หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร

รายวชาทกษะการเรยนร

(ทร31001)

ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

หลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2551

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

กระทรวงศกษาธการ

หนงสอเรยนเลมนจดพมพดวยเงนงบประมาณแผนดนเพอการศกษาตลอดชวตสาหรบประชาชน ลขสทธ

เปนของ สานกงาน กศน. สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

หามจาหนาย

เอกสารทางวชาการลาดบท 34/2555

~ 2 ~

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร

รายวชาทกษะการเรยนร (ทร31001)

ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

ลขสทธเปนของ สานกงาน กศน. สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

เอกสารทางวชาการลาดบท 34 /2555

~ 3 ~

~ 4 ~

สารบญ

หนา

คานา

สารบญ

คาแนะนาการใชแบบเรยน

โครงสรางรายวชาทกษะการเรยนร ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

บทท 1 การเรยนรดวยตนเอง 10

บทท 2 การใชแหลงเรยนร 71

บทท 3 การจดการความร 142

บทท 4 การคดเปน 193

บทท 5 การวจยอยางงาย 245

บทท 6 ทกษะการเรยนรและศกยภาพหลกของพนทในการพฒนาอาชพ 263

~ 5 ~

คาแนะนาการใชหนงสอเรยน

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร ระดบมธยมศกษาตอนปลาย เปนแบบเรยนทจดทาขนสาหรบ

ผเรยนทเปนนกศกษานอกระบบ ในการศกษาหนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร ผเรยนควรปฏบต ดงน 1. ศกษาโครงสรางรายวชาใหเขาใจในสาระสาคญ ผลการเรยนรทคาดหวง และขอบขายเนอหา 2. ศกษารายละเอยดเนอหาของแตละบทอยางละเอยด และทากจกรรมตามทกาหนด แลวตรวจสอบ

กบแนวตอบกจกรรมทกาหนด ถาผเรยนตอบผดควรกลบไปศกษาและทาความเขาใจในเนอหาใหมใหเขาใจ

กอนทจะศกษาเรองตอไป 3. ปฏบตกจกรรมทายเรองของแตละเรองเพอเปนการสรปความรความเขาใจของเนอหาในเรองนน

ๆ อกครง และการปฏบตกจกรรมของเนอหาแตละเรอง ผเรยนสามารถนาไปตรวจสอบกบครและเพอน ๆ ท

รวมเรยนในรายวชาและระดบเดยวกนได 4. แบบเรยนนม 6 บท คอ บทท 1 การเรยนรดวยตนเอง บทท 2 การใชแหลงเรยนร บทท 3 การจดการความร บทท 4 การคดเปน บทท 5 การวจยอยางงาย

บทท 6 ทกษะการเรยนรและศกยภาพหลกของพนทในการพฒนาอาชพ

~ 6 ~

โครงสรางการเรยนรดวยตนเอง

ระดบมธยมศกษาตอนปลาย รายวชาทกษะการเรยนร มเนอหาเกยวกบการพฒนาทกษะการเรยนรของนกเรยนในดานการเรยนร

ดวยตนเอง การใชแหลงเรยนร การจดการความร การคดเปนและการวจยอยางงาย โดยมวตถประสงคเพอให

ผเรยนสามารถกาหนดเปาหมาย วางแผนการเรยนรดวยตนเอง เขาถงและเลอกใชแหลงเรยนรจดการความร

กระบวนการแกปญหาและตดสนใจอยางมเหตผล ทจะสามารถใชเปนเครองมอชนาตนเอง ในการเรยนร

และการประกอบอาชพใหสอดคลองกบหลกการพนฐาน และการพฒนา 5 ศกยภาพหลกของพนทใน 5 กลม

อาชพใหม คอ กลมอาชพดานการเกษตรกรรม อตสาหกรรม พาณชยกรรม ความคดสรางสรรค การบรหาร

จดการและการบรการ ตามยทธศาสตร 2555 กระทรวงศกษาธการ ไดอยางตอเนองตลอดชวต บทท 1 การเรยนรดวยตนเอง 1. ประมวลความร และสรปเปนสารสนเทศ

2. ทางานบนฐานขอมลดวยการแสวงหาความรจนเปนลกษณะนสย

3. มความชานาญในทกษะการอาน ทกษะการฟง ทกษะการสงเกต และทกษะการจด

บนทกอยางคลองแคลว รวดเรว

บทท 2 การใชแหลงเรยนร 1. ผเรยนมความรความเขาใจ เหนความสาคญของแหลงเรยนร 2. ผเรยนสามารถใชแหลงเรยนร หองสมดประชาชนได

บทท 3 การจดการความร 1. ออกแบบผลตภณฑ สรางสตร สรปองคความรใหม

2. ประพฤตตนเปนบคคลแหงการเรยนร

3. สรางสรรคสงคมอดมปญญา

บทท 4 การคดเปน 1. อธบายถงความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญของคนคดเปน และการเชอมโยงไปส

การเรยนรเรองการคดเปน ปรชญาคดเปน การคดแกปญหา อยางเปนระบบ แบบคน

คดเปนได

สาระสาคญ

ผลการเรยนรทคาดหวง

~ 7 ~

2. วเคราะหจาแนกลกษณะของขอมลการคดเปนทง 3 ดาน ทนามาใชประกอบการคด

และการตดสนใจ ทงขอมลดานวชาการ ขอมลเกยวกบตนเอง ขอมลเกยวกบสงคมและ

สภาวะแวดลอม โดยเนนทขอมลดานคณธรรมจรยธรรมทเกยวของกบบคคล

ครอบครว และชมชน ทเปนจดเนนสาคญของคนคดเปนได

3. ฝกปฏบตการคดการแกปญหาอยางเปนระบบ การคดเปน ทงจากกรณตวอยางและ

หรอสถานการณจรงในชมชน โดยนาขอมลดานคณธรรมจรยธรรม ซงเปนสวนหนง

ของขอมลทางสงคมและสภาวะแวดลอมมาประกอบการคดการพฒนาได

บทท 5 การวจยอยางงาย 1. อธบายความหมายและความสาคญของการวจยได

2. ระบกระบวนการ ขนตอนของการทาวจยอยางงายได

3. อธบายสถตงายๆ และสามารถเลอกใชสถตทเหมาะสมกบการวจยในแตละเรองของ

ตนเองไดอยางถกตอง

4. สรางเครองมอการวจยได

5. เขยนโครงการวจยได

6. เขยนรายงานการวจยและเผยแพรงานวจยได

บทท 6 ทกษะการเรยนรและศกยภาพหลกของพนทในการพฒนาอาชพ

1. อธบายความหมาย ความสาคญของทกษะการเรยนร และศกยภาพหลกของพนททแตง

ตางกน

2. ยกตวอยางศกยภาพหลกของพนททแตกตางกน

3. สามารถบอกหรอยกตวอยางเกยวกบศกยภาพหลกของพนทของตนเอง

4. ยกตวอยางอาชพทใชหลกการพนฐานของศกยภาพหลกในการประกอบอาชพในกลม

อาชพใหมได

~ 8 ~

บทท 1 การเรยนรดวยตนเอง

เรองท 1 ความหมาย ความสาคญ และกระบวนการของการเรยนรดวยตนเอง

เรองท 2 ทกษะพนฐานทางการศกษาหาความร ทกษะการแกปญหา และเทคนคในการเรยนรดวยตนเอง

เรองท 3 การทาแผนผงความคด เรองท 4 ปจจยททาใหการเรยนรดวยตนเองประสบความสาเรจ

บทท 2 การใชแหลงเรยนร เรองท 1 ความหมาย ความสาคญ ประเภทของแหลงเรยนร เรองท 2 แหลงเรยนรประเภทหองสมด เรองท 3 ทกษะการเขาถงสารสนเทศของหองสมด เรองท 4 การใชแหลงเรยนรสาคญๆ ในประเทศ เรองท 5 การใชแหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนต

บทท 3 การจดการความร เรองท 1 ความหมาย ความสาคญ หลกการ

เรองท 2 กระบวนการจดการเรยนร การรวมกลมเพอตยอดความร และการจดทาสารสนเทศเพอเผยแพรความร เรองท 3 ทกษะกระบวนการจดการความร

บทท 4 การคดเปน เรองท 1 ความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญกบกระบวนการคดเปน การเชอมโยงส

ปรชญาคดเปน และการคดการตดสนใจแกปญหาอยางเปนระบบแบบคนคดเปน

เรองท 2 ระบบขอมล การจาแนกลกษณะของขอมล การเกบขอมล การวเคราะห

สงเคราะห ขอมลทงดานวชาการ ดานตนเอง และสงคมสภาวะแวดลอม โดยเนน

ไปทขอมลดานคณธรรมจรยธรรมทเกยวของกบบคคล ครอบครวและชมชน เพอ

นามาใชประกอบการตดสนใจแกปญหาตามแบบอยางของคนคดเปน

เรองท 3 กรณตวอยาง และสถานการณจรงในการฝกปฏบตเพอการคด การแกปญหา

แบบคนคดเปน

ขอบขายเนอหา

~ 9 ~

บทท 5 การวจยอยางงาย

เรองท 1 ความหมาย ความสาคญของการวจย

เรองท 2 กระบวนการและขนตอนการทาวจยอยางงาย

เรองท 3 สถตงายๆ เพอการวจย

เรองท 4 การสรางเครองมอวจย

เรองท 5 การเขยนโครงการวจย

เรองท 6 การเขยนรายงานการวจยอยางงายและการเผยแพรผลงานวจย

บทท 6 ทกษะการเรยนรและศกยภาพหลกของพนทในการพฒนาอาชพ

เรองท 1 ความหมาย ความสาคญของศกยภาพหลกของพนท

เรองท 2 กลมอาชพใหม 5 ดาน และศกยภาพหลกของพนท 5 ประการ

เรองท 3 ตวอยางการวเคราะหศกยภาพหลกของพนท

~ 10 ~

บทท 1

การเรยนรดวยตนเอง สาระสาคญ

การเรยนรดวยตนเอง เปนกระบวนการเรยนรทผเรยนรเรมการเรยนรดวยตนเอง ตามความสนใจ

ความตองการ และความถนด มเปาหมาย รจกแสวงหาแหลงทรพยากรของการเรยนร เลอกวธการเรยนร

จนถงการประเมนความกาวหนาของการเรยนรของตนเอง โดยจะดาเนนการดวยตนเองหรอรวมมอ

ชวยเหลอกบผอนหรอไมกได ดงนนมาตรฐานการเรยนรระดบมธยมศกษาตอนปลายสามารถประมวล

ความร ทางานบนฐานขอมล และมความชานาญในการอาน ฟง จดบนทก เปนสารสนเทศอยางคลองแคลว

รวดเรว ในทกวนนคนสวนใหญแสวงหาการศกษาระดบทสงขน จาเปนตองรวธวนจฉยความตองการในการ

เรยนของตนเอง สามารถกาหนดเปามายในการเรยนรของตนเอง สามารถระบแหลงความรทตองการ และ

วางแผนการใชยทธวธ ส อการเรยน และแหลงความรเหลานน หรอแมแตประเมนและตรวจสอบความ

ถกตองของผลการเรยนรของตนเอง

ผลการเรยนรทคาดหวง 1. ประมวลความร และสรปเปนสารสนเทศ

2. ทางานบนฐานขอมลดวยการแสวงหาความรจนเปนลกษณะนสย

3. มความชานาญในทกษะการอาน ทกษะการฟง ทกษะการสงเกต และทกษะการจดบนทกอยาง

คลองแคลว รวดเรว ขอบขายเนอหา เรองท 1 ความหมาย ความสาคญ และกระบวนการของการเรยนรดวยตนเอง

เรองท 2 ทกษะพนฐานทางการศกษาหาความร ทกษะการแกปญหา และเทคนคในการเรยนรดวย

ตนเอง เรองท 3 การทาแผนผงความคด

เรองท 4 ปจจยททาใหการเรยนรดวยตนเองประสบความสาเรจ

~ 11 ~

เรองท 1 ความหมาย และความสาคญ ของการเรยนรดวยตนเอง

ในปจจบนโลกมความกาวหนาทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ความรตาง ๆ ไดเพมขนเปน

อนมาก การเรยนรจากสถาบนการศกษาไมอาจทาใหบคคลศกษาความรไดครบทงหมด การไขวควาหา

ความรดวยตนเอง จงเปนอกวธหนงทจะสนองความตองการของบคคลได เพราะเมอใดกตามทบคคลมใจ

รกทจะศกษา คนควา สงทตนตองการจะร บคคลนนกจะดาเนนการศกษาเรยนรอยางตอเนองโดยไมม

ใครตองบอก ประกอบกบระบบการศกษาและปรชญาการศกษาเพอเตรยมคนใหสามารถเรยนรไดตลอด

ชวต แสวงหาความรดวยตนเอง ใฝหาความร รแหลงทรพยากรการเรยน รวธการหาความร ม

ความสามารถในการคดเปน ทาเปน แกปญหาเปน มนสยในการทางานและการดารงชวต และมสวน

รวมในการปกครองประเทศ การศกษาตามหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 เปนการ

จดการศกษาทมความเหมาะสมกบสภาพปญหา และความตองการของผเรยนทอยนอกระบบ ซงเปนผทม

ประสบการณจากการทางานและการประกอบอาชพ โดยการกาหนดสาระการเรยนร มาตรฐานการเรยนร

การจดการเรยนร การวดและประเมนผล ใหการพฒนากบกลมเปาหมายดานจตใจ ใหมคณธรรม ควบคไป

กบการพฒนาการเรยนร สรางภมคมกน สามารถจดการกบองคความร ทงภมปญญาทองถนและเทคโนโลย

เพอใหผเรยนสามารถปรบตวอยในสงคมทมการเปลยนแปลงตลอดเวลา สรางภมคมกนตามแนวเศรษฐกจ

พอเพยง รวมทงคานงถงธรรมชาตการเรยนรของผทอยนอกระบบ และสอดคลองกบสภาพเศรษฐกจ สงคม

การเมอง การปกครอง ความเจรญกาวหนาของเทคโนโลยและการสอสาร ดงนน ในการศกษาแตละรายวชา

ผ เรยนจะตองตระหนกวา การศกษาตามหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2551 น จะสมฤทธผลไดดวยดหากผเรยนไดศกษาพรอมทงการปฏบตตามคาแนะนาของครแต

ละวชาทไดกาหนดเนอหาเปนบทตาง ๆ โดยแตละบทจะมคาถาม รายละเอยดกจกรรมและแบบฝกปฏบต

ตาง ๆ ซงผเรยนจะตองทาความเขาใจในบทเรยน และทากจกรรม ตลอดจนทาตามแบบฝกปฏบตทได

กาหนดไวอยางครบถวน ซงในหนงสอแบบฝกปฏบตของแตละวชาไดจดใหมรายละเอยดตาง ๆ ดงกลาว

ตลอดจนแบบประเมนผลการเรยนรเพอใหผเรยนไดวดความรเดมและวดความกาวหนาหลงจากทไดเรยนร

การเรยนรดวยตนเอง สามารถชวยใหผเรยนพฒนาและเพมศกยภาพ

ของตนเองโดยการคนพบความสามารถและสงทมคณคาในตนเองทเคย

มองขามไป

(“...it is possible to help learners expand their potential by discovered that

which is yet untapped…”) (Brockett & Hiemstra, 1991)

~ 12 ~

รวมทงการทผเรยนจะไดมการทบทวนบทเรยน หรอสงทไดเรยนร อนจะเปนประโยชนในการเตรยมสอบ

ตอไปไดอกดวย

การเรยนรในสาระทกษะการเรยนร เปนสาระเกยวกบรายวชาการเรยนรดวยตนเอง รายวชาการใช

แหลงเรยนร รายวชาการจดการความร รายวชาการคดเปน และรายวชาการวจยอยางงาย ในสวนของ

รายวชาการเรยนรดวยตนเองเปนสาระการเรยนรเกยวกบการพฒนาทกษะการเรยนร ในดานการเรยนรดวย

ตนเอง เปดโอกาสใหผเรยนไดศกษา คนควา ฝกทกษะในการเรยนรดวยตนเอง เพอมงเสรมสรางใหผเรยนม

นสยรกการเรยนรซงเปนทกษะพนฐานของบคคลแหงการเรยนรทยงยน เพอใชเปนเครองมอในการชนา

ตนเองในการเรยนรไดอยางตอเนองตลอดชวต

การเรยนรดวยตนเอง (Self-Directed Learning) เปนแนวทางการเรยนรหนงทสอดคลองกบการ

เปลยนแปลงของสภาพปจจบน และเปนแนวคดทสนบสนนการเรยนรตลอดชวตของสมาชกในสงคมสการ

เปนสงคมแหงการเรยนร โดยการเรยนรดวยตนเองเปนการเรยนรททาใหบคคลมการรเรมการเรยนรดวยตนเอง

มเปาหมายในการเรยนรทแนนอน มความรบผดชอบในชวตของตนเอง ไมพงคนอน มแรงจงใจ ทาใหผเรยน

เปนบคคลทใฝร ใฝเรยน ทมการเรยนรตลอดชวต เรยนร วธเรยน สามารถเรยนรเรองราวตาง ๆ ไดมากกวาการ

เรยนทมครปอนความรใหเพยงอยางเดยว

การเรยนรดวยตนเองเปนหลกการทางการศกษาซงไดรบความสนใจมากขนโดยลาดบในทกองคกร

การศกษา เพราะเปนแนวทางหนงทสนบสนนการเรยนรตลอดชวต ในอนทจะ หลอหลอมผเรยนใหม

ทกษะการเรยนรตลอดชวต ตามทมงหวงไวในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไข

เพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 การเรยนรดวยตนเอง เปนหลกการทางการศกษาทมแนวคดพนฐานมาจาก

ทฤษฎของกลมมนษยนยม (Humanism) ซงเชอวา มนษย ทกคนมธรรมชาตเปนคนด มเสรภาพและความ

เปนตนเอง มความเปนปจเจกชนและศกยภาพ มตนและการรบรตนเอง มการเปนจรงในสงทตนสามารถ

เปนได มการรบร มความรบผดชอบและความเปนมนษย

ดงนน การทผเรยนสามารถเรยนรดวยตนเองไดนบวาเปนคณลกษณะทดทสดซงมอยใน ตวบคคล

ทกคน ผเรยนควรจะมคณลกษณะของการเรยนรดวยตนเอง การเรยนรดวยตนเองจดเปนกระบวนการเรยนร

ตลอดชวต ยอมรบในศกยภาพของผเรยนวาผเรยนทกคนมความสามารถทจะเรยนรสงตาง ๆ ไดดวยตนเอง

เพอทตนเองสามารถทดารงชวตอยในสงคมทมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลาไดอยางมความสข

ในการปฏบตกจกรรมการเรยนรในบทท 1 การเรยนรดวยตนเองน

ผเรยนจะตองรวบรวมผลการปฏบตกจกรรมซงเปนหลกฐานของ

การเรยนร โดยใหผเรยนบรรจในแฟมสะสมผลงาน (Portfolio) ของ

ผเรยนแตละบคคลดงนน เมอสนสดการเรยนรในบทท 1 ทกษะ

การเรยนรดวยตนเองน ผเรยนจะตองมแฟมสะสมผลงานสงคร

~ 13 ~

ชอ........................................................นามสกล................................................ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

คาชแจง แบบสอบถามฉบบน เปนแบบสอบถามทวดความชอบและเจตคตเกยวกบการเรยนรของทาน

ใหทานอานขอความตาง ๆ ตอไปน ซงมดวยกน 58 ขอ หลงจากนน โปรดทาเครองหมาย

ลงในชองทตรงกบ ความเปนจรง

ระดบความคดเหน

ของตวทานมากทสด

มากทสด หมายถง ทานรสกวา ขอความนนสวนใหญเปนเชนนหรอมนอยครงทไมใช

มาก หมายถง ทานรสกวา ขอความเกนครงมกเปนเชนน

ปานกลาง หมายถง ทานรสกวา ขอความจรงบางไมจรงบางครงตอครง

นอย หมายถง ทานรสกวา ขอความเปนจรงบางไมบอยนก

นอยทสด หมายถง ทานรสกวา ขอความไมจรง ไมเคยเปนเชนน

รายการคาถาม

ความคดเหน

มาก

ทสด

มาก ปาน

กลาง

นอย นอย

ทสด

1. ขาพเจาตองการเรยนรอยเสมอตราบชวชวต

2. ขาพเจาทราบดวาขาพเจาตองการเรยนอะไร

3. เมอประสบกบบางสงบางอยางทไมเจาใจ ขาพเจาจะหลกเลยงไปจาก

สงนน

4. ถาขาพเจาตองการเรยนรสงใด ขาพเจาจะหาทางเรยนรใหได

5. ขาพเจารกทจะเรยนรอยเสมอ

6. ขาพเจาตองการใชเวลาพอสมควรในการเรมศกษาเรองใหม ๆ

7. ในชนเรยนขาพเจาหวงทจะใหผสอนบอกผเรยนทงหมดอยางชดเจนวา

ตองทาอะไรบางอยตลอดเวลา

8. ขาพเจาเชอวา การคดเสมอวาตวเราเปนใครและอยทไหน และจะทา

อะไร เปน หลกสาคญของการศกษาของทกคน

9. ขาพเจาทางานดวยตนเองไดไมดนก

10. ถาตองการขอมลบางอยางทยงไมม ขาพเจาทราบดวาจะไปหาไดท

ไหน

11. ขาพเจาสามารถเรยนรสงตาง ๆ ดวยตนเองไดดกวาคนสวนมาก

แบบประเมนตนเองกอนเรยน

แบบวดระดบความพรอมในการเรยนรดวยตนเองของผเรยน

~ 14 ~

รายการคาถาม

ความคดเหน

มาก

ทสด

มาก ปาน

กลาง

นอย นอย

ทสด

12. แมขาพเจาจะมความคดทด แตดเหมอนไมสามารถนามาใชปฏบตได

13. ขาพเจาตองการมสวนรวมในการตดสนใจวาควรเรยนอะไร และจะ

เรยนอยางไร

14. ขาพเจาไมเคยทอถอยตอการเรยนสงทยาก ถาเปนเรองทขาพเจาสนใจ

15. ไมมใครอนนอกจากตวขาพเจาทจะตองรบผดชอบในสงทขาพเจา

เลอกเรยน

16. ขาพเจาสามารถบอกไดวา ขาพเจาเรยนสงใดไดดหรอไม

17. สงทขาพเจาตองการเรยนรไดมากมาย จนขาพเจาอยากใหแตละวนม

มากกวา

24 ชวโมง

18. ถาตดสนใจทจะเรยนรอะไรกตาม ขาพเจาสามารถจะจดเวลาทจะ

เรยนรสงนนได ไมวาจะมภารกจมากมายเพยงใดกตาม

19. ขาพเจามปญหาในการทาความเขาใจเรองทอาน

20. ถาขาพเจาไมเรยนกไมใชความผดของขาพเจา

21. ขาพเจาทราบดวา เมอไรทขาพเจาตองการจะเรยนรในเรองใดเรองห

นงให

มากขน

22. ขอมความเขาใจพอทจะทาขอสอบใหไดคะแนนสง ๆ กพอใจแลว

ถงแมวา

ขาพเจายงไมเขาใจเรองนนอยางถองแทกตามท

23. ขาพเจาคดวา หองสมดเปนสถานททนาเบอ

24. ขาพเจาชนชอบผทเรยนรสงใหม ๆ อยเสมอ

25. ขาพเจาสามารถคดคนวธการตาง ๆ ไดหลายแบบสาหรบการเรยนร

หวขอใหม ๆ

26. ขาพเจาพยายามเชอมโยงสงทกาลงเรยนกบเปาหมายระยะยาว ทตงไว

27. ขาพเจามความสามารถเรยนร ในเกอบทกเรอง ทขาพเจาตองการ จะร

28. ขาพเจาสนกสนานในการคนหาคาตอบสาหรบคาถามตาง ๆ

29. ขาพเจาไมชอบคาถามทมคาตอบถกตองมากกวาหนงคาตอบ

30. ขาพเจามความอยากรอยากเหนเกยวกบสงตาง ๆ มากมาย

~ 15 ~

รายการคาถาม

ความคดเหน

มาก

ทสด

มาก ปาน

กลาง

นอย นอย

ทสด

31. ขาพเจาจะดใจมาก หากการเรยนรของขาพเจาไดสนสดลง

32. ขาพเจาไมไดสนใจการเรยนร เมอเปรยบเทยบกบผอน

33. ขาพเจาไมมปญหา เกยวกบทกษะเบองตนในการศกษาคนควา ไดแก

ทกษะการฟง อาน เขยน และจา

34. ขาพเจาชอบทดลองสงใหมๆ แมไมแนใจ วา ผลนนจะออกมา

อยางไร

35. ขาพเจาไมชอบ เมอมคนชใหเหนถงขอผดพลาด ในสงทขาพเจากาลง

ทาอย

36. ขาพเจามความสามารถในการคดคน หาวธแปลกๆ ทจะทาสงตาง ๆ

37. ขาพเจาชอบคดถงอนาคต

38. ขาพเจามความพยายามคนหาคาตอบในสงทตองการรไดด เมอเทยบ

กบผอน

39. ขาพเจาเหนวาปญหาเปนสงททาทาย ไมใชสญญาณใหหยดทา

40. ขาพเจาสามารถบงคบตนเอง ใหกระทาสงท คดวา ควรกระทา

41. ขาพเจาชอบวธการของขาพเจา ในการสารวจตรวจสอบปญหาตาง ๆ

42. ขาพเจามกเปนผนากลม ในการเรยนร

43. ขาพเจาสนกทไดแลกเปลยนความคดเหนกบผอน

55. ในแตละปขาพเจาไดเรยนรสงใหม ๆ หลายๆ อยางดวยตนเอง

56. การเรยนรไมไดทาใหชวตของขาพเจา แตกตางไปจากเดม

57. ขาพเจาเปนผเรยนทมประสทธภาพ ทงในชนเรยน และการเรยนรดวย

ตนเอง

58 ขาพเจาเหนดวยกบความคดทวา “ผเรยนคอ ผนา”

~ 16 ~

ความหมาย และความสาคญของการเรยนรดวยตนเอง

การเรยนรเปนเรองของทกคน ศกดศรของผเรยนจะมไดเมอมโอกาสในการเลอกเรยนในเรองท

หลากหลายและมความหมายแกตนเอง การเรยนรมองคประกอบ 2 ดาน คอ องคประกอบภายนอก

ไดแก สภาพแวดลอม โรงเรยน สถานศกษา สงอานวยความสะดวก และคร องคประกอบภายใน ไดแก การ

คดเปน พงตนเองได มอสรภาพ ใฝร ใฝสรางสรรค มความคดเชงเหตผล มจตสานกในการเรยนร มเจตคต

เชงบวกตอการเรยนร การเรยนรทเกดขนมไดเกดขนจากการฟงคาบรรยายหรอทาตามทครผสอนบอก แต

อาจเกดขนไดในสถานการณตาง ๆ ตอไปน 1. การเรยนรโดยบงเอญ การเรยนรแบบนเกดขนโดยบงเอญ มไดเกดจากความตงใจ

2. การเรยนรดวยตนเอง เปนการเรยนรดวยความตงใจของผเรยน ซงมความปรารถนาจะรใน เรองนน ผเรยนจงคดหาวธการเรยนดวยวธการตางๆ หลงจากนนจะมการประเมนผลการเรยนรดวยตนเอง

จะเปนรปแบบการเรยนรททวความสาคญในโลกยคโลกาภวตน บคคลซงสามารถปรบตนเองใหตามทน

ความกาวหนาของโลกโดยใชสออปกรณยคใหมได จะทาใหเปนคนทมคณคาและประสบความสาเรจได

อยางด

ความพรอมในการเรยนรดวยตนเอง

ในการเรยนรดวยตนเองเปนบคลกลกษณะสวนบคคลของผเรยน ทตองการใหเกดขนในตว

ผเรยนตามเปาหมายของการศกษา ผเรยนทมความพรอมในการเรยนดวยตนเองจะมความรบผดชอบ

สวนบคคล ความรบผดชอบตอความคดและการกระทาของตนเอง สามารถควบคมและโตตอบ

สถานการณ สามารถควบคมตนเองใหเปนไปในทศทางทตนเลอก โดยยอมรบผลทเกดขนจากการ

กระทาทมาจากความคดตดสนใจของตนเอง

การเรมตนเรยนรดวยตนเองทดทสดนน เรามาเรมตนทความพรอมใน

การเรยนรดวยตนเอง และทานคงทราบในเบองตนแลววา ระดบความ

พรอมในการเรยนรดวยตนเองของทาน อยในระดบใด (มากทสด มาก ปาน

กลาง นอย นอยทสด)

“เดกตามธรรมชาตตองพงพงผอนและตองการผปกครองปกปองเลยงดและตดสนใจแทน

เมอเตบโตเปนผใหญกพฒนามความอสระ พงพงจากภายนอกลดลงและเปนตวเอง

จนมคณลกษณะการชนาตนเองในการเรยนร”

~ 17 ~

3. การเรยนรโดยกลม การเรยนรแบบนเกดจากการทผเรยนรวมกลมกนแลวเชญผทรงคณวฒมา

บรรยายใหกบสมาชกทาใหสมาชกมความรเรองทวทยากรพด 4. การเรยนรจากสถาบนการศกษา เปนการเรยนแบบเปนทางการ มหลกสตร การประเมนผล ม

ระเบยบการเขาศกษาทชดเจน ผเรยนตองปฏบตตามกฎระเบยบทกาหนด เมอปฏบตครบถวนตามเกณฑท

กาหนดกจะไดรบปรญญา หรอประกาศนยบตร จากสถานการณการเรยนรดงกลาวจะเหนไดวา การ

เรยนรอาจเกดไดหลายวธ และการเรยนรนน ไมจาเปนตองเกดขนในสถาบนการศกษาเสมอไป การเรยนร

อาจเกดขนไดจากการเรยนรดวยตนเอง หรอจากการเรยนโดยกลมกได และการทบคคลมความตระหนก

เรยนรอยภายในจตสานกของบคคลนน การเรยนรดวยตนเองจงเปนตวอยางของการเรยนรในลกษณะทเปน

การเรยนร ททาใหเกดการเรยนรตลอดชวต ซงมความสาคญสอดคลองกบการเปลยนแปลงของโลกปจจบน

และสนบสนนสภาพ “สงคมแหงการเรยนร” ไดเปนอยางด การเรยนรดวยตนเองคออะไร

เมอกลาวถง การเรยนดวยตนเอง แลวบคคลโดยทวไปมกจะเขาใจวาเปนการเรยนทผเรยน

ทาการศกษาคนควาดวยตนเองตามลาพงโดยไมตองพงพาผสอน แตแททจรงแลวการเรยนดวยตนเองท

ตองการใหเกดขนในตวผเรยนนน เปนกระบวนการเรยนรทผเรยนรเรมการเรยนรดวยตนเอง ตามความ

สนใจ ความตองการ และความถนด มเปาหมาย รจกแสวงหาแหลงทรพยากรของการเรยนร เลอกวธการ

เรยนร จนถงการประเมนความกาวหนาของการเรยนรของตนเอง โดยจะดาเนนการดวยตนเองหรอรวมมอ

ชวยเหลอกบผอนหรอไมกได ซงผเรยนจะตองมความรบผดชอบและเปนผควบคมการเรยนของตนเอง ทงนการเรยนดวยตนเองนนมแนวคดพนฐานมาจากแนวคดทฤษฎกลมมนษยนยมทมความเชอใน

เรองความเปนอสระและความเปนตวของตวเองของมนษยวามนษยทกคนเกดมาพรอมกบความด มความ

เปนอสระ เปนตวของตวเอง สามารถหาทางเลอกของตนเอง มศกยภาพและสามารถพฒนาศกยภาพของ

ตนเองไดอยางไมมขดจากด รวมทงมความรบผดชอบตอตนเองและผอน ซงการเรยนดวยตนเองกอใหเกด

ผลในทางบวกตอการเรยน โดยจะสงผลใหผเรยนมความเชอมนในตนเอง มแรงจงใจในการเรยนมากขน ม

ผลสมฤทธทางการเรยนสงขน และมการใชวธการเรยนทหลากหลาย การเรยนดวยตนเองจงเปนมาตรฐาน

การศกษาทควรสงเสรมใหเกดขนในตวผเรยน ทกคน เพราะเมอใดกตามทผเรยนมใจรกทจะศกษา คนควา

จากความตองการของตนเอง ผเรยนกจะมการศกษาคนควาอยางตอเนองตอไปโดยไมตองมใครบอกหรอ

บงคบ เปนแรงกระตนใหเกดความอยากรอยากเหนตอไปไมมทสนสด ซงจะนาไปสการเปนผเรยนรตลอด

ชวตตามเปาหมายของการศกษาตอไป

“การเรยนรเปนเพอนทดทสดของมนษย” (LEARNING makes a man fit company for himself) ... (Young)...

~ 18 ~

การเรยนดวยตนเองมอย 2 ลกษณะคอ ลกษณะทเปนการจดการเรยนรทมจดเนนใหผเรยนเปน

ศนยกลางในการเรยนโดยเปนผรบผดชอบและควบคมการเรยนของตนเองโดยการวางแผน ปฏบตการ

เรยนร และประเมนการเรยนรดวยตนเอง ซงไมจาเปนจะตองเรยนดวยตนเองเพยงคนเดยวตามลาพง และ

ผเรยนสามารถถายโอนการเรยนรและทกษะทไดจากสถานการณหนงไปยงอก สถานการณหนงได ในอก

ลกษณะหนงเปนลกษณะทางบคลกภาพทมอยในตวผทเรยนดวยตนเองทกคนซงมอยในระดบทไมเทากนใน

แตละสถานการณการเรยน โดยเปนลกษณะทสามารถพฒนาใหสงขนไดและจะพฒนาไดสงสดเมอมการจด

สภาพการจดการเรยนรทเออกน

การเรยนรดวยตนเองมความสาคญอยางไร การเรยนรดวยตนเอง (Self-Directed Learning) เปนแนวทางการเรยนรหนงทสอดคลอง

กบการเปลยนแปลงของสภาพปจจบน และเปนแนวคดทสนบสนนการเรยนรตลอดชวตของสมาชกใน

สงคมสการเปนสงคมแหงการเรยนร โดยการเรยนรดวยตนเองเปนการเรยนรททาใหบคคลมการรเรมการ

เรยนรดวยตนเอง มเปาหมายในการเรยนรทแนนอน มความรบผดชอบในชวตของตนเอง ไมพงคนอน ม

แรงจงใจ ทาใหผเรยนเปนบคคลทใฝร ใฝเรยน ทมการเรยนรตลอดชวต เรยนรวธเรยน สามารถเรยนร

เรองราวตาง ๆ ไดมากกวาการเรยนทมครปอนความรใหเพยงอยางเดยว การเรยนรดวยตนเองไดนบวาเปน

คณลกษณะทดทสดซงมอยใน ตวบคคลทกคน ผเรยนควรจะมคณลกษณะของการเรยนรดวยตนเอง การ

เรยนรดวยตนเองจดเปนกระบวนการเรยนรตลอดชวต ยอมรบในศกยภาพของผเรยนวาผเรยนทกคนม

ความสามารถทจะเรยนรสงตาง ๆ ไดดวยตนเอง เพอทตนเองสามารถทดารงชวตอยในสงคมทมการ

เปลยนแปลงอยตลอดเวลาไดอยางมความสข ดงนน การเรยนรดวยตนเองมความสาคญดงน 1. บคคลทเรยนรดวยการรเรมของตนเองจะเรยนไดมากกวา ดกวา มความตงใจ มจดมงหมายและม

แรงจงใจสงกวา สามารถนาประโยชนจากการเรยนรไปใชไดดกวาและยาวนานกวาคนทเรยนโดยเปนเพยง

ผรบ หรอรอการถายทอดจากคร

การเรยนดวยตนเอง (Self-Directed Learning) เปนกระบวนการเรยนรทผเรยนรเรม

การเรยนรดวยตนเอง ตามความสนใจ ความตองการ และความถนด มเปาหมาย รจกแสวงหาแหลง

ทรพยากรของการเรยนร เลอกวธการเรยนร จนถงการประเมนความกาวหนาของการเรยนรของตนเอง โดย

จะดาเนนการดวยตนเองหรอรวมมอชวยเหลอกบผอนหรอไมกได ซงผเรยนจะตองมความรบผดชอบและ

เปนผควบคมการเรยนของ ตนเอง

~ 19 ~

2. การเรยนรดวยตนเองสอดคลองกบพฒนาการทางจตวทยา และกระบวนการทางธรรมชาต ทาให

บคคลมทศทางของการบรรลวฒภาวะจากลกษณะหนงไปสอกลกษณะหนง คอ เม อตอนเดก ๆ เปน

ธรรมชาตทจะตองพงพงผอน ตองการผปกครองปกปองเลยงด และตดสนใจแทนให เมอเตบโตมพฒนาการ

ขนเรอยๆ พฒนาตนเองไปสความเปนอสระ ไมตองพงพงผปกครอง คร และผอน การพฒนาเปนไปใน

สภาพทเพมความเปนตวของตวเอง 3. การเรยนรดวยตนเองทาใหผเรยนมความรบผดชอบ ซงเปนลกษณะทสอดคลองกบพฒนาการ

ใหม ๆ ทางการศกษา เชน หลกสตร หองเรยนแบบเปด ศนยบรการวชาการ การศกษาอยางอสระ

มหาวทยาลยเปด ลวนเนนใหผเรยนรบผดชอบการเรยนรเอง 4. การเรยนรดวยตนเองทาใหมนษยอยรอด การมความเปลยนแปลงใหม ๆ เกดขนเสมอ ทาใหม

ความจาเปนทจะตองศกษาเรยนร การเรยนรดวยตนเองจงเปนกระบวนการตอเนองตลอดชวต การเรยนรดวยตนเองมลกษณะอยางไร

การเรยนรดวยตนเอง สามารถจาแนกออกเปน 2 ลกษณะสาคญ ดงน

1. ลกษณะทเปนบคลกคณลกษณะสวนบคคลของผ เรยนในการเรยนดวยตนเอง จดเปน

องคประกอบภายในทจะทาใหผเรยนมแรงจงใจอยากเรยนตอไป โดยผเรยนทม คณลกษณะในการเรยนดวย

ตนเองจะมความรบผดชอบตอความคดและการกระทาเกยวกบการเรยน รวมทง รบผดชอบในการบรหาร

จดการตนเอง ซงมโอกาสเกดขนไดสงสดเมอมการจดสภาพการเรยนรทสงเสรมกน

2. ลกษณะทเปนการจดการเรยนรใหผเรยนไดเรยนดวยตนเอง ประกอบดวย ขนตอนการวาง

แผนการเรยน การปฏบตตามแผน และการประเมนผลการเรยน จดเปนองคประกอบ ภายนอกทสงผลตอ

การเรยนดวยตนเองของผเรยน ซงการจดการเรยนรแบบนผเรยนจะไดประโยชนจากการเรยนมากทสด

Knowles (1975) เสนอใหใชสญญาการเรยน (Learning contracts) เปนการมอบหมายภาระงานใหแกผเรยน

วาจะตองทาอะไรบางเพอใหไดรบความรตามเปาประสงคและผเรยนจะปฏบตตามเงอนไขนน

การเรยนรดวยตนเอง เปนคณลกษณะทสาคญตอการดาเนนชวตทมประสทธภาพ ชวยใหผเรยน

มความตงใจและมแรงจงใจสง มความคดรเรมสรางสรรค มความยดหยนมากขน มการปรบพฤตกรรม

การทางานรวมกบผอนได รจกเหตผล รจกคดวเคราะห ปรบและประยกตใชวธการแกปญหาของตนเอง

จดการกบปญหาไดดขน และสามารถนาประโยชนของการเรยนรไปใชไดดและยาวนานขน ทาใหผเรยน

ประสบความสาเรจในการเรยน

~ 20 ~

องคประกอบของการเรยนรดวยตนเองมอะไรบาง องคประกอบของการเรยนรดวยตนเอง มดงน 1. การวเคราะหความตองการของตนเองจะเรมจากใหผเรยนแตละคนบอกความตองการ

และความสนใจของตนในการเรยนกบเพอนอกคน ทาหนาทเปนทปรกษา แนะนา และเพอนอกคน

ทาหนาทจดบนทก และใหกระทาเชนนหมนเวยน ทง 3 คน แสดงบทบาทครบทง 3 ดาน คอ ผเสนอ

ความตองการ ผใหคาปรกษา และผคอยจดบนทก การสงเกตการณ เพอประโยชนในการเรยน

รวมกนและชวยเหลอซงกนและกนในทกๆ ดาน

2. การกาหนดจดมงหมายในการเรยน โดยเรมจากบทบาทของผเรยนเปนสาคญ ผเรยน

ควรศกษาจดมงหมายของวชา แลวเขยนจดมงหมายในการเรยนของตนใหชดเจน เนนพฤตกรรมท

คาดหวง วดได มความแตกตางของจดมงหมายในแตละระดบ

3. การวางแผนการเรยน ใหผเรยนกาหนดแนวทางการเรยนตามวตถประสงคทระบไว

จดเนอหาใหเหมาะสมกบสภาพความตองการและความสนใจของตน ระบการจดการเรยนรให

เหมาะสมกบตนเองมากทสด

4. การแสวงหาแหลงวทยาการทงทเปนวสดและบคคล

4.1 แหลงวทยาการทเปนประโยชนในการศกษาคนควา เชน หองสมด พพธภณฑ เปนตน

4.2 ทกษะตาง ๆ ทมสวนชวยในการแสวงแหลงวทยาการไดอยางสะดวกรวดเรว เชน

ทกษะการตงคาถาม ทกษะการอาน เปนตน

5. การประเมนผล ควรประเมนผลการเรยนดวยตนเองตามทกาหนดจดมงหมายของการ

เรยนไว และใหสอดคลองกบวตถประสงคเกยวกบความร ความเขาใจ ทกษะ ทศนคต คานยม ม

ขนตอนในการประเมน คอ

5.1 กาหนดเปาหมาย วตถประสงคใหชดเจน

5.2 ดาเนนการใหบรรลวตถประสงคซงเปนสงสาคญ

5.3 รวบรวมหลกฐานจากผลการประเมนเพอตดสนใจซงตองตงอยบนพนฐานของ

ขอมลทสมบรณและเชอถอได

5.4 เปรยบเทยบขอมลกอนเรยนกบหลงเรยนเพอดวาผเรยนมความกาวหนาเพยงใด

5.5 ใชแหลงขอมลจากครและผเรยนเปนหลกในการประเมน

กจกรรม

กจกรรมท 1 ใหอธบายความหมายของคาวา “การเรยนรดวยตนเอง” โดยสงเขป

กจกรรมท 2 ใหอธบาย “ความสาคญของการเรยนรดวยตนเอง” โดยสงเขป

องคประกอบของการเรยนรดวยตนเอง ผเรยนควรมการวเคราะหความตองการ วเคราะห

เนอหา กาหนดจดมงหมายและการวางแผนในการเรยน มความสามารถในการแสวงหาแหลง

วทยาการ และมวธในการประเมนผลการเรยนรดวยตนเอง โดยมเพอนเปนผรวมเรยนรไปพรอมกน และมครเปนผชแนะ อานวยความสะดวก และใหคาปรกษา ทงน ครอาจตองมการวเคราะหความ

พรอมหรอทกษะทจาเปนของผเรยนในการกาวสการเปนผเรยนรดวยตนเองได

~ 21 ~

กจกรรมท 3 ใหสรปสาระสาคญของ “ลกษณะการเรยนรดวยตนเอง” มาพอสงเขป

กจกรรมท 4 ใหสรปสาระสาคญของ “องคประกอบของการเรยนรดวยตนเอง” มาพอสงเขป

กระบวนการของการเรยนรดวยตนเอง กระบวนการของการเรยนรดวยตนเอง ความรบผดชอบในการเรยนรดวยตนเองของผเรยน เปนสง

สาคญทจะนาผเรยนไปสการเรยนรดวยตนเอง เพราะความรบผดชอบในการเรยนรดวยตนเองนน หมายถง

การทผเรยนควบคมเนอหา กระบวนการ องคประกอบของสภาพแวดลอมในการเรยนรของตนเอง ไดแก การวางแผนการเรยนของตนเอง โดยอาศยแหลงทรพยากรทางความรตางๆ ทจะชวยนาแผนสการปฏบต แตภายใตความรบผดชอบของผเรยน ผเรยนรดวยตนเองตองเตรยมการวางแผนการเรยนรของตน และเลอก

สงทจะเรยนจากทางเลอกทกาหนดไว รวมทง วางโครงสรางของแผนการเรยนรของตนอกดวย ในการวาง

แผนการเรยนร ผเรยนตองสามารถปฏบตงานทกาหนด วนจฉยความชวยเหลอทตองการ และทาใหได

ความชวยเหลอนน สามารถเลอกแหลงความร วเคราะห และวางแผนการการเรยนทงหมด รวมทงประเมน

ความกาวหนาในการเรยนของตน

ในการเรยนรดวยตนเองผเรยนและครควรมบทบาทอยางไร

บทบาทของผเรยนในการเรยนรดวยตนเอง บทบาทของครในการเรยนรดวยตนเอง 1. การวเคราะหความตองการในการเรยน วนจฉยการเรยนร วนจฉยความตองการในการเรยนรของตน รบรและยอมรบความสามารถของตน มความรบผดชอบในการเรยนร สรางบรรยากาศการเรยนรทพอใจดวยตนเอง มสวนรวมในการระบความตองการในการเรยน เลอกสงทจะเรยนจากทางเลอกตางๆ ท กาหนด วางโครงสรางของโครงการเรยนของตน

1. การวเคราะหความตองการในการเรยน สรางความคนเคยใหผเรยนไววางใจ เขาใจ บทบาทคร บทบาทของตนเอง วเคราะหความตองการการเรยนรของผเรยน และพฤตกรรมทตองการใหเกดแกผเรยน กาหนดโครงสรางคราว ๆ ของหลกสตร ขอบเขตเนอหากวาง ๆ สรางทางเลอกทหลากหลาย สรางบรรยากาศใหเกดความตองการการเรยน วเคราะหความพรอมในการเรยนรของผเรยน โดยการตรวจสอบความพรอมของผเรยน มสวนรวมในการตดสนใจในทางเลอกนน แนะนาขอมลใหผเรยนคด วเคราะหเอง

การเปรยบเทยบบทบาทของครและผเรยนตามกระบวนการเรยนรดวยตนเอง

~ 22 ~

บทบาทของผเรยนในการเรยนรดวยตนเอง บทบาทของครในการเรยนรดวยตนเอง 2. การกาหนดจดมงหมายในการเรยน ฝกการกาหนดจดมงหมายในการเรยน รจดมงหมายในการเรยน และเรยนใหบรรล จดมงหมาย รวมกนพฒนาเปาหมายการเรยนร กาหนดจดมงหมายจากความตองการของตน

2. การกาหนดจดมงหมายในการเรยน กาหนดโครงสรางคราวๆ วตถประสงคการ เรยนของวชา ชวยใหผเรยนเปลยนความตองการทมอยให เปนจดมงหมายการเรยนรทวดไดเปนไดจรง เปดโอกาสใหมการระดมสมอง รวมแสดง ความคดเหนและการนาเสนอ แนะนาขอมลใหผเรยนคด วเคราะหเอง

3. การออกแบบแผนการเรยน ฝกการทางานอยางมขนตอนจากงายไปยาก การใชยทธวธทเหมาะสมในการเรยน มความรบผดชอบในการดาเนนงานตามแผน รวมมอ รวมใจรบผดชอบการทางานกลม รบผดชอบควบคมกจกรรมการเรยนรของ ตนเองตามแผนการเรยนทกาหนดไว

3. การออกแบบแผนการเรยน เตรยมความพรอมโดยจดประสบการณการ เรยนร เสรมทกษะทจาเปนในการเรยนร มสวนรวมในการตดสนใจ วธการทางาน ตอง ทราบวา เรองใดใชวธใด สอนอยางไร มสวนรวม ตดสนใจเพยงใด ยวยใหเกดพฤตกรรมการเรยนร ผประสานสงทตนเองรกบสงทผเรยนตองการ แนะนาขอมลใหผเรยนคด วเคราะหเองจนได

แนวทางทแจมแจง สรางทางเลอกทหลากหลาย ใหผเรยนเลอกปฏบตตามแนวทางของตน

4. การแสวงหาแหลงวทยาการ ฝกคนหาความรตามทไดรบมอบหมายจาก แหลงการเรยนรทหลากหลาย กาหนดบคคล และสอการเรยนทเกยวของ มสวนรวมในการสบคนขอมลรวมกบเพอนๆ ดวยความรบผดชอบ เลอกใชประโยชนจากกจกรรมและยทธวธทม

ประสทธภาพเพอใหบรรลวตถประสงคทกาหนด

4. การแสวงหาแหลงวทยาการ สอนกลยทธการสบคนขอมล ถายทอดความร ถาผเรยนตองการ กระตนความสนใจ ชแหลงความร แนะนาการใชสอ จดรปแบบเนอหา สอการเรยนทเหมาะสม บางสวน สงเกต ตดตาม ใหคาแนะนาเมอผเรยนเกด ปญหาและตองการคาปรกษา

~ 23 ~

บทบาทของผเรยนในการเรยนรดวยตนเอง บทบาทของครในการเรยนรดวยตนเอง 5. การประเมนผลการเรยนร ฝกการประเมนผลการเรยนรดวยตนเอง มสวนรวมในการประเมนผล ผเรยนประเมนผลสมฤทธดวยตนเอง

5. การประเมนผลการเรยนร ใหความรและฝกผเรยนในการประเมนผลการ เรยนรทหลากหลาย เปดโอกาสใหผเรยนนาเสนอวธการ เกณฑ ประเมนผล และมสวนรวมในการตดสนใจ จดทาตารางการประเมนผลทจะใชรวมกน แนะนาวธการประเมนเมอผเรยนมขอสงสย

จะเหนไดวา ทงผเรยนและครตองมการวนจฉยความตองการสงทจะเรยน ความพรอม ของผเรยนเกยวกบทกษะทจาเปนในการเรยน การกาหนดเปาหมาย การวางแผนการเรยนร การ แสวงหาแหลงวทยาการ การประเมนผลการเรยนร ซงครเปนผฝกฝน ใหแรงจงใจ แนะนา อานวย

ความสะดวกโดยเตรยมการเบองหลง และใหคาปรกษา สวนผเรยนตองเปนผเรมตนปฏบต ดวยความ กระตอรอรน เอาใจใส และมความรบผดชอบ กระทาอยางตอเนองดวยตนเอง เรยนแบบมสวนรวม จงทาใหผเรยนเปนผเรยนรดวยตนเองได ดงหลกการทวา “การเรยนรตองเรมตนทตนเอง” และ ศกยภาพอนพรอมทจะเจรญเตบโตดวยตนเองนน ผเรยนควรนาหวใจนกปราชญ คอ ส จ ป ล หรอ ฟง คด ถาม เขยน มาใชในการสงเคราะหความร นอกจากน กระบวนการเรยนรในบรบททางสงคม จะเปนพลงอนหนงในการเรยนรดวยตนเอง ซงเปนการเรยนรในสภาพชวตประจาวนทตองอาศย สภาพแวดลอมมสวนรวมในกระบวนการ ทาใหเกดบรรยากาศการแลกเปลยน พงพากน แตภายใต ความเปนอสระในทางเลอกของผเรยนดวยวจารณญาณทอาศย เหตผล ประสบการณ หรอคาชแนะ จากผร คร และผเรยนจงเปนความรบผดชอบรวมกนตอความสาเรจในการเรยนรดวยตนเอง

~ 24 ~

ลกษณะสาคญในการเรยนรดวยตนเองของผเรยน มดงน

1. การมสวนรวมในการวางแผน การปฏบตตามแผน และการประเมนผลการเรยนร ไดแก ผเรยนม

สวนรวมวางแผนกจกรรมการเรยนรบนพนฐานความตองการของกลมผเรยน

2. การเรยนรทคานงถงความสาคญของผเรยนเปนรายบคคล ไดแก ความแตกตางในความสามารถ

ความรพนฐาน ความสนใจเรยน วธการเรยนร จดเนอหาและสอใหเหมาะสม

3. การพฒนาทกษะการเรยนรดวยตนเอง ไดแก การสบคนขอมล ฝกเทคนคทจาเปน เชน การสงเกต

การอานอยางมจดประสงค การบนทก เปนตน

4. การพฒนาทกษะการเรยนรซงกนและกน ไดแก การกาหนดใหผเรยนแบงความรบผดชอบใน

กระบวนการเรยนร การทางานเดยว และเปนกลมทมทกษะการเรยนรตางกน

5. การพฒนาทกษะการประเมนตนเองและการรวมมอในการประเมนกบผอน ไดแก การใหผเรยน

เขาใจความตองการในการประเมน ยอมรบการประเมนจากผอน เปดโอกาสใหประเมนหลายรปแบบ

กระบวนการในการเรยนรดวยตนเอง เปนวธการทผเรยนตองจดกระบวนการเรยนรดวยตนเอง โดย

ดาเนนการ ดงน

1. การวนจฉยความตองการในการเรยน

2. การกาหนดจดมงหมายในการเรยน

3. การออกแบบแผนการเรยน

4. การดาเนนการเรยนรจากแหลงวทยาการ

5. การประเมนผล

การตอบสนองของผเรยนและครตามกระบวนการในเรยนรดวยตนเอง มดงน ขนตอน การตอบสนองของผเรยน การตอบสนองของคร

1. วนจฉยความตองการในการ

เรยนรของผเรยน

1. ศกษา ทาความเขาใจ คาอธบาย

รายวชา

2. วนจฉยความตองการในการ

เรยนของตนเอง ทงรายวชาและ

รายหวขอการเรยน

3. แบงกลมอภปรายเกยวกบความ

ตองการในการเรยนเพอใหผเรยน

แตละคนม นใจในการวนจฉย

ความตองการในการเรยนของ

ตนเอง

1. กระตนใหผเรยนตระหนกถง

ความจาเปนในการเรยนร ดวย

ตนเอง

2. วเคราะหคาอธบายรายวชา

จดประสงค เนอหา กจกรรมและ

การประเมนการเรยนรายวชา

3. อธบายใหผ เ รยนเขาใจ

คาอธบายรายวชา

4. ใหคาแนะนาแกผเรยนในการ

วนจฉยความตองการในการเรยน

5. อานวยความสะดวกในการ

เรยนแบบรวมมอในกลม

~ 25 ~

ขนตอน การตอบสนองของผเรยน การตอบสนองของคร

2. กาหนดจดมงหมายใน

การเรยน

1. ผ เ รย นแต ละ คนเข ย น

จดมงหมาย การเรยนในแตละ

หวขอกา รเ รย น ท วดไ ด

สอดคลองกบความตองการใน

การเรยนของผ เรยนและอธบาย

รายวชา

1. ใหคาแนะนาแกผเรยนในการ

เ ข ย น จ ด ม ง ห ม า ย ก า ร เ ร ย น ท

ถกตอง

3. วางแผนการเรยนโดยเขยน

สญญาการเรยน

1. ทาความเขาใจเกยวกบความ

จาเปนและวธการวางแผนการ

เรยน

2. เ ขยนสญญาการเ รยนท

สอดคลองกบคาอธบายรายวชา

รวมทงความตองการและความ

สนใจของตนเอง ในการเรยนแต

ละครง

1. ใหคาแนะนาผ เรยนเก ยวกบ

ค ว า ม จ า เ ป น แ ล ะ ว ธ ก า ร ว า ง

แผนการเรยน

2. ใหคาแนะนาผเรยนในการเขยน

สญญาการเรยน

4. เขยนโครงการเรยนร

1. รวมกบผสอนและเพอนเขยน

โครงการเรยนรของทงชน โดย

พจารณาจากโครงการเรยนรท

ผสอนรางมาและสญญาการเรยน

ของทกคน

1. ใหคาแนะนาในการเขยน

โครงการเรยนรรายวชา

2. พจารณาโครงการเรยนร

รวมกบผเรยนโดยกระตนให

ผเรยนแสดงความคดเหนอยาง

ทวถง

3. รวมกบผเรยนสรปโครงการ

เรยนรใหเหมาะสม

5. ดาเนนการเรยนร 1. ทบทวนความรเดมของตนเองท

จาเปนสาหรบการสรางความร

ใหม โดยการตอบคาถามหรอทา

แบบทดสอบ

1. ทดสอบความรเดมของผเรยน

โดยใชเทคนคการตงคาถามหรอ

ทดสอบ

5. ดาเนนการเรยนร (ตอ) 2. ผเรยนแตละคน ดาเนนการ

เรยนตามสญญาการเรยนอยาง

กระตอรอรน โดยการสบคนและ

แสวงหาความรเพอสนองตอบ

ความตองการในการเรยนดวย

2. ใหความรเสรม เพอใหแนใจวา

ผเรยนจะสามารถเชอมโยงความร

เดมกบ ความรใหมได

3. ตงคาถามเพอกระตนใหผเรยน

คนหา คาตอบและประมวล

~ 26 ~

ขนตอน การตอบสนองของผเรยน การตอบสนองของคร

วธการทหลากหลาย และใชแหลง

ทรพยากรการเรยนทเหมาะสม

ตามความตองการของตนเอง โดย

นาความรและประสบการณเดมท

เกยวของกนมาใชในการคนหา

คาตอบ

3. แบงกลมเรยนแบบรวมมอ เพอ

ศกษาในประเดนทตองตอบ

คาถาม โดยการปรบจดมงหมาย

ในการเรยนของ ผเรยนแตละคน

เปนของกลม แลวแบงบทบาท

หนาทเพอแสวงหาความร โดยใช

เทคนคการตงคาถามเพอนาไปส

การหาคาตอบ ทงนกลมผเรยนแต

ละกลมอาจมรปแบบในการทา

กลมทแตกตางกน

4. ใชความคดอยางเตมท ม

ปฏสมพนธ โตตอบ คดคาน

สนบสนน และ แลกเปลยนความ

คดเหนและความรสกทเปดกวาง

ในกลม และรบฟงความคดเหน

ของผอน เพอหาแนวทางการ

ไดมาซงคาตอบทตองการของ

ตนเองและของกลม

คาตอบดวยตนเอง

4. สรางบรรยากาศทสงเสรมการ

เรยน

5. ใหคาปรกษา ใหขอมล

ชวยเหลอ และอานวยความ

สะดวกในกจกรรมการเรยนของ

ผเรยนตามความจาเปนและความ

ตองการของผเรยน

6. กระตนใหผเรยนใชความรและ

ประสบการณเดมทเกยวของกน

มาใชในการคนหาคาตอบ โดยให

ยกตวอยางหรอเปรยบเทยบ

เหตการณทเกยวของกบเรองท

เรยน

7. ตดตามในการเรยนของผเรยน

ตามสญญาการเรยนและให

คาแนะนา

8. ตดตามเปนระยะๆ และให

ขอมลปอนกลบแกผเรยน

9. บนทกปญหาและขอขดของ

ตางๆในการดาเนนกจกรรมการ

เรยนเพอเสนอแนะการปรบปรง

ใหดขน

~ 27 ~

ขนตอน การตอบสนองของผเรยน การตอบสนองของคร

5. ดาเนนการเรยนร (ตอ) 5. แสดงความสามารถของตนเอง

และยอมรบความสามารถของ

ผอน

6. ตดสนใจ และชวยแกปญหา

ตางๆทเกดขนในกจกรรมการ

เรยน

7. ฝกปฏบตทกษะทตองศกษา

ตาม จดมงหมายการเรยน

8. ขอความชวยเหลอจากผสอน

ตามความเหมาะสม

9. ปรกษาผสอนเปนระยะๆ ตามท

ระบไวในสญญาการเรยนเพอขอ

คาแนะนา ชวยเหลอ

10. ปรบเปลยนการดาเนนการ

เรยน ตามความเหมาะสม และ

บนทกสงท ปรบเปลยนลงใน

สญญาการเรยนใหชดเจน และ

นาไปเปนขอมลในการวนจฉย

ตนเองเพอตงจดมงหมายในการ

เรยนครงตอไป

11. อภปรายและสรปความรทได

ในกลม

12. นาเสนอวธการเรยนและ

ความรทไดตอทงชน โดยใช

รปแบบในการแสดงออกในสงท

ตนไดเรยนรทหลากหลาย

10. ใหอสระแกผเรยนในการทา

กจกรรม

และกระตนใหผเรยนมสวนรวม

ในกจกรรมการเรยนอยางเตมท

ยอมรบฟงความคดเหนของผเรยน

และไมตดสนวาความคดเหนของ

ผเรยนไมถกตอง

11. กระตนใหผเรยนสอสาร

ความรความ เขาใจและแนวคด

ของตนเองใหผอน เขาใจอยาง

ชดเจน

12. กระตนใหผเรยนมสวนรวม

ในการอภปรายแลกเปลยนความ

คดเหนอยางกวางขวางทงในกลม

และชนเรยน

13. สงเกตการเรยนของผเรยน

บนทก พฤตกรรมและ

กระบวนการเรยนของ ผเรยน

รวมทงเหตการณทสงผลตอการ

เรยน

14. กระตนใหผเรยนสรปความร

ความเขาใจในบทเรยนดวยตนเอง

15. กลนกรอง แกไข และเสรม

สาระสาคญของบทเรยนใหชดเจน

และครอบคลมจดมงหมายการ

เรยน

5. ดาเนนการเรยนร (ตอ) 13. อภปราย แสดงความคดเหน

สะทอนความรสกและให

ขอเสนอแนะเกยวกบ วธการเรยน

ดวยตนเองทมประสทธภาพ สง

สนบสนนและสงขดขวาง

16. รวมกบผเรยนอภปราย

เกยวกบวธการเรยนทม

ประสทธภาพ สงทสนบสนนและ

สงทขดขวางการเรยน

~ 28 ~

ขนตอน การตอบสนองของผเรยน การตอบสนองของคร

การ เรยน

14. รวมกนสรปประเดนความรท

ไดใน ชนเรยน

15. เขยนรายงานผลการเรยน ทง

ในดานเนอหาและวธการเรยน

รวมทงความรสกเกยวกบ

ความสาเรจหรอไมสาเรจในการ

เรยนเปนรายบคคลและรายกลม

6. ประเมนผลการเรยนร 1. ประเมนผลการเรยนของตนเอง

โดยเปรยบเทยบกบจดมงหมายใน

การเรยนของตนเอง

2. ใหเพอนและครชวยสะทอนผล

การเรยน

3. ใหขอมลปอนกลบแกเพอนใน

กลม

1. กระตนใหผเรยนตรวจสอบ

ความรความเขาใจของตนเอง

ตลอดเวลา

2. ประเมนการเรยนของผเรยน

จากการสงเกตพฤตกรรมในการ

เรยน ความสามารถในการเรยน

ตามสญญาการเรยน และผลงาน

ในแฟมสะสมงาน

3. ใหขอมลปอนกลบแกผเรยน

รายบคคลและรายกลมเกยวกบ

กระบวนการเรยนดวยตนเองและ

พฤตกรรมในการเรยนรวมทงให

ขอเสนอแนะตามความ เหมาะสม

~ 29 ~

ลกษณะทเปนการจดการเรยนรใหผ เรยนไดเรยนดวยตนเองตามกระบวนการในการเรยนรดวย

ตนเอง โนลส ( kuowles 1975 ) เสนอใหใชสญญาการเรยน ( Learning Contract ) ซงเปนการมอบหมาย

ภาระงานใหกบผเรยนวาจะตองทาอะไรบาง เพอใหไดรบความรตามเปาประสงคและผเรยนจะปฏบตตาม

เงอนไขนน

การจดทาสญญาการเรยน (Learning Contract)

คาวา สญญา โดยทวไปหมายถง ขอตกลงระหวางบคคล 2 ฝาย หรอหลายฝายวาจะทาการหรองด

เวนกระทาการอยางใดอยางหนง ความจรงนนในระบบการจดการเรยนรกมการทาสญญากนระหวางครกบ

ผเรยน แตสวนมากไมไดเปนลายลกษณอกษรวา ถาผเรยนทาไดอยางนนแลว ผเรยนจะไดรบอะไรบางตาม

ขอตกลง สญญาการเรยน จะเปนเครองมอทชวยใหผเรยนสามารถกาหนดแนวการเรยนของตวเองไดดยงขน

ทาใหประสบผลสาเรจตามจดมงหมายและเปนเครองยนยนทเปนรปธรรม

คาวา สญญา แปลตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน แปลวา “ขอตกลงกน” ดงนน สญญาการ

เรยน กคอขอตกลงทผเรยนไดทาไวกบครวาเขาจะปฏบตอยางไรบางในกระบวนการเรยนรเพอใหบรรล

จดมงหมายของหลกสตรนนเอง

สญญาการเรยนเปนรปแบบของการเรยนรทแสดงหลกฐานของการเรยนรโดยใชแฟมสะสมผลงาน

หรอ Portfolio

1. แนวคด

การจดการเรยนรในระะบบ เปนการเรยนรทครเปนผกาหนดรปแบบ เนอหา กจกรรมเปนสวนใหญ

ผเรยนเปนแตเพยงผปฏบตตาม ไมไดมโอกาสในการมสวนรวมในการวางแผนการเรยน นกการศกษาทงใน

ตะวนตกและแอฟรกา มองเหนวาระบบการศกษาแบบนเปนระบบการศกษาของพวกจกรพรรดนยมหรอ

เปนการศกษาของพวกชนชนสงบาง เปนระบบการศกษาของผถกกดขบาง สรปแลวกคอระบบการศกษา

แบบนไมไดฝกคนใหเปนตวของตวเอง ไมไดฝกใหคนรจกพงตนเอง จงมผพยายามทจะเปลยนแนวคด

ทางการศกษาใหม อยางเชนระบบการศกษาทเนนการฝกใหคนไดรจกพงตนเองในประเทศแทนซาเนย

การศกษาทใหคนคดเปนในประเทศไทยเราเหลานเปนตน รปแบบของการศกษาในอนาคต ควรจะมงไปส

ตวผเรยนมากกวาตวผสอน เพราะวาในโลกปจจบนวทยาการใหม ๆ ไดเจรญกาวหนาไปอยางรวดเรวม

หลายสงหลายอยางทมนษยจะตองเรยนร ถาจะใหแตมาคอยบอกกนคงทาไมได ดงนนในการเรยนจะตองม

การฝกฝนใหคดใหรจกการหาวธการทไดศกษาสงทคนตองการ กลาวงาย ๆ กคอ ผเรยนทไดรบการศกษา

แบบทเรยกวาเรยนรเพอการเรยนในอนาคต

2. ทาไมจะตองมการทาสญญาการเรยน

ผลจากการวจยเกยวกบการเรยนรของผใหญ พบวาผใหญจะเรยนไดดทสดกตอเมอการเรยนรดวย

ตนเอง ไมใชการบอกหรอการสอนแบบทเปนโรงเรยน และผลจากการวจยทางดานจตวทยายงพบอกวา

ผใหญมลกษณะทเดนชดในเรองความตองการทจะทาอะไรดวยตนเองโดยไมตองมการสอนหรอการชแนะ

~ 30 ~

มากนก อยางไรกดเมอพดถงระบบการศกษากยอมจะตองมการกลาวถงคณภาพของบคคลทเขามาอยใน

ระบบการศกษา จงมความจาเปนทจะตองกาหนดกฎเกณฑขนมาเพอเปนมาตรฐาน ดงนนถงแมจะให

ผเรยนเรยนรดวยตนเองกตามกจาเปนจะตองสรางมาตรการขนมาเพอการควบคมคณภาพของผเรยนเพอให

มมาตรฐานตามทสงคมยอมรบ เหตนสญญาการเรยนจงเขามามบทบาทในการเรยนการสอนเปนการวาง

แผนการเรยนทเปนระบบ

ขอดของสญญาการเรยน คอเปนการประสานความคดทวาการเรยนร ควรใหผเรยนกาหนด

และการศกษาจะตองมเกณฑมาตรฐานเขาดวยกนเพราะในสญญาการเรยนจะบงระบวาผเรยนตองการเรยน

เรองอะไรและจะวดวาไดบรรลตามความมงหมายแลวนนหรอไมอยางไร มหลกฐานการเรยนรอะไรบางท

บงบอกวาผเรยนมผลการเรยนรอยางไร

3. การเขยนสญญาการเรยน

การเรยนรดวยตนเอง ซงเรมจากการจดทาสญญาการเรยนจะมลาดบการดาเนนการ ดงน

ขนท 1 แจกหลกสตรใหกบผเรยนในหลกสตรจะตองระบ

จดประสงคของรายวชาน

รายชอหนงสออางองหรอหนงสอสาหรบทจะศกษาคนควา

หนวยการเรยนยอย พรอมรายชอหนงสออางอง

ครอธบาย และทาความเขาใจกบผเรยนในเรองหลกสตร จดมงหมายและหนวยการ

เรยนยอย

ขนท 2 แจกแบบฟอรมของสญญาการเรยน

จดมงหมาย แหลงวทยาการ/วธการ หลกฐาน การประเมนผล เปนสวนทระบวาผเรยน ตองการบรรลผลสาเรจ ในเรองอะไร อยางไร

เปนสวนทระบวาผเรยน

จะเรยนรไดอยางไร จากแหลงความรใด

เปนสวนทมสงอางอง หรอยนยนทเปน

รปธรรม ทแสดงใหเหนวาผเรยน ไดเกดการเรยนรแลว โดยเกบรวบรวมเปน แฟมสะสมงาน

เปนสวนทระบวาผเรยน สามารถเกดการเรยนร ในระดบใด

~ 31 ~

ขนท 3 อธบายวธการเขยนขอตกลงในแบบฟอรมแตละชองโดยเรมจาก จดมงหมาย วธการเรยนรหรอแหลงวทยาการ หลกฐาน การประเมนผล

ขนท 4 ถามปญหาและขอสงสย ขนท 5 แจกตวอยางสญญาการเรยนใหผเรยนคนละ 1 ชด ขนท 6 อธบายถงการเขยนสญญาการเรยน ผเรยนลงมอเขยนขอตกลงโดยผเรยนเอง โดยเขยนรายละเอยดทง 4 ชองในแบบฟอรม

สญญาการเรยน นอกจากนผ เรยนยงสามารถระบระดบการเรยนทงในระดบด ดเยยม หรอปานกลาง ซง

ผ เรยนมความตงใจทจะบรรลการเรยนในระดบดเยยมหรอมความตงใจทจะเรยนรในระดบด หรอพอใจ

ผเรยนกตองแสดงรายละเอยด ผเรยนตองการแตระดบด คอ ผเรยนตองแสดงความสามารถตามวตถประสงค

ทกลาวไวในหลกสตรใหครบถวน การทาสญญาระดบดเย ยม นอกจากผเรยนจะบรรลวตถประสงคตาม

หลกสตรแลว ผ เรยนจะตองแสดงความสามารถพเศษเรองใดเรองหนงโดยเฉพาะ อนมสวนเกยวของกบ

หลกสตร ขนท 7 ใหผเรยนและเพอนพจารณาสญญาการเรยนใหเรยบรอย ตอไปใหผเรยนเลอกเพอนในกลม 1 คน เพอจะไดชวยกนพจารณาสญญาการเรยนรของทง 2 คน ในการพจารณาสญญาการเรยนใหพจารณาตามหวขอตอไปน 1. จดมงหมายมความแจมชดหรอไม เขาใจหรอไม เปนไปไดจรงหรอไมบอกพฤตกรรมทจะใหเกด จรง ๆ หรอไม 2. มจดประสงคอนทพอจะนามากลาวเพมเตมไดอกหรอไม 3. แหลงวชาการและวธการหาขอมลเหมาะสมเพยงใด มประสทธภาพเพยงใด 4. มวธการอนอกหรอไม ทสามารถนามาใชเพอการเรยนร 5. หลกฐานการเรยนรมความสอดคลองกบจดมงหมายเพยงใด 6. มหลกฐานอนทพอจะนามาแสดงไดอกหรอไม 7. วธการประเมนผลหรอมาตรการทใชวดมความเชอถอไดมากนอยเพยงใด 8. มวธการประเมนผลหรอมาตรการอนอกบางหรอไม ในการวดผลและประเมนผลการเรยนร

ขนท 8 ใหผเรยนนาสญญาการเรยนไปปรบปรงใหเหมาะสมอกครงหนง ขนท 9 ใหผเรยนทาสญญาการเรยนทปรบปรงแลวใหครและทปรกษาตรวจดอกครงหนง ฉบบทเรยบรอยใหดาเนนการไดตามทเขยนไวในสญญาการเรยน

~ 32 ~

ขนท 10 การเรยนกอนทจะจบเทอม 2 อาทตย ใหผเรยนนาแฟมสะสมงาน (แฟมเกบขอมล

Portfolio) ตามทระบไวในสญญาการเรยนมาแสดง ขนท 11 ครและผเรยนจะตงคณะกรรมการในการพจารณาแฟมสะสมงานทผเรยนนามาสงและ สงคนผเรยนกอนสนภาคเรยน

แบบฟอรมสญญาการเรยน เขยนท.......................................................

วนท.........เดอน........................พ.ศ. ............. ขาพเจา (นาย/นาง/นางสาว)...................................................เปนนกศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลาย

ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอาเภอ...............................................ขอกาหนดเปาหมาย

การเรยนในภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2552 คอ ขาพเจาจะทาใหผลการเรยนในรายวชา...................................

ไดระดบคะแนน............โดยการปฏบตดงน จดมงหมาย วธการเรยนร/แหลง

วทยาการ หลกฐาน การประเมนผล

~ 33 ~

ตารางการกาหนดเปาหมายการทางานในแตละวน (นาย/นาง/นางสาว)............................................................ วน เดอน

ป เวลา เปาหมายทจะปฏบต

ผลการปฏบต หมายเหต

สาเรจ ไมสาเรจ

~ 34 ~

เปาหมายการเรยนของขาพเจา ภาคเรยนท 1/2553

รายวชาทลงทะเบยนเรยน หนวยกต

ระดบคะแนนทคาดหวง

รหสวชา ชอวชา A 4

B 3

C 2

D 1

1. ................

2. ................

3. ................

4. ................

5. ................

6. ................

.

.............................................................. .............................................................. .............................................................. .............................................................. .............................................................. ..............................................................

. รวม

................. ................. ................. ................. ................. .................

........... ........... ........... ........... ........... ...........

........... ........... ........... ........... ........... ...........

........... ........... ........... ........... ........... ...........

........... ........... ........... ........... ........... ...........

เกรดเฉลย = ……

โดยขาพเจาจะเรมปฏบตตงแต วนท......เดอน.............พ.ศ. ......... ถง วนท......เดอน.............พ.ศ. .........

ขาพเจาทาสญญาฉบบนดวยความสมครใจ เพอยนยนความตงใจทจะปฏบตตามแผนการเรยนร จนสาเรจ

ลงชอ....................................ผทาสญญา ( ) ลงชอ....................................พยาน ( ) ลงชอ....................................พยาน ( ) ลงชอ....................................คสญญา ( )

~ 35 ~

(ตวอยาง) การวางแผนการเรยนโดยใชสญญาการเรยน

จดมงหมาย วธการเรยนร/แหลง

วทยาการ หลกฐาน การประเมนผล

เพอใหการเรยน รายวชาทกษะการเรยนร ไดเกรด B

1. อานเอกสารอางองท

เสนอแนะไวใน

หลกสตร

2. อานหนงสอท

เกยวของอนๆ

3. สอบถามคร เมอพบ

ขอของใจในชนเรยน

หรอเมออานหนงสอ

แลวเกดความสงสย

อนเปนอปสรรคตอ

การทาความเขาใจ

บทเรยน

4. รวมกลมรายงานและ

อภปรายกบผเรยนอน

หรอกลมการเรยนอน

1. ทารายงานยอ

ขอคดเหนจากหนงสอ

ทอาน

2. จดบนทกการเรยน

การอภปราย

3. ทากจกรรมทกาหนด

ในหนงสอ

ใหเพอน 2-5 คน

ประเมนรายงานยอและ

บนทกการเรยน โดย

ประเมนตามหวขอ

ตอไปน 1. รายงานยอครอบคลม

เนอหามากพอทจะใช

ในการสอบเพอให

ไดเกรดตามทไดมง

หมายไว

5 4 3 2 1

2. ทาตารางการกาหนด

เปาหมายการทางาน

ในแตละวน โดยใหม

ผลการปฏบตตาม

เปาหมายดวย

5 4 3 2 1

3. รายงานมความ

ชดเจนเพยงใด

5 4 3 2 1

ฯลฯ

ทานไดเรยนรเกยวกบสญญาการเรยนทเนนความรบผดชอบ

ตองานทตนไดเปนผกาหนดไวสาหรบการเรยนรของตน...

