! !7GKJ!
! ! !
! !!!
! ! !
! ! ! !
! !
! ! ! ! !
! !!!
! !7GK7! ! ! !
! ! !!!
7GKJ!!! ! 8! $ $ ' ' R! $ $ ' ' !7GK7!!! ! ! !
! ! !
! !! ! %! ! ! !
! !
! ! !
!
! !
! ! ! !!!
! ! ! ! ! !
! ! ! !
!!!
! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! !!
! ! ! ! ! !
! !
! ! ! !
! ! !!!
! ! !
!!
! ! ! ! !( ! !
%! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! !
#! !( ! %!
#! ! !( %!
! ! ! !!! ! ! ! !
#! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
! !
!( ! %! !
! ! ! !
#! ! !( " %!
! 7GK9!( ! %!
! !( ! ! %!
7GK9!! !! ! $ $ ' ' ! ! $ $ ' ' ! %! ! ! !
! ! ! ! $ ! $ ! $ ! $! R!' (! ! ! !! ! !! !
! ! ! ! %! ! ! ! ! !
! ! $! !%! ! ! !
!
! !! !
! ! !!!! ! ! !
! ! !! ! !$ ! )!!
! * +! ! !! !
! ! ! ! !! ! ! ! !!
! !! ! ! !(
%! ! !' (! !! 7GK;#7!!
! ! ! !! ! ! !
! ! ! !
! ! !! ! !
!!! ! ! !! 79<J#9! !
! !! ! ! ! !
! ! ! ! ! 7GK<!!! !
! !!!! ! ! ! ! !
! !! ! ! &! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! R!!! !! !! $ $ ' ' R! $ $ ' ' %! ! !
! ! ! ! !! &! !! %! ! !
! !! %! ! !! $ $ R! $ $ ' %!7GK;#7! ! ! ! !! !
79<J#9!! ! ! !
7GK<!! ! ! ! ! ! ! ! !$ &! ! ! !! ! ! ! !
! ! !
!
!!
! #! !!
! !!! ! !( ! ! ! ! ! !
! %!%! $ ' & ' & R!!
! !%! $ $ ' & ' & R! $ $ ' ' R!!
! !%! $ $ ' ' R!!
! ! ! !%! $ $ ' & ' & R!!
! !%! $ $ ' ' R!!
! ! !%! $ $ ' ' R!!
! !%! $ $ ' ' R! ' R! $ $ ' ' R! ' !"!!
$ $ ' ' R!!
! !( %!%! $ ' ' R!!
! !( %!%! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R!!
! !!! ! ! %! $ $ ' R! $ $ ' R! $ $ ' R! : ! $ $ ' ' R! '
! ! $ ' ' %R!!!
! ! ! ! ! !%! $ $ ' R! !
!! !!
! ! ! !( %!%!
$ ' ' R!!
! ! !%! $ $ ' ' R!!
! ! ! !%! $ ' ' R!!
! ! ! !%! $ ' ' & R!!
! ! ! !%! $ ' ' R! ' ' R!!
! ! ! ! !
%! $ ' ' R!!
! ! !( %!%! $ ' ' R!!
! ! !%! $ ' ' R!!
! ! ! ! !
!%! $ ' ' R!!
! ! ! ! ! ! !
! !%! $ $ ' ' R!!
! ! $! !%! ! ! !
!
! ! ! ! %! $ $ '
' R!!
! ! ! ! !%! $ $ '
' R!!
! ! ! ! ! %! $ $ ' ' R!
$ $ ' ' R! $ $ ' ' R!!
! ! !!! ! !%! $ $ ' 8 R! $ $ ' R! $ ' !( ! $ $ '
' %R!!!
! ! !%! $ $ ' R! $ ' R!!
! ! !%! $ $ ' & !( 8! $ $ ' '
! ! ! ! %R!!
! ! ! ! ! ! !%! $ $ ' R!!
! ! !%! $ $ ' R!!!
! ! !%! $ $ ' R! !!
!!! !!
! ! !%! $ $ ' ' R!!
! ! ! ! ! ! ! ! !
! !%! $ $ ' ' R! $ $ ' ' R!!
! ! ! !%! $ $ ' ' R!!
!!!! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! !
!%! $ $ ' R! $ $ ' R! $ $ ! ! R!!
! ! ! !!
! !%! $ $ ' ' R!!
! !%! $ $ ' ' R!!
! ! ! ! !%! $ $ ' ' R!!
! ! ! ! !%! $ $
' ' !!
! "! ! ! !
! ! !
! ! ! !!!
! ! !
! ! ! !
!!
! ! !
!!
! ! ! ! ! !
! !!
8! $ $ ' R!!
8! $ $ ' R!!
8! $ $ ' !!
! ! ! !!
8! $ $ ' R!!
8! $ $ ' R!!
8! $ $ ' R!!
8! $ $ ' R!!
8! $ $ ' R!!
8! $ $ ' R!!
8! $ $ ' R!!
8! $ $ ' R!!
8! $ $ ' R!!
8! $ $ ' R!!
8! $ $ ' R! !!!!
! ! ! ! !
! ! ! R!!
! ! ! ! !!
! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! !
! !( $ $ ' %!!
! ! !
!( $ $ ' ' R! $ $ ' %$!
! #! ! ! !
! ! ! ! !
! ! ! !$ %! !
! ! !
! ! ! !
! !!
!
! ! !
! ! !!!
! !
! !( ! %R!!
! ! $! !%! ! ! !
!
! !%! $ $ ' R!!
! ! !%! $ $ ' R! $ $ ' R!!
! !%! $ $ ' R!!
! !%! $ $ ' R!!
! !%! $ $ ' R!!
! !%! $ $ ' R!!
! !%! $ $ ' R!!
! ! !%! $ $ ' !( ! $ %R!!
! !( %!%! $ $ ' R!!
! ! !%! $ $ ' R!!
! !%! $ $ ' R!!
! !%! $ $ ' R!!
! !%! $ $ ' R!!
! ! ! !%! $ $ ' R!!
! !%! $ R!!
! !%! $ $ ' R!!
! ! !%! $ $ ' R!: ! $ $ ' ! ! %R!!
! ! !%! $ $ ' R! $ $ ' R! ! $ R!!
! !%! $ $ ' !( ! $ $ ' ' %R!!
! ! !%! $ $ ' R! $ $ ' R!!
! !%! $ $ ' R!!
! ! !%! $ $ ' R!!
! !%! $ $ ' R!!
! !%! $ $ ' !( !%! $ $ ' ' %R!!
! &! $ $ ' R!!!
! !
! !
! !
! ! ! ! ! ! ! !
! $!( ! ! !
! ! ! %!!!
! #! ! ! !
! !
! !!!!
! ! ! !
! ! !!
! ! !
!! !
! ! !
!!
! ! !( %!
! ! ! ! !
! ! !!
! !
! ! ! ! !
!( ! ! %!!
! ! ! !
! ! !
! ! ! ! !<!!
"!! !!
"!! ! !!
"!! !!!
"!! !!
"!! !!
"!! !!
"!! !
"!! !!"!! ! ! ! ! !
### ### ! ! ! ! !
"!! ! ! ! ### ### ###! ! ! ### ! !!
! ! ! ! ! ! ! !! ! ! ! ! +!!
! !( )! !!
! ! $ $ ' ' %$!
!
!