~ 36 ~

การประเมนผลการเรยนโดยใชแฟมสะสมงาน การจดทาแฟมสะสมงาน (Portfolio) เปนวธการสาคญทนามาใชในการวดผลและประเมนผล

การเรยนรทใหผเรยนเรยนรดวยตนเองโดยการจดทาแฟมสะสมงานทมความเชอพนฐานทสาคญมาจากการ

ใหผเรยนเรยนรจากสภาพจรง (Authentic Learning) ซงมสาระสาคญทพอสรปไดดงน 1. ความเชอพนฐานของการเรยนรตามสภาพจรง (Authentic Learning) 1.1 ความเชอเกยวกบการจดการศกษา มนษยมสญชาตญาณทจะเรยนร มความสามารถและมความกระหายทจะเรยนร ภายใตบรรยากาศของสภาพแวดลอมทเอออานวยและการสนบสนนจะทาใหมนษย สามารถทจะรเรมและเกดการเรยนรของตนเองได มนษยสามารถทจะสรางองคความรจากการปฏสมพนธกบคนอนและจากสอทม ความหมายตอชวต มนษยมพฒนาการดานรางกาย ดานอารมณ ดานสงคม และดานสตปญญาแตกตางกน 1.2 ความเชอเกยวกบการเรยนร การเรยนรจะเรมจากสงทเปนรปธรรมไปสนามธรรมโดยผานกระบวนการการสารวจ ตนเอง การเสรมสรางบรรยากาศของการเรยนรและการสรางบรบทของสงคมใหผเรยนไดปฏสมพนธกบ ผเรยนอน การเรยนรมองคประกอบทางดานปญญาหลายดานทงในดานภาษา คานวณ พนท

ดนตร การเคลอนไหว ความสมพนธระหวางบคคลและอน ๆ การแสวงหาความรจะมประสทธภาพมากยงขนถาอยในบรบททมความหมายตอชวต การแสวงหาความรเปนกระบวนการทเกดขนตลอดชวต 1.3 ความเชอเกยวกบการสอน การสอนจะตองยดผเรยนเปนศนยกลาง การสอนจะเปนทงรายบคคลและรายกลม การสอนจะยอมรบวฒนธรรมทแตกตางกนและวธการเรยนรทเปนเอกลกษณของ ผเรยนแตละคน การสอนกบการประเมนเปนกระบวนการตอเนองและเกยวของซงกนและกน การสอนจะตองตอบสนองตอการขยายความรทไมมทสนสดของหลกสตรสาขาตาง ๆ

1.4 ความเชอเกยวกบการประเมน การประเมนแบบนาคะแนนของผเรยนจานวนมากมาเปรยบเทยบกน มคณคานอยตอ การพฒนาศกยภาพของผเรยน

~ 37 ~

การประเมนตามสภาพจรง (Authentic Assessment) ไมใชสงสะทอน

ความสามารถท มอยในตวผเรยน แตจะสะทอนถงการปฏสมพนธระหวางบคคลกบสงแวดลอมและความสามารถทแสดง ออกมา

การประเมนตามสภาพจรงจะใหขอมลและขาวสารทเทยงตรงเกยวกบผเรยนและ กระบวนการทางการศกษา

2. ความหมายของการประเมนตามสภาพจรง (Authentic Assessment) การประเมนตามสภาพจรง เปนกระบวนการของการสงเกตการณบนทก การจดทาเอกสารท เกยวกบงานหรอภารกจทผเรยนไดทา รวมทงแสดงวธการวาไดทาอยางไร เพอใชเปนขอมลพนฐาน เกยวกบการตดสนใจทางการศกษาของผเรยนนน การประเมนตามสภาพจรงมความแตกตางจากการ ประเมนโครงการตรงทการประเมนแบบนไดใหความสาคญกบผเรยนมากกวาการใหความสาคญกบผล อนทจะเกดขนจากการดคะแนนของกลมผเรยนและแตกตางจากการทดสอบเนองจากเปนการวดผลการ ปฏบตจรง (Authentic Assessment) การประเมนตามสภาพจรงจะไดขอมลสารสนเทศเชง

คณภาพอยาง ตอเนองทสามารถนามาใชในการแนะแนวการเรยนสาหรบผเรยนแตละคนไดเปนอยางด

3. ลกษณะทสาคญของการประเมนตามสภาพจรง (Authentic Assessment) ใหความสาคญขอบการพฒนาและการเรยนร เนนการคนหาศกยภาพนาเอามาเปดเผย ใหความสาคญกบจดเดนของผเรยน ยดถอเหตการณในชวตจรง เนนการปฏบตจรง จะตองเชอมโยงกบการเรยนการสอน มงเนนการเรยนรอยางมเปาหมาย เปนกระบวนการเกดขนอยางตอเนองในทกบรบท ชวยใหมความเขาใจในความสามารถของผเรยนและวธการเรยนร ชวยใหเกดความรวมมอทงผปกครอง พอแม คร ผเรยนและบคคลอน ๆ

~ 38 ~

4. การประเมนผลการเรยนโดยใชแฟมสะสมงาน

แฟมสะสมงาน เปนวธการประเมนผลการเรยนรตามสภาพจรง ซงเปนวธการทครไดนาวธการ

มาจากศลปน (artist) มาใชในทางการศกษาเพอการประเมนความกาวหนาในการเรยนรของผเรยน โดย

แฟมสะสมงานมประโยชนทสาคญคอ

ผเรยนสามารถแสดงความสามารถในการทางานโดยทการสอบทาไมได

เปนการวดความสามารถในการเรยนรของผเรยน

ชวยใหผเรยนสามารถแสดงใหเหนกระบวนการเรยนร (Process) และผลงาน (Product)

ชวยใหสามารถแสดงใหเหนการเรยนรทเปนนามธรรมใหเปนรปธรรม

แฟมสะสมงานไมใชแนวคดใหม เปนเรองทมมานานแลวใชโดยกลมเขยนภาพ ศลปน สถาปนก

นกแสดง และนกออกแบบ โดยแฟมสะสมงานไดถกนามาใชในทางการศกษาในการเรยนการสอนทาง

ดานภาษา คณตศาสตร วทยาศาสตร และวชาอน ๆ ท งนแฟมสะสมงานเปนวธการท สะทอนถงวธการ

ประเมนผลการเรยนรตามสภาพจรง (Authentic Assessment) ซงเปนกระบวนการของการรวบรวม

หลกฐานทแสดงใหเหนวาผเรยนสามารถทาอะไรไดบางและเปนกระบวนการของการแปลความจาก

หลกฐานทไดและมการตดสนใจหรอใหคณคาการประเมนผลตามสภาพจรงเปนกระบวนการทใชเพอ

อธบายถงภาระงานทแทจรงหรอ real task ทผเรยนจะตองปฏบตหรอสรางความร ไมใชสรางแตเพยงขอมล

สารสนเทศ

การประเมนโดยใชแฟมสะสมงานเปนวธการของการประเมนทมองคประกอบสาคญคอ

ใหผเรยนไดแสดงการกระทา - ลงมอปฏบต

สาธตหรอแสดงทกษะออกมาใหเหน

แสดงกระบวนการเรยนร

ผลตชนงานหรอหลกฐานวาเขาไดรและเขาทาได

ซงการประเมนโดยใชแฟมสะสมงานหรอการประเมนตามสภาพจรง โดยวธการดงกลาวนจะ

มลกษณะทสาคญ คอ

ชนงานทมความหมาย (meaningful tasks)

มมาตรฐานทชดเจน (clear standard)

มการใหสะทอนความคด ความรสก (reflections)

มการเชอมโยงกบชวตจรง (transfer)

เปนการปรบปรงและบรณาการ (formative integrative)

เกยวของกบการคดในลาดบทสงขนไป (high – order thinking)

เนนการปฏบตทมคณภาพ (quality performance)

ไดผลงานทมคณภาพ (quality product)

~ 39 ~

5. ลกษณะของแฟมสะสมงาน นกการศกษาบางทานไดกลาววาแฟมสะสมงานมลกษณะเหมอนกบจานผสมส ซงจะเหนไดวา จานผสมสเปนสวนทรวมเรองสตาง ๆ ทงนแฟมสะสมงานเปนสงทรวมการประเมนแบบตาง ๆ เพอการ วาดภาพใหเหนวาผเรยนเปนอยางไร แฟมสะสมงานไมใชถงบรรจสงของ (Container) ทเปนทรวม

ของสงตาง ๆ ทจะเอาอะไรมากองรวมไวหรอเอามาใสไวในทเดยวกน แตแฟมสะสมงานเปนการรวบรวม หลกฐานทมระบบและมการจดการโดยครและผเรยนเพอการตรวจสอบความกาวหนาหรอการเรยนร ดานความร ทกษะและเจตคตในเรองเฉพาะวชาใดวชาหนง

6. จดมงหมายของการประเมนโดยใชแฟมสะสมงาน มดงน ชวยใหครไดรวบรวมงานทสะทอนถงความสาคญของนกเรยนในวตถประสงคใหญของการเรยนร ชวยกระตนใหผเรยนสามารถจดการเรยนรของตนเอง ชวยใหครไดเกดความเขาใจอยางแจมแจงในความกาวหนาของผเรยน ชวยใหผเรยนไดเขาใจตนเองมากยงขน ชวยใหทราบการเปลยนแปลงและความกาวหนา ตลอดชวงระหวางการเรยนร ชวยใหผเรยนไดตระหนกถงประวตการเรยนรของตนเอง ชวยทาใหเกดความสมพนธระหวางการสอนกบการประเมน

7. กระบวนการของการจดทาแฟมสะสมงาน การจดทาแฟมสะสมงาน มกระบวนการหรอขนตอนอยหลายขนตอน แตทงนกสามารถปรบปรง

ไดอยางเหมาะสม Kay Burke (1994) และคณะ ไดกาหนดขนตอนของการทาแฟมสะสมงานไว 10 ขนตอน ดงน

ขนการรวบรวมและจดระบบของผลงาน ขนการเลอกผลงานหลกตามเกณฑทกาหนด ขนการสรางสรรคแฟมสะสมผลงาน ขนการสะทอนความคด หรอความรสกตอผลงาน ขนการตรวจสอบเพอประเมนตนเอง ขนการประเมนผล ประเมนคาของผลงาน ขนการแลกเปลยนประสบการณกบบคคลอน ขนการคดสรรคและปรบเปลยนผลงานเพอใหทนสมย ขนการประชาสมพนธ หรอจดนทรรศการแฟมสะสมงาน

กลาวโดยทวไป แฟมสะสมงานจะมลกษณะทสาคญ 2 ประการคอ - เปนเหมอนสงทรวบรวมหลกฐานทแสดงความรและทกษะของผเรยน - เปนภาพทแสดงพฒนาการของผเรยนในการเรยนร ตลอดชวงเวลาของการเรยน

~ 40 ~

8. รปแบบ (Model) ของการทาแฟมสะสมงาน สามารถดาเนนการไดดงน สาหรบผเรมทาไมมประสบการณมากอนควรใช 3 ขนตอน ขนท 1 การรวบรวมผลงาน ขนท 2 การคดเลอกผลงาน ขนท 3 การสะทอนความคด ความรสกในผลงาน สาหรบผทมประสบการณใหม ๆ ควรใช 6 ขนตอน ขนท 1 กาหนดจดมงหมาย ขนท 2 การรวบรวม ขนท 3 การคดเลอกผลงาน ขนท 4 การสะทอนความคดในผลงาน ขนท 5 การประเมนผลงาน ขนท 6 การแลกเปลยนกบผเรยน สาหรบผทมประสบการณพอสมควร ควรใช 10 ขนตอนดงทกลาวขางตน

9. การวางแผนทาแฟมสะสมงาน การวางแผนและการกาหนดจดมงหมาย คาถามหลกทจะตองทาใหชดเจน ทาไมจะตองใหผเรยนรวบรวมผลงาน ทาแฟมสะสมงานเพออะไร จดมงหมายทแทจรงของการทาแฟมสะสมงาน คออะไร การใช แฟมสะสมงานในการประเมนมขอด ขอเสยอยางไร แฟมสะสมงานไมใชเปนเพยงการเรยนการสอนหรอการประเมนผล แตเปนทงกระบวนการ

เรยนการสอนและการวดผลประเมนผล แฟมสะสมงาน เปนกระบวนการททาใหผเรยนเปนผทลงมอปฏบตเองและเรยนรดวยตนเอง การใชแฟมสะสมงานในการประเมนจะมหลกสาคญ 3 ประการ เนอหา ตองเกยวกบเนอหาทสาคญในหลกสตร การเรยนร ผเรยนเปนผลงมอปฏบตเอง โดยมการบรณาการทจะตองสะทอน

กระบวนการเรยนร ทงในเรองการอาน การเขยน การฟง การแกปญหา และการคดระดบทสงกวาปกต

~ 41 ~

10. การเกบรวบรวมชนงานและการจดแฟมสะสมงาน ความหมายของแฟมสะสมงานคอ การรวบรวมผลงานของผเรยนอยางมวตถประสงค เพอการแสดงใหเหนความพยายาม ความกาวหนาและความสาเรจของผเรยนในเรองใดเรองหนง วธการเกบรวบรวม สามารถจดใหอยในรปแบบของสงตอไปน แฟมงาน สมดบนทก ตเกบเอกสาร กลอง อลบม แผนดสก วธการดาเนนการเพอการรวบรวม จดทาไดโดยวธการ ดงน รวบรวมผลงานทกชนทจดทาเปนแฟมสะสมงาน คดเรองผลงานเพอใชในแฟมสะสมงาน สะทอนความคดในผลงานทคดเรองไว รปแบบของแฟมสะสมงาน อาจมองคประกอบดงน สารบญและแสดงประวตผทาแฟมสะสมงาน สวนทแสดงวตถประสงค/จดมงหมาย สวนทแสดงชนงานหรอผลงาน สวนทสะทอนความคดเหนหรอความรสก สวนทแสดงการประเมนผลงานดวยตนเอง สวนทแสดงการประเมนผล สวนทเปนภาคผนวก ขอมลประกอบอน ๆ รปแบบการเรยนรดวยตนเอง

ผเรยนสามารถเลอกใชรปแบบตางๆในการเรยนรดวยตนเองเพอใหการเรยนบรรลจดมงหมาย

ทตงไว ไดดงน

1. การใชโครงการเรยน (Learning project) ซงเปนตวบงชของการมสวนรวมในการเรยนดวย

ตนเอง ตามแนวคดโครงการเรยนแบบผใหญของ Tough (1971) โดยการนาขอมลทไดจากการสารวจความ

ตองการมาขยายเปนโครงการหรอแผนการเรยนทระบเกยวกบการจะเรยนรอยางไร ทไหน เวลาใดท

เหมาะสม และนานเทาใด จะใชแหลงทรพยากรการเรยนใด จะมใครชวยเหลอไดบาง เลอกวธการเรยน

อยางไร มคณคาแคไหน ใชเวลา แรงงาน และใชงบประมาณเทาใด ประหยดหรอไม จะรไดอยางไรวาบรรล

เปาหมาย ควรแสดงผลงานของความสาเรจในการเรยนอยางไร ตองการเรยนมากแคไหน สมพนธกบ

เปาหมายชวต อยางไร ความรทเราจะแสวงหานนชวยใหบรรลวตถประสงคทตงไวหรอไม ทาใหเกดเจตคต

และความสนกสนานทจะเรยนหรอไม โดยการเขยนโครงการเรยนนนผเรยนตองสามารถปฏบตงานท

กาหนด วนจฉยความชวยเหลอทตนตองการ และทาใหไดมาซงความชวยเหลอทตองการ สามารถเลอก

แหลงทรพยากรการเรยน วเคราะหและวางแผนโครงการเรยนทงหมด รวมทงสามารถประเมน

ความกาวหนาของการเรยนได โดยการพจารณาตดสนใจในเรองความรและทกษะโดยละเอยด กจกรรม สอ

~ 42 ~

การเรยน แหลงทรพยากรการเรยน และอปกรณทใชในการเรยน สถานททใชในการเรยน เวลาและเปาหมาย

ทแนนอน ระยะเวลาในการเรยน ขนตอนการเรยน ประมาณระดบของโปรแกรมการเรยน รวมทงการกาจด

อปสรรคและสงทจะทาใหการเรยนขาด ประสทธภาพ การทจะไดสออปกรณมา หรอไปถงแหลงขอมล การ

เตรยมหองทเหมาะสมหรอเงอนไขทาง กายภาพอนๆ งบประมาณทใช และการสรางแรงจงใจในการเรยน

และการฝาอปสรรคตางๆ

2. การทาสญญาการเรยน (Learning contracts) ซงเปนเครองมอในการเรยนดวยตนเองตาม

แนวคดการเรยนเปนกลมของ Knowles (1975) โดยเปนขอตกลงระหวางผเรยนและผสอน ในลกษณะการ

สอนรายบคคลทใหผเรยนมความรบผดชอบ มระเบยบวนยในตนเอง เปนตวของตวเองใหมาก โดยการให

สารวจและคนหาความสนใจทแทจรงของตนเอง แลวใหผเรยนเลอกเรยนตามความสนใจ โดยสญญาการ

เรยนจะชวยใหผเรยนไดเรยนดวยตนเองมากขนเพราะไดเปดเผยตวเองอยางเตมท และพงพาตนเองไดมาก

ทสด ซงสญญาการเรยนเปนเครองมอทมการลงนามระหวางผเรยนและผสอน โดยมขนตอนในการทา

สญญาการเรยน ไดแก วนจฉยความตองการในการเรยน กาหนดจดมงหมายการเรยน กาหนดวธการเรยน

และแหลงทรพยากรการเรยน ระบผลลพธทจะไดหลงการเรยน ระบเกณฑการประเมนการเรยน กาหนด

วนทจะทางานสาเรจ โดยมการทบทวนสญญาการเรยนกบอาจารยทปรกษา ปรบปรงสญญาการเรยน และ

ประเมนผลการเรยน ผเรยนทใชสญญาการเรยนในการเรยนดวยตนเองจะไดรบประโยชน ดงน

(1) ผเรยนจะมความเขาใจถงความแตกตางของบคคลดานความคด และทกษะท จาเปนใน

การเรยน ไดแก รความแตกตางระหวางการเรยนโดยมผสอนเปนผชนา และการเรยนดวยตนเอง

(2) ผเรยนจะมความสามารถในการสรางความสมพนธอนดกบเพอน เพอทจะใหบคคล

เหลานนเปนผสะทอนใหทราบถงความตองการในการเรยน การวางแผนการเรยนของตนเองรวมทงการ

ชวยเหลอผอน

(3) ผเรยนจะมความสามารถในการวนจฉยความตองการในการเรยนอยางแทจรงโดย

รวมมอกบผอน

(4) ผเรยนจะมความสามารถในการกาหนดจดมงหมายการเรยนจากความตองการในการ

เรยนของตนเองโดยเปนจดมงหมายทสามารถประเมนได

(5) ผเรยนจะมความสามารถในการเชอมความสมพนธกบผสอนเพอขอความ ชวยเหลอ

หรอปรกษา

(6) ผ เรยนจะมความสามารถในการแสวงหาบคคลและแหลงทรพยากรการเรยนท

เหมาะสมสอดคลองกบจดมงหมายการเรยนทแตกตางกน

(7) ผเรยนจะมความสามารถในการเลอกแผนการเรยนทมประสทธภาพ โดยใชแหลง

ประโยชนจากแหลงทรพยากรการเรยนตางๆ มความคดรเรม และมทกษะในการวางแผนอยางด

(8) ผเรยนจะมความสามารถในการเกบขอมล และนาผลจากขอมลทคนพบไปใชไดอยาง

เหมาะสม

~ 43 ~

3. การเรยนแบบตวตอตว (One-to-one learning) การเรยนดวยรปแบบนผเรยนจะทางานเปนค

เพอชวยอานวยความสะดวกซงกนและกนในการทางาน

4. การเรยนแบบรวมมอในกลม (Collaborative learning) เปนการแลกเปลยนเรยนร ประสบการณ

ทตางคนตางนามาแลกเปลยนกน ซงประสบการณของตวเองอาจชวยชนาเพอนได และในทาง ตรงกนขาม

ประสบการณจากเพอนกอาจชวยชนาตนเองได พรอมกนนกจะเปนการเรยนการสอนทมการ แลกเปลยน

ประสบการณความคดเหนระหวางผสอนหรอผอานวยความสะดวกกบผเรยนในกลมดวย สงทจะไดจากการ

เรยนแบบรวมมอในกลม คอการพฒนาความรความเขาใจในเนอหาวชา ทกษะทางสงคม ความรสกเหน

คณคาในตนเอง การรจกตนเอง และเกดแรงจงใจในการเรยน

5. การทาบนทกการเรยน (Learning log) เพอบนทกขอมล ความคด ความรสก ความ คาดหวง

เรองราวตางๆทไดเรยนร ไดพฒนา หรอเกดขนในสมองของผเรยน บนทกนจะเปนธนาคารความคดทชวย

เกบสะสมเรองทไดอาน ปฏบต การไดใชความคดทละนอยในชวตประจาวนเขาไวดวยกน ซงจะทาใหทราบ

แนวทางและวธการเรยนเพมเตมใหกวางไกลออกไป บนทกการเรยนเปนสงทมประโยชนมากในการ

ประเมนการเรยนดวยตนเอง ทมลกษณะเปนแฟมหรอสมดบนทกขอมลรายบคคลเกยวกบกจกรรมททาซง

จะเปนขอมลบงชเกยวกบความคาดหวงของผเรยนแตละบคคล รวมทงความรบผดชอบของผเรยนดวย

ผสอนสามารถใชบนทกการเรยนเปนแรงเสรมจากผสอนโดยการเขยนขอความสน ๆงาย ๆเพอใหขอคดเหน

หรอคาแนะนาแกผเรยน

6. การจดชวงเวลาสาหรบสรปสงทเรยนร เนองจากในการเรยนดวยตนเอง ผเรยนไดเรยนรและ

เผชญกบปญหาตางๆดวยตนเอง จงตองมชวงเวลาสาหรบสรปสงทไดเรยนโดยผสอนเปนผนา

7. การสรางหองสมดของตนเอง หมายถงการรวบรวมรายชอ ขอมล แหลงทรพยากรการเรยน

ตางๆ อาท รายชอบคคล สถาบน หนงสอ รายงานการประชมฝกอบรม สอการเรยนตางๆ สถานท หรอ

ประวตบคคลทคดวาจะเปนประโยชนตรงกบความสนใจเพอใชในการศกษาคนควาตอไป

8. การหาแหลงทรพยากรการเรยนในชมชน เชน การสนทนากบผร ผชานาญในอาชพตางๆ หรอ

ปายประกาศตามสถานทตางๆ เปนตน แหลงทรพยากรการเรยนเหลานจะเปนแหลงสาคญในการ คนควาซง

มผลตอการเรยนดวยตนเองเปนอยางมาก

สรปไดวาการจดการเรยนรใหผเรยนมการเรยนดวยตนเอง สามารถเลอกใชรปแบบในการเรยนได

หลายอยาง โดยเฉพาะการทาสญญาการเรยนและการเขยนโครงการเรยน ทงนครควรแนะนาวธการและ

ขนตอนในการเรยนใหผเรยนเขาใจกอนดาเนนการเรยนดวยตนเอง สนบสนนใหผเรยนมการเรยนแบบ

รวมมอ และควรจดชวงเวลาสาหรบพบผสอนเพอประเมนการเรยนเปนระยะๆ ทงนผเรยนอาจวางแผนการ

เรยนดวยตนเองโดยการเรยนเปนรายบคคล เรยนกบคทมความสามารถเทากน เรยนเปนกลม หรอเรยนกบผ

ทมความรและประสบการณในเรองนนมากกวากได

Knowles (1975) ไดเสนอใหผเรยนพจารณาสงตางๆประกอบในการวางแผนการเรยน ดงน

~ 44 ~

(1) การเรยนดวยตนเองควรเรมจากการทผเรยนมความตองการทจะเรยนในสงหนงสงใด เพอการ

พฒนาทกษะความร สาหรบการพฒนาชวตและอาชพของตนเอง

(2) การเตรยมตวของผเรยนคอผเรยนจะตองศกษาหลกการ จดมงหมายและ โครงสรางของ

หลกสตรรายวชาและจดมงหมายของรายวชากอน

(3) ผเรยนควรเลอกและจดเนอหาวชาดวยตนเอง ตามจานวนคาบทกาหนดไวในโครงสรางและ

กาหนดวตถประสงคเชงพฤตกรรมลงไปใหชดเจนวาจะใหบรรลผลในดานใด เพอแสดงใหเหนวาผเรยนได

เกดการเรยนในเรองนนๆแลว และมความคดเหนหรอเจตคตในการนาไปใชกบชวต สงคมและ สงแวดลอม

ดวย

(4) ผเรยนเปนผวางโครงการเรยนการสอน และดาเนนกจกรรมการเรยนการสอนนนดวยตนเอง

โดยอาจจะขอคาแนะนาชวยเหลอจากผสอนหรอเพอน ในลกษณะของการรวมมอกนทางานได เชนกน

(5) การประเมนผลการเรยนดวยตนเอง ควรเปนการประเมนรวมกนระหวางผสอนและผเรยน โดย

รวมกนตงเกณฑการประเมนผลรวมกน

คาถามในการถามตนเองของผเรยนเพอใหไดคาตอบสาหรบการวางแผนการเรยน ดงน

(1) จะเรยนรอยางไร และเมอใดจงจะเรยนรไดเรวทสด

(2) จะมวธการอะไรในการศกษาเรองนนๆ

(3) จะใชหนงสอหรอแหลงขอมลอะไรบาง

(4) จะกาหนดจดมงหมายเฉพาะในการศกษาของตนอยางไร

(5) จะคาดหวงความร ทกษะ เจตคตอะไร

(6) จะประเมนผลการเรยนของตนเองอยางไร

(7) จะใชเกณฑอะไรตดสนวาประสบความสาเรจ

ในการเรยนดวยตนเองผเรยนสามารถเรยนไดหลายวธขนอยกบความรเดมและทกษะของผเรยน

โดยใชสญญาการเรยนเปนเครองมอสนบสนน เพอบนทก และจดการเรยนท ทงน ผทเรยนดวยตนเองควรม

ทกษะในการตงคาถาม การสบคน การใชเทคโนโลย การทางานเปนทม การแกปญหา การคดอยางม

วจารณญาณ การคดสรางสรรค การวจย และการเปนผนา โดยผเรยนมบทบาทในการเรยนดวยตนเองดงน

1. วนจฉยความตองการในการเรยนของตนเอง

2. ตงคาถามตามความอยากรอยากเหน ซงจะนาไปสความตองการคนหาคาตอบ

3. กาหนดเปาหมายและวตถประสงคในการเรยนของตนเอง

4. รบร จดม งหมายของตนเองและการยอมรบการสะทอนกลบจากผ อนเกยวกบ

คณลกษณะทตองปรบปรงของตนเอง

5. วางแผนการเรยนของตนเอง

6. เลอกแหลงทรพยากรการเรยนทเปนบคคล สงของ หรอประสบการณทจะชวยใหบรรล

จดมงหมายในการเรยนและสอดคลองกบขอมลทตองการ

~ 45 ~

7. เลอกและรบขอมลขาวสารในการตอบคาถาม

8. เลอกและใชวธการทมประสทธภาพทสดในการตรวจสอบขอมลจากแหลงการเรยน

ตางๆ

9. จดการ วเคราะห และประเมนขอมลทจะทาใหไดคาตอบทถกตอง

10. ออกแบบแผนเกยวกบวธการประยกตใชแหลงทรพยากรการเรยนทสามารถตอบคาถาม

หรอบรรลความตองการในการเรยน

11. ดาเนนการเรยนตามแผนอยางเปนระบบและเปนลาดบขนตอน

12. ตรวจสอบความสาเรจตามจดมงหมายในการเรยน

13. ประเมนผลการเรยนของตนเอง สรปไดวาการเรยนดวยตนเอง เปนคณลกษณะทสามารถจดไดทงในสภาพการเรยนรในระบบ

นอกระบบ และตามอธยาศย โดยมหลกการคอ การเปดโอกาสใหผเรยนไดวเคราะหและแสดงความ

ตองการทแทจรงในการเรยนของตนเอง ใหอสระแกผเรยนในการกาหนดจดมงหมายในการเรยน วเคราะห

ปญหา วางแผนการเรยน กาหนดและแสวงหาแหลงทรพยากรการเรยนทจะใชในการเรยน กาหนดขนตอน

และวธการเรยนทเหมาะสมกบตนเอง ไดดาเนนกจกรรมการเรยน และการประเมนกระบวนการและผลการ

เรยนดวย ตนเอง โดยมอสระจากการถกขมขบงคบ การใหรางวลหรอการลงโทษ ซงผสอนจะเปนผชวยให

ผเรยนตระหนกถงความจาเปนในการเรยน ตระหนกวาตนตองเปนผเรยนรและจดการเรองการเรยนดวย

ตวเอง โดยเปดโอกาสใหผเรยนรบผดชอบการเรยนและควบคมกระบวนการเรยนของตนเองเพอใหบรรล

เปาหมายตามความตองการของตนเอง และมการวางแผนกจกรรมการเรยนการสอนโดยคานงถงความ

แตกตางระหวางบคคลของผเรยน สรางบรรยากาศทสงเสรมการเรยน สอนวธการเรยนหลายๆวธ ฝกทกษะ

การเรยนดวยตนเองใหกบผเรยน รวมทงสงเกตกจกรรมการเรยน เปนผชวยเหลอและอานวยความสะดวก รวมทงประเมนผลการเรยนของผเรยนแตละคน โดยใชสญญาการเรยนเปนเครองมอในการใหผเรยนได

เรยนดวยตนเอง โดยตระหนกวาระดบของการเรยนดวยตนเองของผเรยนอาจมตงแตการเรยนดวยตนเองใน

ระดบตาคอมครเปนผนาไปจนถงการทผเรยนไดเรยนดวยตนเองในระดบสงโดยไมตองพงพาคร

กจกรรม

กจกรรมท 1 ใหสรปบทบาทของผเรยนในการเรยนรดวยตนเอง มาพอสงเขป

กจกรรมท 2 ใหสรปบทบาทของครในการเรยนรดวยตนเอง มาพอสงเขป

กจกรรมท 3 ใหเปรยบเทยบบทบาทของผเรยนและคร มาพอสงเขป

กจกรรมท 4 ใหสรปสาระสาคญของ “กระบวนการเรยนรดวยตนเอง” มาพอสงเขป

กจกรรมท 5 ใหผเรยนศกษาสญญาการเรยนร (รายบคคล) และปรกษาคร แลวจดทารางกรอบ

แนวคดสญญาการเรยนรรายวชาทกษะการเรยนร

~ 46 ~

เรองท 2 ทกษะพนฐานทางการศกษาหาความร ทกษะการแกปญหา

และเทคนคการเรยนรดวยตนเอง

คาถามธรรมดา ๆ ทเราเคยไดยนไดฟงกนอยบอย ๆ กคอ ทาอยางไรเราจงจะสามารถฟงอยางรเรอง

และคดไดอยางปราดเปรอง อานไดอยางรวดเรว ตลอดจนเขยนไดอยางมออาชพ ทงน กเพราะเราเขาใจกนด

วา ทงหมดนเปนทกษะพนฐาน (basic skills) ทสาคญ และเปนความสามารถ (competencies) ทจาเปน

สาหรบการดารงชวตทงในโลกแหงการทางาน และในโลกแหงการเรยนร

การฟง เปนการรบรความหมายจากเสยงทไดยน เปนการรบสารทางหการไดยนเปนการเรมตนของ

การฟงและเปนเพยงการกระทบกนของเสยงกบประสาทตามปกต จงเปนการใชความสามารถทางรางกาย

โดยตรง สวนการฟงเปนกระบวนการทางานของสมองอกหลายขนตอนตอเนองจากการไดยนเปน

ความสามารถท จะไดรบรส งท ไดยน ตความและจบความส งท รบรน นเขาใจและจดจาไว ซ งเปน

ความสามารถทางสตปญญา

การพด เปนพฤตกรรมการสอสารทใชกนแพรหลายทวไป ผพดสามารถใชทงวจนะภาษาและอวจ

นะภาษาในการสงสารตดตอไปยงผฟงไดชดเจนและรวดเรวการพด หมายถง การสอความหมายของมนษย

โดยการใชเสยง และกรยาทาทางเปนเครองถายทอดความรความคด และความรสกจากผพดไปสผฟง

การอาน เปนพฤตกรรมการรบสารทสาคญไมยงหยอนไปกวาการฟง ปจจบนมผรนกวชาการและ

นกเขยนนาเสนอความร ขอมล ขาวสารและงานสรางสรรค ตพมพ ในหนงสอและสงพมพอน ๆ มาก

นอกจากนแลวขาวสารสาคญ ๆ หลงจากนาเสนอดวยการพด หรออานใหฟงผานสอตาง ๆ สวนใหญจะ

ตพมพรกษาไวเปนหลกฐานแกผอานในชนหลง ๆความสามารถในการอานจงสาคญและจาเปนยงตอการ

เปนพลเมองทมคณภาพในสงคมปจจบน

การเขยน เปนการถายทอดความรสกนกคดและความตองการของบคคลออกมาเปนสญลกษณ คอ

ตวอกษร เพอสอความหมายใหผอนเขาใจจากความขางตน ทาใหมองเหนความหมายของการเขยนวา ม

ความจาเปนอยางยงตอการสอสารในชวตประจาวน เชน นกเรยน ใชการเขยนบนทกความร ทาแบบฝกหด

และตอบขอสอบบคคลทวไป ใชการเขยนจดหมาย ทาสญญา พนยกรรมและคาประกน เปนตน พอคา ใช

การเขยนเพอโฆษณาสนคา ทาบญช ใบสงของ ทาใบเสรจรบเงน แพทย ใชบนทกประวตคนไขเขยนใบสง

ยาและอนๆ เปนตน

~ 47 ~

กจกรรมท 1 คณเปนผฟงทดหรอเปลา

ใหตอบแบบทดสอบตอไปน ดวยการทาเครองหมาย ในชองคาตอบทางดานขวา เพอประเมนวา

คณเปนผฟงไดดแคไหน

ลกษณะของการฟง

ความบอยครง เสมอ สวน

ใหญ บางคร

ง นาน

ๆ

ครง

ไม

เคย

1. ปลอยใหผพดแสดงความคดของเขาจนจบโดยไม

ขดจงหวะ

2. ในการประชม หรอระหวางโทรศพท มการจดโนต

สาระสาคญของสงทไดยน

3. กลาวทวนรายละเอยดทสาคญของการสนทนากบผพด

เพอใหแนใจวาเราเขาใจถกตอง

4. พยายามตงใจฟง ไมวอกแวกไปคดเรองอน 5. พยายามแสดงทาทวาสนใจในคาพดของผอน 6. รดวาตนเองไมใชนกสอสารทด ถาผกขาดการพดแตผ

เดยว

7. แมวากาลงฟงกแสดงอาการตาง ๆ เชน ถาม จดสรปสงท

ไดฟง กลาวทวนประเดนสาคญ ฯลฯ

8. ทาทาตาง ๆ เหมอนกาลงฟงอยในทประชม เชน ผงก

ศรษะเหนดวยมองตาผพด ฯลฯ

9. จดโนตเกยวกบรปแบบของการสอสารทไมใชคาพด

ของคสนทนา เชน ภาษากาย นาเสยง เปนตน

10

. พยายามทจะไมแสดงอาการกาวราว หรอตนเตนเกนไป

ถามความคดเหนไมตรงกบผพด

~ 48 ~

คาตอบทง 5 คาตอบ (ในแตละชอง) มคะแนนดงน เสมอ = 5 คะแนน

นาน ๆ ครง = 2 คะแนน สวนใหญ = 4 คะแนน

ไมเคย = 1 คะแนน บางครง = 3 คะแนน นาคะแนนจากทง 10 ขอ มารวมกน เพอดวา คณจด

อยในกลมนกฟงประเภทไหนใน 3 กลม ตอไปน 40 คะแนนขนไป จดวาคณเปนนกฟงชนยอด

25-39 คะแนน คณเปนนกฟงทดกวาผฟงทว ๆ ไป ตาวา 25 คะแนน คณเปนผฟงทตองพฒนาทกษะ

การฟงเปนพเศษ แตไมวาจะอยในกลมไหนกตาม คณกควรจะพฒนา

ทกษะในการฟงของคณอยเสมอ เพราะวาผสงสาร (ทงคน

และอปกรณเทคโนโลยตาง ๆ ) นนมการเปลยนแปลงและม

ความซบซอนมากขนอยตลอดเวลา

การฟงนนสาคญไฉน การฟงเปนประตสาคญทเปดไปส

การเรยนร การเรยนรกอใหเกดพฒนาการ

ดงนนจงอาจกลาวไดวา การทเราเปนอยาง

ทกวนน สวนหนงเปนผลมาจาก การฟง ไม

วาจะเปนการฟงในครอบครว ในโรงเรยน

สถานศกษา สถานททางาน ในทประชม

การปรกษาหารอ การพดคย ฯลฯ แตพวกเรา

กไมคอยสนใจทจะพฒนาการฟง ทง ๆ ทการ

ฟงเปนทกษะในการสอสารทสาคญขนาดน

มใครเคยถามตวเองบางไหมวา เราฟงไดดแค

ไหน หลาย ๆ คน อาจคดวาการฟงเปนเรอง

งาย แครวาเขาพดอะไรกนบางกถอวาเปน

การฟงแลว ซงเปนความเขาใจผดอยางยง

เพราะการฟงทแทจรง หมายถงการใหความ

สนใจคาพดอยางเตมท จนเกดความเขาใจ

ความหมายทกนยของคาพดเหลานน

“การพดเปนทกษะหนง ทมความสาคญทสดของคนเรา กอนทเราจะพดอะไรออกไปนน เราจะเปนนายของคาพด แตเมอเราไดพดออกไปแลว คาพดเหลานนกจะกลบมาเปนนายเรา” เขยนคาอธบายของทาน .............................................................. ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

กจกรรมท 2

ทานคดอยางไรกบ

คากลาวขางลางน

โปรดอธบาย

แนวการตอบ การพดทกครง จาเปนตองคดและเปนการคดกอนพด เราจงจะเปนนายของคาพดไดทกครง

การพดเปนวธการสอสารทมนษยใชกนมานาน นบพนป และ

ในโลกนคงไมมเครองมอสอสารใดทสามารถถายทอดความคด ความรสก

และ สงตาง ๆ ในใจเราไดดกวาคาพด ถงแมวาปจจบนนเทคโนโลยในการ

สอสารจะไดรบการพฒนาไปถงไหน ๆ แลวกตาม สาเหตท เปนเชนน ก

เพราะวาการพดไมใชแตเพยงเสยงท เปลงออกไปเปนคา ๆ แตการพดยง

ประกอบไปดวย นาเสยงสง-ตา จงหวะชา-เรว และทาทางของผพด ททาให

การพดมความซบซอน และมประสทธภาพยงกวาเครองมอสอสารใด ๆ

การพดนนเปรยบเสมอนดาบสองคม คอ สามารถใหทงคณ

และโทษแกตวผพดได นอกจากนการพดยงเปนอาวธในการสอสารทคน

สวนใหญชอบใชมากกวาการฟงและการเขยน เพราะคดวาการพดไดมากกวา

คนอนนะนจะทาใหตนเองไดเปรยบ ไดประโยชน แตทง ๆทคดอยางนหลาย

คนกยงพาตวเองไปสความหายนะไดดวยปากเขาทานองปากพาจน ซงเหตท

เปนเชนนกเพราะรกนแตเพยงวาฉนอยากจะพด โดยไม คดกอนพด ไมรวา

การพดทจะใหคณแกตนเองไดนนควรมลกษณะดงน ถกจงหวะเวลา ภาษาเหมาะสม เนอหาชวนตดตาม นาเสยงชวนฟง กรยาทาทางด มอารมณขน ใหผฟงมสวนรวม

เปนธรรมชาตและเปน ตวของตวเอง

แว

ครง

~ 49 ~

กจกรรม ใหอานเรอง “การมองโลกในแงด” และสรปเรองทอาน ใหไดประมาณ 15 บรรทด

เรอง “การมองโลกในแงด” ความหมายและความสาคญของการมองโลกในแงด

การดาเนนชวตของมนษยเรานนไดใชความคดมาชวยในการตดสนใจเรองราวตางๆ ทอยรอบตวเรา

ไดอยางเหมาะสม ซงในบางครงการมองโลกโดยใชความคดน กอาจจะมมมมองไดหลายดาน เชน ทางดาน

บวกและทางดานลบ การมองโลกในลกษณะเชนน สามารถถายทอดความรสกนกคดออกมาทางจตใจ เปน

ตนวา ถามองโลกในแงดกจะสงผลตอความรสกนกคดในดานดโดยทาใหการแสดงออกของคน ๆ นนม

ความสขตอการดาเนนชวตได แตในทางกลบกนถามองโลกในแงรายกจะสงผลมายงความรสกนกคดทาให

จตใจเกดความวตกกงวล ขาดความสขและอาจจะทาใหมองคนรอบขางอยางไมเปนมตรได ฉะนน การมอง

โลกในแงดเพอใหเกดประโยชนตอการดาเนนชวตควรมหลกอยางไร ลองฟงความคดเหนของบคคลทวไป

วาเขามความเขาใจกนอยางไรดบาง

การมองโลกในแงด หมายถงมองสงตาง ๆ หรอมองปญหาตางๆ ทเขามาในทางทด ในทางบวก

ไมใชในทางลบ มผลตอสขภาพจตของเราดวย มองสงรอบขาง รอบตวเรา และมองดคนรอบขางดวย รวมทง

มองตวเราเองดวย

สาหรบการมองโลกในแงด คดวาถาเรามองคนรอบตวหรอมองเหตการณทผานมา ถาเราคดในสงท

ด คอ ไมคดมาก คดวาคงจะไมมเหตการณอะไรเขามาสตวเรา จะทาใหจตใจเราเปนสข ซงจะสงผลถง

ประสทธภาพในการทางานและครอบครวของเราดวย

หลกการมองโลกในแงด

คาวา การมองโลกในแงด โดยในแงของภาษาสามารถแยกออกเปน 3 คาแตกตางจากกน คาทหนง

คอ การมอง คาทสองคอ โลก คาทสาม คอ ในแงด

เปาหมายของการมอง คอ เพอใหเหนการจะเหนสงใดเรามวธเหน 2 วธ

1. ใชตามอง เรยกวามองเหน เราเหนหองนา กาแฟ เหนสรรพสงในโลกเราใชตามอง

2. คดเหน เรากบคณแมอยหางกนแตพอเราหลบตาเรายงนกถงคณแมได เราไมไดไปเมองนอกมา

นานหลบตายงนกถงสมยเราเรยนๆ ทตรงนน อยางนเรยกวาคดเหน เพราะฉะนนการทจะเหนสงใดสามารถ

ทาไดทงตากบคด

การมองโลกบางครงอาจมองดเหนปบคดเลย หรอบางทไมตองเหนแตจนตนาการ ทานคดและเหน

คาวาโลก เราสามารถแยกเปน 2 อยาง คอ โลกทเปนธรรมชาต ปาไม แมนา ภเขา อยางนเรยกวาเปน

ธรรมชาตโลกอกความหมายหนง คอ โลกของมนษย พวกทมนษยอยเรยกวาสงคมมนษย เพราะฉะนนเวลา

มองโลกอาจมองธรรมชาต บางคนบอกวามอง ภเขาสวย เหนทวไมแลวชอบ เรยกวามองธรรมชาต แต

บางครงมองมนษยดวยกน มองเหนบคคลอนแลวสบายใจ เรยกวาการมองเหมอนกน เพราะฉะนนโลกจง

แยกออกเปน 2 สวน คอธรรมชาตกบมนษย

~ 50 ~

คาวาด เปนคาทมความหมายกวางมาก ในทางปรชญาถอวาด หมายถงสงทจะนาไปส ตวอยางเชน

ยาด หมายถงยาทนาไปส คอยารกษาโรคนนเอง มดด คอมดทนาไปส คอสามารถตดอะไรได หรออาหารด

หมายความวาอาหารนาไปสใหเรามสขภาพดขน เพราะฉะนนอะไรทนาไปสสกอยางหนงเราเรยกวาด ดใน

ทนดได 2 ทางคอ นาไปทาใหเราเกดความสข หรอนาไปเพอใหเราทางานประสบความสาเรจ ชวตเราหน

การทางานไมได หนชวตสวนตวไมได เพราะฉะนนดวามองคนแลวทาใหเราเกดความสข ทาใหทางาน

ประสบความสาเรจ

ถารวม 3 ตวคอเราเหน หรอเราคดเกยวกบคน แลวทาใหเรามความสข เรามอง เราคดกบคน ทาให

เราประสบความสาเรจ นคอความหมาย

สรปความสาคญของคาวา การมองโลกในแงด คอ 3 อยางนตองผกพนกนเสมอคอ การคด การทา

และผลการกระทา ถาเราคดดเรากทาด ผลจะไดดดวย ตวอยางเชน เราคดถงเรองอาหาร ถาเราคดวาอาหารน

ด เราซออาหารน และผลจะมตอรางกายเรา ถาเราคดถงสขภาพ เรองการออกกาลง เรากไปออกกาลงกาย ผล

ทตามมาคอ รางกายเราแขงแรง เพราะฉะนนถาเราคดอยางหนง ทาอยางหนง และผลการกระทาออกมาอยาง

หนงเสมอ

ถาการมองโลกจะมความสาคญคอ จะชวยทาใหชวตเรามความสข เพราะเราคดคนๆ นในแงด เรา

จะพดดกบเขา ผลตามมากคอเขาจะมปฏกรยาในทางดกบเรา ถาเราคดในทางรายตอเขา เชน สมมตคณกาลง

ยนอย มคนๆ หนงมาเหยยบเทาคณ ถาคดวาคนทมาเหยยบเทาคณ เขาไมสบายจะเปนลม แสดงวาคณคดวา

เขาสขภาพไมด คณจะชวยพยงเขา แตถาคณคดวาคนนแกลงคณ แสดงวาคณมองในแงไมด คณจะมปฏกรยา

คอผลกเขา เมอคณผลกเขาๆ อาจจะผลกคณและเกดการตอสกนได เพราะฉะนนคดทดจะชวยทาใหชวตเราม

ความสข ถาคดรายหรอคดทางลบชวตเราเปนทกข ถาคดในทางทดเราทางานประสบความสาเรจ ถาคดในแง

ลบงานของเรากมทกขตามไปดวย (ทมา: http://www.stou.ac.th/Thai/Offices/Oce/Knowledge/4-46/page6-

4-46.html)

สขหรอทกขขนอยกบอะไร?

ขาวทมผถกหวยรฐบาลไดรางวลเปนจานวนหลายลานบาท เรยกวาเปนเศรษฐภายใน ชวขามคน

คงเปนขาวททกทานผานตามาแลว และกดเหมอนจะเปนทกขลาภอยไมนอยทตองหลบเลยงผทมาหยบยม

เงนทอง รวมทง โจร-ขโมย จองจะแบงปนเงนเอาไปใช

ในตางประเทศ กเคยมการศกษาถงชวตคนทถกหวยในลกษณะของกรณศกษากคนพบวาหลายตอ

หลายคน ประสบความทกขยากแสนสาหสกวาเดม หลายรายตองสญเสยเงนทองจานวนมาก มอยรายหนงท

สดทายกลบไปทางานเปนพนกงานทาความสะอาด ความเปนจรงแลว พบวา วธคด หรอโลกทศนของเรา

ตางหากทบงบอกถงความสามารถในการมความสขหรอความทกข

~ 51 ~

วธคดอยางไร นามาซงความสข?

คงไมใชวธคดแบบเดยวอยางแนนอน แตวธคดซงมอยหลายแบบและนามาซงความสขนน มกม

พนฐานคลายๆกน คอ การมองดานบวกหรอคาดหวงดานบวกรวมทงมองเหนประโยชนจากสงตางๆ (แมวา

จะเปนเหตการณทเลวรายกตาม)

แตกวาทคนเราจะ "บรรล" ความเขาใจได กอาจใชเวลาเปนสบๆ ป เลยทเดยว ครสโตเฟอร รฟ

อดตดาราในบทบาทของซปเปอรแมน ไดประสบอบตเหตตกจากหลงมา เขาเคยใหสมภาษณในรายการหนง

วา เขาตองปรบตวอยางมากในชวงแรกๆ แลวในทสด เขากสามารถมความสขได แมวาจะไมสามารถขยบ

แขนขยบขาไดดงใจนกกตาม

ผบรหารคนหนงของบรษทในเครอเยอกระดาษสยาม เลาวา เขาโชคดทถกลกคาดาเมอสบกวาปท

แลวในเวลานน ลกคาซงเปนผจดการบรษทแถวถนนสาธประดษฐ ไมพอใจเซลลขายกระดาษคนกอนเปน

อยางยงทปรบราคากระดาษโดยกระทนหน จนทาใหบรษทของเขาตองสญเสยเงนจานวนมากเขา (เซลลขาย

กระดาษ) ทานนไดใชความพยายามเอาชนะใจลกคาคนนอย 6 เดอนเตมๆ อนเปนเวลาทออเดอรลอตปรากฎ

ขน “ผมขอบคณวกฤตการณในครงนนมาก มนทาใหผมเขาใจในอาชพนกขายและสอนบทเรยนทสาคญมา

จนถงปจจบน”

จากตวอยางดงกลาว สามารถสรปไดวา

1. ผประสบความสาเรจมกผานวกฤตการณและไดบทเรยนมาแลวทงสน

2. ผทจะมความสขในการทางานและใชชวตได ยอมตองใชวธคดทเปนดานบวกซงไดรบการพสจน

มาแลว

หากอยากมความสขตองเรมจากการสรางความคดดานบวก มองเหตการณอยางไดประโยชน

(ทมา: http://drterd.com/news/view.asp?id=4)

ทานไดพฒนาทกษะการอาน เขยน ใหมประสทธภาพ ซงเปนทกษะใน

การแสวงหาความร

~ 52 ~

เรองท 3 การทาแผนผงความคด

แผนผงความคด (Mind Map)

การเขยนแผนผงความคดคออะไร

การเขยนแผนผงความคด คอ การเอาความรมาสรปรวมเปนหมวดหมเพมการใชส และใชรปภาพ

มาประกอบ ชวยใหเรามองเหนภาพรวมไดชดเจน

การทาแผนผงความคด (Mind Map)

กฎของการทาแผนผงความคด

1. เรมตนดวยภาพสตรงกงกลางหนากระดาษ ภาพ ๆ เดยวมคากวาคาพนคา ซายงชวยให

เกดความคดสรางสรรค และเพมความจามากขนดวย ใหวางกระดาษตามแนวนอน

2. ใชภาพใหมากทสดใน แผนผงความคดของคณ ตรงไหนทใชภาพไดใหใชกอนคาหรอรหส

เปนการชวยการทางานของสมอง ดงดดสายตาและชวยจา

3. ควรเขยนคาบรรจงตวใหญ ๆ ถาเปนภาษาองกฤษใหใชตวพมพใหญ เพอทวาเมอยอนกลบมา

อานใหมจะใหภาพทชดเจน สะดดตาอานงาย และกอผลกระทบตอความคดมากกวา การใชเวลาเพมอก

เลกนอยในการเขยนตวใหใหญอานงายชดเจน จะชวยใหเราสามารถประหยดเวลาไดเมอยอนกลบมาอาน

ใหมอกครง

4. เขยนคาเหนอเสนและแตละเสนตองเชอมตอกบเสนอน ๆ เพอใหแผนผงความคดมโครงสราง

พนฐานรองรบ

5. คาควรมลกษณะเปน “หนวย” เชน คาละเสน เพราะจะชวยใหแตละคาเชอมโยงกบคาอน ๆ ได

อยางอสระเปดทางใหแผนผงความคดคลองตวและยดหยนมากขน

6. ใชส ใหทวแผนผงความคด เพราะสชวยยกระดบความจาเพลนตา กระตนสมองซกขวา

7. เพอใหเกดความคดสรางสรรคใหม ๆ ควรปลอยใหหวคดมอสระมากทสดเทาทจะเปนไปได

อยามวแตคดวาจะเขยนลงตรงไหนด หรอวาจะใสหรอไมใสอะไรลงไป เพราะลวนแตจะทาใหงานลาชาไป

อยางนาเสยดาย

แผนผงความคด (Mind Map) จะชวยใหเราฝกคดเปนรปภาพ จาเปนภาพ เปนส ซงกตรงกบลกษณะการจาตามธรรมชาตของสมอง

~ 53 ~

หลกของแผนผงความคด (Mind Map) คอ การฟนความจาในทกเรองทหวคดนกออกจากอบ

ศนยกลางความคด สมองของคณสามารถจะจดประกายความคดตาง ๆ ไดเรวกวาทมอคณเขยนทน คณจง

ตองเขยนแบบไมหยดเลย เพราะถาคณหยด คณจะสงเกตไดวาปากกาหรอดนสอของคณยงคงขยกขยกตอไป

บนหนากระดาษ ในชวงทคณสงเกตเหนนกอยาปลอยใหผานไป จงรบเขยนตออยากงวลถงลาดบ หรอการ

จดองคประกอบใหดด เพราะในทสดมนกจะลงตวไปเอง หรอไมอยางนนคอยมาจดอกครงในตอนทายเปน

ครงสดทายกยอมได

กจกรรม “ตวของฉน”

ใหผเรยนใชกฎของแผนผงความคด (Mind Map) โดยใหเขยนแผนผงความคด (Mind Map)

ในหวขอ “ตวของฉน”

~ 54 ~

กจกรรม “สาระทกษะการเรยนร” ใหผ เรยนใชกฎของแผนผงความคด (Mind Map) โดยใหเขยนแผนผงความคด (Mind Map) ในหวขอ “สาระทกษะการเรยนร” โดยสรปใหไดเนอหาครอบคลมรายวชาสาระทกษะการ

เรยนรตามความเขาใจของทาน

~ 55 ~

เรองท 4 ปจจยททาใหการเรยนรดวยตนเองประสบความสาเรจ

ความพรอมในการเรยนรดวยตนเอง

ความพรอมในการเรยนรดวยตนเอง (Self-Directed Learning Readiness : SDLR) เปนสงสาคญ

และจาเปนอยางมากสาหรบผทมความสนใจ มความรกจะเรยนรดวยตนเอง วดไดจากความรสก และความ

คดเหนทผเรยนมตอการแสวงหาความร การทบคคลจะเรยนรดวยตนเองไดนนตองมลกษณะความพรอม

ของการเรยนรดวยตนเอง 8 ประการ ดงน

1. การเปดโอกาสตอการเรยนร ไดแก การมความสนใจในการเรยนรมากกวาผอน มความพงพอใจ

กบความคดรเรมของบคคล มความรกในการเรยนรและความคาดหวงวาจะเรยนรอยางตอเนอง แหลงความร

มความดงดดใจ มความอดทนตอการคนหาคาตอบในสงทสงสย มความสามารถในการยอมรบและใช

ประโยชนจากคาวจารณได การนาความสามารถดานสตปญญามาใชได มความรบผดชอบตอการเรยนรของ

ตนเอง

2. มอตมโนทศนในดานของการเปนผเรยนทมประสทธภาพ ไดแก การมความมนใจในการเรยนร

ดวยตนเอง ความสามารถจดเวลาในการเรยนรได มระเบยบวนยตอตนเองมความรในดานความจาเปนใน

การเรยนร และแหลงทรพยากรการเรยนร มความคดเหนตอตนเองวาเปนผทมความอยากรอยากเหน

3. การมความคดรเรมและเรยนรดวยตนเอง ไดแก ความสามารถตดตามปญหายาก ๆ ไดอยาง

คลองแคลว ความปรารถนาตอการเรยนรอย เสมอ ชนชอบตอการมสวนรวมในการจดประสบการณการ

เรยนร มความเชอมนในความสามารถทจะทางานดวยตนเองไดด ชนชอบในการเรยนร มความพอใจกบ

ทกษะการอาน การทาความเขาใจ มความรเกยวกบแหลงความรตาง ๆ มความสามารถในการวางแผนการ

ทางานของตนเองได และมความคดรเรมในเรองการเรมตนโครงการใหม ๆ

4. การมความรบผดชอบตอการเรยนรของตน ไดแก การมทศนะตอตนเองในดานสตปญญาอยใน

ระดบปานกลางหรอสงกวา ยนดตอการศกษาในเรองทยาก ๆ ในขอบเขตทตนสนใจ มความเชอมนตอ

หนาทในการสารวจตรวจสอบเกยวกบการศกษา ชนชอบทจะมบทบาทในการจดประสบการณการเรยนร

ดวยตนเอง มความเชอมนตอหนาทในการสารวจตรวจสอบเกยวกบการศกษา ชนชอบทจะมบทบาทในการ

จดประสบการณการเรยนรดวยตนเอง มความรบผดชอบตอการเรยนรของตนเอง และมความสามารถในการ

ตดสนความกาวหนาในการเรยนรของตนเองได

5. รกการเรยนร ไดแก มความชนชมในการเรยนรสงใหม ๆ อยเสมอ มความปรารถนาอยางแรงกลา

ในการเรยนร มความสนกสนานกบการสบสวนหาความจรง

6. ความคดสรางสรรค ไดแก มความคดทจะทาสงตาง ๆ ไดด สามารถคดคนวธการ แปลก ๆ ใหม

ๆ และความสามารถทจะคดวธตาง ๆ ไดมากมายหลายวธสาหรบเรองนน ๆ

7. การมองอนาคตในแงด ไดแก การมความเขาใจตนเองวาเปนผทมการเรยนรตลอดชวต มความ

สนกสนานในการคดถงเรองในอนาคต มแนวโนมในการมองปญหาวาเปนสงทาทายไมใชสญญาณใหหยด

กระทา

~ 56 ~

8. ความสามารถในการใชทกษะทางการศกษาหาความรและทกษะการแกปญหา คอ มความสามารถ

ใชทกษะพนฐานในการศกษา ไดแก ทกษะการฟง อาน เขยนและจา มทกษะในการแกปญหา กจกรรมท 1 ใหอธบายลกษณะของ “ความพรอมในการเรยนรดวยตนเอง” มาพอสงเขป

กจกรรมท 2 “รเขา รเรา”

วตถประสงค เพอใหผเรยนแสดงความคด และความรสกทมตอตนเอง และผอน

แนวคด สงแวดลอมของการมเพอนใหม คอ การทาความรจกคนเคยกน บรรยากาศทเปนกนเองมารยาททาง

สงคมจะเปนแนวทางการนาไปสสมพนธภาพทดระหวางสมาชกในกลมซงจะนาไปสการแสดงความคดเหน

การอภปรายแลกเปลยนประสบการณ และความรวมมอในการทางาน

คาชแจง

1. ใหทานคดสญลกษณแทนตวเองซงบงบอกถงลกษณะนสยใจคอ จานวน 1 ขอ วาด/เขยนลงใน

ชองวางทกาหนดใหขางลาง หลงจากนน ใหทานเขยนอดมการณ แนวคด หรอคาขวญ ประจาตวลงใตภาพ

2. ใหทานไปสมภาษณ พด คยกบเพ อนหรอคนใกลชด โดยการใหเพ อนหรอคนใกลชดคด

สญลกษณแทนตวเองซงบงบอกถงลกษณะนสยใจคอ จานวน 1 ขอ วาด/เขยนลงในชองวางทกาหนดให

ขางลาง หลงจากนน ใหเขยนอดมการณ แนวคด หรอคาขวญ ประจาตวลงใตภาพ

3. ทานไดขอคดอะไรบางจากกจกรรมน

กจกรรม “คณคาของตน”

วตถประสงค

1. เพอใหผเรยนเกดความตระหนกในคณคาของตนเอง และสรางความภมใจในตนเอง

2. เพ อใหผ เรยนสามารถระบปจจยท มผลทาใหตนไดรบความสาเรจ และความตองการ

ความสาเรจ รวมทงความคาดหวงทจะไดรบความสาเรจอกในอนาคต

แนวคด

ทกคนยอมมความสามารถอยในตนเอง การมองเหนถงความสาคญของตน จะนาไปสการรจกคณคา

แหงตน และถามโอกาสนาเสนอถงความสามารถและผลสาเรจในชวตใหผ อนไดรบทราบในโอกาสท

เหมาะสม จะทาใหคนเราเกดความภาคภมใจยงขน การทบทวนความสาเรจในอดตจะชวยสรางเสรมความ

ภมใจ กาลงใจ เจตคตทด เกดความเชอมนวาตนเองจะเปนผทสามารถเรยนรดวยตนเองได และความตองการ

ประสบความสาเรจตอไปอกในอนาคตความรสกเหนคณคาในตนเองอยางแทจรงเปนการเหนคณคา

คณประโยชนในตนเอง เขาใจ ตนเอง รบผดชอบตอทกสงทตนเปนเจาของ ยอมรบความแตกตางของ

บคคล เหนคณคาการยอมรบของผอน สามารถพฒนาตนเองทงในดานสวนตว ยอมรบ ยกยอง ศรทธาใน

~ 57 ~

ตวเองและผ อน ทาใหเกดความเชอมนในตนเองเปนความร สกไววางใจตนเอง สามารถยอมรบใน

จดบกพรอง จดออนแอของตนและพยายามแกไข รวมทงยอมรบความสามารถของตนเองในบางครง และ

พฒนาใหดขนเร อยไป เม อทาอะไรผดแลวกสามารถยอมรบไดอยางแทจรง และแกปญหาไดอยาง

สรางสรรค

คาชแจง

1. ใหผเรยนเขยนความสาเรจทภาคภมใจในชวตในชวง 5 ป ทผานมา จานวน 1 เรอง และตอบ

คาถามในประเดน 1) ความรสกเมอประสบความสาเรจ

2) ปจจยทมผลทาใหตนไดรบความสาเรจ

2. ใหผเรยนเขยนเรองทมความมงหวง ทจะใหสาเรจในอนาคตและซงคาดวาทาไดจรง

จานวน 1 เรอง และตอบคาถามในประเดน ปจจยอะไรบางทจะทาใหความคาดหวงไดรบความสาเรจใน

อนาคต”

แนวการตอบ

ไดเกดความมนใจในตนเองวาจะเปนผทสามารถเรยนรดวยตนเองได

ความรสกเหนคณคาในตวเองของบคคลทมตอตนเองวามคณคา มความสามารถในการกระทาสง

ตาง ๆ ใหประสบความสาเรจ มความเชอมนและนบถอตวเอง สวนการมอตมโนทศนในดานของการเปน

ผเรยนทมประสทธภาพนน หมายถง การมความมนใจในการเรยนรดวยตนเอง ความสามารถจดเวลาในการ

เรยนรได มระเบยบวนยตอตนเอง มความรในดานความจาเปนในการเรยนรและแหลงทรพยากรการเรยนร

มความคดเหนตอตนเองวาเปนผทมความอยากรอยากเหน

กจกรรม “เวลาของชวต”

วตถประสงค เพอใหผเรยนตระหนกถงการใชเวลาอยางคมคะ

แนวคด

เวลาเปนสงมคาทกคนมเวลาในแตละวนคอ 24 ชวโมงเทา ๆ กนเพยงแตวา แตละคนจะบรหารจด

เวลาของตนเองใหมคาไดอยางไร

คาชแจง

1. ในแตละวนทานไดใชเวลาของทานอยางไรบาง

2. ใหทานอานเรอง “อาคารขยายเวลา” แลวใหเขยนถงความรสกของตนตอการใชเวลาทผาน

มาในอดต และแผนการใชเวลาของตนนบแตนไป

~ 58 ~

อาคารขยายเวลา

แด...ทกคนทมเวลาวนละ 24 ชวโมงเทากน

ในตอนคา ฉนโยนหนงสอสองสามเลมบนโตะอยางเบอหนาย เวลาอกไมกเดอนกจะถงฤดสอบท

เขาจะคดเลอกพวกเราหนงในจานวนผสมครเปนแสน ๆ คน ใหเขาไปเรยนในทโก ๆ ทชอมหาวทยาลย ไมร

เหมอนกนวาเรองราวอยางนมนเรมตนขนทไหน ฉนเพยงแตรสกเหมอนวา คนเอารวยาว ๆ สองแถวมากน

ทงกวางใหเปนทางเดนแคบ ๆ แลวกตอนพวกเราใหเขาไปเบยดเสยดกนเดนตามทางแคบ ๆ นน และเมอถง

ปลายทาง เขากเปดประตรบเราไปหมดทกคน คนทไดมโอกาสเขาไปกเปนเรองด สวนคนทไมไดผานไปแน

หละ...มนกคงจะแยมากทเดยว จรงอยแมจะมทางเลอกอนสาหรบบางคนทจะตดสนใจมดหรอปนรวออกไป

ขางนอกเพอหาทางเดนทดกวา ฉนเองกอยากเปนอยางนนบาง แตฉนไมกลาพอ

ฉนเอาคางเกยขอบโตะ ไลปลายนวไปตามสนหนงสอทตงเรยงรายเปนแถวยาวรอใหอานตองลองส

ดส...สกครง แตอกใจหนงมนคอยบอกวาเดยว...ยงขเกยจอย ขอนอนกอน ขอดทวกอน ขอไปเทยวกอน ฯลฯ

เวลาเปนปทเขามไวใหเราเตรยมตวจงผานไปอยางไมเปนชนเปนอน เพราะ ความเฉอยชาของฉนเอง

อากาศกาลงด ฉนท งตวลงบนเตยงนอนทคลมดวยผาหมขนหนลายฝงนกนางนวลสเขยวเหน

หนงสอกองโตทยงคางคาคอยใหฉนไปอาน พดลมคอยาวสงเสยงครางเบา ๆ แลวฉนกหลบไป

พบตวเองอกททหนาอาคารหลงใหญ ดเหมอนจะสรางดวยหนออน ลกษณะคลายธนาคารมบนไดส

เขยวเปนมนวบเรยงรายเปนชน ๆ สดบนไดขนสดทายมประตกระจกตดฟลมกรองแสงสเขมมปายแผนหนง

แขวนไวตรงประตมขอความวา “มเวลาขาย”

ฉนไมแนใจวาเปนเพราะความอยากรอยากเหน หรอเพราะอะไรกนแนททาใหเทาทงสองขางกาว

ขนไปบนอาคารแหงน เมอเออมมอผลกประตกระจกเขาไป ไอเยนของเครองปรบอากาศกปะทะรางกาย

สถานทนนดโอโถงและสวยงาม ดราวกบหองรบรองชนด มโตะสเขยวตวยาวซงกองแฟมเอกสาร

เรยงรายอยทวไปบนนน ชายหนมคนทนงประจาโตะเอยทกทายฉน ทาทางเขาอบอนและเปนมตร

“สวสดครบ”

“ครบผม” ฉนตอบรบคาเขาเบา ๆ

“ผมคดวา คณคงจะไมไดมาซอเวลา ทาทางคณยงเปนเดกอยเลย อายยงไมเกนยสบ”

“ผมไมไดมาซอเวลาหรอกครบ” ฉนตอบไปทง ๆ ทยงไมแนใจวาสนคาหรอบรการอะไรกนแนท

เขากาลงขายอย “เพยงแตวาผมอยากด...ผคน แลวกการซอขายของคณเทานน”

“ตามสบายเลยครบ” เขายมอยางมไมตร “เชญนง” เขาผายมอไปทางโซฟาชดทตงอยชดผนงดาน

หนง ฉนจงถอยไปทรดตวลงนง

ลกคาคนแรกทฉนพบในอาคารขายเวลาคอชายชรารายกายผอมเกรงผมขาวโพลน ใบหนาซดเหลอง เขา

พยงตวใหกาวผานบนไดทละขน ๆ อยางลาบากยากเยน จนกระทงผลกประตมาหยดยนตรงหนาชายขายเวลา

~ 59 ~

“ผมมาขอซอเวลาทผานไป...หาป” นาเสยงเขาแหลมแหง และสนพราอยางคนทปวยหนก “หมอ

บอกวาผมมาหาหมอชาไปหาป ไมอยางนนแลวโรคนกพอจะมทางรกษาหายและผมกจะไมตาย”

คนตอมาเปนชายหนม หนาตาด แตงตวสะอาดสะอาน เพยงแตดวาหมนหมองและหมดหวง...

“ขอซอเวลาสามเดอน” เขาพดกบชายขายเวลา “คณรไหม ผหญงทผมรก เธอไปเมองนอกเมอสาม

เดอนกอน เราคบกนมาเปนป แตผมกยงไมเคยบอกรกเธอทง ๆ ทรกเธอมาก เธอไปโดยไมรอะไรเลย

ชายขายเวลามททาวาเหนใจ ฉนคดวาเขาเปนนกขายทมความอดทนมากทเดยว ทจะตองพบลกคาท

ลวนแตมปญหาตาง ๆ กนไป พรอม ๆ กบนกเสยดายแทนผชายคนนทเขาผานเวลารวมปโดยเปลาประโยชน

แลวเพงจะเหนคณคาของเวลาเหลานน...เมอมนไดผานไปแลว

ยงไมทนทชายหนมคนนนจะกาวพนประตออกไป หญงคนหนงกเดนสวนเขามา หลอนสวมชดไว

ทกขสดา ใบหนายงเปอนคราบนาตา ดวงตายงมรอยบอบชา

“อยากไดเวลาคะ สกสองป ปเดยวหรอเพยงครงปกได” หลอนพดดวยนาเสยงทโศกเศรา

“ผมคดวา คณคงมปญหาเกยวกบเวลาในอดตเหมอนคนอน ๆ” ชายขายเวลากลาวขน

“คะ” หลอนรบคาเสยงแผว “คณแมของดฉนเพงเสยเมอสองวนกอน ทานดกบฉนมาก เลยงดอยาง

เอาอกเอาใจ แตดฉนยงไมทนทจะทาอะไรใหแมชนใจเลย มแตตงแงตงงอน ทานกมาดวนจากไป”

“คณเลยอยากซอเวลาทผานไปเพอทาดกบคณแมของคณ”

“คะ” หลอนปายนาตา

ฉนนกเวทนาหลอน เวทนาทหลอนมาคดอะไร ๆ ไดกเมอสายไป ถาหากหลอนไดทาอะไรไปตง

นานแลว กคงไมตองมานกเสยดายตอนน วบหนงฉนจงนกยอนกลบมาทตวเอง

คนตอมาเปนเดกหนม ใบหนาเขายงออนเยาว แตพกรวรอยความกงวลไวเตมเปยม “ตองการเวลา

เทาไรดครบ” ชายขายเวลาถามขนกอน “สองป” เขายมอยางออนเพลย “ผมอยากกลบไปตอนเลอกแผนการ

เรยนใหม ผมพลาดไปตอนนน บางทผมอาจจะไดเรมตนใหมดวยดจะไดเรยนวชาทชอบแทนวชาทนาเบอ

ตอนน”

แลวเขากจากไป เมอไดสงทตองการแลว ฉนเหนชายขายเวลาหลบลงในขณะทกาลงเวนวางลกคา

ตอเมอฉนขยบตวเขากลมตาขน แลวหนมายมใหฉน ดวงตาเขาอบอน...

เปนเวลานานเทาไรกไมทราบทฉนนงมองดผคนเดนผานมา ลวนแลวแตมทาทวตก กงวล ผดหวง

เสยใจ แลวกมาซอเวลาไป เพราะวาพวกเขาไดพลาดสงทนาจะไดในอดต

แลวชายขายเวลากเปดแฟมพรอมกบเงยหนาขนมาทางฉน สกครจงเดนมาทรดตวลงนงเกาอโซฟา

ขาง ๆ

“จะปดรานแลวหรอครบ” ฉนถาม

“ครบ...ไดเวลาแลว”

“ขอบคณมากนะครบ สาหรบวนน ผมเหนจะกลบเสยท” ฉนวา แมจะไมแนใจวาฉนจะกลบไปไหน

อยางไร

~ 60 ~

“เชญครบ...ขอใหคณโชคด จงใชเวลาของคณใหมคา จงเหนความสาคญของทกวนาททผานไป ผม

หวงวา...คงจะไมไดเหนคณมาทนเพอซอเวลา” เขากลาวในทสด

“ขอบคณมากครบ ผมจะไมลมคณ...และทน” ฉนลกขนยน ทนใดไฟกดบวบ

ฉนตนขนมาดวยความรสกทแปลกใหม เออมมอไปรดผามานหนาตางสครม พบวาทองฟายงไม

สวางด และไกกยงไมขน ฉนลกขนมาเกบทนอนและกระโดดเขาหองนาอยางสดชนแลวถงกลบเขามานงท

โตะเขยนหนงสอตวเดมทฉนไมเคยจรงจงดวยมานานแลว คดอยากจะฮมเพลงไปดวยซาถาไมตดวาจะ

ทาลายสมาธในการอานหนงสอ

วบหนง...ฉนรสกดใจทฉนยงมเวลาเหลออย ยงไมสายเกนไปทจะเรมลงมอทาอะไร ๆ อยางม

ความหวง ไมเหมอนกบผคนเหลานน...ทฉนพบท...อาคารขายเวลา

มหาวทยาลย คอดนแดนทใครใครตางใฝฝน

แมเหนอยยาก..จะกาวไปใหถงมน ดวยถอเปนสงสาคญในชวต

ในสนามของการแขงขน ตางมงมนชงชยใหไดสทธ

ใชศรทธาอนคมเขมเปนเขมทศ ถกหรอผดยงคงตองลองทาด

หวงเบองหนามรงทองงามผองใส ชอดอกไมไมตรคงมอย

มความรก ความเรงรนใหชนช ทกสงสวยเลศหรดงวาดไว

แลวเมอการแขงขนถงจดจบ ยอมไดพบคนยมชน คนรองไห

ตางมความมงหวงความตงใจ หากไมไดดงหมายมาดอาจทอแท

แตจะมใครบางไหมทไดร ความหมายของชวตอยทใดแน

เทานหรอเรยกไดวาชนะ-แพ อนเกดแตมายาคานยม

ตอเมอถงพรงนของชวต อาจไดคดเหนจรงทกสงสม

การแขงขนครงใหมในสงคม ไดชมผชนะอยางแทจรง

~ 61 ~

คนเราม 24 ชวโมง ใน 1 วนเทากน การใชเวลาใหเกดประโยชน จงเกดจากการทมนษยบรหาร

จดการเวลาทกวนาทใหเกนประโยชนสงสด ตวอยาง การบรหารเวลา โดยใชสตร 24 ชวโมง ใน 1 วน มงานหลก 4 อยาง สามารถทาไดดงน เนองจากมนษยเปนสตวสงคมทตองปฏสมพนธกบบคคลขาง พรอมกนไปกบการปฏบตหนาท

ตามวยของตน นกเรยนจงควรมการใชเวลาใหครบทง 4 สวนอยางสมดล ซงเวลาทง 4 สวน ดงกลาว

สามารถยดหยนสดสวนไดขนกบความจาเปนในแตละชวงวยและความรบผดชอบของบคคลนน ๆ

กจกรรม “บณฑตสงวย”

วตถประสงค

1. เพอใหผเรยนทราบและเขาใจในแนวคดการเรยนรดวยตนเอง และความพรอมในการ เรยนรดวย

ตนเอง

2. เพอนาไปสลกษณะการเรยนรดวยตนเองทใฝเรยนร เหนคณคาของการเรยนร ความสามารถทจะ

เรยนรดวยตนเองความรบผดชอบในการเรยนร การมองอนาคตในแงด ของสมาชก รวมทงสมาชกเหน

ความสาคญ และตระหนกในความพรอมในการเรยนรดวยตนเอง

แนวคด

คณลกษณะพเศษในการทจะเรยนรและพฒนาตนเองอยางตอเนองโดยมจาเปนตองรอคอยจาก

การศกษาหรอการเรยนรอยางเปนทางการเพยงอยางเดยว คณลกษณะพเศษ ดงกลาวคอ “ความพรอมในการ

เรยนรโดยการชนาตนเอง” ซงเปนความคดเหน วา ตนเองมเจตคต ความร ความสามารถทจะเรยนรโดยม

ตองใหคนอนกาหนดหรอสงการ พรอมทจะเรยนรวธการเรยนรและประเมนการเรยนร ทงอาจดวยความ

ชวยเหลอจากผอนหรอไมกตาม การทบคคลสามารถชนาตนเองทจะเรยนร ยอมเปนโอกาสทบคคลจะเรยนร

ท จะพฒนาตนเองอยางตอเนองและเรยนรตลอดชวต การพฒนาการเรยนรโดยการชนาตนเอง ยอมเปน

หนทางททาใหบคคลเรยนรอยางไมสนสด

เรยน 6 สวน

พกผอน 6 สวน

ครอบครว 6 สวน

สวนตว/เพอน (3+3) = 6 สวน

~ 62 ~

คาชแจง ใหผเรยนศกษาภาพขาว การสาเรจการศกษาจากภาพ ของ บณฑตสงวย พรอมอธบาย

ในประเดน

(1) “ความรสกของทานตอภาพทไดเหน”

(2) “ทาไมบคคลในภาพ ถงประสบความสาเรจในการเรยนร”

แนวการตอบ

ไดเหนคณคาและความสาเรจทจะมตอผมใจใฝเรยนร

กจกรรม “ทางแหงความสาเรจ”

คาชแจง

ใหผเรยนอานเรอง “ทางแหงความสาเรจ” แจงใหสรปเรองทอานตามความเขาใจ ผลไมลกหนงกวา

จะสกมกลนหอม ใหเราไดลมรสฉาหวานกผานกาลเวลาเพาะบมคนเรากเชนกนกวาจะประสบผลสาเรจให

ไดกผานกาลเวลาแหงการพสจน มใชฉบพลนทนใดความสาเรจนนอาศยหลายสงหลายอยาง เฉพาะความ

มงหวงตงใจอยางเดยวยงไมเพยงพอตองมความรจรง รวธทดาเนนไป รเหตปจจยทมาสมพนธเกยวของและ

สาคญคอตองปฏบตใหถกวธ มปญหาคอยตรวจสอบอยเสมอ ถาประสบผลสาเรจเพยงเพราะตงความหวง

โดยไมตองทาอะไร ในโลกนคงไมตองมใครผดดงตงความหวงสกวนคงตองไดสมหวงตงใจ

แหลงทมา : http://watsunmamout.i.getweb.com

ลกษณะชวตและลกษณะนสยภายในของคนเปนฐานของความสาเรจเปนเหตใหคนสรางฐานชวตปรบ

ความสาเรจทยงยนในอนาคตได

~ 63 ~

กจกรรม “ แปรงสฟนมหศจรรย ”

วตถประสงค

เพอใหผเรยนตระหนกถงความสาคญของการมองโลกในแงด ความคดสรางสรรคและพฒนาทง

ความคดในดานบวก และความคดสรางสรรคทมในตนเอง

คาชแจง

1. ใหผเรยนเขยนประโยชนของแปรงสฟน ใหไดมากทสด ในเวลา 5 นาท

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

ทานไดเรยนรและตระหนกถงความสาคญของความคดสรางสรรคทมอยในตนเอง

~ 64 ~

กจกรรม “ บทสะทอนจากการเรยนร ” วตถประสงค ใหผเรยนสรปความรทไดจากการเรยนรเกยวกบ “ความพรอมในการเรยนรดวยตนเอง” มความสาคญทผเรยนสามารถนาไปปรบใชในการเรยนรของตนเองใหมคณภาพไดอยางไร

~ 65 ~

ชอ........................................................นามสกล................................................ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

คาชแจง แบบสอบถามฉบบน เปนแบบสอบถามทวดความชอบและเจตคตเกยวกบการเรยนรของทาน

ใหทานอานขอความตาง ๆ ตอไปน ซงมดวยกน 58 ขอ หลงจากนน โปรดทาเครองหมาย

ลงในชองทตรงกบ ความเปนจรง

ระดบความคดเหน

ของตวทานมากทสด

มากทสด หมายถง ทานรสกวา ขอความนนสวนใหญเปนเชนนหรอมนอยครงทไมใช

มาก หมายถง ทานรสกวา ขอความเกนครงมกเปนเชนน

ปานกลาง หมายถง ทานรสกวา ขอความจรงบางไมจรงบางครงตอครง

นอย หมายถง ทานรสกวา ขอความเปนจรงบางไมบอยนก

นอยทสด หมายถง ทานรสกวา ขอความไมจรง ไมเคยเปนเชนน

รายการคาถาม

ความคดเหน

มาก

ทสด

มาก ปาน

กลาง

นอย นอย

ทสด

1. ขาพเจาตองการเรยนรอยเสมอตราบชวชวต

2. ขาพเจาทราบดวาขาพเจาตองการเรยนอะไร

3. เมอประสบกบบางสงบางอยางทไมเจาใจ ขาพเจาจะหลกเลยงไปจาก

สงนน

4. ถาขาพเจาตองการเรยนรสงใด ขาพเจาจะหาทางเรยนรใหได

5. ขาพเจารกทจะเรยนรอยเสมอ

6. ขาพเจาตองการใชเวลาพอสมควรในการเรมศกษาเรองใหม ๆ

7. ในชนเรยนขาพเจาหวงทจะใหผสอนบอกผเรยนทงหมดอยางชดเจนวา

ตองทาอะไรบางอยตลอดเวลา

8. ขาพเจาเชอวา การคดเสมอวาตวเราเปนใครและอยทไหน และจะทา

อะไร เปน หลกสาคญของการศกษาของทกคน

9. ขาพเจาทางานดวยตนเองไดไมดนก

10. ถาตองการขอมลบางอยางทยงไมม ขาพเจาทราบดวาจะไปหาไดท

ไหน

11. ขาพเจาสามารถเรยนรสงตาง ๆ ดวยตนเองไดดกวาคนสวนมาก

แบบสอบถาม เรอง ความพรอมในการเรยนรดวยตนเองของผเรยน

แบบประเมนตนเองหลงเรยน

~ 66 ~

รายการคาถาม

ความคดเหน

มาก

ทสด

มาก ปาน

กลาง

นอย นอย

ทสด

12. แมขาพเจาจะมความคดทด แตดเหมอนไมสามารถนามาใชปฏบตได

13. ขาพเจาตองการมสวนรวมในการตดสนใจวาควรเรยนอะไร และจะ

เรยนอยางไร

14. ขาพเจาไมเคยทอถอยตอการเรยนสงทยาก ถาเปนเรองทขาพเจาสนใจ

15. ไมมใครอนนอกจากตวขาพเจาทจะตองรบผดชอบในสงทขาพเจา

เลอกเรยน

16. ขาพเจาสามารถบอกไดวา ขาพเจาเรยนสงใดไดดหรอไม

17. สงทขาพเจาตองการเรยนรไดมากมาย จนขาพเจาอยากใหแตละวนม

มากกวา

24 ชวโมง

18. ถาตดสนใจทจะเรยนรอะไรกตาม ขาพเจาสามารถจะจดเวลาทจะ

เรยนรสงนนได ไมวาจะมภารกจมากมายเพยงใดกตาม

19. ขาพเจามปญหาในการทาความเขาใจเรองทอาน

20. ถาขาพเจาไมเรยนกไมใชความผดของขาพเจา

21. ขาพเจาทราบดวา เมอไรทขาพเจาตองการจะเรยนรในเรองใดเรองห

นงให

มากขน

22. ขอมความเขาใจพอทจะทาขอสอบใหไดคะแนนสง ๆ กพอใจแลว

ถงแมวา

ขาพเจายงไมเขาใจเรองนนอยางถองแทกตามท

23. ขาพเจาคดวา หองสมดเปนสถานททนาเบอ

24. ขาพเจาชนชอบผทเรยนรสงใหม ๆ อยเสมอ

25. ขาพเจาสามารถคดคนวธการตาง ๆ ไดหลายแบบสาหรบการเรยนร

หวขอใหม ๆ

26. ขาพเจาพยายามเชอมโยงสงทกาลงเรยนกบเปาหมายระยะยาว ทตงไว

27. ขาพเจามความสามารถเรยนร ในเกอบทกเรอง ทขาพเจาตองการ จะร

28. ขาพเจาสนกสนานในการคนหาคาตอบสาหรบคาถามตาง ๆ

29. ขาพเจาไมชอบคาถามทมคาตอบถกตองมากกวาหนงคาตอบ

30. ขาพเจามความอยากรอยากเหนเกยวกบสงตาง ๆ มากมาย

~ 67 ~

รายการคาถาม

ความคดเหน

มาก

ทสด

มาก ปาน

กลาง

นอย นอย

ทสด

31. ขาพเจาจะดใจมาก หากการเรยนรของขาพเจาไดสนสดลง

32. ขาพเจาไมไดสนใจการเรยนร เมอเปรยบเทยบกบผอน

33. ขาพเจาไมมปญหา เกยวกบทกษะเบองตนในการศกษาคนควา ไดแก

ทกษะการฟง อาน เขยน และจา

34. ขาพเจาชอบทดลองสงใหมๆ แมไมแนใจ วา ผลนนจะออกมา

อยางไร

35. ขาพเจาไมชอบ เมอมคนชใหเหนถงขอผดพลาด ในสงทขาพเจากาลง

ทาอย

36. ขาพเจามความสามารถในการคดคน หาวธแปลกๆ ทจะทาสงตาง ๆ

37. ขาพเจาชอบคดถงอนาคต

38. ขาพเจามความพยายามคนหาคาตอบในสงทตองการรไดด เมอเทยบ

กบผอน

39. ขาพเจาเหนวาปญหาเปนสงททาทาย ไมใชสญญาณใหหยดทา

40. ขาพเจาสามารถบงคบตนเอง ใหกระทาสงท คดวา ควรกระทา

41. ขาพเจาชอบวธการของขาพเจา ในการสารวจตรวจสอบปญหาตาง ๆ

42. ขาพเจามกเปนผนากลม ในการเรยนร

43. ขาพเจาสนกทไดแลกเปลยนความคดเหนกบผอน

55. ในแตละปขาพเจาไดเรยนรสงใหม ๆ หลายๆ อยางดวยตนเอง

56. การเรยนรไมไดทาใหชวตของขาพเจา แตกตางไปจากเดม

57. ขาพเจาเปนผเรยนทมประสทธภาพ ทงในชนเรยน และการเรยนรดวย

ตนเอง

58 ขาพเจาเหนดวยกบความคดทวา “ผเรยนคอ ผนา”

~ 68 ~

1. สงททานประทบใจในการเรยนรรายวชาการเรยนรดวยตนเองตนเอง ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 2. ปญหา / อปสรรค ทพบในการเรยนรรายวชาการเรยนรดวยตนเอง ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 3. ขอเสนอแนะเพมเตม ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

แบบประเมนตนเองหลงเรยนเรยน

บทสะทอนทไดจากการเรยนร

~ 69 ~

คาชแจง แบบวดนเปนแบบวดระดบการเรยนดวยตนเองของผเรยน มจานวน 7 ขอ

โปรดกาเครองหมาย ลงในชอง ทตรงกบความสามารถในการเรยนดวยตนเองตาม

ความเปนจรงของทาน

1. การวนจฉยความตองการ

นกศกษาไดเรยนเนอหา ตามคาอธบายรายวชา

เทานน

เนอหาในการเรยน

คร นาเสนอเนอหาอน นอกเหนอจาก

คาอธบายรายวชา แลวใหนกศกษาเลอกเรยน

เพมเตม

นกศกษาไดเสนอเนอหาอนเพอเรยนเพมเตม

นอกเหนอจากคาอธบายรายวชาดวย

นกศกษาเปนผกาหนดเนอหาในการเรยนเอง

2. การวนจฉยความตองการ

ครเปนผกาหนดวาจะจดการเรยนการสอนวธ

ใด

วธการเรยน

ครนาเสนอวธการเรยนการสอน แลวใหนกศกษา

เลอก

นกศกษารวมกบครกาหนดวธการเรยนร

นกศกษาเปนผกาหนดวธการเรยนรเอง

3. การกาหนดจดมงหมายในการเรยน

ครเปนผกาหนดจดมงหมายในการเรยน

ครนาเสนอจดมงหมายในการเรยน แลวใหนกศกษา

เลอก

นกศกษารวมกบครกาหนดจดมงหมายในการ

เรยน

นกศกษาเปนผกาหนดจดมงหมายในการเรยน

เอง

5. การดาเนนการเรยน

นกศกษาดาเนนการเรยน ตามแนวทางทค รกาหนด

นกศกษาดาเนนการเรยน ตามแนวทางทคร

นาเสนอ แลวใหนกศกษาปรบ

นกศกษาดาเนนการเรยน ตามแนวทางท

นกศกษารวมกนกาหนดกบคร

นกศกษาดาเนนการเรยน ตามการกาหนดของ

ตนเอง

6. การแสวงหาแหลงทรพยากรการเรยน

ครเปนผจดหาแหลงทรพยากรการเรยนให

นกศกษา

ครเปนผจดหาแหลงทรพยากรการเรยน แลว

ใหนกศกษาเลอก

นกศกษารวมกบครหาแหลงทรพยากรการ

เรยน รวมกน

นกศกษาเปนผจดหาแหลงทรพยากรการเรยน

เอง

7. การประเมนการเรยน

คร เปนผประเมนการเรยนของนกศกษา

คร เปนผประเมนการเรยนของนกศกษาเปน

สวนใหญ และเปดโอกาสใหนกศกษาไดประเมน

การเรยนของตนเองดวย

มการประเมนการเรยนโดยคร ตวนกศกษาเอง

และเพอนนกศกษา

นกศกษาเปนผประเมนการเรยนของตนเอง

แบบวดระดบการเรยนดวยตนเองของผเรยน

~ 70 ~

4. การวางแผนการเรยน

นกศกษาไมไดเขยนแผนการเรยน

ครนาเสนอแผนการเรยนแลวใหนกศกษานาไป

ปรบแก

นกศกษารวมกบครวางแผนการเรยน

นกศกษาวางแผนการเรยนเอง โดยการเขยน

สญญาการเรยนทระบจดมงหมายการเรยน วธการ

เรยน แหลงทรพยากรการเรยน วธการประเมนการ

เรยน และวนทจะทางานเสรจ

กระบวนการเรยนรทเปนการเรยนรดวยตนเอง

มความจาเปนทจะตองอาศยทกษะและความร

บางอยาง ผเรยนควรไดมการตรวจสอบพฤตกรรม

ทจาเปนสาหรบผเรยนทจะเรยนรดวยตนเอง

~ 71 ~

การใชแหลงการเรยนร บทท 2

สาระสาคญ

แหลงเรยนรมความสาคญในการพฒนาความรของมนษยใหสมบรณมากยงขน

นอกเหนอการเรยนในชนเรยน และเปนแหลงทอยใหสงคมมนษยลอมรอบตว

ผเรยน ทสามารถเขาไปศกษาคนควาเพอการเรยนรไดตลอดชวต

ผลการเรยนรทคาดหวง

1. ผเรยนมความร ความเขาใจ เหนความสาคญของแหลงเรยนร

และหองสมดประชาชน

2. ผเรยนสามารถใชแหลงเรยนร หองสมดประชาชนได

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 ความหมาย ความสาคญ ประเภทของแหลงเรยนร

เรองท 2 แหลงเรยนรประเภทหองสมด

เรองท 3 ทกษะการเขาถงสารสนเทศของหองสมดประชาชน

เรองท 4 การใชแหลงเรยนรสาคญๆ ภายในประเทศ

เรองท 5 การใชแหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนต

~ 72 ~

เรองท 1 : ความหมาย ความสาคญ ประเภทของแหลงเรยนร

ความรหรอขอมลสารสนเทศเกดขนและพฒนาอยางตอเนองตลอดเวลา และมการเผยแพร ถงกน

โดยใชเทคโนโลยสารสนเทศภายในไมกวนาท ทาใหมนษยตองเรยนรกบสงทเปลยนแปลงใหมๆ เพอให

สามารถรเทาทนเหตการณ และนามาใชใหเกดประโยชนตอการดารงชวตไดอยางมความสข ความรหรอ

ขอมลสารสนเทศตาง ๆ ดงกลาวมอยในแหลงเรยนรลอมรอบตวเรา ดงนนการเรยนรท เกดขนภายใน

หองเรยนยอมเปนการไมเพยงพอในความรทไดรบ

ความหมายของแหลงเรยนร

แหลงเรยนร หมายถง บรเวณ ศนยรวม บอเกด แหง หรอท ทมสาระเนอหาเปนขอมล ความร

ความสาคญของแหลงเรยนร

แหลงเรยนรมบทบาทสาคญในการพฒนาคณภาพชวตของประชาชน ดงน

1. เปนแหลงทมขอมล/ ความร ตามวตถประสงคของแหลงเรยนรนน เชน สวนสตว ให

ความรเรองสตว พพธภณฑใหความรเรองโบราณวตถสมยตาง ๆ

2. เปนสอการเรยนรสมยใหมทความรกอใหเกดทกษะ และชวยการเรยนรสะดวกรวดเรว เชน

อนเทอรเนต

3. เปนแหลงชวยเสรมการเรยนรของการศกษาประเภทตาง ๆ ทงการศกษาในระบบ การศกษา

นอกระบบ และการศกษาตามอธยาศย

4. เปนแหลงการเรยนรตลอดชวตทมนษยเขาไปหาความรไดดวยตนเองตามความสนใจ และ

ความสามารถ

5. เปนแหลงทมนษยสามารถเขาไปปฏบตไดจรง เชน การประดษฐเครองใชตาง ๆ การ ซอม

เครองยนต เปนตน ชวยกระตนใหเกดความสนใจ ความใฝร

6. เปนแหลงทมนษยสามารถเขาไปเรยนรเกยวกบวทยาการใหม ๆ ยงไมมของจรงใหเหน

หรอไมสามารถเขาไปดจากของจรงไดโดยเรยนร การดภาพยนตร วดทศน หรอสออน ๆ

7. เปนแหลงสงเสรมความสมพนธอนดระหวางคนในทองถนใหเกดความตระหนกและ เหน

คณคาของแหลงเรยนร

8. เปนสงทชวยเปลยนแปลงทศนคต คานยมใหเกดการยอมรบสงใหม แนวคดใหม เกด

จนตนาการ และความคดสรางสรรคกบผเรยน

9. เปนการประหยดคาใชจายและเพมรายไดใหแหลงเรยนรของชมชน

~ 73 ~

ประเภทของแหลงเรยนร

แหลงเรยนรมการแบงแยกตามลกษณะได 6 ประเภท ดงน

1. แหลงเรยนรประเภทบคคล ไดแก บคคลทมความร ความสามารถดานตาง ๆ ทสามารถ

ถายทอดความรดวยรปแบบวธตาง ๆ ทตนมอยใหผสนใจหรอผตองการเรยนร เชน ผเชยวชาญใน

สาขาวชาการตาง ๆ ผอาวโสทมประสบการณมามาก หรออาจจะเปนบคคลท ไดรบแตงตงเปนทางการ ม

บทบาทสถานะทางสงคม หรออาจเปนบคคลทเปนโดยการงานอาชพ หรอบคคลทเปนโดยความสามารถ

เฉพาะตว หรอบคคลทไดรบแตงตงเปนภมปญญา

2. แหลงเรยนรประเภทธรรมชาต ไดแก สงตาง ๆ ทเกดขนโดยธรรมชาต และให ประโยชน

ตอมนษย เชน ดน นา อากาศ พช สตว ตนไม แรธาต ทรพยากรธรรมชาต เหลานอาจถกจดใหเปน

อทยาน วนอทยาน เขตรกษาพนธสตวปา สวนพฤกษศาสตร ศนย ศกษาธรรมชาต เปนตน

3. แหลงเรยนรประเภทวสดและสถานท ไดแก อาคาร สงกอสราง วสด อปกรณ และสงตาง

ๆ ทประชาชนสามารถศกษาหาความรใหไดมาซงคาตอบ หรอสงทตองการจากการเหน ไดยน สมผส

เชน หองสมด ศาสนสถาน ศนยการเรยน พพธภณฑ สถานประกอบการ ตลาด นทรรศการ สถานททาง

ประวตศาสตร ชมชนแหงการเรยนรตาง ๆ

4. แหลงเรยนรประเภทสอ ไดแก สงททาหนาทเปนสอกลางในการถายทอดเนอหา ความร

สารสนเทศ ใหถงกนโดยผานประสาทสมผส ไดแก ห ตา จมก ลน กาย และใจ แหลงเรยนร ประเภทน

ทาใหกระบวนการเรยนรเปนไปไดอยางรวดเรว มประสทธภาพสง ทงสออเลกทรอนกส สอสงพมพ สอ

โสตทศน

5. แหลงเรยนรประเภทเทคนค สงประดษฐคดคน ไดแก สงทแสดงถงความกาวหนาทาง

นวตกรรม เทคโนโลยดานตาง ๆ ทไดมการประดษฐคดคนหรอพฒนาปรบปรงขนมาใหมนษยได เรยนร

ถงความกาวหนา เกดจนตนาการ แรงบนดาลใจ

6. แหลงเรยนรประเภทกจกรรม ไดแก การปฏบตการดานประเพณวฒนธรรม ตลอดจน

การปฏบตการความเคลอนไหวเพอแกปญหา และปรบปรงพฒนาสภาพตาง ๆ ในทองถน การท มนษยเขา

ไปมสวนรวมในกจกรรมตาง ๆ เชน การรณรงคปองกนยาเสพตด การสงเสรมการเลอกตง ตามระบบ

ประชาธปไตย การรณรงคความปลอดภยของเดกและสตรในทองถน

~ 74 ~

เรองท 2 : แหลงเรยนรประเภทหองสมด

หองสมดเปนแหลงเรยนรทสาคญประเภทหนง ทจดหา รวบรวมสรรพวชาการตาง ๆ ทเกด ขน

จากทวโลกมาจดระบบ และใหบรการแกกลมเปาหมายศกษาคนควาอยางตอเนองตลอดชวต

ปจจบนมคาอน ๆ ทหนวยงานตาง ๆ ใชในความหมายของคาวา หองสมด เชน หองสมด และ

ศนยสารสนเทศ สานกบรรณาสารการพฒนา สานกบรรณสารสนเทศ สานกหอสมด สานก วทยบรการ

เปนตน

หองสมดโดยทวไปแบงออกเปน 5 ประเภท ดงน

1. หอสมดแหงชาต

นบเปนหองสมดทใหญทสดในประเทศ ดาเนนการโดยรฐบาล ทาหนาทหลก คอ รวบรวม

หนงสอ สงพมพ และสอความร ทกอยางทผลดขนในประเทศ และ ทกอยางทเกยวกบประเทศ ไมวาจะ

จดพมพในประเทศใด ภาษาใด ทงนเปนการอนรกษสอความร ซงเปนทรพยสนทาง ปญญาของชาตมให

สญไป และใหมไวใชในอนาคต นอกจากรวบรวมสงพมพในประเทศแลว กม หนาทรวบรวมหนงสอทม

คณคา ซงพมพในประเทศอนไวเพอการคนควาอางอง ตลอดจนทาหนาท เปนศนยรวบรวมบรรณานกรม

ตาง ๆ และจดทาบรรณานกรมแหงชาตออกเผยแพรใหทราบทว กนวามหนงสออะไรบางทผลตขนใน

ประเทศ หอสมดแหงชาตจงเปนแหลงใหบรการทางความรแก คนทงประเทศ ชวยเหลอการคนควา วจย

ตอบคาถาม และใหคาแนะนาปรกษาเกยวกบหนงสอ

2.หองสมดประชาชน

หองสมดประชาชนดาเนนการโดยรฐ อาจจะ เปนรฐบาลกลาง รฐบาลทองถน หรอเทศบาล

แลวแตระบบ การปกครอง ตามความหมายเดม หองสมดประชาชนเปน หองสมดทประชาชนตองการใหม

ในชมชนหรอเมองทเขา อาศยอย ประชาชนจะสนบสนนโดยยนยอมใหรฐบาลจายเงน รายไดจากภาษตาง

ๆ ในการจดตงและดาเนนการหองสมด ประเภทนใหเปนบรการของรฐ จงมไดเรยกคาตอบแทน เชน คา

บารงหองสมด หรอคาเชาหนงสอ ทงนเพราะถอวาประชาชนไดบารงแลว โดยการเสยภาษรายไดใหแก

~ 75 ~

ประเทศ หนาทของหองสมด ประชาชนกคอ ใหบรการหนงสอและสออน ๆ เพอการศกษาตลอดชวต

บรการขาวและเหตการณ ตาง ๆ ทประชาชนควรทราบ สงเสรมนสยรกการอานและการรจกใชเวลา

วางใหเปนประโยชน ให ขาวสาร ขอมลทจาเปนตองใชในการปฏบตงานและการพฒนาดานตาง ๆ

3.หองสมดของมหาวทยาลยและวทยาลย

เปนหองสมดทตงอยในสถานศกษาระดบ อดมศกษา ทาหนาทสงเสรมการเรยนการสอน

ตามหลกสตร โดยการจดรวบรวมหนงสอและสอความรอน ๆ ในหมวดวชา ตาง ๆ ตามหลกสตร

ชวยเหลอในการคนควาวจยของอาจารย และนกศกษา สงเสรมพฒนาการทางวชาการของอาจารย และ

นกศกษา และชวยจดทาบรรณานกรมและดรรชนสาหรบคนหาเรองราวทตองการ แนะนา นกศกษาในการ

ใชหนงสออางองบตรรายการและคมอสาหรบการคนเรอง

4. หองสมดโรงเรยน

เปนหองสมดทตงอยในโรงเรยนมธยมและโรงเรยนประถมศกษา มหนาทสงเสรมการ เรยน

การสอนตามหลกสตร โดยการรวบรวมหนงสอและสอ ความรอน ๆ ตามรายวชา แนะนา สอนการใช

หองสมดแก นกเรยน จดกจกรรมสงเสรมนสยรกการอาน แนะนาใหรจก หนงสอทควรอาน ใหรจกวธ

ศกษาคนควาหาความรดวย ตนเอง ใหรจกรกและถนอมหนงสอ และเคารพสทธของผอน ในการใช

หองสมดและยมหนงสอซงเปนสมบตของทกคน รวมกน รวมมอกบครอาจารยในการจดชวโมงใช

หองสมด จด หนงสอ และสอการสอนอน ๆ ตามรายวชาใหแกครอาจารย

5. หองสมดเฉพาะ

เปนหองสมดซงรวบรวมหนงสอในสาขาวชาบางสาขาโดยเฉพาะ มกเปนสวนหนงของ

หนวยราชการ องคการ บรษทเอกชน หรอธนาคาร ทาหนาทจดหาหนงสอและใหบรการความร

ขอมล และขาวสารเฉพาะเรองทเกยวของกบการดาเนนงานของหนวยงานนน ๆ หองสมดเฉพาะจะเนน

~ 76 ~

การรวบรวมรายงานการคนควาวจย วารสารทางวชาการ และเอกสารเฉพาะเรองทผลตเพอการใชใน กลม

นกวชาการบรการของหองสมดเฉพาะจดพมพขาวสารเกยวกบสงพมพเฉพาะเรองสงใหถงผใช จดสง

เอกสารและเรองยอของเอกสารเฉพาะเรองใหถงผใชตามความสนใจเปนรายบคคล

ในปจจบนน เนองจากการผลตหนงสอและสงพมพอน ๆ โดยเฉพาะวารสารทางวชาการ

รายงานการวจย และรายงานการประชมทางวชาการมปรมาณเพมขนมากมาย แตละสาขาวชา แยกยอยเปน

รายละเอยดลกซง จงยากทหองสมดแหงใดแหงหนงจะรวบรวมเอกสารเหลานไดหมด ทกอยาง และ

ใหบรการไดทกอยางครบถวน จงเกดมหนวยงานดาเนนการเฉพาะเรอง เชน รวบรวม หนงสอและสงพมพ

อน ๆ เฉพาะสาขาวชายอย วเคราะหเนอหา จดทาเรองยอ และดรรชนคนเรอง นน ๆ แลวพมพออก

เผยแพรใหถงตวผตองการเรองราวขาวสารและขอมล ตลอดจนเอกสารในเรองนน หนวยงานททาหนาท

ประเภทน จะมชอเรยกวา ศนยเอกสาร ศนยสารสนเทศ ศนยขาวสาร หรอ ศนยสารนเทศ เชน ศนย

เอกสารการวจยทางวทยาศาสตร ศนยขาวสารการประมง เปนตน ศนยเหลานบางศนยเปนเอกเทศ บาง

ศนยกเปนสวนหนงของหองสมด บางศนยกเปนสวนหนงของ หนวยงานเชนเดยวกบหองสมดเฉพาะ

หองสมดประชาชน

ในทนจะกลาวถงหองสมดประชาชนเปนหลก เนองจากเปนหองสมดทใหบรการในทกอาเภอ

และใน กทม.บางเขต หรอใหบรการประชาชนทวไป และอยในชมชนใกลตวนกศกษามากทสด

หองสมดประชาชน หมายถง สถานทจดหา รวบรวมทรพยากรสารสนเทศ เพอการอาน และ

การศกษาคนควาทกชนด ทกประเภท มการจดระบบหมวดหมตามหลกสากล เพอการบรการ และ

จดบรการอยางกวางขวางแกประชาชนในชมชน สงคม โดยไมจากดเพศ วย ความร เชอชาต ศาสนา

รวมทงการจดกจกรรมสงเสรมการอานโดยมบรรณารกษศาสตรเปนผอานวยความสะดวก

หองสมดประชาชนดาเนนการโดยหนวยงานตาง ๆ ไดแก สานกงาน กศน. (หองสมด ประชาชน

ทวประเทศ) กรงเทพมหานคร (หองสมดประชาชนในเขต กทม.) เทศบาล (หองสมด ประชาชนเทศบาล)

เปนตน

ประเภทของหองสมดประชาชน (สงกดสานกงาน กศน.)

หองสมดประชาชน แบงตามขนาดไดเปน ๓ ประเภทใหญ ๆ ดงน

1. หองสมดประชาชนขนาดใหญ ไดแก หองสมดประชาชนจงหวด สวนใหญตงอยใน เขต

อาเภอเมอง และหอสมดรชมงคลาภเษกพระราชวงไกลกงวล หวหน ซงมลกษณะอาคารสวนใหญ เปน 2

ชน ชนบนจดบรการหนงสอ เอกสาร และสอเกยวกบการศกษาตามหลกสตรระดบตาง ๆ โดยจดเปนหอง

การศกษานอกโรงเรยนและหองโสตทศนศกษา หองหรอมมหนงสอมหาวทยาลย สโขทยธรรมาธราช

มหาวทยาลยรามคาแหง และหองหรอมมศนยขอมลชมชนทองถน เปนตน สวนชนลางจดเปนชน

~ 77 ~

หนงสอและบรการหนงสอ เอกสาร สอความรทางงวชาการ สารคดโดยทวไป และจดบรการหนงสอ

สาหรบเดก สอสาหรบเดก เยาวชน มมจดกจกรรมสาหรบเดก

2. หองสมดประชาชนขนาดกลาง ไดแก หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” ลกษณะ

อาคารเปน 2 ชน มรปแบบอาคารเหมอนกนเกอบทกแหง ชนบนจดเปนหองศนยขอมลทองถนบรการ

เกยวกบขอมลชมชน หองการศกษานอกโรงเรยน บรการสอความรหลกสตรการศกษานอกโรงเรยน ทก

หลกสตร ทกประเภท ตลอดจนหองโสตทศนศกษาและหองการศกษาดาวเทยมไทยคม และหอง สาคญ

ทสดหองหนงคอหองเฉลมพระเกยรตฯ จดบรการขอมลเกยวกบพระราชประวต พระราชกรณยกจ

โครงการในพระราชดารหนงสอพระราชนพนธของสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร

และพระราชวงศทเกยวของ เปนตน ชนลางจดบรการมมเดกซงประกอบดวยสอความรสาหรบเดก เครอง

เลนพฒนาความพรอม สอความรทกประเภท รวมทงเปนทจดกจกรรมสาหรบเดก และจดสอ เอกสาร

หนงสอวชาการ สารคด ความรทวไปสาหรบผใหญ ประชาชนทวไป

หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” เปนหองสมดทไดพระราชทานพระราชานญาตจาก สมเดจ

พระเทพรตนราชสดา สยามบรมราชกมาร ในวโรกาสททรงมพระชนมายครบ 36 พรรษา และพระองค

ทรงเสดจเปดหองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” ทกแหงดวยพระองคเอง

3. หองสมดประชาชนขนาดเลก ไดแก หองสมดประชาชนอาเภอทวไป จดบรการหนงสอ

และสอความรประเภทตาง ๆ จดมมเดกและครอบครว มมวารสารหนงสอพมพ มมการศกษานอก

โรงเรยนและหนงสอวชาการ สารคดทวไป รวมทงหนงสออางอง เปนตน

ความสาคญของหองสมดประชาชน

หองสมดประชาชนมความสาคญเปนอยางมากตอการพฒนาคนในชมชน และของประเทศ ในทก

ดาน ดงน

1. เปนแหลงกลางในการจดหารวบรวม และบรการขอมลขาวสารสาคญททนเหตการณ และ

ความเคลอนไหวของโลกทปรากฏในรปลกษณตาง ๆ มาไวบรการแกประชาชน

2. เปนแหลงเรยนรการศกษาตามอธยาศยทใหพนฐานความคดของประชาชนโดย สวนรวม

และเปนพนฐานความเตบโตทางสตปญญาและวฒนธรรมอยางตอเนองตลอดชวต

3 เปนศนยขอมลชมชนในการสงเสรมกจกรรมดานการศกษาและวฒนธรรมของชมชน

4. เปนแหลงกลางทจะปลกฝงใหประชาชนมนสยรกการอาน การศกษาคนควาหาความร การ

ศกษาวจย

5. เปนแหลงทประชาชนสามารถใชหนงสอ สอความรตาง ๆ ใหเปนประโยชนอยางเตมท

ตามความตองการและสภาพแวดลอมของประชาชน

6. เปนแหลงสนบสนนการเผยแพรความร ความคด ทศนคต ประสบการณในรปแบบ ของสอ

ตางๆ

~ 78 ~

7. เปนแหลงการเรยนรทเชอมโยงการศกษานอกระบบ การศกษาในระบบ และเชอมโยง

แหลงเรยนรตาง ๆ

1. การบรการภายในหองสมด

หองสมดประชาชนทกประเภทจะจดบรการภายในหองสมดตามความเหมาะสมของแตละ

หองสมด และการสนองตอบความตองการของผรบบรการ ดงน

1.1 บรการการอาน การศกษาคนควา จดสอตาง ๆ ในพนททถกจดเปนสดสวน และ สงอานวย

ความสะดวกตาง ๆ

1.2 บรการสบคนดวยคอมพวเตอร เพอการเขาถงสารสนเทศทตองการไดอยางรวดเรว ดวย

โปรแกรม PLS (Public Library Service) โดยจดบรการเครองคอมพวเตอรเพอการสบคนและ แนะนาการ

ใช

1.3 บรการสบคนดวยตบตรรายการ โดยสารสนเทศทกประเทภ ทกชนด จะถกจดทารายการ

คนเปนบตรรายการ จดเรยงไวในตบตรรายการ แยกประเภทเปนบตรผแตง บตรชอหนงสอ และ บตร

เรอง รวมทงบตรดรรชนตาง ๆ ไวบรการ

1.4 บรการยม-คน หนงสอ-สอความรตาง ๆ ใหผใชบรการยมอานนอกหองสมด โดยแตละ

แหงจะกาหนด กฎ ระเบยบ ขอบงคบ ฯลฯ ตามความเหมาะสมของแตละหองสมด และมการใช ระบบ

เทคโนโลยในการบรการทรวดเรว

1.5 การบรการแนะแนวการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยแกนกศกษา และ

ประชาชนผสนใจทวไป

1.6 บรการสอเอกสารของสถาบนอดมศกษา ทงของมหาวทยาลยรามคาแหง มหาวทยาลย

สโขทยธรรมาธราช

1.7 บรการขอมลสารสนเทศและเอกสารงานวจยตาง ๆ รวมทงหนงสออางอง

1.8 บรการการเรยนรการใชคอมพวเตอรโปรแกรมตาง ๆ อนเทอรเนต สออเลกทรอนกสตาง ๆ

1.9 บรการสถานทจดกจกรรมเสรมความรตาง ๆ

1.10 บรการแนะนาใหความรแกนกเรยน นกศกษา สถาบนตาง ๆ รวมทงประชาชนในการ รจก

ใชหองสมดประชาชน

1.11 บรการแนะนาทางบรรณารกษศาสตรแกบคลากรเครอขายในการจด ปรบปรง พฒนา แหลง

เรยนรหองสมดของทองถน

1.12 บรการฝกประสบการณการปฏบตงานหองสมดแกนกเรยน นกศกษา สถาบนตาง ๆ

~ 79 ~

2. การบรการภายนอกหองสมด

2.1 บรการหองสมดเคลอนทกบหนวยงานองคกรทองถน

2.2 บรการหมนเวยนสอในรปแบบตาง ๆ ไปยงศนยการเรยน แหลงความร ครอบครว ฯลฯ ท

อยหางไกลหองสมด ในรปแบบตาง ๆ เชน เป ยาม หบ กระเปา ฯลฯ

2.3 บรการความรทางสถานวทย โทรทศน หอกระจายขาว เสยงตามสาย แผนพบ แผนปลว

ฯลฯ

2.4 บรการสอตาง ๆ แกบคลากร กศน. ทงคร วทยากร นกศกษากลมการเรยนรตาง ๆ

~ 80 ~

เรองท 3 : ทกษะการเขาถงสารเทศของหองสมดประชาชน

ปจจบนความกาวหนาของเทคโนโลย ชวยลดขนตอนการหาขอมลของหองสมดประชาชน

ผเรยนสามารถคนหาไดจากอนเทอรเนต วามหองสมดประชาชนทใดบาง สถานทตง เวลาเปด-ปด

หมายเลขโทรศพท กจกรรมทใหบรการ ชวยใหผใชสะดวกและสามารถเขาถงหองสมดไดงาย

หองสมดทกประเภททกชนดจะมการจดระบบหมวดหมของสารสนเทศ โดยมวตถประสงค

สาคญเพอใหประชาชนเขาถงสงทตองการสนใจไดงาย สะดวกรวดเรว และสะดวกในการบรหาร จดการ

หองสมดเพอการบรการกลมเปาหมายในระยะยาว

ระบบหมวดหมทหองสมดนามาใชจะเปนระบบสากลททวโลกใช และเหมาะกบกลม เปาหมาย

เขาถงไดงาย ระบบทนยมใชในประเทศไทยเปนสวนใหญ ม 2 ระบบ ไดแก ระบบทศนยม ของดวอ ซง

ใชตวเลขอารบกเปนสญลกษณ แทนหมวดหมสารสนเทศ นยมใชในหองสมดประชาชน กบอกระบบหนง

ไดแกระบบรฐสภาอเมรกน ใชอกษรโรมน (A-Z) เปนสญลกษณ นยมใชในหอง สมดมหาวทยาลย

ระบบทศนยมของดวอ แบงความรในโลกออกเปนหมวดหมจากหมวดใหญไปหาหมวดยอย จาก

หมวดยอยแบงเปนหมยอย และหมยอยๆ โดยใชเลขอารบก 0-9 เปนสญลกษณ ดงน

000 สารวทยาความรเบดเตลดทวไป

100 ปรชญาและวชาทเกยวของ

200 ศาสนา

300 สงคมศาสตร

400 ภาษาศาสตร

500 วทยาศาสตร (วทยาศาสตรบรสทธ)

600 เทคโนโลย (วทยาศาสตรประยกต)

700 ศลปกรรมและการบนเทง

800 วรรณคด

900 ภมศาสตรและประวตศาสตร

ระบบรฐสภาอเมรกา (Library of Congress Classification)

หองสมดมหาวทยาลยในประเทศไทยสวนใหญใชระบบหอสมดรฐสภาอเมรกน ซงปรบปรง

และพฒนาโดย เฮอรเบรด พทนม (Herbirt Putnum) เมอป พ.ศ. 2445

ระบบหอสมดรฐสภาอเมรกนแบงหมวดหมวชาออกเปน 20 หมวด ใชอกษรโรมนตวใหญ A-Z

ยกเวนตวอกษร I, O, W, X, Y เพอสาหรบการขยายหมวดหมวชาการใหม ๆ ในอนาคต

ตารางการแบงหมวดหมหนงสอระบบหอสมดอเมรกน แบงหมวดหมวชาการเปน 20 หมวด

ใหญ ดงน

~ 81 ~

1. หมวด A : ความรทวไป

2. หมวด B : ปรชญา ศาสนา

3. หมวด C : ประวตศาสตร

4. หมวด D : ประวตศาสตรสากล

5. หมวด E-F : ประวตศาสตรอเมรกา

6. หมวด G : ภมศาสตร มานษยวทยา คตชนวทยา

7. หมวด H : สงคมศาสตร

8. หมวด J : รฐศาสตร

9. หมวด K : กฎหมาย

10. หมวด L : การศกษา

11. หมวด M : ดนตร

12. หมวด N : ศลปกรรม

13. หมวด P : ภาษาและวรรณคด

14. หมวด Q : วทยาศาสตร

15. หมวด R : แพทยศาสตร

16. หมวด S : เกษตรศาสตร

17. หมวด T : เทคโนโลย

18. หมวด U : วชาการทหาร

19. หมวด V : นาวกศาสตร

20. หมวด Z : บรรณารกษศาสตร

สาหรบหองสมดประชาชนซงผใชบรการเปนประชาชนทวไป การจดหมวดหมหนงสอ นอกจาก

ระบบดงกลาวแลว ยงมชอหมวดหนงสอและสอเพอเพมความสะดวกในการคนหา เชน นวนยาย เรองสน

สารคด ประวตศาสตร วทยาศาสตร กฬา นนทนาการ เปนตน

การเขาถงสารสนเทศหองสมดประชาชน

หองสมดประชาชนมหลากหลายสงกด เชน สงกดสานกงาน กศน. สงกดกรงเทพมหานคร

สงกดเทศบาล การจดระบบการสบคนหองสมดประชาชนไดอานวยความสะดวกในการสบคนสาร

สนเทศ ดงน

1. การใชโปรแกรมเพอการสบคน ในยคปจจบน สานกงาน กศน. ไดพฒนาโปรแกรม เพอ

บรหารจดการงานหองสมดใหครบวงจร เชน ขอมลหนงสอ สอ ขอมล สมาชก ขอมลอน ๆ ดงนน

หากผใชบรการตองการรวามหนงสอหรอสอทตองการในหองสมดแหงนนหรอไม กสามารถคนหา ไดดวย

~ 82 ~

โปรแกรมดงกลาว ซงหองสมดจะมคอมพวเตอรใหสบคนไดดวยตนเอง โดยพมพคาท เกยวของกบ

หนงสอ เชน ประวตศาสตร สตวเลยงลกดวยนม การศกษา โลกรอน ฯลฯ สวน รายละเอยดวธการใช

โปรแกรม สามารถศกษาไดจากหองสมดประชาชนแหงนน

2. การสบคนขอมลสารสนเทศดวยบตรรายการ

หองสมดประชาชนบางแหงอาจยงจดบรการสบคนดวยบตรรายการ ซงมลกษณะเปน บตร

แขง เกบไวในลนชกในตบตรรายการ

ตวอยางลกษณะของบตรรายการ

บตรรายการหนงสอทปรากฏขางบน จะมชอผแตงอยบรรทดบนสด มชอเรยกวา บตรผแตง

กจกรรม

ใหคร กศน. รวมกลมผเรยนแบงกลมละประมาณ 10 คน ไปหอง สมดประชาชน โดย

ประสานงานกบบรรณารกษใหแนะนาหองสมด การ ใชหองสมดแหลงสารสนเทศ และใหผเรยนแขงขน

การหาหนงสอจาก โปรแกรมหองสมด หรอจากตบตรรายการ ใหผแขงขนหยบหนงสอตาม รายการทคน

ใหไดจากชนหนงสออยางรวดเรว และใหแตละกลมจดทา รายงานสงคร

~ 83 ~

เรองท 4 : การใชแหลงเรยนรสาคญๆ ภายในประเทศ

หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร”

ในโอกาสมงมงคลสมยทสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทรงเจรญพระ ชน

มาย 36 พรรษา เมอปพทธศกราช 2534 กระทรวงศกษาธการไดรบพระราชทานพระราชานญาต ให

ดาเนนโครงการจดตงหองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” เพอเฉลมพระเกยรต และเพอสนอง แนวทาง

พระราชดารในการสงเสรมการศกษาสาหรบประชาชนทไดทรงแสดงในโอกาสตาง ๆ เชน

ในโอกาสททรงมพระมหากรณาธคณเสดจเปนองคประธานในการประชมสมชชาสากล วาดวย

การศกษาผใหญ เมอวนท 12 มกราคม 2533 ไดทรงพระราชทานลายพระหตถเชญชวนให

“รวมกนทาใหชาวโลกอานออกเขยนได”

และในบทพระราชนพนธเรอง “หองสมดในทศนะของขาพเจา” ไดทรงกลาววา

“...ความรของมนษยเปนมรดกทตกทอดกนมาแตโบราณ เมอมการประดษฐคดคนอกษรขน ผม

ความรกไดบนทกความรของตน สงทตนคนพบเปนการจารก หรอเปนหนงสอทาใหบคคลอนใน สมย

เดยวกน หรออนชนรนหลงไดมโอกาสศกษาทราบถงเรองนนนๆ และไดใชความรเกาๆ เปนพนฐาน ทจะ

หาประสบการณคดคนสงใหมๆ ทเปนความกาวหนาเปนความเจรญสบตอไป...

หองสมดเปนสถานทเกบเอกสารตาง ๆ อนเปนแหลงความรดงกลาว แลวจงเรยกไดวา เปนคร

เปนผชนาใหเรามปญญาวเคราะหวจารณใหรสงควรรอนชอบดวยเหตผลได

ขาพเจาอยากใหเรามหองสมดทด มหนงสอครบทกประเภทสาหรบประชาชน...”

ดวยความจงรกภกดและความมงมนศรทธาทจะรวมสนองแนวทางพระราชดารในการ สงเสรม

โอกาสทางการศกษา ภายในป 2533 และ 2534 ไดมประชาชนในแตละพนท หนวยงาน ภาครฐและ

ภาคเอกชนใหความสนบสนนกระทรวงศกษาธการจดตงหองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” จานวน 59

แหง ในพนท 47 จงหวด เกนเปาหมายทกาหนดไวเดม 37 แหง และนบเนองจากนน ยงมขอเสนอจาก

จงหวดตางๆ ขอเขารวมโครงการเพมเตมจวบจนปจจบนมหองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” จานวน

82 แหง (ขอมลจากสถาบนพฒนาวตกรรมการเรยนร สานกงาน กศน. พฤศจกายน 2553)

บทบาทหนาท

1. ศนยขาวสารขอมลของชมชน หมายถง การจดหองสมดใหเปนแหลงศกษาหาความร

คนควา วจย โดยมการจดบรการหนงสอ เอกสารสงพมพ สอโสตทศน ตลอดจนการจดทาทาเนยบ และ

การแนะแนวแหลงความรอนๆ ทผใชบรการสามารถไปศกษาเพมเตม

2. ศนยสงเสรมการเรยนรของชมชน หมายถง การเปนแหลงสงเสรม สนบสนน และจด

กจกรรมการเรยนรทหลากหลาย โดยหองสมดอาจดาเนนการเอง หรอประสานงานอานวยความสะดวก ให

ชมชน หรอหนวยงานภายนอกมาจดดาเนนการ

~ 84 ~

กจกรรมการเรยนรทจดขนจะใหความสาคญแก การจดกจกรรมสงเสรมการอาน การแนะแนว

การศกษา และการพฒนาอาชพ การสนบสนนการเรยนรดวยตนเอง การจดการศกษานอกโรงเรยน สาย

สามญ การจดกลมสนใจและชนเรยนวชาชพ การสงเสรมการศกษาตามอธยาศยในรปของ นทรรศการ

การอภปรายการเรยนรระหวางสมาชกในครอบครว การถายทอดความรจากผรในชมชน และการแสดง

ภาพยนตรและสอโสตทศน

3. ศนยกลางจดกจกรรมของชมชน หมายถง การใหบรการแกชมชนในการจดกจกรรม

การศกษาและศลปวฒนธรรม เชน การประชมขององคกรทองถนและชมรมตางๆ การจดนทรรศการ การ

แสดงผลตภณฑ การจดกจกรรมวนสาคญตามประเพณ การจดสวนสขภาพ สนามเดกเลน และ

สวนสาธารณะ เปนตน

4. ศนยกลางสนบสนนเครอขายการเรยนรในชมชน หมายถง การจดใหเกดกระบวน การทจะ

เชอมประสานระหวางหองสมดและแหลงความรในชมชนอนๆ เชนทอานหนงสอประจาหมบาน สถานศกษา

แหลงประกอบการ ภมปญญาทองถน ดวยการผลตและเผยแพรเอกสารสงพมพไป สนบสนนเวยนหนงสอ

จดทาทาเนยบผรในชมชน จดกจกรรมเพอใหเกดการแลกเปลยนเรยนรระหวาง ชมชน เปนตน

อาคารหองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร”

หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” ทจดสรางขนในรนแรกจะเปนอาคาร 2 ชน มเนอท ใช

สอยประมาณ 320 ตารางเมตร และมรปทรงทคลายคลงกน จะตางกนเฉพาะบรเวณหลงคาและ จว ทงน

เปนไปตามมตของคณะกรรมการอานวยการโครงการทกาหนดใหหองสมดมทงเอกลกษณะ เฉพาะของ

หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” และในขณะเดยวกน ใหมเอกลกษณเฉพาะภาค

~ 85 ~

หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” อ.ศรมโหสถ จ.ปราจนบร

~ 86 ~

หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” นครราชสมา

หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” ราชบร

~ 87 ~

หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” สมทรสาคร

หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” สกลนคร

~ 88 ~

หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” อ.ดอนเจดย จ.สพรรณบร

หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร”

อ.สตหบ จ.ชลบร

~ 89 ~

หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” จ.นครปฐม

หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” อ.เสนา จ.พระนครศรอยธยา

~ 90 ~

หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร”

อ.วเศษชยชาญ จ.อางทอง

หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร”

อ.รอเสาะ จ.นราธวาส

~ 91 ~

การบรการของหองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร”

บรการหนงสอทวไป

หนงสอทจดบรการประกอบดวย หนงสออางอง นวนยาย สารคด และแบบเรยนในระดบ

ตางๆ โดยเฉพาะอยางยงสาหรบนกศกษานอกโรงเรยนทจะสามารถยมหนงสอเรยนไปใช นอกจากน ยงม

หนงสอพมพและวารสารจดบรการ พรอมกบกฤตภาค จลสาร และสงพมพอนๆ

บรการพเศษทเปนเอกลกษณเฉพาะสาหรบหองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” ไดแก

บรการศนยขอมลทองถน หองสมดแตละแหงจะจดศนยขอมลทองถนตามพระราโชบายของ

สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทมพระราชประสงคใหหองสมดประชาชน “เฉลม ราช

กมาร” จดรวบรวมขอมลเกยวกบ อาเภอ และจงหวดทตงในรปของสถต เอกสารสงพมพ บทสมภาษณ

แผนท ตลอดจนภาพถาย

ในปจจบน ศนยขอมลภายในหองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” ยงมความแตกตางกนใน

ความสมบรณและวธการนาเสนอ แตสวนใหญจะมขอมลในเรองดงตอไปน

1. ขอมลสภาพทวไป

2. ขอมลทางสงคม

3. ขอมลทางการเมองการปกครอง

4. ขอมลทางการศกษา

5. ขอมลทางศลปวฒนธรรม

6. ขอมลทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย

7. ขอมลทางการเกษตร

8. ขอมลทางอตสาหกรรม

9. ขอมลทางเศรษฐกจ

มมนกเขยนทองถน ไดมความพยายามทจะประกาศเกยรตคณและรวบรวมผลงานนกเขยน

ทองถนทมผลงานมชอเสยงระดบชาต และเปนทรจกภายในทองถน ทงนเพอใหประชาชนในแตละ พนท

เกดความภาคภมใจในพลงความสรางสรรคในทองถนของตนและเยาวชนรนหลงเกดแรงบนดาลใจ ทจะ

เจรญรอยตาม

มมวรรณกรรมพนบาน นอกจากมมนกเขยนทองถนแลว หองสมดยงมงเพอจะรวบรวม

วรรณกรรมพนบานทงทอยในรปของเอกสารสงพมพ และเปนตานานเลาสบตอกนมา

~ 92 ~

มมธรรมะ หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” หลายแหงไดรเรมหองธรรมะหรอมมธรรมะ

ซงนอกจากจะนาเสนอประวตและผลงานของพระสงฆทเปนทเคารพในพนทแลว ยงจดหนงสอ พระ

ไตรปฏก และรวบรวมหนงสอธรรมะ ตลอดจนเทปธรรมะเพอประโยชนในการศกษาคนควาอกดวย

มมหนงสอทวไป

มมศลปนทองถน

~ 93 ~

บรการแนะแนว เนองจากผใชบรการหองสมดจานวนไมนอยเปนประชาชนนอกระบบโรงเรยน

จงมการจดมมแนะแนวขนในหลายแหง เพอใหขอมลเกยวกบโอกาสในการศกษานอกระบบโรงเรยน

ประโยชนทจะไดรบและขอมลเกยวกบแหลงทจดสอน คาเลาเรยน และรายละเอยดพนฐานอนๆ

หองเดกและครอบครว

หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” แตละแหงไดจดบรเวณเฉพาะสาหรบเดกและเยาวชน ให

มาใชบรการรวมกนดวยการจดหนงสอและสอนานาชนดซงมทงสอทดลองทผ ใชสามารถทดลองดวย

ตนเองหรอเปนกลม เครองเลน และสอสาธต

ในบรเวณดงกลาว จะจดบรรยากาศใหดงดดใจ โดยอาจจาลองภาพจากตานานพนฐาน เทพนยาย

หรอสภาพภมประเทศทงใกลและไกลตวมาตกแตง พรอมกบจดทนงอาน ทนงเลนทเหมาะสม มบรเวณจด

กจกรรมทเดกและครอบครวสามารถมสวนรวมและแสดงออก เชน การเลานทาน การแสดง ละครหน

การวาดภาพ การแขงขนอานเขยน เปนตน หองสมดบางแหง เชน ทอาเภอไพธทอง ได สอดแทรกการ

ปลกฝงระเบยบวนยใหกบเดก ดวยการจดระบบใหเดก ไมวาจะเลกเพยงใดไดฝกหด เบกและเกบของเลน

ใหเปนระเบยบ

การจดกจกรรมสงเสรมการอานทหลากหลายและตอเนอง การรกษาระเบยบวนยภายใน

หองสมด การสงเสรมใหครอบครวมาใชบรการรวมกน การดแลสภาพเครองเลนใหใชการได ตลอดจน

การเสรมหนงสอและสอใหมพอเพยง จงเปนประเดนททาทายผมสวนรวมในการจดหองสมดประชาชน

“เฉลมราชกมาร” ทกคน

~ 94 ~

หองโสตทศนศกษา

หองโสตทศนศกษา เปนหองทมงพฒนาใหเปนศนยเทคโนโลยทางการศกษาของอาเภอ โดยม

วตถประสงคทจะจดบรการสอเพอการศกษาคนควา เพอสงเสรมการศกษาดวยตนเอง เพอ ประกอบการ

เรยนการสอน ทงในและนอกระบบโรงเรยน และเพอสงเสรมศลปวฒนธรรม และการ นนทนาการ

ในแตละหองสมดจะมสอพนฐาน ซงไดแก สไลด CD C.A.I CD-ROM และคมอประกอบ การ

ฟงและการชมซงจะมเนอหา ดงน

1. สอการศกษาสาหรบศกษาดวยตนเอง หรอเสรมหลกสตรการศกษาสายสามญทงใน และ

นอกระบบโรงเรยน ตงแตระดบประถมศกษา มธยมศกษา และในบางแหงมถงระดบอดมศกษา ทงนโดย

ไดรบการสนบสนนจากศนยเทคโนโลยทางการศกษา และมหาวทยาลยเปด

2. สอการศกษาสายอาชพ สาหรบศกษาดวยตนเอง หรอประกอบการเรยนตามหลกสตร

3. สอทใหความรทวไปเชงสารคด เชนเรองศลปวฒนธรรม การทองเทยว เปนตน

4. สอทใหความรในเรองธรรมะ และศาสนา

5. สอดนตรประเภทตางๆ ทงดนตรพนบาน ดนตรไทย และดนตรสากล

6. สอบนเทง

~ 95 ~

หองอเนกประสงค

หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” มบทบาทในการเปนศนยสงเสรมการเรยนรของประชาชน

ในการวางแผนเบองตน จงกาหนดใหมหองอเนกประสงคทจะสามารถจดกจกรรมการศกษาทหลาก หลาย

ทงในรปของพพธภณฑทองถน นทรรศการ การอภปราย การพบกลมของนกศกษา หรอการ เรยนการ

สอนกลมสนใจ ซงมเนอหาดงตอไปน

1. ประวตศาสตร โบราณคดของพนทนนๆ ทงในภาพรวม และเจาะลกในบางประเดน เชน

หองสมดอาวลกแสดงนทรรศการถาหวกะโหลกและลกปดโบราณ หองสมดปตตานจดหองพเศษ เพอ

นาเสนอเรองเมองโบราณ หองสมดพฒนานคมจดนทรรศการตามรอยสมเดจพระนารายณ และ หองสมด

ทองผาภม เสนอเสนทางเดนทพ เปนตน

2. ภมศาสตรและสงแวดลอม หองสมดแตละแหงจะนาเสนอแผนทแสดงอาณาเขต และ สภาพ

ทางภมประเทศ พรอมกบเสนอประเดนปญหา เชน หองสมดนาพองเสนอนทรรศการลานา แหงชวต

หองสมดบางปะกงจดนทรรศการปาชายเลน หองสมดวเศษชยชาญแสดงเรองแมนานอย หองสมดสง

หนครเนนการสรางความตระหนกในเรองทะเลสาปสงขลา เปนตน

3. ศลปวฒนธรรมประเพณ หองสมดหลายแหงใหความสนใจตอการนาเสนอนทรรศการ ท

เกยวกบความหลากหลายของศลปวฒนธรรมประเพณ และการเปลยนแปลงในวถชวตของประชาชน เชน

หองสมดแมสะเรยงเสนอเรองไทยใหญและชาวเขาเผาตางๆ หองสมดทจตรสแสดงวฒนธรรมชาว ชยภม

ทมพนฐานไทยโคราช และลาว หองสมดลาดหลมแกวจดนทรรศการวฒนธรรมมอญ หองสมด ศขรภม

เนนเรองสวย ในขณะทหองสมดกาบเชงเนนเรองวฒนธรรมเขมร เปนตน

4. อาชพ เปนหวขอทมการนาเสนออยางกวางขวางทงในแงของการแสดงววฒนาการของ

อาชพในพนท เชนการทาเครองปนดนเผาทหองสมดชมพวง ผายกดอกทลาพน ผาไหม ผาขต ผาแพรวา

ในหองสมดเขตอสาน จนถงการทาขนมเคกทขนชอของจงหวดตรง การประกาศเกยรตคณครชาวบาน ทม

ความร และประสบการณทมคณคาแกการสนบสนนใหถายทอดไปสประชาชน การปรบปรงอาชพ ใน

พนทและการนาเสนอทางเลอกใหมตลอดจนขนตอนในการประกอบอาชพ

5. การสงเสรมคณภาพชวต หองสมดหลายแหงไดรบความรวมมอในการจดนทรรศการ

เกยวกบการสงเสรมคณภาพชวต เชน นทรรศการเรองคณคาทางโภชนาการของพชผกพนเมองท

หนองบวลาภ นทรรศการเรองการขาดวตามนเอ ทปตตาน เรองอบตภยทศขรภม การพฒนาชายแดน ท

หองสมดนาด เปนตน

6. คนดมฝมอ นอกเหนอการจดมนนกเขยนทองถนในหองอานหนงสอทวไปแลว ยงม ความ

พยายามทจะรวบรวมประวตและผลงานของคนดมฝมอทเกดในอาเภอ และจงหวด เพอเผยแพร ในหองน

ดวย

~ 96 ~

7. ภมปญญาทองถน สอดแทรกภายในนทรรศการแตละหวขอ มความพยายามทจะ เสนอ

ผลงานและประสบการณจากผรในชมชน เชน หมอยาสมนไพร ชางทอผา ชางตเหลก เกษตรกร ททาไร

ทานาสวนผสม ทงนเพอใหหองสมดไดเปนสอกลางระหวางเทคโนโลยจากภายนอก และ ภมปญญาทได

สงสมไวในแตละพนท

~ 97 ~

หองเฉลมพระเกยรต

หวใจของหองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร” คอหองเฉลมพระเกยรตซงมวตถประสงค ทจะ

นาเสนอพระราชประวต พระปรชาญาณ และพระมหากรณาธคณทสถาบนพระมหากษตรยมตอ ประชาชน

ชาวไทย หองเฉลมพระเกยรตจงแบงเปน 4 สวน กลาวคอ

1. นทรรศการเกยวกบพระราชประวตของสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร

2. พระราชนพนธของสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร พระราชนพนธ ของ

พระบรมวงศานวงศ ในราชวงศจกร หนงสอเทดพระเกยรตสถาบนพระมหากษตรยและราชวงศจกรร

3. นทรรศการเกยวกบพระอจฉรยภาพของสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร

ในดานตางๆ เชน ศลปกรรม วรรณกรรม การดนตร

4. พระราชกรณยกจและโครงการพระราชดารในรชกาลปจจบนของสมเดจพระเทพรตน ราช

สดาฯ สยามบรมราชกมาร

การนาเสนอนน จะแตกตางในแตละหองสมด สวนใหญจะประกอบดวย ภาพซงสวนหนง

ไดรบพระมหากรณาธคณโปรดเกลาโปรดกระหมอมพระราชทาน และอกสวนหนงไดจากประชาชนใน

พนททเกบรกษาไวดวยความเทดทนบชา หลายภาพมอายกวา 20 ป หนงสอ กฤตภาค สงทจาลอง ผลงาน

ฝพระหตถ และสอโสตทศน

~ 98 ~

หองสมดวทยาลยและมหาวทยาลย

หองสมดวทยาลยและมหาวทยาลย เปนแหลงเรยนรหลกในสถาบนอดมศกษา มบทบาท หนาท

สงเสรมการเรยนการสอนตามหลกสตรทเปดในวทยาลยหรอมหาวทยาลยนน ๆ เปนสาคญ โดยการจด

รวบรวมหนงสอและสอความรอน ๆ ในสาขาวชาตามหลกสตร สงเสรมชวยเหลอการ คนควาวจยของ

อาจารยและนกศกษา สงเสรมพฒนาการทางวชาการของอาจารยและนกศกษาโดย จดใหมแหลงความร

และชวยเหลอจดทาบรรณานกรมและดรรชนสาหรบคนหาเรองราวทตองการ แนะนานกศกษาในการใช

หนงสออางองบตรรายการและคมอสาหรบการคนเรอง

หองสมดวทยาลยและมหาวทยาลย เนนการใหบรการกบนสตนกศกษาของวทยาลยนน ๆ แตกม

หลายแหงท เปดใหประชาชนเขาไปใชบรการไดตามขอกาหนดของวทยาลยและมหาวทยาลยน น

(ใหคนควาขอมลเพมเตมในอนเทอรเนต)

ตวอยางหองสมดมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช เปนหองสมดมหาวทยาลยเปด มชอ เรยกวา

“สานกบรรณสารสนเทศ” มบรการทงในมหาวทยาลยสวนกลาง (กทม.) ระดบภาค ท ประชาชนมโอกาส

เขาใชบรการได โดยเสยคาบารงรายวน จงหวดทเปดใหบรการ ไดแก นครศรธรรมราช เพชรบร

นครสวรรค สโขทย อดรธาน อบลราชธาน ลาปาง จนทบร ยะลา และ นครนายก เนนเพอการเรยนของ

มสธ. ตามหลกสตรตาง ๆ และหนงสอทวไป เชน นวนยาย เรองสน หนงสอเยาวชน

กจกรรม

ใหผเรยนยกตวอยางหองสมดในวทยาลยหรอมหาวทยาลย 1 แหง พรอมทงบอกลกษณะการ

ใหบรการของหองสมด ไดแก สถานทตง การ เปด-ปด บรการ คาบรการ สาหรบประชาชนทวไป

ฯลฯ

หอสมดแหงชาตของไทย สถาปนาขนดวยพระมหากรณาธคณสมเดจพระมหากษตราธราช ใน

พระบรมราชจกรวงศ โดยการรวบรวมหอพระมณเฑยรธรรม หอพระสมดวชรญาณ และหอพทธสาสน

สงคหะ เขาดวยกน ในรชสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท ๕ ทรงพระกรณา โปรด

เกลาฯ ใหมพระบรมราชโองการประกาศจดการหอพระสมดวชรญาณ ใหเปนหอสมดสาหรบ พระนคร

เมอวนท 12 ตลาคม พทธศกราช 2448 และไดววฒนาการเปนสานกหอสมดแหงชาตปจจบน

~ 99 ~

บทบาทและหนาท

1. ดาเนนการจดหา รวบรวม และสงวนรกษาทรพยสนทางปญญา วทยาการ ศลปกรรม และ

วฒนธรรมของชาตในรปของหนงสอตวเขยน เอกสารโบราณและจารก หนงสอตวพมพ สอสงพมพ สอ

โสตทศนวสด และสออเลกทรอนกส ทผลตจากในประเทศและตางประเทศ

2. ศกษา วเคราะห วจย ดาเนนงานดานเทคนควชาการบรรณารกษศาสตร สารนเทศศาสตร

และเทคโนโลยสารนเทศตามหลกมาตรฐานสากล ตลอดจนใหการฝกอบรมแก บคลากรของหนวยงาน

และสถาบนการศกษาทงในประเทศและตางประเทศ

3. ใหบรการการอาน ศกษาคนควา และวจยแกประชาชนเพอใหเปนแหลงการเรยนร ตลอด

ชวตและการศกษาตามอธยาศย

4. เปนศนยประสานงานระบบสารนเทศทางวชาการแหงชาต

5. เปนศนยขอมลวารสารระหวางชาตแหงประเทศไทย และภมภาคเอเซยตะวนออก เฉยงใต

ศนยกาหนดเลขมาตรฐานสากลประจาหนงสอและวารสาร ศนยกาหนดรายละเอยดทาง บรรณานกรมของ

หนงสอทจดพมพในประเทศ และเปนศนยกลางแลกเปลยนและยมสงพมพในระดบ ชาตและนานาชาต

หอสมดแหงชาตสาขาตาง ๆ

หอสมดแหงชาต นอกจากจะตงอยททาวาสกร เทเวศน เขตดสต กรงเทพฯ ยงมหอสมด

แหงชาตสาขาในภมภาคตาง ๆ อก 17 แหง ดงน

ภาคกลาง

หอสมดแหงชาตเขตลาดกระบง เฉลมพระเกยรต

280/8 หม 2 ถนนหลวงพรตพทยพยต เขตลาดกระบง กรงเทพฯ

10520 โทรศพท 0-2739 - 2297 - 8 โทรสาร 0 - 2739 - 2297 - 8

ตอ 206 เวลาเปด - ปดทาการ/บรการ : 08.30 - 16.30 น.

วนจนทร - วนศกร หยดวนเสาร - วนอาทตย และวนนกขตฤกษ

~ 100 ~

หอสมดแหงชาตอนทรบร สงหบร

109 หม 1 ตาบลอนทรบร อาเภอนทรบร จงหวดสงหบร 16110

โทรศพท 036 - 581 - 520

เวลาเปด - ปดทาการ/ บรการ : 09.00 - 17.00 น. วนองคาร - วนเสาร

หยดวนอาทตย - วนจนทร – และวนนกขตฤกษ

หอสมดแหงชาตรชมงคลาภเษก กาญจนบร

ถนนแสงชโต ตาบลบานเหนอ อาเภอเมอง

จงหวดกาญจนบร 71000 โทรศพท 034 - 513 924 - 6, 516 - 755

โทรสาร 034 - 513 -924

เวลาเปด - ปดทาการ / บรการ : 09.00 - 17.00 น.

วนองคาร - วนเสาร หยดวนอาทตย - วนจนทร และวนนกขตฤกษ

~ 101 ~

หอสมดแหงชาตจงหวดสพรรณบร เฉลมพระเกยรต

ถนนสพรรณบร-ชยนาท ตาบลสนามชย อาเภอเมอง

จงหวดสพรรณบร 72000

โทรศพท 035 - 535 - 343, 535 - 244 โทรสาร 035 - 535 -343

เวลาเปด-ปดทาการ/บรการ : 09.00 - 17.00 น. วนองคาร - วนพธ

และวนนกขตฤกษ

ภาคเหนอ

หอสมดแหงชาตรชมงคลาภเษก เชยงใหม

ถนนบญเรองฤทธ อาเภอเมอง จงหวดเชยงใหม 50200

โทรศพท 053 - 278 - 3223, 053 - 808 - 550

โทรสาร 053 - 808 - 550

เวลาเปด-ปดทาการ/บรการ : 09.00 - 17.00 น. วนองคาร - วนเสาร

หยดวนอาทตย - วนจนทร และวนนกขตฤกษ

~ 102 ~

หอสมดแหงชาตลาพน

ถนนอนทรยงยศ ตาบลในเมอง อาเภอเมอง จงหวดลาพน 5100

โทรศพท 053 - 511 - 911 โทรสาร 053 - 560 - 801

เวลาเปด-ปดทาการ/บรการ : 09.11 - 17.00 น. วนองคาร - วนเสาร

หยดวนอาทตย - วนจนทร และวนนกขตฤกษ

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

หอสมดแหงชาตเฉลมพระเกยรต ร.9 นครราชสมา

ถนนราชดาเนน ตาบลในเมอง อาเภอเมอง จงหวดนครราชสมา

30000 โทรศพท 044 - 256 - 029 - 30 โทรสาร 044 - 256 - 030

เวลาเปด-ปดทาการ/บรการ : 09.00 - 17.00 น. วนองคาร - วนเสาร

หยดวนอาทตย - วนจนทร – และวนนกขตฤกษ

~ 103 ~

หอสมดแหงชาตประโคนชย บรรมย

ถนนโชคชย - เดชอดม ตาบลประโคนชย อาเภอประโคนชย

จงหวดบรรมย 31140

โทรศพท 044 - 671 - 239 โทรสาร 044 - 671 - 239

เวลาเปด-ปดทาการ/บรการ : 09.00 - 17.00 น. วนองคาร-วนเสาร

หยดวนอาทตย - วนจนทร - และวนนกขตฤกษ

หอสมดแหงชาตเฉลมพระเกยรตสมเดจพระนางเจาสรกต

พระบรมราชนนาถ นครพนม

ถนนอภบาลบญชา อาเภอเมอง จงหวดนครพนม 48000

โทรศพท 144 - 512 - 200, 042 - 512 - 204

โทรสาร 042 - 516 - 246

เวลาเปด-ปดทาการ/บรการ : 09.00 - 17.00 น. วนองคาร-วนเสาร

หยดวนอาทตย - วนจนทร - และวนนกขตฤกษ

~ 104 ~

ภาคตะวนออก

หอสมดแหงชาตชลบร

ถนนวชรปราการ ตาบลบางปลาสรอย อาเภอเมอง จงหวดชลบร

20000 โทรศพท 038 - 286 - 339 โทรสาร 038 - 273 - 231

เวลาเปด-ปดทาการ/บรการ : 09.00 - 17.00 น. วนองคาร - วนเสาร

หยดวนอาทตย - วนจนทร - และวนนกขตฤกษ

หอสมดแหงชาตรชมงคลาภเษก จนทบร

ถนนเทศบาล 3 อาเภอเมอง จงหวดจนทบร 22000

โทรศพท 039 - 321 - 333, 039 - 331 - 211, 322 - 168

เวลาเปด-ปดทาการ/บรการ : 09.00 - 17.00 น. วนองคาร-วนเสาร

หยดวนอาทตย - วนจนทร และวนนกขตฤกษ

~ 105 ~

ภาคใต

หอสมดแหงชาตนครศรธรรมราช

ถนนราชดาเนน ตาบลในเมอง อาเภอเมอง จงหวดนครศรธรรมราช

80000 โทรศพท 075 - 324 - 137, 075 - 324 - 138

โทรสาร 075 - 341 - 056

เวลาเปด-ปดทาการ/บรการ : 09.00 - 17.00 น. วนองคาร - วนเสาร

หยดวนอาทตย - วนจนทร และวนนกขตฤกษ

หอสมดแหงชาตกาญจนาภเษก สงขลา

ซอยบานศรทธา ถนนนากระจาย-อางทอง ตาบลพะวง อาเภอเมอง

จงหวดสงขลา 90100

โทรศพท 074 - 333 - 063 -5 โทรสาร 074 - 333 - 065

เวลาเปด-ปดทาการ/บรการ : 09.00 - 17.00 น. วนองคาร - วนเสาร

หยดวนอาทตย - วนจนทร และวนนกขตฤกษ

~ 106 ~

หอสมดแหงชาตเฉลมพระเกยรตสมเดจพระนางเจาสรกต

พระบรมราชนนาถ สงขลา

สวนสาธารณะเทศบาลนครหาดใหญ ถนนกาญจนวานช

ตาบลคอหงส อาเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา 90110

โทรศพท 074 - 212 - 211, 212 - 250 โทรสาร 074 - 212 - 211,

212 - 250 ตอ 201

เวลาเปด-ปดทาการ/บรการ : 09.00 - 17.00 น. วนองคาร - วนเสาร

หยดวนอาทตย - วนจนทร และวนนกขตฤกษ

หอสมดแหงชาต วดดอนรก สงขลา

ถนนไทรบร ตาบลยอบาง อาเภอเมอง จงหวดสงขลา 90000

โทรศพท 074 - 313 - 730 โทรสาร 074 - 212 - 211

เวลาเปด-ปดทาการ/บรการ : 09.00 - 17.00 น. วนองคาร-วนเสาร

หยดวนอาทตย - วนจนทร และวนนกขตฤกษ

~ 107 ~

หอสมดแหงชาตเฉลมพระเกยรตสมเดจพระนางเจาสรกต

พระบรมราชนนาถ ตรง

วดมชฌมภม ถนนหยองหวน ตาบลทบเทยง อาเภอเมอง

จงหวดตรง 92000

โทรศพท 075 - 215 - 450 โทรสาร 075 - 215 - 450

เวลาเปด-ปดทาการ/บรการ : 09.00 - 17.00 น. วนองคาร - วนเสาร

หยดวนอาทตย - วนจนทร และวนนกขตฤกษ

หอสมดแหงชาตวดเจรยสมณกจ ภเกต

วดหลงศาล ตาบลเขาโตะแซะ อาเภอเมอง จงหวดภเกต 83000

โทรศพท 076 - 217 -780 - 1 โทรสาร 076 - 217 - 781

เปดเปด-ปดทาการ/บรการ : 09.00 - 17.00 น. วนองคาร - วนเสาร

หยดวนอาทตย - วนจนทร และวนนกขตฤกษ

~ 108 ~

หองสมดเฉพาะ

หองสมดเฉพาะคอหองสมดซงรวบรวมหนงสอในสาขาวชาบางสาขาโดยเฉพาะ มกเปน สวน

หนงของหนวยราชการ องคการ บรษทเอกชน หรอธนาคาร ทาหนาทจดหาหนงสอและให บรการความร

ขอมล และขาวสารเฉพาะเรองทเกยวของกบการดาเนนงานของหนวยงานนน ๆ หองสมด เฉพาะจะเนน

การรวบรวมรายงานการคนควาวจย วารสารทางวชาการ และเอกสารเฉพาะเรองทผลต เพอการใชในกลม

วชาการบรการของหองสมดเฉพาะจะเนนการชวยคนเรองราว ตอบคาถาม แปล บทความทางวชาการ

จดทาสาเนาเอกสาร คนหาเอกสาร จดทาบรรณานกรมและดรรชนคนเรอง ใหตามตองการ จดพมพ

ขาวสารเกยวกบสงพมพเฉพาะเรองสงใหถงผใช จดสงเอกสารและเรองยอ ของเอกสารเฉพาะเรองใหถง

ผใชตามความสนใจเปนรายบคคล

ในปจจบนนเนองจากการผลตหนงสอและสงพมพอน ๆ โดยเฉพาะวารสารทางวชาการ รายงาน

การวจย และรายงานการประชมทางวชาการมปรมาณเพมขนมากมาย แตละสาขาวชามสาขา แยกยอยเปน

รายละเอยดลกซง จงยากทหองสมดแหงใดแหงหนงจะรวบรวมเอกสารเหลานไดหมด ทกอยางและ

ใหบรการไดทกอยางครบถวน จงเกดมหนวยงานดาเนนการเฉพาะเรอง เชน รวบรวม หนงสอและสงพมพ

อน ๆ เฉพาะสาขาวชายอย วเคราะหเนอหา จดทาเรองยอ และดรรชนคนเรอง นน ๆ แลวพมพออก

เผยแพรใหถงตวผตองการขอมล ตลอดจนเอกสารในเรองนน

ตวอยางหองสมดเฉพาะ

หองสมดมารวย เตมความร เตมความสนก ทกอรรถรสแหงการเรยนร

ความเปนมา

จดตงขนเมอป พ.ศ. 2518 ในนาม “หองสมดตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย” เพอเปน แหลง

สารสนเทศดานตลาดเงน ตลาดทน และสาขาวชาทเกยวของ กอนจะปรบปรงรปลกษณใหม และเปลยน

ชอเปน “หองสมดมารวย” ในป พ.ศ. 2547 เพอเปนเกยรตแก ดร.มารวย ผดงสทธ กรรมการ ผจดการ

ตลาดทรพยทรพยฯ คนท 5

วตถประสงค

1. เพอใหบรการเผยแพรขอมล ความรดานการเงน การออม และการลงทน

2. เพอใหประชาชนผสนใจมชองทางในการเขาถงแหลงความรผานศนยการคาชนนา

ไดสะดวกยงขน

3. เพอขยายฐานและสรางผลงทนหนาใหม

~ 109 ~

การดาเนนการ

หองสมดมารวยไดจดมมบรการสาหรบกลมเปาหมายในการใชบรการ ดงน

1. Library Zone

รวบรวมขอมลสอสงพมพทผลตโดย ตลท. บจ. บลจ. กลต. สมาคมฯ ทเกยวของ เผยแพร

ความรดานการวางแผนทางการเงน การออม และการลงทน ตลอดจนเอกสารตาง ๆ ท เกยวของใหเปนท

รจกอยางกวางขวาง ประกอบดวยขอมลเกยวกบ

- SET Corner

- Magazine & Nespaper

- Listed Company : Annual Report

- Personal Finance

- Business & Management

- Literature & Best Seller : หนงสอจาก MOU ระหวางตลาดหลกทรพยฯ และ

สานกพมพชนนา

- อน ๆ ประกอบดวยหนงสอทเกยวของกบวฒนธรรมการออม การลงทน และ จรยธรรม

เปนตน

2. E - Learing & Internet Zone

จดคอมพวเตอรนาเสนอขอมลทางอนเทอรเนตในการตดตามหนรวมทงสงคาสงซอ-ขาย ได

อยางสะดวกรวดเรว เพอดงดดลกคาทเปนนกลงทนนงผอนคลายโดยทไมพลาดความเคลอนไหว สาคญท

เกยวกบการซอ-ขาย หลกทรพย ตลอดจนความรในรปแบบ e-learing, e-book รวมทงการ สบคนขอมล

จากอนเทอรเนต

3. Coffee Zone

เพอใหสอดคลองกบ Lifestyle ของผใชบรการ โดยจาหนายเครองดม ชา กาแฟ จาก

Settrade.com

4. Activity Zone

เปนการจดกจกรรมและการประชาสมพนธตาง ๆ อาท การเชญผทมชอเสยงมา สมภาษณใน

เรองนาสนใจและเชอมโยงเนอหาเกยวของกบวธการบรหารเงน และการลงทน หรอเปน กจกรรมและนา

หนงสอขายด หรอการจดเสวนาใหความรดานการออม การเงน การลงทนจากตวแทน บล. บลจ. เปนตน

กจกรรม

ใหผเรยนคนควาหองสมดเฉพาะจากอนเทอรเนต แลวทารายงานสงคร

~ 110 ~

วด โบสถ และมสยด

1.วด

วดเปนศานสถานทเปนรากฐานของวฒนธรรมในดานตาง ๆ และเปนสวนประกอบสาคญ ของ

ทองถน และเปนศนยกลางในการทากจกรรมการศกษาทหลากหลายของชมชนในทองถน วดในประเทศ

ไทยสามารถแบงได 2 ประเภท คอ

ก. พระอารามหลวง หมายถงวดทพระเจาแผนดนทรงสรางหรอบรณะปฏสงขรณขนใหม หรอ

เปนวดทเจานายหรอขนนางสรางแลวถวายเปนวดหลวงพระอารามหลวง แบงออกเปน 3 ชน ไดแก พระ

อารามหลวงชนเอก ชนโท และชนตร

ข. พระอารามราษฎร เปนวดทผสรางไมไดยกถวายเปนวดหลวง ซงมจานวนมาก กระจายอย

ตามทองถนตาง ๆ ทวไป

อนง นอกเหนอจากการแบงวดออกเปน 2 ประเภทแลว ยงมวดประจารชกาลซงตาม โบราณราช

ประเพณ จะตองมการแตงตงวดประจารชกาลของพระเจาแผนดนแตละพระองค

ความสาคญของวด วดมความสาคญนานปการตอสงคม เปนแหลงความรของคนในชมชน ทม

คามากในทกดาน ไมวาจะเปนดานการอบรมสงสอนโดยตรงแกประชาชนทวไป และการอบรม สงสอน

โดยเฉพาะแกกลบตรเพอใหเตรยมตวออกไปเปนผนาครอบครวและทองถนทดในอนาคต หรอ การให

การศกษาในดานศลปวฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณ พธกรรมตางๆ นอกจากนบรการ ตาง ๆ ทวด

ใหแกคนในทองถนในรปของกจกรรมทางศาสนาตาง ๆ นน นบเปนการใหการศกษาทาง ออม ประชาชน

สามารถศกษาเรยนรไดดวยตนเอง จากการสงเกตพดคย ปรกษาหารอ หรอเขารวม กจกรรมตาง ๆ ทวดจด

ใหบรการ ในสวนทเปนสถานทพกผอนหยอนใจนน เมอประชาชนเขาไปในวด เพอพกผอนหยอนใจ กจะ

เกดการเรยนรสงตาง ๆ ไปดวยในตว เชน เรยนรวธปฏบตใหจตใจผองใส สงบเยอกเยน ตามหลกธรรม

คาสงสอนของพทธศาสนา ซงพระจะเปนผถายทอดความรและวธปฏบต ให นอกจากนหากวดบางวดจด

บรเวณสถานทใหเออตอการเรยนรดวยตนเอง เชน ปลกตนไมนานา พรรณ และเขยนชอตนไมตดไว ผท

เขาวดกมโอกาสจะศกษาหความรในเรองชนดของพรรณไม เหลานนไดดวยตวเอง

วดกบการจดกจกรรมการศกษา กจกรรมการศกษาทพบในวด ไดแก

ก. ศกษาและฝกอบรมศลธรรม สงสอนวชาการตาง ๆ ทงโดยตรง คอแกผมาบวชตาม

ประเพณ และแกเดกทมาอยวด และโดยออมคอแกผมาทากจกรรมตาง ๆ ในวด หรอมารวมกจกรรม ใน

วด ทงวชาหนงสอและวชาชางตาง ๆ

ข. กอกาเนดและอนรกษศลปวฒนธรรม สบทอดวฒนธรรม รวบรวมศลปกรรมเสมอน เปน

พพธภณฑ

~ 111 ~

ค. สงเคราะหชวยใหบตรหลานชาวบานทยากจนไดมาอาศย เลยงชพพรอมไปกบไดศกษา เลา

เรยนรบเลยงและฝกอบรมเดกทมปญหา เดกอนาถา ตลอดจนผใหญซงไดทพกพง

ง. ใหคาปรกษาแนะนาเกยวกบปญหาชวต ความทกข ความเดอดรอน ความรสกคบแคน ของ

ใจตาง ๆ และปรกษาหารอใหคาแนะนาสงสอนเกยวกบวธแกปญหา

จ. ไกลเกลยระงบขอพพาท โดยอาศยความเคารพนบถอ เชอฟง พระสงฆทาหนาทประดจ

ศาลตดสนความทมงในทางสมครสมานสามคค เปนสาคญ

ฉ. ใหความบนเทงจดงานเทศกาล งานสนกสนานราเรง และมหรสพตาง ๆ ของชมชน รวมทง

เปนทเลนสนกสนานของเดก ๆ

ช. เปนสถานทพกผอนหยอนใจทใหความรมรนสดชนของธรรมชาต พรอมไปกบให

บรรยากาศทสงบเยอกเยนทางจตใจของพระศาสนา

ซ. เปนสถานทพบปะประดจสโมสรทชาวบานนดพบ เปนทชมนมสงสรรค สนทนาปรกษา

หารอกนในกจกรรมทเหมาะสม และผอนคลาย

ฌ. เปนสถานทแจงขาว แพรขาว และสอสมพนธเกยวกบกจการของทองถน ขาวภายใน

ทองถน ขาวจากภายนอกทองถน เชนขาวเกยวกบเหตการณของประเทศชาตบานเมอง อาศยวด เปนศนย

เผยแพรทสาคญทสด และวดหรอศาลาวดเปนทสาหรบกานนหรอผใหญบาน ตลอดจน นายอาเภอเรยก

ชาวบาน หรอลกบานมาประชม หรอถอโอกาสทมชมชนในงานวด แจงขาวคราว กจกรรมตาง ๆ

ญ. เปนสถานทจดกจกรรมของชมชน ตลอดจนดาเนนการบางอยางของบานเมอง เชน เปนท

กลาวปราศรยหาเสยงของนกการเมอง ทจดลงคะแนนเสยงเลอกตง

ฎ. เปนสถานพยาบาล และเปนททรวบรวมสบทอดตารายาแผนโบราณ ยากลางบาน ทรกษา

ผปวยเจบตามภมรซงถายทอดสบ ๆ มา

ฏ. ใหบรการทพกคนเดนทาง ทาหนาทดจโรงแรม สาหรบผเดนทางไกล โดยเฉพาะจาก ตาง

ถนและไมมญาตเพอนพอง

ฐ. เปนคลงพสด สาหรบเกบอปกรณและเครองใชตาง ๆ ซงชาวบานจะไดใชรวมกนเมอ มงาน

ทวดหรอยมไปใชเมอตนมงาน

ฑ. เปนสถานทประกอบพธกรรม หรอใหบรการดานพธกรรม ซงผกพนกบชวตของทกคน ใน

ระยะเวลาและเหตการณตาง ๆ ของชวตตามวฒนธรรมประเพณชมชนไทยแตละชมชน เชน แตละหมบาน

มวดประจาชมชนของตน และตางกยดถอวาวดนเปนวดของตน เปนสมบตรวมกนของ คนทงหมดใน

ชมชน วดแตละวดจงเปนเครองผนกชมชนใหรวมเปนหนวยหนง ๆ ของสงคม วดท สาคญทปชนย

สถานทประชาชนเคารพอยางกวางขวาง กเปนเครองรวมใจประชานทงเมอง ทงจงหวด ทงภาค หรอทง

ประเทศ พระสงฆซงเปนทเคารพนบถอ กไดกลายเปนสวนประกอบสาคญในระบบ การรวมพลงและ

ควบคมทางสงคม

~ 112 ~

รป : การนวดแผนโบราณเพอรกษาโรค ทวดพระเชตพนฯ

โบสถ (ครสตศาสนา)

ในทางครสตศาสนา โบสถ หมายถง อาคารหรอสถานททผนบถอศาสนาครสตมารวมกน เพอ

ประกอบพธหรอทาศาสนกจรวมกน เปนเอกลกษณประการหนงของวถชวตของครสตชน และ ครสตชน

สานกตนเองวาเปนประชากรของพระเจา และพวกเขากมารวมตวกนถวายนมสการในฐานะ ทเปน

ประชากร

~ 113 ~

สวนประกอบของโบสถ

คาวา “โบสถ” (Church) มาจากภาษากรกวา “ekklesia” ตรงกบคาภาษาลาตนวา “ecclesai”

ความหมายตามอกษร “ekklesia” คอผไดรบเรยก (จากพระจตเจา) ใหเรารวมตวกน หมายถง ตวอาคาร

โบสถ ซงเปนสถานทใหการตอนรบผทมาชมชนกนน ความหมายของคาวา “โบสถ” มพฒนาการอน

ยาวนาน ตลอดประวตศาสตรของพระศาสนจกร โบสถมสวนประกอบคราว ๆ ดงน

ลานหนาโบสถ (Church Courtyard)

ลานหนาโบสถถอวามความสาคญมากทจะตองมเผอไว เพราะลานนจะแสดงออกซงคณคา ของ

การใหการตอนรบเปนดานแรก ดงนน อาจออกแบบเปนรปลานหนาโบสถทมเสาเรยงรายรองรบ ซมโคง

อยโดยรอบ ๆ ดาน หรอรปแบบอยางอนทจะสงผลคลายคลงกน บางครงกใชลานดงกลาวใน การประกอบ

พธดวย หรอบางทกใชเปนทางผานเขา เปน “ตวเชอมโยง” ระหวาง “ภายนอกโบสถ” และ “ภายใน

โบสถ” โดยจะตองไมใหสงผลกระทบทกลายเปนการปดกน แตมวตถประสงคเพอการ ปรบสภาพจตใจ

จากความสบสนวนวายของชวตภายนอก เตรยมจตใจเขาสความสงบภายในโบสถ

ระเบยงทางเขาสอาคารโบสถ (Atrium หรอ Nathex) และประตโบสถ

การสรางโบสถในคตเดมเพอจะผานเขาสโถงภายในอาคารโบสถ จะตองผานระเบยงทาง เขาส

อาคารโบสถทเรยกกนวา Atrium หรอ Nathex กอน และบรเวณนนจะมประตอยดวย ระเบยง นคอ

บรเวณทใหการตอนรบบรรดาสตบรษผมารวมพธซงเปรยบเสมอนพระศาสนจกรเหมอน “มารดา ผใหการ

ตอนรบลก ๆ ของพวกเธอ” และประตทางเขาอาคารโบสถกเปรยบเสมอน “พระครสตเจา ผทรงเปน

ประตของบรรดาแกะทงหลาย” (เทยบ ยน : 10:7) ดงนน หากจะมภาพตกแตงทประตกลาง กใหคานงถง

ความหมายดงกลาวขนาดของประตและทางเขาน นอกจากจะตองคานงถงสดสวนให เหมาะสมกบขนาด

ความจของโถง ภายในโบสถแลว ยงจะตองคานงถงความจาเปนของขบวนแห อยางสงาทจะตองผานเขา-

ออกดวย

หอระฆง (Bell Tower) และระฆงโบสถ (Bell)

ในการออกแบบกอสรางโบสถ ควรจะคานงถงบรเวณการกอสรางหอระฆง และกาหนดให ม

การใชระฆง เพอประโยชนใชสอยแบบดงเดม นนคอ การเรยกสตบรษใหมารวมชมนมกนในวน พระเจา

หรอเปนการแสดงออกถงวนฉลองและสมโภช รวมทงเปนการสอสารใหทราบกนดวยสญญาณ การเคาะ

ระฆง เชน ระฆงเขาโบสถวนธรรมดา ระฆงพรหมถอสาร ระฆงวนสมโภช ระฆงผตาย ฯลฯ ควรละเวน

การใชเสยงระฆงจากเครองเสยงและลาโพง

~ 114 ~

รปพระ

สอดคลองกบธรรมเนยมประเพณดงเดมของพระศาสนจกร พระรปของครสตเจา, พระแม มาร

และนกบญไดรบการเคารพในโบสถตาง ๆ แตรปพระเหลานจะตองจดวางในลกษณะทจะไมทา ใหสตบรษ

วอกแวกไปจากการประกอบพธทกาลงดาเนนอยและไมควรมจานวนมาก และจะตองไมม รปนกบญองค

เดยวกนมากกวาหนงรป รวมทงจดขนาดใหเหมาะสมดวย โดยปกตแลวควรจะคานง ถงความศรทธาของ

หมคณะทงหมดในการตกแตงและการจดสรางโบสถ (I.G.278)

อางนาเสก (Holy water Font)

อางนาเสกเตอนใหระลกถงอางลางบาป และนาเสกทสตบรษใชทาเครองหมายกางเขนบน ตนเอง

นน เปนการเตอนใจใหระลกถงศลลางบาปทเราไดรบ ดวยเหตนเองทนาเสกจงตงไวตรงทาง เขาโบสถ

นอกจากนยงกากบใหใชวสดเดยวกน มรปแบบและรปทรงสอดคลองกบอางลางบาปดวย

รปสบสภาค (Stations of the Cross)

ไมวารปสบสภาคจะประกอบดวยพระรปพรอมทงไมกางเขน หรอมเฉพาะไมกางเขนเพยง อยาง

เดยว กใหประดษฐานไวในโบสถ หรอ ณ สถานทเหมาะสมสาหรบตดตงรปสบสภาค เพอ ความสะดวก

ของสตบรษ (หนงสอเสก และอวยพร บทท 34 ขอ 1098)

เครองเรอนศกดสทธ (Sacred Futnishings)

การประกอบพธกรรมของครสตชนตองใชอปกรณหลายอยางทงทเปนโครงสรางถาวรและท

เปนแบบเคลอนยายได มทงเปนเครองเรอนหรอภาชนะ เราใชชอรวมเรยกอปกรณเหลานวา “เครอง เรอน

ศกดสทธ” หรอ “เครองเรอนพธกรรม” ซงหมายถงอปกรณเหลานนซงมไวใชสอยในระหวางการ

ประกอบพธการ ปฏรปพธกรรมสงคายนากไดกลาวถงเรองนดวย “พระศาสนจกรเอาใจใสกวดขนเปน

พเศษ ใหเครองเรอนทใชในศาสนาสวยงามสมทจะใหคารวกจมความสงางาม พระศาสนจกรจงยอมให ม

การเปลยนแปลงรปทรงการตกแตงทเกดจากความกาวหนาทางวชาการตามยคสมย (S.C.122)

ครสตศาสนาในประเทศไทย มหลายนกาย แตละนกายจะมจารตและการใชคา สญลกษณ ท

แตกตางกน นกายทมประชาชนรจกและนบถอกนมากมอย 2 นกาย คอนกายโรมนคอทอลก (ครสตง)

และนกายโปรเตสแตนต (ครสเตยน) แตละนกายจะมวธเรยกทแตกตางกน เชนนกาย โรมนคาทอลก จะ

เรยกโบสถของตนเองวา โบสถพระแมมาร โบสถในนกายนจะแตกตางดาน สถาปตยกรรมยโรป ประดบ

ประดาดวยรปปนตาง ๆ แตนกายโปรแตสแตนสและเรยกโบถสของ ตนเองวา ครสตจกร เชน

ครสตจกรพระสญญา อาคารของโบสถจะเนนความเรยบงายเหมอนอาคาร ทวไป ไมเนนรปเคารพ หรอ

รปปน อาจจะมไมกางเขนเลกพอเปนเครองหมายแสดงถงอาคารทางดาน ศาสนกจเทานน อางจาก http:

www.panyathai.or.th

~ 115 ~

มสยด

มสยด หรอสเหรา หรอสะกดวา มสด เปนศาสนสถานของชาวมสลม คาวา มสญด เปนคา

ภาษาอาหรบ แปลวา สถานทกราบ ชาวมสลมในแตละชมชนจะสรางมสยดขนเพอเปน สถานทปฏบต

พธกรรมทางศาสนา อนไดแก การนมาซ และการวงวอน การปลกตนเพอบาเพญตบะ หาความสนโดษ

(ออตกาฟ และคอลวะห) นอกจากนมสยดยงเปนโรงเรยนสอนอลกรอาน และ ศาสนา สถานทชมนม

พบปะ ประชม เฉลมฉลอง ทาบญเลยง สถานททาพธสมรส และสถานทพกพงของ ผสญจรผไรทพานก

โดยทจะตองรกษามารยาทของมสยด เชนการไมคละเคลาระหวางเพศชายและ หญง การกระทาทขดกบ

บทบญญตหามของอสลาม (ฮะรอม) ทงมวล

คาวา มสยด หรอมสญด เปนคาทยมมาจากภาษาอาหรบ แปลวา สถานทกราบ

คาวา สเหรา เปนคาทยมมาจากภาษามลาย Surau

ศาสนสถานของศาสนาอสลามทสาคญทสด คอ

อลมสญด อลฮะรอม (มสญดตองหาม) ในนครมกกะห อนเปนทตงของกะอบะห มะ

กอมอบรอฮม (รอยเทาของศาสดาอบรอฮม) ขาง ๆ นนเปนเนนเขา อศศอฟา และอลมรวะห อลมสญด

อลฮะรอม เปนสถานทนมาซประจาวน และสถานทบาเพญฮจน เพราะยามทมสลม ประกอบพธฮจญ

ตองฏอวาฟรอบกะอบะห นมาซหลงมะกอมอบรอฮม และเดน (สะอย) ระหวาง อศศอฟา และอลมรวะห

รองลงมาคอ อลมสญด อลนะบะวย คอมสญดของศาสนทตมฮมมด ซงมรางของทาน ฝง

อย

อลมสญด อลอกศอ เปนมสญดทมความสาคญทางประวตศาสตรอสลาม เพราะศาสนทต มฮม

มด ไดขนสฟากฟา (มอรอจญ) จากทนน

htt://www.wikipedia.org/wike

กจกรรม

ใหผเรยนแตละคนไปสารวจวด โบสถ และมสยดทอยในชมชน / ตาบล เขยนเปนประวตความ

เปนมา ความสาคญ สงทจะเรยนรไดจากวด โบสถ มสยด จดทา เปนรายงานสงคร

~ 116 ~

พพธภณฑ

พพธภณฑ เปนทรวบรวม รกษา คนควา วจย และจดแสดงหลกฐานวตถสงของท สมพนธ

กบมนษยและสงแวดลอม เปนบรการการศกษาทใหทงความรและความเพลดเพลนแก ประชาชนทวไป

เนนการจดกจกรรมการศกษาทเออใหประชาชนสามารถเรยนรดวยตวเอง พพธภณฑ มหลากหลายรปแบบ

มการจดแบงประเภทแตกตางกนไป ซงกลาวโดยสรป แบงออกได 6 ประเภท ดงน

1. พพธภณฑสถานประเภททวไป (Encyclopedia Museum) เปนสถาบนทรวมวชาการ ทก

สาขาเขาดวยกน โดยจดเปนแผนก ๆ

2. พพธภณฑสถานศลปะ (Museum of Arts) เปนสถาบนทจดแสดงงานศลปะทกแขนง

3. พพธภณฑสถานวทยาศาสตรและเทคโนโลย (Museum of Science and

Technology) เปนสถาบนทจดแสดงววฒนาการทางวทยาศาสตรดานตาง ๆ เชน เครองจกรกล

โทรคมนาคม ยานอวกาศ และววฒนาการเกยวกบเครองมอการเกษตร เปนตน

4. พพธภณฑสถานธรรมชาตวทยา (Natural Science Museum) เปนสถาบนทจดแสดง

เรองราวของธรรมชาตเกยวกบเรองของโลก ดน หน แร สตว พช รวมทงสวนสตว สวนพฤกษชาต วน

อทยาน และพพธภณฑสตวนาและสตวบกดวย

5. พพธภณฑสถานประวตศาสตร (Historical Museum) เปนสถาบนทจดแสดงหลกฐาน ทาง

ประวตศาสตร แสดงถงชวตความเปนอย วฒนธรรมและประเพณ พพธภณฑประเภทนอาจแยก เฉพาะ

เรองกได เชนพพธภณฑทรวบรวมและจดแสดงหลกฐานทางประวตศาสตรซงเกยวกบการเมอง การทหาร

เศรษฐกจ สงคม หรอการแสดงบานและเมองประวตศาสตร ทงนรวมถงโบราณสถาน อนสาวรย และ

สถานทสาคญทางวฒนธรรม

6. พพธภณฑสถานชาตพนธวทยาและประเพณพนเมอง (Museum of Ethnology) และ การ

จาแนกชาตพนธ และอาจจดเฉพาะเรองของทองถนใดทองถนหนง ซงเรยกวาพพธภณฑสถาน พนฐาน

และถาจดแสดงกลางแจงโดยปลกโรงเรยน จดสภาพแวดลอมใหเหมอนสภาพจรง กเรยกวา

พพธภณฑสถานกลางแจง (Open-air Museum)

อนง พพธภณฑสถานแหงชาตนน เปนพพธภณฑทอยภายใตการดแลของรฐ สามารถ แบง

ประเภทได 3 ประเภท คอ

ก. พพธภณฑสถานแหงชาตทเปนสถานสะสมศลปโบราณวตถของวด และประกาศเปน

พพธภณฑสถานแหงชาต ขณะนมจานวน 10 แหง ไดแก

1. พพธภณฑสถานแหงชาต วดพระเชตพนวมลมงคลาราม กรงเทพมหานคร

2. พพธภณฑสถานแหงชาต วดเบญจมบพตร กรงเทพมหานคร

3. พพธภณฑสถานแหงชาต วดมหาธาต อาเภอไชยา จงหวดสราษฎรธาน

4. พพธภณฑสถานแหงชาต มหาวรวงศ วดสทธจนดา จงหวดนครราชสมา

~ 117 ~

5. พพธภณฑสถานแหงชาต อนทบร วดโบสถ อาเภออนทบร จงหวดสงหบร

6. พพธภณฑสถานแหงชาต พระปฐมเจดย จงหวดนครปฐม

7. พพธภณฑสถานแหงชาต วดพระมหาธาต จงหวดนครศรธรรมราช

8. พพธภณฑสถานแหงชาต วดพระธาตหรภญชย จงหวดลาพน

9. พพธภณฑสถานแหงชาต วดมชฌมาวาส จงหวดสงขลา

10. พพธภณฑสถานแหงชาต ชยนาทมน วดพระบรมธาต จงหวดชยนาท

ข. พพธภณฑสถานแหงชาต แหลงอนสรณสถาน (Site Museum) พพธภณฑสถาน ประเภทน

เกดขนเมอกรมศลปากรดาเนนการสารวจขดคนและขดแตงบรณะโบราณสถานในจงหวด ตาง ๆ เปนตน

เหตใหพบศลปวตถโบราณเปนจานวนมาก กรมศลปากรจงดาเนนนโยบายจดสราง พพธภณฑสถานขนตรง

แหลงทพบศลปะโบราณวตถใหเปนสถานทรวบรวม สงวนรกษา และจด แสดงสงทคนพบจากแหลง

โบราณสถาน เพอใหประชาชนทไดมาชมโบราณสถานไดชมโบราณวตถ ศลปะวตถทขดคนพบดวย ทา

ใหเกดความร ความเขาใจในเรองศลปวฒนธรรม ประวตศาสตร โบราณคดของแตละแหง ไดเขาใจเหน

คณคาและเกดความภาคภมใจ ชวยกนหวงแหนรกษาสมบต วฒนธรรมใหเปนมรดกของชาตสบไป

พพธภณฑสถานแหงชาตในแหลงอนสรณสถานทสรางขนแลว ไดแก

1. พพธภณฑสถานแหงชาตเชยงแสน จงหวดเชยงราย

2. พพธภณฑสถานแหงชาตเจาสามพระยา จงหวดพระนครศรอยธยา

3. พพธภณฑสถานแหงชาตรามคาแหง จงหวดสโขทย

4. พพธภณฑสถานแหงชาตอทอง จงหวดสพรรณบร

5. พพธภณฑสถานแหงชาตกาแพงเพชร จงหวดกาแพงเพชร

6. พพธภณฑสถานแหงชาตบานเลา จงหวดกาญจบร

7. พพธภณฑสถานแหงชาตพระปฐมเจดย จงหวดนครปฐม

8. พพธภณฑสถานแหงชาตบานเชยง จงหวดอดรธาน

9. พพธภณฑสถานแหงชาตวงจนทรเกษม จงหวดพระนครศรอยธยา

10. พพธภณฑสถานแหงชาตสมเดจพระนารายณ จงหวดลพบร

~ 118 ~

ค. พพธภณฑสถานแหงชาตสวนภมภาค (Regional Museun) เ ป น ก า ร ด า เ น น น โ ย บ า ย

เผยแพรศลปวฒนธรรม ประวตศาสตร และโบราณคดแกประชาชนในภาคตาง ๆ โดยใช พพธภณฑสถาน

เปนศนยกลางวฒนธรรมใหการศกษาแกประชาชนแตละภาค ไดแก

1. พพธภณฑสถานแหงชาตขอนแกน จงหวดขอนแกน

2. พพธภณฑสถานแหงชาตเชยงใหม จงหวดเชยงใหม

3. พพธภณฑสถานแหงชาตนครศรธรรมราช จงหวดนครศรธรรมราช

4. พพธภณฑสถานแหงชาตปราจนบร จงหวดปราจนบร

5. พพธภณฑสถานแหงชาตสวรรคโลก จงหวดสโขทย

6. พพธภณฑสถานแหงชาตสงขลา จงหวดสงขลา

พพธภณฑกบการจดกจกรรมการศกษา พพธภณฑไดมการจดกจกรรมการศกษาในรปแบบ ท

หลากหลาย ดงน คอ

ก. งานบรการใหการศกษา ไดแก

1. จดบรการบรรยายและนาชมแกนกเรยน นกศกษาซงตดตอนดหมายวนเวลากบฝาย

การศกษา เจาหนาทการศกษาจะบรรยายและนาชมตามระดบความร ความสนใจของนกเรยน และ เนน

พเศษในเรองทสมพนธกบหลกสตรวชาเรยนของนกเรยนแตละระดบชนการศกษา

2. จดบรรยายและนาชมแกประชาชนในวนอาทตย เจาหนาทการศกษาจะบรรยาย และ นา

ชมซงเปนบรการสาหรบประชาชน มทงการนาชมทวไป (Guided Tour) และการบรรยายแตละหอง

(Gallery Talk)

3. เปดชนสอนศลปะแกเดกระหวางปดภาคฤดรอน ฝายการศกษาไดทาการเปดสอน ศลปะ

แกเดกทงไทยและตางประเทศ

ข. งานเผยแพรศละวฒนธรรมแกชาวตางประเทศ ฝายการศกษามเจาหนาทจากด ไมสามารถ

บรรยายและนาชมแกชาวตางประเทศเปนภาษาตาง ๆ ได จงไดจดอาสาสมครและทาการ อบรมมคคเทศก

อาสาสมครทเปนชาวตางประเทศทอยในไทยมาชวยงานพพธภณฑสถาน เรยกชอ คณะชาวตางประเทศวา

“The National Museum Volunteer Group” คณะอาสาสมครทากจกรรม ตาง ๆ ไดแก

1. จดมคคเทศนชมพพธภณฑสถานแหงชาต เปนภาษาองกฤษ ภาษาฝรงเศส ภาษา เยอรมน

และภาษาญปน

2. จดอบรมวชาศลปในประเทศไทยระยะเวลาครงละ 10-12 สปดาห เปนภาษาองกฤษ

3. จดรายการนาชมโบราณสถาน โดยมเจาหนาทการศกษารวมไปดวย

4. จดรายการบรรยายทางวชาการเปนประจา โดยเชญผทรงคณวฒและผเชยวชาญ เปน

ผบรรยาย

5. คณะอาสาสมครชวยงานหองสมด งานหองสมดภาพนง และงานวชาการอน ๆ

~ 119 ~

ค. งานวชาการ ไดแก

1. จดตงหองสมดศลปโบราณคด ฝายการศกษาไดปรบปรงหองสมดกองกลางโบราณคด ซง

เดมมหนงสอสวนใหญเปนหนงสอทพมพในงานฌาปนกจ จงไดตดตอขอรบหนงสอจากมลนธ ตาง ๆ

และไดจดหาเงนจดซอหนงสอประเภทศลปะและโบราณคดเขาหองสมด และจดหาบรรณารกษ อาสามคร

ทาบตรหองสมดและดแลงานหองสมด

2. จดตงหองสมดภาพนง (Slide Library) มภาพนงศลปะ โบราณวตถและโบราณสถาน

3. จดทา Catalogue ศลปะวตถในพพธภณฑสถานแหงชาต เปนภาษาองกฤษ

4. จดพมพเอกสารทางวชาการ

อนง ในทองถนทอยหางไกลจากแหลงวทยาการ จะมการจดกจกรรมพพธภณฑเคลอนท ซงเปน

รถเคลอนทไปตามสถานทตาง ๆ มการจดกจกรรมหลากหลายในรถ อาท จดนทรรศการ บรรยาย

สาธต และศกษาคนควาเอกสารตาง ๆ

พพธภณฑพยาธวทยาเอลลส

~ 120 ~

พพธภณฑสตวนาราชมงคลศรวชย จ.ตรง

อาคารพพธภณฑสถานแหงชาตนาน

~ 121 ~

อทยานการศกษา

อทยานการศกษา (Educational) หมายถง การออกแบบระบบการศกษาเพออานวยความ สะดวก

และบรการแกประชาชนในทองถนในเขตเมอง เปนการบรการทผสมผสานระหวางการพกผอน หยอนใจ

กบการศกษาตามอธยาศย เพอพฒนาคณภาพชวตของคน แตอยางไรกตาม ไดมความ เหนแตกตางกนใน

เรองของนยามของ “อทยานการศกษา” ซงสามารถสรปไดเปน 2 กลม คอ

ก. กลมพฒนาการนยม จดอทยานการศกษาเพอปญหาการขาดแคลนวสด อปกรณ อาคาร

สถานท สงแวดลอมและบคลากรทมความเชยวชาญหายากไวในทเดยวกน โดยจดเปนสถาน

ศกษาขนาดใหญทสามารถใหการศกษาในหลกสตรทจดไมไดในโรงเรยนปกต เพราะขาด

ทรพยากร การศกษาเพอเอออานวยโอกาสทางการศกษาแกนกศกษา นกเรยนทกระดบชน

ประชาชนทวไปทงใน และนอกเวลาเรยนปกต เปนการตอบสนองตอการใหการศกษาทงใน

ระบบ นอกระบบ และการศกษา ตลอดชวต

~ 122 ~

ข. กลมมนษยนยม มการจดอทยานการศกษาเพอแกปญหาการขาดแคลนวสด อปกรณ อาคาร

สถานท สงแวดลอมและบคลากรทมความเชยวชาญ หายากไวในทเดยวกนคลายกบกลม พพฒนาการนยม

แตในอทยานการศกษาของกลมมนษยนยม เนนใหมสวนบรเวณทรมรนเปนท พกผอนแกผใชอทยาน

การศกษาเพมขนอกสวนหนง

ความสาคญของอทยานการศกษา

อทยานการศกษามความสาคญ ดงน

ก. ชวยสรางความคดรวบยอด การทผเรยนมโอกาสไดเหน ไดสมผส ไดรบคาแนะนา สาธต

และไดทดลองดวยตนเอง ทาใหผเรยนสามารถสรางมโนภาพทถกตองไดทนททเหน เชน การไดทดลอง

ทอผาดวยกกระตก ทาใหผเรยนสามารถสรางความคดรวบยอดไดรวดเรว และถกตอง กวาการอานจาก

เอกสาร เปนตน

ข. ใหประสบการณทเปนรปธรรม การเรยนรประสบการณตรงหรอประสบการณจาลองใน

อทยาน การศกษาทาใหสามารถเขาใจสภาพทจรงแทขององคความร เชน การศกษาสถาปตยกรรม ของ

บานทรงไทย และเพนยดคลองชางสมยโบราณ เปนตน

ค. ชวยสรางความใฝรในเรองอน ๆ เพมขน จากการทผเรยนสามารถสมผสและเหนสภาพ จรง

ของสงทตองการศกษา ทาใหเขาใจงาย และไปเสรมแรงจงใจในการเรยนรเรองอน ๆ ตอไป

ง. เปนแหลงทใหการศกษาตอเนอง อทยานการศกษาสามารถใหบรการแกคนทกเพศ ทกวย

ทกอาชพ ในรปแบบทหลากหลายทงทางดานการพกผอนหยอนใจ และการทากจกรรมการ เรยนรสงตาง ๆ

ทมอยจานวนมากมาย ซงลวนแตสงเสรมการพฒนาคณภาพชวตทงสน จงเปนแหลง ททกคนสามารถ

แสวงหาไดทกอยางทตนตองการอยางอสระและตอเนอง

รป อทยานการศกษารชกาลท 2

~ 123 ~

รป แสดงผเรยนรอนทองในอทยานการศกษา

จ. เปนแหลงทใหความเสมอภาคแกประชาชนทก ๆ คนมสทธเทาเทยมกนในการใหบรการ ของ

อทยานการศกษา ไมวาจะเปนดานการทากจกรรมพฒนาวชาชพ การทากจกรรมสขภาพ ตาม เวลาท

ตองการจะเรยน

อทยานการศกษากบการจดกจกรรมการศกษา อทยานการศกษามลกษณะเปนสวน สาธารณะท

จดสรางขนเพอสงเสรมการศกษาตามอธยาศยและการพกผอนหยอนใจของประชาชนกจกรรมของ

การศกษาทสาคญของอทยานการศกษาม 2 สวน คอ

สวนท 1 เปนสวนของอทยานทมภมทศนเขยว สะอาด สงบ รมรน สวยงามตามธรรมชาต ม

สระนา ลาธารตนไมใบหญาเขยวชอมตลอดป และมอาคารสถานทพรอมทงสงอานวยความสะดวก ในการ

จดกจกรรม การศกษาตามอธยาศย และการพกผอนหยอนใจของประชาชนทกเพศ ทกวย พนทสวนทเปน

พฤกษชาต มการปลกและแสดงไมดอกและไมประดบของไทยไวใหสมบรณครบถวน มสวนนาซงจดปลก

บวทกชนด อาคารสญลกษณ ศาลาพมขาวบณฑ และอาคารตรศร เปนศนย กลางของอทยาน มอาคาร

ไทยสมยปจจบนสาหรบจดพพธภณฑ นทรรศการ การสาธต และการ จดแสดงเรองตางๆ ดวยเทคโนโลย

สมยใหม สวนสขภาพทงสวนกายและสวนจต มศาลาสาหรบการ นงพกผอนกระจายอยในบรเวณอทยาน

และมสอไทย 4 ภาค คอภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคกลาง และภาคใต สรางขนตามรปแบบ

ของสถาปตยกรรมในภาคนน ๆ รวมทงจดแสดงสงของ เครองใชทมลกษณะเฉพาะของภาคนน ๆ ในเรอน

ไทย ดงกลาวดวย

~ 124 ~

สวนท 2 เปนสวนของกจกรรมการศกษาตามอธยาศย ซงประกอบดวย

1) กจกรรมสงเสรมความรเกยวกบชวตไทย เอกลกษณไทย ศลปวฒนธรรมไทย วทยาการ

กาวหนาและประยกตวทยาทมผลตอการดาเนนชวตของคนไทยโดยสวนรวมดวย มการผลต และพฒนา

เทคโนโลยการสอสารสมยใหมเสนอไวในอทยานการศกษา เชนภาพยนตร ภาพทศน คอมพวเตอร มลต

วชน และสอโสตทศนอน ๆ ทแสดงใหเหนถงววฒนาการและการประยกตเทคโนโลย การสอสารใน

ประเทศไทยมการจดแสดงมหกรรม นทรรศการ และการสาธต ทงทจดประจาและจด เปนครงคราว ทงท

เกยวของกบการศกษาและเรองทวไป เชนแสดงใหเหนถงววฒนาการดานวทย กระจายเสยง วทยโทรทศน

โทรศพท โทรพมพ และการสอสารผานดาวเทยม เปนตน ตลอดจนม การจดพพธภณฑเฉพาะเรอง

เฉพาะอยางทไมซาซอนกบพพธภณฑทจดกนอยแลว เชนพพธภณฑ ชวตไทย และจดสรางเรอนไทย 4

ภาค เปนตน

2) กจกรรมสงเสรมการพกผอนและนนทนาการเพอใหประชาชนไดใชเวลาวางใหเปน

ประโยชน ไดมสถานทพกผอนหยอนใจทมบรรยากาศรมรน สงบ สะอาด และปลอดภย มงาน อดเรกท

เหมาะสม รวมทงไดพฒนารางกายและจตใจใหสมบรณแขงแรง โดยการจดสรางศาลาทพก กระจายไวใน

บรเวณใหมากพอเพอใชเปนทพกผอนหยอนในวนหยดของประชาชน จดตงชมรมกลม ผสนใจงานอดเรก

ตาง ๆ และเปนศนยนดพบเพอการทางานอดเรกรวมกน โดยอทยานการศกษา เปนผประสานสงเสรมและ

อานวยความสะดวก นอกจากน มการจดสวนสขภาพ ทงสวนกายและ สวนจต เพอใหผมาใชประโยชน

ไดมาใชออกกาลงกายโดยสภาพธรรมชาต และการพฒนาสขภาพจต

3) กจกรรมสงเสรมศลปวฒนธรรมและประเพณอนดงามเกยวกบศลปะพนบาน การ ละเลน

พนบาน และงานประเพณในเทศกาลตาง ๆ ของไทย โดยการเลอกสรรเรองทหาดไดยาก หรอ กาลงจะ

สญหายมาแสดงเปนครงคราว จดทาภาพยนตรและภาพวดทศน บนทกเรองตางๆ ลวน เสนอผาน

เทคโนโลยการสอสารทจดไวในอทยานการศกษา นอกจากนยงมการรวมกบชมชนจดงาน ประเพณใน

เทศกาลตาง ๆ โดยมงธารงรกษารปแบบและวธการจดทถกตองเหมาะสมไวเปนตวอยาง

อทยานแหงชาต หมายถง พนทอนกวางใหญไพศาล ทประกอบดวยทรพยากรธรรมชาต ท

สวยงาม เหมาะสาหรบการพกผอนหยอนใจ เปนแหลงทอยอาศยของสตวปาหายาก หรอมปรากฏ การณ

ธรรมชาตทอศจรรย อทยานแหงชาตทสาคญไดแก อทธยานแหงชาตเขาใหญ อทยานแหงชาต ภกระดง

อทยานแหงชาตตะรเตา อทยานแหงชาตดอยขนตาล เปนตน

อทยานแหงชาตกบการจดกจกรรมการศกษา มดงน

ก. เปนสถานทศกษาดานธรรมชาตวทยา มการรกษาและอนรกษสายพนธธรรมชาต ของพช

และสตวปา ซงเออประโยชนอยางมหาศาลตอการจดกจกรรมการศกษาดานเกษตรศาสตร และชววทยา

ข. การรกษาสงแวดลอมทางธรรมชาตของอทยานแหงชาตเออตอการพฒนาคณภาพกาย และ

สขภาพจตของมนษยชาต

ค. ใชเปนแหลงนนทนาการเพอการพฒนาคณภาพชวตของมนษย

~ 125 ~

กจกรรม

ใหผเรยน แบงกลม ๆ ละ 8-10 คน แตละกลมวางแผนการคนควา เกยวกบ “ศลปวฒนธรรม

ไทย” เรองใดเรองหนง โดยใชขอบขายเนอหา จากบทท 2 วาทานสามารถใชแหลงเรยนรใดในการคนควา

เรยงลาดบ อยางนอย 3 แหลง รวมทงบอกเหตผลวา ทาไมจงใชแหลงเรยนรลาดบท 1,2 และ 3 แลว

รายงานหนาชน รวมทงจดทาเปนรายการการคนควาสงคร

~ 126 ~

เรองท 5 : การใชแหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนต มารจกอนเทอรเนตกนเถอะ

1. อนเทอรเนต (Internet) คออะไร1

ถาจะถามวาอนเทอรเนต (Internet) คออะไร กคงจะตอบไดไมชดเจน คงตอบได กวางๆ

วา คอ 1) ระบบเครอขายคอมพวเตอร (Computer Network) ขนาดใหญซงเกดจากนา เอาคอมพวเตอร

และเครอขายคอมพวเตอรจากทวโลกมาเชอมตอกนเปนเครอขายเดยวกนโดยใชขอ ตกลงในการสอสาร

ระหวางคอมพวเตอรในเครอขายหรอใชภาษาสอสารหลก (Protocol) เดยวกน คอ TCP/IP (Transmission

Control Protocol/Internet Protocol) 2) เปนแหลงขอมลขนาดใหญ ใชเปนเครองมอในการคนหาขอมลท

ตองการไดเกอบทกประเภท เปนเครองมอสอสารของคนทกชาต ทกภาษาทวโลก และ 3) เปนเสอ

(Media) เผยแพรขอมลไดหลายประเภท เชน สอสงพมพ, สอ โทรทศน สอวทย สอโทรศพท เปนตน

2. อนเทอรเนตสาคญอยางไร

เทคโนโลยสนเทศ (Information Technology) หลายประเทศทวโลกกาลงใหความสาคญ

เทคโนโลยสารสนเทศ หรอเรยกโดยยอวา “ไอท (IT) ซงหมายถงความรในวธการประมวลผล จดเกบ

รวบรวม เรยกใช และนาเสนอขอมลดวยวธการทางอเลกทรอนกส เครองมอทจาเปนตองใชสาหรบ งาน

ไอท คอคอมพวเตอร อปกรณสอสาร โทรคมนาคม โครงสรางพนฐานดานการสอสาร ไมวา จะเปน

สายโทรศพท ดาวเทยม หรอเคเบลใยแกวนาแสง อนเทอรเนตเปนเครองมอสาคญอยางหนง ในการ

ประยกตใชไอท หากเราจาเปนตองอาศยขอมลขาวสารในการทางานประจาวน อนเทอรเนตจะ เปน

ชองทางททาใหเราเขาถงขอมลขาวสารหรอเหตการณความเปนไปตางๆ ทวโลกทเกดขนไดในเวลา

อนรวดเรว ในปจจบนสามารถสบคนขอมลไดงายๆ กวาสออนๆ อนเทอรเนตเปนแหลงรวบรวมขอมล

แหลงใหญทสดของโลก และเปนทรวมทงบรการเครองมอสบคนขอมลหลายประเภท จนกระทงกลาว ได

วาอนเทอรเนตเปนเครองมอสาคญอยางหนงในการประยกตใชเทคโนโลยสารสนเทศทงในระดบ บคคล

และองคกร

1 http://www.montfort.ac.th/mcs/dept/computer/Internet/whatinet.html 7 มนาคม 2552

3. ความหมายของอนเทอรเนต

อนเทอรเนต2 (องกฤษ : Internet) หมายถง เครอขายคอมพวเตอรขนาดใหญ ทมการ เชอมตอ

ระหวางเครอขายหลายๆ เครอขายทวโลก โดยใชภาษาทใชสอการกนระหวางคอมพวเตอรท เรยกวา โพร

โทรคอล (Protocol) ผใชเครอขายนสามารถสอสารถงกนไดในหลายๆ ทาง อาทเชน อเมล (E-mail), เวบ

บอรด (Web bord), แชทรม (Chat room) การสบคนขอมลและขาวสารตางๆ รวมทง คดลอกแฟมขอมล

และโปรแกรมมาใชได

อนเทอรเนตในลกษณะเปนแหลงเรยนรสาคญในโลกปจจบน

~ 127 ~

ถาจะพดถงวาอนเทอรเนตมความจาเปนและเปนแหลงเรยนรทสาคญทสดคงจะไมผดนก เพราะ

เราสามารถใชชองทางนทาอะไรไดมากมายโดยทเรากคาดไมถง ถาอยางนนลองมาดววา อนเทอรเนตม

ความสาคญอยางไรกบเราในโลกปจจบน

1. เหตผลสาคญททาใหแหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนตไดรบความนยมแพรหลาย คอ

1. การสอสารบนอนเทอรเนตเปนแหลงเรยนรท ไมจากดระบบปฏบตการของเครองคอมพวเตอร

คอมพวเตอรทตางระบบปฏบตการกสามารถตดตอสอสารกนได

2. แหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนตไมมขอจากดในเรองของระยะทาง ไมวาจะอยภายใน

อาคารเดยวกนหางกนคนละมมโลก ขอมลกสามารถสงผานถงกนไดดวยเวลารวดเรว

3. อนเทอรเนตไมจากดรปแบบของขอมล ซงมไดทงมลมลทเปนขอความอยางเดยว หรออาจม

ภาพประกอบ รวมไปถงขอมลชนดมลตมเดย คอมทงภาพเคลอนไหวและมเสยงประกอบดวยได

2. หนาทและความสาคญของแหลงเรยนรอนเทอรเนต3

การสอสารในยคปจจบนทกลาวขานกนวาเปนยคไรพรมแดนนน การเขาถงกลมเปาหมาย

จานวนมากๆ ไดในเวลาอนรวดเรว และใชตนทนในการลงทนตา เปนสงทพงปรารถนาของทกหนวยงาน

และอนเทอรเนตเปนสอทสามารถตอบสนองตอความตองการดงกลาวได จงเปนความจาเปนททกคน ตอง

ใหความสนใจและปรบตวใหเขากบเทคโนโลยใหมน เพอจะไดใชประโยชนจากเทคโนโลย ดงกลาวอยาง

เตมท

2 จากวกพเดย สารานกรมเสร http://th.wikipedai.org/wiki/

3 http://www.srang-fun.net/web/Knowlage/BasicCom/09.htm

อนเทอรเนตในลกษณะเปนแหลงเรยนรสาคญในโลกปจจบน

ถาจะพดถงวาอนเทอรเนตมความจาเปนและเปนแหลงเรยนรทสาคญทสดคงจะไมผดนก เพราะ

เราสามารถใชชองทางนทาอะไรไดมากมายโดยทเรากคาดไมถง ถาอยางนนลองมาดววา อนเทอรเนตม

ความสาคญอยางไรกบเราในโลกปจจบน

1. เหตผลสาคญททาใหแหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนตไดรบความนยมแพรหลาย คอ

1. การสอสารบนอนเทอรเนตเปนแหลงเรยนรทไมจากดระบบปฏบตการของเครองคอมพวเตอร

คอมพวเตอรทตางระบบปฏบตการกสามารถตดตอสอสารกนได

2. แหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนตไมมขอจากดในเรองของระยะทาง ไมวาจะอยภายใน

อาคารเดยวกนหางกนคนละมมโลก ขอมลกสามารถสงผานถงกนไดดวยเวลารวดเรว

~ 128 ~

3. อนเทอรเนตไมจากดรปแบบของขอมล ซงมไดทงมลมลทเปนขอความอยางเดยว หรออาจม

ภาพประกอบ รวมไปถงขอมลชนดมลตมเดย คอมทงภาพเคลอนไหวและมเสยงประกอบดวยได

2. หนาทและความสาคญของแหลงเรยนรอนเทอรเนต3

การสอสารในยคปจจบนทกลาวขานกนวาเปนยคไรพรมแดนนน การเขาถงกลมเปาหมาย จานวน

มากๆ ไดในเวลาอนรวดเรว และใชตนทนในการลงทนตา เปนสงทพงปรารถนาของทกหนวยงาน และ

อนเทอรเนตเปนสอทสามารถตอบสนองตอความตองการดงกลาวได จงเปนความจาเปนททกคน ตองให

ความสนใจและปรบตวใหเขากบเทคโนโลยใหมน เพอจะไดใชประโยชนจากเทคโนโลย ดงกลาวอยาง

เตมท

อนเทอรเนตถอเปนระบบเครอขายคอมพวเตอรสากลทเชอมตอเขาดวยกน ภายใตมาตรฐาน การ

สอสารเดยวกน เพอใชเปนเครองมอสอสารและสบคนสารสนเทศจากเครอขายตางๆ ทวโลก ดงนน

อนเทอรเนตจงเปนแหลงรวมสารสนเทศจากทกมมโลก ทกสาขาวชา ทกดาน ทงบนเทงและวชาการ

ตลอดจนการประกอบธรกจตางๆ

3. ความสาคญของแหลงเรยนรอนเทอรเนตกบงานดานตางๆ4

ดานการศกษา

1. สามารถใชเปนแหลงคนควาหาขอมล ไมวาจะเปนขอมลทางวชาการ ขอมลดานการเมอง ดาน

การแพทย และอนๆ ทนาสนใจ

2. ระบบเครอขายอนเทอรเนตจะทาหนาทเสมอนเปนหองสมดขนาดใหญ

3. ผใชสามารถใชอนเทอรเนตตดตอกบแหลงเรยนรอนๆ เพอคนหาขอมลทกาลงศกษาอยได ทงท

ขอมลทเปนขอความ เสยง ภาพเคลอนไหวตางๆ เปนตน

ดานธรกจและการพาณชย

1. ในการดาเนนงานทางธรกจ สามารถคนหาขอมลตางๆ เพอชวยในการตดสนใจทางธรกจ

2. สามารถซอขายสนคาผานระบบเครอขายอนเทอรเนต

3. บรษทหรอองคกรตาางๆ กสามารถเปดใหบรการและสนบสนนลกคาของตนผานระบบเครอ ขาย

อนเทอรเนตได เชน การใหคาแนะนา สอบถามปญหาตางๆ ใหแกลกคา แจกจายตวโปรแกรม ทดลองใช

(Shareware) หรอโปรแกรมแจกฟร (Freeware) เปนตน

ดานการบนเทง

1. การพกผอนหยอนใจ สนทนาการ เชน การคนหาวารสารตางๆ ผานระบเครอขายอนเทอรเนต ท

เรยกวา Magazine Online รวมทงหนงสอพมพและขาวสารอนๆ โดยมภาพประกอบทจอคอมพวเตอร

เหมอนกบวารสารตามรานหนงสอทวๆ ไป

2. สามารถฟงวทยผานระบบเครอขายอนเทอรเนตได

3. สามารถดงขอมล (Download) ภาพยนตรตวอยางทงภาพยนตรใหมและเกามาดไดจาก เหตผล

ดงกลาว พอจะสรปไดว อนเทอรเนต มความสาคญในรปแบบ ดงน

~ 129 ~

3.1 การประยกตใชเทคโนโลยสารสนเทศททนสมย

3.2 การตดตอสอสารทสะดวกและรวดเรว

3.3 แหลงรวบรวมขอมลแหลงใหญทสดของโลก โดยสรปอนเทอรเนตไดนามาใชเครองมอ

ทจาเปนสาหรบงานไอท ทาใหเกดชองทางในการเขาถงขอมลทรวดเรว ชวยในการตดสนใจและ

บรหารงาน ทงระดบบคคลและองคกร

4 http://www.geocities.com/edtecthno251/nuntiya/6thml

3. ความสาคญของแหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนต5

ความสาคญของขอมลแหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนต เปนสงทตระหนกกนอยเสมอ

1. การจดเกบขอมลจากแหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนต ไดงายและสอสารได รวดเรว การ

จดเกบขอมลจากแหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนต ซงอยในรปแบบของสญญาณ อเลกทรอนกส

ผเรยนสามารถจดเกบไวในแผนบนทกขอมล สามารถบนทกไดมากกว ๑ ลานตวอกษร สาหรบการ

สอสารขอมลจากแหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนตนน ขอมลสามารถสงผานสญญาณ อเลกทรอนกส

ไดดวยอตรา 120 ตวอกษรตอวนาท และสามารถสงขอมล 200 หนา ไดในเวลาเพยง 40 นาท โดยท

ผเรยนไมตองเสยเวลานงปอนขอมลเหลานนชาใหมอก

2. ความถกตองของขอมลจากแหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนต โดยปกตมการ สงขอมลดวย

สญญาณอเลกทรอนกสจากจดหนงไปยงจดหนงดวยระบบดจตอล วธการรบสงขอมล จะมการตรวจสอบ

สภาพของขอมล หากขอมลผดพลาดกมการรบรและพยายามหาวธแกไขใหขอมล ทไดรบมความถกตอง

โดยอาจใหทาการสงใหม กรณทผดพลาดไมมาก ผรบอาจใชโปรแกรมของตนแกไข ขอมลใหถกตองได

ดวยตนเอง

3. ความรวดเรวของการทางานจากแหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนต โดยปกต สญญาณทาง

ไฟฟาจะเดนทางดวยความเรวเทาแสง ทาใหการสงผานขอมลจากแหลงเรยนรผานเครอขาย อนเทอรเนต

จากซกโลกหนงสามารถทาไดรวดเรว ถงแมวาขอมลจากฐานขอมลของแหลงเรยนรนน จะมขนาดใหญ ก

ตาม ความรวดเรวของระบบเครอขายอนเทอรเนตจะทาใหผเรยนสะดวกสบายอยางยง เชน การทาบตร

ประจาตวประชาชน ผรบบรการสามารถทาทใดกได เพราะระบบฐานขอมลจะเชอมตอ ถงกนไดทกททว

ประเทศ ทาใหเกดความสะดวกกบประชาชนผรบบรการ

4. แหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนตมตนทนประหยด การเชอมตอคอมพวเตอร เขาหากนเปน

เครอขายเพอรบและสงหรอสาเนาขอมลจากแหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนต ทาให ราคาตนทนของ

การใชขอมลประหยดมาก เมอเปรยบเทยบกบการจดสงแบบอน ซงผเรยนสามารถรบ และสง ขอมลจาก

แหลงเรยนรใหระหวางกนผานทางสญญาณอเลกทรอนกสไดสะดวก รวดเรว และถกตอง

~ 130 ~

7 สานกงานคณะกรรมการ (2549) องคการคา. หนงสอเรยนสาระการเรยนรพนฐานเทคโนโลย ชวงชนท 4

ชนมธยมศกษาปท 4-6 ตามหลกสตรการศกษาชนพนฐาน พทธศกราช 2544. กรงเทพมหานคร : โรงพมพ

ครสภาลาดพราว, หนา 201.

3. ความสาคญของแหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนต5

ความสาคญของขอมลแหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนต เปนสงทตระหนกกนอยเสมอ

1. การจดเกบขอมลจากแหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนต ไดงายและสอสารได รวดเรว การ

จดเกบขอมลจากแหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนต ซงอยในรปแบบของสญญาณ อเลกทรอนกส

ผเรยนสามารถจดเกบไวในแผนบนทกขอมล สามารถบนทกไดมากกว ๑ ลานตวอกษร สาหรบการ

สอสารขอมลจากแหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนตนน ขอมลสามารถสงผานสญญาณ อเลกทรอนกส

ไดดวยอตรา 120 ตวอกษรตอวนาท และสามารถสงขอมล 200 หนา ไดในเวลาเพยง 40 นาท โดยท

ผเรยนไมตองเสยเวลานงปอนขอมลเหลานนชาใหมอก

2. ความถกตองของขอมลจากแหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนต โดยปกตมการ สงขอมลดวย

สญญาณอเลกทรอนกสจากจดหนงไปยงจดหนงดวยระบบดจตอล วธการรบสงขอมล จะมการตรวจสอบ

สภาพของขอมล หากขอมลผดพลาดกมการรบรและพยายามหาวธแกไขใหขอมล ทไดรบมความถกตอง

โดยอาจใหทาการสงใหม กรณทผดพลาดไมมาก ผรบอาจใชโปรแกรมของตนแกไข ขอมลใหถกตองได

ดวยตนเอง

3. ความรวดเรวของการทางานจากแหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนต โดยปกต สญญาณทาง

ไฟฟาจะเดนทางดวยความเรวเทาแสง ทาใหการสงผานขอมลจากแหลงเรยนรผานเครอขาย อนเทอรเนต

จากซกโลกหนงสามารถทาไดรวดเรว ถงแมวาขอมลจากฐานขอมลของแหลงเรยนรนน จะมขนาดใหญ ก

ตาม ความรวดเรวของระบบเครอขายอนเทอรเนตจะทาใหผเรยนสะดวกสบายอยางยง เชน การทาบตร

ประจาตวประชาชน ผรบบรการสามารถทาทใดกได เพราะระบบฐานขอมลจะเชอมตอ ถงกนไดทกททว

ประเทศ ทาใหเกดความสะดวกกบประชาชนผรบบรการ

4. แหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนตมตนทนประหยด การเชอมตอคอมพวเตอร เขาหากนเปน

เครอขายเพอรบและสงหรอสาเนาขอมลจากแหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนต ทาให ราคาตนทนของ

การใชขอมลประหยดมาก เมอเปรยบเทยบกบการจดสงแบบอน ซงผเรยนสามารถรบ และสง ขอมลจาก

แหลงเรยนรใหระหวางกนผานทางสญญาณอเลกทรอนกสไดสะดวก รวดเรว และถกตอง

5. ชอและเลขทอยไอพของแหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนต

คอมพวเตอรทกเครองทตออยบนเครอขายอนเทอรเนตจะมเลขทอยไอพ (IP address) และ แตละ

เครองทวโลกจะตองมเลขทอยไอพไมซากน เลขทอยไอพนจะไดรบการกาหนดเปนกฎเกณฑให แตละ

องคกรนาไปปฏบตเพอใหระบบปฏบตการเรยกชองายและการบรหารจดการเครอขายทาไดด จง กาหนด

ชอแทนเลขทอยไอพ เรยกวา โดเมน โดยจะมการตงชอสาหรบเครองคอมพวเตอรแตละเครอง ทอยบน

~ 131 ~

เครอขาย เชน nfe.go.th ซงใชแทนเลขทอยไอพ 203.172.142.0 การกาหนดใหมการใช ระบบชอโดเมนม

การกาหนดรปแบบเปนลาดบชน คอ

http: // www.nfe.go.th

~ 132 ~

บรการจากอนเทอรเนต

1. การสบคนขอมลความรจากเวบไซตตาง ๆ เพยงแตพมพคาสาคญจากเนอหา หรอเรอง ท

ตองการคนควากจะไดชอเวบไซตจานวนมาก ผเรยนสามารถเลอกหาอานไดตามความตองการ เชน

กลวยไม สตวสงวน ขาวดวนวนน ราคาทองคา อณหภมวนน อตราแลกเปลยนเงน ฯลฯ (ผเรยน

สามารถฝกการใชอนเทอรเนต จากหองสมดประชาชน หรอเรยนรดวยตนเองจากหนงสอ)

2. ไปรษณยอเลกทรอนกส (E-mail) หรอทเรยกกนวา อเมล เปนการตดตอสอสารดวย

ตวหนงสอแบบใหม แทนจดหมายบนกระดาษ สามารถรบสงขอมลระหวางกนไดอยางรวดเรว เปน ท

นยมในปจจบน

3. การสนทนาหรอหองสนทนา (Chat room) เปนการสนทนาผานอนเทอรเนต สามารถ

โตตอบกนไดทนท แลกเปลยนเรยนร ถามตอบปญหาไดหลาย ๆ คน ในเวลาเดยวกน

4. กระดานขาว (Web Board) ผใชสามารถแลกเปลยนขอมลขาวสารตาง ๆ การใหขอ เสนอ

ขอคดเหน อภปรายโตตอบ ทกคนสามารถเขาไปใหขอคดเหนไดโดยมผใหบรการเปนผตรวจสอบ เนอหา

และสามารถลบออกจากขอมลได

5. การโฆษณาประชาสมพนธ หนวยงานตาง ๆ จะมเวบไซตใหบรการขอมลและ

ประชาสมพนธองคกรหรอหนวยงาน เราสามารถเขาไปใชบรการ เชน สถานทตงของหองสมด บทบาท

ภารกจของพพธภณฑ สวนสตวอยทใดบาง แหลงเรยนรมทใดบาง ตารางสอบของนกศกษา กศน. เปนตน

6. การอานขาว มเวบไซตบรการขาว เชน CNN New York Time ตลอดจนขาวจาก

หนงสอพมพตาง ๆ ในประเทศไทย

7. การอานหนงสอ วารสาร และนตยสาร มบรษททผลตสอสงพมพจานวนมากจดทา เปน

นตยสารออนไลน เชน นตยสาร MaxPC นตยสาร Interment ToDay นตยสารดฉน เปนตน

8. การสงการดอวยพร สามารถสงการดอวยพรอเลกทรอนกส หรอ E-Card ผาน อนเทอรเนต

โดยไมเสยคาใชจาย สะดวก รวดเรว

9. การซอสนคาและบรการ เปนการซอสนคาออนไลน โดยสามารถเลอกดสนคาพรอมทง

คณสมบตของสนคา และสงซอสนคาพรอมชาระเงนดวยบตรเครดตในทนท บรษทตาง ๆ จงมการ

โฆษณาขายสนคาผานอนเทอรเนต เปนการใชอนเทอรเนตเชงพาณชย ซงไดรบความนยมในตาง ประเทศ

มาก

10. สถานวทยและโทรทศนบนเครอขาย ปจจบนสถานวทยบนเครอขายอนเทอรเนต มหลายรอย

สถาน ผใชสามารถเลอกสถานท..และไดยนเสยงเหมอนการเปดฟงวทย ขณะเดยวกน กมการสงกระจาย

ภาพวดโอบนเครอขายดวย แตยงมปญหาตรงทความเรวของเครอขายทยง ไมสามารถรองรบการสงขอมล

จานวนมาก ทาใหคณภาพของภาพไมตอเนอง

~ 133 ~

กจกรรม

ใหผเรยนสบคนขอมลจากอนเทอรเนตในเรองทผเรยนสนใจ 1 เรอง และบนทกผลการ ปฏบต

ชอเวบไซต

............................................................................................................................................

สรปเนอหาทได

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

ใหผเรยนศกษาสอในรปเวบเพจเรองไปษณยอเลกทรอนกสจากแฟมชอ Index.htm ในโฟลเดอร

Inchat แลวชวยกนตอบคาถามตอไปน

1. E-mail คออะไร มประโยชนอยางไร

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

2. ในการสง E-mail มสวนกรอกขอมลตอไปน

ชอง To มไวสาหรบ

................................................................................................................

ชอง Subject มไวสาหรบ

..................................................................................................

ชอง CC และชอง BCC มขอแตกตางในการใชงานอยางไร

..........................................................................................................................................................

3. ถาตองการสงแฟมขอมลไปพรอมกบ E-mail จะตองทาอยางไร?

..........................................................................................................................................................

4. เมอเราไดรบไปรษณยอเลกทรอนกสและตองการทาสาเนาสงตอ ทาอยางไร

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

5. ใหผเรยนสมครเปนสมาชก เพอขอ E-mail Address จากเวบไซต E-mail ใดกได เชน

http:www.hotmail.com, yahoo.com thaimail.com gmail.com แลวเขยนชอ E-mail

ของตน

~ 134 ~

ประโยชน โทษ และมารยาทในการใชอนเทอรเนตเปนแหลงเรยนร

1. ประโยชนของแหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนต

อนเทอรเนตเปรยบเสมอนชมชนเมองแหงใหมของโลก เปนชมชนของคนทวมมโลก จงม

บรการตาง ๆ เกดขนใหมตลอดเวลา ในทนจะกลาวถงประโยชนของอนเทอรเนตหลก ๆ ดงน

1.1 ไปรษณยอเลกทรอนกส ( Electronic mail=E=mail) ไปรษณยอเลกทรอนกส หรอ E-mail

เปนการสงจดหมายอเลกทรอนกสผานเครอขายอนเทอรเนต โดยผสงจะตองสงขอความไปยง ทอยของผรบ

ซงเปนทอยในรปแบบของอเมล เมอผสงเขยนจดหมาย 1 ฉบบ แลวสงไปยงทอยนน ผรบจะไดรบ

จดหมายภายในเวลาไมกวนาท แมจะอยหางกนคนละซกโลกกตาม นอกจากนยงสามารถ สงแฟมขอมล

หรอไฟลแนบไปกบอเมลไดดวย

1.2 การขอเขาระบบจากระยะไกลหรอเทลเนต (Telnet) เปนการบรการอนเทอรเนตรปแบบ

หนงโดยทเราสามารถเขาไปใชงานคอมพวเตอรอกเครองหนงทอยไกล ๆ ไดดวยตนเอง เชน ถาเราอย ท

โรงเรยนทางานโดยใชอนเทอรเนตของโรงเรยนแลวกลบไปทบาน เรามคอมพวเตอรทบานและตอ

อนเทอรเนตไวเราสามารถเรยกขอมลจากทโรงเรยนมาทาทบานได เสมอนกบเราทางานทโรงเรยนนนเอง

1.3 การโอนถายขอมล (File Transfer Protocol หรอ FTP) เปนการบรการอกรปแบบหนง

ของระบบอนเทอรเนต เราสามารถคนหาและเรยกขอมลจากแหลงตางๆ มาเกบไวในเครองของเราได ทง

ขอมลประเภทตวหนงสอ รปภาพ และเสยง

1.4 การสบคนขอมล (Gopher, Archie, World wide Web) หมายถงการใชเครอขาย

อนเทอรเนต ในการคนหาขาวสารทมอยมากมายแลวชวยจดเรยงขอมลขาวสารหวขออยางมระบบ เปนเมน

ทาใหเราหาขอมลไดงายหรอสะดวกมากขน

1.5 การแลกเปลยนขาวสารและความคดเหน (Usenet) เปนการใหบรการแลกเปลยน ขาวสาร

และแสดงความคดเหนทผใชบรการอนเทอรเนตทวโลกสามารถพบปะกน แสดงความคดเหน ของตน โดย

มการจดการผใชเปนกลมหรอนวกรป (New Group) แลกเปลยนความคดเหนกนเปน หวขอตาง ๆ เชน

เรองหนงสอ เรองการเลยงสตว ตนไม คอมพวเตอร และการเมอง เปนตน ปจจบน ม Usenet มากกวา

15,000 กลม นบเปนเวทขนาดใหญใหทกคนจากทวมมโลกแสดงความคดเหน อยางกวางขวาง

1.6 การสอสารดวยขอความ (Chat, IRC-Internet Relay Chat) เปนการพดคยระหวาง ผใช

อนเทอรเนตโดยพมพขอความตอบกน ซงเปนวธการสอสารทไดรบความนยมมากอกวธหนง การ สนทนา

กนผานอนเทอรเนตเปรยบเสมอนเรานงอยในหองสนทนาเดยวกน แตละคนกพมพขอความ โตตอบกนไป

มาไดในเวลาเดยวกน แมจะอยคนละประเทศหรอคนละซกโลกกตาม

http://www.geocities.com/useng_9/33.htm 9 มนาคม 2522

1.7 การซอขายสนคาและบรการ (E-Commerce = Electronic Commerce) เปนการ จบจายซอ

สนคาและบรการ เชนขายหนงสอ คอมพวเตอร การทองเทยว เปนตน ปจจบนมบรษทใช อนเทอรเนต

ในการทาธรกจและใหบรการลกคาตลอด 24 ชวโมง ในป 2540 การคาขายบน อนเทอรเนตมมลคาสงถง

~ 135 ~

1 แสนลานบาท และจะเพมเปน 1 ลานลานบาท ในอก 5 ปขางหนา ซงเปนโอกาสธรกจแบบใหม ท

นาสนใจและเปดทางใหทกคนเขามาทาธรกรรมไมมากนก

1.8 การใหความบนเทง (Entertain) ในอนเทอรเนตมบรการดานความบนเทงในทก รปแบบ

ตาง ๆ เชน เกม เพลง รายการโทรทศน รายการวทย เปนตน เราสามารถเลอกใช บรการเพอความบนเทง

ไดตลอด 24 ชวโมง และจากแหลงตาง ๆ ทวทกมมโลก ทงประเทศไทย อเมรกา ยโรป และ

ออสเตรเลย เปนตน

2. โทษของแหลงเรยนรผานเครอขายอนเทอรเนต

ทกสรรพสงในโลกยอมมทงดานทเปนคณประโยชนและดานทเปนโทษ เปรยบเสมอน เหรยญท

ม 2 ดานเสมอ ขนอยกบวาเราจะเลอกใชอยางไรใหเกดผลดตอเรา ขอยกตวอยางโทษท อาจจะเกดขนได

จากการใชงานอนเทอรเนต ดงน

2.1 โรคตดอนเทอรเนต (Webaholic) ถาจะถามวาอนเทอรเนตกเปนสงเสพตดหรอ? กคง

ไมใช แตถาเปรยบเทยบกนแลวกคงไมแตกตาง หากการ

เลนอนเทอรเนตทาใหคณเสยงานหรอแมแตทาลาย

สขภาพ

www.kbyala.ca.th/web-subject/web-tec/pen/my%20web/mywebit7/pan8/word/tot.doc

10 มนาคม 2552

2.2 อนเทอรเนตทาใหรสกหมกมน มความตองการใชอนเทอรเนตเปนเวลานานขน ไมสามารถ

ควบคมการใชอนเทอรเนตได รสกหงดหงดเมอตองใชอนเทอรเนตนอยลงหรอหยดใช อนเทอรเนตเปนวธ

ในการหลกเลยงปญหาหรอคดวาการใชอนเทอรเนตทาใหตนเองรสกดขน หลอก คนในครอบครวหรอ

เพอนเรองการใชอนเทอรเนตของตวเอง การใชอนเทอรเนตทาใหเกดการ เสยงตอการสญเสยงาน การเรยน

และความสมพนธ ยงใชอนเทอรเนตถงแมวาตองเสยคาใชจายมาก มอาการผดปกต อยางเชน หดห

กระวนกระวายเมอเลกใชอนเทอรเนต ใชเวลาในการใชอนเทอรเนต นานกวาทตวเองไดตงใจไว

~ 136 ~

2.3 เรองอนาจารผดศลธรรม เรองของขอมลตาง ๆ ทมเนอหาไปในทางขดตอศลธรรม ลามก

อนาจาร หรอรวมถงภาพโปเปลอยตาง ๆ นนเปนเรองทมมานานพอสมควรแลวบนโลกอนเทอร เนต แต

ไมโจงแจง เนองจากสมยกอนเปนยคท www ยงไมพฒนามากนก ทาใหไมมภาพออกมา แตในปจจบน

ภาพเหลานเปนทโจงแจงบนอนเทอรเนต และสงเหลานสามารถเขาสเดกและเยาวชน ไดงาย โดยผปกครอง

ไมสามารถทจะใหความดแลไดเตมท เพราะวาอนเทอรเนตนนเปนโลกทไร พรมแดน และเปดกวางทาให

สอเหลานสามารถเผยแพรไปไดรวดเรว จนเราไมสามารถจบกมหรอเอาผดผททา สงเหลานขนมาได

2.4 ไวรส มาโทรจน หนอนอนเทอรเนต และระเบดเวลา ทาใหขอมลทเกบไวถกทาลายหมด

ไวรส เปนโปรแกรมอสระซงจะสบพนธโดยการจาลองตวเอง

ใหมากขนเรอย ๆ เพอทจะทาลายขอมล หรออาจทาใหเครอง

คอมพวเตอรทางานชาลง โดยการแอบใชสอยหนวยความจา

หรอพนทวางบนดสกโดยพลการ

หนอนอนเทอรเนต ถกสรางขนโดย Robert Morris, Jr. จนดงกระฉอนไปทวโลก มนคอ

โปรแกรมทจะสบพนธโดยการจาลองตวเองมากขนเรอยๆ จากระบบหนง ครอบครองทรพยากร และ ทา

ใหระบบชาลง

ระเบดเวลา คอ รหสซงจะทาหนาทเปนตวกระตนรปแบบเฉพาะของการโจมตนน ๆ ทางาน เมอ

สภาพการโจมตนน ๆ มาถง เชน ระเบดเวลาจะทาลายไฟลทงหมดในวนท 31 กรกฎาคม 2542

สวนโทษเฉพาะทเปนภยตอเดกมอย 7 ประการ บนอนเทอรเนตสามารถจาแนกออกได ดงน

1. การแพรสอลามก มทงทเผยแพรภาพลามกอนาจาร ภาพการสมส ภาพตดตอลามก

2. การลอลวง โดยปลอยใหเดกและเยาวชนเขาไปพดคยกนใน Chat จนเกดการลอลวง นด

หมายไปขมขนหรอทาในสงทเลวราย

3. การคาประเวณ มการโฆษณาเพอขายบรการ รวมทงชกชวนใหเขามาสมครขายบรการ

4. การขายสนคาอนตราย มตงแตยาสลบ ยาปลกเซกซ ปน เครองชอตไฟฟา

5. การเผยแพรการทาระเบด โดยอธบายขนตอนการทางานอยางละเอยด

6. การพนน มใหเขาไปเลนไดในหลายรปแบบ

7. การเลมเกม มทงเกมทรนแรงไลฆาฟน และเกมละเมดทางเพศ

~ 137 ~

3. มารยาทในการใชอนเทอรเนตเปนแหลงเรยนร

ทกวนนอนเทอรเนตไดเขามามบทบาทและสงผลกระทบตอชวตความเปนอยของมนษยในแทบ

ทกดาน รวมทงไดกอใหเกดประเดนปญหาขนในสงคม ไมวาในเรองความเปนสวนตว ความ ปลอดภย

เสรภาพของการพดอานเขยน ความซอสตย รวมถงความตระหนกในเรองพฤตกรรมทเรา ปฏบตตอกนและ

กนในสงคมอนเทอรเนต ในเรองมารยาท หรอจรรยามารยาทบนเนต ซงเปนพนท ทเปดโอกาสใหผคนเขา

มาแลกเปลยน สอสาร และทากจกรรมรวมกน ชมชนใหญบางเลกบางบน อนเทอรเนตนนกไมตางจาก

สงคมบนโลกแหงความเปนจรงทจาเปนตองมกฎกตกา (Codes of Conducr) เพอใชเปนกลไกสาหรบการ

กากบดแลพฤตกรรมและการปฏสมพนธของสมาชก

กจกรรม

ในความคดเหนของผเรยนคดวาจะมวธการจดการอยางไรทจะร เทาทนถงโทษของแหลงเรยนร

ผานเครอขายอนเทอรเนต

http://th.answers.yahoo.com/question/indexMqid=20071130091130A4hQlq 10 มนาคม 2552

ขนษฐา รจโรจน อางถงใน http://cc.swu.ac.th/ccnews/content/e1624/e1950/e3918/e3949/indez-th.html

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ 9 มนาคม 2552

~ 138 ~

แบบทดสอบ เรอง การใชแหลงเรยนร

ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

1. ขอใดเปนแหลงรวบรวมขอมลสารสนเทศ มากทสด

ก. หองสมด

ข. สวนสาธารณะ

ค. อนเทอรเนต

ง. อทยานแหงชาต

2. หองสมดประเภทใดทเกบรวบรวมทรพยากรสารสนเทศทมเนอหาเฉพาะวชา

ก. หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร”

ข. หองสมดโรงเรยนสวนกหลาบ

ค. หองสมดมารวย

ง. หองสมดอาเภอ

3. แหลงเรยนร หมายถงขอใด

ก. สถานทใหความรตามอธยาศย

ข. แหลงคนควาเพอประโยชนในการพฒนาตนเอง

ค. แหลงรวบรวมความรและขอมลเฉพาะสาขาวชาใดวชาหนง

ง. แหลงขอมลและประสบการณทสงเสรมใหผเรยนแสวงหาความรและเรยนรดวยตนเอง

4. ถานกศกษาตองการรเกยวกบโลกและดวงดาว ควรไปใชบรการแหลงเรยนรใด

ก. ทองฟาจาลอง

ข. เมองโบราณ

ค. พพธภณฑ

ง. หองสมด

~ 139 ~

5. หนงสอประเภทใดทหามยมออกนอกหองสมด

ก. เรองแปล

ข. หนงสออางอง

ค. นวนยาย เรองสน

ง. วรรณกรรมสาหรบเดก

6. เหตใดหองสมดจงตองกาหนดระเบยบและขอปฏบตในการเขาใชบรการ

ก. เพออานวยความสะดวกตอผใชบรการ

ข. เพอสนองความตองการแกผใชบรการ

ค. เพอใหการบรหารงานหองสมดเปนไปอยางเรยบรอย

ง. เพอใหเกดความเปนธรรมและความเสมอภาคแกผใชบรการ

7. การจดทาคมอการใชหองสมดเพอใหขอมลเกยวกบหองสมด เปนบรการประเภทใด

ก. บรการขาวสารขอมล

ข. บรการสอนการใชหองสมด

ค. บรการแนะนาการใชหองสมด

ง. บรการตอบคาถามและชวยการคนควา

8. ความสาคญของหองสมดขอใดทชวยใหผใชบรการมจตสานกทดตอสวนรวม

ก. ชวยใหรจกแบงเวลาในการศกษาหาความร

ข. ชวยใหมความรเทาทนโลกยคใหมตลอดเวลา

ค. ชวยใหมนสยรกการคนควาหาความรดวยตนเอง

ง. ชวยใหระวงรกษาทรพยสน สงของของหองสมด

9. หองสมดประเภทใดใหบรการทกเพศ วย และความร

ก. หองสมดเฉพาะ

ข. หองสมดโรงเรยน

ค. หองสมดประชาชน

ง. หองสมดมหาวทยาลย

~ 140 ~

10. หองสมดมารวยเปนหองสมดประเภทใด

ก. หองสมดเฉพาะ

ข. หองสมดโรงเรยน

ค. หองสมดประชาชน

ง. หองสมดมหาวทยาลย

11. ขอใดเปนแหลงเรยนรทสาคญในการทากจกรรมทางศาสนาและสอนคนใหเปนคนด

ก. วด

ข. มสยด

ค. โบสถ

ง. ถกทกขอ

12. ขอใดตอไปนคอประโยชนทไดรบจากอนเทอรเนต

ก. สงจดหมายอเลกทรอนกส

ข. ใชคนหาขอมลทารายงาน

ค. ดาวนโหลดโปรแกรม

ง. ถกทกขอ

13. เวบไซตคออะไร

ก. แหลงรวบเวบเพจ

ข. แหลงทเกบรวบรวมขอมล

ค. สวนทชวยคนหาเวบเพจ

ง. คอมพวเตอรเกบเวจเพจ

14. เวบเพจเปรยบเทยบกบสงใด

ก. ลนชก

ข. แฟมเอกสาร

ค. หนงสอ

ง. หนาหนงสอ

~ 141 ~

15. ถาหากหนาเวบเพจโหลดไมสมบรณ ตองแกไขอยางไร?

ก. กดปมกากบาท

ข. กดปม Refresh

ค. คลกเมาสทปม

ง. กดปม Refresh และคลกเมาททปม

16. E-mail ใดตอไปนไดมาฟร ไมเสยคาใชจาย

ก. Supha@ksc.net.th

ข. Nattaya5001@hotmail.com

ค. Jan@inet.co.th

ง. เสยคาใชจายทงหมด

17. จดหมายฉบบใดตอไปนจะถกนาไปเกบไวในโฟเดอร Junk mail

ก. จดหมายทมการแนบไฟลภาพ และไฟลเอกสารมาพรอมกบจดหมาย

ข. จดหมายทผรบไดเปดอานเรยบรอยแลว และทาการลบทงไปแลว

ค. จดหมายทมขอความอวยพรจากบคคลทเราไมรจก

ง. จดหมายโฆษณายาลดนาหนกจากบรษทหรอรานขายยา

18. ในการใชงาน Hotmail เมอเราลมรหสผาน เราสามารถเรยกคนรหสผานของเราไดโดยอะไร

ก. Sign-out Name

ข. Sign-in Name

ค. Secret Question

ง. ถกทกขอ

แนวคาตอบ

1.ค 2.ค 3.ง 4.ก 5.ข 6.ง 7.ค 8.ง 9.ค

10.ก 11.ง 12.ง 13.ข 14.ง 15.ข 16.ข 17.ง 18.ค

~ 142 ~

การจดการความร บทท 3

สาระสาคญ

การจดการความรเปนเครองมอของการพฒนาคณภาพของงาน หรอสรางนวตกรรมใน การทางาน

การจดการความรจงเปนการจดการกบความรและประสบการณทมอยในตวคน และ ความรเดนชด นามา

แบงปนใหเกดประโยชนตอตนเองและองคกร ดวยการผสมผสานความ สามารถของคนเขาดวยกนอยาง

เหมาะสม มเปาหมายเพอการพฒนางาน พฒนาคน และ พฒนาองคกรใหเปนองคกรแหงการเรยนร

ผลการเรยนรทคาดหวง

1. ออกแบบผลตภณฑ สรางสตร สรปองคความรใหมของขอบเขตความร

2. ประพฤตตนเปนบคคลแหงการเรยนร

3. สรางสรรคสงคมอดมปญญา

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 ความหมาย ความสาคญ หลกการ

เรองท 2 กระบวนการจดการความร การรวมกลมเพอตอยอดความร

และการจดทาสารสนเทศเผยแพรความร

เรองท 3 ทกษะกระบวนการจดการความร

~ 143 ~

แบบทดสอบกอนเรยน

แบบทดสอบเรองการจดการความร

คาชแจง จงกาบาท X เลอกขอททานคดวาถกตองทสด

1. การจดการความรเรยกสน ๆ วาอะไร

ก. MK

ข. KM

ค. LO

ง. QA

2. เปาหมายของการจดการความรคออะไร

ก. พฒนาคน

ข. พฒนางาน

ค. พฒนาองคกร

ง. ถกทกขอ

3. ขอใดถกตองมากทสด

ก. การจดการความรหากไมทา จะไมร

ข. การจดการความร คอการจดการความรของผเชยวชาญ

ค. การจดการความร ถอเปนเปาหมายของการทางาน

ง. การจดการความร คอการจดการความรทมในเอกสาร ตารา มาจดใหเปนระบบ

4. ขนสงสดของการเรยนรคออะไร

ก. ปญญา

ข. สารสนเทศ

ค. ขอมล

ง. ความร

~ 144 ~

5. ชมชนนกปฏบต (CoP) คออะไร

ก. การจดการความร

ข. เปาหมายของการจดการความร

ค. วธการหนงของการจดการความร

ง. แนวปฏบตของการจดการความร

6. รปแบบของการจดการความรตามโมเดลปลาท สวน “ทองปลา” หมายถงอะไร

ก. การกาหนดเปาหมาย

ข. การแลกเปลยนเรยนร

ค. การจดเกบเปนคลงความร

ง. ความรทชดแจง

7. ผททาหนาทกระตนใหเกดการแลกเปลยนเรยนรคอใคร

ก. คณเออ

ข. คณอานวย

ค. คณกจ

ง. คณลขต

8. สารสนเทศเพอเผยแพรความรในปจจบนมอะไรบาง

ก. เอกสาร

ข. วซด

ค. เวบไซด

ง. ถกทกขอ

9. การจดการความรดวยตนเองกบชมชนแหงการเรยนรมความเกยวของกนหรอไม อยางไร

ก. เกยวของกน เพราะการจดการความรในบคคลหลาย ๆ คน รวมกนเปนชมชน

เรยกวาเปนชมชนแหงการเรยนร

ข. เกยวของกน เพราะการจดการความรใหกบตนเองกเหมอนกบจดการความรให

ชมชนดวย

ค. ไมเกยวของกน เพราะจดการความรดวยตนเองเปนปจเจกบคคล สวนชมชนแหง

การเรยนรเปนเรองของชมชน

ง. ไมเกยวของกน เพราะชมชนแหงการเรยนรเปนการเรยนรเฉพาะกลม

เฉลย : 1) ข 2) ง 3) ก 4) ก 5) ค 6) ข 7) ข 8) ง 9) ก 10) ง

เรองท 1 : แนวคดเกยวกบการจดการความร

~ 145 ~

ความหมายของการจดการความร

การจดการ (Management) หมายถง กระบวนการในการเขาถงความร และการถายทอด ความร

ทตองดาเนนการวมกนกบผปฏบตงาน ซงอาจเรมตนจากการบงชความรทตองการใช การ สรางและ

แสวงหาความร การประมวลเพอกลนกรองความร การจดการความรใหเปนระบบ การ สรางชองทางเพอ

การสอสารกบผเกยวของ การแลกเปลยนความร การจดการสมยใหมกระบวนการ ทางปญญาเปนสงสาคญ

ในการคด ตดสนใจ และสงผลใหเกดการกระทา การจดการจงเนนไปท การปฏบต

ความร (Knowledge) หมายถง ความรทควบคกบการปฏบต ซงในการปฏบตจาเปน ตองใช

ความรทหลากหลายสาขาวชามาเชอมโยงบรณาการเพอการคดและตดสนใจ และลงมอปฏบต จดกาเนด

ของความรคอสมองของคน เปนความรทฝงลกอยในสมอง ชแจงออกมาเปนถอยคาหรอ ตวอกษรไดยาก

ความรนนเมอนาไปใชจะไมหมดไป แตจะยงเกดความรเพมพนมากขนอยในสมอง ของผปฏบต

ในยคแรก ๆ มองวา ความร หรอทนทางปญญา มาจากการจดกระบวนการตความ สารสนเทศ

ซงสารสนเทศกมาจากการประมวลขอมล ขนของการเรยนร เปรยบดงประมดตามรป แบบน

ความรแบงไดเปน 2 ประเภท คอ

1. ความรเดนชด (Explicit Knowledge) เปนความรทเปนเอกสาร ตารา คมอปฏบตงาน สอ

ตาง ๆ กฎเกณฑ กตกา ขอตกลง ตารางการทางาน บนทกจากการทางาน ความรเดนชดจงม ชอเรยกอก

อยางหนงวา “ความรในกระดาษ”

~ 146 ~

2. ความรซอนเรน / ความรฝงลก (Tacit Knowledge) เปนความรทแฝงอยในตวคน พฒนา

เปนภมปญญา ฝงอยในความคด ความเชอ คานยม ทคนไดมาจากประสบการณสงสมมา นาน หรอเปน

พรสวรรคอนเปนความสามารถพเศษเฉพาะตวทมมาแตกาเนด หรอเรยกอกอยางหนง วา “ความรในคน”

แลกเปลยนความรกนไดยาก ไมสามารถแลกเปลยนมาเปนความรทเปดเผยได ทงหมด ตองเกดจากการ

เรยนรรวมกน ผานการเปนชมชน เชนการสงเกต การแลกเปลยนเรยนร ระหวางการทางาน

หากเปรยบความรเหมอนภเขานาแขง จะมลกษณะดงน

สวนของนาแขงทลอยพนนา เปรยบเหมอนความรทเดนชด คอความรทอยในเอกสาร ตารา ซด วดโอ

หรอสออน ๆ ทจบตองได ความรนมเพยง 20 เปอรเซนต

สวนของนาแขงทจมอยในนา เปรยบเหมอนความรทยงฝงลกอยในสมองคน มความรจาก สงท

ตนเองไดปฏบต ไมสามารถถายทอดออกมาเปนตวหนงสอใหคนอนไดรบรได ความรทฝงลกใน ตวคนนม

ประมาณ 80 เปอรเซนต

~ 147 ~

ความร 2 ยค

ความรยคท 1 เนนความรในกระดาษ เนนความรของคนสวนนอย ความรทสรางขนโดย

นกวชาการทมความชานาญเฉพาะดาน เรามกเรยกคนเหลานนวา “ผมปญญา” ซงเชอวาคนสวนใหญ ไมม

ความร ไมมปญญา ไมสนในทจะใชความรของคนเหลานน โลกทศนในยคท 1 เปนโลกทศนท คบแคน

ความรยคท 2 เปนความรในคน หรออยในความสมพนธระหวางคน เปนการคนพบ “ภม

ปญญา” ทอยในตวคน ทกคนมความรเพราะทกคนทางาน ทกคนมสมพนธกบผอน จงยอมม ความรทฝง

ลกในตวคนทเกดจากการทางาน และการมความสมพนธกนนน เรยกวา “ความรอนเกด จาก

ประสบการณ” ซงความรยคท 2 นมคณประโยชน 2 ประการ คอประการแรก ทาใหเราเคารพ ซงกน

และกนตางกมความร ประการท 2 ทาใหหนวยงานหรอองคกรทมความเชอเชนน สามารถใช ศกยภาพ

แฝงของทกคนในองคกรมาสรางผลงาน สรางนวตกรรมใหกบองคกร ทาใหองคกรมการ พฒนามากขน

การจดการความร

การจดการความร (Knowledge Management) หมายถง การจดการกบความรและ ประสบการณ

ทมอยในตวคนและความรเดนชด นามาแบงปนใหเกดประโยชนตอตนเองและครอบครว ดวยการ

ผสมผสานความสามารถของคนเขาดวยกนอยางเหมาะสม มเปาหมายเพอการพฒนางาน พฒนาคน และ

พฒนาองคกรใหเปนองคการแหงการเรยนร

ในปจจบนและในอนาคต โลกจะปรบตวเขาสการเปนสงคมแหงการเรยนร ซงความรกลาย เปน

ปจจยสาคญในการพฒนาคน ทาใหคนจาเปนตองสามารถแสวงหาความร พฒนาและสราง องคกรความร

อยางตอเนอง เพอนาพาตนเองสความสาเรจ และนาพาประเทศชาตไปสการพฒนา มความเจรญกาวหนา

และสามารถแขงขนกบตางประเทศได

คนทกคนมการจดการความรในตนเอง แตยงไมเปนระบบ การจดการความรเกดขนไดใน

ครอบครวทมการเรยนรตามอธยาศย พอแมสอนลก ปย ตายาย ถายทอดความรและภมปญญา ใหแก

ลกหลานในครอบครว ทากนมาหลายชวอายคน โดยใชวธธรรมชาต เชนพดคย สงสอน จดจา ไมม

กระบวนการทเปนระบบแตอยางใด วธการดงกลาวถอเปนการจดการความรรปแบบหนง แต อยางใดกตาม

โลกในยคปจจบนมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวในดานตาง ๆ การใชวธการจดการ ความรแบบธรรมชาต

อาจกาวตามโลกไมทน จงจาเปนตองมกระบวนการทเปนระบบ เพอชวยให องคกรสามารถทาใหบคคลได

ใชความรตามทตองการไดทนเวลา ซงเปนกระบวนการพฒนาคนใหม ศกยภาพ โดยการสรางและใช

ความรในการปฏบตงานใหเกดผลสมฤทธดขนกวาเดม การจดการ ความรหากไมปฏบตจะไมเขาใจเรอง

การจดการความร นนคอ “ไมทา ไมร” การจดการความรจง เปนกจกรรมของนกปฏบต กระบวนการ

จดการความรจงมลกษณะเปนวงจรเรยนรทตอเนองสมาเสมอ เปาหมายคอ การพฒนางานและพฒนาคน

~ 148 ~

การจดการความรทแทจรง เปนการจดการความรโดยกลมผปฏบตงาน เปนการดาเนน กจกรรม

รวมกนในกลมผทางาน เพอชวยกนดง “ความรในคน” และควาความรภายนอกมาใชในการ ทางาน ทาให

ไดรบความรมากขน ซงถอเปนการยกระดบความรและนาความรทไดรบการยกระดบไป ใชในการทางาน

เปนวงจรตอเนองไมจบสน การจดการความรจงตองรวมมอกนทาหลายคน ความ คดเหนทแตกตางในแต

ละบคคลจะกอใหเกดการสรางสรรคดวยการใชกระบวนการแลกเปลยนเรยนร มปณธานมงมนทจะทางาน

ใหประสบผลสาเรจ ดขนกวาเดม เมอดาเนนการจดการความรแลวจะเกด นวตกรรมในการทางาน นนคอ

การตอยอดความร และมองคความรเฉพาะเพอใชในการปฏบตงาน ของตนเอง การจดการความรมใชการ

เอาความรทมอยในตาราหรอจากผทเชยวชาญมากองรวมกน และจดหมวดหม เผยแพร แตเปนการดงเอา

ความรเฉพาะสวนทใชในงานมาจดการใหเกดประโยชน กบตนเอง กลม หรอชมชม

“การจดการความรเปนการเรยนรจากการปฏบต นาผลจากการปฏบตมาแลกเปลยนเรยนร กน

เสรมพลงของการแลกเปลยนเรยนรดวยการชนชม ทาใหเปนกระบวนการแหงความสข ความภมใจ และ

การเคารพเหนคณคาซงกนและกน ทกษะเหลานนาไปสการสรางนสยคดบวกทาบวก มองโลก ในแงด

และสรางวฒนธรรมในองคกรทผคนสมพนธกนดวยเรองราวด ๆ ดวยการแบงปนความร และ แลกเปลยน

ความรจากประสบการณซงกนและกน โดยทกจกรรมเหลานสอดคลองแทรกอยในการ ทางานประจาทก

เรอง ทกเวลา”

ศ.นพ.วจารณ พานช

ความสาคญของการจดการความร

หวใจของการจดการความร คอการจดการความรทอย ในตวบคคล โดยเฉพาะบคคลทม

ประสบการณในการปฏบตงานจนงานประสบผลสาเรจ กระบวนการแลกเปลยนเรยนรระหวาง คนกบคน

หรอกลมกบกลม จะกอใหเกดการยกระดบความรทสงผลตอเปาหมายของการทางาน นนคอเกดการพฒนา

ประสทธภาพของงาน คนเกดการพฒนา และสงผลตอเนองไปถงองคกรเปน องคกรแหงการเรยนร ผลท

เกดขนกบการจดการความรจงถอวามความสาคญตอการพฒนาบคลากร ในองคกร ซงประโยชนทจะ

เกดขนตอบคคล กลม หรอองคกร มอยางนอย 3 ประการ คอ

1. ผลสมฤทธของงาน หากมการจดการความรในตนเอง หรอในหนวยงาน องคกร จะเกด

ผลสาเรจทรวดเรวยงขน เนองจากความรเพอใชในการพฒนางานนนเปนความรทไดจากผทผานการ ปฏบต

โดยตรง จงสามารถนามาใชในการพฒนางานไดทนท จะเกดนวตกรรมใหมในการทางาน ทง ผลงานท

เกดขนใหม และวฒนธรรมการทางานรวมกนของคนในองคกรทมความเอออาทรตอกน

~ 149 ~

2. บคลากร การจดการความรในตนเองจะสงผลใหคนในองคกรเกดการพฒนาตนเอง และสง

ผลรวมถงองคกร กระบวนการเรยนรจากการแลกเปลยนความรรวมกน จะทาใหบคลากรเกด ความมนใจ

ในตนเอง เกดความเปนชมชนในหมเพอนรวมงาน บคลากรเปนบคคลเรยนรและสงผล ใหองคกรเปน

องคกรแหงการเรยนรอกดวย

3. ยกระดบความรของบคลากรและองคกร การแลกเปลยนเรยนร จะทาใหบคลากรม ความร

เพมขนจากเดม เหนแนวทางในการพมนางานทชดเจนมากขน และเมอนาไปปฏบตจะทาให บคลากรและ

องคกรมองคความรเพอใชในการปฏบตงานในเรองทสามารถนาไปปฏบตได มองค ความรทจาเปนตอการ

ใชงาน และจดระบบใหอยในสภาพพรอมใช

“การทเรามการจดการความรในตวเอง จะพบวาความรในตวเราทคดวาเรามเยอะแลว เปนจรง ๆ แลวยง

นอยมากเมอเทยบกบบคคลอน และหากเรามการแบงปนแลกเปลยนความรกบ บคคลอน จะพบวา ม

ความรบางอยางเกดขนโดยทเราคาดไมถง และหาเราเหนแนวทางมความร แลว ไมนาไปปฏบต ความรนน

กจะไมมคณคาอะไรเลย หากนาความรนนไปแลกเปลยน และนาไปสการ ปฏบตทเปนวงจรตอเนองไมร

จบ จะเกดความรเพมขนอยางมาก หรอทเรยกวา “ยงให ยงไดรบ” ”

หลกการของการจดการความร การจดการความร ไมมสตรสาเรจในวธการของการจดการเพอใหบรรลเปาหมายในเรองใด เรอง

หนง แตขนอยกบปณธานความมงมนทจะทางานของตนหรอกจกรรมของกลมตนใหดขนกวาเดม แลวใช

วธการจดการความรเปนเครองมอหนงในการพฒนางานหรอสรางนวตกรรมในงาน มหลกการ สาคญ 4

ประการ ดงน

1. ใหคนหลากหลายทกษะ หลากหลายวธคด ทางานรวมกนอยางสรางสรรค การ จดการ

ความรทมพลงตองทาโดยคนทมพนฐานแตกตางกน มความเชอหรอวธคดแตกตางกน (แตมจดรวม พลง

คอมเปาหมายอยทงานดวยกน) ถากลมทดาเนนการจดการความรประกอบดวยคน ทคดเหมอน ๆ กน การ

จดการความรจะไมมพลงในการจดการความร ความแตกตางหลากหลาย มคณคามากกวาความเหมอน

2. รวมกนพฒนาวธการทางานในรปแบบใหม ๆ เพ อบรรลประสทธผลท กาหนดไว

ประสทธผลประกอบดวยองคประกอบ 4 ประการ คอ

2.1 การตอบสนองความตองการ ซงอาจเปนความตองการของตนเอง ผรบบรการ

ความตองการของสงคม หรอความตองการทกาหนดโดยผนาองคกร

2.2 นวตกรรม ซงอาจเปนนวตกรรมดานผลตภณฑใหม ๆ หรอวธการใหม ๆ กได

2.3 ขดความสามารถของบคคล และขององคกร

2.4 ประสทธภาพในการทางาน

~ 150 ~

3. ทดลองและการเรยนร เนองจากกจกรรมการจดการความรเปนกจกรรมทสรางสรรค จงตอง

ทดลองทาเพยงนอย ๆ ซงถาลมเหลวกกอผลเสยกายไมมากนก ถาไดผลไมดกยกเลกความคด นน

ถาไดผลดจงขยายการทดลอง คอปฏบตมากขน จนในทสดขยายเปนวธทางานแบบใหม หรอท เรยกวา ได

วธการปฏบตทสงผลเปนเลศ (Best Practice) ใหมนนเอง

4. นาเขาความรจากภายนอกอยางเหมาะสม โดยตองถอวาความรจากภายนอกยงเปน ความรท

“ดบ” อย ตองเอามาทาให “สก” ใหพรอมใชตามสภาพของเรา โดยการเตมความรทมตาม สภาพของเรา

ลงไป จงจะเกดความรทเหมาะสมกบทเราตองการใช

หลกการของการจดการความร จงมงเนนไปทการจดการทมประสทธภาพ เพราะการจดการ

ความรเปนเครองมอระดมความรในคน และความรในกระดาษทงทเปนความรจากภายนอก และ ความร

ของกลมผรวมงาน เอามาใชและยกระดบความรของบคคล ของผรวมงานและขององคกร ทาใหงานม

คณภาพสงขน คนเปนบคคลเรยนรและองคกรเปนองคกรแหงการเรยนร การจดการความร จงเปนทกษะ

สบสวน เปนความรเชงทฤษฏเพยงสวนเดยว การจดการความรจงอยในลกษณะ “ไมทา-ไมร”

กจกรรม

กจกรรมท 1 ใหอธบายความหมายของ “การจดการความร” มาพอสงเขป

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

~ 151 ~

กจกรรมท 2 ใหอธบายความสาคญของ “การจดการความร” มาพอสงเขป

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

กจกรรมท 3 ใหอธบายหลกของ “การจดการความร” มาพอสงเขป

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

~ 152 ~

เรองท 2 : รปแบบและกระบวนการในการจดการความร

1. รปแบบการจดการความร

การจดการความรนนมหลายรปแบบ หรอทเรยกกนวา “โมเดล” มหลากหลายโมเดล หวใจ ของ

การจดการความร คอการจดการความรทอยในตวคนในฐานะผปฏบตและเปนผมความร การ จดการความร

ททาใหคนเคารพในศกดศรของคนอน การจดการความรนอกจากการจดการความรใน ตนเองเพอใหเกด

การพฒนางานและพฒนาตนเองแลว ยงมองรวมถงการจดการความรในกลมหรอ องคกรดวยรปแบบการ

จดการความรจงอยบนพนฐานของความเชอทวา ทกคนมความร ปฏบตใน ระดบความชานาญทตางกน

เคารพความรทอยในตวคน

ดร.ประพนธ ผาสกยด ไดคดคนรปแบบการจดการความรไว 2 รปแบบ คอรปแบบ ปลาทหรอ

ทเรยกวา “โมเดลปลาท” และรปแบบปลาตะเพยน หรอทเรยกวา “โมเดลปลาตะเพยน” แสดงใหเหนถง

รปแบบการจดการความรในภาพรวมของการจดการทครอบคลมทงความรทชดแจง และความรทฝงลก

ดงน

โมเดลปลาท

เพอใหการจดการความร หรอ KM เปนเรองทเขาใจงาย จงกาหนดใหการจดการความร เปรยบ

เหมอนกบปลาทตวหนง มสงทตองดาเนนการจดการความรอย 3 สวน โดยกาหนดวา สวนหว คอการ

กาหนดเปาหมายของการจดการความรทชดเจน สวนตวปลาคอการแลกเปลยนความรซงกน และกน และ

สวนปางปลาคอ ความรทไดรบจากการแลกเปลยนเรยนร

รปแบบการจดการความร ตาม โมเดลปลาท

~ 153 ~

สวนท 1 “หวปลา” หมายถง “Knowledge Vision” KV คอเปาหลายของการจดการความร ผใช

ตองรวาจะจดการความรเพอบรรลเปาหมายอะไร เกยวของหรอสอดคลองกบวสยทศนพนธกจ และ

ยทธศาสตรขององคกรอยางใด เชน จดการความรเพอเพมประสทธภาพของงาน จดการความร เพอพฒนา

ทกษะชวตดานยาเสพตด จดการความรเพอพฒนาทกษะชวตดานสงแวดลอม จดการ ความรเพอพฒนา

ทกษะชวตดานชวตและทรพยสน จดการความรเพอฟนฟขนบธรรมเนยม ประเพณ ดงเดมของคนในชมชน

เปนตน

สวนท 2 “ตวปลา” หมายถง “Knowledge Sharing” หรอ KS เปนการแลกเปลยนเรยนร หรอ

การแบงปนความรทฝงลกในตวคนผปฏบต เนนการแลกเปลยนวธการทางานทประสบผลสาเรจ ไมเนนท

ปญหา เครองมอในการแลกเปลยนเรยนรมหลากหลายแบบ อาท การเลาเรอง การสนทนา เชงลก การชน

ชมหรอการสนทนาสนเชงบวก เพอนชวยเพอน การทบทวนการปฏบตงาน การถอด บทเรยน การถอด

องคความร

สวนท 3 “หางปลา” หมายถง “Knowledge Assets” หรอ KA เปนขมความรทไดจาก การ

แลกเปลยนความร มเครองมอในการจดเกบความรทมชวตไมหยดนง คอ นอกจากจดเกบความร แลวยง

งายในการนาความรออกมาใชจรง งายในการนาความรออกมาตอยอด และงายในการปรบ ขอมลไมให

ลาสมย สวนนจงไมใชสวนทมหนาทเกบขอมลไวเฉย ๆ ไมใชหองสมดสาหรบเกบสะสม ขอมลทนาไปใช

จรงไดยาก ดงนน เทคโนโลยการสอสารและสารสนเทศ จงเปนเครองมอจดเกบความร อนทรงพลงยงใน

กระบสนการจดการความร

ตวอยางการจดการความรเรอง “พฒนากลมวสาหกนชมชน ในรปแบบปลาท

~ 154 ~

โมเดลปลาตะเพยน

จากโมเดล “ปลาท” ตวเดยวมาสโมเดล “ปลาตะเพยน” ทเปนฝง โดยเปรยบแมปลา “ปลาตวใหญ” ได

กบวสยทศน พนธกจ ขององคกรใหญ ในขณะทปลาตวเลกหลาย ๆ ตว เปรยบ ไดกบเปาหมายของการ

จดการความรทตองไปตอบสนองเปาหมายใหญขององคกร จงเปนปลาทงฝง เหมอน “โมบายปลา

ตะเพยน” ของเลนเดกไทยสมยโบราณทผใหญสานเอาไวแขวนเหนอเปลเดก เปน ฝงปลาทหนหนาไปใน

ทศทางเดยวกน และมความเพยรพยายามทจะวายไปในกระแสนาทเปลยนแปลง อยตลอดเวลา

ปลาใหญอาจเปรยบเหมอนการพฒนาอาชพตามแนวทางปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ใน ชมชนซง

การพฒนาอาชพดงกลาว ตองมการแกปญหาและพฒนารวมกนไปทงระบบเกดกลมตาง ๆ ขนในชมชน

เพอการเรยนรรวมกน ทงการทาบญชครวเรอน การทาเกษตรอนทรย การทาปยหมก การเลยงปลา การ

เลยงกบ หากการแกปญหาทปลาตวเลกประสบผลสาเรจ จะสงผลใหปลาใหญหรอ เปาหมายในระดบ

ชมชนประสบผลสาเรจดวยเชน นนคอปลาวายไปขางหนาอยางพรอมเพรยงกน

ทสาคญ ปลาแตละตวไมจาเปนตองมรปรางและขนาดเหมอนกน เพราะการจดการ ความรของ

แตละเรอง มสภาพของความยากงายในการแกปญหาทแตกตางกน รปแบบของการจดการ ความรของแต

ละหนวยยอยจงสามารถสรางสรรค ปรบใหเขากบแตละทไดอยางเหมาะสม ปลา บางตวอาจมทองใหญ

เพราะอาจมสวนของการแลกเปลยนเรยนรมาก บางตวอาจเปนปลาทหางใหญ เดนในเรองของการจดระบบ

คลงความรเพอใชในการปฏบตมา แตทกตวตองมหวและตาทมองเหน เปาหมายทจะไปอยางชดเจน

~ 155 ~

การจดการความรไดใหความสาคญกบการเรยนรทเกดจากการปฏบตจรง เปนการเรยนร ในทก

ขนตอนของการทางาน เชนกอนเรมงานจะตองมการศกษาทาความเขาใจในสงทกาลงจะทา จะเปนการ

เรยนรดวยตวเองหรออาศยความชวยเหลอจากเพอนรวมงาน มการศกษาวธการและ เทคนคตาง ๆ ทใช

ไดผลพรอมทงคนหาเหตผลดวยวาเปนเพราะอะไร และจะสามารถนาสงทไดเรยนร นนมาใชงานทกาลงจะ

ทานไดอยางไร ในระหวางททางานอยเชนกน จะตองมการทบทวนการทางาน อยตลอดเวลา เรยกไดวา

เปนการเรยนรทไดจากการทบทวนกจกกรรมยอยในทก ๆ ขนตอน หมน ตรวจสอบอยเสมอวาจดมงหมาย

ของงานททาอยนคออะไร กาลงเดนไปถกทางหรอไม เพราะเหตใด ปญหาคออะไร จะตองทาอะไรให

แตกตางไปจากเดมหรอไม และนอกจากนนเมอเสรจสนการ ทางานหรอเมอจบโครงการ กจะตองมการ

ทบทวนสงตาง ๆ ทไดมาแลววามอะไรบางททาไดด ม อะไรบางทตองปรบปรงแกไขหรอรบไวเปน

บทเรยน ซงการเรยนรตามรปแบบปลาทน ถอเปนหวใจ สาคญของกระบวนการเรยนรทเปนวงจรอย

สวนกลางของรปแบบการจดการความรนนเอง

~ 156 ~

2. กระบวนการจดการความร

กระบวนการจดการความร เปนกระบวนการแบบหนงทจะชวยใหองคกรเขาถงขนตอน ททาให

เกดการจดการความร หรอพฒนาการของความรทจะเกดขนภายในองคกร มขนตอน 7 ขนตอน ดงน

1. การบงชความร เปนการพจารณาวา เปาหมายการทางานของเราคออะไร และเพอให บรรล

เปาหมายเราจาตองรอะไร ขณะนเรามความรอะไร อยในรปแบบใด อยกบใคร

2. การสรางและแสวงหาความร เปนการจดบรรยากาศและวฒนธรรมการทางานของคน ใน

องคกรเพอเออใหคนมความกระตอรอรนในการแลกเปลยนความรซงกนและกน ซงจะกอใหเกด การสราง

ความรใหมเพอใชในการพฒนาอยตลอดเวลา

3. การจดการความรใหเปนระบบ เปนการจดทาสารบญและจดเกบความรประเภทตาง ๆ

เพอใหการเกบรวบรวมและการคนหาความร นามาใชไดงายและรวดเรวย

4. การประมวลและกลนกรองความร เปนการประมวลความรใหอยในรปเอกสาร หรอ

รปแบบอน ๆ ทมมาตรฐาน ปรบปรงเนอหาใหสมบรณ ใชภาษาทเขาใจงายและใชไดงาย

5. การเขาถงความร เปนการเผยแพรความรเพอใหผอนไดใชประโยชน เขาถงความร ไดงาย

และสะดวก เชนใชเทคโนโลย เวบบอรด หรอบอรดประชาสมพนธ เปนตน

6. การแบงปนแลกเปลยนความร ทาใหหลายวธการ หากเปนความรเดนชด อาจจดทา เปน

เอกสาร ฐานความรทใชเทคโนโลยสารสนเทศ หากเปนความรฝงลกทอยในตวคน อาจจดทาเปน ระบบ

แลกเปลยนความรเปนทมขามสายงาน ชมชนแหงการเรยนร พเลยงสอนงาน การสบเปลยน งาน การยม

ตวเวทแลกเปลยนเรยนร เปนตน

7. การเรยนร การเรยนรของบคคลจะทาใหเกดความรใหมๆ ขนมากมาย ซงจะไปเพมพน องค

ความรขององคกรทมอยแลวใหมากขนเรอย ๆ ความรเหลานจะถกนาไปใชเพอสรางความรใหม ๆ เปน

วงจรทไมสนสด เรยกวาเปน “วงจรแหงการเรยนร

~ 157 ~

ตวอยางของการะบวนการจดการความร “วสาหกจชมชน” บานทงรวงทอง

1. การบงชความร

หมบานทงรวงทองเปนหมบานหนงทอยในอาเภอจน จงหวดพะเยา จากการทหนวยงาน ตาง

ๆ ไดไปสงเสรมใหเกดกลมตาง ๆ ขนในชมชน และเหนความสาคญของการรวมตวกน เพอเกอกล คนใน

ชมชนใหมการพงพาอาศยซงกนและกน จงมเปาหมายจะพฒนาหมบานใหเปนวสาหกจชมชน จงตองมการ

บงชความรทจาเปนทจะพฒนาหมบานใหเปนวสาหกจชมชน นนคอหาขอมลชมชนใน ประเทศไทยม

ลกษณะเปนวสาหกจชมชน และเมอศกษาขอมลแลวทาใหรวาความรเรองวสาหกจ ชมชนอยทไหน นนคอ

อยทเจาหนาทหนวยงานราชการทมาสงเสรม และอยในชมชนทมการทา วสาหกจชมชนแลวประสบ

ผลสาเรจ

2. การสรางและแสวงหาความร

จากการศกษาหาขอมลแลววา หมบานททาเรองวสาหกจชมชนประสบผลสาเรจอยทไหน ได

ประสานหนวยงานราชการ และจดทาเวทแลกเปลยนเรยนรเพอเตรยมการในการไปศกษาดงาน เมอไป

ศกษาดงานไดแลกเปลยนเรยนร ทาใหไดรบความรเพมมากขน เขาใจรปแบบ กระบวนการ ของการทา

วสาหกจชมชน และแยกกนเรยนรเฉพาะกลม เพอนาความรทไดรบมาปรบใชในการทา วสาหกจชมชนใน

หมบานของตนเอง เมอกลบมาแลว มการทาเวทหลายครง ทงเวทใหญทคนทง หมบานและหนวยงาน

หลายหนวยงานมาใหคาปรกษา ชมชนรวมกนคด วางแผน และตดสนใจ รวมทงมเวทยอยเฉพาะกลม

จากการแลกเปลยนเรยนรผานเวทชาวบานหลายครง ทาใหชมชนเกด การพฒนาในหลายดาน เชน

ความสมพนธของคนในชมชน การมสวนรวม ทงรวมคด รวมวางแผน รวมดาเนนการ รวมประเมนผล

และรวมรบผลประโยชนทเกดขนในชมชน

3. การจดการความรใหเปนระบบ

การทาหมบานใหเปนวสาหกจชมชน เปนความรใหมของคนในชมชน ชาวบานไดเรยนรไป

พรอม ๆ กน มการแลกเปลยนเรยนรกนอยางเปนทางการและไมเปนทางการ โดยมสวนราชการและ

องคกรเอกชนตาง ๆ รวมกนหนนเสรมการทางานอยางบรณาการ และจากการถอดบทเรยนหลายครง

ชาวบานมความรเพมมากขนและบนทกความรอยางเปนระบบนนคอ มความรเฉพาะกลม สวนใหญ จะ

บนทกในรปเอกสาร และมการทาวจยจากบคคลภายนอก

4. การประมวลและกลนกรองความร

มการจดทาขอมล ซงมาจากการถอดบทเรยน และการจดทาเปนเอกสารเผยแพรเฉพาะ กลม

เปนแหลงเรยนรใหกบนกศกษา กศน. และนกเรยนในระบบโรงเรยน รวมทงมนาขอมลมาวเคราะห เพอ

จดทาเปนหลกสตรทองถนของ กศน. อาเภอจน ดวย

~ 158 ~

5. การเขาถงความร

นอกจากการมขอมลในชมชนแลว หนวยงานตาง ๆ โดยเฉพาะองคการบรหารสวนตาบล ได

จดทาขอมลเพอใหคนเขาถงความรไดงาย ไดนาขอมลใสอนเตอรเนต และในแตละตาบลจะม อนเตอรเนต

ตาบลใหบรการ ทาใหคนภายนอกเขาถงขอมลไดงาย และมการเขาถงความรจากการ แลกเปลยนเรยน

รวมกนจากการมาศกษาดงานของคนภายนอก

6. การแบงปนแลกเปลยนความร

ในการดาเนนงานกลม ชมชน ไดมการแลกเปลยนเรยนรกนในหลายรปแบบ ทงการไป ศกษาด

งาน การศกษาเปนการสวนตว การรวมกลมในลกษณะชมชนนกปฏบต (CoP) ทแลกเปลยน เรยนรวมกน

ทงเปนทางกายและไมเปนทางการ ทาใหกลมไดรบความรมากขน และบางกลมเจอ ปญหาอปสรรค

โดยเฉพาะเรองการบรหารจดการกลม ทาใหกลมตองมาทบทวนรวมกนใหม สราง ความเขาใจรวมกน

และเรยนรเรองการบรหารจดการจากกลมอนเพมเตม ทาใหกลมสามารถดารง อยไดโดยไมลมสลาย

7. การเรยนร

กลมไดเรยนรหลายอยางจากการดาเนนการวสาหกจชมชน การทกลมมการพฒนาขน นนแสดง

วา กลมมความรมากขนจากการลงมอปฏบตและแลกเปลยนเรยนรรวมกน การพฒนา นอกจากความรท

เพมขน ซงเปนการยกระดบความรของคนในชมชนแลว ยงเปนการพฒนาความคด ของคนในชมชน

ชมชนมความคดทเปลยนไปจากเดม มการทากจกรรมเพอเรยนรรวมกนบอยขน มความคดในการพงพา

ตนเอง และเกดกลมตาง ๆ ขนในชมชน โดยการมสวนรวมของคนในชมชน

~ 159 ~

กจกรรม

1. รปแบบของการจดการความรมอะไรบาง และมลกษณะอยางไร

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

2. กระบวนการจดการความรมกขนตอน อะไรบาง

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

3. ใหผเรยนยกตวอยางกลม หรอชมชนทมการจดการความรประสบผลสาเรจ และอธบายดวยวา

สาเรจอยางไร เพราะอะไร

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

~ 160 ~

เรองท 3 : การรวมกลมเพอตอยอดองคความร

1. บคคลและเครองมอทเกยวของกบการจดการความร

บคคลทเกยวของกบการจดการความร

ในการจดการความรดวยวธการรวมกลมปฏบตการเพอตอยอดความร การแลกเปลยน เรยนรเพอ

ดงความรทฝงลกในตวบคคลออกมาแลวสกดเปนขมความร หรอองคความรเพอใชในการ ปฏบตงานนน

จะตองมบคคลทสงเสรมใหเกดการแลกเปลยนเรยนร ในบรรยากาศของการมใจใน การแบงปนความร

รวมทงผททาหนาทกระตนใหคนอยากทจะแลกเปลยนเรยนรซงกนและกน บคคล ทสาคญและเกยวของกบ

การจดการความร มดงตอไปน

“คณเออ” ชอเตมคอ “คณเออระบบ” เปนผนาระดบสงขององคกร หนาทสาคญคอ

1) ทาใหการจดการความร เปนสวนหนงของการปฏบตงานตามปกตขององคกร

2) เปดโอกาสใหทกคนในองคกรเปน “ผนา” ในการพฒนาวธการทางานทตนรบผดชอบ

และนาประสบการณมาแลกเปลยนเรยนรกบเพอนรวมงาน สรางวฒนธรรมการเอออาทร

และแบงปนความร และ

3) หากศโลบายทาใหความสาเรจของการใชเครองมอการจดการความรมการนาไปใช

มากขน

“คณอานวย” หรอผอานวยความสะดวกในการจดการความร เปนผกระตนสงเสรมใหเกดการ

แลกเปลยนเรยนร และอานวยความสะดวกตอการแลกเปลยนเรยนร นาคนมาแลกเปลยนประสบการณ การ

ทางานรวมกน ชวยใหคนเหลานนสอสารกนใหเกดความเขาใจ เหนความสามารถของกนและกน เปนผ

เชอมโยงคนหรอหนวยงานเขามาหากน โดยเฉพาะอยางยงเชอมระหวางคนทมความรหรอ ประสบการณ

กบผตองการเรยนร และนาความรนนไปใชประโยชน คณอานวยตองมทกษะทสาคญ คอทกษะการ

สอสารกบคนทแตกตางหลากหลาย รวมทงตองเหนคณคาของความแตกตางหลากหลาย และรจกประสาน

ความแตกตางเหลานนใหมคณคาในทางปฏบต ผลกดนใหเกดการพฒนางาน และ ตดตามประเมนผลการ

ดาเนนงาน คนหาความสาเรจ หรอการเปลยนแปลงทตองการ

“คณกจ” คอเจาหนาทผปฏบตงาน คนทางานทรบผดชอบตามหนาทของตนในองคกร ถอเปน

ผจดการความรตวจรงเพราะเปนผดาเนนกจกรรมการจดการความร มประมาณรอยละ 90 ของทงหมด

เปนผรวมกนกาหนดเปาหมายการใชการจดการความรของกลมตน เปนผคนหาและ แลกเปลยนเรยนร

ภายในกลม และดาเนนการเสาะหาและดดซบความรจากภายนอกเพอนามาประยกต ใชใหบรรลเปาหมาย

รวมทกาหนดไว เปนผดาเนนการจดบนทกและจดเกบความรใหหมนเวยนตอยอด ความรไปไมรจบ

“คณลขต” คอคนททาหนาทจดบนทกกจกรรมจดการความรตาง ๆ เพอจดทาเปนคลง ความร

ขององคกร

~ 161 ~

ในการจดการความรทอยในคน โดยการแลกเปลยนเรยนรรวมกน จากการเลาเรองสกนฟง

บคคลทสงเสรมสนบสนนใหมการรวมตวกนเพอเลาเรองคอผนาสงสด หรอทเรยกวา “คณเออ” เมอ

รวมตวกนแลวแตละคนไดเลาเรองทประสบผลสาเรจจากการปฏบตของตนเองออกมาใหเพอนฟง คน ทเลา

เรองแตละเรองนนเรยกวา “คณกจ” และในระหวางทเลาจะมการซกถามความร เพอใหเหน แนวทางของ

การปฏบต เทคนค เคลดลบในการทางานใหประสบผลสาเรจ ผททาหนาทนเรยกวา “คณอานวย” และ

ในขณะทเลาเรองจะมผคอยจดบนทก โดยเฉพาะเคลดลบ วธการทางานให ประสบผลสาเรจ นนคอ “คณ

ลขต” ซงกหมายถง คนทคอยจดบนทกนนเอง เมอทกคนเลาจบ ไดฟงเรองราว วธการทางานใหประสบ

ผลสาเรจแลว ทกคนชวยกนสรป ความรทไดจากการสรปน เรยกวา “แกนความร” นเนอง

เครองมอทเกยวของกบการจดการความร

การจดการความร หวใจสาคญคอการจดการความรทอยในตวคน เครองมอทเกยวของ กบการจด

งานความรเพอการแลกเปลยนเรยนรจงมหลากหลายรปแบบ ดงน

1. การประชม (สมมนา ปฏบตการ) ทงทเปนทางการและไมเปนทางการ เปนการ แลกเปลยน

เรยนรรวมกน หนวยงานองคกรตางๆ มการใชเครองมอการจดการความรในรปแบบน กนมาก โดยเฉพาะ

กลมงานราชการ

2. การไปศกษาดงาน นนคอแลกเปลยนเรยนรจากการไปศกษาดงาน มการซกถาม หรอ จดทา

เวทแสดงความคดเหนในระหวางไปศกษาดงาน กถอเปนการแลกเปลยนความรรวมกน คอ ความรยายจาก

คนไปสคน

3. การเลาเรอง (Storytelling) เปนการรวมกลมกนของผปฏบตงานทมลกษณะคลายกน

ประมาณ 8-10 คน แลกเปลยนเรยนรโดยการเลาเรองสกนฟง การเลาเรองผฟงจะตองนงฟงอยาง มสมาธ

หรอฟงอยางลกซงจะทาใหเขาใจในบรบทหรอสภาพความเปนไปของเรองทเลา เมอแตละคน เลาจบ จะม

การสกดความร ทเปนเทคนค วธการทใหงานประสบผลสาเรจออกมา งานททาจน ประสบผลสาเรจ

เรยกวา best practice หรอการปฏบตงานทเลศ ซงแตละคนอาจมวธการทแตกตาง กน ความรทไดถอเปน

การยกระดบความรใหกบคนทยงไมเคยปฏบต และสามารถนาความรทไดรบ ประยกตใชเพอพฒนางาน

ของตนเองได

4. ชมชนนกปฏบต (Community of Practice : CoPS) เปนการรวมตวกนของคนทสนใจ เรอง

เดยวกน รวมตวกนเพอแลกเปลยนเรยนรทงเปนทางการแบะไมเปนทางการ ผานการสอสาร หลาย ๆ

ชองทาง อาจรวมตวกนในลกษณะของการประชม สมมนา และแลกเปลยนความรกน หรอการรวมตวใน

รปแบบอน เชน การตงเปนชมรม หรอใชเทคโนโลยในการแลกเปลยนความรกนใน ลกษณะของเวบ

บลอก ซงสามารถแลกเปลยนเรยนรกนไดทกท ทกเวลา และประหยดคาใชจายอกดวย การแลกเปลยน

เรยนรจะทาใหเกดการพฒนาความร และตอยอดความร

~ 162 ~

5. การสอนงาน หมายถงการถายทอดความรหรอบอกวธการทางาน การชวยเหลอ ให

คาแนะนา ใหกาลงใจแกเพอนรวมงาน รวมทงการสรางบรรยากาศเพอถายทอดและแลกเปลยน ความรจาก

คนทรมาก ไปสคนทรนอยในเรองนน ๆ

6. เพอนชวยเพอน (Peer Assist) หมายถง การเชญทมอนมาแบงปนประสบการณด ๆ ทเรยวา

best practice มาแนะนา มาสอน มาบอกตอ หรอมาเลาใหเราฟง เพอเราจะไดนาไป ประยกตใชใน

องคกรของเราได และเปรยบเทยมเปนระยะ เพอยกระดบความรและพฒนางานใหด ยงขนตอไป

7. การทบทวนกอนการปฏบตงาน (Before Action Review : BAR) เปนการทบทวนการ

ทางานกอนการปฏบตงาน เพอดความพรอมกอนเรมการอบรม ใหความร หรอทากจกรรมอน ๆ โดยการ

เชญคณะทางานมาประชมเพอตรวจสอนความพรอม แตละฝายนาเสนอถงความพรอมของ ตนเองตาม

บทบาทหนาททไดรบ การทบทวนกอนการปฏบตงานจงเปนการปองกนความผดพลาดท จะเกดขนกอน

การทางานนนเอง

8. การทบทวนขณะปฏบตงาน (During Action Review : DAR) เปนการทบทวนใน ระหวาง

ททางาน หรอจดอบรม โดยการสงเกตและนาผลจากการสงเกตมาปรกษาหารอและแก ปญหาในขณะ

ทางานรวมกน ทาใหลดปญหา หรออปสรรคในระหวางการทางานได

9. การทบทวนหลงการปฏบตงาน (After Action Review : AAR) เปนการตดตามผล หรอ

ทบทวนการทางานของผเขารวมกจกรรม หรอคณะทางานหลงเลกกจกรรมแลว โดยการนงทบทวน สงท

ไดปฏบตไปรวมกน ผานการเขยนและการพด ดวยการตอบคาถามงาย ๆ วา คาดหวงอะไรจาก การทา

กจกรรมน ไดตามทคาดหวงหรอไม ไดเพราะอะไร ไมไดเพราะอะไร และจะทาอยางไรตอไป

10. การจดทาดชนผร คอการรวบรวมผทเชยวชาญ เกงเฉพาะเรอง หรอภมปญญา มา รวบรวม

จดเกบไวอยางเปนระบบ ทงรปแบบทเปนเอกสาร สออเลกทรอนกส เพอใหคนไดเขาถง แหลงเรยนรได

งาย และนาไปสกจกรรมการแลกเปลยนรตอไป

เครองมอในการแลกเปลยนเรยนรนเปนเพยงสวนหนงของเครองมออกหลายชนดทนาไปใช การ

จดการความร เครองมอทมผนามาใชมากในการแลกเปลยนเรยนรในระดบตนเองและระดบกลม คอการ

แลกเปลยนเรยนรโดยเทคนคการเลาเรอง การเลาเรองการแลกเปลยนเรยนรจากวธการทางาน ของคนอนท

ประสบผลสาเรจ หรอทเรยกวา best practice เปนการเรยนรทางลด นนคอเอาเทคนค วธการทางานทคน

อนทาแลวประสบผลสาเรจมาเปนบทเรยน และนาวธการนนมาประยกตใชกบ ตนเอง เกดวธการปฏบต

ใหมทดขนกวาเดม เปนวงจรเรอยไปไมสนสด การแลกเปลยนเรยนรจาก การเลาเรอง มลกษณะดงน

~ 163 ~

การเลาเรอง

การเลาเรอง หรอ Storytelling เปนเครองมออยางงายในการจดการความร ซงมวธการ ไมยงยาก

ซบซอน สามารถใชไดกบทกกลมเปาหมาย เปนการเลาประสบการณในการทางานของแต ละคนวา ม

วธการทาอยางไรจงจะประสบผลสาเรจ

กจกรรมเลาเรอง ตองทาอยางไรบาง

กจกรรมจดการความร โดยใชเทคนคการเลาเรอง ประกอบดวยกจกรรมตาง ๆ ดงน

1. ใหคณกจ (สมาชกทกคน) เขยนเรองเลาประสบการณความสาเรจในการทางานของ

ตนเองเพอใหความรฝงลกในตว (Tacit Knowledge) ปรากฏออกมาเปนความรชดแจง

(Expicit Knowledge)

2. เลาเรองความสาเรจของตนเอง ใหสมาชกในกลมยอย ฟง

3. คณกจ (สมาชก) ในกลม ชวยกนสกดขมความร จากเรองเลา เขยนบนกระดาษ

ลปชารต

4. ชวยกนสรปขมความรทสกดไดจากเรอง ซงมจานวนหลายขอ ใหกลายเปนแกนความร

ซงเปนหวใจททาใหงานประสบผลสาเรจ

5. ใหแตละกลม คดเลอกเรองเลาทดทสด เพอนาเสนอในทประชมใหญ

6. รวมเรองเลาของทกคน จดทาเปนเอกสารคลงความรของกองคกร หรอเผยแพรผาน

ทางเวบไซต เพอแบงปน แลกเปลยนความร และนามาใชประโยชนในการทางาน

ขมความร คอวธการแกปญหา หรอพฒนางาน

แกนความร คอบทสรปของขมความร (เรองนสอนใหรวา)

~ 164 ~

ตวอยางเรองเลา ...ประสบการณความสาเรจ

เรอง “อดตเดกหลงผด สผนาความคดเยาวชน

..อรรพผล บญเลยง..

“ตอนเดก ๆ ชวตผลนกแบบสด ๆ เหมอนกนนะ อยางตอนมธยมตน ผมเคยโดนคด ธนบตร

ปลอม พอมาชวงมธยมปลายกมาโดนคดคาอาวธสงคราม ซงตอนนนจะวาไปจรง ๆ มนไมใช ของผมนะ

แตเปนของเพอน ๆ ทมาอยกบเรามากกวา กจะมปนเอม 16 สองกระบอก ปน 11 มม. สองกระบอก มลก

กระบอกสองวถ 56 นด สวนคดยาเสพตดทโดน ผมจะมยาบาในครอบครอง 800 เมด แลวกกญชา 2 กโล

ชวตผมมนกอยในวงการนมาตลอด การจะเขาไปสมผสกบสงเหลานมนกเลยไมใชเรองแปลก

อะไร แลวตอนนโดนจบกเปนการตกกระไดพลอยโจนมากกวา เพราะตอนนนเปนชวงทผมหนหลงให กบ

ทกอยาง แลวกขนจากบานทสราษฎรธานมาเรยนรามคาแหง วนหนงคดถงบานและเพอน ๆ ก เลยกลบไป

เยยมเพอน ตารวจกมาลอคตวพาเขาไปบานทนท ผมเจอขอหาคดสญกญชาและถกคม ประพฤต 3 ป

บางครงเคยเจอเหตการณหนหลงชนกนกบเพอน 2 คน แลวมคนลอมรมกระทบกวา 20 คน สวน

หนงอาจจะดวยผมเปนคนมเพอนเยอะ พอใครมาขอความชวยเหลอผมกชวย พอใครเกด เรองอะไรขนกตอง

เขาไปชวยทกท แตอยางทบอกครบ ผมกมขดจากดการชวยเหลอของผมอย ม 2 ขอ ทผมจะไมเขาไปชวย

นนคอการไปหาเรองคนอนกอน แลวกตองไมใชเรองผหญง เพราะถาเปน 2 กรณน ผมจะไมชวยเหลอ

อยางเดดขาด

อยหางบานอยหางครอบครว เบองหลงผมจะเปนแบบนตลอด แตพอเขาบานปบ!! ผมก จะ

กลายเปนลกชายทนารก เปนหลานทเรยบรอยในสายตายาไปในทนท เพราะอะไรเหรอครบ ก เพราะผมม

รางวลเยาวชนดเดนแหงชาต ประจาป 2544 การนตไงครบ ผมเปนคนเรยนเกง เคยเปน ตวแทนของ

โรงเรยนไปประกวดโครงงานวทยาศาสตรไดท 1 ของประเทศ กอนจะไปแขงระดบนานาชาต ทประเทศ

มาเลเซย ผลกคอไดรบรางวลชนะเลศดานสงแวดลอมกลบมาครบ

กระทงชวงทถกคมความประพฤตนนละครบ ครอบครวถงรถงพฤตกรรมผมทงหมด แตเมอ ทก

อยางมนมาถง ทกคนกตองยอมรบ ซงในใจสวนลกตอนนนผมแครความรสกของยามาก ผมรกยา มาก

เพราะทานเลยงผมมาตง 12 ป ผมไมอยากใหทานเสยใจ แตเมอเรองมนแกไขไมไดเสยแลว สงทผมจะทา

ได คอการปรบปรงตวใหม เพอสรางความเชอมนใหทกคน ใหคณยากลบมาอกครง

ผมตดสนใจเดนทางเขากรงเทพฯ เพอมาเรยนทมหาวทยาลยรามคาแหงอยางทตงใจเอาไว โดย

เลอกคณะรฐศาสตร เอกการเมองการปกครอง ผมอยากพสจนตวเองใหทกคนเหน ทงจะหาเงน เรยนเองโดย

ไมขอทางบาน

~ 165 ~

ผมใชเวลาเรยนปรญญาตรทมหาวทยาลยราคาแหง 3 ปจบ ทสาคญคะแนนเฉยดฉววาจะ ได

เกยรตนยมอนดบ 1 ดวยนะครบ บางคนอาจสงสยวา เปนไปไดยงไง เรยนไปดวยทางานไปดวย ทสาคญ

การทางานของผม คอการหาเงนมาไดดวยความสจรต 100% ครบ

งานสจรตทผมทาทแรกคอทบรษทซพ ผมทาในสวนงานประสานกจการสมพนธ แลวกทา ออร

แกไนซ ซงรายไดจะอยทวนละ 200 บาท เรยกไดวาตอนนนใครใชใหทาอะไรผมทาหมด ขอแต วาอยาให

ผมทาผดกฎหมาย ซงผมทางานไดประมาณ 3 เดอน กมการขนเงนใหผมเปนวนละ 500 บาท มนทาใหผม

ดใจมาก เพราะการไดทางานทนกเหมอนเปนการเปดโลกทศนหลายอยางทาง ความคดใหผมไดกาวมาถงทก

วนน

หลายคนอาจจะสงสยวา แลวคดควบคมความประพฤตทตดตวผมไมมผลกบสงคม ภายนอกเหรอ

สาหรบผมไมมครบ เพราะความผดมนไมไดตดไวทหนาผาก มนไมไดโชวใหคนอนเหน ในเมอมคนให

โอกาสผมทางาน และทกคนกใหการตอนรบผม ผมกตงใจทางานอยางถงทสด ไมม ใครมานงพดพลามถง

อดตทผานมาของผม ทกคนดทการทางานการปฏบตตวในวนนของผมมากกวา

และจดเปลยนทสาคญในชวตผมกคอ ชวงทเกดเหตสนามครบ ตอนนนผมเปนตวแทนของ บรษท

ลงไปดพนทบานนาเคม จงหวดพงงา ดวยสภาพทเหนในตอนนนมนเปนสภาวะความสญเสย ยากจะบรรยาย

จรง ๆ บานเรอน ทรพยสน ชวต รวมไปถงการสญเสยดานจตใจยากทจะเยยวยา มนเปนความรสกทบอก

ไมถกจรง ๆ ยงผมเหนสภาพเดก ๆ ทตองสญเสยพอแมไมเหลอใคร มน สะทอนถงกนบงของหวใจเลย

ทเดยว

ผมลงพนทสารวจไดพกหนง กมานงคดกบเพอนวาใกลถงวนเดกแลว กนาจะมการจดงาน วนเดก

ใหเดก ๆ ไดสนกสนานกน จากนนเรากเรมออกไปประกาศทวพนทวาจะมการแจกของ มการ จดกจกรรม

วนเดก ซงตอนนนผมกบเพอนเราควกตงคของตวเองเพอไปซอของขวญมาใหเดก ๆ กวา 70-80 คน

หลงจากกลบชวยสนาม ผมกเดนทางกลบเขากรงเทพฯ มาทางานเหมอนเดม แตทศทาง ความคด

เรมเปลยน ผมอยากทางาน อยากทากจกรรมในทางสรางสรรคสงคม ผมไมอยากทง ความรสกวาอยาก

ชวยเหลอเดก ๆ นอง ๆ เยาวชน ดทการไปทากจกรรมทบานนาเคมผมไดเพอน 2 คน ซงอดมการณตรงกน

มไอเดยตรงกน จนมาตงกลม Y-ACT. ซงเราจะทากจกรรมเกยวกบเดก และเยาวชน

กลมของเราจะทาหนาทอบรมนอง ๆ ทวประเทศในเรองตาง ๆ อยางเชน กจกรรมสรางสรรค จต

สาธารณะ การพฒนาโครงการ ทกษะผนา รณรงคเรองเหลา บหร เอดส รวมไปถงการอบรม ในสวนของ

หนวยงานตาง ๆ ในทสดผมลาออกจากงานประจามาทางานนเตมตว ผมมความสขกบ การทางานทกวนน

มาก”

“คนเราทกคนลวนยอมเคยทาผดกนทงนน ไมมใครทไมเคยทาไมผด อยทวาเมอเราทาผด แลวเรา

จะใชเวลานานแคไหนในการสานกผด และหนหลบมาใชบทเรยนทผานมา กาวมาอยกบ ปจจบนและ

อนาคตทดกวาเดมได เทานทเคยทาผดพลาดมากจะถกลบเลอนหายไปดวย คณคาแหง ความดทจะพสจนวา

ความดยอมชนะความชวเสมอ”

~ 166 ~

2. ชมชนนกปฏบตหรอชมชนแหงการเรยนร (CoPs)

ในชมชนมปญหาซบซอน ทคนในชมชนตองรวมกนแกไข การจดการความรจงเปนเรองท ทก

คนตองใหความรวมมอ และใหขอเสนอแนะในเชงสรางสรรค การรวมกลมเพอแกปญหาหรอรวม มอกน

พฒนาโดยการแลกเปลยนเรยนรรวมกน เรยกวา ชมชนนกปฏบต บคคลในกลมจงตองม เจตคตทดในการ

แบงปนความร นาความรทมอยพฒนากลมจากการลงมอปฏบต และเคารพใน ความคดเหนของผอน

ชมชนนกปฏบตคออะไร

ชมชนนกปฏบตคอคนกลมเลก ๆ ซงทางานดวยกนมาระยะหนง มเปาหมายรวมกน และ

ตองการทจะแบงปนแลกเปลยนความร ประสบการณจาการทางานรวมกน กลมดงกลาวมกจะไมได เกด

จากการจดตงโดยองคกร หรอชมชน เปนกลมทเกดจากความตองการแกปญหา พฒนาตนเอง เปนความ

พยายามทจะทาใหความฝนของตนเองบรรลผลสาเรจ กลมทเกดขนไมมอานาจใด ๆ ไมม การกาหนดไวใน

แผนภมโครงสรางองคกร ชมชน เปาหมายของการเรยนรของคนมหลายอยาง ดงนน ชมชนนกปฏบตจง

มไดมเพยงกลมเดยว แตเกดขนเปนจานวนมาก ทงนอยทประเดนเนอหาทตองการ จะเรยนรรวมกนนนเอง

และคนคนหนงอาจจะเปนสมาชกในหลายชมชนกได

ชมชนนกปฏบตมความสาคญอยางไร

ชมชนนกปฏบตเกดจากลมทมเครอขายความสมพนธทไมเปนทางการมารวมกน เกด จากความ

ใกลชด ความพอใจจากการมปฏสมพนธรวมกน การรวมตวกนในลกษณะทไมเปนทางการ จะเออตอการ

เรยนร และการสรางความรใหม ๆ มากกวาการรวมตวกนเปนทางการ มจดเนนคอ ตองการเรยนรรวมกน

จากประสบการณการทางานเปนหลก การทางานในเชงปฏบต หรอจากปญหา ในชวตประจาวน หรอ

เรยนรเครองมอใหม ๆ เพอนามาใชในการพฒนางาน หรอวธการทางานทไดผล และไมไดผล การม

ปฏสมพนธระหวางบคคล ทาใหเกดการถายทอดแลกเปลยนความรฝงลก สราง ความร และความเขาใจได

มากกวาการเรยนรจากหนงสอ หรอการฝกอบรมตามปกต เครอขายท ไมเปนทางการ ในเวทชมชนนก

ปฏบตซงมสมาชกจากตางหนวยงาน ตางชมชน จะชวยใหองคการ หรอชมชนประสบความสาเรจไดดกวา

การสอสารตามโครงสรางทเปนทางการ

ชมชนนกปฏบตเกดขนไดอยางไร

การรวมกลมปฏบตการ หรอการกอตวขนเปนชมชนนกปฏบตได ลวนเปนเรองทเกยวกบคน คน

ตองม 3 สงตอไปนเปนเบองตน คอ

1. ตองมเวลา คอมเวลาทจะมาแลกเปลยนเรยนร มารวมคด รวมทา รวมแกปญหา ชวยกน

พฒนางาน หรอสรางสรรคสงใหม ๆ ใหเกดขน หากคนทมารวมกลมไมมเวลา หรอไมจด สรรเวลาไวเพอ

การนกไมมทางบทจะรวมกลมปฏบตการได

~ 167 ~

2. ตองมเวทหรอพนท การมเวทหรอพนทคอการจดหาหรอกาหนดสถานททจะใชในการ พบ

กลม การชมชน พบปะพดคยสนทนาแลกเปลยนความคด แลกเปลยนประสบการณตามทกลม ไดชวยกน

กาหนดขน เวทดงกลาวอาจมหลายรปแบบ เชนการจดประชม การจดสมนา การจดเวท ประชาคม เวท

ขางบาน การจดเปนมมกาแฟ มมอานหนงสอ เปนตน

การจดใหมเวทหรอพนทดงกลาว เปนการทาใหคนไดมโอกาสแลกเปลยนเรยนรใน บรรยากาศ

สบาย ๆ เปดโอกาสใหคนทสนใจเรองคลาย ๆ กน หรอคนททางานดานเดยวกนมโอกาส จบกลมปรกษา

หารอกนไดโดยสะดวก ตามความสมครใจ ในภาษาองกฤษเรยกการชมนมลกษณะ นวา Community of

Practices หรอเรยกยอวา CoPs ในภาษาไทยเรยก ชมชนนกปฏบต

ชมชนนกปฏบตเปนคาทใชกนโดยทวไป และมคาอน ๆ ทมความหมายเดยวกนน เชน ชมชน

แหงการเรยนร ชมชนปฏบตการ หรอเรยกคายอในภาษาองกฤษวา CoPs กเปนทเขาใจกน

3. ตองมไมตร คนตองมไมตรตอกนเมอมาพบปะกน การมไมตรเปนเรองของใจ การม นาใจ

ตอกน มใจใหกนและกน เปนใจทเปดกวาง รบฟงความคดเหนของผอน พรอมรบสงใหม ๆ ไมยดตดอย

กบสงเดม ๆ มความเอออาทร พรอมทจะชวยเหลอเกอกลซงกนและกน

การรวมกลมปฏบตการ จะดาเนนไปไดดวยด บรรลตามเปาหมายทตงใจ จะตองมเวลา เวท

ไมตร เปนองคประกอบทชวยสรางบรรยากาศทเปดกวาง และเอออานวยตอการแสดงความคดเหน ท

หลากหลายในกลม จะทาใหไดมมมองทกวางขวางยงขน

รปแบบของเวทชมชนนกปฏบต

การแลกเปลยนเรยนรผานเวทชมชนนกปฏบตมหลากหลายรปแบบ เชนการมารวมกลมกน เพอ

แลกเปลยนความรระหวางกนในรปแบบตาง ๆ เชน การประชม การสมมนา การจดเวทประชาคม เวทขาง

บาน การจดเปนมมกาแฟ มมอานหนงสอ แตในปจจบนมการใชเทคโนโลยมาใชในการสอสาร ทาใหเกด

การแลกเปลยนเรยนรรวมกนผานทางอนเตอรเนต ดงนนรปแบบของการแลกเปลยนเรยนร ทเรยกวา “เวท

ชมชนนกปฏบต” จงม 2 รปแบบ ดงน

1. เวทจรง เปนการรวมตวกนเปนกลมหรอชมชน และมาแลกเปลยนเรยนรรวมกนดวย การ

เหนหนากน พดคย แลกเปลยนความคดเหน ทงแบบเปนทางการและไมเปนทางการ แต

การ แลกเปลยนในลกษณะนจะมขอจากดในเรองคาใชจายในการเดนทางมาพบกน แต

สามารถแลกเปลยน เรยนรรวมกนไดในเชงลก

~ 168 ~

2. เวทเสมอน เปนการรวมตวกนเชอมเปนเครอขายเพอแลกเปลยนเรยนรรวมกนผานทาง

อนเตอรเนต ซงในปจจบนมการใชอนเตอรเนตในการสอสารหรอคนควาขอมลกนอยาง

แพรหลาย ทงในประเทศและตางประเทศ การแลกเปลยนเรยนรในลกษณะนเปนการ

แลกเปลยนเรยนรแบบ ไมเปนทางการ มปฏสมพนธกนผานทางออนไลน จะเหนหนากน

หรอไมเหนหนากนกได และจะม ความรสกเหมอนอยใกลกน จงเรยกวา เวทเสมอน นน

คอเสมอนอยใกลกนนนเอง การแลกเปลยน เรยนรจะใชวธการบนทกผานเวบบลอกซง

เหมอนสมดบนทกเลมหนงทอยในอนเตอรเนต สามารถ บนทกเพอแลกเปลยนเรยนรและสง

ขอมลหากนไดทกท ทกเวลา และประหยดคาใชจายเนองจาก ไมตองเดนทางมาพบกน

ชมชนแหงการเรยนร

ชมชนแหงการเรยนร คอการทคนในชมชนเขารวมในกระบวนการเรยนร พรอมทจะเปน ผให

ความรและรบความร จากการแบงปนความรทงในตนเองและความรในเอกสารใหแกกนและกน ชมชน

แหงการเรยนรจงมทงระบบบคคลและระดบกลม เชอมโยงกนเปนเครอขายเพอเรยนรรวมกน

การสงเสรมใหชมชนเปนชมชนแหงการเรยนรจงตองเรมทตวบคคล เรมตนจากการทา ความ

เขาใจ สรางความตระหนกใหกบคนในชมชนเปนบคคลแหงการเรยนร เหนความสาคญของการ มนสยใฝ

~ 169 ~

เรยนร สงเสรมใหเกดการเรยนรจากกจกรรมทรฐบาลหรอองคการชมชนจดให จาการพบปะ พดคย

แลกเปลยนเรยนรรวมกนอยางสมาเสมอ จนเกดเปนความเคยชนและเหนประโยชนจาก ความรทไดรบ

เพมขน

การสรางนสยใฝเรยนรของบคคล คอการใหประชาชนในชมชนไดรบบรการตาง ๆ ทสนใจ

อยางตอเนองสมาเสมอ กระตนใหเกดความอยากรอยากเหนเปนอนดบแรก เกดความตระหนกถง

ความสาคญของการศกษาหาความร เกดการเรยนรอยางตอเนอง เปนผนาในการพฒนาดานตาง ๆ ทงการ

เรยนรจากหนงสอ เรยนรเพอพฒนาอาชพและการพมนาคณภาพชวต

ดงนน บคคลถอเปนสวนหนงของชมชนหรอสงคม การสงเสรมบคคลเปนผใฝเรยนร ยอม

สงผลใหชมชนเปนชมชนแหงการเรยนรดวย การสงเสรมใหชมชนมสวนรวมในการแลกเปลยน เรยนร

รวมกนอยางสมาเสมอ ทงเปนทางการและไมเปนทางการ จะทาใหเกดการหมนเกลยวของ ความร หาก

บคคลในชมชนเกดความคนเคยและเหนความสาคญของการเรยนรอยเสมอ จะเปนกาว ตอไปของการพม

นาชมชนและสงคมใหเปนสงคมแหงการเรยนร

ตวชวดระดบกลม

1. มเวทชมชนแลกเปลยนเรยนรในหลายระดบ

2. มกลม องคกร เครอขายทมการเรยนรรวมกนอยางตอเนอง

3. มชดความร องคความร ภมปญญา ทปรากฏเดนชดและเปนประสบการณเรยนรของ

ชมชน ถกบนทกและจดเกบไวในรปแบบตาง ๆ

4. การจดทาสารสนเทศเผยแพรความร

สารสนเทศ

คอขอมลตาง ๆ ทผานการกลนกรองและประมวลผลแลว บวกกบประสบการณ ความ เชยวชาญ

ทสะสมมาแรมป มการจดเกบหรอบนทกไว พรอมในการนามาใชงาน

การจดทาสารสนเทศ

ในการจดการความร จะมการรวบรวมและสรางองคความรทเกดจากการปฏบตข นมากมาย

การจดทาการสนเทศจงเปนการสรางชองทางใหคนทตองการใชความรสามารถเขาถง องคความรได และ

กอใหเกดการแบงปนความรรวมกนอยางเปนระบบ ในการจดเกบเพอใหคนหา ความรคอไดงายขน องคกร

ตองกาหนดสงสาคญทจะเกบไวเปนองคความร และตองพจารณถง วธการในการเกบรกษา และนามาใช

ใหเกดประโยชนตามตองการ องคกรตองเกบรกษาสงทองคกร เรยกวาเปนความรไวใหดทสด

~ 170 ~

การจดทาสารสนเทศ ควรจดทาอยางเปนระบบ และควรเปนระบบทสามารถคนหาและ สงมอบ

ไดอยางถกตองและรวดเรว ทนเวลาและเหมาะสมกบความตองการ และจดใหมการจาแนก รายการตาง ๆ

ทอยบนพนฐานตามความจาเปนในการเรยนร องคกรตองพจารณาถงความแตกตาง ของกลมคนในการคน

คนความร องคกรตองหาวธการใหพนกงานทราบถงชองทางการคนหาความร เชนการทาสมดจดเกบรายชอ

และทกษะของผเชยวชาญ เครอขายการทางานตามลาดบชน การ ประชม การฝกอบรม เปนตน สงเหลาน

จะนาไปสการถายทอดความรในองคกร

วตถประสงคการจดทาสารสนเทศ

1. เพอใหมระบบการจดเกบขอมลและองคความร อยางเปนหมวดหม และเหมาะสมตอ การใช

งาน และสามารถคนหาไดตลอดเวลา สะดวก งาย และรวดเรว

2. เพอใหเกดระบบการสอสาร การแลกเปลยน แบงปน และถายทอดองคความรระหวาง กน

ผานสอตาง ๆ อยางมประสทธภาพ

3. เพอใหเกดการเขาถงและเชอมโยงองคความร ระหวางหนวยงานทงภายในและภายนอก

อยางเปนระบบ สะดวกและรวดเรว

4. เพอรวบรวม และจดเกบความรจากผมประสบการณ รวมถงผเชยวชาญในรปแบบตาง ๆ

ใหเปนรปธรรม เพอใหทกคนสามารถเขาถงความรและพฒนาตนเองใหเปนผรได

5. เพอนาเทคโนโลยสารสนเทศ มาใชเปนเครองมอในการถายทอดระหวางความรฝงลก กบ

ความรชดแจง ทสามารถเปลยนสถานะระหวางกนตลอดเวลา ทาใหเกดความรใหม ๆ

การเผยแพรความร

เปนการนาความรทไดรบมาถายทอดใหบคลากรในองคกรไดรบทราบ และใหมความร เพยงพอ

ตอการปฏบตงาน การเผยแพรความรจงเปนองคประกอบหนงของการจดการความร การ เผยแพรความรม

การปฏบตกนมานานแลว สามารถทาใหหลายทางคอ การเขยนบนทก รายงาน การฝกอบรม การประชม

การสมนา จดทาเปนบทเรยนทงในรปแบบของหนงสอ บทความ วดทศน การอภปรายของเพอนรวมงาน

ในระหวางการปฏบตงาน การอบรมพนกงานใหมอยางเปนทางการ หองสมด การฝกอบรมอาชพและการ

เปนพเลยง การแลกเปลยนเรยนรในรปแบบอน ๆ เชน ชมชนนกปฏบต เรองเลาแหงความสาเรจ การ

สมภาษณ การสอบถาม เปนตน การถวายทอดหรอ เผยแพรความร มการพฒนารปแบบโดยอาศย

เทคโนโลยเพอการสอสาร และเทโนโลยมการกระจาย ไปอยางกวางขวาง ทาใหกระบวนการถายทอด

ความรผานเทคโนโลยโดยเฉพาะอนเตอรเนตไดรบ ความนยมอยางแพรหลายมากขน

การเผยแพรความรและการใชประโยชน มความจาเปนสาหรบองคกร เนองจากองคกรจะ เรยนรไดด

ขนเมอมความร มการกระจายและถายทอดไปอยางรวดเรว และเหมาะสมทวทงองคกร การเคลอนทของ

สารสนเทศและความรระหวางบคคลหนงไปอกบคคลหนงนน จงเปนไปไดโดยตงใจ และไมตงใจ

~ 171 ~

กจกรรม

1. หากผเรยนเปน “คณอานวย” ผเรยนมวธกระตนใหเพอนเลาเรองในเชงลก เพอแลกเปลยนเรยนร

รวมกน ไดดวยวธใด

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

2. ความรทจาเปนในการแกปญหาหรอพฒนาตวผเรยนคออะไร และขอบขายความรนนมอะไรบาง

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

3. การจดทาสารสนเทศเพอเผยแพรความร ผเรยนคดวาวธใดเผยแพรไดดทสด เพราะเหตใด

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

~ 172 ~

เรองท 4 : การฝกทกษะกระบวนการจดการความร

1. กระบวนการจดการความรดวยตนเอง

การจดการความรดวยตนเอง

การจดการความรดวยตนเอง จะทาใหผเรยนเรยนรหลกการอนแทจรงในการพฒนาตนเอง และ

จงใจตนเองใหกาวไปสการพฒนาคณภาพชวตและคณภาพในการทางาน เปนผมสมฤทธผลสงสด โดยการ

นาองคความรทเปนประโยชนไปประยกตใชในชวตจรง และการทางานไดอยางมประสทธภาพ และ

สามารถปรบตวทนตอโลกยคโลกาภวตน มโอกาสแลกเปลยนเรยนรประสบการณชวตและ ประสบการณ

การทางานรวมกน มทศนคตทดตอชวตนเองและผอน มความกระตอรอรนและเสรมสราง ทศนคตทดตอ

การทางาน นาไปสการเหนคณคาของการอยรวมกนแบบพงพาอาศยกน ชวยเกอกล เรยนรซงกนและกน

กอใหเกดการเปนชมชนแหงการเรยนร ในลกษณะของทมทมประสทธภาพ

การจดการความรเปนเรองทเรมตนทคน เพราะความรเปนสงทเกดมาจากคน มาจาก

กระบวนการเรยนรการคดของคน คนจงมบทบาททงในแงของผสรางความรและเปนผทใชความร ซง ถา

จะมองภาพกวางออกไปเปนครอบครว ชมชน หรอแมแตในหนวยงาน กจะเหนไดวาทงครอบครว ชมชน

หนวยงาน ลวนประกอบขนมากจาคนหลาย ๆ คน ดงนน หากระดบปจเจกบคคลมความ สามารถในการ

จดการความร ยอมสงผลตอความสามารถในการจดการความรของกลมดวย

วธการเรยนรทเหมาะสมเพอใหเกดการจดการความรดวยตนเอง คอใหผเรยนไดเรมกระบวน การ

เรยนรตงแตการคด คดแลวลงมอปฏบต และเมอปฏบตแลวจะเกดความรจากการปฏบต ซงผ ปฏบตจะ

จดจาทงสวนทเปนความรฝงลกและความรทเปดเผย มการบนทกความรในระหวางเรยนร กจกรรมหรอ

โครงการลงในสมดบนทก ความรปฏบตทบนทกไวในรปแบบตางๆ จะเปนประโยชน สาหรบตนเองและ

ผอนในการนาไปปฏบตแกไขปญหาทชมชนประสบอยใหบรรลเปาหมาย และขน สดทาย ใหผเรยนได

พฒนาปรบปรงสงทกาลงเรยนรอยตลอดเวลา ยอนดวาในกระบวนการเรยนรนน มความบกพรองใน

ขนตอนใด กลงมอพมนาตรงจดนนใหด

ทกษะการเรยนร เพอจดการความรในตนเอง

ผเรยนจะตองพฒนาตนเอง ใหมความสามารถและทกษะในการจดการความรดวยตนเอง ใหม

ความรทสงขน ซงสามารถฝกทกษะเพอการเรยนรไดดงน

ฝกสงเกต ใชสายตาและหเปนเครองมอ การสงเกตจะชวยใหเขาใจในเหตการณหรอ

ปรากฏการณนน ๆ

~ 173 ~

ฝกการนาเสนอ การเรยนรจะกวางขนไดอยางไร หากรอยคนเดยว ตองนาความรไปสการ

แลกเปลยนเรยนรกบคนอน การนาเสนอใหคนอนรบทราบ จะทาใหเกดการแลกเปลยนความรกน อยาง

กวางขวาง

ฝกตงคาถาม คาถามจะเปนเครองมออยางหนงในการเขาถงความรได เปนการตงคาถาม ให

ตนเองตอบ หรอจะใหใครตอบกได ทาใหไดขยายขอบขายความคด ความร ทาใหรสก และรกวาง

ยงขนไปอก อนเนองมาจากการทไดศกษาคนควาในคาถามทสงสยนน คาถามควรจะถามวา ทาไม

อยางไร ซงคาถามระดบสง

แสวงหาคาตอบ ตองรวาความร หรอคาตอบทตองการนนมแหลงขอมลใหคนควาไดจาก ทไหน

บาง เปนความรทอยในหองสมด ในอนเตอรเนต หรอเปนความรทอยในตวคน ทตองไปสมภาษณ ไป

สกดความรออกมา เปนตน

ฝกบรณาการเชอมโยงความร เนองจากความรเรองหนงเรองใดไมมพรมแดนกน ความรนน

สมพนธเชอมโยงกนไปหมด จงจาเปนตองรความเปนองครวมของเรองนน ๆ อยางยกตวอยางปยหมก ไม

เฉพาะแตมความรเรองวธทาเทานน แตเชอมโยงการกาหนดราคาไวเพอจะขาย โยงไปทวธใช ถาจะ

นาไปใชเอง หรอแนะนาใหผอนใช โยงไปถงบรรจภณฑวาจะบรรจกระสอบแบบไหน ทกอยาง บรณาการ

กนหมด

ฝกบนทก จะบนทกแบบจดลงสมด หรอเปนภาพ หรอใชเครองมอบนทกใด ๆ กได ตอง

บนทกไว บนทกไวปรากฏรองรอยหลกฐานของการคดการปฏบต เพอการเขาถงและการเรยนรของ บคคล

อนดวย

การฝกเขยน เขยนรายการของตนเองใหเปนประโยชนตอการเรยนรของตนเองและผอน งาน

เขยนหรอขอเขยนดงกลาวจะกระจายไปเพอแลกเปลยนเรยนรกบผคนในสงคมทมาอานงานเขยน

ขนตอนการจดการความรดวยตนเอง

ในการเรยนรเพอจดการความรในตวเอง นอกจากวเคราะหตนเองเพอกาหนดองคความร ทจาเปน

ในการพฒนาตนเองแลวนน การแลกเปลยนเรยนรเพอใหไดมาซงความร เปนวธการคนหา และเขาถง

ความรทงายเปนการเรยนรทางลด นนคอ ดวาทอนทาอยางไร เลยนแบบ best practice และทาใหดกวา

เมอปฏบตแลวเกดความสาเรจแมเพยงเลกนอยกถอวาเปน best practice ในขณะนน กระบวนการเรยนร

เพอพฒนาตนเองสามารถดาเนนการตามขนตอนตาง ๆ ได ดงน

~ 174 ~

1. ขนการบงชความร ผเรยนวเคราะหตนเอง เพอรจดออน จดแขงของตนเอง กาหนด

เปาหมายในชวต กาหนดแนวทางเดนไปสจดหมาย และรวาความรทจะแกปญหาและพฒนาตนเอง คอ

อะไร

2. ขนสรางและแสวงหาความร ผเรยนจะตองตระหนกและเหนความสาคญของการ แสวงหา

ความร เขาถงความรทตองการดวยวธการทหลากหลาย แหลงเรยนรทใชในการแสวงหาความร ไดแกการ

ใชเทคโนโลยสารสนเทศ การแสวงหาความรจากผเชยวชาญ ภมปญญาทองถน และเพอน โดยยอมรบใน

ความรความสามารถซงกนและกน และตองใชทกษะตาง ๆ เพอใชในการสรางความร เชนฝกสงเกต ฝก

การนาเสนอ ฝกการตงคาถาม ฝกการแสวงหาคาตอบ ฝกบรณาการเชอมโยง ความร ฝกบนทก และฝก

การเขยน

3. การจดการความรใหเปนระบบ จดทาสารบญจดเกบความรประเภทตาง ๆ ทจาเปน ตองร

และนาไปใชเพอการพฒนาตนเอง การจดการความรใหเปนระบบจะทาใหเกบรวบรวม คนหา และนามา

ใชไดงาย รวดเรว

4. ขนการประมวลและกลนกรองความร ความรทจาเปนอาจตองมการคนควา และ แสวงหา

เพมเตม เพอใหความรมความทนสมย นาไปปฏบตไดจรง

5. การเขาถงความร เมอมความรจากการปฏบตแลว มการเกบความรในรปแบบตาง ๆ เชน

สมดบนทกความร แฟมสะสมงาน วารสาร หรอใชเทคโนโลยในการจดเกบรปแบบเวบไซด วดทศน

แถมบนทกเสยง และคอมพวเตอร เพอใหตนเองและผอนเขาถงไดงายอยางเปนระบบ

6. ขนการแบงปนแลกเปลยนความร ผเรยนตองเขารวมกจกรรมแลกเปลยนความรกบ เพอน ๆ

หรอชมชน เพอเรยนรรวมกน อาจเปนลกษณะของการสมมนา เวทเรองเลาแหงความสาเรจ การศกษาด

งาน หรอแลกเปลยนเรยนรผานทางอนเตอรเนต เปนตน

7. ขนการเรยนร ผเรยนจะตองนาเสนอความรในโอกาสตาง ๆ เชนการจดนทรรศการ การพบ

กลมการเขาคาย หรอการประชมสมมา รวมทงมการเผยแพรความรผานชองทางตาง ๆ เชน วารสาร เวบ

ไซด จดหมายขาว เปนตน

ความสาเรจของการจดการความรดวยตนเอง

1. ผเรยนเกดการเรยนรตามแผนพฒนาตนเองทไดกาหนดไว

2. ผเรยนตระหนกถงความรบผดชอบในการพมนาตนเองเพอเรยนรวชาตาง ๆ อยางเขาใจ

และนามาใชประโยชนในชวตประจาวนได

3. ผเรยนมความรททนสมย เหมาะสมกบสถานการณปจจบน สามารถปรบตวใหอยใน

สงคมได

~ 175 ~

ตวอยางการจดการความรของ “เอก 009”

คณคงเคยไดยนคนพดวา “ไมมเวลา” นเปนคาพดทแปลกมาก เปนคาพดทบอกถง ความหมาย

ในตวของมนเอง โดยไมตองการคาอธบายใด ๆ สาหรบเวลาแลว คนทไมมเวลาแลว คนทไมมเวลาคอคน

ตาย ดงนน ถาคณยงหายใจ แสดงวาเวลายงเดนอย แตไมตองเรงรบเสยจนมาก เกนไป และควรรวาตอน

ไหนควรรบ และถารบแลวกตองทาใหด เพราะเวลาทคนเราทาอะไรเรว ๆ มกจะมากบความลวก ซง

จะตองใชเวลาในการเขาแกไขปญหา ผมวเคราะหดตนเอง จงพบวา ทาไม 1 วน ผมจงมเวลาเพยงนอย

นด ปญหาหลก ๆ คอผมเสยเวลาไปกบการนอนตนสาย เลมเกม ดทว เลนเนต และขเกยจนนเอง ดงนน

ผมจงคดวา วธแกอยทตวเราเอง ผมจงรวาเราควรทาในสงทตรง กนขาม นนคอ

1. ผมตนเชา ตอนแรก ๆ อาจจะยากนดหนง เรมจากนอนกอน 4 ทมทกวน รางกาย จะตน

เอง 05.00 น. และเรากไมนอนสปหงก แตใหตนเลย หรอถาเราไมมแรงใจ หรอไมรวา ตนมาแลวจะทา

อะไรด ใหเราสารวจเนตวามกจกรรมอะไรด ๆ ทเราไปรวมตอนเชาได และนดกลม ผทจะทากจกรรมใน

ตอนเชา ทาใหเรามแรงจงใจในการตนนอนเชา กจกรรมทผมทาเปนประจา คอ ปนจกรยาน หรออาจไป

วงตอนเชา เพอหากลมเพอนใหม ๆ กลมเพอนใหม ๆ คงนาจะไมใชรนเดยว กน แตเปนผใหญทเราจะ

สามารถคยและแลกเปลยนประสบการณการทางาน แลวเรากจะไดความร อะไรอกเยอะ เปรยบเหมอนการ

เรยนรทไมหยดนง ยงรจกคนมากขน เรากจะไดประสบการณตาง ๆ จากคนทรจกมากมาย วาเคาเคยเปน

อะไร ทาอะไรมา บางครงคนทเราอยากไปรวมกจกรรมดวย อาจจะสรางความเปลยนแปลงในชวตเราได

เชนเคาอาจจะกาลงตามหาคนทมความสามารถ บางอยาง แลวบงเอญไดมาเจอกนตอนออกกาลงกาย ซง

ผมเองกไดประโยชนจากตรงนเยอะมาก ซงการทเราไดทปรกษาแบบความเปนเพอน ทาใหมความจรงใจ

และไดรบคาปรกษาฟร เรองบางอยาง เราคนหาจากเอกสาร จากอนเตอรเนต ไมเจอ แตกลบไปเจอเอางาย

ๆ ตอนออกกาลงกาย นนเพราะ เราได เจอผคนมากมายทพรอมจะเปนมตร และแลกเปลยนประสบการณ

กน นาพาซงโอกาส อนมากมายชกนาเราไปสอนาคตทด และเราตองพาตวเราไปออกไปหามนกอน

2. เลกเลนเกม เกมไมวาจะเปน offline หรอ online กไมตางกน อาการตดเกมผมก เคยเปน

วน ๆ นงคยแตเรองเกม ซอหนงสอเกม การตน จดจอแตเรองเกม ผมสรปออกมาวาเกม เปนกจกรรมท

สนเปลองเวลามาก ๆ และประโยชนทไดชางนอยนดจนไมคมคาทจะไปเสยเวลาเลน อาการตดเกมเหมอน

ตดยาเสพตด อยากเลน ตนมากเลน กนเสรจเลนตอ หมดแรงกนอน ตนมาก เลนอก ชวตแทบไมไดทา

อะไรเลย การเลกเลนเกมของผมโดยการทางานใหมากขนจนไมมเวลาเลนเกม และยงทางานมากกยงไดเงน

มาก ผมจงไมมเวลาหนหลงกลบไปเลนเกมอก มงมนทางาน โลกจรง ๆ หาเงนจรง ๆ ไมใชเงนในเกม หา

เพอนจรง ๆ ทคยกนแบบเหนหนาเหนตา ทาอะไรทมนเปนจรง สมผสได ไมใชโลกจอมปลอมทเดก ๆ

หลงใหล และถอนตวไมขน นอกจากการทางานคอการออก กาลงกาย และไดไปเทยวดวยกน นนคอ การ

ปนจกรยานทางไกล เพราะเราตองซอมปนเพอไป ออกทรปทางไกล ตอนทผมเลกเลนเกม เปนชวงทผมไม

รสกตววาผมเลกเลน แตผมมารสกตวอกครง กตอนทผมไมคดจะกลบไปเลนมนอกแลว เพราะการทผมได

~ 176 ~

ออกไปพบปะพดคยกบกลมเพอนใหม ๆ คนจรง ๆ ไดทากจกรรมในโลกแหงความเปนจรงรวมกน มนด

กวาโลกของเกมเยอะเลย และผมคดวา ถาเดก ๆ ทกคนถาไดมโอกาสไปทากจกรรมทสนกสนานกบเพอน

ตางวย กนาจะชวยใหหางเหนจาก โลกของเกมได และคนพบตวเองวายงมกจกรรมอกเยอะแยะทดกวาการ

นงเลนเกม

3. ดทว การตดทว หรอละคร หรอเกมโชวชวงดก เมอกอนผมกตดแบบตองดใหได แต

ปจจบนผมกแทบไมไดดทวเลย 1 อาทตยดไมเกน 3 ชวโมง เพราะกจกรรมอน ๆ นอกบานและ การ

ทางานทเราใสใจ เราใสความรบผดชอบในงาน กลบถงบานมแรงเหลอ การดทว เชนขาว กอาจจะตดตาม

เฉพาะชวงสรปขาว และขาวไหนทเจาะลกหรอสนใจเปนพเศษ ผมกจะคนเพมเตมจาก Internet

4. การเลนเนต มหลายเวบไซดทใหความรทด การหาความรเพมเตมใหกบตนเอง ผานเนต ม

เวบบอรดอกมากมายทมความรใหเราเขาไปขด ดกจบเอามาใช เพยงแตเราตองรจกจากด เวลาในการเลน

เนต และเลอกอานทมสาระ และมประโยชนกบเราจรง ๆ สงทผมหาความรจากเนตอย ตลอด คอ

การศกษาภาษาองกฤษ โดยการฟงเพลงทเราชอบ เราแปลไมออกเรากหาคาแปลในเนต และฝกรองไปดวย

การแปลเพลงตาง ๆ และการฝกรองเพลง ชวยพฒนาทกษะดานภาษาไดดเยยม ผมคดวาเปนบทเรยนทด

สงทผมไมทาในการเลนเนต คอ เลกเปดเวบทเกยวกบเกม การตน ทกชนด เลกดดวง เลกอานขาวซบซบ

นนทา

5. ความขเกยจ สงนมนฝงตวอยในมนษยทกตวตนทอบจน แรนแคน เฝาคด ภาวนา ถงแต

ความสขสบาย ความรารวย แตกลบไมลงมออะไรเลย เฝาแตขอเงน หรอหวงจะทานอยแต ไดเยอะ ทาเรว

ๆ ลวก ๆ แตไรซงคณภาพ ความขเกยจเมอกอนผมกมขเกยจนะ จนผมคดวา ทาไมตองทาโนน ทานดวย

เรากอยแบบสกปรก ๆ ของเราไป ตวเรารบได คนอนจะรสกยงไงกชาง ไมไดอยกบเราน กปลอยใหทอย

อาศยสกปรกรงรง และเมผมเรมทางานจรงจง เรมใชชวตในโลกแหง ความเปนจรง เรมพบเจอผคนมาก

ขนโดยเฉพาะคนทประสบความสาเรจในชวต สง ๆ หนงทเคา เหลานนมเหมอนกนกคอ ความสะอาด คน

ทหาเงนไดเยอะ ๆ จะใชเวลาสวนหนงของชวตเพอรกษา ความสะอาดพนทรอบ ๆ ตวเอง โดยคนเหลานน

จะไมชอบความสกปรก ความไมเปนระเบยบ แต ถาตองใหเขาอยกบคนสกปรก หรอไมมระเบยบ เคาจะ

ยอมรบไมได หากเราจะทางานกบเขา เรา กตองทาตวเองใหสะอาด เปนระเบยบ การปฏบตตวงาย ๆ ถา

หากขเกยจ กกาจดความสกปรกออกไป แบงเวลาวนละ 30 นาท หรออาจจะเรมจากวนละ 10 นาทกอน

โดยตงใจวา เวลา 10 นาทน จะเปนเวลาทพเศษทสดในชวตของเราทกวน คอเราจะทาใหบานเราสะอาด

เรมจาก 1 หองนากอน (ดเหมอนวาจะงายและเหนผลเรว) เทนายาขดหองนา แลวขด ๆๆๆ ภายใน 10

นาท เรากจะรวา งายมาก ทาทกวนยงไดเลย เมอขดหองนาแลว กเกบกวนดบาน เรมจากการจากดพนท

กอน เชน 10 นาทตอไปน เราจะเกบโตะทางาน ซงเมอทาจรง ๆ แลวจะเกน 10 นาท แตผมกมกจะเกบ

ตอ จนเสรจ แตปญหาสาคญของการเรมตนเขาสการเปนคนรกสะอาด คอเราตองรจกการจดการ ตอง ม

เครองมอ เชน เพมชนวางของ ซอถงขยะมาไวใช ถาอยากเกบของกหากลอง หรอลงมาใส

~ 177 ~

อยาปลอยเวลาใหผานไปกบกจกรรมเดม ๆ เชนเลมเกม ดทว เลนเนต Chat ดดวง เมอ อะไร ๆ

รอบตวสะอาดขนมา จตใจเรากจะแจมใส และสมองปลอดโปรง มกะจตกะใจทางานให ไดมากขน งานท

ออกมากเปยมไปดวยคณภาพ คมกบเวลาทเสยไป ทผมพดมาน เพราะผมทาได มากกวา 500,000 บาทตอ

เดอน

2. การสรปองคความรและการจดทาสารสนเทศการจดการความรดวยตนเอง

การสรปองคความร

การจดการความร เรามงหา “ความสาเรจ” มาแลกเปลยนเรยนร เรามงหาความสาเรจใน

จดเลก ๆ จดนอยตางจดกน นามาแลกเปลยนเรยนร เพอใหเกดการขยายผลไปสความสาเรจท ใหญขน

องคความรเปนความรจากการปฏบต เรยกวา “ปญญา” กระบวนการเรยนรเปดโอกาสให ผเรยน

เปนผสรางความรดวยตนเอง สงเกตสงทตนอยากร ลงมอปฏบตจรง คนควาและแสวงหาความร เพมจน

คนพบความจรง สรางสรรคเกดเปนองคความรและเกดประสบการณใหม การเรยนรแบบน จะสงเสรมให

ผเรยนไดพฒนาความสามารถในการคด สการปฏบต และเกด “ปญญา” หรอองค ความรเฉพาะของตนเอง

องคความรมอยอยางมากมาย การปฏบตงานจนประสบผลสาเรจ รวมทงการแกปญหาตาง ๆ ท

เกดขนในระหวางการทางานทสงผลใหงานสาเรจลลวงตามเปาประสงค ถอวาเปนองค ความรทเกดขน

ทงสน และเปนองคความรทมคาตอการเรยนรทงสน

การสรปองคความรมความสาคญตอกระบวนการจดการความรเปนอยางยง เพราะการสรป องค

ความรจะเปนการตอยอดความรใหกบตนเองและผอน หากบคคลอนตองการความชวยเหลอใน การ

แกปญหาบางเรอง เราจะใชความรทมอยชวยเหลอเพอนไดอยางไร และเมอเราจะเรมตนทาอะไร เรารบาง

ไหมวามใครทาเรองนมาบาง อยทไหนในชมชนของเรา เพอทเราจะทางานใหสาเรจไดงายขน และไมทา

ผดซาซอน การดาเนนการจดการองคความร อาจตองดาเนนการตามขนตอนตาง ๆ ดงน

1. การกาหนดความรหลกทจาเปนหรอสาคญตองาน หรอกจกรรมของกลมหรอองคกร

2. การเสาะหาความรทตองการ

3. การปรบปรง ดดแปลง หรอสรางความรบางสวนใหเหมาะตอการใชงานของตน

4. การประยกตใชความรในกจกรรมงานของตน

5. การนาประสบการณจากการทางาน และการประยกตใชความรมาแลกเปลยนเรยนร

และสกดขมความร ออกมาบนทกไว

6. การจดบนทก “ขมความร” และ “แกนความร” สาหรบไวใชงาน และปรบปรงเปนชด

ความรทครบถวน ลมลก และเชอมโยงมากขน เหมาะตอการใชงานมากขน

~ 178 ~

การจดการความรเพอใหเกดองคความรทตองการ เรมจากการกาหนด “เปาหมายของงาน” นน

คอ การบรรลผลสมฤทธ ในการดาเนนการตามทกาหนดไว คอ

1. การตอบสนอง คอการสนองตอบความตองการของทกคนทเกยวของ

2. การมนวตกรรม คอ 1) นวตกรรมในการทางาน 2) นวตกรรมทางผลงาน

3. ขดความสามารถ คอการมสมรรถนะทเกดจากการเรยนรของตนเอง

4. ประสทธภาพ คอองคความร หรอคลงความร

การจดทาสารสนเทศการจดการความรดวยตนเอง

การจดการความรดวยตนเอง องคความรกยงอย ในสมองคนในรปของประสบการณจาก

การทางานทประสบผลสาเรจนน เราตองมการถอดองคความรซงอาจไหลเวยนองคความรจาก คนสคน

หรอจากคนมาจดทาเปนสารสนเทศในรปแบบตาง ๆ เพอใหคนเขาถงความรไดงายและ นาไปสการปฏบต

ได

โดยการนาความรทไดมาจดเกบเปนหมวดหมของความร การชแหลงความร การสราง เครองมอใน

การเขาถงความร การกรองความร การเชอมโยมความร การจดระบบองคความรยง หมายรวมถงการทาให

ความรละเอยดชดเจนขน องคความรอาจจดเกบไวในรปแบบตาง ๆ เชน บนทกความร แฟมสะสมงาน

เอกสารจากการถอดบทเรยน แผนซด เวบไซด เวบบลอก เปนตน

3. กระบวนการจดการความรดวยการรวมกลมปฏบตการ

กระบวนการจดการความรดวยกลมปฏบตการ

ในยคของการเปลยนแปลงทรวดเรวนน ปญหาจะมความซบซอนมากขน เราจาเปนตอง มความร

ทหลากหลาย ความรสวนหนงอยในรปของเอกสาร ตารา หรออยในรปของสออเลกทรอนกส เชน เทป

วดโอ แตความรทมอยมากทสดคออยในสมองคน ในรปแบบของประสบการณ ความจา การทางานท

ประสบผลสาเรจ การารงชวตอยในสงคมปจจบนจาเปนตองใชความรอยางหลากหลาย นาความรหลายวชา

มาเชอมโยง บรณาการใหเกดการคด วเคราะห สรางความรใหมจากการแก ปญหาและพมนาตนเอง

ความรบางอยางเกดขนจากการรวมกลมเพอแกปญหา หรอพฒนาในระดบ กลม องคกร หรอชมชน

ดงนนจงตองมการรวบกลมเพอจดการความรรวมกน

~ 179 ~

ปจจยททาใหการจดการความรดวยการรวมกลมปฏบตการประสบผลสาเรจ

1. วฒนธรรมและพฤตกรรมของคนในกลม คนในกลมตองมเจตคตทดในการแบงปน ความร

ซงกนและกน มความไวเนอเชอใจกน ใหเกยรตกน และเคารพความคดเหนของคนในกลมทกคน

2. ผนากลม ตองมองวาคนทกคนมคณคา มความรจากประสบการณ ผนากลมตอง เปน

ตนแบบในการแบงปนความร กาหนดเปาหมายของการจดการความรในกลมใหชดเจน หาวธการ ใหคนใน

กลมนาเรองทตนรออกมาเลาสกนฟง การใหเกยรตกบทกคนจะทาใหทกคนกลาแสดงออก ในทาง

สรางสรรค

3. เทคโนโลย ความรทเกดจากการรวมกลมปฏบตการเพอถอดองคความร ปจจบนม การใช

เทคโนโลยมาใชเพอการจดเกบ เผยแพรความรกนอยางกวางขวาง จดเกบในรปของเอกสารใน เวบไซด

วดโอ VCD หรอจดหมายขาว เปนตน

4. การนาไปใช การตดตามประเมนผล จะชวยใหทราบวา ความรทไดจากการรวมกลม ปฏบต

มการนาไปใชหรอไม การตดตามผลอาจใชวธการสงเกต สมภาษณ หรอถอดบทเรยนผ เกยวของ

ประเมนผลจากการเปลยนแปลงทเกดขนในกลม เชนการเปลยนแปลงทางดานความคด ของคนในกลม

พฤตกรรมของคนในกลม ความสมพนธ ความเปนชมชนทรวมตวกนเพอแลกเปลยน ความรกนอยาง

สมาเสมอ รวมทงการพฒนาดานอน ๆ ทสงผลใหกลมเจรญเตบโตขนดวย

กระบวนการจดการความรดวยกลมปฏบตการ มขนตอนดงน

1. การบงชความร สารวจปญหา วเคราะหปญหาภายในกลม แยกปญหาเปนขอ ๆ เรยง

ตามลาดบความสาคญ กาหนดความรทตองใชในการแกปญหา ความรนนอาจอยในรปของเอกสาร หรอ

อยทตวบคคลผทเคยปฏบตในเรองนนและสาเรจมาแลว

2. การสรางและแสวงหาความร เมอกาหนดองคความรทจาเปนในการแกปญหาหรอ พฒนา

แลว ทาการสารวจและแสวงหาความรทตองการจากหลาย ๆ แหลง

3. การจดการความรใหเปนระบบ นาขอมลทไดจากการแสวงหาความร มาจดใหเปน ระบบ

เพอแยกเปนหมวดหม เพอใหงายตอการวเคราะหและตดสนใจในการนาไปใช

4. การประมวลและกลนกรองความร ในยคทสงคมเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว และม การนา

เทคโนโลยมาใชเพอการเรยนรและการบรหารจดการมากขน ความรบางอยางอาจลาสมย ใช แกปญหา

ไมไดในสมยน ตองมการประมวลและกลนกรองความรกอนนามาใช ความรทผานการปฏบต จนประสบ

ผลสาเรจมาแลว ถอเปนความรทสาคญเนองจากมบทเรยนจากการปฏบต และหาเปน ความรตามทเรา

ตองการกสามารถนามาประยกตใชในกลมได

5. การเขาถงความร สมาชกในกลมทกคนควรจะเขาถงความรไดทกคน เนองจากทกคน ม

ความสาคญในการแกปญหา พฒนา รวมทงเปนผสรางพลงใหกบกลม การแกปญหาไมได หมายความวา

ผนากลมคนเดยวสามารถแกปญหาไดหมด ทกคนควรมสวนรวมในการแกปญหา ความรทจาเปนในการ

~ 180 ~

แกปญหาหรอพฒนากลม ตองมการจดการใหทกคนสามารถเขาถงความร ไดงาย หากเปนกลมปฏบตการ

การเขาถงความรไดงาย คอการแลกเปลยนเรยนรในตวคน การศกษาดงานกลมอน การศกษาหาความรจาก

เวบไซด หรอการนาเอกสารมาใหสมาชกไดอาน

6. การแบงปนแลกเปลยนความร ความรสวนใหญจะอยในสมองคนซงเปนผปฏบต ไม

สามารถถายทอดออกมาเปนความรทชดแจง ในรปของเอกสาร หรอสออน ๆ ทจบตองได การ

แลกเปลยนเรยนรจงมความสาคญอยางมากในการดงความรทอยในตวคนออกมา เปนการตอยอด ความร

ใหแกกนและกน การแลกเปลยนแบงปนความรรวมกน ทาไดหลายวธ เชนการประชม สมมนา การศกษา

ดงาน การเปนพเลยงสอนงาน หรอการรวมกลมชมชนนกปฏบตเฉพาะเรองทสนใจ

7. การเรยนร สมาชกในกลมเกดการเรยนรรวมกน การไดแลกเปลยนประสบการณกถอ เปนการ

เรยนร นนคอเกดความเขาใจและมแนวคดในการนาไปปรบใช หากมการนาไปใชโดยการ ปฏบตจะสงผล

ใหผปฏบตเกดการเรยนรมากยงขน เพราะในระหวางการปฏบตจะมปญหาเขามาให แกไขเปนระยะ ๆ การ

ทาไปแกปญหาไป เปนการเรยนรทด และเมอปฏบตจนเกดผลสาเรจ อาจเปน ผลสาเรจทไมใหญโต

สาเรจในขนทหนง หรอขนทสอง กถอเปนผลสาเรจจาการปฏบตทเปนเลศ หรอ best practice ของผ

ปฏบตนนเอง

4. การสรปองคความรและการจดการทาสารสนเทศการจดการความรดวยการ

รวมกลมปฏบตการ

การรวมกลมปฏบตการ

ในการปฏบตงานแตละครง กลมจะตองมการสรปองคความรเพอจดทาเปนสารสนเทศ เผยแพร

ความรใหกบสมาชกกลม และกลมอน ๆ ทสนใจในการเรยนร และเมอมการดาเนนการจดหา หรอสราง

ความรใหมจากการพฒนาขนมา ตองมการกาหนดสงสาคญทจะเกบไวเปนองคความร และตองพจารณาถง

วธการในการเกบรกษาและนามาใชใหเกดประโยชนตามความตองการ ซงกลม ตองจดเกบองคความรไวให

ดทสด ไมวาจะเปนขอมลขาวสารสนเทศ การวจย การพฒนา โดยตอง คานงถงโครงสรางและสถานท

หรอฐานของการจดเกบ ตองสามารถคนหาและสงมอบใหอยางถกตอง มการจาแนกหมวดหมของความร

ไวอยางชดเจน

การสรปองคความรดวยการรวมกลมปฏบตการ

การจดการความรกลมปฏบตการ เปนการจดการความรของกลมทรวมตวกน มจดมงหมาย ของ

การทางานรวมกนใหประสบผลสาเรจ ซงมกลมปฏบตการ หรอทเรยกวา “ชมชนนกปฏบต” เกดขนอยาง

มากมาย เชน กลมฮกเมองนาน กลมเลยงหม กลมเลยงกบ กลมเกษตรอนทรย กลม สจจะออมทรพย

หรอกลมอาชพตาง ๆ ในชมชน กลมเหลานพรอมทจะเรยนรและแลกเปลยน ประสบการณซงกนและกน

~ 181 ~

องคความรจงเปนความรและปญญาทแตกตางกนไปตามสภาพและบรบทของชมชน การสราง

องคความรหรอชดความรของกลมไดแลว จะทาใหสมาชกกลมมองคความรหรอชดความร ไวเปนเครองมอ

ในการพมนางาน และแลกเปลยนเรยนรกบคนอน หรอกลมอนอยางภาคภมใจ เปน การตอยอดความรและ

การทางานของตนตอไปอยางไมมทส นสด อยางทเรยกกวาเกดการเรยนร และพฒนากลมอยางตอเนอง

ตลอดชวต

ในการสรปองคความรของกลม กลมจะตองมการถอดองคความรทเกดจากการปฏบต การถอด

องคความรจงมลกษณะของการไหลเวยนความร จากคนสคน และจากคนสกระดาษ นนคอ การองค

ความรมาบนทกไวในกระดาษ หรอคอมพวเตอร เพอเผยแพรใหกบคนทสนใจไดศกษาและ พฒนาความร

ตอไป ปจจยทสงผลสาเรจตอการรวมกลมปฏบตการ คอ

1. การสรางบรรยากาศของการทางานรวมกน กลมมความเปนกนเอง

2. ความไววางใจซงกนและกน เปนหวใจสาคญของการทางานเปนทม สมาชกทกคนควร

ไววางใจกน ซอสตวตอกน สอสารกนอยางเปดเผย ไมมลบลมคมใน

3. การมอบหมายงานอยางชดเจน สมาชกทกคนเขาใจวตถประสงค เปาหมาย และ

ยอมรบภารกจหลกของทมงาน

4. การกาหนดบทบาทใหกบสมาชกทกคน สมาชกแตละคนเขาใจและปฏบตตามบทบาท

ของตนเอง และเรยนรเขาใจในบทบาทของผอนในกลม ทกบทบาทมความสาคญ รวมทงบทบาทในการชวย

รกษาความเปนกลมใหมนคง เชน การประนประนอม การ อานวยความสะดวก การใหกาลงใจ เปนตน

5. วธการทางาน สงสาคญทควรพจารณา คอ

1) การสอความ การทางานเปนกลมตองอาศยบรรยากาศ การสอความทชดเจน

เหมาะสม ซงจะทาใหทกคนกลาเปดใจ แลกเปลยนความคดเหน และแลกเปลยนเรยนรซงกนและกนจน

เกดความเขาใจ และนาไปสการทางานทมประสทธภาพ

2) การตดสนใจ การทางานเปนกลมตองใชความรการตดสนใจรวมกน เมอเปดโอกาส

ใหสมาชกในกลมแสดงความคดเหน และรวมตดสนใจแลว สมาชกยอมเกดความผกพนทจะทาใหสงท

ตนเองไดมสวนรวมตงแตตน

3) ภาวะผนา คอบคคลทไดรบการยอมรบจากผอน การทางานเปนกลมควรสงเสรมให

สมาชกในกลมทกคนไดมโอกาสแสดงความเปนผ เพอใหทกคนเกดความรสกวาไดรบการยอมรบ จะได

รสกวาการทางานรวมกนเปนกลมนนมความหมาย ปรารถนาทจะทาอก

4) การกาหนดกตกาหรอกฎเกณฑตาง ๆ ทจะเออตอการทางานรวมกนใหบรรล

เปาหมาย ควรเปดโอกาสใหสมาชกไดมสวนรวมในการกาหนดกตกา หรอกฎเกณฑทจะนามาใชรวมกน

~ 182 ~

6. การมสวนรวมในการประเมนผลการทางานของกลม ควรมการประเมนผลการทางาน

เปนระยะในรปแบบทงไมเปนทางการและเปนทางการ โดยสมาชกทกคนมสวนรวมในการประเมน ผลงาน

ทาใหสมาชกไดรบทราบความกาวหนาของงาน ปญหาอปสรรคทเกดขน รวมทงพฒนา กระบวนการ

ทางาน หรอการปรบปรงแกไขรวมกน ซงในทสดสมาชกจะไดทราบวาผลงานบรรล เปาหมาย และม

คณภาพมากนอยเพยงใด

ตวอยาง การถอดองคความรชมชนอนทรยบานยางยวน

บรบทชมชนบานยางยวน หมท 5 ตาบลดอนตรอ อาเภอเฉลมพระเกยรต จงหวดนคร ศรธรรม

ราช เปนพนทราบกลมแบบลกคลน ประชาชนสวนใหญประกอบอาชพทานาเปนหลก อาชพ รองลงมาคอ

การเลยงสตว เชนเลยงโค เปด ไก เปนรายไดเสรม และมการปลกผกไวเพอบรโภคเอง จากสภาพความ

เปลยนแปลงในสงคมยคปจจบนทาใหคนในบานยางยวนตองปรบเปลยนวถชวต มาพงตนเองมากขน แกน

นาชมชน ซงเปนผนาธรรมชาตเขามามบทบาทพลกผนวถชวตชมชนให ดขน การประสบปญหาจาก

ภาวะเศรษฐกจทาใหการลงทนในการประกอบการทานาสงขน ทงในเรอง ของคานามน คาปย คายาปราบ

ศตรพช ซงมผลกบเกษตรกร สวนหนงทมองเหนไดชดคอ การ เจบไขไดปวยของคนในชมชน บาน

ยางยวนมกลมองคกรตาง ๆ เกดขนมากมายสาหรบการใชแก ปญหาตาง ๆ ของสมาชกในชมชน ซงเนนท

การประกอบอาชพ และคณภาพชวตของคนในชมชน ซงมแกนนา ชมชนอยางกลมแกนนาทเขารวมเวท

เสวนา และทมงาน เขามามบทบาทในการรวบรวม ประชาชนในพนทมารวมคดรวมทากจกรรมตาง ๆ ท

เปนประโยชนอยางมหาศาลใหกบคนในบาน ยางยวน หมท 5 ตาบลตอนตรอ อาเภอเฉลมพระเกยรต

กระบวนการแผนชมชนพงตนเองบานยางยวน

กลมแกนนาทเขารวมเวทเสวนา เลาวาการจดทาแผนชมชนของบานยางยวนนน เรมท การจดเกบ

ขอมลบญชครวเรอนของหมบาน แลวนาขอมลนนมารวมวเคราะหเพอนาขอมลทไดมาใช ในการจดทา

แผนชมชน สงทปรากฏคอเรองของคาใชจายของคนในชมชนสวนใหญเกดจากการ ประกอบอาชพ และ

หนสนสวนใหญกเกดขนจากการประกอบอาชพดวยเชนกน เพราะบางครงใน การทานาตองใชตนทนสง

เมอเจอกบปญหาภยธรรมชาต นาลมทาใหเปนหนเปนสน จากขอมลทได กนามาจดทาเปนแผนชมชน ซง

จะเนนทเรองของแผนการทาเกษตร ซงมผลโดยตรงกบการประกอบ อาชพของคนในชมชน สทตองทาก

คอการทานาแบบอนทรย เพอลดตนทนการผลต ในเรองของปย มราคาแพง โดยตองการทจะขยายการทา

นาแบบอนทรยทงหมบารน จากแผนการทาเกษตรของชมชน ทาใหเกดกลมองคกรตาง ๆ ในชมชน

เกยวกบการประกอบอาชพทานามากมาย

~ 183 ~

นอกเหนอจากการทาแผนเรองการทานาแบบอนทรยแลว บานยางยวนไดมการทาเรองของ การ

ปลกผกปลอดสารพษ ปลกกนเองในชมาชนกอนทจะขายสตลาดนอกชมชน โดยเนน การปลก ทกอยางท

กน และกนทกอยางทปลก ในการนไดมพนทสาหรบใชเปนแปลงผกรวมของ ชมชน โดยใชปยอนทรยทา

ขนเองใชในแปลกผก

กลมแกนนาทเขารวมเวทเสนวนาบอกกบทมงานวา ในการจดทาเวทประชาคมจดทาแผน ของ

หมบาน ไดรบความรวมมอจากองคการบรหารสวนตาบลซงเขามาสนบสนนและหนวยงานตาง ๆ ทเขามา

หนนเสรมเพอบรณาการแผนเขากบการทางานของหนวยงาน ทงพฒนาชมชน เกษตร กศน. และ

สาธารณสข

กลมแกนนาทเขารวมเวทเสวนา และผใหขอมลไดพดถงเรองสขภาพชมชน บอกวาการท จะให

คนในชมชนมสขภาพทดตองเรมทการกน และขาวซงเปนอาหารหลกตองเปนขาวทปลอดภย ตอคนใน

ชมชน เพราะฉะนนชมชนตองผลตขาวเองจงจะไดขาวมคณภาพ และขาวทมคณภาพนน จะเปนผลดตอ

ตนเอง และลกหลานของตนในชมชน โดยจะเนนใหคนในชมชนปลกขาวสาหรบบรโภค เองไวหนงแปลง

โดยทานาแบบอนทรย

เมอมแผนพฒนาในเรองเกษตรอนทรย หมบานกตองหาความรในเรองน โดยไดสงแกนนา เขา

อบรมหาความรจากทตาง ๆ เชนเรองการทานาชวภาพ การทาปยหมก การทานาหมกชวภาพ และการ

แลกเปลยนเรยนรเพอนามาปรบใชกบกลมไดเหมาะสม

กลมองคกรบานยางยวน

เรองของกลมและองคกรในบานยางยวนเปนเรองทโดดเดน เพราะการจดตงนนสอดคลอง กบวถ

ชวตและสามารถแกปญหาของคนในชมชนไดเปนอยางด เชน

ศนยขาวบานยางยวน เปนองคกรของชมชนมกองทนใหกยมเพอการผลตขาว โดยเฉพาะ เนน

เรองการทาขาวอนทรย โดยจายเปนเมลดพนธใหกบสมาชกและเมอสมาชกขายผลผลตกนาเงน คาเมลด

พนธมาคน เพอทศนยขาวจะไดนามาซอเมลดพนธมาไวในศนยขาวตอไป นอกจากใหกยม เมลดพนธแลว

ศนยขาวกรบขายขาวใหกบสมาชกอกดวย จากการมศนยขาวทาใหประชาชนเปลยน จากการทานาปมาเปน

การทานาปรง ซงสามารถทาไดถง 3 ครงตอป

นอกจากมศนยขาวของหมบานแลว บางยางยวนยงมโรงสขาวของชมชนอกดวย ซงเปน อก

กจกรรมหนงทตอบสนองคนในชมชนไดด เพราะโรงสรบสขาว 3 ประเภท คอขาวกลอง ขาวซอม มอ

และขาวขาว และมการรบสขาวจากภายนอกชมชนอกดวย ซงโรงสจะมผลกาไรกนามาปนกาไร ใหกบ

สมาชก โดยกาหนดวาสมาชกของโรงสเปนสมาชกทกคนทอยในหมบาน บรหารโดยศนยขาว บานยาง

ยวน ทกคนในหมบานสามารถมาใชบรการได

~ 184 ~

บานยางยวนมกลมองคกรการเงนทหลากหลาย ทกกลมเกดขนในหมบาน จะมองคกร การเงน

ของกลมตามมา กลมแกนนาทเขารวมเวทเสวนาบอกวา เปนการสรางนสยใหรกการอาน และเปนทน

สาหรบการประกอบอาชพของคนในชมชน การจดตงกลมกองทนตาง ๆ นนมทงทหมบาน จดตงเองตาม

มตของประชาชนและกลมองคกรทหนวยงานภาครฐมาหนนเสรมใหมการจดตงเพอ แกปญหาใหกบ

ประชาชนกลมกองทนตาง ๆ ไดแก กองทนขาว กองทนอาหารและโภชนาการ กองทนเลยงสตว กองทน

ปลกผก กองทนเลยงโคยทธศาสตร กองทนมะล กองทนพฒนาอาชพสตร กองทนปยหมก กองทนแผน

แมบทชมชน กองทนสวสดการสาธารณสข สจจะวนละ 1 บาท ออมทรพยตนแบบและกองทนหมบาน

การเกดกลมองคกรการเงนเพอตอบสนองความตองการของชมชนนน เปนการเรยนรใน เรองของ

การประหยดอดออม บางคนเปนสมาชกในทกกองทน และบางคนกเลอกทจะเปนสมาชก กองทนตาง ๆ ท

สอดคลองกบวถการดาเนนชวตของตนเองและครอบครว ซงนบไดวากลมองคกร การเงนบานยางยวน

ตอบสนองคนในชมชนไดทกอาชพ

กลมแกนนาทเขารวมเวทเสวนา และสมาชกบอกวา ทกกลมมความโปรงใสตรวจสอบได เพราะ

ความไวเนอเชอใจซงกนและกน และการทาหลกฐานการเงนบญชทชดเจน หากขาดความ โปรงใสคดวาคง

อยไมได และจะขาดซงความรกและสามคคไมสามารถทจะทากจกรรมใด ๆ ไดเลย ทกกลมมกจกรรมท

เชอมโยงกนเปนลกโซ พงพาซงกนและกน

การดาเนนการกลมขาวอนทรยนน เชอมโยงกบกลมปยหมก เชอมโยงกบกลมเลยงโค เชอมโยง

กบศนยขาว เชอมโยงกบโรงสชมชน เรยกวาทกกจกรรมเชอมโยงกนหมดอยางลงตว

การสบทอดภมปญญา

การปฏสมพนธกนในระหวางชมชน การรวมกจกรรมตาง ๆ โดยเฉพาะกองทนการเงน ตาง

ๆ ของชมชน ไดถายทอดจากรนสรนดวยวธการปฏบตรวมกน ในเรองของภมปญญาทองถนทม อยใน

ชมชนกมการถายทอดสลกหลานกดวยวธการสอนกบแบบตวตอตวตามแตผเรยนจะสนใจ ไมวาจะเปน

ดานหตถกรรม การทาเครองมอเครองใช ทใชในการทามาหากนของคนในชมชน หรอ แมแตเรองหมอ

พนบาน หมอสมนไพร กไดถายทอดสคนรนหลง จากรนสรนไมมทสนสด แมไมได ถายทอดเปนลาย

ลกษณอกษร แตกยงมเหลออยในชมชนบานยางยวน

ความสมพนธกบหนวยงานภาครฐ

ประชาชนในบานยางยวนมปฏสมพนธกบหนวยงานภาครฐคอนขางด สงเกตไดจากการ เกดกลม

องคกรตาง ๆ ในชมชน ซงสวนใหญจะมหนวยงานภาครฐคอยหนนเสรมในเรองตาง ๆ ซง ทางชมชนไม

ปฏเสธในการทจะรบสงด ๆ ททาใหเกดการพฒนาในชมชนบานยางยวน เชน กลม พฒนาอาชพสตร

โรงสชมชน กลมออมทรพย กลมเลยงโค ยทธศาสตร กองทนแผนแมบทชมชน สวสดการสาธารณสข

หรอแมแตกองทนหมบาน และการทหมบานไมปฏเสธหนวยงานภาครฐทลง ไปหนนเสรม ผเขารวมเวท

~ 185 ~

บอกวา ทบานยางยวนนนหนวยงานภาครฐไดลงมาอยางตอเนอง คอย ตดตามใหคาแนะนาชวยเหลอ ทก

โครงการจะไดรบคาแนะนามาเจาหนาทของหนวยงานทมาปฏบต งานในพนฐาน นาความรตาง ๆ มาใหอย

เสมอมไดขาด เรยกไดวาลงมาคลกคลอยในหมบานกวาได

สงทอยากใหมในหมบานยางยวน

กลมแกนนาทเขารวมเวทเสวนา บอกวา อยากใหคนในบานยางยวนหนมาทาขาวอนทรย กนขาว

อนทรย เพราะจะทาใหสขภาพของคนในชมชนดขน ทกอยางททาสงทด ๆ คนในชมชนตอง ไดรบสงนน

กอนทคนทอยนอกชมชน มขาวอนทรย มผกปลอดสารพษ มปลาจากธรรมชาต ปลอด สารเคม คนใน

ชมชนตองไดกนกอนทจะสงขายโรงพยาบาล เพราะหากไมเรมกนทชมชนแตไปกนท โรงพยาบาลก

เหมอนกบไมไดดแลสขภาพของคนในชมชน

สารสนเทศการจดการความรดวยการรวมกลมปฏบตการ

สารสนเทศการจดการความรดวยการรวมกลมปฏบตการ หมายถงการรวบรวมขอมลท เปน

ประโยชนตอการพฒนางาน พฒนาคน หรอพฒนากลม ซงอาจจดทาเปนเอกสารคลงความร ของกลม

หรอเผยแพรผานทางเวบไซด เพอแบงปน แลกเปลยนความร และนามาใชประโยชนใน การทางาน

ตวอยางของสารสนเทศจากการรวมกลมปฏบตการ ไดแก

1. บนทกเรองเลา เปนเอกสารทรวบรวมเรองเลา ทแสดงใหเหนถงวธการทางานให ประสบ

ผลสาเรจ อาจแยกเปนเรอง ๆ เพอใหผทสนใจเฉพาะเรองไดศกษา

2. บนทการถอดบทเรยนหรอการถอดองคความร เปนการทบทวน สรปผลการทางานท จดทา

เปนเอกสาร อาจจดทาเปนบนทกระหวางการทางาน และหลงจากทางานเสรจแลว เพอใหเหน วธการ

แกปญหาในระหวางการทางาน และผลสาเรจจากการทางาน

3. วซดเรองสน เปนการจดทาฐานขอมลความรทสอดคลองกบสงคมปจจบน ทมการ ใชเครอง

อเลกทรอนกสอยางแพรหลาย การทาวซดเปนเรองสน เปนการเผยแพรใหบคคลไดเรยนร และนาไปใช

ในการแกปญหา หรอพฒนางานในโอกาสตอไป

4. คมอการปฏบตงาน การจดการความรทประสบผลสาเรจจะทาใหเหนแนวทางของ การทางาน

ทชดเจน การจดทาเปนคมอเพอการปฏบตงาน จะทาใหงานมมาตรฐาน และผเขยวของ สามารถนาไป

พฒนางานได

5. อนเตอรเนต ปจจบนมการใชอนเตอรเนตกนอยางแพรหลาย และมการสอสารแลก เปลยน

ความรผานทางอนเตอรเนตในเวบไซดตาง ๆ มการบนทกความรทงในรปแบบของเวบบลอก เวบบอรด

และรปแบบอน ๆ อนเตอรเนตจงเปนแหลงเกบขอมลจานวนมากในปจจบน เพราะคน สามารถเขาถง

ขอมลไดอยางรวดเรว ทกท ทกเวลา

~ 186 ~

กจกรรม

1. การจดการความรดวยตนเองตองอาศยทกษะอะไรบาง และผเรยนมวธการจดการความรดวย

ตนเองอยางไร ยกตวอยาง

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

2. องคความรทผเรยนไดรบจากการจดการความรดวยตนเองคออะไร (แยกเปนขอ ๆ)

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

~ 187 ~

3. ใหผเรยนเขยนเรองเลาแหงความสาเรจ และรวมกลมกบเพอนทมเรองเลาลกษณะคลายกน ผลด

กนเลาเรอง สกดความรจากเรองเลาของเพอน ตามแบบฟอรมน

แบบฟอรมการบนทกขมคงามรจากเรองเลา

ชอเรอง .........................................................................................................................................................

ชอผเลา .........................................................................................................................................................

1 เนอเรองยอ

.........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

2. การบนทกขมความรจากเรองเลา

2.1 ปญหา .........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

2.2 วธแกปญหา (ขมความร) ..................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

~ 188 ~

2.3 ผลทเกดขน ............................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

2.4 ความรสกของผเลา / ผเลาไดเรยนรอะไรบาง จากการทางานน

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

3. แกนความร

.........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

~ 189 ~

4. ใหผเรยนจบกลม 3-5 คน ไปถอดองคความรแหลงเรยนรในชมชน และนามาสรปเปนองคความร โดย

เรยบเรยงเขยนเปนเรยงความ คลายตวอยาง “การถอดองคความรชมชนอนทรยบานยางยวน”

สรปองคความรกลม ..................................................................................................................................

ทอยแหลงเรยนร ..................................................................................................................................

ชอผถอดองคความร 1. ............................................................................................................................

2. ............................................................................................................................

3. ............................................................................................................................

4. ............................................................................................................................

5 ............................................................................................................................

ประเดนการถอดองคความร

1. สภาพบรบทแหลงเรยนร

2. กระบวนบรหารจดการแหลงเรยนร

3. การสบทอดภมปญญา

4. ปญหาอปสรรค และแนวทางการพฒนาแหลงเรยนร

~ 190 ~

แบบทดสอบหลงเรยน

แบบทดสอบเรองการจดการความร

คาชแจง จงกาบาท x เลอกขอททานคดวาถกตองทสด

1. การจดการความรเรยกสน ๆ วาอะไร

ก. MK

ข. KM

ค. LO

ง. QA

2. เปาหมายของการจดการความรคออะไร

ก. พฒนาคน

ข. พฒนางาน

ค. พฒนาองคกร

ง. ถกทกขอ

3. ขอใดถกตองมากทสด

ก. การจดการความรหากไมทา จะไมร

ข. การจดการความร คอการจดการความรของผเชยวชาญ

ค. การจดการความร ถอเปนเปาหมายของการทางาน

ง. การจดการความร คอการจดการความรทมในเอกสาร ตารา มาจดใหเปนระบบ

4. ขนสงสดของการเรยนรคออะไร

ก. ปญญา

ข. สารสนเทศ

ค. ขอมล

ง. ความร

~ 191 ~

5. ชมชนนกปฏบต (CoP) คออะไร

ก. การจดการความร

ข. เปาหมายของการจดการความร

ค. วธการหนงของการจดการความร

ง. แนวปฏบตของการจดการความร

6. รปแบบของการจดการความรตามโมเดลปลาท สวน “ทองปลา” หมายถงอะไร

ก. การกาหนดเปาหมาย

ข. การแลกเปลยนเรยนร

ค. การจดเกบเปนคลงความร

ง. ความรทชดแจง

7. ผททาหนาทกระตนใหเกดการแลกเปลยนเรยนรคอใคร

ก. คณเออ

ข. คณอานวย

ค. คณกจ

ง. คณลขต

8. สารสนเทศเพอเผยแพรความรในปจจบนมอะไรบาง

ก. เอกสาร

ข. วซด

ค. เวบไซด

ง. ถกทกขอ

9. การจดการความรดวยตนเองกบชมชนแหงการเรยนรมความเกยวของกนหรอไม อยางไร

ก. เกยวของกน เพราะการจดการความรในบคคลหลาย ๆ คน รวมกนเปนชมชน

เรยกวาเปนชมชนแหงการเรยนร

ข. เกยวของกน เพราะการจดการความรใหกบตนเองกเหมอนกบจดการความรให

ชมชนดวย

ค. ไมเกยวของกน เพราะจดการความรดวยตนเองเปนปจเจกบคคล สวนชมชนแหง

การเรยนรเปนเรองของชมชน

ง. ไมเกยวของกน เพราะชมชนแหงการเรยนรเปนการเรยนรเฉพาะกลม

~ 192 ~

แบบประเมนตนเองหลงเรยน

บทสะทอนทไดจากการเรยนร

1. สงททานประทบใจในการเรยนรรายวชาการจดการความร

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

2. ปญหา / อปสรรคทพบในการเรยนรรายวชาการจดการความร

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

3. ขอเสนอแนะเพมเตม

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

~ 193 ~

บทท 4

สาระสาคญ

ทบทวนทาความเขาใจกบความเชอพนฐานของคนคดเปนทางการศกษาผใหญและการ

เชอมโยงไปสการเรยนรเรองของการคดเปน ปรชญาคดเปน การคดแกปญหาแบบคนคดเปน ศกษาวเคราะห

ถงลกษณะของขอมล การคดเปนและกระบวนการวเคราะหสงเคราะห ขอมลการคดเปน ทง 3 ประการ คอ

ขอมลทางวชาการ ขอมลเกยวกบตนเอง และขอมลทางสภาวะแวดลอมทางสงคม โดยเนนทขอมลดาน

คณธรรมจรยธรรม ซงเปนจดเนนสาคญของการคด การตดสนใจ แกปญหาของคนคดเปน

ผลการเรยนรทคาดหวง

1. อธบายถงความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญของคนคดเปน และการเชอมโยงไปส

การเรยนรเรองการคดเปน ปรชญาคดเปน การคดแกปญหา อยางเปนระบบ แบบคนคดเปนได

2. วเคราะหจาแนกลกษณะของขอมลการคดเปนทง 3 ดาน ทนามาใชประกอบการคดและ

การตดสนใจ ทงขอมลดานวชาการ ขอมลเกยวกบตนเอง ขอมลเกยวกบสงคมและสภาวะแวดลอม โดยเนน

ทขอมลดานคณธรรมจรยธรรมทเกยวของกบบคคล ครอบครว และชมชน ทเปนจดเนนสาคญของคนคด

เปนได

3. ฝกปฏบตการคดการแกปญหาอยางเปนระบบ การคดเปน ทงจากกรณตวอยางและหรอ

สถานการณจรงในชมชน โดยนาขอมลดานคณธรรมจรยธรรม ซงเปนสวนหนงของขอมลทางสงคมและ

สภาวะแวดลอมมาประกอบการคดการพฒนาได

ขอบขายเนอหา

1. ความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญกบกระบวนการคดเปน การเชอมโยงสปรชญาคด

เปน และการคดการตดสนใจแกปญหาอยางเปนระบบแบบคนคดเปน

2. ระบบขอมล การจาแนกลกษณะของขอมล การเกบขอมล การวเคราะห สงเคราะห

ขอมลทงดานวชาการ ดานตนเอง และสงคมสภาวะแวดลอม โดยเนนไปทขอมลดานคณธรรมจรยธรรมท

เกยวของกบบคคล ครอบครวและชมชน เพอนามาใชประกอบการตดสนใจแกปญหาตามแบบอยางของคน

คดเปน

3. กรณตวอยาง และสถานการณจรงในการฝกปฏบตเพอการคด การแกปญหาแบบคนคดเปน

คดเปน

~ 194 ~

ขอแนะนาการจดการเรยนร

1. คดเปน เปนวชาทเนนใหผเรยนไดเรยนรดวยการคด การวเคราะห และแสวงหาคาตอบดวยการ

ใชกระบวนการทหลากหลายเปดกวาง เปนอสระมากกวาการเรยนรทเนนเนอหาใหทองจา หรอมคาตอบ

สาเรจรปใหโดยผเรยนไมตองคด ไมตองวเคราะหเหตและผลเสยกอน

2. ขอแนะนาวา กระบวรการเรยนรในระดบมธยมศกษาตอนปลายนน ผเรยนสวนใหญผานการ

เรยนมาจากหลกสตร กศน. ระดบมธยมศกษาตอนตนมากอน คนเคยกบกระบวนการกลม การสานเสวนา

หรอการอภปรายถกแถลงมากอน พอจะใชการอธบายเสรมการอภปรายไดบาง แตถงกระนนกควรจะใช

กระบวนการกลม การอภปราย เพอใหเปนการฝกทกษะการคดการวเคราะหขอมลอยเปนประจาจนเกดเปน

นสย สามารถนากระบวนการดงกลาวนไปประยกตใชกบการเรยนรในรายวชาอนๆ ในลกษณะเดยวกนได

ดวย ในเวลาเดยวกนกจะเปนการชวยเพอนๆ ผเรยนบางคนทยงไมเคยมประสบการณในการคดการวเคราะห

มากอนไดเรยนรดวยความเขาใจดยงขน

3. เนองจากเปนวชาทประสงคจะใหผ เรยนไดฝกการคดการวเคราะห เพอแสวงหาคาตอบดวย

ตนเองมากกวาทองจาเพอหาความรแบบเดม ครและผเรยนจงควรจะตองปฏบตตามกระบวนการทแนะนา

โดยไมขามขนตอนจะชวยใหการเรยนรเกดขนอยางมประสทธภาพ

~ 195 ~

เรองท 1

ทบทวนความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญของคนคดเปน

และการเชอมโยงไปสปรชญาคดเปน

การแกปญหาอยางเปนระบบของคนคดเปน

ในชวตประจาวนทกคนตองเคยพบกบปญหาตางๆ ไมวาจะเปนปญหาการเรยน การงาน

การเงน หรอแมแตการเลนกฬาหรอปญหาอนๆ เชน ปญหาขดแยงของเดก หรอปญหาการแตงตวไปงาน

ตางๆ เปนตน เมอเกดปญหากเกดทกข แตละคนกจะมวแกไขปญหา หรอแกทกขดวยวธการทแตกตางกนไป

ซงแตละคน แตละวธการอาจเหมอนหรอตางกน และอาจใหผลลพธทเหมอนกนหรอตางกนกได ทงนขนอย

กบพนฐานความเชอ ความร ความสามารถและประสบการณของบคคลนน หรออาจจะขนอยกบทฤษฎและ

หลกการของความเชอทตางกน เหลานน

“คดเปน” เปนกระบวนการคดและตดสนใจแกปญหาวธหนงของคนทางาน กศน.ททาน

อาจารย ดร.โกวท วรพพฒน อดตอธบดกรมการศกษานอกโรงเรยนและอดตปลดกระทรวงศกษาธการได

นาเสนอไวเปนทศทางและหลกการสาคญในการดาเนนงานโครงการการศกษาผใหญและการศกษานอก

โรงเรยนในสมยนน และใชเปนปญหาสองนาทางในการจดการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

ในระยะตอมาดวย

“คดเปน” ตงอยบนความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญทเปนหลกความจรงของมนษย

ทวา คนเรามความหลากหลายแตกตางกน แตทกคนตองการความสขเปนเปาหมายสงสด คน กศน.เชอวา

ปญหาหรอความทกขเปนเรองธรรมชาตทเกดขนไดกสามารถแกไขได ความทกขหรอปญหาเปนสงทเกด

ขนกบคนมากนอย หนกเบา ตางกนออกไป เมอเกดปญหาหรอความทกขคนเรากตองพยายามหาทาง

แกปญหาหรอคลคลายความทกขใหหมดไปใหความสขกลบคนมา ความสขของมนษยจะเกดขนไดตอเมอ

มนษยกบสภาวะแวดลอมทเปนวถชวตของตนสามารถปรบตวกบสภาวะแวดลอมใหกลมกลนกนไดน

มนษยตองรจกแสวงหาขอมลทหลากหลายและเพยงพออยางนอย 3 ดานดวยกน คอ ขอมลดานวชาการ

ขอมลเกยวกบตนเอง และขอมลเกยวกบสภาวะแวดลอมทางสงคม ชมชน นามาวเคราะหศกษารายละเอยด

อยางรอบคอบและสงเคราะหเพอหาทางเลอกทดทสดนามาใชแกปญหา

ความเชอพนฐานของคนคดเปนหรอความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญคออะไร?

เพอใหผเรยนมความเขาใจและเขาถง “คดเปน” ไดอยางลกซงและชดเจน ผเรยนทเคยเรยน

เรอง “คดเปน” มากอนในระดบประถมศกษาหรอระดบมธยมศกษาตอนตน ขอใหขามไปอานตอและรวม

กจกรรมกระบวนการ ตงแต เรองท 2 ของบทนเปนตนไป

~ 196 ~

สาหรบผ เ รยนท ยงไม เคยเรยนเร อง “คดเปน” มากอนในระดบประถมศกษาและ

มธยมศกษาตอนตน ขอใหรวมกนทาความเขาใจเรองความเชอพนฐานของคนคดเปนหรอความเชอพนฐาน

ทางการศกษาผใหญเสยกอน ทงนเพราะกระบวนการ “คดเปน” เนนการทาความเขาใจดวยกระบวนการคด

และสรางความเขาใจดวยตนเองเปนหลก ใหใชกรณตวอยางในแบบเรยนคดเปน ระดบประถมศกษาเปน

เอกสารประกอบการสนทนาและรวมสรปแนวคดดงตอไปน

ความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญ ปฐมบทของปรชญา “คดเปน”

ครงหนง ดร.โกวท วรพพฒน อดตปลดกระทรวงศกษาธการ ซงเคยเปนอธบดกรมการ

ศกษานอกโรงเรยนมากอนเคยเลาใหฟงวามเพอนฝรงถามทานวา ทาไมคนไทยบางคนจนกจน อยกระตอบ

เกาๆทางานกหนก หาเชากนคา แตเม อกลบบานยงมแกใจนงเปาขลย ตงวงสนทนา สนกสนาน เฮฮากบ

เพอนบานหรอโขกหมากรกกบเพอน ไดอยางเบกบานใจ ตกเยนกนงกนขาวคลกนาพรก คลกนาปลากบลก

เมยอยางมความสขได ทานอาจารยตอบไปวา เพราะเขาคดเปน เขาจงมความสข มความพอเพยง ไมทกข ไม

เดอดรอนทรนทรายเหมอนคนอนๆ เทานนแหละ คาถามกตามมาเปนหางวาว เชน กเจา “คดเปน” มนคอ

อะไร อยทไหน หนาตาเปนอยางไร หาไดอยางไร หายากไหม ทาอยางไรจงจะคดเปน ตองไปเรยนจากพระ

อาจารยทศาปาโมกขหรอเปลา คาเรยนแพงไหม มคายกครไหม ใครเปนครอาจารยหรอศาสดา ฯลฯ ดเหมอนวา

“คดเปน” ของทานอาจารยจะเปนคาไทยงายๆ ธรรมดาๆ แตกออกจะลกลา ชวนใหใฝหาคาตอบยงนก

“ คดเปน” คออะไรใครรบาง

มทศทางมาจากไหนใครเคยเหน

จะเรยนราทาอยางไรใหคดเปน

ไมลอเลนใครตอบได ขอบใจเอย

~ 197 ~

ประมาณป พ.ศ.2513 เปนตนมา ทานอาจารย ดร.โกวท วรพพฒน และคณะไดนาแนวคด

เรอง “คดเปน” มาเปนเปาหมายสาคญในการจดการศกษาผใหญหลายโครงการ เชน โครงการการศกษา

ผใหญแบบเบดเสรจ โครงการรณรงคเพอการรหนงสอแหงชาต โครงการการศกษาประชาชนและการศกษา

ผใหญข นตอเนองเปนตน*ตอมาทานยายไปเปนอธบดกรมวชาการ ทานกนาคดเปนไปเปนแนวทางจด

การศกษาสาหรบเดกในโรงเรยนจนเปนทยอมรบมากขน เพอใหการทาความเขาใจกบการคดเปนงายขน

พอทจะใหคนทจะมามสวนรวมในกระบวนการเรยนการสอนตามโครงการดงกลาวเขาใจและสามารถ

ดาเนนกจกรรมการเรยนรใหสอดคลองกบหลกการ “คดเปน” ได จงมการนาเสนอแนวคดเรอง ความเชอ

พนฐานทางการศกษาผใหญขนเปนครงแรก โดยใชกระบวนการคดเปน ในการทาความเขาใจกบความเชอ

พนฐานทางการศกษาผใหญใหกบผทจะจดกระบวนการเรยนการสอนตามโครงการดงกลาวในรปแบบของ

การฝกอบรม** ดวยการฝกอบรมผรวมโครงการการศกษาผใหญแบบเบดเสรจ และโครงการการศกษา

ผ ใหญข นตอเนองระดบ 3-4-5 เปนท ร จกฮอฮากนมากในสมยนนผ เขารบการอบรมยงคงราลกถงและ

นามาใชประโยชนจนทกวนน

การเรยนรเรองความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญใหเขาใจไดดผ เรยนตองทาความเขาใจดวยการรวม

กจกรรม การคดวเคราะหเรองราวตางๆ เปนขนเปนตอนตามลาดบ และสรปความคดเปนขนเปนตอนตาม

ไปดวย โดยไมตองกงวลวาคาตอบหรอความคดท ไดจะผดหรอถกเพยงใด เพราะจะไมมคาตอบใดถก

ทงหมด และไมมคาตอบใดผดทงหมด เมอไดรวมกจกรรมครบตามกาหนดแลว ผ เรยนจะรวมกนสรป

แนวคดเรอง ความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญได ดวยตนเอง

ตอไปนเราจะมาเรยนรเรองความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญ เพอนาไปสการสรางความเขาใจ

เรองการคดเปนรวมกนเรมดวยการรวมกจกรรมตางๆเปนขนเปนตอนไป ตงแตกจกรรมท 1 - 5 โดยจะมคร

รวมกจกรรมดวย

* นบเปนวธการทางการศกษาทสมยใหมมากยงไมมหนวยงานไหนคเยทามากอน

** ทใหวทยากรทเปนผจดอบรมและผเขารบการอบรมมสวนเรยนรไปพรอมๆ กนดวย กระบวนการ

อภปรายถกแถลงในรปกระบวนการกลมมการวเคราะหกรณตวอยางหลายเรอง ทกาหนดขน นาเหตผล และ

ขอคดเหนของกลมมาสรปสงเคราะหออกมาเปนความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญ (สมยนน) หรอ กศน.

(สมยตอมา) ผลสรปของการอภปรายถกแถลงไมวาจะเปนกลมไหนกจะไดออกมาเปนทศทางเดยวกนเพราะ

เปนสจธรรมทเปนความจรงในชวต

เราจะมาทาความรจกกบความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญทเปนปฐมบทของการคดเปนกนบางดไหม

~ 198 ~

กจกรรมท 1

ครและผเรยนนงสบายๆ อยกนเปนกลม ครแจกใบงานท 1 ทเปนกรณตวอยางเรอง “หลาย

ชวต” ใหผเรยนทกคน ครอธบายใหผเรยนทราบวา ครจะอานกรณตวอยางใหฟง 2 เทยวชาๆ ใครทพออาน

ไดบางกอานตามไปดวย ใครทอานยงไมคลองกฟงครอานและคดตามไปดวย เมอครอานจบแลวกจะพดคย

กบผเรยนเชงทบทวนถงเนอหาในกรณตวอยางเรอง “หลายชวต” เพอจะใหแนใจวาผเรยนทกคนเขาใจ

เนอหาของกรณตวอยางตรงกนจากนนครจงอานประเดน ซงเปนคาถามปลายเปด (คาถามทไมมคาตอบ

สาเรจรป) ทกากบมากบกรณตวอยางใหผเรยนฟง

ใบงานท 1

กรณตวอยาง เรอง “หลายชวต”

พระมหาสมชย เปนพระนกเทศน มประสบการณการเทศนมหาชาตกณฑมทรทมชอเสยงเปนท

แพรหลายในหลายทหลายภาคของไทย วดหลายแหงตองจองทานไปเทศนใหงานของวดนนๆ เพราะญาต

โยมขอรอง และพระนกเทศนทงหลายกนยมเทศนรวมกบทานมหาสมชยตงใจไววาอยากเดนทางไปเทศนท

วดไทยในอเมรกาสกครงในชวต เพราะไมเคยไปตางประเทศเลย

เจเกยว เปนนกธรกจชนนา มกจการหลายอยางในความดแล เชน กจการเสอผาสาเรจรป กจการ

จาหนายสนคาโอทอป กจการสงออกสนคาอาหารกระปอง กจการจาหนายสนคาทางอนเทอรเนต แตเจเกยว

ไมมลกสบสกลเลย ตงความหวงไววาขอมลกสกคน แตกไมเคยสมหวงเลย

ลงแปน เปนเกษตรกรอาวโส อายเกน 60 ปแลว แตยงแขงแรง มฐานะด ชอบทางานทกอยาง ไมอย

นง ทางานสวนตว งานสงคม งานชวยเหลอคนอน และงานบารงศาสนา ลงแปนแอบมความหวงลกๆ อยาก

ไดปรญญากตตมศกด จากมหาวทยาลยราชภฏสกแหงเพอเกบไวเปนความภมใจของตนเอง และวงศตระกล

เดกหญงนวลเพญ เปนเดกหญงจนๆ ตางจงหวดหางไกล ไมเคยเหนกรงเทพ ไมเคยเขาเมอง ไมเคยออกจาก

หมบานไปไกลๆ เลย ด.ญ. นวลเพญคดวาถามโอกาสไปเทยวกรงเทพสกครงคงจะดใจและมความสขมาก

ทสด

ทดแหวง บวชเปนเณรตงแตเลก เมออายครบบวชกบวชเปนพระ เพงสกออกมาชวยพอทานา ทด

แหวงตงความหวงไววาเขาอยากแตงงานกบหญงสาวสาย รารวยสกคน จะไดมชวตทสขสบาย ไมตอง

ทางานหนกเหมอนทเปนอยในปจจบน

หลายชวต

~ 199 ~

ประเดน กรณตวอยางเรอง “หลายชวต” บอกอะไรบางเกยวกบชวตมนษย

ครแบงกลมผเรยนออกเปน 2-3 กลมยอย ใหผเรยนเลอกประธานกลมและเลขานการกลมเพอเปน

ผนาอภปรายและผจดบนทกผลการอภปรายของกลมและนาผลการอภปรายของกลมเสนอตอทประชมใหญ

จากนนใหผเรยนแตละกลมอภปรายถกแถลงเพอหาคาตอบตามประเดนทกาหนดให ครตดตามสงเกต

เหตผลของกลมหากขอมลยงไมเพยงพอ ครอาจชแนะใหอภปรายเพมเตม ในสวนของขอมลทยงขาดอยได

เลขานการกลมบนทกผลการพจารณาหาคาตอบตามประเดนทกาหนด ใหเปนคาตอบสนๆ ไดใจความ

เทานน และนาคาตอบนนไปรายงานในทประชมกลมใหญ**

ในการประชมกลมใหญ ผ แทนกลมยอยนาเสนอรายงาน ครบนทกขอคดเหนของกลมยอยไวท

กระดาษปรฟ ซงเตรยมจดไวกอนแลว เมอทกกลมรายงานแลว ครนาอภปรายในกลมใหญถงคาตอบของ

กลม ซงจะหลอมรวมบรณาการคาตอบของกลมยอยออกมาเปนคาตอบประเดนอภปรายของกรณตวอยาง

“หลายชวต” ของกลมใหญ จากนนครนาสรปคาตอบทไดเปนขอเขยนทสมบรณขน และนาคาตอบนน

บนทกในกระดาษปรฟตดไวใหเหนชดเจน

กรณตวอยางเรอง “หลายชวต” เรมเปดตวออกมาเปนเรองแรก ผเรยนจะตองตดตามตอไป

ดวยการทากจกรรมท 2 ท 3 ท 4 ถงท 5 ตามลาดบ จงจะพบคาตอบวา “ความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญ

คออะไรแน และจะเปนปฐมบทของ “การคดเปน”อยางไร พกสกครกอนนะ

** หากมผเรยนไมมากนก ครอาจไมตองแบงกลมยอย ใหผเรยนทกคนรวมอภปรายถกแถลง หรอสนทนา

แลกเปลยนความคดกนในกลมใหญเลย โดยมประธานหรอหวหนากลมเปนผนา และมเลขานการกลมใหญ

เปนผบนทก (ครอาจเปนผชวยบนทกได)

ตวอยางขอสรปของกรณตวอยาง เรอง

“หลายชวต” ปรากฏดงในกรอบดาน

ขวามอ ตวอยาง ขอสรปนอาจใกลเคยง

กบขอสรปของทานกได

ตวอยาง ขอสรปผลการอภปรายจากกรณตวอยางเรอง “หลายชวต” -------------- คนแตละคนมความแตกตางกน มวถการดาเนนชวตท

ไมเหมอนกน แตทกคนมความตองการทคลายกน คอ

ตองการประสบความสาเรจ ซงถาบรรลตามตองการของ

ตน คนนนกจะมความสข

~ 200 ~

แปะฮง

กจกรรมท 2

ครและผเรยนนงสบายๆ อยกนเปนกลม ครแจกใบงานท 2 ทเปนกรณตวอยาง เรอง

“แปะฮง” ครดาเนนกจกรรมเชนเดยวกบการดาเนนงานในกจกรรมท 1

ใบงานท 2

กรณตวอยางเรอง แปะฮง

ทานขนพชตพลพาย เปนคหบดมชอเสยงมากในดานความเมตตากรณาทานเปนคนทพรอมไปดวย

ทรพยสมบต ขาทาสบรวาร เกยรตยศ ชอเสยง และสขกายสบายใจ

ตาแปะฮง เปนชายจนชราตวคนเดยว ขายเตาฮวย อาศยอยทหองแถวเลกๆ

หลงบานขนพชต แปะฮงขายเตาฮวยเสรจกลบบานตอนเยนตกคาหลกจากอาบนาอาบทากนขาวเสรจกนงส

ซอเพลดเพลนทกวนไป

วนหนงทานขนคดวา แปะฮงดมความสขด แตถาไดมเงนมากขนคงจะมความสขอยางสมบรณมาก

ขน ทานขนจงเอาเงนหนงแสนบาทไปใหแปะฮง จากนนมาเปนเวลาอาทตยหนงเตมๆ ทานขนไมไดยนเสยง

ซอจากบานแปะฮงอกเลย ทานขนรสกเหมอนขาดอะไรไปอยางหนง เยนวนทแปดแปะฮงกมาพบทานขน

พรอมกบนาเงนทยงเหลออกหลายหมนมาคน แปะฮงบอกทานขนวา

“ผมเอาเงนมาคนทานครบ ผสมเหนอยเหลอเกน มเงนมากกตองทางานมากขนตองคอย

ระวงรกษาเงนทอง เตาฮวยกไมไดขาย ตองไปลงทนทางอนเพอใหรวยมากขนอกลงทนแลวกกลวขาดทน

เหนอยเหลอเกน ผมไมอยากไดเงนแสนแลวครบ”

คนนนทานขนกหายใจโลงอก เมอไดยนเสยงซอจากบานแปะฮง แทรกเขามากบสายลม

ประเดน ในเรองความสขของคนในเรองน ทานไดแนวคดอะไรบาง?

แนวทางการทากจกรรม

1. เลขานการกลมบนทกความเหนของกลมทรวมกนอภปราย ความเหนอาจมหลายคาตอบได

2. อาจเปรยบเทยบความเหนหรอคาตอบของกลมผเรยนกบตวอยางขอสรปทนาเสนอวาใกลเคยง

กนหรอไม เพยงใด

3. เลอกขอคดหรอคาตอบของกลมทคดวาดทสดไว 1 คาตอบ

แปะฮง

~ 201 ~

4. คาตอบทกลมคดวาดทสด เลอกบนทกไวคอ

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

ตวอยาง ขอสรปของกรณตวอยาง

เรอง “แปะฮง” ปรากฏในกรอบดาน

ขวามอ ตวอยางขอสรปนอาจ

ใกลเคยงกบขอสรปของทานกได

ตวอยาง ขอสรปผลการอภปรายจากกรณตวอยางเรอง “แปะฮง” ----------- เมอคนมความแตกตางกน แตทกคนตางกตองการ

ความสข ดงนน ความสขของแตละคนกอาจไม

เหมอนกน ตางกนไปตามสภาวะของแตละบคคลท

แตกตางกนดวย

~ 202 ~

กจกรรมท 3

ครและผเรยนนงสบายๆ อยกนเปนกลม ครแจกใบงานท 3 ทเปนกรณตวอยาง เรอง “ธญญวด” คร

ดาเนนกจกรรมเชนเดยวกบการดาเนนงานในกจกรรมท 2

ใบงานท 3

กรณตวอยางเรอง “ธญญวด”

ธญญวดไดรบการบรรจเปนครในโรงเรยนมธยมทตางจงหวด พอเปนครได 1 ป กมอนเปน

ตองยายเขามาอยในกรงเทพมหานคร โรงเรยนทธญญวดยายเขามาทาการสอนเปนโรงเรยนมธยม

เชนเดยวกน แตมการสอนการศกษาผใหญ ระดบท 3-4 และ 5 ในตอนเยนอกดวย มาเมอเทอมทแลว ธญญว

ดไดรบการชกชวนจากผอานวยการใหสอนการศกษาผใหญในตอนเยน ธญญวด เหนวาตวเองไมมภาระ

อะไรกเลยตกลงโดยไมตองคดถงเรองอน ซายงจะมรายไดเพมขนอกดวย

แตธญญวดจะคดผดหรอเปลาไมทราบ เรมตนจากเสยงกระแนะกระแหนจากครเกาบางคน

วามาอยยงไมทนไรกไดสอนภาคคา สวนครเกาทสอนภาคคา กเลอกสอนเฉพาะชวโมงตนๆ โดยอางวา เขาม

ภารกจทบาน ธญญวดยงสาว ยงโสด ไมมภาระอะไรตองสอนชวโมงทายๆ ทาใหธญญวดตองกลบบานดก

ทกวน ถงบานกเหนอย อาบนาแลวหลบเปนตายทกวน

การสอนของครภาคคา สวนใหญไมคอยคานงถงผเรยน เขาจะรบสอนใหหมดไปชวโมง

หนงๆ เทานน เทคนคการสอนทไดรบการอบรมมา เขาไมนาพา ทางานแบบขอไปท เชาชามเยนชาม ธญญวด

เหนแลวกคดวา คงจะรวมสงฆกรรมไมได จงพยายามทมเทกาลงกายกาลงใจและเวลา ทาทกๆ วถทางเพอหวง

จะใหครเหลานนไดเอาเยยงอยางของตนบางแตกไมไดผลทกอยางเหมอนเดม ธญญวดแทบหมดกาลงใจไมม

ความสขเลย คดจะยายหนไปอยทอน มาฉกคดวาทไหนๆ คงเหมอนๆกน คนเราจะใหเหมอนกนหมดทกคน

ไปไมได

ประเดน ถาทานเปนธญญวด ทาอยางไรจงจะอยในสงคมนนไดอยางมความสข

ธญญวด

~ 203 ~

แนวทางการทากจกรรม

1. เลขานการกลมบนทกความเหนของกลมทรวมกนอภปราย ความเหนอาจมหลายคาตอบได

2. เปรยบเทยบคาตอบหรอความเหนของกลมผเรยนกบตวอยางขอสรปทนาเสนอไววาใกลเคยงกน

หรอไม เพยงใด

3. เลอกขอคดหรอคาตอบของกลมทคดวาดทสดไว 1 คาตอบ

4. คาตอบทกลมคดวาดทสด เลอกบนทกไวคอ

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

ตวอยางขอสรปของกรณตวอยาง เรอง “ธญญวด” จากความเหนของ ผเรยนหลายกลมทเคยเสนอไว ดงปรากฏในกรอบดานขวามอ ตวอยางขอสรปนอาจใกลเคยง กบขอสรปของกลมของทานกได

ตวอยาง ขอสรปผลการอภปรายจากกรณตวอยางเรอง “ธญญวด” ------------------------------- การทคนเราจะมชวตอยไดอยางเปนสขนน ตอง

รจกปรบตวเองใหเขากบสถานการณ สงแวดลอม

หรอปรบสถานการณสงแวดลอมใหเขากบตนเอง

หรอปรบทงสองทางใหเขาหากนไดอยางผสม

กลมกลนกจะเกดความสขได

~ 204 ~

ใบงานท 4

กรณตวอยางเรอง “วน”

หมบานดอนทรายมลทเคยสงบเงยบมาแตกาลกอน กลบคกคกดวยผคนทอพยพเขาไปอยเพมกนมากขน ๆ

ทกวน ทงนเปนเพราะการคนพบพลอยในหมบาน มการตอไฟฟา ทาใหสวางไสว ถนนลาดยางอยางด รถ

ราวงดขวกไขวไปหมด สงทไมเคยเกดขนมากอนกเกดขน เชน เมอวานเจาจกลกผใหญจาง ถกรถจาก

กรงเทพฯ ทบตายขณะวงไลยงนก เมอเดอนกอน น.ส.เหรยญเงน เทพสงกรานตปน ถกไฟฟาดดขณะรดผา

อย ซองผหญงเกดขนเปนดอกเหด เพอตอนรบผคนทมาทาธรกจ ทรายกคอเปนทเทยวของผชายในหมบานน

ไปดวย ทาใหผวเมยตกนแทบไมเวนแตละวน

ครสงหแกนงดเหตการณตาง ๆทเกดขนแลว ไดแตนงปลงอนจจง “เออ ไอพวกนเคยสอนจาจจาไชมา

ตงแตหวเทากาปน เดยวนดมนขดหขดตากนไปหมด จะสอนมนอยางเดมคงจะไปไมรอดแลว เราจะทาอยางไร

ด”

ประเดน

1. ทาไมจงเกดปญหาตาง ๆ เหลานขนในหมบานดอนทรายมล

2. ถาทานเปนคนในหมบานทรายมล ทานจะแกปญหาอยางไร

3. ทานคดวา การเรยนรทเหมาะสมกบสภาพของชมชนเชนน ควรเปนอยางไร

แนวทางการทากจกรรม

1. บนทกความเหนของกลมผเรยนทรวมกนอภปรายถกแถลง ความคดเหนอาจมหลายขอ

2. เปรยบเทยบความคดเหนทกลมผเรยนเสนอกบตวอยางขอคดเหนทเสนอไววาใกลเคยงกน

หรอไม เพยงใด

3. เลอกคาตอบหรอขอคดทกลมผเรยนเลอกไววาดทสด บนทกไว 1 คาตอบ

4. คาตอบทเลอกไวคอ

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

วน

~ 205 ~

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

ตวอยางขอสรปของกรณ

ตวอยาง เรอง “วน” จาก

ความเหนของผเรยนหลาย

กลมหลายคนทเคยเสนอไว

ดงทปรากฏในกรอบดาน

ขวามอตวอยางขอสรปนอาจ

ใกลเคยงกบขอสรปของกลม

ของทานกได

ตวอยาง ขอสรปผลการอภปรายจากกรณตวอยางเรอง “วน” สงคมปจจบนมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว ความ

เจรญทางวตถและเทคโนโลยวงเขาสชมชนอยาง

รวดเรวและรนแรงตลอดเวลา จนคนในชมชนตงรบ

ไมทน ปรบตวไมไดจงเกดปญหาทหลากหลายทงดาน

เศรษฐกจ สงคม การเมอง การปกครอง การศกษา

อาชพ ความมนคง และความปลอดภยของคนใน

ชมชน การจดการเรยนการสอนในปจจบนจะใชวธ

สอนโดยการบอกการอธบายของครใหผเรยนจาได

เทานนคงไมเพยงพอแตตองใหผเรยนรจกคด รจกการ

แกปญหาทตองไดขอมลทหลากหลายมาประกอบการ

คดแกปญหาใหสอดคลองกบความเชอ ความจาเปน

ของตนเอง และความตองการของชมชนดวย

~ 206 ~

กจกรรมท 5

ครและผเรยนนงสบายๆ อยกนเปนกลม ครแจกใบงานท 5 ทเปนกรณตวอยาง เรอง “ส

ไหม” ครเปดเทปทอดเสยง กรณตวอยางเรอง “สไหม” ใหผเรยนฟงพรอมๆ กน ถาไมมเทปครตองอานให

ฟงแบบละครวทย เพอสรางบรรยากาศใหตนเตนตามเนอหาในกรณตวอยาง เมอครอานจบแลวกจะพดคย

กบผเรยนในเชงทบทวนถงเนอหาและเหตการณในกรณตวอยางเรอง “สไหม” เพอใหแนใจวาผเรยนทกคน

เขาใจถงเหตการณในเนอเรองของกรณตวอยางตรงกน ไมตกหลน จากนนครจงเสนอประเดนกากบกรณ

ตวอยางใหผเรยนนาไปอภปรายถกแถลง เพอหาคาตอบในกลมยอย

ใบงานท 5

กรณตวอยางเรอง “สไหม”

ผมตกใจสะดงตนขนเมอเกดเสยงเอะอะ พอลมตาขนมา เหนทกคนยนกนเกอบหมดรถ “ทกคนนง

ลงอยนง ๆ อยาเคลอนไหวไมงนยงตายหมด” เสยงตวาดลนออกมาจากปากของเจาชายหนาเหยม คอสนท

ยนอยหนารถ กาลงใชปนจออยทคอของคนขบ ผมรทนทวารถทวรทผมโดยสารคนนถกเลนงามโดยเจาพวกวายรายแน หนไปดดานหลง เหนไอ

วายรายอกคนหนงถอปนจงกาอย ผมใชมออนสนเทาลวงลงไปในกระเปากางเกง คลา .38 เหาไฟของผมซง

ซอออกมาจากรานเมอบายนเอง นกในใจวา “โธเพงซอเอามายงไมทนยงเลย เพยงใสลกเตมเทานนเองกจะ

ถกคนอนเอาไปเสยแลว” เสยงเจาตาพองหนารถตะโกนขบอกคนขบรถ “หยดรถเดยวน มงอยากตายโหงหรอไง” ผมนกใน

ใจวา เดยวพอรถหยดมนคงตองใหเราลงจากรถแลวกวาดกนเกลยงตว แตผมตองแปลกใจแทนทรถจะหยด

มนกลบยงเรวขนทกท ทกท ยงไปกวานนรถกลบสายไปมาเสยดวย ไอพวกมหาโจรเซไปเซมา แตเจาตาพอ

ยงไมลดละ แมจะเซออกไปมนกกลบวงไปยนประชดคนขบอก พรอมตะโกนอยตลอดเวลา “หยดโวย

หยด ไอน กลงไปไดละมง จะเหยยบใหคาสนทเดยว” รถคงตะบงไปตอ คนขบบาเลอดเสยแลว ผมไมแนใจวาเขาคดอยางไร ขณะนนผมกวาดสายตา

เหนผชายทนงถดไปทางมานงดานซาย เปนตารวจยศจากาลงจองเขมงไปทไอวายรายและถดไปอกเปนชาย

ผมสนเกรยนอก 2 คน ใสกางเกงสกาก และสขมา ผมเขาใจวาคงจะเปนตารวจหรอทหารแน กาลงเอามอ

ลวงกระเปากางเกงอยทงสองคน

บรรยากาศตอนนนชางเครยดจรง ๆ ไหนจะกลวปลน ถกยง ไหนจะกลวรถควา ทกคนเกรงไปหมด

ทกสงทกอยางถงจดวกฤตแลว

“สไหม”

~ 207 ~

ประเดน 1. ถาคณอยในเหตการณอยางผม คณจะตดสนใจอยางไร 2. กอนทคณจะตดสนใจ คณคดถงอะไรบาง

แนวทางการทากจกรรม ครแบงกลมผเรยนออกเปน 2 – 3 กลมยอย ใหผเรยนเลอกประธานกลมและเลขานการกลมเพอเปน

ผนาและผจดบนทกผลการอภปรายของกลมตามลาดบ และนาผลการอภปรายทบนทกไวไปเสนอตอท

ประชมใหญ จากนน ใหผเรยนทกกลมอภปรายถกแถลงเพอหาคาตอบตามประเดนทกาหนดให ครตดตาม

สงเกต การใชเหตผลของแตละกลม หากขอมลยงไมเพยงพอ ครอาจชแนะใหอภปรายเพมเตมได เลขานการ

กลมบนทกผลการพจารณาหาคาตอบตามประเดนทกาหนด และนาคาตอบนนไปรายงานในทประชมกลม

ใหญ (หากมผ เรยนไมมาก ครอาจใหมการสนทนาหรออภปรายถกแถลงกนในกลมใหญเลย โดยไมตอง

แบงกลมยอยกได)

ตวอยางขอสรปของกรณ

ตวอยาง เรอง “สไหม” จาก

ความเหนของผเรยนหลายกลม

หลายคนทเคยเสนอไว ดงท

ปรากฏในกรอบดานขวามอ

ตวอยางขอสรปนอาจจะ

ใกลเคยงกบขอสรปของกลม

ของทานกได

ตวอยาง ขอสรปผลการอภปรายจากกรณตวอยางเรอง “สไหม” ปญหาในสงคมปจจบนซบซอนและเปลยนแปลงรวดเรว

การเรยนรโดยการฟงการจาจากการสอนการอธบายของคร

อยางเดยวคงไมพอทจะแกปญหาไดอยางยงยน ทนตอ

เหตการณการสอนใหผเรยนรจกคดเอง โดยใชขอมลท

หลากหลายอยางนอย 3 ประการ คอ ขอมลทเกยวของกบหลก

วชาการ ขอมลเกยวกบตนเอง และขอมลเกยวกบสงคม

สงแวดลอม มาประกอบในการคด การตดสนใจอยางพอเพยงก

จะทาใหการคด การตดสนใจเพอแกปญหานนมความมนใจ

และถกตองมากขน

~ 208 ~

เมอผเรยนไดรวมทากจกรรม ความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญ ครบทง 5 กจกรรมแลว ครนา

กระดาษบรฟทสรปกรณตวอยางทง 5 กจกรรมแลว ครนากระดาษบรฟทสรปกรณตวอยางทง 5 แผนตดผนง

ไว เชญทกคนเขารวมประชมกลมใหญแลวใหผเรยนบางคนอาสาสมครสรปความเชอพนฐานทางการศกษา

ผใหญใหเพอนฟง จากนนครสรปสดทายดวยบทสรปตวอยางดงน ความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญ เชอวาคนทกคนมพนฐานทแตกตางกน ความตองการกไม

เหมอนกนแตทกคนกมจดมงหมายปลายทางของตนทจะกาวไปสความสาเรจ ซงถาบรรลถงสงนนไดเขาก

จะมความสข ดงนน ความสขเหลานจงเปนเรองตางจตตางใจทกาหนดตามสภาวะของตนอยางไรกตามการ

จะมความสขอยไดในสงคม จาเปนตองปรบตวเอง และสงคมใหผสมกลมกลนกนจนเกดความพอดแก

เอกตภาพ และบางครงหากเปนการตดสนใจทไดกระทาดทสดตามกาลงของตวเองแลว กจะมความพอใจกบ

การตดสนใจนน อกประการหนงในสงคมทมการเปล ยนแปลงอยางรวดเรวน การท จะปรบตวเองและ

สงแวดลอมใหเกดความพอดนน จาเปนตองรจกการคด การแกปญหา การเรยนการสอนทจะใหคนรจก

แกปญหาไดนน การสอนโดยการบอกอยางเดยวคงไมไดประโยชนมากนก การสอนใหร จกคด ร จก

วเคราะหจงเปนวธทควรนามาใชกระบวนการคด การแกปญหามหลากหลายวธแตกตางกนไป แต

กระบวนการคด การแกปญหาทตองใชขอมลประกอบการคด การวเคราะหอยางนอย 3 ประการ คอขอมล

ทางวชาการ ขอมลเกยวกบตวเอง และขอมลเกยวกบสงคมและสงแวดลอม ซงเมอนาผลการคดนไปปฏบต

แลวพอใจ มความสข กจะเรยกการคดเชนนนวา คดเปน บทสรป เราไดเรยนรถงความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญ โดยการทากจกรรมรวมกนทง 5 กจกรรมแลว

ดงบทสรปทไดรวมกนเสนอไวแลว ความเชอพนฐานทสรปไวนคอ ความเชอพนฐานทเปนความจรงในชวต

ของคนท กศน. นามาเปนหลกใหคนทางาน กศน. ตลอดจนผเรยนไดตระหนกและเขาใจแลวนาไปใชในการ

ดารงชวตเพอการคด การแกปญหา การทางานรวมกบคนอน การบรหารจดการในฐานะเปนนายเปนผนา

หรอผตาม ในฐานะผสอน ผเรยนในฐานะเปนสมาชกในครอบครว สมาชกในชมชนและสงคม เพอใหรจก

ตวเอง รจกผอน รจกสภาวะสงแวดลอม การคดการตดสนใจตาง ๆ ทคานงถงขอมลทเพยงพออยางนอย

ประกอบดวยขอมล 3 ดาน คอ ขอมลทางวชาการ ขอมลเกยวกบตนเองและขอมลเกยวกบสงคม สงแวดลอม

ดวยความใจกวาง มอสระ ยอมรบฟงความคดเหนของผอนไมเอาแตใจตนเอง จะไดมสต รอบคอบ ละเอยดถ

ถวน ไมผดพลาดจนเกนไป เราถอวาความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญ ดงกลาวน คอ พนฐานเบองตน

ของการนาไปสการคดเปน หรอเรยกตามภาษานกวชาการวา ปฐมบทของกระบวนการคดเปน

~ 209 ~

เรองท 2

คดเปนและกระบวนการคดเปน

2.1 แนวคดและทศทางของการคดเปน

“คดเปน” เปนคาไทยสน ๆ งาย ๆ ทดร.โกวท วรพพฒน ใชเพออธบายถงคณลกษณะทพงประสงคของคน

ในการดารงชวตอยในสงคมทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว รนแรง และซบซอน ไดอยางปกตสข “คด

เปน” มาจากความเชอพนฐานเบองตนทวาคนมความแตกตางกนเปนธรรมดา แตทกคนมความตองการ

สงสดเหมอนกนคอความสขในชวต คนจะมความสขไดกตอเมอมการปรบตวเองและสงคม สงแวดลอมให

เขาหากนอยางผสมกลมกลนจนเกดความพอด นาไปส ความพอใจและมความสข อยางไรกตามสงคม

สงแวดลอมไมไดหยดนง แตจะมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวและรนแรงอยตลอดเวลากอใหเกดปญหา

เกดความทกข ความไมสบายกายไมสบายใจขนไดเสมอ กระบวนการปรบตนเองกบสงคมสงแวดลอมให

ผสมกลมกลนจงตองดาเนนไปอยางตอเนองและทนการ คนทจะทาไดเชนนตองรจกคด รจกใชสตปญญา

รจกตวเองและธรรมชาตสงคมสงแวดลอมเปนอยางด สามารถแสวงหาขอมลทเกยวของอยางหลากหลาย

และพอเพยง อยางนอย 3 ประการ คอ ขอมลทางวชาการ ขอมลทางสงคมสงแวดลอม และขอมลทเกยวของ

กบตนเองมาเปนหลกในการวเคราะหปญหาเพอเลอกแนวทางการตดสนใจทดทสดในการแกปญหา หรอ

สภาพการณทเผชญอย อยางรอบคอบ จนมความพอใจแลวกพรอมจะรบผดชอบการตดสนใจนนอยาง

สมเหตสมผล เกดความพอดความสมดลในชวตอยางสนตสข เรยกไดวา “คนคดเปน” กระบวนการ คดเปน

อาจสรปไดดงน

~ 210 ~

ทานอาจารย ดร.โกวท วรพพฒน เคยกลาวไววา “คดเปน” เปนคาเฉพาะทหมายรวมทกอยางไวใน

ตวแลว เปนคาทบรณาการเอาการคด การกระทา การแกปญหา ความเหมาะสม ความพอด ความเช อ

วฒนธรรมประเพณ คณธรรมจรยธรรม มารวมไวในคาวา “คดเปน” หมดแลว นนคอ ตองคดเปน คดชอบ

ทาเปน ทาชอบ แกปญหาไดอยางมคณธรรมและความรบผดชอบ ไมใชเพยงแคคดอยางเดยว เพราะเรอง

ดงกลาวเปนขอมลทตองนามาประกอบการคด การวเคราะหอยางพอเพยงอยแลว

กระบวนการเรยนรตามทศทางของ “คดเปน” น ผ เรยนสาคญท สด ผ สอนเปนผ จดโอกาส จด

กระบวนการ จดระบบขอมล และแหลงการเรยนร รวมทงการกระตนใหกระบวนการคด การวเคราะหไดใช

ขอมลอยางหลากหลาย ลกซงและพอเพยง นอกจากนน “คดเปน” ยงครอบคลมไปถงการหลอหลอมจต

วญญาณของคนทางาน กศน. ทปลกฝงกนมาจากพสนองนบสบ ๆ ป เปนตนวา การเคารพคณคาของความ

เปนมนษยของคนอยางเทาเทยมกน การทาตวเปนสามญเรยบงาย ไมมมม ไมมเหลยม ไมมอตตา ใหเกยรต

“คดเปน” ปญหา กระบวนการคดเปน ความสข

ขอมลทตองนามาพจารณา

ไมพอใจ

ลงมอปฎบต ลงมอปฏบต

พอใจ

ตนเอง สงคม วชาการ

การวเคราะหและสงเคราะห

ขอมล

ทหลากหลายและพอเพยง อยางละเอยดรอบคอบ

การตดสนใจ เลอกแนวทางปฏบต

ประ

เมน

ผล

ประ

เมน

ผล

~ 211 ~

ผอนดวยความจรงใจ มองในดมเสย ในเสยมด ในขาวมดา ในดามขาว ไมมอะไรทขาวไปทงหมด และไมม

อะไรทดาไปทงหมด ทงนตองมองในสวนดของผอนไวเสมอ

จากแผนภมดงกลาวน จะเหนวา คดเปนหรอกระบวนการคดเปนนนจะตองประกอบดวยองคประกอบตาง ๆ

ดงตอไปน

1. เปนกระบวนการเรยนรทประกอบดวยการคด การวเคราะห และสงเคราะหขอมลประเภทตาง ๆ

ไมใชการเรยนรจากหนงสอหรอลอกเลยนจากตาราหรอรบฟงการสอนการบอกเลาของครแตเพยงอยางเดยว

2. ขอมลทนามาประกอบการคด การวเคราะหตาง ๆ ตองหลากหลาย เพยงพอ ครอบคลม อยาง

นอย 3 ดาน คอ ขอมลทางวชาการ ขอมลเกยวกบตนเอง และขอมลเกยวกบสงคมสงแวดลอม

3. ผเรยนเปนคนสาคญในการเรยนร ครเปนผจดโอกาสและอานวยความสะดวกในการจดการ

เรยนร

4. เรยนรจากวถชวต จากธรรมชาตและภมปญญา จากประสบการณและการปฏบตจรง ซงเปน

สวนหนงของการเรยนรตลอดชวต

5. กระบวนการเรยนรเปนระบบเปดกวาง รบฟงความคดของผอนและยอมรบความเปนมนษยท

ศรทธาในความแตกตางระหวางบคคล ดงนนเทคนคกระบวนการทนามาใชในการเรยนรจงมกจะเปนวธการ

สานเสวนา การอภปรายถกแถลง กลมสมพนธเพอกลมสนทนา

6. กระบวนการคดเปนนน เมอมการตดสนใจ ลงมอปฏบตแลวจะเกดความพอใจ มความสข แตถา

ลงมอปฏบตแลวยงไมพอใจกจะมสตไมทรนทราย ไมเดอดเนอรอนใจ แตจะกลบยอนไปหาสาเหตแหง

ความไมสาเรจ ไมพงพอใจกบการตดสนใจดงกลาว แลวแสวงหาขอมลเพมเตม เพอหาทางเลอกในการ

แกปญหาแลวทบทวนการตดสนใจใหมจนกวาจะพอใจกบการแกปญหานน

~ 212 ~

ทานมความเขาใจเรองคดเปนมากนอยเพยงใด ครใหคะแนนผเรยนแตละคนดวยเครองหมาย

เขาใจดมาก เขาใจดพอควร

2.2 คดเปนและการเชอมโยงสปรชญาคดเปน

พจนานกรมไทยฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2543 ใหนยามคาวา ปรชญา ไววา วชาวาดวยหลกแหงความร

และหลกแหงความจรง

คดเปน คอ ลกษณะอนพงประสงคทชวยใหคนสามารถดารงชวตอยในสงคมทเปลยนแปลงอยตลอดเวลาได

อยางสนตสข เพราะคนคดเปนเชอมนในหลกแหงความเปนจรงของมนษยทยอมรบในความแตกตางของ

บคคล รจกปรบตวเองและสงคมใหผสมกลมกลนจนเกดความพอดและพอเพยง และเชอมนในการตดสนใจ

แกปญหาทใชขอมลประกอบการคด การวเคราะหอยางนอย 3 ประการ จนเกดความพอใจกบการตดสนใจ

นนกจะเปนการแกปญหาทประสบความสข ถายงไมพอใจกจะกลบไปศกษาวเคราะหขอมลใหมทเพยงพอ

และทนเหตการณจนกวาจะพอใจกบการตดสนใจของตนเอง คนทจะทาไดเชนนตองรจกคด ร จกใช

สตปญญา รจกตวเอง รจกธรรมชาต สงคมสงแวดลอมเปนอยางด มความรอบรทจะแสวงหาขอมลมา

ประกอบการคด การวเคราะหของตนเองได

คดเปน นอกจากจะเปนความเชอในหลกความเปนจรงตามธรรมชาตของมนษยดงกลาวแลว คดเปน

ยงเปนหลกการและแนวคดสาคญในการจดดาเนนโครงการตาง ๆทางการศกษาผใหญ การศกษานอก

โรงเรยนตงแตในอดตทผานมาถงปจจบน โดยเฉพาะในเรองของความเปนธรรมชาต ความเรยบงายท

หลากหลาย มขอมลใหพจารณาทงดานบวกและดานลบ มประเดนใหคด วเคราะห แสวงหาเหตผลในการหา

คาตอบทเหมาะสมใหกบตนเองและชมชน

คดเปน นอกจากจะเปนหลกในการดาเนนโครงการการศกษาผใหญ การศกษานอกโรงเรยนแลว ยง

เปนหลกคดและแนวทางในการดาเนนชวตประจาวนของคนทางานการศกษานอกโรงเรยนและบคคลทวไป

เปนตนวา การเคารพในคณคาของความเปนมนษยของคนอยางเทาเทยมกน การทาตวเปนคนเรยบงาย ไมม

อตตายดเหนยวจนไมรบฟงความคดของผอน รวมทงการมทกษะการเรยนรเพอการเรยนรตลอดชวตดวย

จากการทคดเปน เปนทงความเชอในหลกความเปนจรงของมนษย เปนทงหลกการ แนวคด และทศ

ทางการดาเนนกจกรรมและโครงการตาง ๆ ของ กศน. และเปนพนฐานทสาคญในวถการดาเนนชวตของ

บคคลทวไป รวมทงเปนการสงเสรมใหมทกษะการเรยนรเพอการเรยนรตลอดชวตในอนาคต คดเปนจงเปน

ทยอมรบและกาหนดใหเปน “ปรชญาคดเปน” หรอปรชญาการศกษานอกโรงเรยนทเหมาะสมกบความเปน

กศน. เปนอยางยง

~ 213 ~

2.3 กระบวนการและขนตอนการแกปญหาของคนคดเปน

คนคดเปนเชอวาทกขหรอปญหาเปนความจรงตามธรรมชาตทเกดขนไดกสามารถแกไขได ถารจก

แสวงหาขอมลทหลากหลายและพอเพยงอยางนอย 3 ดาน คอ ขอมลทางวชาการ ขอมลเกยวกบสภาวะ

แวดลอมทางสงคมในวถชวต วถวฒนธรรมประเพณ วถคณธรรมจรยธรรม และขอมลทเกยวกบตนเอง รจก

ตนเองอยางถองแท ซงครอบคลมถงการพงพาตนเองและความพอเพยง พอประมาณมาวเคราะหและ

สงเคราะหประกอบการคดและการตดสนใจแกปญหา คนคดเปนจะเผชญกบทกขหรอปญหาอยางรเทาทน ม

สตไตรตรองอยางละเอยดรอบคอบในการเลอกวธการแกปญหาและตดสนใจแกปญหาตามวธการทเลอก

แลววาดทสด กจะมความพอใจและเตมใจรบผดชอบกบผลการตดสนใจเชนนน อยางไรกตาม สงคมในยค

โลกาภวตนเปนสงคมแหงการเปลยนแปลงทรวดเรวและรนแรง ปญหากเปลยนแปลงอยตลอดเวลา ทกขก

เกดขน ดารงอย และดบไป หรอเปลยนโฉมหนาไปตามกาลสมย กระบวนทศนในการดบทกขกตองพฒนา

รปแบบใหทนตอการเปลยนแปลงเหลานนอยตลอดเวลาใหเหมาะสมกบสถานการณทเปลยนแปลงไปดวย

กระบวนการดบทกขหรอแกปญหากจะหมนเวยนมาจนกวาจะพอใจอกเปนเชนนอยอยางตอเนองตลอดชวต

กระบวนการและขนตอนการแกปญหาแบบคนคดเปน อาจแบงไดดงน

1. ขนทาความเขาใจกบทกขและปญหา คนคดเปนเชอวาทกขหรอปญหาเปนเรองธรรมชาตท

เกดขนกแกไขไดดวยกระบวนการแกปญหา

“ปญหา” ตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน หมายถง ขอสงสย ความสงสย สงเขาใจยาก

สงทตนไมรหรอคาถาม อนไดแกโจทยในแบบฝกหด หรอขอสอบเพอประเมนผล เปนตน ปญหาจะหมาย

รวมถง ปญหาสวนตว ปญหาครอบครว ปญหาเพอนรวมงาน ปญหาจากผบงคบบญชา ปญหาจากสภาวะ

สงแวดลอมและอน ๆ

ปญหาเกดขนได 2 ทาง คอ

1) ปญหาทเกดจากปจจยภายนอก เชน เมอเศรษฐกจทรงตวหรอซบเซา ทาใหรายไดของเรา

ลดนอยลง คนในสงคมมการดนรนแกงแยงกน การเอาตวรอด การลกขโมย จ ปลน ฆาตกรรม สงผลกระทบ

ตอความเปนอยและความปลอดภยในชวตและทรพยสน ปญหาหลายเรองสบเนองมาจากสขภาพอนามย ภย

จากสงเสพตดหรอปรากฏการณธรรมชาต เปนตน

2) ปญหาทเกดจากปจจยภายใน คอปญหาจากตวมนษยเอง คอปญหาทเกดจากกเลสในจตใจ

ของมนษย ซงม 3 เรองสาคญคอ โลภะ ไดแกความอยากได อยากม อยากเปน มากขนกวาเดม มการดนรน

แสวงหาตอไปอยางไมมทสนสด ไมมความพอเพยง เมอแสวงหาดวยวธสจรตไมได กใชวธการทจรต ทาให

เกดความไมสงบ ไมสบายกาย ไมสบายใจ ไมมทสนสด โทสะ ไดแกความโกรธ ความอาฆาตพยาบาทคน

อน ความคดประทษรายคนอน โมหะ ไดแก ความไมร หรอรไมจรง หลงเชอคาโกหก หลอกลวง ชกชวนให

หลงกระทาสงทไมถกตอง ทาเรองเสยหาย หลงผดเปนชอบ เหนกงจกรเปนดอกบว เปนตน

2. ข นหาสาเหตของปญหา ซ งเปนข นตอนหนงของกระบวนการแกปญหาเปนข นตอนท จะ

วเคราะหขอมลตาง ๆ ทอาจเปนสาเหตของปญหา เปนตวตนตอของปญหาทงทเปนตนเหตโดยตรง และท

~ 214 ~

เปนสาเหตทางออม ทงนตองวเคราะหจากสาเหตทหลากหลายและมความเปนไปไดหลาย ๆ ทาง การ

วเคราะหหาสาเหตของปญหาอาจทาไดงาย ๆ ใน 2 วธคอ

1) การวเคราะหขอมล โดยการนาเอาขอมลทหลากหลายดานตาง ๆ มาแยกแยะและจดกลมของ

ขอมลสาคญ ๆ เชน ขอมลดานเศรษฐกจ วฒนธรรม สภาวะแวดลอม วทยาการใหม ๆ นโยบายและทศทาง

ในการบรหารจดการ ปจจยทางดานเทคโนโลย ฯลฯ ขอมลทนามาวเคราะหนเมอจาแนกแลว สาเหตของ

ปญหาอาจมาจากขอมลอยางนอย 3 ประการ คอ

- สาเหตสาคญมาจากตนเอง จากพนฐานของชวตตนเองและครอบครว ความไมสมดล

ของการงานอาชพทพงปรารถนา ความขดของทเกดจากโรคภยของตนเอง ความโลภ โกรธ หลง ในใจของ

ตนเอง ความคบของใจในการรกษาคณธรรม จรยธรรมของตนเอง ฯลฯ

- สาเหตสาคญมาจากสงคม ชมชนและสภาวะแวดลอม ความไมพงพอใจตอพฤตกรรม ไม

พงปรารถนาของเพอนบาน การขาดแหลงเงนทนในการประกอบอาชพ ชมชนมการทะเลาะเบาะแวง ขาด

ความสามคค ฯลฯ

- สาเหตสาคญมาจากการขาดแหลงขอมล แหลงความรความเคลอนไหวทเปนปจจบนของ

วชาการและเทคโนโลยทเกยวของ ขาดภมปญญาทจะชวยเตมขอมลทางปญญาในการบรหารจดการ ฯลฯ

2) การวเคราะหสถานการณ โดยการนาเอาสภาพเหตการณตาง ๆ มาพฒนาหาคาตอบ โดย

พยายามหาคาตอบในลกษณะตอไปนใหมากทสด คอ อะไร ทไหน เมอไร เพยงใด ตวอยางเชน

วธการอะไรทกอใหเกดสภาพเหตการณเชนน

สงแวดลอมอะไรทกอใหเกดสภาพเหตการณเชนน

บคคลใดทกอใหเกดสภาพเหตการณเชนน

ผลเสยหายเกดขนมาไดอยางไร

ทาไมจงมสาเหตเชนนเกดขน

ฯลฯ

จากนนจงกระทาการจดลาดบความสาคญของสาเหตตาง ๆ คอหาพลงของสาเหตทกอใหเกด

ปญหา ทงนเนองจาก

- ปญหาแตละปญหาอาจเปนผลเนองมาจากสาเหตหลายประการ

- ทกสาเหตยอมมอนดบความสาคญ หรอพลงของสาเหตท กอใหเกดปญหาในอนดบ

แตกตางกน

- ทรพยากรมจากด ไมวาจะเปน บคลากร เงน เวลา วสด ดงนนจงตองพจารณาจดสรรการ

ใชทรพยากรใหตรงกบพลง ทกอปญหาสงสด

3. ขนวเคราะหเสนอทางเลอกของปญหา เปนข นตอนทตองศกษาหาขอมลท เก ยวของอยาง

หลากหลายและทวถง เพยงพอทงขอมลดานบวกและดานลบอยางนอย 3 กลมขอมล คอ ขอมลทางวชาการ

~ 215 ~

ขอมลเกยวกบตนเอง และขอมลทเกยวของกบสงคมสงแวดลอม แลวสงเคราะหขอมลเหลานนขนมาเปน

ทางเลอกในการแกไขปญหาหลาย ๆ ทางทมความเปนไปได

4. ขนการตดสนใจ เลอกทางเลอกในการแกปญหาท ดท สดจากทางเลอกท งหมดทมอย เปน

ทางเลอกทไดวเคราะหและสงเคราะหจากขอมลทง 3 ดาน ดงกลาวแลวอยางพรอมสมบรณแลว บางครง

ทางเลอกทดทสดอาจเปนทางเลอกทไดจากการพจารณาองคประกอบทดท สดของแตละทางเลอก นามา

ผสมผสานกนกได

5. ขนนาผลการตดสนใจไปสการปฏบต เมอไดตดสนใจดวยเหตผลและไตรตรองขอมลอยาง

รอบคอบ พอเพยงและครบถวนทง 3 ประการแลว นบวาทางเลอกทตดสนใจนนเปนทางเลอกทดทสดแลว

6. ขนตดตามประเมนผล เมอตดสนใจดาเนนการตามทางเลอกทดทสดแลว พบวามความพอใจ

กจะมความสข แตถานาไปปฏบตแลวยงไมพอใจ ไมสบายใจ ยงขดของเปนทกขอย กตองกลบไปศกษา

คนควาหาขอมลเพมเตมดานใดดานหนงหรอทง 3 ดานทยงขาดตกบกพรองอย จนกวาจะมขอมลทเพยงพอ

ทาใหการตดสนใจครงนนเกดความพอใจ และมความสขกบการแกปญหานน

อยางไรกตาม สงคมในยคโลกาภวฒนเปนสงคมแหงการเปลยนแปลงทรวดเรวและรนแรง ปญหาก

เปลยนแปลงอยตลอดเวลา ทกขกเกดขน ดารงอย และดบไป หรอเปลยนโฉมหนาไปตามกาลสมย กระบวนทศน

ในการดบทกขกตองพฒนารปแบบใหทนตอการเปลยนแปลงเหลานนอยตลอดเวลาใหเหมาะสมกบสถานการณ

ทเปลยนแปลงไปดวย กระบวนการดบทกขหรอแกปญหากจะหมนเวยนมาจนกวาจะพอใจอกเปนเชนนอยอยาง

ตอเนองตลอดชวต

~ 216 ~

กระบวนการและขนตอนการแกปญหาของคนคดเปน

กระบวนการแกปญหา ความสข 1. ปญหา

6. ประเมนผล (พอใจ)

5. ปฏบต 4. ตดสนใจเลอกวธการแกปญหาทดทสด

6. ประเมนผล (ยงไมพอใจ)

5. ปฏบต

2. วเคราะหหาสาเหตของปญหาจากขอมลทหลากหลายและพอเพยง

อยางนอย 3 ประการ

3. วเคราะหหาทางเลอกในการแกปญหาจากขอมลทหลากหลาย

อยางนอย 3 ประการ

ตนเอง สงคมสงแวดลอม วชาการ

ขอมลเกยวกบ

ตนเอง ขอมลดาน

สงคม

สงแวดลอม ขอมลดาน

วชาการ

~ 217 ~

ตวอยางกระบวนการและขนตอนการคดแกปญหาแบบคนคดเปน

กรณศกษาเรอง การตดยาเสพตดของเยาวชน

ปญหา

นายสามารถ เปนเยาวชนอาศยอยกบเพอน ๆ ชานเมองกรงเทพ มอาชพเปนชางกอสราง ซงเปนชาง

ชาวบานในหมบาน รบจางตอเตมซอมแซมเลก ๆ นอย ๆ ในหมบาน บางครงกรบเปนคนงานรบจางรายวน

ของบรษทรบเหมาทางานไม งานปน ทวไป ไมมงานอยเปนประจาเปนหลกแหลง รายไดไมแนนอน

เคลอนยายไปตามแหลงงานพรอม ๆ กบเพอนคนงานอน ๆ พนเพเดมพอแมเปนเกษตรกรอยตางจงหวด

ยากจนมลกหลายคน นายสามารถจงตองมาเปนคนงานกอสรางเพอหาเงนสงไปใหพอแม แตปรากฏวาลาพง

การเลยงตวเองกไมคอยจะพออยแลว คาครองชพในกรงเทพฯ กสง คาใชจายกมากกวาอยตางจงหวด ชวตก

โดดเดยวมแตเพอน ๆ วยเดยวกนไมมผใหญคอยดแล สามารถเรยนจบแคประถมศกษาจากตางจงหวด แลว

ไมไดเรยนตอ ไมไดรบการแนะนาหรอไดรบความรเพมเตมหลงจากออกจากโรงเรยนแลว เพอน ๆ รวมงาน

กจะมลกษณะเดยวกนแทบทกคน ผรบเหมาซงเปนคนจางงานกไมเคยสนใจความเปนอยของคนงาน แตก

จายคาจางตามแรงงานไมเอาเปรยบคนงาน เมองานมนอยลง สามารถทางานบอยขน คบเพอนเทยวเตรมาก

ขน เรมดมเหลา และตดยาเสพตดตามเพอน ๆ ในทสด

การทาความเขาใจกบปญหา

ประการแรก คดมสต เพอพจารณาปญหาใหชดเจนและสรางความมนใจวาสามารถแกปญหาได

จากนนจงพจารณาความลาลกและซบซอนของปญหาการตดยาของนายสามารถ เพอแยกแยะความหนกเบา

ของการตดยา และมองชองทางในการเขาถงปญหารวมทงเขาถงความเชอมโยงของสภาวะแวดลอมของการ

ตดยาของสามารถวาเกยวของกบเรองอะไรบาง อยางไรในเบองตน

การหาสาเหตของปญหา

ขนนเปนการศกษาสาเหตของการตดยาของสามารถ ซงจะตองศกษาจากขอมลทหลากหลายทงจาก

เรองสวนตวของสามารถของในเรองประวตครอบครว ความเปนมา สถานะความเปนอย เศรษฐกจสงคม

การทามาหากน นสย ความประพฤต การพบเพอน ความอดทน ฯลฯ เพอดวาเรองสวนตวของสามารถเรอง

ใดจะเปนตวนาไปสปญหาการตดยาของสามารถบาง ตองศกษาขอมลจากสภาวะแวดลอมทจะทาใหสามารถ

ประสบปญหาตดยา เชน การคบเพอน การเสพสรา ลกษณะของการทางานทตองเรรอนไปตลอดเวลา แหลง

ความรหรอภมปญญาทจะเปนประโยชนในการเรยนร แหลงมวสราทงการซอการขาย การเสพยาในชมชน

ฯลฯ รวมทงขอมลทเกยวกบความรเรองยาเสพตดและอนตรายจากการเสพยา ความใสใจของชมชนในเรอง

การรณรงคขดกน ภยจากยาเสพตด การเขาถงเอกสารและสอประชาสมพนธและประสทธภาพของสอ

ปองกนสงเสพตดของประชาชนในชมชน ฯลฯ ขอมลเหลานตองนามาวเคราะหอยางหลากหลาย เพอ

สงเคราะหหาสาเหตของปญหาตดยาของสามารถ

~ 218 ~

ขนวเคราะหหาทางเลอกในการแกไขปญหา

เปนขนตอนทจะตองนาเอาสาเหตตาง ๆ ททาใหสามารถตดยาทวเคราะหไดจากขอมลทง 3 ดาน

ของสามารถมาสงเคราะห สรปเปนทางเลอกในการแกไขปญหาหลาย ๆทางเลอกทมความเปนไปได เชน

ไปบวชเพอหนใหพนจากสงคมตดยาเสพตดในชมชน เลกคบเพอนทตดยาโดยสนเชง เปลยนอาชพไป

ทางานทเปนหลกแหลงไมเรรอน ศกษาหาความรการประกอบอาชพใหมทหางไกลจากยาเสพตด ปรกษาผร

และหนวยงานทชวยเหลอผตดยาเพอเลกเสพยาและฝกอาชพใหม เพอใหมรายได กลบบานตางจงหวดเพอ

ไปบาบดการตดยาและอยกบครอบครว ฯลฯ

ขนการตดสนใจ เลอกทางแกปญหาทดทสด

เปนขนตอนทสามารถเองจะตองตดสนใจ เลอกทางแกปญหาการตดยาของตนเองทคดวาดทสด

เหมาะสมกบตนเอง สามารถปฏบตไดดวยความพอใจ เชน เลกเทยวเตรกบเพอนทเสพยาแลวไปปรกษากบ

ผรขอเขาโครงการบาบดการตดยาของหนวยงานในชมชน และเขารบการฟนฟสขภาพควบคกบการฝก

อาชพทมรายไดเสรมเพมขน เปนตน

ขนนาผลการตดสนใจไปสการปฏบต

ขนตอนนสามารถจะตองเขารบการบาบดการตดยา ซงมขนตอนและวธการโดยเฉพาะ สามารถตอง

อดทนรบการบาบดใหครบถวนตามวธการ และตองมความตงใจแนวแนทจะเลกตดยา สญญากบตนเองวา

จะไมหวนกลบมาเสพยาอก ตองเขารบการดแลรกษาฟนฟสขภาพทงรางกายและจตใจ รวมทงเขาศกษา

อาชพใหมจากศนยฝกอาชพเพอจะไดมชองทางในการทามาหากนหลงจากบาบดการตดยาแลว

ขนตดตามประเมนผล

ขนนเปนการประเมนตนเองของสามารถวาการตดสนใจของตนเองทจะเลกเสพยา และตงใจจะเปน

คนดมอาชพเสรมทจะเปนชองทางในการทามาหากนมรายได ไมตองเปนทกขแลวหนไปเสพยาอกนน ทา

ไดหรอไมในทางปฏบต พอใจและสบายใจทจะเขารบการบาบดและฟนฟสขภาพหรอไม ตงใจฝกอาชพ

เสรมเพยงใด ถาพอใจและสบายใจกจดวาแกปญหาได แตถาลงมอปฏบตแลวยงไมสบายใจ ยงทรนทราย

ยงไมสงบสข กตองยอนกลบไปดขอมลทง 3 ดานอกครงวายงไมไดศกษาขอมลดานใดอยางพอเพยงหรอไม

จากนนจงศกษาหาขอมลนน ๆ จากแหลงขอมลเพมเตม แลวนามาคดวเคราะห สงเคราะห หาทางเลอกใหม

เพอการตดสนใจแกปญหาตอไป จนกวาจะพบทางเลอกแกปญหาไดอยางพอใจ

~ 219 ~

ใบงานท 1

ใหผเรยนสารวจตนเอง วาเคยประสบปญหาสาคญอะไรบางทหนกใจทสด เลอกมา 1 ปญหาแลว

ตอบคาถาม โดยการบนทกสน ๆ ในแตละขอทกาหนดให

1. ชอปญหา ........................................................................................................................................

2. ลกษณะของปญหา ปญหาการเรยน

ปญหาการงาน

ปญหากบครอบครว

ปญหาสงคม

อน ๆ (ระบ)

3. สาเหต หรอทมาของปญหา .................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

4. อธบายผลเสย หรอผลกระทบทเกดขนจากปญหาดงกลาว

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

5. ปญหานนไดมการแกไขเปนทพอใจหรอไม แกไขอยางไร

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

~ 220 ~

ใบงานท 2

1. ใหผเรยนไปสนทนา หรอสมภาษณเพอน ๆ หรอคนใกลเคยง อยางไมเปนทางการสก 3-4 คนใน

หวขอเรองตอไปน แลวบนทกขอมลไว

1) ปญหาครงใหญสดทเคยประสบในชวตทผานมาคออะไร

2) สาเหตทเกดปญหานนคออะไร

3) ปญหานนมการแกไขทสาเรจดวยความพอใจหรอไม ใชขอมลอะไรในการแกไขปญหาบาง

หรอไมอยางไร

4) มวธการแกไขปญหาอยางไร มขนตอนในการแกไขปญหาอยางไรบาง

5) ถาเกดปญหาลกษณะนนขนอก จะใชวธในการแกปญหาแบบเดมหรอจะมวธใหม หรอมขนตอน

ใหมอยางไรหรอไม

6) ใหเปรยบเทยบปญหา สาเหตของปญหา และกระบวนการแกปญหาของเพอน หรอบคคลใกลเคยง

ดงกลาววามอะไรบางทเหมอนกน และมอะไรบางทตางกน

7) ทานจะสรปแนวคดในการแกปญหา จากประสบการณทไดรบครงนอยางไรบาง อธบายสน ๆ

ใบงานท 3

บานของทานอยในแหลงชมชนใกลวดทมเยาวชนมวสมดวยการซอขายและเสพยาเสพตด มคด

ลกเลกขโมยนอยไปจนถงปลน จ ขมขน และฆาตกรรม เปนปญหาทเปนอยเปนประจา แตยงไมเคยไมเกด

ขนกบทาน และครอบครวของทาน

ประเดน

1. ทานคดวาปญหานเปนปญหาของทานหรอไม เพราะอะไร

2. ทานคดวาปญหานเกดขนจากอะไร มทางเลอกในการแกปญหาอยางไรบาง ขอใหเรยงลาดบ

ความเปนไปไดของทางเลอกเหลานนทจะนาไปแกไข

3. แหลงขอมลอะไรบางทควรนามาพจารณา เพอใชประกอบการคดแกปญหา

4. ใหทานบนทกคาตอบของทกขอ สงใหครพจารณา

~ 221 ~

เรองท 3

ลกษณะของขอมลและการเปรยบเทยบขอมล ดานวชาการ ตนเอง และสงคม สงแวดลอม

และทกษะเบองตน การวเคราะห สงเคราะหขอมลทงสามดาน

เพอประกอบการตดสนใจแกปญหาแบบคนคดเปน

ผเรยนไดเรยนรถง “การคดเปน” และการเชอมโยงส “ปรชญาคดเปน” และไดตรวจสอบความคด

กบเพอนในกลมดวยการทากจกรรมรวมกนบางแลว พฤตกรรมสาคญของการคดเปนอยางหนง คอการใช

ขอมลทหลากหลายและพอเพยงเพอประกอบการคดและตดสนใจ โดยเฉพาะขอมลทเกยวของกบวชาการ

ตนเอง และสงคมสงแวดลอม

ขอมลคออะไร

ขอมล คอ ขาวสารรายละเอยดตางๆ ทเกดขนภายในองคการหรอสงแวดลอมทางกายภาพ กอนทจะ

มการจดระบบใหเปนรปแบบทคนสามารถเขาใจ และนาไปใชได เปนขอเทจจรงหรอตวแทนของขอเทจจรง

ของสงทเราสนใจทมอยในชวตประจาวน ขอเทจจรงทเกยวกบเหตการณทเกดขนอยางตอเนอง เชน จานวน

ผปวยทตดเชอเอดสในหมบาน ราคาพชผกผลไมตางๆ ขอเทจจรงทเปนสญลกษณ ตวเลขจานวนลกคา ตว

เลขทเกยวกบจานวนชวโมงททางานในแตละสปดาห ตวเลขทเกยวกบสนคาคงคลงเพอรายการสงของ ตว

เลขทเปนนาหนกและสวนสงของคน หรอตวเลขทเปนรายไดประจาเดอน ตวเลขทเปนคะแนนการสอบ

เปนตน ขอมลเปนขอความหรอรายละเอยดซงอาจอยในรปแบบตางๆ เชน รปภาพ เสยง วดโอ คาอธบาย

พนฐานหรอเหตการณทเกยวของกบสงตางๆ เปนตน

ขอมล (Data) กบสารสนเทศ (Information)

ขอมล และ สารสนเทศมความหมายทแตกตางกน แตมความคลายคลงและสมพนธเกยวของกนอย

มาก

ขอมล หมายถง ขอมลดบทเปนขอเทจจรง หรอเหตการณตางๆ ทเกดขนในชวตประจาวนทเกบ

รวบรวมมาจากแหลงตางๆ อาจเปนตวเลข ตวอกษร หรอสญลกษณ รปภาพ และเสยง ถอวาเปนขอมลระดบ

ปฏบตการ ขอมลทดจะตองมความถกตองแมนยาและเปนปจจบน เชน ปรมาณ ระยะทาง ชอ ทอย เบอร

โทรศพท คะแนนการสอบ บนทก รายงาน ฯลฯ

สารสนเทศ คอ ขอมลทนามาผานกระบวนการประมวลผล วเคราะหจนสามารถนาไปใชในการ

ตดสนใจตอไปไดทนท

ตวอยาง

ขอมล : ผเรยนศนย กศน.อาเภอ ก. มจานวน 30,000 คน มครผสอนจานวน 30 คน

ขอแตกตางระหวางขอมลและสารสนเทศ

สารสนเทศ : อตราสวนครผสอนตอผเรยนศนย กศน.อาเภอ ก. เทากบ 30,000/30 = 1,000

~ 222 ~

ลกษณะของขอมล

ขอมลเมอจาแนกตามลกษณะแลวสามารถแบงออกได 2 ชนด คอ

1. ขอมลเชงคณภาพ (Qualitative Data) หมายถง ขอมลทเปนนามธรรมไมสามารถบอกไดวา ม

คามากหรอนอยเพยงใด แตจะสามารถบอกไดวาดหรอไมด หรอบอกลกษณะความเปนกลมของขอมล เชน

เพศ ศาสนา สผม คณภาพสนคา ความพงพอใจ ฯลฯ

2. ขอมลเชงปรมาณ (Quantitative Data) หมายถง ขอมลทสามารถวดคาไดวามมากหรอนอย ซง

สามารถวดคาออกมาเปนตวเลขได เชน คะแนนสอบ อณหภม สวนสง นาหนก ปรมาณตางๆ ฯลฯ

ประเภทของขอมล

ขอมลเมอจาแนกตามแหลงทมาแลว สามารถแบงออกไดเปน 2 ชนด คอ

1. ขอมลปฐมภม (Primary Data) หมายถง ขอมลทผใชเปนผเกบรวบรวมขอมลขนเอง เชน การ

เกบจากแบบสอบถาม การทดลองในหองทดลอง

2. ขอมลทตยภม (Secondary Data) หมายถง ขอมลทผใชนามาจากหนวยงานอน หรอผอนทได

ทาการเกบรวบรวมมาแลวในอดต เชน รายงานประจาปของหนวยงานตางๆ ขอมลทองถนซงแตละ อบต.

เปนผรวบรวมไว ฯลฯ

คณสมบตทเหมาะสมของขอมล

1. ความถกตอง หากมการเกบรวบรวมขอมลแลวขอมลเหลานนเชอถอไมไดจะทาใหเกดผลเสย

อยางมาก ผใชไมกลาอางองหรอนาเอาไปใชประโยชน ซงเปนเหตใหการตดสนใจของผบรหารขาดความ

แมนยา และมโอกาสผดพลาดได โครงสรางขอมลทออกแบบตองคานงถงกรรมวธการดาเนนงานเพอใหได

ความถกตองแมนยามากทสด โดยปกตความผดพลาดของสารสนเทศสวนใหญมาจากขอมลทไมมความ

ถกตอง ซงอาจมสาเหตมาจากคนหรอเครองจกร การออกแบบระบบจงตองคานงถงในเรองน

2. ความรวดเรวและเปนปจจบน การไดมาของขอมลจาเปนตองใหทนตอความตองการของผใช

มการตอบสนองตอผ ใชไดเรว ตความหมายสารสนเทศไดทนตอเหตการณหรอความตองการ มการ

ออกแบบระบบการเรยกคน และรายงานตามความตองการของผใช

3. ความสมบรณ ความสมบรณของสารสนเทศขนกบการรวบรวมขอมลและวธการทางปฏบต

ดวย ในการดาเนนการจดทาสารสนเทศตองสารวจและสอบถามความตองการการใชขอมลเพอใหไดขอมล

ทมความสมบรณในระดบหนงทเหมาะสม

4. ความชดเจนและกะทดรด การจดเกบขอมลจานวนมากจะตองใชพนทในการจดเกบขอมลมาก

จงจาเปนตองออกแบบโครงสรางขอมลใหกะทดรดสอความหมายได มการใชรหสหรอยนยอขอมลให

เหมาะสมเพอทจะจดเกบเขาไวในระบบคอมพวเตอร

5. ความสอดคลอง ความตองการเปนเร องทสาคญ ดงนน จงตองมการสารวจเพ อหาความ

ตองการของหนวยงานและองคการ ดสภาพการใชขอมล ความลกหรอความกวางของขอบเขตของขอมลท

สอดคลองกบความตองการ

~ 223 ~

การจดการขอมลเพอใหเกดประโยชนกบการใชงาน

การทาขอมลใหเปนสารสนเทศทจะเปนประโยชนตอการใชงาน จาเปนตองอาศยเทคโนโลยเขามา

ชวยในการดาเนนการตามขนตอนดงน

1. การเกบรวบรวมขอมล เปนเรองของการเกบรวบรวมขอมลซงมจานวนมาก และตองเกบใหได

อยางทนเวลา เชน ขอมลการลงทะเบยนเรยนของนกเรยน ขอมลประวตบคลากร ปจจบนมเทคโนโลยชวย

ในการจดเกบอยเปนจานวนมาก เชน การปอนขอมลเขาเครองคอมพวเตอร การอานขอมลจากรหสแทง การ

ตรวจใบลงทะเบยนทมการฝนดนสอในตาแหนงตางๆ เปนวธการเกบรวบรวมขอมลเชนกน

2. การตรวจสอบขอมล เมอมการเกบรวบรวมขอมลแลวจาเปนตองมการตรวจสอบขอมล เพอ

ตรวจสอบความถกตองขอมลทเกบเขาในระบบตองมความเชอถอได หากพบทผดพลาดตองแกไข การ

ตรวจสอบขอมลมหลายวธ เชน การใชผ ปอนขอมลสองคนปอนขอมลชดเดยวกนเขาคอมพวเตอรแลว

เปรยบเทยบกน

3. การประมวลขอมล

การดาเนนการประมวลขอมลใหกลายเปนสารสนเทศ อาจประกอบดวยกจกรรมดงตอไปน

- การจดแบงกลมขอมล ขอมลทจะตองมการแบงแยกกลม เพอเตรยมไวสาหรบการใชงาน

การแบงแยกกล มมวธการท ชดเจน เชน ขอมลในโรงเรยนมการแบงแฟมประวตนกเรยน และแฟม

ลงทะเบยน สมดโทรศพทหนาเหลองมการแบงหมวดสนคาและบรการเพอความสะดวกในการคนหา

- การจดเรยงขอมล เมอจดแบงกลมเปนแฟมแลว ควรมการจดเรยงขอมลตามลาดบตวเลข

หรอตวอกษร เพอใหเรยกใชงานไดงายประหยดเวลา ตวอยางการจดเรยงขอมล เชน การจดเรยงบตรขอมลผ

แตงหนงสอในตบตรรายการของหองสมดตามลาดบตวอกษร การจดเรยงช อคนในสมดรายนามผ ใช

โทรศพท ทาใหคนหาไดงาย

- การสรปผล บางครงขอมลทจดเกบมเปนจานวนมาก จาเปนตองมการสรปผลหรอสราง

รายงานยอ เพอนาไปใชประโยชน ขอมลทสรปไดนอาจสอความหมายไดดกวา เชน สถตจานวนนกเรยน

แยกตามชนเรยนแตละชน

- การคานวณ ขอมลทเกบมเปนจานวนมาก ขอมลบางสวนเปนขอมลตวเลขทสามารถนาไป

คานวณเพอหาผลลพธบางอยางได ดงนน การสรางสารสนเทศจากขอมลจงอาศยการคานวณขอมลทเกบไว

ดวย

4. การดแลรกษาสารสนเทศเพอการใชงาน

- การเกบรกษาขอมล การเกบรกษาขอมล หมายถง การนาขอมลมาบนทกเกบไวในส อ

บนทกตางๆ เชน แผนบนทกขอมล นอกจากนยงรวมถงการดแล และทาสาเนาขอมลเพอใหใชงานตอไปใน

อนาคตได

~ 224 ~

- การคนหาขอมล ขอมลทจดเกบไวมจดประสงคทจะเรยกใชงานตอไป การคนหาขอมล

จะตองคนไดถกตองแมนยา รวดเรว จงมการนาคอมพวเตอรเขามามสวนชวยในการทางาน ทาใหเรยกคน

กระทาไดทนเวลา

- การทาสาเนาขอมล การทาสาเนาเพอท จะนาขอมลเกบรกษาไว หรอนาไปแจกจายใน

ภายหลง จงควรจดเกบขอมลใหงายตอการทาสาเนา หรอนาไปใชอกครงไดโดยงาย

- การสอสาร ขอมลตองกระจายหรอสงตอไปยงผใชงานทหางไกลไดงาย การสอสารขอมล

จงเปนเรองสาคญและมบทบาททสาคญยงทจะทาใหการสงขาวสารไปยงผใชทาไดรวดเรวและทนเวลา

5. เทคนคการรวบรวมขอมล ผเรยนสามารถรวบรวมขอมลตางๆ เชน ตาด (สงเกต) หฟง (สนใจ

ตอบรบ) ปากถาม (กระตน ซกถาม ชวนคย) สมองคดจา (เชอมโยง สมเหตสมผล) และมอจด (สรป บนทก)

เพอจบประเดนและสามารถทาการรวบรวมขอมลไดดวยวธการทางวชาการตางๆ พอสงเขป ดงน

1. การสงเกต ไดแก การคนหาขอมลดวยตนเองโดนตรง เชน การสงเกตพฤตกรรมหรอเหตการณ

ตางๆ ในชวตประจาวน สามารถเกบรวบรวมขอมลโดยใชทมงานหรอไปสงเกตดวยตนเอง

2. การสมภาษณ ไดแก การรวบรวมขอมลจากบคคลอนๆ โดยผถามใชคาพดในการถามและ

ผตอบใหคาพดในการตอบจากครอบครว ญาต พนอง เพอนบาน ซงสามารเกบรวบรวมขอมลดวยตนเอง

3. การตอบแบบสอบถาม ไดแก แบบรายการคาถามทใหผอนตอบคาถามตามทผถามตองการการ

สอบถามทางโทรศพท สามารถใหตอบและจดรบสงทางไปรษณย

4. การศกษาเอกสารหรอแหลงทเกบขอมล ไดแก ขอมลจากหนงสอพมพ วารสาร คอมพวเตอร

เทปบนทกภาพ เทปบนทกเสยง ขอมลสารสนเทศ ทางอเมล ทางเวบไซต เพอใชเปนหลกฐาน

5. การทดสอบ/ทดลอง และการสารวจ ไดแก การทดสอบเรองตางๆ ทาการทดลองกบสงของ

และการสารวจขอมลรานคาในบรเวณใกลเคยง เชน อาหาร เครองดม หรอสนคาอะไรขายดทสดในหมบาน

หรอไปถงสถานทจรงๆ เปนตน

การบนทกขอมล

เมอไดมการศกษา จดเกบ และรวบรวมขอมลอยางหลากหลาย กตองมการบนทกขอมลเหลานนไว

เพอการวเคราะหและสงเคราะหตอไป การบนทกขอมลทมประสทธภาพนน เทคนคการเรยงความ ตความ

ยอความ สรปความ ทไดศกษาจากสาระวชาภาษาไทย และสาระวชาอนๆ มาแลว สามารถนาทกษะเหลานน

มาประยกตใชได และยงสามารถนาไปบนทกผลการวเคราะห สงเคราะหขอมล การจดกระทาขอมลเปน

สารสนเทศไดอกดวย หากมขอมลจานวนมากตองบนทก หลกการยอความเปนเทคนคทควรฝกฝนและ

นาไปปฏบตดงน

1. อานขอความทจะยอใหเขาใจ หาใจความสาคญของแตละยอหนาและใจความรองทสาคญๆ

2. นาใจความสาคญและใจความรองมาเรยบเรยงดวยสานวนของตนเอง

3. ถาขอความทอานไมมชอเรองตองตงชอขนเอง กรณตวเลขหรอจานวนตองระบหนวยชดเจน

4. ขอความรอยกรอง ตองเปลยนเปนรอยแกวในความยอ

~ 225 ~

ขอมลเพอการคดเปน

การคดการตดสนใจแกปญหาตามแนวทางของ “การคดเปน” นน กระบวนการสาคญ คอ การใช

ขอมลอยางนอย 3 ปะการมาประกอบการคดการตดสนใจ ขอมล 3 ประการดงกลาวไดแก ขอมลดานวชาการ

ขอมลเกยวกบตนเอง และขอมลเกยวกบสงคมและสงแวดลอม ลกษณะของขอมลทง 3 ประการดงกลาวอาจ

สรปเปนตวอยางไดดงตอไปน

ขอมลเกยวตนเอง

พนฐานของชวต ขอมลภายในครวเรอน อาชพ ญาตพนอง ครอบครว ความสมพนธ ทศนคต ทศนะ

ทเกยวของ ความสามารถสวนบคคล ความเชอ นสยใจคอ อารมณ บคลกภาพ คณธรรม และพฤตกรรม

สภาพภายในภายนอกของตนเอง เปนตน

ขอมลทางวชาการ

หลกวชาการดานตางๆ ทเกยวของกบปญหาทงทศกษาจากทฤษฎ เอกสาร ตาราของทกศาสตร ทก

สาขาวชา ทเรยนรจากนกปราชญ ผ ร ภมปญญา จากธรรมชาต ผลงานวจย กฎหมาย ระเบยบขอบงคบ

เทคโนโลยสารสนเทศ ธรรมะ ขอมลทางอาหารและยา และการวนจฉยของแพทย ขอมลทางการเกษตร ฯลฯ

ขอมลทางสงคมสงแวดลอม

ขอมลทวไปเกยวกบเศรษฐกจและสงคม วฒนธรรมจารตประเพณ ขอมลพนฐานบรบททางสงคม

ชมชน การปกครอง อนามย กจกรรมของชมชน สภาพการบรโภคทรพยากรธรรมชาต โรงเรอน บาน วด

มสยด แหลงเรยนร ขอมลเกยวกบบคคลทเกยวของรอบๆ ขาง

การวเคราะหและสงเคราะหขอมลเพอนามาใชประกอบการตดสนใจ

การวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมล หมายถง การแยกแยะขอมลหรอสวนประกอบของขอมลออกเปนสวนยอยๆ

ศกษารายละเอยดของขอมลแตละเรองเพอตรวจสอบขอมลใหไดมากทสด โดยเฉพาะขอมลการคดเปนทง 3

ประการวา แตละดานมขอมลอะไรบาง เปนการหาคาตอบวา ใคร ทาอะไร ท ไหน อยางไร ฯลฯ การ

วเคราะหขอมลจะมการศกษาและตรวจสอบขอมลรอบดานทงดานบวกและดานลบ ดความหลากหลายและ

พอเพยงเพอใหไดขอมลทแมนยา เทยงตรง เชอถอได สมเหตสมผล การวเคราะหขอมลมประโยชนตรงททา

ใหเราสามารถเขาใจเรองราวปรากฏการณตางๆ ทแทจรง ชวยใหมการแสวงหาขอมลหลากหลาย โดยไมเชอ

คาบอกเลาหรอคากลาวอางของใครงายๆ เปนการมองขอมลหลากหลายมต เกดมมมองเชงลกและกวาง

เพยงพอ ครบถวน

~ 226 ~

การสงเคราะหขอมล

เปนการนาขอมลทเกยวของ ถกตอง ใกลเคยง กลมเดยวกนมารวบรวม จดกลม จดระบบเปนกลม

ใหญๆ ในเชงบรณาการโดยเฉพาะนาขอมลการคดเปนทง 3 ดาน คอ ขอมลทางวชาการ ขอมลเกยวกบ

ตนเอง และขอมลทเกยวกบสงคมสงแวดลอม ทวเคราะหแมนยา เทยงตรง หลากหลายและพอเพยงทงดาน

บวกและลบไวแลวมาจดกลมทางเลอกในการแกปญหาทเปนขอมลเชงบรณาการ ขอมลทง 3 ดาน หลายๆ

ทางเลอก โดยแตละทางเลอกจะมขอมลทง 3 ดานมาสงเคราะหรวมเขาไวดวยกนเพอใหเปนทางเลอกในการ

ตดสนใจ เลอกทางเลอกทเหมาะสมเปนทยอมรบและพอใจทสดนามาแกปญหาตอไป

~ 227 ~

เรองท 4

คณธรรม จรยธรรม : องคประกอบทสาคญของการคดแกปญหาแบบคนคดเปน

1. ความหมายของคณธรรมและจรยธรรม

คณธรรม (Moral) คอ คณ + ธรรม หมายถง คณงามความดทเปนธรรมชาตกอใหเกดประโยชนตอ

ตนเองและสงคม ซงรวมสรปวา คอ สภาพคณงาม ความด

คณธรรม คอ ความดงามในจตใจททาใหบคคลประพฤตด ผมคณธรรมเปนผมความเคยชนในการ

ประพฤตดดวยความรสกในทางดงาม คณธรรมเปนสงทตรงกนขามกบกเลส ซงเปนความไมดในจตใจ ผม

คณธรรมจงเปนผไมมกมากดวยกเลส ซงจะไดรบการยกยองวาเปนคนด

ดวงเดอน พนธนาวน (2543 : 115) ไดใหความหมายของคณธรรมในแงสงดงามไววา หมายถง สงท

บคคลยอมรบวาเปนสงดงาม มประโยชนมาก มโทษนอย คณธรรมในแตละสงคมอาจตางกนขนอยกบ

วฒนธรรม เศรษฐกจ ศาสนาและการศกษาของคนในสงคมนนๆ

พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน (2546 : 190) ไดใหความหมายของคณธรรมไวในแบบเดยวกน

วา เปนสภาพคณงามความด สวนธวชชย ชยจรฉายากล และวราพรรณ นอยสวรรณ กลาวถงคณธรรม

ในทางพทธศาสนาวา หมายถง ความรก ความรคด

สรปแลว คณธรรม หมายถง สงทสงคมยอมรบวาเปนสงดงามทเกดจากสวนรวมของการศกษาการ

ปฏบต ฝกอบรม และการกระทาจนเคยชนเกดเปนลกษณะนสย เปนสงทมคณประโยชน ตอตนเองตอผอน

และตอสงคม

จรยธรรม (Ethics) คอ จรย ไดแก ความประพฤต + ธรรมะ ไดแก หลกปฏบต หมายถงหลกแหง

ความประพฤตหรอแนวทางของการประพฤต มผใหความหมายของคาวา จรยธรรมไวหลายทศนะ เชน ดวง

เดอน พนธมนาวน (2543 : 113) กลาววา จรยธรรม หมายถง ระบบการทาความด ความชว พระธรรมปฎก

(2546 : 7) กลาววา จรยธรรมเปนเรองของความสมพนธของชวตกบสงแวดลอมทางสงคมและวตถ เปนเรอง

ของจตใจและเปนเรองของปญญา ความร ความคด พนส หนนคนทร อางในธวชชย ชยจรฉายากล และวรา

พรรณ นอยสวรรณ (2546 : 69) อธบายวา จรยธรรม หมายถง ความประพฤตทปฏบตตามหลกจรยธรรม

จะตองประกอบดวยกนทงการปฏบตทางกายและความรสกทางใจสอดคลองกน

ดงนน ความหมายของจรยธรรมโดยรวมจะเหนตรงกนวา เปนสงทเชอกนวา เปนความดงามทควรยด

เปนหลกในการประพฤต ปฏบตตอตนเอง ตอผอนและตอสงคม ทงการกระทาดวยกายและตระหนกดวยใจ

จากการใหความหมายของคณธรรม และจรยธรรมในหลายทศนะน จะเหนไดวา แมความหมายของ

คณธรรม และจรยธรรมจะแตกตางกน แตกมความหมายใกลเคยงและสมพนธกน และบางคนกใชควบคกน

ไปเปนคณธรรม จรยธรรม ซงหมายถง การกระทาหรอการประพฤตปฏบตทดทปลกฝงอยในอปนสยอนด

งามของคน ตลอดจนความรสกนกคดทถกตอง ซงอยในจตสานกความรบผดชอบชวดของบคคลนนๆ อน

~ 228 ~

เปนเครองเหนยวรงและควบคมความประพฤตของบคคลทแสดงออกเพอใหบรรลในสงทปรารถนา เชน

ความซอสตย ความสามคค ความมวนย ความกตญ และความเออเฟอเผอแผ เปนตน

2. ความสาคญของคณธรรมและจรยธรรม

สภาพสงคมไทยในปจจบนมการเปลยนแปลงทางดานเศรษฐกจและสงคมอยางรวดเรว พรอมทง

ความเจรญทางดานเทคโนโลยการสอสารทสามารถสอสารกนทวทงโลกภายในระยะเวลาอนสน สงผลให

ประชาชนและเยาวชนเกดการรบรขอมลขาวสาร ศลปวฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณ รปแบบการ

ดารงชวตของเพอนรวมโลก แลวถอเปนตวแบบในการดารงชวตของตน โดยขากการคดวเคราะหถงความ

เปนมาและเหตผลทแทจรงอยางถกตอง ซงปรากฏอยในสงคมปจจบน และสงผลกระทบตอคณภาพการ

ทจรตคอรปช นในวงการราชการ การทจรตในการสอยเขาศกษาตอในสถาบนการศกษาตางๆ โดยใช

เทคโนโลยททนสมยเปนเครองมอ รวมทงปญหาการขยายบรการทางเพศของนสตนกศกษา เปนตน ซง

ปญหาตางๆ เหลานแสดงใหเหนถงการหยอนยานทางดานคณธรรม จรยธรรมของประชาชนในชาตเปน

อยางมาก และควรทจะไดรบการแกไขอยางเรงดวน

คณธรรมและจรยธรรมมความสาคญมาก เพราะเปนรากฐานของความเจรญรงเรองของสงคม และเปนสงท

กาหนดความเจรญและความลมสลายของสงคม ดงนน ผบรหารประเทศ และผทเกยวของตองตระหนกและ

เลงเหนความสาคญในการทจะแกปญหา เรงพฒนาจตใจและพฤตกรรมของบคคลในทกระดบชนรวมกนหา

แนวทางในการแกปญหาคณธรรมและจรยธรรมในสงคม และหาทางปลกฝงใหบคคลในสงคมมคณธรรม

จรยธรรม เพอใหบคคลสามารถทจะดารงอยในสงคมไดอยางมความสข

3. องคประกอบของคณธรรม จรยธรรม

3.1 องคประกอบของคณธรรมในระดบองคกร จรยธรรมเปนเครองมอกาหนดหลกปฏบตใน

การดารงอยขององคการ แนวทางในการอยรวมกนอยางสงบเรยบรอยประกอบดวยองคประกอบดงตอไปน

1. ระเบยบวนย (Discipline) เปนองคประกอบสาคญยง การหยอนยานระเบยบวนยเปนการ

ละเมดสทธและหนาทตามบทบาทของแตละคน

2. สงคม (Society) การรวมกลมกนประกอบกจกรรมอยางมระเบยบแบบแผน กอใหเกด

ขนบธรรมเนยมประเพณท ดงาม มวฒนธรรมอนเปนความมระเบยบเรยบรอย และศลธรรมอนดของ

ประชาชน

3. อสระเสร (Autonomy) ความมสานกในมโนธรรมทพฒนาเปนลาดบกอใหเกดความอสระ

สามารถดารงชวตจากสงทไดเรยนรจากการศกษา และประสบการณในชวต มความสข อยในระเบยบวนย

และสงคมของตน เปนคานยมสงสดทคนไดรบการขดเกลาแลวสามารถบาเพญตนตามเสรภาพเฉพาะตนได

อยางอสระสามารถปกครองตนเอง และชกนาตนเองใหอยในทานองครองธรรม

3.2 คณธรรมจรยธรรมในระดบบคคล มองคประกอบ 3 ประการ คอ

1. ดานความเปนเหตเปนผล (Moral Reasoning) คอ ความเขมแขงทางจตใจในหตผลของ

ความถกตองดงาม สามารถตดสนแยกความถกตองออกจากความไมถกตองไดดวยการคด

~ 229 ~

2. ดานความเชอและทศนคต (Moral Attitude and Belief) คอ ความพงพอใจ ศรทธา

เลอมใส ความนยมยนดทจะรบจรยธรรมมาเปนแนวทางในการประพฤตปฏบต

3. ดานพฤตกรรม (Moral Conduct) คอการกระทาหรอการแสดงออกของบคคลใน

สถานการณตางๆ ซงเชอวาเกดจากอทธพลของสององคประกอบขางตน

4. คณธรรม จรยธรรมเพอการคดแกปญหา

4.1 คณธรรม จรยธรรม 4 ประการ ตามแนวทางพระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจพระ

เจาอยหว

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงมพระราชดารสในพระราชพธบวงสรวงสมเดจพระบรพา

มหากษตรยาธราชเจา เมอวนท 5 เมษายน พทธศกราช 2525 ความวา

“...คณธรรมททกคนควรจะศกษาและนอมนามาปฏบต มอยสประการ

1) คอ การรกษาความสจ ความจรงใจตอตวเองทจะประพฤตปฏบตแตส งทเปนประโยชน

และเปนธรรม

2) คอ การรจกขมใจตนเอง ฝกฝนตนเอง ใหประพฤตปฏบตอยในความสจความดนน

3) คอ การอดทน อดกลน และอดออมทจะไมประพฤตลวง ความสจสจรต ไมวาดวยเหต

ประการใด

4) คอ การรจกละวางความช ว ความทจต และรจกสละประโยชนสวนนอยของตน เพ อ

ประโยชนสวนใหญของบานเมอง คณธรรมสประการน ถาแตละคนพยายามปลกฝงและบารงใหเจรญงอก

งามขนโดยทวถงกน จะชวยใหประเทศชาตบงเกดความสข ความรมเยน และมโอกาสทจะปรบปรงพฒนา

ใหมนคงกาวหนาตอไปดงประสงค...”

พระบรมราโชวาทเรองคณธรรม 4 ประการน สอดคลองกบหลกพทธธรรมในเรอง ฆราวาส

ธรรม 4 คอ

1) สจจะ มความจรงใจตอตนเองทจะรกษาสจจะทใหไวกบตน

2) ทมะ การรจกขมใจตนเองทจะปฏบตตามสจจะทกาหนด

3) ขนต มความอดทนอดกลนทจะปฏบตตามสจจะนนใหสาเรจลลวง

4) จาคะ การสละความชวความทจรตตามสจจะนนๆ

4.2 คณธรรมตามแนวคดของอรสโตเตล ซงอรสโตเตลนกปราชญชาวกรก ไดใหแนวทางของ

คณธรรมหลกๆ ไว 3 ประการ คอ

1) ความรอบคอบ คอ รวาอะไรควรประพฤตปฏบต อะไรไมควรประพฤตปฏบต

2) ความกลาหาญ คอ ความกลาเผชญตอความเปนจรง

3) การรจกประมาณ คอ รจกควบคมความตองการและการกระทาใหเหมาะสมกบสภาพและ

ฐานะของตน

~ 230 ~

4.3 กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ ไดวเคราะหคณธรรม จรยธรรมทควรเรงพฒนาสงเสรม

ใหเกดขน ในระดบประถมศกษา ควรพฒนาคณธรรม จรยธรรม 3 ประการคอ ความเมตตากรณา ความ

ซอสตยสจรต และความขยนหมนเพยร สวนระดบมธยมศกษาควรพฒนาทง 3 ประการ และเพมจรยธรรม

อก 2 ประการ คอ การใฝสจธรรมและการใชปญญาในการแกปญหา ซงกรมวชาการไดกาหนดพฤตกรรม

คณธรรมจรยธรรมตางๆ ไวดงตอไปน

1) การใฝสจธรรม ไดแก พฤตกรรมทเกยวของกบการเลอกแนวทางความเชอทมเหตผล การ

แสดงความพอใจกบคากลาวทมเหตผล การแสดงความพอใจกบการยดถอ และยอมรบความจรงการแสดง

ความพอใจกบการแสวงหาความจรง การซกถาม คนควา เพอตอบขอสงสย การซกถาม คนควา เพอหา

ความรคาอธบายเพมเตม

2) การใชปญญาแกปญหา ไดแก พฤตกรรมทางดานการเลอกแนวทางแกปญหา หรอ

ดาเนนงานอยางมเหตผล การวเคราะหตามกระบวนการวทยาศาสตรได การพอใจแนวทางแกปญหา หรอ

แนวปฏบตทมเหตผล การปฏบตงานแกปญหา เชน ทาแบบฝกหด ทารายงาน คนควา สาเรจเปนทนาพอใจ

การตอบคาถามทขนตนดวยคาวา “ทาไม” “เราควรทาอยางไร” ไดอยางมเหตผล

4.4 สานกคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2541 : 34) ไดกาหนดขอบขายของ

คณธรรม จรยธรรม ทจาเปนการดารงชวตไววา คณธรรม จรยธรรม ทจาเปนในการดารงชวตของคนไทย

ไดแก ความมเมตตากรณา ความมระเบยบวนย ความรบผดชอบ ความซอสตย ความเสยสละไมเหนแกตว

ความประหยด และความกตญกตเวท ซงจดหมวดหมได 2 ประการ คอ

1. ความไมเหนแกตว ซงไดแก การแบงปน ความปรารถนาด เหนแกประโยชนสวนรวม

มากกวาสวนตว ความเมตตากรณา และความกตญกตเวท

2. ความรบผดชอบ ซงไดแก ความมงมนตงใจปฏบตหนาทดวยความผกพน พากเพยรละเอยด

รอบคอบ ความซอสตยตอหนาท เคารพกฎระเบยบ มวนยในตนเอง ความตรงตอเวลา และการยอมรบผล

การกระทาของตนเองเสมอ

4.5 กระทรวงศกษาธการไดประกาศนโยบายทจะเรงรดการปฏรปการศกษา โดยยดคณธรรม

นาความรสรางความตระหนกสานกคณคาของความสมานฉนท สนตวธ วถประชาธปไตย โดยการพฒนา

คนใหเปนคนด มความร และอยดมสข ดงน

1) ขยน คอ ความเพยรพยายามทาหนาทการงาน สงานไมทอถอย ตงใจอยางจรงจง

2) ประหยด คอ อยอยางเรยบงาย พอเพยง ไมฟมเฟอย ระมดระวงรายจายของตนทจาเปน

3) ซอสตย คอ มความประพฤตตรงตอหนาท จรงใจ ไมคดโกง

4) มวนย คอ ปฏบตตนอยในกฎระเบยบแบบแผนขอบงคบรวมถงตอตนเองและสงคม

5) สภาพ คอ ออนนอมถอมตน มสมมาคารวะ เรยบรอยทงกาย วาจา ใจ และมมารยาท

6) สะอาด คอ รกษารางกาย ทอยอาศยและสงแวดลอม ทาจตใจใหแจมใส สวยงาม

7) สามคค คอ ชวยเหลอรบฟง เกอกลทงความคดเหนของผอนและตนเองอยางมเหตผล

~ 231 ~

8) มนาใจ คอ อาสาชวยเหลอสงคม รจกแบงปน เสยสละ เหนอกเหนใจผอน เหนคณคาของ

เพอนมนษย เอออาทรตอเพอนมนษยดวยแรงกายและสตปญญา รวมสรางสรรคสงดงามแกสงคม และ

ชมชน

4.6 คณธรรมทใชในการแกปญหาชวต

คณธรรมทใชในการแกปญหาชวต ไดแก อรยสจ 4 หมายถง ความจรงอนประเสรฐ 4 ประการ ในการดาเนน

ชวตของบคคลหรอการทางานในกจการตางๆ มกจะประสบกบปญหาและอปสรรคนานาประการ ซงถาม

หลกธรรมตางๆ ดงทกลาวมาแลวเปนหลกยดเพอการประพฤตปฏบต บคคลผนนกยอมจะผานอปสรรค

ตางๆ ไปได และประสบความสาเรจในทายทสด สาระสาคญยงของอรยสจ 4 มดงน

1) ทกข คอ ความไมสบายกายไมสบายใจทเกดขน เนองจากสาเหตนานาประการ

2) สมทย คอ เหตททาใหเกดทกข ซงเกดจากตณหาทงหลาย

3) นโรธ คอ ความดบทกข โดยการดบตณหาใหหมดจะเปนภาวะทปลอดทกข

4) มรรค คอ วถทางในการดบทกข ไดแก ขอปฏบตตางๆ ท ทาใหทกขหมดไป นนคอ

อรยมรรค 8 ประการ

สาหรบนกศกษาสามารถนาหลกธรรมดงกลาวไปใชแกปญหา ดงน

ทกข คอ สภาพทเราขาดความสขทนไมได มนทาใหเราวาวน ทกขจงเปนปญหา

สมทย คอ สาเหตของปญหา อะไรทาใหเราวาวนใจ อะไรทาใหเราวตกกงวล

นโรธ คอ แนวทางแกไข ลองนงนกวาจะแกไขเรองทวาวนไดอยางไร หาหลายๆ แนวทางลองนง

เขยนเปนขอๆ แยกแยะขอดขอเสย

มรรค คอ แนวทางปฏบตในเชงพฤตกรรมทเปนไปไดทจะไมใหเกดปญหาอก

5. แนวทางการพฒนาบคลากรดานคณธรรมจรยธรรม

เพอใหการพฒนาคณธรรมจรยธรรม เปนไปในทศทางเดยวกน จงไดมการกาหนดคณลกษณะของผ

มคณธรรมจรยธรรมไว ดงน

1. เปนผทมความเพยรพยายามประกอบความด ละอายตอการปฏบตชว

2. เปนผมความซอสตยสจรต ยตธรรม และมเมตตากรณา

3. เปนผมสตปญญา รตวอยเสมอ ไมประมาท

4. เปนผใฝหาความร ความสามารถในการประกอบอาชพ เพอความมนคง

5. เปนผทรฐสามารถอาศยเปนแกนหรอฐานใหกบสงคม สาหรบการพฒนาใดๆ ได

แนวทางการพฒนาคณภาพและจรยธรรมทกาหนดโดยรฐบาล จากคณสมบตของผมจรยธรรม

ดงกลาว แสดงถงความเปนคนมคณภาพ มภาวะความเปนผนา อนเปนทตองการขององคการและสงคมทก

ระดบ รฐบาลไทยไดเหนความสาคญของการพฒนาคณภาพของประชาชนในดานจรยธรรมและคณธรรมใน

สงคม จงไดบรรจไวในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต โดยเนนการพฒนาจตใจในลกษณะท

สอดคลองและเหมาะสมกบสภาพทางเศรษฐกจและสงคมปจจบน ซงผลทปรากฏในปจจบนกคอ มการ

~ 232 ~

เผยแพรธรรมะทางสอตางๆ มากมาย วดวาอารามกไดเขามามสวนรวมสวนชวยในการอบรมสงสอนดวย

จรยธรรมเปนจรยสมบต หนวยงานตางๆ กใหการสนบสนนเปนอยางด คนไทยวยหนมสาว และเยาวชนได

ใหความสนใจเปนจานวนมาก จากทเหนไดจากสอและขาวตางๆ เนองจากจรยธรรมเปนคณสมบตททา

หนาทเปนเครองมอในการวดคณภาพของคน ซงมความสาคญตอการดารงชวตของประชากรทงประเทศ

รฐบาลจงไดกาหนดแนวทางการพฒนาคณธรรมและจรยธรรมไวดงน

1. พฒนาจตใจประชากรกลมเปาหมาย โดยใหผนาแตละกลมเปนผบรหารเปลยนแปลง

2. ใหสถาบนของสงคมและครอบครวทาหนาท อนถกตองชอบธรรมของตนเอง แกไข

ขอบกพรองโดยรบดวน

3. บรรจการพฒนาจตใจในหลกสตร การฝกอบรมทกหลกสตร และใหดาเนนการพฒนา

ตอเนองตอไป

4. ใหมการพฒนาวธปลกฝง อบรม สงสอนศลธรรม จรยธรรม ตามความเหมาะสมของกลม

เปาหมาใหเปนทนาสนใจ

5. สรางสรรคสงแวดลอมของสงคมอนไดแก ศลปะ วฒนธรรม จรยธรรม และคานยมท

ถกตองดงามตามหลกศลธรรมและจรยธรรม

นอกจากการพฒนาของรฐบาลดงกลาว องคกรควรไดสงเสรมและพฒนาบคลากรในวธเดยวกน

เพอใหบคลากรขององคกรเปนทรพยากรมนษยทพงประสงคโดยแทจรง การพฒนาทรพยากรมนษยโดยวธ

ดงกลาวอาจเปนสวนหนงสาหรบการพฒนาองคกร ทสาคญกคอองคกรควรใหมการสรางบรรยากาศหรอ

สภาวะแวดลอมในการทางานใหดดวย ดงเชนไมใหคนมงานทามากเกนไปหรอนอยเกนไป การพจารณา

ความดความชอบใหมความยตธรรม มธรรมาภบาลและสงเสรมดวยมนษยสมพนธภายในองคกรดวย ซง

บรรยากาศทดจะชวยการพฒนาจตใจ ในดานสถาบนการศกษากควรไดมการบรรจหลกคณธรรมไวใน

หลกสตร เพอเปนการพฒนาและใหการศกษากบคนทงชาต เพอการพฒนาจตใจของคนในชาตใหมคณภาพ

การพฒนาบคคลดวยคณธรรมตองฝกฝนใหมความรสกตระหนกวาอะไรด อะไรควร อะไรไมควร

อะไรไมด และปฏบตแตในทางทถกทควรใหเปนปกตวสย การพฒนาในสงดงกลาวควรใชสงโนมนาใหม

คณธรรมสง มความระลกไดวาอะไรไมควร และความรสกตววากาลงทาอะไรอย ผหวงความสงบสขความ

เจรญและความมนคงแกตนเองและประเทศชาต ตองฝกฝนตนเองใหมคณธรรม คณธรรมเปนสงทสาคญ

และจาเปนมากสาหรบบคลากรควรใหการสงเสรมสนบสนนและชกจงใหบคลากรขององคกรสนใจ

คณธรรมและพรอมนามาปฏบตกบชวตการทางานของตนเอง

บทสรป

คนเราเมอเกดมามชวต มการทางาน สมพนธตดตอกบคนอนๆ ในสงคมทมความแตกตางกนอยาง

หลากหลาย การเผชญกบปญหากเปนธรรมชาตหนไมพน คนจงตองมสต มสมาธ เพอใหเกดปญญาในการ

แสวงหาขอมลทหลากหลายและเพยงพอมาใชประกอบการคด การแกปญหาเหลานนใหลลวงไป สภาพ

สงคมไทยปจจบนเปนยคโลกาภวตน ความเจรญทางดานเทคโนโลยการสอสารถงกนทวโลกในระยะเวลา

~ 233 ~

อนสน สงผลใหเยาวชนและประชาชนเกดการรบรขาวสาร ศลปวฒนธรรม รปแบบการดารงชวตของเพอน

รวมโลก และรบมาเปนตวแบบในการดารงชวตของตน โดยไมมการไตรตรองปรบแตงใหสอดคลองกบ

วฒนธรรม ประเพณและความเชอของไทยเราเอง ขาดการวเคราะหถงความเปนมา และแนวปฏบตทแทจรง

ของเขา สงผลใหเกดปญหาดานวฒนธรรมและวถชวต กระทบตอคณภาพชวตของประชาชนเปนอนมาก

เชน ปญหาการทางานทไมโปรงใสของผมอานาจ การทจรตคอรปชนเชงนโยบายในวงราชการ ปญหาขาย

บรการทางเพศของนกศกษา ปญหาการพนนบอล ปญหาตดยา ปญหาหนนอกระบบ ครอบครวแตกแยก

ปญหาการแตงงานกอนวยอนควร ปญหาการหยารางบอยครง ปญหาเดกซง เดกแวน ปญหาโรคเอดส ฯลฯ

ปญหาเหลานแสดงใหเหนถงการยอหยอนทางดานคณธรรม จรยธรรมของประชาชนในชาตทตองแกไข

อยางรบดวน คณธรรมจรยธรรมหลายเรอง จงมความสาคญตองนามาเปนขอมลประกอบการคดการ

ตดสนใจของคนคดเปนมากขน ทงการนามาเรยนร นามาฝกพฒนาบคลากร นามาปฏบตเพอปองกนและ

แกไขปญหา อยางไรกตาม คณธรรมและจรยธรรมกเปนเรองของบรบทของแตละชมชนทไมเหมอนกน การ

นาคณธรรมจรยธรรมไปใชในการคดการแกปญหาของคนคดเปนจงตองใชวจารญาณไตรตรอง พฒนาให

เหมาะสมกบบรบทของชมชนและวฒนธรรมของชมชนดวย

ตวอยางคณธรรม จรยธรรมทใชประกอบการคดการแกปญหาแบบคนคดเปน

สงคหวตถ 4

1. ทาน ไดแก การใหปน ซงมทงอามสทาน ธรรมทาน และอภยทาน

2. ปยวาจา ไดแก การพดจาออนหวาน ออนนอม ถอมตนใหเกยรตผอน

3. อตถจรยา การรจกชวยเหลอเจอจน ไมนงดดายทาตนใหเปนประโยชน

4. สมานตตตา ไดแก การวางตนใหสมาเสมอ เหมาะสมเสมอตนเสมอปลาย

ธรรมเพอการบรหาร

1. ปญญาพละ ไดแก กาลงความร

2. วรยพละ ไดแก กาลง ความเพยน

3. อนวชชพละ ไดแก กาลงความด ความซอสตย

4. สงคหพละ ไดแก กาลงสงเคราะห ชวยเหลอ

ธรรมสภาษตสาหรบชาวบาน เปนคณธรรมจรยธรรมทคนในสมยโบราณใชอบรมสงสอนลกหลาน ในรป

ของสภาษตสอนใจ สวนใหญจะเนนคารอยกรอง เพราะคนไทยมกจะเปนคนเจาบทเจากลอน เปนภาษางายๆ

แตลกซงในความงามและความหมาย ตวอยางเชน

1. ถาแคบนกมกขยบยาก

ถากวางมากไมมอะไรจะใสสม

ถาสงนกมกจะลอยไปตามลม

ถาตานกมกจะจมธรณ

~ 234 ~

2. ไมสงกวาแม มกจะแพลมบน

คนสงเกนคน มกจะโคนกลางคน

3 ผใหญนะลกเอยตองมพรหมวหาร

ลบลางสนดานโขดหน

เสยงตมตองแสรงวาไมไดยน

เสยงนาไหลรนรนลกตองฟง

แลวตองหยดพนจพจารณา

สดบเสยงนกกามนบา

ลกนองพดอะไรไมอนง

ลบหลงมนกสบเอาสบเอา

4 จรงใจ ไมซเรยส

ดแลความสข ความทกขของผรวมงานอยเสมอ แตตองไมซเรยสไปตามตารา พอใหมความ

จรงใจและใจจรง ซงเปนความรสกทสงถงกนได

5 อนภาพของปาก

สรางความรก ความชงไดทงโลก

ใหสขโศก สดชน ใหขนขม

ใหหวนหวาด กราดเกรยว ใหเกลยวกลม

ใหนยม ชมชน ใหตนตว

ใหโกรธเกลยด เหยยดหยาม ใหความรก

ใหแตกหก สามคค ใหดทว

ใหความคด วทยา ใหกลากลว

สขทกขทว รวหลาก จากปากคน

จะพดจากปราศรยกบใครนน อยาตะคนตะคอกใหเคองห

ไมควรพดออองขนมงก คนจะหลลวงลามไมขามใจ

แมจะเรยนวชาทางคาขาย อยาปากรายพดจาอชฌาสย

จะซองายขายดมกาไร ดวยเขาไมเคองจตคดระอา

สนทรภ

~ 235 ~

6. ความสามคค

นายมโคนไผ นายใจขดหลม

นายชนนายชม คมกนไปเกยวแฝก

เสรจแลวเกลาเสา เอาโวยยายแยก

เลกงานขาจะแจก ของแปลกแปลกใหกน

7. เลยงชางอยากนเนอชาง

เบกทรพยวนละบาทซอ มงสา

นายหนงเลยงพยคฆา ไปอวน

สองสามสนายมา กากบ กนแฮ

บงทรพยสสวนถวน บาทสนเสอตาย

8. รจกโงใหเปน

โงไมเปนเปนใหญยากฝากใหคด

ทางชวตจะรงโรจนโสตถผล

ตองรโงรฉลาดปราดเปรองตน

โงสบหนดกวาเบงเกงเดยวเดยว

9. การครองตน

นคคณเห นคคหารห

การาบคนทควรการาบ

ปคคณเห ปคคหารห

ยกยองคนทควรยกยอง

~ 236 ~

เรองท 5

กจกรรมเพอการฝกทกษะ

ใบงานท 1 กรณตวอยาง เรอง ออยอนเตอรเนต “ออยไดรจกกบผชายเยอะมากทาง Thaimail โดยการเขาไป แชท หองขาขน ออยชอบแอบ

เลนแชท พอแมไมใหเลน เพราะกลวลกโดนหลอก แตออยกแอบเลนตลอด เมอกอนออยเปนคนทตดเกม

มากๆ เหตทออยมาเลนแชท เพราะเขาเวบเพอเลนเกมไมได เพอนในหองแนะนาใหเลนแชท แตพอเลนไป

เรอย ๆ กตดอยากคยกบคนอน มคนเขาคยดวย เขาไปทกคนอน บางครงกมการใหเบอรโทรศพท

จนกระทงคนหนงออยไดคยกบผชายคนหนงชอโอค ซงเวลานน ออยไมไดคยกบโอคคน

เดยว แตกลบคยกบผชายอก 4-5 คน เมอคยกนออยกไดเบอรโอคมา ตอนแรกโอคไมใหโทรไปเพราะโอค

บอกวานอนกบแม ออยกคดวาผชายคนนมอะไรแปลก ๆ คนอน ๆ เขาอยากใหโทรไปจะตาย แลวออยก

ไมไดโทรไป ไดแตสงขอความไปวา “ถาคยได ยงมาดวย” (“ยงมาดวย” หมายความวากดโทรออกถงใคร

แลวรบวาง) โอคเปนคนอยธยา ตอนนนทเพงรจกโอคอยม.ปลาย แตออยอย ม.ตน ออยใชชอในแชท วา

จอย เพราะพชายเคยบอกวาไมใหใชชอจรงเพราะมนเปนการขายชอ ออยกเชอตลอดมา ชวงแรก ๆ ออยคย

กบโอคเพราะมาก ม “ครบ มคะ” ทกคา แตพอคยไปเรอย ๆ กเกดความสนทสนม คยกนอยางเปนกนเองมาก

ๆ ออยกบโอคไดนดพบกนและมอะไรกนในทสด จนออยเกดตงทองได 3 เดอน และกลวแมจะรเลยตองไป

ทาแทงทคลนกเถอนแหงหนงในเขตปรมลฑล หลงจากนนผานมาหลายป ออยกาลงจะจบ ม.ปลาย ชวงนน

ทะเลาะกนบอยมาก โอคบอกเลกกบออยตลอด แตออยทาใจไมได จนกระทงวนหนงออยรวาวนนตองมาถง

ออยยอมรบในสงทโอคพด แตโอคบอกวาออยตองคยกบโอคตลอดไปนะ ออยกไมรวาจะทาไดหรอเปลา

ออยรองไหทกคนเลย คดถงโอคมาก ๆ อยากกลบไปเหมอนเดม แตกทาไมได เพอน ๆ รวาเลกยงไมเชอกน

เลย เพราะเขาคบกนมา 4 ปกวา ๆ ตอนนออยไมไดคยกบโอคเลย เพราะคดวาโอคมคนใหมแลว โทรไปก

ทาเหมอนราคาญ ออยกเลยไมคอยอยากโทรไปรบกวน” 1. ปญหาเรองออยอนเตอรเนต เกดจากสาเหตใด

~ 237 ~

2. การแกปญหาโดยกระบวนการคดเปน จะตองใชขอมลทเกยวของอะไรบาง ขอมลทางวชาการ

ขอมลเกยวกบตนเอง (ออย)

ขอมลเกยวกบสภาวะแวดลอม 3. ขอมลดานคณธรรม จรยธรรม ซงเปนสวนหนงทสาคญของขอมลดานสภาวะแวดลอม มอะไรบางท

เกยวของและสามารถนามาใชเปนองคประกอบในการคดแกปญหานได

~ 238 ~

4. มทางเลอกในการแกปญหาของออยทมความเปนไปได กวธ อะไรบาง

5. ถาทานเปนออย ทานจะเลอกวธใดจงจะดทสด เพราะเหตใด

~ 239 ~

ใบงานท 2 กรณตวอยางเรอง สมศกดตดเกม “สมศกด เปนเดกททาอะไรกทาอยางจรงจง เมอชอบเลนเกมกเลนจนนาเปนหวง เขากลายเปน

เดกตดเกม เขาเลนเกมจนแทบไมมเวลากนขาว ความคลงไคลในเกมของเขาทาใหเพอน ๆ ตงฉายาเขาวา

เกมแมน เวลาสวนใหญของเขาหมดไปกบการเลนเกม เวลาสาหรบการเรยนจงเหลอนอยลง ๆ จนเขาลม

ปวย ออนเพลยมากตองตองนาตวสงโรงพยาบาล ในวนนเขาไมคดจะเลนเกมอกแลว เพอน ๆ มาเยยมเขาท

โรงพยาบาล เขาถามเพอนถงเรองทโรงเรยน เพอนบอกวาอาทตยหนาจะสอบ สมศกดไมไดอานหนงสอเลย

หลงออกจากโรงพยาบาลสมศกดเรงอานหนงสออยางหนก จนเขางวงหลบไปฝนถงแตเกมทตวเองเลน

สมศกดรสกเบอหนายการอานหนงสอ ทนใดนน สมศกดกนกถงคาทเพอนรนพบอกเขาไววา ยาขยนกนแลว

ตาแขง ไมมหลบ อานหนงสอไดคนละหลายเลม สมศกดคดจะไปหาเพอนรนพชอเสอเพอขอใชสกเมด รงเชาสมศกดไปหาเสอตามทตงใจไวโดยหวงวาถาไดยาคงอานหนงสอทนแนนอน สมศกดเดน

ผานไปเจอเพอน ๆ เพอน ๆ ถามเขาวาจะไปไหน เขาบอกวาจะไปหาพเสอ เพอนไดยนกชใหสมศกดดพเสอ

ซงนอนชอกหมดสตเพราะใชยาบาจนตดงอมแงม จากนนเพอนถามสมศกดวา นายยงจะคดใชยาบาอกหรอ

นายควรตงใจอานหนงสอโดยไมพงยาเสพตด สมศกดไมคดวายาบาอนตรายขนาดน เขาไมกลาใชแลว เขา

จะใชความสามารถของเขาเอง วางแผนการอานหนงสอด ๆ แมจะอานไมจบทงหมด แตกนาจะรเรองบาง

พวกเพอน ๆ บอกสมศกดวาจะเปนกาลงใจให สมศกดอานหนงสออยางตงใจและอดทน ไมลมทจะพกผอน

อยางเพยงพอ ไมลมทจะกนอาหารใหเปนเวลา เมอถงวนสอบสมศกดตงใจทาขอสอบ วนประกาศผลสอบ

สมศกดสอบผานหมดทกวชา สมศกดดใจเปนทสดแมคะแนนจะไมสงนกแตกสอบผานหมด ความสาเรจ

จากการสอบครงนเปนความสามารถของเขาลวน ๆ ไมมสงเสพตดมาเกยวของ”

1. ปญหาเรองสมศกดตดเกม มสาเหตเนองมาจากอะไร

~ 240 ~

2. การแกปญหาของสมศกดโดยกระบวนการคดเปน จะตองใชขอมลทเกยวของทง 3 ประการตอไปน

อยางไรบาง จะไดขอมลจากทใดในชมชน ขอมลทางวชาการ

ขอมลเกยวกบตนเอง (สมศกด)

ขอมลเกยวกบสภาวะแวดลอม 3. จะใชขอมลดานคณธรรม จรยธรรม อะไรบางมาเปนองคประกอบในการตดสนใจแกไขปญหา และใช

อยางไร

~ 241 ~

4. ใหเสนอทางเลอกทมความเปนไปได และใหเรยงลาดบจากทางเลอกทเหมาะสมทสดลงมา

5. ถาทานเปนสมศกด ทานจะเลอกปฏบตอยางไร จงจะพอใจ

~ 242 ~

ใบงานท 3 กรณตวอยางเรองของสมพงษ “นายสมพงษเกดมาในครอบครวทมฐานะยากจน มอาชพทาไรขาวโพด ซงในปจจบน

อากาศ นา กไมเอออานวยในการทาการเกษตร รายไดของครอบครวไมแนนอน ครอบครวนมบตร 4 คน

สมพงษเปนบตรชายคนโต อายประมาณ 15 ป แตเขาเปนคนรกด รกพอแมพนอง บานทอยอาศยมลกษณะ

เปนไมชนเดยวแตกขอปลกอยในทดนของปา จงตองเสยคาเชาใหเปนรายป และการทนายสมพงษเปน

บตรชายคนโตนน เขาตองเสยสละออกจากโรงเรยนเมอจบประถมศกษาปท 6 เพอออกมาชวยพอแม ทางาน

หาเงน ดแลนอง แบงเบาภาระตาง ๆ เนองจากสภาพครอบครวทยากจน ทาใหเขาเสยโอกาสทางการศกษา

โดยไมมขอโตแยง เขาทางานหนกหาเงนชวยพอแม นามาใชจายในครอบครว สงนองเรยน เพราะเขาไม

อยากใหนอง ๆ ของเขาตองเสยโอกาสทางการเรยนอยางทเขาเจอ เขาตงใจทางานทกอยางตามทมคนจาง

และดวยทนายสมพงษเปนผทเสยโอกาสทางการศกษาแค ป.6 จงหางานทายากมโอกาสแครบจางเขาไปวน

ๆ ซงงานททาอยกไมแนนอน เงนทไดมาในแตละเดอนจงไมแนนอนทาใหรายไดในครอบครวกไมแนนอน

ตามไปดวย” 1. ปญหาเรองของสมพงษ เกดจากสาเหตอะไรบาง

2. การแกปญหาโดยกระบวนการคดเปน จะตองใชขอมลทเกยวของอะไรบางใน 3 ประการตอไปน ขอมลทางวชาการ

~ 243 ~

ขอมลเกยวกบตนเอง (สมพงษ)

ขอมลเกยวกบสภาวะแวดลอม 3. ถาทานเปนสมพงษ และจะตองใชขอมลทางคณธรรม จรยธรรม มาเปนองคประกอบในการพจารณาคด

แกไขปญหาแบบคนคดเปน ทานจะเสนอคณธรรมจรยธรรมอะไรบาง

~ 244 ~

4. มทางเลอกในการแกปญหาทมความเปนไปไดกวธ ใหนาเสนอโดยการเรยงลาดบทางเลอกทเหมาะสม

ทสดเปนสาคญ

5. ถาทานเปนสมพงษ ทานจะมแนวปฏบตเปนขนเปนตอนในการแกไขปญหาของทาน อยางไร

~ 245 ~

บทท 5

การวจยอยางงาย

สาระสาคญ

การแสวงหาความร ขอมล ขอเทจจรงอยางมระบบเพอใหไดรบคาตอบหรอความรใหมทเชอถอได

สามารถทาไดโดยกระบวนการวจยและขนตอนการวจยอยางงาย

ผลการเรยนรทคาดหวง

เมอจบบทน ผเรยนสามารถ

7. อธบายความหมายและความสาคญของการวจยได

8. ระบกระบวนการ ขนตอนของการทาวจยอยางงายได

9. อธบายสถตงายๆ และสามารถเลอกใชสถตทเหมาะสมกบการวจยในแตละเรองของตนเองได

อยางถกตอง

10. สรางเครองมอการวจยได

11. เขยนโครงการวจยได

12. เขยนรายงานการวจยและเผยแพรงานวจยได

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 ความหมาย ความสาคญของการวจย

เรองท 2 กระบวนการและขนตอนการทาวจยอยางงาย

เรองท 3 สถตงายๆ เพอการวจย

เรองท 4 การสรางเครองมอวจย

เรองท 5 การเขยนโครงการวจย

เรองท 6 การเขยนรายงานการวจยอยางงายและการเผยแพรผลงานวจย

สอการเรยนร

1. บทเรยนวจยออนไลน (http://www.elearning.nrct.net/) ของสานกงานคณะกรรมการวจย

แหงชาต

2. เขาไปคนขอมล โดยพมพหวขอเรองวจยทตองการศกษาใน http://www.google.co.th/

3. วารสาร เอกสาร งานวจย และวทยานพนธ ตางๆ

~ 246 ~

เรองท 1 ความหมาย ความสาคญของการวจย

เมอไดยนคาวา “การวจย” คนสวนใหญจะรสกวาเปนเรองททายาก มขนตอนมาก ตองใชเวลานาน

ตองมความรในการสรางเครองมอการวจย และการใชสถตตางๆ ทาใหหลายคนไมอยากทาวจย

ขอเทจจรงคอ การวจยมหลายระดบตงแตระดบยากๆ ซบซอน ทตองใชความรทางวชาการดาน

ตางๆ และใชเวลาเปนปๆ ในการทาวจยแตละเรอง จนถงการวจยทงายๆ แมแตเดกอนบาลหรอเดกประถม

ในเมองนอกกมการทาวจยหรอทเรยกเปนภาษาองกฤษวา Research เปนวาเลน ดงนนการวจยจงไมใชเรอง

ยากอยางทคดเสมอไป

คาถามคอ การวจยคออะไร ทาไมตองทาวจย ทาแลวไดประโยชนอยางไร

การวจยเปนการหาคาตอบทอยากร ทสงสย ทเปนปญหาขอของใจ แตคาตอบนนตองเชอถอได

ไมใชการคาดเดา หรอคดสรปไปเองโดยใชความรสก วธการหาคาตอบจงตองเปนกระบวนการขนตอน

อยางเปนระบบ

ตวอยาง เชน ถาตองการทราบวานกรองในดวงใจของนกศกษามธยมศกษาตอนปลายใน ศรช. วด

แจงเปนใคร จะคาดเดาเอาเองหรอไปสอบถามนกศกษาเพยงคน สองคน แลวมาสรปวานกรองในดวงใจของ

นกศกษาตอนปลายใน ศรช. วดแจง เปนคนนน คนนไมได แตตองทาแบบสอบถามไปใหกลมตวอยางทเปน

ตวแทนของนกศกษามธยมศกษาตอนปลายใน ศรช. วดแจง เปนผตอบ แลวนามาสรปคาตอบขอคนพบทได

เปนตน

ผลทไดจากการทาวจย นอกจากจะไดรบคาตอบทตองการรแลว ผวจยเองกไดประโยชนจากการทา

วจย คอ การเปนคนชางคด ชางสงเกต ศกษาคนควาหาความร และเขยนเรยบเรยงอยางเปนระบบ

นอกจากนนการวจยจะเกดประโยชนในภาพรวม ดงน

1. การวจยทาใหเกดความรทางวชาการใหมๆ

2. การวจยชวยใหเกดนวตกรรม สงประดษฐ แนวคดใหมๆ

3. การวจยชวยตอบคาถามทอยากร ใหเขาใจปญหาและชวยในการแกไขปญหา

4. การวจยชวยในการวางแผนและการตดสนใจ

5. การวจยชวยใหทราบผลและขอบกพรองจากการดาเนนงาน

กจกรรมท 1 ใหผเรยนแบงกลม ศกษาความหมายของการวจยและประโยชนของการวจยจากเอกสาร หรอ

Website แลวสรปเปนความคดเหนของกลม ทาเปนรายงานและนาเสนอในการพบกลม

~ 247 ~

เรองท 2 กระบวนการและขนตอนการทาวจยอยางงาย

การทาวจย ดาเนนการเปนขนตอน ดงน

ขนตอนแรก มกจะเรมตนจากผวจยอยากรอะไร มปญหาขอสงสยอะไร เปนขนตอนการกาหนด

คาถามวจย/ปญหาวจย

ตวอยางคาถามการวจย เชน นกรองในดวงใจวยรนคอใคร นกการเมองในดวงใจวยรนคอใคร วยรน

ใชเวลาวางทาอะไร เปนตน

ตวอยางปญหาวจย เชน ปญหาการตดเกมสของวยรน ปญหาการใชเวลาวางของวยรน ฯลฯ เปนตน

เมอกาหนดคาถามการวจย/ปญหาวจยแลว

ขนตอนทสอง คอ การเขยนโครงการวจย ซงตองเขยนกอนการทาวจยจรง โดยเขยนใหครอบคลม

วา จะทาวจยเรองอะไร (ชอโครงการวจย) ทาไมจงทาเรองน (ความเปนมาและความสาคญ) อยากรอะไรบาง

จากการวจย (วตถประสงคของการวจย) มแนวทางขนตอนการดาเนนงานวจยอยางไร (วธดาเนนการวจย)

ระยะเวลาการวจยและแผนการดาเนนงาน (ปฏทนปฏบตงาน) การวจยน จะเปนประโยชนอยางไร

(ประโยชนของการวจยหรอผลทคาดวาจะไดรบ)

ขนตอนทสาม คอการดาเนนงานวจยตามแผนทกาหนดไวในโครงการวจย

ขนตอนทส คอการเขยนรายงานการวจย สวนใหญประกอบดวยหวขอ คอ

1. ชอเรอง

2. ชอผวจย

3. ความเปนมาของการวจย

4. วตถประสงคของการวจย

5. วธดาเนนการวจย

6. ผลการวจย

7. ขอเสนอแนะ

8. เอกสารอางอง (ถาม)

ขนตอนสดทาย คอ การเผยแพรผลงานวจย เพอใหบคคล หรอหนวยงานทเกยวของนาผลงานวจยน

ไปใชประโยชนตอไป

~ 248 ~

โดยสรปกระบวนการและขนตอนการทาวจย อยางงาย เขยนเปนแผนภมได ดงน

ขนตอน

1.

2.

3.

4.

5.

กาหนดคาถามวจย/ปญหาวจย

เขยนโครงการวจย

ดาเนนการตามแผนในโครงการวจย

เขยนรายงานการวจย

เผยแพรผลงานวจย

กจกรรมท 2 ใหผเรยนแบงกลม กาหนดคาถามวจย/ปญหาวจยตามความสนใจ และเขยนชอโครงการวจยท

สนใจจะทา นาเสนอเพอแลกเปลยนเรยนรในกลม

~ 249 ~

เรองท 3 สถตงายๆ เพอการวจย

สถตทใชในการวจย โดยทวไปไดแก ความถ รอยละ และคาเฉลย ซงมความหมายและวธคดคานวณ

ดงน

1. ความถ (Frequency)

ความถ (Frequency) คอการแจงนบจานวนของสงทเราตองการศกษาวามจานวนเทาใด เชน

จานวนผเรยนในหองเรยน จานวนสงของ จานวนคนทไปใชสทธเลอกตง เปนตน

วธหาความถ ทาไดโดยการแจงนบจานวนของสงทเราตองการศกษา ตวอยางเชน

ชดตวเลขตอไปน ตวเลขใดมความถมากทสด 10 15 18 10 13 10 10

คาตอบกคอ 10 เพราะแจงนบความถได 4 รองลงมาคอตวเลข 18 ทแจงนบความถได 3 ตวเลข

15 ความถ 2 และตวเลข 13 มความถนอยทสด คอ 1

15 18 18

2. รอยละ (Percentage)

รอยละ (Percentage) เปนสถตทใชกนมากในงานวจย เพราะคานวณและทาความเขาใจไดงาย

นยมเรยกวา เปอรเซนต ใชสญลกษณ % การใชสตรในการคานวณหาคารอยละมดงน

รอยละ = ตวเลขทตองการเปรยบเทยบ × 100

จานวนเตม

วธการคานวณหาคารอยละ ดงตวอยางตอไปน

ตวอยาง หมบานแหงหนง มจานวนประชากรรวมทงสน 50 คน เปนหญง 20 คน เปนชาย 30 คน มประชากร

หญงและชายคดเปนรอยละ ดงน

หญง 1005020

× = รอยละ 40 หรอ 40%

ชาย 1005030

× = รอยละ 60 หรอ 60%

หมายเหต การคานวณคารอยละ เมอรวมกนแลวจะตองไดรอยละ 100 หรอ 100% เสมอ ยกเวนถามจด

ทศนยมและมการปดเศษ

3. คาเฉลย (Mean)

คาเฉลย (Mean) คอคากลางๆ ของขอมล คานวณโดยการนาคาของขอมลทงหมดมารวมกน

แลวหารดวยจานวนขอมลทมอย การใชสตรในการคานวณหาคาเฉลยไดดงน

คาเฉลย = ผลรวมของขอมลทงหมด

จานวนขอมลทมอย

~ 250 ~

ตวอยาง ครอบครวหนงพออาย 58 ป แมอาย 42 ป ลก 3 คน มอาย 12 ป, 10 ป, และ 5 ป ตามลาดบ ถาอยาก

รวาคนในครอบครวนมอายเฉลยเทาใด เราสามารถคานวณได ดงน

อายเฉลยของคนในครอบครว = อายพอ + อายแม + อายลกรวม 3 คน

จานวนคนในครอบครวทงหมด

= 5

510124258 ++++

= 25.40

ดงนนคนในครอบครวนมอายเฉลย = 25.40 ป

กจกรรมท 3 ใหผเรยนคานวณคาสถตตอไปน โดยวงกลมคาตอบทถกตอง

1. ชดตวเลขตอไปน ตวเลขใดมความถมากท 3 5 7 9 8 6 3 10 3 2 3 9 3 9 8

ก. 3

ข. 8

ค. 9

2. ขอมลการแจงนบตอไปน มความถเทาใด

ก. 18

ข. 20

ค. 22

3. ในครอบครวหนง ปอาย 80 ป ยาอาย 75 ป พออาย 50 ป แมอาย 45 ป ลก2 คนอาย 10 ป และ 8 ป

คนในครอบครวนมอายเฉลยเทาใด

ก. 45 ป

ข. 44.7 ป

ค. 53.6 ป

4. ครอบครวหนงมรายไดรวม 10,000 บาท มรายจายเปนคาอาหาร 4,000 บาท คาอาหารคดเปนรอยละ

เทาไรของรายไดทงหมด

ก. รอยละ 20

ข. รอยละ 30

ค. รอยละ 40

5. ในการเลอกตงผแทนในหมบานแหงหนง มผ มสทธเลอกตงทงหมด 150 คน มผ ชายไปใชสทธ

เลอกตง 50 คน มผหญงไปใชสทธเลอกตง 30 คน ถามวามผไมไปใชสทธเลอกตงมกเปอรเซนต

ก. 20%

ข. 33.33%

ค. 46.67%

~ 251 ~

เรองท 4 การสรางเครองมอการวจย

ความหมาย ความสาคญ ของเครองมอการวจย

ในการดาเนนงานวจย มความจาเปนตองมการรวบรวมขอมล เพอนามาวเคราะหหาคาตอบตาม

วตถประสงคของการวจยทกาหนด เครองมอการวจย เปนสงสาคญในการเกบรวบรวมขอมลสงทตองการ

ศกษา เครองมอทใชในการวจยมหลายประเภท แตไมวาจะเปนเครองมอการวจยแบบใด ลวนมจดมงหมาย

เดยวกน คอตองการไดขอมลทตรงตามขอเทจจรง เพอทาใหผลงานวจยเชอถอไดและเกดประโยชนมาก

ทสด

ประเภทของเครองมอการวจยทนยมใชกนมาก ไดแก การใชแบบสอบถาม แบบสมภาษณ และแบบ

สงเกต

การสรางแบบสอบถาม

แบบสอบถามเปนเครองมอการวจยทนยมนามาใชรวบรวมขอมลงานเชงปรมาณ เชน การวจยเชง

สารวจ การวจยเชงอธบาย เปนตน

แบบสอบถามมทงแบบสอบถามปลายปด และแบบสอบถามปลายเปด

แบบสอบถามปลายปด เปนแบบสอยถามทระบคาตอบไวแลว ใหผตอบเลอกตอบหรอาจใหเตมคา

หรอขอความสนๆ เทานน

ตวอยาง อาชพของทานคออะไร

คร

พยาบาล

ทหาร

เกษตรกร

อนๆ ระบ......................

แบบสอบถามปลายเปด เปนแบบสอบถามทไมไดกาหนดคาตอบไว แตใหผ ตอยไดเขยนแสดง

ความคดเหนอยางอสระ

ตวอยาง แบบสอบถามปลายเปด

นกศกษานยมไปศกษาคนควาขอมลทแหลงการเรยนรใด เพราะอะไร

นกศกษาใชเวลาวางทาอะไรบาง

นกศกษา มปญหาเรองการเรยนอะไรบาง

ฯลฯ

การสรางแบบสอบถาม มขนตอนดงน

1. ศกษาคนควาขอมลทเกยวของกบเรองทจะวจย และประชากรกลมตวอยางทศกษา แลวยกราง

แบบสอบถาม

2. นาไปใหผมความรชวยตรวจสอบ และใหขอเสนอแนะ

~ 252 ~

3. ปรบปรงแกไขตามขอเสนอแนะ

4. นาไปทดลองใชกอนเพอความเชอมนวากลมตวอยาง (กลมเลกๆ ไมตองทกคน) เขาใจคาถาม

และวธการตอบคาถาม แลวนาผลการทดลองมาปรบปรงแกไขอกครงกอนนาไปใชจรง

5. นาไปเกบรวบรวมขอมลกบกลมตวอยางทงหมด

การสรางแบบสมภาษณ

การสมภาษณ เปนเครองมอการวจยทใชในการเกบรวบรวมขอมลงานวจยทกประเภท ทกสาขา แต

ทนยมคอใชกบการวจยเชงคณภาพ

การสมภาษณ เปนการรวบรวมขอมลในลกษณะเผชญหนากนระหวางผสมภาษณ โดยผสมภาษณ

เปนผซกถามและผใหสมภาษณเปนผใหขอมลหรอตอบคาถามของผสมภาษณ

แบบสมภาษณมทงแบบสมภาษณแบบไมมโครงสราง คอผสมภาษณใชคาถามปลายเปด เปนคาถาม

กวางๆ ปรบเปล ยนได ใหผ ใหสมภาษณแสดงความคดเหนไดอยางอสระ และแบบสมภาษณแบบม

โครงสราง ทผสมภาษณกาหนดประเดนคาถาม หรอรายการคาถามเรยงลาดบไวแลวกอนทจะสมภาษณ

ตวอยางการสมภาษณแบบไมมโครงสราง เชน ครสมภาษณนกศกษาเกยวกบปญหาในการเรยนการ

สอน ครจะตงคาถามอยางไรกไดเพอใหนกศกษาแสดงความคดเหนตอเรองทครอยากร

ตวอยางการสมภาษณแบบมโครงสราง เชน คณะกรรมการสอบสมภาษณนกศกษาทสอบเขา

มหาวทยาลยได คณะกรรมการอาจจะตองเตรยมแบบสมภาษณแบบมโครงสรางไวลวงหนา โดยกาหนด

รายการคาถามเพอการสมภาษณไวกอน แตอาจปรบเปลยนคาพดไดบางตามความเหมาะสม

การสรางแบบสงเกต

แบบสงเกตเปนเครองมอการเกบรวบรวมขอมล ทใชไดกบงานวจยทกประเภทโดยเฉพาะงานวจย

เชงคณภาพ งานวจยเชงทดลอง

แบบสงเกตแบงเปน แบบสงเกตทไมมโครงรางการสงเกต ซงเปนแบบทไมไดกาหนดเหตการณ

พฤตกรรม หรอสถานการณทจะสงเกตไวชดเจน และแบบสงเกตทมโครงรางการสงเกต เปนแบบทกาหนด

ไวลวงหนาแลววา จะสงเกตอะไร สงเกตอยางไร เมอใด และจะบนทกผลการสงเกตอยางไร

ตวอยางแบบสงเกตท ไมมโครงรางการสงเกต เชน การสงเกตพฤตกรรมในการพบกล มของ

นกศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลาย ศรช. วดแจง ผสงเกตกจะบนทกพฤตกรรมตางๆ ของนกศกษาตามท

เปนจรง

ตวอยางแบบสงเกตทมโครงรางการสงเกต เชน แบบสงเกตพฤตกรรมในการพบกลมของนกศกษา

ระดบมธยมศกษาตอนปลาย ศรช.

~ 253 ~

ตวอยาง แบบสงเกตทมโครงสรางสงเกต

คาชแจง ใหผสงเกตทาเครองหมาย ใหตรงกบพฤตกรรมนกศกษาทพบ

พฤตกรรม พบ ไมพบ

1. นอนหลบ

2. กนขนม

3. ทะเลาะกน

4. ตงใจฟงครสอน

5. ซกถามปญหา

กจกรรมท 4

1. ใหผเรยนทกคนไปศกษาตวอยาง แบบสอบถาม แบบสมภาษณและแบบสงเกต เพมเตมจากเอกสาร

หรอจาก website ทเกยวของ

2. จบฉลากแบงกลมผเรยนเปน 3 กลม

กลมท 1 ใหสรางแบบสอบถาม เรองนกรองในดวงใจของนกศกษา ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

ศรช. วดแจง

กลมท 2 ใหสรางแบบสมภาษณแบบมโครงสราง เรองนกการเมองในดวงใจ เพอสมภาษณ

นกศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลาย ศรช. วดแจง

กลมท 3 ใหสรางแบบสงเกตทมโครงรางการสงเกต เพอสงเกตพฤตกรรมการทางานกลมของเพอน

กลมท 1 และ 2

~ 254 ~

เรองท 5 การเขยนโครงการวจย

โครงการวจยคอ แผนการดาเนนวจยท เขยนข นกอนการทาวจยจรง มความสาคญคอ เปน

แนวทางในการดาเนนการวจยสาหรบผวจยเองและผเกยวของ เชน คร อาจารย หรอผใหทนสนบสนนการ

วจย เพอใหคาปรกษาและตดตามความกาวหนาของการดาเนนงานวจย

ความสาคญของโครงการวจย

ถาจะเปรยบกบการสรางบาน ทตองมแปลนหรอพมพเขยวทระบรายละเอยดของการสรางบาน

ทกขนตอน สาหรบเปนเครองมอในการควบคม กากบดแลของเจาของบาน หรอผรบเหมา เพอใหการสราง

บานเปนไปตามแบบทกาหนด โครงการวจยกเปรยบเสมอนแปลนหรอพมพเขยวเชนกน คอเปนทศทางแนว

ทางการดาเนนงานวจยใหเปนไปตามแผนการวจยทกาหนด

โดยทวไป โครงการวจยประกอบดวยหวขอ ดงตอไปน

องคประกอบของโครงการวจย

1. ชอโครงการวจย

2. ความเปนมาและความสาคญ

3. วตถประสงคของการวจย

4. ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

5. การศกษาเอกสารทเกยวของ

6. สมมตฐานการวจย

7. ขอบเขตการวจย

8. วธดาเนนการวจย

9. นยามศพท

10. ระยะเวลาดาเนนการ

11. แผนการดาเนนการ

12. สถานททาการวจย

13. ทรพยากรและงบประมาณ

14. ประวตผวจย/คณะวจย

อยางไรกตาม การเขยนโครงการวจยอาจมหวขอแตกตางจาก 14 หวขอ ขางตน ขนอย กบ

ขอกาหนดของสถานศกษา แหลงทน หรอความตองการของผใหทาโครงการวจย และอาจมจานวนหวขอ

มากกวาหรอนอยกวา 14 หวขอกได ข นอยกบประเภทของการวจย เชนงานวจยเชงสารวจ งายวจยเชง

คณภาพ ไมจาเปนตองมสมมตฐานการวจย เปนตน

สาหรบผเรมเขยนโครงการวจย อาจจะทดลองเขยนโครงการวจยอยางงายๆ ไมจาเปนตองม

หวขอครบทง 14 หวขอ ตามขางตน แตใหครอบคลมวาจะทาวจยเรองอะไร (ชอโครงการวจย) ทาไมจงทา

เทคนคการเขยนโครงการวจยอยางงาย

~ 255 ~

เรองน (ความเปนมาและความสาคญ) อยากรอะไรบางจากการวจย (วตถประสงคของการวจย) มแนวทาง

ขนตอนการดาเนนงานวจยอยางไร (ปฏทนปฏบตงาน) การวจยนจะเปนประโยชนอยางไร (ประโยชนของ

การวจยหรอผลทคาดวาจะไดรบ) เทคนคการเขยนโครงการวจยอยางงาย ประกอบดวยหวขอและคาอธบาย

การเขยน ดงตอไปน

1. ชอโครงการวจย ช อโครงการวจยควรกะทดรด ส อความหมายไดชดเจน มความ

เฉพาะเจาะจงในสงทศกษา

2. ความเปนมาและความสาคญ เขยนอธบายใหเหนความสาคญของสงทศกษาเขยนใหตรง

ประเดน กระชบเปนเหตเปนผล มอางองเอกสารทศกษา (ถาม)

3. วตถประสงคของการวจย เขยนใหสอดคลองกบชอโครงการวจย ครอบคลมเรองทศกษา

เขยนใหชดเจน อาจมขอเดยว หรอหลายขอกได

4. วธดาเนนการวจย ระบถงวธการดาเนนการวจย ใหครอบคลมหวขอตอไปน

4.1 ประชากรกลมตวอยาง สงทศกษาคออะไร มจานวนเทาไร

4.2 วธการเกบรวบรวมขอมล ระบวธการเกบการบนทกขอมล ระยะเวลา หรอชวงเวลา

สถานท

4.3 เครองมอวจย ระบชนด เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล เชน แบบสอบถาม

แบบสมภาษณ แบบสารวจ

4.4 การวเคราะหขอมล ระบวธการวเคราะหขอมล สถตทใช

5. ปฏทนปฏบตงาน เขยนข นตอนการดาเนนการวจยโดยละเอยด และระยะเวลาการ

ดาเนนการแตละขนตอน

6. ประโยชนทคาดวาจะไดรบ เขยนเปนขอๆ ถงประโยชนทคาดวาจะเกดขนจากการทาวจย

ตวอยางการเขยนวจยตอไปน เกดจากผวจยตองการคาตอบวานกศกษานอกโรงเรยนมการศกษา

คนควาดวยตนเองอยางไร เพราะการเรยนการสอนสวนใหญของการศกษานอกโรงเรยน ผเรยนจะไดรบ

มอบหมายจากครใหไปศกษาเรยนรดวยตนเอง จงเขยนโครงการวจยอยางายๆ ดงตอไปน

ตวอยางการเขยนโครงการวจยอยางงาย

1. ชอโครงการวจย “การศกษาคนควาดวยตนเองของนกศกษานอกโรงเรยนระดบมธยมศกษา

ตอนปลาย ศนยการเรยนชมชนวดแจง”

2. ความเปนมาและความสาคญ

เนองจากนกศกษาการศกษานอกโรงเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย ศรช. วดแจง สวน

ใหญเปนผใหญ มอาชพและภารกจตางๆ มากมาย จงมขอจากดเรองเวลา ไมสามารถมาพบกลมหรอเขาเรยน

ทกวนได สถานศกษาจงจดใหนกศกษามาพบกลมเฉพาะวนเสารและวนอาทตย เพอครไดสอนเสรมและให

นกศกษามการแลกเปลยนเรยนร สอบถามปญหาการเรยน ตลอดจนมอบหมายใหนกศกษาไปศกษาคนควา

ในหวขอวชาทเรยน ทารายงานหรอนาเสนอเพอแลกเปลยนเรยนรในการพบกลมครงตอไป

~ 256 ~

การทครมอบหมายใหนกศกษาไปศกษาคนควาเรยนรดวยตนเองเปนสวนใหญเชนน จง

นาสนใจศกษาวานกศกษามวธการศกษาคนควาดวยตนเองอยางไร และพบปญหาอปสรรคอะไรบาง ม

ขอเสนอแนะอยางไร

ขอคนพบจากการวจยคาดวาจะทาใหครและสถานศกษาสามารถนาไปเปนขอมลในการ

พฒนาปรบปรง และสนบสนนการศกษาคนควาดวยตนเองของนกศกษาใหเกดประสทธภาพตอไป

3. วตถประสงคของการวจย เพอศกษา

3.1 ขอมลพนฐานของนกศกษาการศกษานอกโรงเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย ศรช.

วดแจง

3.2 วธการศกษาคนควาดวยตนเองของนกศกษาการศกษานอกโรงเรยนระดบมธยมศกษา

ตอนปลาย ศรช. วดแจง

3.3 ปญหาอปสรรคในการการศกษาคนควาดวยตนเองของนกศกษาการศกษานอก

โรงเรยน ระดบการศกษาตอนปลาย ศรช. วดแจง

3.4 ขอเสนอแนะในการศกษาคนควาดวยตนเองของนกศกษาการศกษานอกโรงเรยน

ระดบมธยมศกษาตอนปลาย ศรช. วดแจง

4. วธดาเนนการวจย

4.1 ประชากร ไดแก นกศกษาการศกษานอกโรงเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย ป

การศกษา 2552 สงกด ศรช. วดแจง จานวน 200 คน

4.2 กลมตวอยาง สมตวอยางจากนกศกษาการศกษานอกโรงเรยนระดบมธยมศกษาตอน

ปลาย ปการศกษา 2553 สงกด ศรช. วดแจง จานวน 50 คน

4.3 เครองมอวจย ใชแบบสอบถาม ม 4 ตอน คอ ขอมลพนฐานของนกศกษา วธการศกษา

คนควาดวยตนเองของนกศกษา ปญหาอปสรรคทพบ และขอเสนอแนะ

4.4 วธการเกบรวบรวมขอมล เกบรวบรวมแบบสอบถามดวยตนเองในเดอนธนวาคม 2553

4.5 การวเคราะหขอมล ใชความถ คารอยละ คาเฉลย

5. ปฏทนปฏบตงาน

ขนตอนการวจย ต.ค. 53 พ.ย. 53 ธ.ค. 53 ม.ค. 54

1. เขยนโครงการ

2. ศกษาเอกสารและกลมตวอยาง

3. สรางแบบสอบถาม/ทดสอบ

4. เกบรวบรวมขอมล

5. วเคราะหขอมล/สรป/ เขยนรายงาน

~ 257 ~

6. ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

6.1 ครผสอนใชเปนแนวทางปรบการเรยนการสอนเพอชวยเหลอ สนบสนนการศกษา

คนควาเรยนรดวยตนเองของนกศกษา

6.2 สถานศกษาใชเปนแนวทางในการกาหนดกฎเกณฑ เพอสงเสรม สนบสนนการศกษา

คนควาเรยนรดวยตนเองของนกศกษา

กจกรรมท 5

ใหผ เรยนแบงกล มๆ ละไมเกน 5 คน แตละกล มปรกษากนในเรองทสนใจจะทาวจยแลวเขยน

โครงการวจย ตามหวขอตอไปน

• ชอโครงการวจย

• ความเปนมาและความสาคญ

• วตถประสงคของการวจย

• วธดาเนนงานวจย

• ปฏทนปฏบตงาน

• ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

~ 258 ~

เรองท 6 การเขยนรายงาน การวจยอยางงาย และการเผยแพรผลงานการวจย

องคประกอบในการเขยนรายงานการวจยอยางงาย สวนใหญเปนการนาเสนอในหวขอตอไปน

1. ชอเรอง

2. ชอผวจย

3. ความเปนมาของการวจย

4. วตถประสงคของการวจย

5. วธดาเนนการวจย

6. ผลการวจย

7. ขอเสนอแนะ

8. เอกสารอางอง (ถาม)

การเขยนรายละเอยดของรายงานการวจยอยางงาย มดงตอไปน

1. ชอเรอง

การเขยนชอเรองควรเขยนใหกะทดรด ตอบคาถามใหไดวา ใคร ทาอะไร กบใคร การเขยนชอ

เรองทสอความหมายชดเจน จะทาใหเหนประเดนทจะศกษาอยในชอเรอง

2. ชอผวจย

ระบชอผเรยนซงเปนผทาการวจย พรอมทงสถานศกษาทผเรยนกาลงศกษาอย

3. ความเปนมาของการวจย

การเขยนความเปนมาของการวจย คอ การระบใหผอานไดทราบวาทาไมจงตองทางานวจยชนน

มทมาทไปอยางไร ดงนน ผวจยควรจะกลาวถงสภาพปญหาหรอสภาพทเปนอยในปจจบน ซงสภาพดงกลาว

กอใหเกดปญหาอะไรบาง หรอสภาพดงกลาวถาไดรบการปรบปรงหรอพฒนาใหดข นกวาทเปนอย จะ

กอใหเกดปญหาอะไรบาง และใครคอผไดรบประโยชนดงกลาว มแนวคดอยางไรในการแกปญหาหรอแนว

ทางการพฒนาปรบปรงแกไข และแนวคดดงกลาวไดมาอยางไร (แนวคดดงกลาวอาจไดมากจากการศกษา

เอกสาร หรอจากประสบการณตรงทไดจากการสงเกต การสมภาษณ เปนตน) พรอมระบแหลงอางอง

4. วตถประสงคของการวจย

การเขยนวตถประสงคของการวจย เปนการระบใหผ อานไดทราบวา งานวจยครงนผ วจย

ตองการทาอะไรกบใคร และจดหมายปลายทางหรอผลลพธสดทายทผวจยตองการคออะไร

5. วธดาเนนการวจย

การเขยนวธดาเนนการวจย ควรครอบคลมหวขอดงตอไปน

5.1 กลมเปาหมายทตองการทาการวจย ควรระบใหชดเจนวาคอใคร

5.2 เครองมอทใชในการวจย ควรระบใหชดเจนวาการวจยครงนใชเครองมออะไรบางในการ

เกบรวบรวมขอมล หรอแกปญหา เชน แบบสารวจ การสมภาษณ การสงเกต การจดบนทก เปนตน

~ 259 ~

5.3 การเกบรวบรวมขอมล ควรระบใหชดเจนวาผ วจยดาเนนการวจยและรวบรวมขอมล

อยางไร

5.4 การวเคราะหขอมล ควรระบใหชดเจนวาผวจยวเคราะหขอมลอยางไร ซงอาจเปนการ

วเคราะหขอมลในเชงปรมาณหรอเชงคณภาพกได

6. ผลการวจย

การเขยนผลการวจยผวจยตองสะทอนใหเหนวาการทจะบรรลเปาหมายของการวจยนน ผวจย

ตองดาเนนการทงหมดกรอบ ในแตละรอบมการปรบปรงเปลยนแปลงอะไรบาง และผลทเกดขนเปน

อยางไร

7. ขอเสนอแนะ

การเขยนขอเสนอแนะตองเปนขอเสนอแนะทเปนผลสบเนองจากขอคนพบของการวจยในครงน

8. เอกสารอางอง

เนอหาทมการนามากลาวอางในรายงานการวจย ตองนามาเขยนใหปรากฏอยในเอกสารอางอง

ตวอยางการเขยนรายงานการวจยอยางงาย

ขอยกตวอยางจากโครงการวจยอยางงายในหนา () มาเปนตวอยางในการเขยนรายงานการวจยอยาง

งาย ดงน

1. ชอเรอง

การศกษาคนควาดวยตนเองของนกศกษานอกโรงเรยน ระดบมธยมศกษาตอนปลาย ศนยการ

เรยนชมชนวดแจง

2. ชอผวจย

นายสมหมาย ขยนยง นกศกษาระดบชนมธยมศกษาตอนปลาย ศนยการศกษานอกระบบและ

การศกษาตามอธยาศยอาเภอโพธทอง จงหวดอางทอง

3. ความเปนมาของการวจย

เนองจากนกศกษาการศกษานอกโรงเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย ศรช. วดแจง สวนใหญ

เปนผใหญ มอาชพและภารกจตางๆ มากมาย จงมขอจากดเรองเวลา ไมสามารถมาพบกลมหรอเขาเรยนทก

วนได สถานศกษาจงจดใหนกศกษามาพบกลมเฉพาะวนเสารและวนอาทตย เพอครไดสอนเสรมและให

นกศกษามการแลกเปลยนเรยนร สอบถามปญหาการเรยน ตลอดจนมอบหมายใหนกศกษาไปศกษาคนควา

ในหวขอวชาทเรยน ทารายงานหรอนาเสนอเพอแลกเปลยนเรยนรในการพบกลมครงตอไป

การทครมอบหมายใหนกศกษาไปศกษาคนควาเรยนรดวยตนเองเปนสวนใหญเชนน จง

นาสนใจศกษาวานกศกษามวธการศกษาคนควาดวยตนเองอยางไร และพบปญหาอปสรรคอะไรบาง ม

ขอเสนอแนะอยางไร

~ 260 ~

ขอคนพบจากการวจยคาดวาจะทาใหครและสถานศกษาสามารถนาไปเปนขอมลในการพฒนา

ปรบปรง และสนบสนนการศกษาคนควาดวยตนเองของนกศกษาใหเกดประสทธภาพตอไป

4. วตถประสงคของการวจย เพอศกษา

1.1 ขอมลพนฐานของนกศกษาการศกษานอกโรงเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย ศรช. วด

แจง

1.2 วธการศกษาคนควาดวยตนเองของนกศกษาการศกษานอกโรงเรยนระดบมธยมศกษา

ตอนปลาย ศรช. วดแจง

1.3 ปญหาอปสรรคในการการศกษาคนควาดวยตนเองของนกศกษาการศกษานอกโรงเรยน

ระดบการศกษาตอนปลาย ศรช. วดแจง

1.4 ขอเสนอแนะในการศกษาคนควาดวยตนเองของนกศกษาการศกษานอกโรงเรยนระดบ

มธยมศกษาตอนปลาย ศรช. วดแจง

5. วธดาเนนการวจย

5.1 ประชากร ไดแก นกศกษาการศกษานอกโรงเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย ป

การศกษา 2552 สงกด ศรช. วดแจง จานวน 200 คน

5.2 กลมตวอยาง สมตวอยางจากนกศกษาการศกษานอกโรงเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย

ปการศกษา 2553 สงกด ศรช. วดแจง จานวน 50 คน

5.3 เครองมอวจย ใชแบบสอบถาม ม 4 ตอน คอ ขอมลพนฐานนกศกษาวธการศกษาคนควา

ดวยตนเองของนกศกษา ปญหาอปสรรคทพบ และขอเสนอแนะ

5.4 วธการเกบรวบรวมขอมล เกบรวบรวมแบบสอบถามดวยตนเองในเดอนธนวาคม 2553

5.5 การวเคราะหขอมล ใชความถ คารอยละ คาเฉลย

6. ผลการวจย

การวจยเรอง “การศกษาคนควาดวยตนเองของนกศกษานอกโรงเรยน ระดบมธยมศกษาตอน

ปลาย ศนยการชมชนวดแจง ผวจยไดกาหนดวตถประสงคของการวจย เพอศกษาขอมลพนฐานของนกศกษา

การศกษานอกโรงเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย ศรช. วดแจง วธการศกษาคนควาดวยตนเองของ

นกศกษา ปญหาอปสรรคในการศกษาคนควาดวยตนเองและขอเสนอแนะตางๆ ของนกศกษาผลการวจย

พบวา

6.1 นกศกษาการศกษานอกโรงเรยน ระดบมธยมศกษาตอนปลาย ศรช. วดแจง เปนชาย 28

คน เปนหญง 22 คน อายเฉลยของนกศกษาคอ 22.5 ป

6.2 วธการศกษาคนควาดวยตนเอง นกศกษาสวนใหญรอยละ 60 ไปคนควาในหองสมด

แหลงเรยนรตางๆ ในชมชน รอยละ 20 ไปศกษาสอบถามจากผร ปราชญชาวบาน รอยละ 20 ทเหลอใชวธ

อนๆ เชน พดคยปรกษาเพอน หาขอมลจากสอวทย โทรทศน อนเตอรเนต เปนตน

~ 261 ~

6.3 ปญหาอปสรรคในการศกษาคนควาดวยตนเองของนกศกษาสวนใหญ รอยละ 90 คอ ไมม

เวลาไปศกษาคนควา เนองจากภารกจในการประกอบอาชพ นอกนนคอ แหลงคนควาอยไกลจากบาน

เดนทางไปไมสะดวก

6.4 นกศกษาสวนใหญ รอยละ 80 เสนอแนะใหทางสถานศกษาจดเตรยมแหลงคนควา สอ

เอกสารตางๆ ใหพรอมในสถานศกษาและมการใหบรการยมไปบาน

7. ขอเสนอแนะ

ผลการวจยครงน สถานศกษาและคร ศรช. ควรนาไปพจารณาจดหาแหลงคนควาทอยในบรเวณ

ใกลเคยงสถานทพบกลมหรอมฉะนนกมหนวยบรการสอเอกสารใกลบรเวณทนกศกษาสวนใหญสะดวกมา

ใชบรการ

กจกรรมท 6 ใหผเรยนไปคนควาผลงานการวจยทตนเองสนใจใน Website แลวนามาเขยนสรปรายงานการ

วจยอยางงาย ตามรปแบบทกาหนด พรอมอางองแหลงทมาดวย

การเผยแพรผลงานการวจย

ผลการวจยททาขนควรมการเผยแพรเพอใหผเกยวของนาไปใชประโยชนได การเผยแพรผลงานการ

วจย ทาไดหลายวธ เชน

1. นาเสนอในเวลาการพบกลม หรอในทประชมตางๆ

2. เขยนลงวารสารตางๆ

3. ตดบอรดของสถานศกษา บอรดนทรรศการ

4. สงรายงานการวจยใหหนวยงานตางๆ

5. นารายงานการวจยขน Website

กจกรรมท 7 ใหผเรยนนาผลงานการวจยทไปคนความากจาก Website จากกจกรรมท 6 มานาเสนอในเวลา

พบกลม

~ 262 ~

กจกรรมท 1

ความหมายของการวจย อาจมหลายความหมาย แตคาตอบจะตองใหครอบคลมวาการวจยเปน

การศกษาหาคาตอบทอยากร อยางเปนกระบวนการขนตอน ไมใชการคาดเดา หรอสรปคาตอบเอาเอง

ประโยชนของการวจย สาหรบผวจยเอง คอ ฝกการเปนคนชางคด ชางสงเกต ศกษา คนควา และ

เขยนเรยบเรยงอยางเปนระบบ

ประโยชนของการวจยสาหรบหนวยงาน / สถานศกษา ไดแก

1. ทาใหเกดความรทางวชาการใหมๆ

2. ชวยใหเกดนวตกรรม สงประดษฐ แนวคดใหมๆ

3. ตอบคาถามทอยากร ใหเขาใจปญหา/ชวยแกปญหา

4. ชวยในการสางแผนและการตดสนใจ

5. ชวยใหทราบผลและขอบกพรองของการดาเนนงานตางๆ

กจกรรมท 2

คาตอบเปนไปตามคาถามวจย/ปญหาการวจยและชอโครงการวจยตามความสนใจของแตละกลม

กจกรรมท 3

1.ก 2. ค 3. ข

4.ค 5. ค

กจกรรมท 4

แบบสอบถาม แบบสมภาษณแบบมโครงสราง และแบบสงเกตทมโครงรางการสงเกตของกลม

1 , 2 , 3 ใ หม รปแบบ ตาม เค ร อง ม อแตล ะ ประเภท แล ะ เน อหา ครอบค ลม เ ร อ งท ต อง กา รทรา บ

กจกรรมท 5

คาตอบของโครงการวจย ใหเขยนครบทกหวขอทกาหนด และในแตละหวขอใหเขยนตามคาอธบาย

ใหชดเจน (ตามตวอยางการเขยนโครงการวจยอยางงาย)

กจกรรมท 6

คาตอบใหเปนไปตามการศกษา คนควา รายงานการวจยอยางงายทผเรยนสนใจ โดยใหครอบคลม 7

หวขอคอ ชอเรอง ชอผวจย ความเปนมาของการวจย วตถประสงคของการวจย วธดาเนนการ ผลการวจย

และขอเสนอแนะ

กจกรรมท 7

เปนไปตามกจกรรมทกาหนด

เฉลยกจกรรม

~ 263 ~

บทท 6

ทกษะการเรยนรและศกยภาพหลกของพนทในการพฒนาอาชพ

ในปจจบนโลกมการแขงขนกนมากขน โดยเฉพาะการประกอบอาชพตาง ๆ จาเปนตองม

ความรความสามารถ ความชานาญการ ทงภาคทฤษฎ และปฏบต ผทประสบผลสาเรจในอาชพของตนเอง

จะตองมการคนควา หาความรจากแหลงเรยนรตาง ๆ เพอเพมพนความรความสามารถใหสอดคลองกบการ

เปลยนแปลงอยตลอดเวลา การทจะจดการอาชพใหไดผลสาเรจนนจาเปนตองมปจจยหลายดาน การเรยนร

ปจจยดานศกยภาพหลกของพนท เปนเรองทสาคญเรองหนงทตองเรยนร

เรองท 1 ความหมายความสาคญของศกยภาพหลกของพนทในการพฒนาอาชพ

ทามกลางกระแสโลกาภวตนทมแนวโนมการเปลยนแปลงทงทางดานเศรษฐกจ สงคม ประชากร พลงงาน

สงแวดลอม เทคโนโลย ขอมล ขาวสาร และความรอยางเสร การศกษาซงเปนกลไกสาคญของการพฒนา

ทรพยากรของชาตใหกาวทนการเปลยนแปลง สามารถยนหยดอยไดอยางสงางามในประชาคมโลก การ

จดการศกษาจงตองใหความสาคญและเหนคณคาของภมสงคม ภมรฐศาสตร ศกยภาพทกดานทจะเปน

ตนทนทางการศกษา รวมทงตอยอดการศกษาสการพฒนาประเทศในดานอน และเพมขดความสามารถใน

การแขงขนบนเวทโลก เพอยกระดบคณภาพชวตและสงคมทงองคาพยพ มการมองหาศกยภาพในทกภาค

สวนของสงคม ปจจยภายนอก และปจจยภายใน ทจะสามารถเปนเชอเพลงในการขบเคลอนการศกษาได

เนนการจดการศกษาโดยยดพนทเปนฐานในการพฒนา โดยคานงถงสภาพแตละพนท ทมความแตกตาง

และมความตองการทองถนไมเหมอนกน การพฒนาการศกษาจงตองเนนพนทเปนสาคญ โดยมพนฐานอย

บนศกยภาพดานตาง ๆ ของพนทนน โดยการพฒนา และยกระดบคณภาพชวตของประชาชน ใหมความ

เปนอยทด สรางความมงคงทางเศรษฐกจและความมนคงทางสงคมใหกบประเทศ และอกประการหนงท

สาคญในสภาพการปจจบน คอ แมทผานมาประเทศไทยจะสามารถยกระดบคณภาพการศกษาใหประชาชน

ในแตละพนทมงานทาแลวในระดบหนง แตดวยพลวตของโลกทเปลยนแปลงอยางรวดเรว และรนแรงของ

สงคมโลกดงกลาวไดสงผลตอสงคมไทย ใหเขาสสงคมแหงการแขงขนอยางหลกเลยงไมได ความอยรอด

ของประเทศ ปจจบนขนอยกบความสามารถในการแขงขน และการพฒนาศกยภาพของประเทศใหเกด

ประโยชนสงสด ประเทศไทยจงตองเพมขดความสามารถในการแขงขนในระดบโลก หากประเทศไทยไม

เตรยมพรอม และไมสามารถแขงขนในเวทระดบภมภาคได จะทาใหเสยเปรยบประเทศเพอนบาน การ

ยกระดบคณภาพการศกษา จงตองยกระดบความสามารถในการแขงขนดวย และไมเพยงแตในภมภาค

อาเซยนเทานน หากแตจะตองเปนทกภมภาคของโลก เพราะทกภมภาคไมวาจะเปนพนททเจรญแลว หรอ

กาลงพฒนากตาม ลวนมโอกาสทซอนอยทงสน หากการศกษาสรางคนทมความรความสามารถ มวสยทศน

สามารถมองเหนโอกาสทซอนอย จะทาใหประเทศยนอยบนเวทโลกไดอยางมนคง และสามารถแขงขนได

ในระดบสากล ดวยเหตน การศกษาจงมความสาคญมากในการพฒนาประเทศ และความเจรญกาวหนาของ

~ 264 ~

ประเทศ จงตองมพนฐานมาจากระบบการศกษาทมคณภาพ ทสามารถผลตบคลากรทมคณภาพออกมา

พฒนาประเทศได และการเรมตนพฒนาการศกษาตองเรมตนจากการวเคราะห และคนหาศกยภาพภายใน

ออกมากอน และควบคไปกบทาความเขาใจการเปนไปของโลก กระบวนทศนในการพฒนาการศกษาจงตอง

“ดเรา ดโลก” คอ เขาใจตวเอง และเขาใจวาโลกหมนไปทางใด เพอวงไปโดยไมทงใครไวขางหลง มความ

รเทาทนทนนยม และรขอจดกาจดของเรา เพราะปลายทางของการพฒนาการศกษา หวใจคอประชาชน คอ

การผลตบคลากรทมคณภาพในการพฒนาประเทศ สความมนคงยงยน นนเอง

การจดการศกษาดานอาชพในปจจบนมความสาคญมาก เพราะจะเปนการพฒนาประชากรของ

ประเทศใหมความร ความสามารถและทกษะในการประกอบอาชพ เปนการแกปญหาการวางงานและ

สงเสรมความเขมแขงใหแกเศรษฐกจชมชน ซงกระทรวงศกษาธการไดกาหนดยทธศาสตร 2555 ภายใต

กรอบเวลา 2 ป ทจะพฒนา 5 ศกยภาพของพนทใน 5 กลมอาชพใหม ใหสามารถแขงขนไดใน 5 ภมภาคหลก

ของโลก “รเขา รเรา เทาทน เพอแขงขนไดในเวทโลก” และกระทรวงศกษาธการไดกาหนดภารกจทจะ

พฒนายกระดบการจดการศกษาเพอเพมศกยภาพและ ขดความสามารถใหประชาชนไดมอาชพทสามารถ

สรางรายได ทมนคง โดยการดาเนนการพฒนา ยกระดบ และจดการศกษาเพอเพมศกยภาพ และขด

ความสามารถใหประชาชนไดมอาชพทสามารถสรางรายไดทม งคงและมนคง เพอเปนบคลากรทมวนย

เปยมไปดวยคณธรรมจรยธรรมมสานกความรบผดชอบตอตนเอง ผอน และสงคม ภายใตหลกการพนฐานท

คานงถงศกยภาพและบรบทรอบ ๆ ตวผเรยน เพอมงสเปาหมายของการเพมขดความสามารถในการแขงขน

และยกระดบศกยภาพในการทางานใหกบบคลากรคนไทย ใหแขงขนไดในระดบสากล โดยคานงถง

หลกการพนฐานทคานงถงศกยภาพและบรบทรอบๆ ตวผเรยน ดงนน สาระทกษะการเรยนร เปนสาระ

เกยวกบการพฒนาทกษะการเรยนรของผเรยนในดานการเรยนรดวยตนเอง การใชแหลงเรยนร การจดการ

ความร การคดเปน และการวจยอยางงาย โดยมวตถประสงคเพอใหผ เรยนสามารถกาหนดเปาหมาย วาง

แผนการเรยนรดวยตนเอง เขาถงและเลอกใชแหลงเรยนร จดการความร กระบวนการแกปญหา และ

ตดสนใจอยางมเหตผล ทสามารถใชเปนเครองมอในการชนาตนเองในการเรยนร และการประกอบอาชพให

สอดคลองกบหลกการพนฐาน และการพฒนา 5 ศกยภาพหลกของพนทใน 5 กลมอาชพใหม คอ กลมอาชพ

ดานเกษตรกรรม อตสาหกรรม พาณชยกรรม ความคดสรางสรรค การบรหารจดการและการบรการ ตาม

ยทธศาสตร 2555 กระทรวงศกษาธการ ไดอยางตอเนองตลอดชวต

~ 265 ~

เรองท 2 พนทหลกในการพฒนาอาชพ และการวเคราะหศกยภาพหลกของพนทในการ

พฒนาอาชพ

1. กลมอาชพใหม 5 กลมอาชพ

1.1 กลมอาชพดานเกษตรกรรม

1.2 กลมกลมอาชพดานอตสาหกรรม

1.3 กลมอาชพดานพาณชยกรรม

1.4 กลมอาชพดานความคดสรางสรรค

1.5 กลมอาชพดานบรหารจดการและการบรการ

2. พนทหลกในการพฒนาอาชพ 5 พนท

พนทหลกในการพฒนา ประกอบดวย

~ 266 ~

1. พนทภาคกลาง ประกอบดวย กลมจงหวดภาคกลางตอนบน 8 จงหวด ไดแก นนทบร

พระนครศรอยธยา ปทมธาน อางทอง สระบร ลพบร สงหบร ชยนาท กลมจงหวดภาคกลางตอนลาง 13

จงหวด ไดแก ราชบร สพรรณบร นครปฐม กาญจนบร เพชรบร ประจวบครขนธ สมทรสาคร

สมทรสงคราม ฉะเชงเทรา สมทรปราการนครนายก สระแกว ปราจนบร กลมจงหวดภาคตะวนออก 4

จงหวด ไดแก ชลบร ระยอง ตราด จนทบร

2. พนทภาคเหนอ ประกอบดวย กลมจงหวดภาคเหนอตอนบน 8 จงหวด ไดแก เชยงใหม ลาพน

ลาปาง แมฮองสอน เชยงราย พะเยา แพร นาน กลมจงหวดภาคเหนอตอนลาง 9 จงหวด ไดแก สโขทย ตาก

อตรดตถ พษณโลก เพชรบรณ กาแพงเพชร นครสวรรค พจตร อทยธาน

~ 267 ~

3. พนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ประกอบดวย กลมจงหวดภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนบน 8

จงหวด ไดแก อดรธาน หนองคาย หนองบวลาพ เลย บงกาฬ สกลนคร นครพนม มกดาหาร กลมจงหวด

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนกลาง 4 จงหวด ไดแก ขอนแกน กาฬสนธ มหาสารคาม รอยเอด กลมจงหวด

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง 8 จงหวด ไดแก นครราชสมา ชยภม บรรมย สรนทร อบลราชธาน

ศรษะเกษ ยโสธร อานาจเจรญ

~ 268 ~

4. พนทภาคใต ประกอบดวย กล มจงหวดภาคใตฝ งอาวไทย 4 จงหวด ไดแก ชมพร

สราษฏรธาน นครศรธรรมราช พทลง กลมจงหวดภาคใตฝง 5 จงหวด ไดแก ระนอง พงงา ภเกต กระบ ตรง

กลมจงหวดภาคใตชายแดน 4 จงหวด ไดแก สตล สงขลา ปตตาน นราธวาส ยะลา

5. พนทกรงเทพมหานคร

~ 269 ~

เรองท 3 ศกยภาพหลกของพนทในการพฒนาอาชพ

1.ศกยภาพของทรพยากรธรรมชาตในแตละพนท หมายถง ทรพยากรธรรมชาตหรอสงตาง ๆ ท

เกดขนเองตามธรรมชาต และมนษย สามารถนามาใชประโยชนได เชน บรรยากาศ ดน นา ปาไม ทงหญา

สตวปา แรธาต พลงงาน และกาลงแรงงานมนษย เปนตน การนาเอาศกยภาพของทรพยากรธรรมชาตในแตละ

พนทเพอนามาใชประโยชนในดานการประกอบอาชพตองพจารณาวาทรพยากรทางธรรมชาตทจะตอง

นามาใชในการประกอบอาชพในพนทมหรอไมมเพยงพอหรอไม ถาไมม ผประกอบการตองพจารณา

ใหมวาจะกอบอาชพทตดสนใจเลอกไวหรอไม

2.ศกยภาพของพนทตามหลกภมอากาศ หมายถง ลกษณะของลมฟาอากาศทมอยประจาทองถน

ใดทองถนหนง โดยพจารณาจากคาเฉลยของอณหภมประจาเดอน และปรมาณนาฝนในชวงระยะเวลา

ตางๆ ของป เชนภาคเหนอของประเทศไทยมอากาศหนาวเยนหรอเปนแบบสะวนนา (Aw) คอ อากาศ

รอนชนสลบกบฤดแลงเกษตรกรรม กจกรรมททารายไดตอประชากรในภาคเหนอ ไดแก การทาสวน ทา

ไร ทานา และเลยงสตวภาคใตเปนภาคทมฝนตกตลอดทงป ทาใหเหมาะแกการปลกพชเมองรอน ท

ตองการความชมชนสง เชน ยางพารา ปาลมนามน เปนตน การประกอบอาชพอะไรกตาม ผประกอบ

อาชพจาเปนตองพจารณาเลอกอาชพใหเหมาะสมกบสภาพสภาพภมอากาศเพราะสภาพภมอากาศจะม

ความสมพนธกบการประกอบอาชพ

3. ศกยภาพของภมประเทศและทาเลทตงของแตละพนท หมายถง ลกษณะของพนทและทาเล

ทตงในแตละพนท ซงพนทแตละทาเลจะมลกษณะแตกตางกน เชน เปนภเขา ทราบสง ทราบลม ทราบ

ชายฝง สงทเราตองศกษาเกยวกบลกษณะภมประเทศ เชน ความกวาง ความยาว ความลาดชน และความ

สงของพนท เปนตน การประกอบอาชพใดๆกตามไมวาจะเปนการผลต การจาหนาย หรอการใหบรการก

ตามจาเปนตองพจารณาถงทาเลทตงทเหมาะสมและการคมนาคมขนสงตางๆ

4.ศกยภาพของศลปะ วฒนธรรม ประเพณ และวถชวตของแตละพนท หมายถง ลกษณะ

วฒนธรรม ประเพณ และความแตกตางกนในการดารงชวตของประชากรในพนท ซ งมผลตอการ

ประกอบอาชพ ผทจะประกอบอาชพอาจตองพจารณาและเลอกประกอบอาชพใหเมะสมกบวฒนธรรม

ประเพณและวถชวตของแตละพนท

5.ศกยภาพของทรพยากรมนษยในแตละพนท หมายถง บคคลทอย ในพนทท ตองไดรบการ

พฒนาความร ความคดและสามารถการนาศกยภาพของแตละบคคลในแตละพนท มาใช ในการ

ปฏบตงานใหเกดประโยชนสงสด และสรางใหแตละบคคลเกดทศนคตทดตอการประกอบอาชพ เกด

ความตระหนกในคณคาของตนเอง และเมอพจารณาถงทรพยากรมนษยในแตละพนท โดยเฉพาะภม

ปญญาไทย แมวากาลเวลาจะผานไป ความรสมยใหมจะหลงไหลเขามามาก แตภมปญญาไทยกสามารถ

ปรบเปลยนใหเหมาะสมกบยคสมยได การเลอกหรอการเขาสอาชพตางๆจาเปนตองมการพจารณาใน

เรองนดวยเพราะการบรหารทรพยากรมนษย นนจาเปนตองมการดาเนนการอยางเปนระบบ เพราะหาก

~ 270 ~

ไมดาเนนการตามกระบวนการอยางเปนระบบแลว จะกอใหเกดผลเสยตอการประกอบอาชพในอนาคต

ได เพราะผลทไดรบจากการบรหารนนไมสอดคลองกบความสาเรจของการประกอบอาชพ

จะเหนไดวา การเรยนรและวเคราะหหาจดออนจดแขงของศกยภาพหลกของพนทมความสาคญ

และมผลตอการพฒนาอาชพใหเขมแขงมากขน เพราะศกยภาพหลกของพนทเปนปจจยหนงททาให

ผประกอบการ ม โอกาสเขาสการประกอบอาชพไดมายงขน

เรองท 4 ตวอยางอาชพทสอดคลองกบศกยภาพหลกของพนท

1. กลมอาชพใหมดานเกษตรกรรม

กลมการผลต เชน การผลตไมดอกเพอการคา การผลตปยอนทรย การผลตไกอนทรย

กลมแปรรป เชน การแปรรปปลานลแดดเดยว การแปรรปทาไสกรอกจากปลาดก

กลมเศรษฐกจพอเพยง เชน การเกษตรแบบยงยน การเกษตรผสมผสานตามแนวทาง

เกษตรทฤษฎใหม และแนวทางเศรษฐกจพอเพยง

การฝกอบรมเกษตรทางเลอก ภายใตเศรษฐกจพอเพยง

ตวอยางอาชพ การปลกพชผกโดยวธเกษตรธรรมชาต

ปจจบนการเพาะปลกของประเทศไทยประสบปญหาหลายประการทสาคญ ประการแรกคอ

พนททาการเกษตรสวนใหญเปนดนทขาดความอดมสมบรณ ประการทสองเกษตรกรประสบปญหา

แมลงศตรรบกวนและหนทางท เกษตรกรเลอกใชแกปญหาสวนใหญกคอสารเคมฆาแมลง ซ งเปน

อนตรายตอเกษตรกรผผลตและผบรโภค และเกดมลพษในสภาพแวดลอม ทางการแกปญหาดงกลาวตาม

แนวพระราชดารกคอ “แนวทางการเกษตรธรรมชาตแบบยงยน ตามแนวพระราชดาร” ซงจะเปนแนวทาง

ทจะทาใหดนเปนดนทมความอดมสมบรณ เปนดนทมชวต มศกยภาพในการผลตและใหผลผลตทาง

การเกษตรทปลอดภยจากสารพษตาง ๆ ทางการเกษตร ดงนน ผเรยนควรมความร ความเขาใจ ทกษะและ

เจตคตเกยวกบ แนวพระราชดารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว หลกเกษตรธรรมชาต การ

ปรบปรงดนโดยใชปยอนทรยและปยชวภาพ ดนและอนทรยวตถในดน ชมแปลงสาธต-ทดลองเกษตร

ธรรมชาต การปองกนและกาจดศตรพชโดยวธเกษตรธรรมชาต การทาสมนไพรเพอปองกนและกาจด

ศตรพช มาตรฐานเกษตรธรรมชาต ศฝก. ฝกปฏบตการทาปยหมก ปยนาชวภาพและนาสกดชวภาพ ฝก

ปฏบตการเพาะกลาและฝกปฏบตงานในแปลงเกษตร มาตรฐานเกษตรธรรมชาต MOA มาตรฐานเกษตร

ธรรมชาต ศฝก. การจดดอกไม การแปรรปผลผลตการเกษตร การวางแผนการปลกพชผกโดยวธเกษตร

ธรรมชาตในอนาคต การตดตามผลและใหคาแนะนา

~ 271 ~

การวเคราะห 5 ศกยภาพของพนท ในกลมอาชพใหมดานเกษตรกรรม

ท ศกยภาพ รายละเอยดทควรพจารณาในประเดน

1 การวเคราะห ทรพยากรธรรมชาตในแต

ละพนท

- ดนมความสมบรณ

- ไมมแมลงศตรรบกวน

- มแหลงนา และลกษณะภมประเทศทเปนทราบลมแมนาทอดม

สมบรณเหมาะสมในการทาการเกษตร

2 การวเคราะห พนทตามลกษณะ

ภมอากาศ

ฤดกาล ภมอากาศเหมาะสมตอการปลกพชผก เชน ไมอยในพนท

นาทวม มอากาศเยนไมรอนจด

3 การวเคราะห ภมประเทศ และทาเลทตง

ของแตละพนท

- เปนฐานการผลตทางการเกษตร

- มแหลงชลประทาน

- ไมมความเสยงจากภยธรรมชาตทมผลความเสยหายรนแรง

- มพนทพอเพยงและเหมาะสม.

- มการคมนาคมทสะดวก

4 การวเคราะห ศลป วฒนธรรม ประเพณ

และวถชวตของแตละพนท

- มวถชวตเกษตรกรรม

- ประชาชนสนใจในวถธรรมชาต

5 การวเคราะห ทรพยากรมนษยในแตละ

พนท

- มภมปญญา/ผร เกยวกบเกษตรธรรมชาต

- มกระแสการสนบสนนเกษตรธรรมชาตจากสงคมสง

~ 272 ~

2. กลมอาชพใหมดานอตสาหกรรม

ภาคการผลต ไดแก

กลมไฟฟาและอเลกทรอนกส เชน ชางไฟฟาอตสาหกรรม ชางเชอมโลหะดวย

ไฟฟาและแกส ชางเชอมเหลกดด ประต หนาตาง ชางเดนสายไฟฟาภายในอาคาร ชางเดนสายและตดตง

อปกรณไฟฟา

กลมเสอผา สงทอ เชน การทาซลคสกรน การทาผามดยอมและมดเพนท การทาผา

ดวยกกระตก การทาผาบาตค

กลมเครองยนต เชน การซอมรถจกรยานยนตและเครองยนต ชางเครองยนตชมชน

ชางเคาะตวถงรถยนต

กลมศลปะประดษฐและอญมณ เชน การแกะสลกวสดออนเบองตน การขนรป

กระถางตนไมดวยแปนหมน การทาของชารวยดวยเซรามค การออกแบบเครองโลหะและรปภณฑอญ

มณ

ตวอยางอาชพ การเปนตวแทนจาหนายทพกและบรการทองเทยวในแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม ใน

กลมประเทศภมภาคอาเซยนโดยใชคอมพวเตอรอนเตอรเนต

สบเนองจากความเปลยนแปลงของประชาคมโลกทมการตดตอสอสารกนมากขนอยางรวดเรว

และกลมประเทศอาเซยนไดมนโยบายใหเกดประชาคมอาเซยนขน ซงหมายถงคนในภมภาคดงกลาจะ

ตดตอไปมาหาสกนมากขน และในการนการเดนทางทองเทยวของประชาชนกจะมมากขนจากความ

สนใจใครรใครเหนเกยวกบประเพณวฒนธรรมของชาตเพอนบาน การทองเทยวเปนอตสาหกรรมบรการ

ทมการเจรญเตบโตอยางรวดเรวทวโลก โดยมเอกลกษณเฉพาะตวซงแตกตางจากอตสาหกรรมประเภท

อนๆ คอการสรางรายไดเปนเงนตราตางประเทศเขาประเทศเปนจานวนมหาศาล เมอเทยบกบรายไดจาก

สนคาอนๆ

การขยายตวของอตสาหกรรมการทองเทยวดงกลาว ทาใหธรกจทเกยวของกบการทองเทยว ไดแก ธรกจ

โรงแรม รานอาหาร คมนาคม และขนสง มการขยายตวตามไปดวยและการทองเทยวยงถกใชเปน

เครองมอในการกระจายรายไดและความเจรญไปสภมภาคตาง ๆ กอใหเกดการสรางงานสรางอาชพใหแก

ชมชนในทองถน และยงมบทบาทในการกระตนใหเกดการผลตและการนาเอาทรพยากรธรรมชาตตาง ๆ

มาใชใหเกดประโยชนอยางเหมาะสม โดยอยในรปของสนคาและบรการเกยวกบการทองเทยว ดงนน

การรวบรวมนาเสนอขอมลการใหบรการเก ยวกบการทองเท ยวโดยการเปนตวกลางระหวางสถาน

ประกอบการ/ผประกอบการกบผใชบรการ จงเปนอาชพทนาสนใจและมโอกาสกาวหนาสง ดงนน

ผเรยนจงควรมความร ความเขาใจ ทกษะ และเจตคตเกยวกบธรกจทพกและการใหบรการการทองเทยว

~ 273 ~

เชงวฒนธรรมในกลมประเทศอาเซยน การใชคอมพวเตอรอนเตอรเนตสาหรบการเปนตวแทนจาหนาย

ระหวางเจาของ/ผประกอบการการทองเทยวเชงวฒนธรรมกบผใชบรการผานทางอนเตอรเนต การเจรจา

ตอรองในฐานะตวแทนจาหนาย การประเมนผลและพฒนาธรกจของตน

การวเคราะห 5 ศกยภาพของพนท ในกลมอาชพใหมดานอตสาหกรรม

ท ศกยภาพ รายละเอยดทควรพจารณาในประเดน

1 การวเคราะหทรพยากรธรรมชาตในแต

ละพนท

ขอมลของแหลงทองเทยว

2 การวเคราะหพนทตามลกษณะภมอากาศ แหลงทองเทยวมบรรยากาศทเหมาะสม

3 การวเคราะหภมประเทศ และทาเลทตง

ของแตละพนท

มทาเลทตงในชมชน สงคม ทมการคมนาคมสะดวก

4 การวเคราะหศลป วฒนธรรม ประเพณ

และวถชวตของแตละพนท

- ทนทางสงคมและวฒนธรรม การบรโภคของตลาดโลกม

แนวโนมกระแสความนยมสนคาตะวนออกมากขน

- มศลปะ วฒนธรรม ประเพณ และวถชวตแบบดงเดม และเปน

เอกลกษณ

5 การวเคราะหทรพยากรมนษยในแตละ

พนท

แรงงานมทกษะฝมอและระบบประกนสงคม และมความสามารถ

ในการใชเทคโนโลย

~ 274 ~

3. กลมอาชพใหมดานพาณชยกรรม

การคาและเศรษฐกจพอเพยง ไดแก

กลมพฒนาผลตภณฑ การออกแบบและพฒนาบรรจภณฑเพอชมชน การ

พฒนาผลตภณฑเพอชมชน การพฒนาและออกแบบผลตภณฑ

การขายสนคาทางอนเทอรเนต (e-Commerce) การสรางรานคาทางอนเทอรเนต

กลมผประกอบการ เชน การประกอบการธรกจชมชน รานคาปลกกลมแมบาน

และวสาหกจชมชน

ตวอยางอาชพ โฮมสเตย

อาชพโฮมสเตย เปนการประกอบอาชพโดยนาตนทนทางสงคม คอ ทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอมมาบรหารจดการเพอเพมมลคาจงใจใหนกทองเทยวเขามาสมผสกบการทองเทยวเชงอนรกษ

ในรปแบบโฮมสเตย ในการจดการศกษาวชาอาชพโฮมสเตย ยดหลกการของการศกษาตลอดชวต โดย

ใหสงคมเขามามสวนรวมในการจดการศกษา เนนการพฒนาสาระและกระบวนการเรยนรโดยใชชมชน

เปนฐาน ควบคกบสรางองคความรในการประกอบอาชพโฮมสเตย ภายใตยทธศาสตรการใชตนทนทาง

ธรรมชาต ทนทรพยากรบคคล ทนภมปญญาและแหลงเรยนร ทนทางวฒนธรรม ทนงบประมาณของ

รฐ และทนทางความรมาใชจดกจกรรมการเรยนร การจดการศกษาอาชพโฮมสเตย เปนการจดการ

กจกรรมการเรยนรทเสรมสรางศกยภาพใหผเรยนไดมความร และสามารถพฒนาตนเองและกลมไปส

การบรหารจดการทมมาตรฐาน เปนไปตามหลกการของโฮมสเตย นาไปสการเชอมโยงองคความรท

หลากหลาย ซงเกดจากฝกประสบการณโดยการจดทาโครงการประกอบอาชพโฮมสเตย ดงนน ผเรยน จง

ควรมความร ความเขาใจ ทกษะและเจตคตเกยวกบสถานการณการทองเทยว นโยบายการทองเทยวของ

ประเทศไทย ความรพนฐาน และมาตรฐานการจดการโฮมสเตย การจดกจกรรมนาเทยว การตอนรบ

นกทองเทยว การบรการ มคคเทศก การสรางเครอขายการทองเทยวโฮมสเตย การประกอบอาหาร การ

ปฐมพยาบาลเบองตน ภาษาองกฤษเพอการทองเทยวและ การบรหารจดการ

~ 275 ~

การวเคราะห 5 ศกยภาพของพนท ในกลมอาชพใหมดานพาณชยกรรม

ท ศกยภาพ รายละเอยดทควรพจารณาในประเดน

1 การวเคราะหทรพยากรธรรมชาตในแต

ละพนท

- มแหลงทองเทยวทเปนจดสนใจแปลกชวนใหผคนมาเทยว และ

พกคางคน

- มโปรแกรมทนาสนใจในการศกษาธรรมชาต และพกผอนทด

- ไมถกรบกวนจากแมลงและสตวอน ๆ

2 การวเคราะหพนทตามลกษณะภมอากาศ - ใกลแหลงนา ทะเล มทวทศนทสวยงาม

- ภมอากาศไมแปรปรวนบอย ๆ

3 การวเคราะหภมประเทศ และทาเลทตง

ของแตละพนท

- มทาเลทตงพอดไมใกลไกลเกนไป

- มการคมนาคมสะดวกในการเดนทาง

- ขอมลแตละพนททเราเลอกอยใกลจดทองเทยวหรอไม สะดวกใน

การเดนทางดวยความปลอดภยเพยงใด มคแขงทสาคญหรอไม

4 การวเคราะหศลป วฒนธรรม ประเพณ

และวถชวตของแตละพนท

เปนแหลงทองเทยวทางวฒนธรรมทเปนธรรมชาต อยในพนทมการ

ประชาสมพนธทดจากองคกรทองเทยว

5 การวเคราะหทรพยากรมนษยในแตละ

พนท

- มผประกอบการ และแรงงานทมความรความสามารถ

- มความรวมมอจากชมชนในดานการเปนมตรกบแขกทมาใช

บรการ

~ 276 ~

4. กลมอาชพใหมดานความคดสรางสรรค

คอมพวเตอรและธรการ ไดแก

Software

กลมออกแบบ เชน โปรแกรม AUTO CAD เพองานออกแบบกอสราง ออกแบบชนสวน

อตสาหกรรม เขยนแบบเครองกลดวยโปรแกรมคอมพวเตอร Solid Work

กลมงานในสานกงาน เชน Office and Multimedia การจดทาระบบขอมลทางการเงน

และบญชดวยโปรแกรม Excel และโปรแกรมบญชสาเรจรปเพอใชในการทางานทางธรกจ

การใชคอมพวเตอรในสานกงานดวยโปรแกรม Microsoft Office

การพฒนาโปรแกรมดวย MS Access โดยใชระบบงานบคคล

การใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร สาหรบการประกอบธรกจบนอนเทอรเนต

Hardware

ชางคอมพวเตอร เชน ซอม ประกอบ ตดตงระบบบารงรกษาคอมพวเตอรและเครอขาย

ตวอยางอาชพ ภาพเคลอนไหว (Animation) เพอธรกจ

ในปจจบนเทคโนโลยกาวเขามามบทบาทในชวตประจาวนของมนษย มากขน สงหนงทเหนได

วามการเตบโต อยางรวดเรวนนคอธรกจอตสาหกรรมดาน Animation การสรางความบนเทง และงาน

สรางสรรคการออกแบบโดยการใชคอมพวเตอร หลกสตรทางดาน Animation จงนาจะตอบสนองความ

ตองการของกลมธรกจ Animation หลกสตร Animation เพอธรกจ เปนหลกสตรอาชพทสรางสรรค

สามารถนาไปประกอบอาชพทสรางรายไดเปนอยางด ทงในปจจบนและอนาคต ดงนน ผเรยนควรม

ความร ความเขาใจ ทกษะและเจตคตเกยวกบความหมาย ความสาคญ และประโยชนของความคด

สรางสรรค เทคนคการคดเชงสรางสรรค การกาจดสงกดกนความคดเชงสรางสรรค ความรเบองตน

เกยวกบ Animation เพอธรกจ การออกแบบ Animation เพอธรกจ Animation Workshop ประโยชนและ

โทษของการใชคอมพวเตอร จรรยาบรรณในการประกอบอาชพ กฎหมายทเกยวของเกยวกบการ

ประกอบอาชพ การทาธรกจ Animation

~ 277 ~

การวเคราะห 5 ศกยภาพของพนท ในกลมอาชพใหมดานความคดสรางสรรค

ท ศกยภาพ รายละเอยดทควรพจารณาในประเดน

1 การวเคราะหทรพยากรธรรมชาตในแต

ละพนท

ขอมลของทรพยากรธรรมชาต ทพอเพยง และสะดวกในการเขาถง

2 การวเคราะหพนทตามลกษณะภมอากาศ - อณหภม ความชน ความกดอากาศ ลม และปรมาณนาฝน รวมไป

ถงปจจยทเกยวของอนในทางอตนยมวทยา

ทตงตามแนวละตจด ความใกลไกลจากทะเล

- มขอมลของภมอากาศ

3 การวเคราะหภมประเทศ และทาเลทตง

ของแตละพนท

มขอมลภมประเทศ และทาเลทตงตาง ๆ

4 การวเคราะหศลป วฒนธรรม ประเพณ

และวถชวตของแตละพนท

มขอมลเกยวกบวฒนธรรม ประเพณ ทผสมผสานของหลายพนท

5 การวเคราะหทรพยากรมนษยในแตละ

พนท

มแรงงานทมทกษะฝมอ ความร ความสามารถในการใชเทคโนโลย

การสงเสรมโอกาสทางการศกษาอยางตอเนอง

~ 278 ~

5. กลมอาชพใหมดานบรหารจดการและการบรการ

กลมทองเทยว ไดแก การอบรมมคคเทศก พนกงานบรการอาหารและเครองดม

พนกงานผสมเครองดม การทาอาหารวางนานาชาต การฝกอบรมภาษา และธรกจโฮมสเตย

กลมสขภาพ ไดแก การนวดแผนไทย นวดลกประคบ สปาการดแลเดกและผสงอาย

กลมการซอมแซม และบารงรกษา การซอมเครองปรบอากาศรถยนต การซอม

เครองยนตดเซล การซอมเครองยนตเบนซน การซอมเครองยนตเลกเพอการเกษตรการซอมจกร

อตสาหกรรม

คมนาคมและการขนสง จานวน 1 หลกสตร

วชาชพดาน Logistics หรอการขนสงสนคาทางอากาศและทางเรอ

การกอสราง

กลมชางตาง ๆ เชน การปกระเบอง ชางไมกอสราง ชางสอาคาร

กลมการผลตวสดกอสราง เชน การทาบลอคคอนกรต การผลตซเมนต

ตวอยางอาชพ การพฒนากลมอาชพทอผาพนเมอง

ในปจจบนน ผาพนเมองของไทยในภาคตางๆ กาลงไดรบการอนรกษฟนฟ และพฒนา รวมทง

ไดรบการสงเสรมใหนามาใชสอยในชวตประจาวนกนอยางกวางขวางมาก ดงนน จงเกดมการผลตผา

พนเมองในลกษณะอตสาหกรรมโรงงาน โดยมบรษทจางชางทอ ทาหนาททอผาดวยมอตามลวดลายท

กาหนดให โรงงานหรอบรษทจดเสนไหมหรอเสนดายทยอมสเสรจแลวมาใหทอ เพอเปนการควบคม

คณภาพ บางแหงจะมคนกลางรบซอผาจากชางทออสระซงเปนผปนดาย ยอมส และทอตามลวดลายท

ตองการเองทบาน แตคนกลางเปนผกาหนดราคาตามคณภาพและลวดลายของผาทตลาดตองการในบาง

จงหวดมกลมแมบานชางทอผาทรวมตวกนทอผาเปนอาชพเสรม และนาออกขายในลกษณะสหกรณ

เชน กลมทอผาของศลปาชพอยางไรกตามในสภาพทไดกลาวมาแลวขางตนนนเปนการทอเพอขายเปน

หลก การทอผาพนบานพนเมองหลายแหงยงทอลวดลายสญลกษณดงเดม โดยเฉพาะในชมชนทมเชอ

สายชาตพนธบางกลมทกระจายตวกนอยในภาคตางๆ ของประเทศไทย ศลปะการทอผาของกลมชน

เหลานจงนบวาเปนเอกลกษณเฉพาะกลมอยจนถงทกวนน หากจะแบงผาพนเมองของกลมชนเหลานตาม

ภาคตางๆ เพอใหเหนภาพชดเจนขนในภมภาคตางๆ และมการปรบปรงพฒนาสสน คณภาพ และ

ลวดลาย ใหเขากบรสนยมของตลาด ดงนน ผ เรยนจงควรมความร ความสามารถ ทกษะและเจตคต

เกยวกบการวเคราะหสภาพกลมอาชพ/ธรกจของกลมอาชพทอผาพนเมอง และวเคราะหสถานภาพของ

กลมอาชพ/ธรกจ

~ 279 ~

~ 280 ~

การวเคราะห 5 ศกยภาพของพนท ในกลมอาชพใหมดานบรหารจดการและการบรการ

ท ศกยภาพ รายละเอยดทควรพจารณาในประเดน

1 การวเคราะหทรพยากรธรรมชาตในแต

ละพนท

มทรพยากรธรรมชาตทสามารถนามาเปนวตถดบ

2 การวเคราะหพนทตามลกษณะภมอากาศ มภมอากาศทเหมาะสม

3 การวเคราะหภมประเทศ และทาเลทตง

ของแตละพนท

- เปนศนยกลางหตถอตสาหกรรม

- มถนนทเออตอการบรการดานการคา การลงทน และการ

ทองเทยวเชอมโยงกบประเทศเพอนบาน สามารถตดตอคาขายกบ

ประเทศเพอนบาน มพนทชายแดนตดกบประเทศเพอนบาน ม

อาณาเขตตดตอกบประเทศเพอนบาน การคาชายแดน

4 การวเคราะหศลป วฒนธรรม ประเพณ

และวถชวตของแตละพนท

มแหลงอตสาหกรรมทเกยวของ ทนทางสงคมและวฒนธรรม

5 การวเคราะหทรพยากรมนษยในแตละ

พนท

มภมปญญา และฝมอแรงงาน

1. ใหผเรยนรวมกลมและสารวจพนทในชมชน พรอมบอกวธการหาความรทเกยวกบศกยภาพ

หลกของพนท วาพนทนนเหมาะสมกบการประกอบอาชพใด

กจกรรม

2. ใหผเรยนยกตวอยางอาชพทตดสนใจเลอกประกอบอาชพ และวธหาความรเกยวกบอาชพนน

พรอมทงวเคราะหศกยภาพหลกของพนททเกยวของกบอาชพ เพอใหอาชพทเลอกมความเปนไปได

~ 281 ~

บรรณานกรม

คณาพร คมสน. 2540. การพฒนารปแบบการเรยนรดวยการนาตนเองในการอานภาษาองกฤษเพอ

ความเขาใจ สาหรบนกเรยนชนมธยมศกษาตอนปลาย. วทยานพนธครศาสตรดษฎบณฑต สาขา

หลกสตรและการสอน, จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ชยฤทธ โพธสวรรณ. 2541. รายงานการวจยเรอง ความพรอมในการเรยนรโดยการชนาตนเองของ

ผเรยนผใหญของกจกรรมการศกษาผใหญบางประเภท. กรงเทพมหานคร: สาขาวชาการศกษา

ผใหญ, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. . 2544. การศกษาผใหญ: ปรชญาตะวนตกและการปฏบต. กรงเทพมหานคร:

สานกพมพมหาวทยาลยเกษตรศาสตร. นดดา องสโวทย. 2550. การพฒนารปแบบการเรยนการสอนวชาเคมทเนนกระบวนการเรยนร แบบนาตนเองของนกศกษาระดบปรญญาตร. วทยานพนธการศกษาดษฎบณฑต สาขาวชา

วทยาศาสตรศกษา, มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. บญศร อนนตเศรษฐ. 2544. การพฒนากระบวนการการเรยนการสอนเพอเสรมสรางความสามารถ

ในการเรยนรดวยตนเอง ของผเรยนในระดบมหาวทยาลย. วทยานพนธครศาสตรดษฎบณฑต

สาขาอดมศกษา, จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ฝายวชาการบสคต. 2550. ฟง คด อาน เขยน. กรงเทพมหานคร: สานกพมพบสคต. ยดา รกไทย และปานจตต โกญจนาวรรณ. 2550. พดอยางฉลาด. กรงเทพมหานคร: ซเอดยเคชน

จากด.

ราชบณฑตยสถาน. 2546. พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542. กรงเทพมหานคร: นานมบคสพบลเคชนส.

รงอรณ ไสยโสภณ. 2550. การจดกจกรรมทเสรมสรางความพรอมในการเรยนรโดยการชนาตนเองและ

ความสามารถในการพฒนาหลกสตรสถานศกษา. วทยานพนธศลปศาสตรดษฎบณฑต สาขา

อาชวศกษา, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. วกร ตณฑวฑโฒ. 2536. หลกการเรยนรของผใหญ. กรงเทพมหานคร: สานกสงเสรมและฝกอบรม

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. วชย วงษใหญ. 2542. “ยกเครองเรองเรยนร: การเรยนรคอสวนหนงของชวตทกลมหายในคอการ

เรยนร”. สานปฏรป. 20 (พฤศจกายน 2542): 55-61. วภาดา วฒนนามกล. 2544. การพฒนาระบบการเรยนดวยตนเองสากรบนกศกษาสาขาวชาชพ

สาธารณสข. วทยานพนธศกษาศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาหลกสตรและการสอน, มหาวทยาลยขอนแกน.

~ 282 ~

ศรณย ขจรไชยกล. 2542. การใชโปรแกรมการแนะแนวกลมตอการเพมความพรอมของการเรยนร

โดยการชนาตนเองของนกศกษารอพนจชนปท 2 มหาวทยาลยกรงเทพ. วทยานพนธศลปศา

สตรมหาบณฑต สาขาจตวทยาการศกษาและการแนะแนว, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ศนศนย ฉตรคปต. 2545. รายงานการวจยเรอง การเรยนรรปแบบใหม: ยทธศาสตรดานนโยบาย

และการใชทรพยากร. กรงเทพมหานคร: หางหนสวนจากด ภาพพมพ. สมคด อสระวฒน. 2538. รายงานการวจยเรอง ลกษณะการเรยนรดวยตวเองของคนไทย.

กรงเทพมหานคร: คณะสงคมศาสตรและมนษยศาสตร มหาวทยาลยมหดล. . 2541. รายงานการวจยเรอง ลกษณะการอบรมเลยงดของคนไทยในชนบทซงมผล

ตอการเรยนรดวยตนเอง. กรงเทพมหานคร: คณะสงคมศาสตรและมนษยศาสตร

มหาวทยาลยมหดล. สมบต สวรรณพทกษ. 2541. เทคนคการสอนแนวใหมสาหรบการศกษานอกโรงเรยน.

กรงเทพมหานคร: กองพฒนาการศกษานอกโรงเรยน. สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. 2545. แผนการศกษาแหงชาต (พ.ศ. 2545-2559).

(พมพครงท 2). กรงเทพมหานคร: พรกหวานกราฟฟค จากด. . ม.ป.ป. พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2)

พ.ศ. 2545. กรงเทพมหานคร: บรษทพรกหวานกราฟฟค จากด. สานกบรหารงานการศกษานอกโรงเรยน. 2549. แนวคดสการปฏบต : การเรยนรโดยการชนาตนเอง

สาหรบผใหญ. กรงเทพมหานคร: โรงพมพอกษรไทย.

สนทรา โตบว. 2546. การพฒนารปแบบการเรยนการสอนเพอเสรมสรางลกษณะการเรยนรดวย

ตนเองของนกศกษาพยาบาล. วทยานพนธการศกษาดษฎบณฑต สาขาการวจยและพฒนา

หลกสตร, มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. สรางค โควตระกล. 2544. จตวทยาการศกษา. (พมพครงท 5). กรงเทพมหานคร: สานกพมพ

จฬาลงกรณมหาวทยาลย. สวฒน วฒนวงศ. 2544. จตวทยาเพอการฝกอบรมผใหญ. กรงเทพมหานคร: ธระปอมวรรณกรรม.

อญชล ชาตกตสาร. 2542. การพฒนาคณลกษณะการเรยนรดวยตนเองของคนไทย. วทยานพนธ

ศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาการศกษาผใหญและการศกษาตอเนอง, มหาวทยาลยมหดล. Brockett, R. G. and R. Hiemstra. 1991. Self-direction in Adult

Learning: Perspectives in theory, research and practice. London: Routledge.

. 1993. Self-Direction in Adult Learning. (2 nd ed). San

Francisco: Chapman and Hall, Inc.

~ 283 ~

Brookfield, S.D. 1984. “Self-Directed Adult Learning: A Critical Paradigm”. Adult Education Quarterly. 35(2): 59-71.

Caffarella, R.S. 1983. “Fostering Self-Directed Learning in Post-secondary Education”. An Omnibus of Practice and Research. (November 1983): 7-26.

Candy, P.C. 1991. Self- Direction for Lifelong Learning. San Francisco: Jossey-Bass Publishers.

Good, C. V. 1973. Dictionary of Education. (3 rd ed.). New York: McGraw-Hill Book.

Griffin, C. 1983. Curriculum Theory in Adult Lifelong Education. London: Crom Helm.

Guglielmino, L. M. 1977. Development of the Self-directed Learning Readiness Scale. Georgia: Unpublished Doctoral Dissertation, University of Georgia.

Knowles, M.S. 1975. Self- Directed Learning: A Guide for Learner and Teacher. New York: Association Press.

Oddi, L.F. 1987. “Perspectives on Self-Directed Learning”. Adult Education Quarterly. 38 (1987): 97-107.

Skager, R. 1977. Curriculum Evaluation for Lifelong Education. Toronto: Pergamon Press.

. 1978. Lifelong Education and Evaluation Practice. Hamburg: Pergamon Press and the UNESCO Institution for Education.

Tough, A. 1979. The Adult’s Learning Projects. Toronto, Ontario Institute for Studies in Education.

Tyler, R. W. 1949. Basic Principles of Curriculum and Instruction. Chicago: The University of Chicago Press.

กญจนโชต สหพฒนสมบต,2551.เทคนคการคดเปน. บทความการศกษาตามอธยาศย ศนยการศกษา นอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอาเภอบางนาเปรยว จงหวดฉะเชงเทรา. ชยยศ อมสวรรณ. “คดเปนคอคดพอเพยง”. วารสาร กศน., มนาคม 2550,หนา 9-11. ชมพล หนสง และคณะ 2544. ปรชญาคดเปน (หนงสอรวบรวมคาบรรยายและบทสมภาษณ ดร.โกวท วรพพฒน ในโอกาสตาง ๆ) กรงเทพฯ : โรงพมพอกษรไทย.

ดวงเดอน พนธมนาวน, 2543.ทฤษฎตนไมจรยธรรม : การวจยและการพฒนาบคคล (พมพครงท 3)

~ 284 ~

กรงเทพ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ทองอย แกวไทรฮะ. “คดเปน : เพอนเรยนรสอนาคต”. วารสาร กศน. มนาคม 2550, หนา 12-16. “ ”

โรงพมพองคการรบสงสนคาและพสดภณฑ (ร.ส.พ.) , 2546.ใตรมไทร (หนงสอเกษยณอายราชการ ทองอย แกวไทรฮะ). กรงเทพฯ:

ธวชชย ชยจรฉายากล และวราพรรณ นอยสวรรณ, 2546. การพฒนาหลกสตรและวธทางการสอน หนวยท 8-15 (พมพครงท 5) กรงเทพ : มหาวทยาลยสโขทยธรรมธราช. พรจนทร เจยรเอสศกด,2527. เทคนคการรวบรวมขอมลเพอการแนะแนว. กรงเทพฯ : คณะ

ศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร.

พระธรรมปฎก, 2546. พฒนาการแบบองครวมของเดกไทย. กรงเทพ: ธรรมสภาและสถาบนบนลอ

ธรรม. สถาบนพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยภาคตะวนออก,2551. คมอการจดการขอมล และสารสนเทศชมชนสาหรบครการศกษานอกโรงเรยน ระยอง. สนอง โลหตวเศษ, 2544. ปรชญาการศกษาผใหญและการศกษานอกระบบ.กรงเทพฯ : มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร.

สมพร เทพสทธา ,2542 . คณธรรมและจรยธรรม กรงเทพ : สมชายการพมพ. หนวยศกษานเทศก,2552. คมภร กศน. เอกสารหลกการและแนวคดประกอบการดาเนนงาน กศน. กรงเทพฯ: หนวยศกษานเทศก, สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย. อนตา นพคณ , 2528. แนวคดทางการศกษานอกโรงเรยนและการพฒนาชมชน เรอง คดเปน. กรงเทพฯ: กรงสยามการพมพ. กลขณษฐ ราเชนบณขวทน. เอกสารประกอบการบรรยายเรองกระบวนการวจย. ในการประชม

สมมนางานวจยโครงการวจยพฒนาคณภาพ กศน. ปงบประมาณ 2552 (วนท 29-30 มถนายน

2552) บญใจ ศรสถตนรากร. ระเบยบวธการวจยทางพยาบาลศาสตร. พมพครงท 3 กรงเทพฯ :

บรษทยแอนดไอ อนเตอรมเดย จากด, 2547 พนต เขมทอง. เอกสารประกอบการบรรยายเรองมโนทศนการวจยในชนเรยน. ในการประชม

สมมนางานวจยโครงการวจยพฒนาคณภาพ กศน. ปงบประมาณ 2552 (วนท 29-30 มถนายน

2552) พสณ ฟองศร. วจยชนเรยน หลกการและเทคนคปฏบต. พมพครงท 7.

กรงเทพฯ : ดานสทธาการพมพ, 2551.

~ 285 ~

ไมตร บญทศ. คมอการทาวจยในโรงเรยน. กรงเทพฯ : สรวยาศาสน, 2549. ศรรตน วรชาตนานกล ความรเบองตนเกยวกบสถตและการวจย. กรงเทพฯ : มหาวทยาลย กรงเทพ,

2545 สานกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา. วจยแผนเดยว : เสนทางสคณภาพการอาชวศกษา. กรงเทพฯ : สานกงานวจยและพฒนาการอาชวศกษา, 2547. สมเจตน ไวทยาการณ. หลกและการวจย. นครปฐม : โรงพมพมหาวทยาลยศลปากร, 2544

~ 286 ~

คณะผจดทา ทปรกษา 1. นายประเสรฐ บญเรอง เลขาธการ กศน. 2. ดร.ชยยศ อมสวรรณ รองเลขาธการ กศน. 3. นายวชรนทร จาป รองเลขาธการ กศน. 4. ดร.ทองอย แกวไทรฮะ ทปรกษาดานการพฒนาหลกสตร กศน. 5. นางรกขณา ตณฑวฑโฒ ผอานวยการกลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน ผเขยนและเรยบเรยง 1. บทท 1 การเรยนรดวยตนเอง

ดร.รงอรณ ไสยโสภณ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

2. บทท 2 การใชแหลงเรยนร

ดร.รงอรณ ไสยโสภณ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

3. บทท 3 การจดการความร

ดร.รงอรณ ไสยโสภณ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

4. บทท 4 คดเปน

ดร.ทองอย แกวไทรฮะ ทปรกษาดานการพฒนาหลกสตร กศน.

5. บทท 5 การวจยอยางงาย

นางศรพรรณ สายหงษ ขาราชการบานาญ

ผบรรณาธการ และพฒนาปรบปรง 1. บทท 1 การเรยนรดวยตนเอง

ดร.รงอรณ ไสยโสภณ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

2. บทท 2 การใชแหลงเรยนร

นายธวชชย ใจชาญสขกจ รกษาการในตาแหนงผอานวยการ

สานกงาน กศน. จงหวดเพชรบร

นางสาวสพตรา โทวราภา สถาบนสงเสรมและพฒนานวตกรรมการเรยนร

3. บทท 3 การจดการความร

นางอจฉรา ใจชาญสขกจ สานกงาน กศน.จงหวดสมทรสงคราม

นางณฐพร เชอมหาวน สถาบนการศกษาและพฒนาตอเนองสรนธร

4. บทท 4 คดเปน

ดร.ทองอย แกวไทรฮะ ทปรกษาสานกงาน กศน.

~ 287 ~

5. บทท 5 การวจยอยางงาย

นางศรพรรณ สายหงษ ขาราชบานาญ

นางพชญาภา ปตวรา ขาราชบานาญ

คณะทางาน 1. นายสรพงษ มนมะโน กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน 2. นายศภโชค ศรรตนศลป กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน 3. นางสาววรรณพร ปทมานนท กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน 4. นางสาวศรญญา กลประดษฐ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน 5. นางสาวเพชรนทร เหลองจตวฒนา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน ผพมพตนฉบบ 1. นางปยวด คะเนสม กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

2. นางเพชรนทร เหลองจตวฒนา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

3. นางสาวกรวรรณ กววงษพพฒน กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

4. นางสาวชาลน ธรรมธษา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

5. นางสาวอรศรา บานช กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผออกแบบปก นายศภโชค ศรรตนศลป กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

~ 288 ~

คณะผพฒนาและปรบปรง ครงท 2

ทปรกษา

1. นายประเสรฐ บญเรอง เลขาธการ กศน.

2. ดร.ชยยศ อมสวรรณ รองเลขาธการ กศน.

3. นายวชรนทร จาป รองเลขาธการ กศน.

4. นางวทน จนทรโอกล ผเชยวชาญเฉพาะดานการพฒนาสอการเรยนการสอน

5. นางชลพร ผาตนนนาท ผเชยวชาญเฉพาะดานเผยแพรทางการศกษา

6. นางอญชล ธรรมวธกล หวหนาหนวยศกษานเทศก

7. นางศทธน งามเขตต ผอานวยการกลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผพฒนาและปรบปรง ครงท 2

1. ดร.ทองอย แกวไทรฮะ ทปรกษา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

2. ดร.รงอรณ ไสยโสภณ หวหนากลมพฒนาการเรยนการสอน

3. นายสมชาย ฐตรตนอศว กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

4. นางสาววรรณพร ปทมานนท กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

5. นางสาวชาลน ธรรมธษา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน