10 predavanje me evropske unije

MAKROEKONOMIJA EVROPSKE UNIJE

X Predavanje

MAKROEKONOMIJA EVROPSKE UNIJE

• Formiranje i razvoj EU

• EU institucije

• Ekonomske politike EU

• Regionalne inicijative za Evropu

• BiH – od Jugoslavije do Evropske unije

Evropa poslije Drugog svj. rata

• Ratom razrušene privrede

• Ispresijecane nacionalnim granicama

• Rascjepkana tržišta suženog prostora izazvanog procesom dekolonizacije i nastankom socijalizma

• Potreba organizovanog načina pristupanja rješavanju zajedničkih problema

Motivi

• Ekonomski

• Politički i vojno strateški

• Ideološki

Politički motivi• Novom politikom afirmisati se na međunarodnom planu (naročito u situaciji gubljenja vodećih pozicija i ekonomskih i političkih u korist SAD i SSSR)

• Povezivanjem nacionalnih prostora u kompantno područje stvoriti jak štit od daljeg širenja socijalizma• Po uzoru na SAD stvoriti ’’Sjedinjene države Evrope’’

• Integrisanjem ekonomija stvoriti jaku ekonomsku podlogu NATO pakta (interes SAD)

Ideološki motivi• Ideologija hrišćanskog socijalizma podržana od strane socijalističkih i socijaldemokratskih partija na Zapadu

• Povezano područje jedinstvenom hrišćanskom ideologijom

• Zapadna Evropa – ’’branilac hiljadugodišnje hrišćanske civilizacije i kulture’’ od ’’bauka komunizma’’ sa Istoka

Ekonomski motivi

• 1947. godina – kritična ekonomska situacija • 1937. godina bazna• Proizvodnja

- Njemačka (1945-47) rast sa 26 na 45 - Italija 28 na 72- Belgija 31 na 88- Francuska 48 na 95

Ekonomski motivi

• Nacionalni dohodak zemalja Zapadne Evrope bilježi pad od 12 % ispod nivoa u 1940. godini

• Nacionalni dohodak zemalja Zapadne Evrope (mld $)– 1940. godine 78 – 1945. godine 55– 1947. godine 69

Ekonomski motivi

• Kraj 1947. – pogoršanje usljed loše žetve koja je dovela u pitanje ishranu stanovništva

• Pogoršan platni bilans – deficit 14 mld $

• 80 % deficita pokriveno zajmovima i poklonima SAD

Maršalov plan• 5. juna 1947. državni sekretar SAD Džorž Maršal – govor na Harvardskom univerzitetu

• Ponuda Evropi besplatne pomoći

• 19.12.1947. predsjednik SAD Truman odobrava na Kongresu pomoć Evropi

• U cilju rukovođenja ovom pomoći u SAD stvorena Administracija za ekonomsku saradnju (ECA)

• Mada određena kolektivno – svaka zemlja (korisnik pomoći) bila obavezna da sa SAD zaključi bilateralni sporazum o načinu korištenja sredstava

Maršalov plan – ekonomske klauzule• 12.07.1947. (Pariz) – šesnaest zemalja korisnika usvojile

zajedničke obaveze koje predstavljaju osnovu buduće ekonomske politike Zapadne Evrope

1. Povećati proizvodnju naročito prehrambenih proizvoda i uglja

2. U punoj mjeri koristiti proizvodne i radne kapacitete3. Modernizirati industrijsku opremu i transportni sistem i tako

povećati produktivnost rada, uslove rada i životni standard4. Uspostaviti unutrašnju finansijsku i ekonomsku stabilnost,

visok nivo zaposlenosti i stabilnost nacionalne valute

Maršalov plan – ekonomske klauzule

5. Uzajamna saradnja svih 16 zemalja korisnika pomoći i saradnja sa ostalim zemaljama ’’istog mišljenja’’ u cilju smanjenja carinskih tarifa i ostalih ograničenja

6. Postepeno ukidanje barijera za slobodno kretanje ljudi 7. Bolja organizacija međusobne saradnje u cilju boljeg

korištenja zajedničkih izvora

• Za sprovođenje ovih zaključaka uspostavljen KOMITET ZA EVROPSKU EKONOMSKU SARADNJU (preteča OECE osnovanog 1948. godine – 17 zemalja – od 1960. godine OECD – 24 zemlje)

Maršalov plan – realizacija

• SAD odobrile 22 mld $ (utrošeno 15 mld $)• Korisnici:

- Velika Britanija 23 %- Francuska 20 %- Njemačka 10 %- ostali (13 zemalja) 47 %

Šumanov plan• 1951. godine – sukob koncepcija integracije –

britanske (liberalnije) i kontinentalno evropske (francuske)

• 1953. godine po osnovu francuske koncepcije i ’’Šumanovog plana’’ formirana CECA (Evropska zajednica za ugalj i čelik) – prva supranacionalna institucija sa suverenim pravima odlučivanja

• 1957. godine Rimski ugovor - EEZ

Rimski ugovor - ciljevi

• Čl. 2. Ugovora

‘’ EEZ ima zadatak da, uspostavljanjem zajedničkog tržišta i implementacijom zajedničkih politika i aktivnosti ... promovira u čitavoj Zajednici skladan, uravnotežen i održiv razvoj privrednih aktivnosti...’’

Rimski ugovor - ciljeviUgovor precizira i načine da se postigne cilj:• eliminacijom carinskih obaveza, količinskih ograničenja na

uvoz i izvoz i svih drugih mjera koje bi imale isti efekat• usvajanjem zajedničke trgovinske politike• stvaranjem tržišta u kojem bi prepreke za slobodu kretanja

roba, lica, usluga i kapitala bile uklonjene• stvaranjem zajedničke politike u polju poljoprivrede• stvaranjem zajedničke politike u polju transporta• uvođenjem sistema koji bi spriječio ugrožavanje

konkurencije• harmonizacijom zakona među zemljama članicama do one

mjere do koje je to potrebno za odgovarajuće funkcionisanje zajedničkog tržišta

• i pridruživanjem prekomorskih zemalja i teritorija da bi se promovirala trgovina i razvoj.

OD EEZ DO EU

• Period tranzicije za uspostavljanje zajedničkog tržišta trebao trajati 12 godina (trajao više od dvije decenije)

• Cilj: a. Ostvarenje ‘’četiri velike slobode’’b. Definisati zajedničke politike neophodne za

uspostavu unutrašnjeg tržišta

OD EEZ DO EU

• ‘’Zajedničko evropsko tržište’’ identifikovano sa carinskom unijom

• Zajednička carinska tarifa – predviđena za 01.01.1970. (uspostavljena 1968)

Ekonomski efekti uspostavljanja carinske unije

• Posticanje trgovinske razmjene između zemalja članica

• Specijalizacija proizvodnje (dobiti na račun ekonomije obima, diferencijacije proizvodnje, maksimalno korištenje resursa)

• Povećan uvoz kapitala u EEZ• Tehnološki napredak, istraživanje i razvoj u funkciji

rasta industrijske proizvodnje

Transformacija zajedničkog u unutrašnje tržište

• Potreba za aktivnijom ulogom pojedinih institucija Zajednice

• Ukidanje razlika i izjednačavanje poreza• Razvoj pravne legislative i industrijskih standarda• Mehanizmi unutrašnjeg tržišta omogućili

izjednačavanje ‘’pravila igre’’• Pravni aspekt – harmonizacija a zatim izjednačavanje

pravnih propisa država - članica

Okolnosti uspostavljanja unutrašnjeg tržišta

• Kriza ’70-ih godina

• Jačanje ‘’nacionalizma’’

• Jačanje konkurentne pozicije SAD, Japana i zemalja Južne Azije (telekomunikacije i kompjuterska tehnologija)

Okolnosti uspostavljanja unutrašnjeg tržišta

• 1985. – Bijela knjiga – podloga za Jedinstveni evropski akt (1987)

• SEA (JEA) – 279 pojedinačnih akata, regulativa, s ciljem formiranja zajedničkog ekonomskog prostora

Program jedinstvenog tržišta (1992.)

• Okosnica programa – netarifne barijere i razlike u standardima i tehničkim zahtjevima

• 1993. – Jedinstven administrativni dokument (SAD) koji je omogućio kretanje roba neovisno od državnihi propisa i smanjio adminstrativne troškove

Program jedinstvenog tržišta (1992.)

• Definisane oblasti i propisi koje treba izmijeniti (ujednačiti)

• Definisano tri oblasti prepreka koje treba ukloniti u cilju povećanja konkurentnosti:1. fizičke barijere (carine, granične kontrole)2. tehničke barijere (sigurnost proizvoda, javne nabavke)3. fiskalne barijere

Ekonomski rezultati JEA (1986. – 1996.)• 287 propisa u cijeloj EZ koje su se odnosile na:

1. Konkurenciju

2. Obezbjeđenje uslova za uspostavljanje monetarne unije

3. Ublažavanje efekata koje je stvaranje jedinstvenog tržišta imalo na razvijene spram manje razvijenih zemalja (uspostava socijalnih i regionalnih programa za razvoj do 1992)

4. Povećanje produktivnosti5. Harmonizacija regulative o zaštiti okoliša6. Širenje EZ politike

Mastriht – 1992. – Ugovor o EU• proglašava se Evropska unija (EU)• ustanovljava se nova struktura sa tri stuba EU

– Evropske zajednice – EZ (EEZ, EUOROATOM I EZUČ – Evropska zajednica za ugalj i čelik)

– Zajednička vanjska i sigurnosna politika– Saradnja u oblasti pravosuđa i unutrašnjih poslova

• ustanovljava se državljanstvo EU• ustanovljava se EURO kao jedinstvena valuta• jača se uloga Evropskog parlamenta• povećava se broj oblasti za koje se glasa kvalifikovanom većinom• ustanovljava se Odbor Regija• stvara se ''Kohezioni fond''• uvodi supsidijarnost kao ustavni princip.

Amsterdam 1999 – III revizija RU• Dalji iskorak ka jačanju unutrašnjeg tržišta• Posebno u oblastima zapošljavanja i socijalne politike

Nica - 2001 – IV revizija RU• Definiše red poteza za proširenje• Precizira obaveze za nove članice (migracije,

uvođenje EURO-a)• Nova pravila za evropske institucije• ‘’Konvencija’’ za ustavnu budućnost Evrope

Od 6 do 27

OD 6 DO 27

Od 6 do 15

1973

Od 6 do 15

1986

Od 6 do 15

1995

Stanovništvo EU

Kriteriji i uslovi proširenja

• Kopenhagen 1993.

• Essen 1994.

• Brisel 1995. Bijela knjiga

Kriteriji iz Kopenhagena

• Politički kriterijZemlja aplikant mora postići stabilnost institucija koje garantuju demokratiju, vladavinu prava, ljudske slobode i respektovanje kao i zaštitu manjina

• Ekonomski kriterijMora imati funkcionalnu tržišnu ekonomiju, kao i dovoljno kapaciteta da se nosi sa konkurentnim pritiscima i tržišnim snagama u EU

• Kriterij prihvatanja acquisMora imati sposobnost da preuzme obaveze koje se odnose na članstvo, uključujući odanost ciljevima političke, ekonomske i monetarne unije.

1. Sloboda kretanja roba2. Sloboda kretanja ljudi 3. Sloboda kretanja usluga4. Sloboda kretanja kapitala5. Korporacijsko pravo6. Politika konkurencije 7. Poljoprivreda 8. Ribarstvo 9. Transportna politika 10. Oporezitvanje 11. Ekonomska i monetarna unija 12. Statistika 13. Socijalna politika i zaposlenosti14. Energija15. Industrijska politika16. Mala i srednja preduzeća

17. Nauka i istraživanje18. Obrazovanje i obučavanje19. Telekomunikacije i IT 20. Kultura i audiovizualna politika 21. Regionalna politika i strukturalni instrumenti 22. Okruženje23. Zaštita potrošača i zdravlja 24. Pravni i domaći poslovi 25. Carinska unija 26. Vanjski poslovi27. Zajednička vanjska i sigurnosna politika 28. Finnsijska kontrola 29. Finansijska i budžetska predviđanja 30. Institucije 31. Ostalo

Pregovori o pridruživanju: Oblasti

Pregovori o pridruživanju: procedure• Uvidi u pregovaračke pozicije zemalja kandidata, poglavlje po poglavlje, uz

provjere i preporuke

• Komisija priprema draft zajedničke pozicije (za svako poglavlje), i prijavljuje to Vijeću (sastanak unutarvladine konferencije).

• Vijeće jednoglasno prihvata zajedničku poziciju i jednoglasno odlučuje o otvaranju pregovora po poglavljima.

• Zajedničke pozicije mogu biti mijenjane u procesu pregovaranja ako zemlje aplikanti dostave nove informacije ili odluče povući zahtjev za tranzicijski period.

• Poglavlje je privremeno zatvoreno uz jednoglasnu odluku unutarvladine konferencije. Sva poglavlja se definitivno zatvaraju jedino kada se svi pregovori sa zemljom kandidatom okončaju.

Pregovori o pridruživanju: nadgledanje

• Sva poglavlja su otvorena a ona privremeno zatvorena će imati ažurnu pripremu za inkorporiranje novih acquis

• Ažurna priprema će također omogućiti Komisiji da odluči da li su zemlje aplikanti ispunili zahtjeve koji su postavljeni tokom pregovaračkog procesa

• Poglavlja koja su kroz pregovore zvanično zatvorena mogu biti ponovo otvorena ukoliko zemlja aplikant nije ispunila preporuke.

• Ove procedure mogu biti pokrenute jedino u specijalnim slučajevima, npr. kada postoji značajna razlika između preporuka i stvarnog progresa koji je postignut od strane zemlje aplikanta koji se odnosi na acquis.

INSTITUCIJE EU

E V R O P S K O V IJE C E(E V R O P S K I S A V JE T )

P A R LA M E N T V IJE C E E U(V IJE C E M IN IS TA R A ) S U D P R A V D EK O M IS IJA

Evropsko vijeće (Evropski savjet)• Konferencija šefova država i vlada zemalja članica EU i

predsjednik EK• Prvi skup 1969.• Predsjedavanje promjenjljivo svakih 6 mjeseci• Skupovi dva puta godišnje• Vanjska, sigurnosna i interna politika EU• Zaključci se objavljuju u formi

– Saopštenja– Smjernica– Orijentacija za rad institucija EU

• Pravnu formu ovih političkih odluka donose organi EU

Pravni sistem EU

• Ugovori – imaju snagu i prvenstvo u odnosu na ostale izvore komunitarnog prava

• Uredbe – obavezno se primjenjuju u svim zemljama članicama

• Direktive – obvezna primjena s tim da svaka zemlja članica utvrđuje načine provođenja

• Odluke – obavezne za oblasti ili zemlje na koje se odnose

• Preporuke i mišljenja – nemaju pravnu snagu prinude• Komunikacije – služe u svrhu objašnjenja

Evropska komisija

• Određuje dinamiku i pravce razvoja EU• Uloga:

– Inicijator politike– Izvršilac zadataka– Zaštitar ugovora (čuvar ugovora)– Posrednik između opštih interesa EU i pojedinačnih

interesa zemalja članica • Sastav:

– Generalne direkcije ili direktorati (DG)– Specijalne službe i servisi

Vijeće EU (Vijeće ministara EU)• Neposredna zastupljenost predstavnika vlada zemalja članica• Promjenjljiv sastav• Opšti savjet (ministri vanjskih poslova)• Sektorski ili specijalizirani (npr. poljoprivreda, transport, finansije,

...)• Glavni sekretarijat (direktorati)• Od 1997. ima posebnu političku ulogu kroz:

– Generalnog sekretara– Visokog predstavnika za zajedničku vanjsku i sigurnosnu

politku• Komitet stalnih predstavnka (COREPER)

– Priprema sastanke Vijeća– Priprema odluke– Pregovara sa EK

Evropski parlament

• Direktan izbor i odraz volje građana• Predstavlja građane a ne zemlje članice• 1962 – 1979 – članove delegirali nacionalni parlamenti• 1979 – direktan izbor poslanika srazmjeran udjelu zemlje

članice u ukupnom stanovništvu EU• Od prvobitnih 198 članova danas broji 728 poslanika• Poslanici zastupljeni prema stranačkoj pripadnosti• Političke grupe (Evropski socijalisti, Evropska narodna stranka,

Evropski socijaldemokrati, Liberalne političke grupacije, Grupa zelenih,...)

• Komiteti (stalni i ad hoc)• Ovlaštenja: izbor EK, budžet, zakonodavna vlast, kontrola

Evropski sud (Luksemburg)• Osnovan 1957.• Jedini ovlašteni tumač Ugovora• Zadaci:

– Sprovođenja zakona EU– Poništavanje mjera nespojivih sa Ugovorom – Tumačenje zakona EU– Davanje mišljenja

• Sastav:– Izabrane sudije (mandat 6 godina sa mogućnosti ponovnog

izbora)– Pravobranioci

• Revizijski (finansijski) sud – kontrola prihoda i rashoda Zajednice

Savjetodavni organi EU1. Ekonomski i socijalni komitet

• Učestvuje u donošenju odluka davanjem mišljenja o određenim pitanjima

• Samostalno objavljuje svoja mišljenja2. Komitet regiona

• Cilj – da proces odlučivanja fokusira na posebne interese regiona

• Konsltativno tijelo sa značajnom ulogom u donošenju odluka koje se tiču regionalnog razvoja, obrazovanja, zdravstva, transporta...

• ‘’čuvar supsidijarnosti’’

Evropska investiciona banka• Osnovana Rimskim ugovorom• Pravni subjektivitet i finansijska autonomija• Uloga – da obezbijedi sredstva za kapitalne investicije u razvoj i

jačanje EU• Banka provklasne kreditne sposobnosti• Faktor politike ekonomskog i socijalnog zajedništva• Dioničari – zemlje članice• Partnerski odnosi sa poslovnim bankama, WB, EBRD ...• Aktivnosti EIB u 140 zemalja• Upravljačke strukture:

– Odbor guvernera– Odbor direktora– Upravni odbor

• Komplementaran izvor finansiranja (50 % vrijednosti projekta)• Najčešći partner EBRD

Ekonomske politike EU

MIKROEKONOMSKE POLITIKE1. Zajednička

poljoprovredna politika2. Poreska harmonizacija3. Industrijska politika i

politika konkurencije4. Transportna politika5. Energetska politika6. Okolinska politika7. Socijalna politika i

tržište rada

MAKROEKONOMSKE POLITIKE

1. Budžetska politika

2. Monetarna politika

3. Trgovinska politika

4. Kohezija i redistribucija

Budžet EU• Ključni instrument za provođenje politika

Evropske unije i finansiranje njenih institucija• Iako primarno ekonomski instrument, on ima i

svoju političku, ideološku, socijalnu i drugu dimenziju

• Budžetska politika u Evropskoj uniji kroz jedinstveni budžet definiše i finansijski okvir za ostvarivanje ciljeva u određenom periodu

• Ključna obilježja budžetske politike:– Model fiskalne decentralizacije– Principi fiskalnog federalizma

Sistem finansiranja EU

• Čl. 200. Rimskog ugovora – finansiranje putem kontribucije država – članica

• Čl. 201. – predvidio mogućnost vlastitih komunitarnih prihoda

• Carine, prelevmani, VAT• 1988 – reforma – ukupna suma vlastitih prihoda se

plafonira u odnosu na ukupni GDP (do 1,2 %) – četvrti izvor prihoda

• ‘novi porez’ koji se obračunava za razliku između VAT osnove i ukupnog GDP

54

Struktura prihoda – 2007.godine

██ Prihodi zasnovani na GDP-u: 70,132.1 (approx 65%)██ PDV: 17,206.2 (approx 16%)██ Tradicionalni vlastiti izvori (carine): (TOR) 15,028.3 (approx 14%)██ Ukupno ostali prihodi: 6,056.5 (approx 6%)

Budžetski rashodi

• Osnovne kategorije:– Zajednička poljoprivredna politika– Strukturni fondovi– Interne politike i inicijative– Administracija– Eksterno djelovanje– Predpristupna pomoć– Kompenzacije– Rezerve

56

Struktura budžetskih rashoda po kategorijama, 2007.

██ Poljoprivreda: 49798.8 (approx 46.7%)██ Strukturne politike: 32399.3 (approx 30.4%)██ Interne politike: 9013.7 (approx 8.5%)██ Administracija: 6699.7 (approx 6.3%)██ Eksterno djelovanje: 5186.2 (approx 4.9%)██ Predpristupna pomoć: 2276.7 (approx 2.1%)██ Kompenzacije: 1073.5 (approx 1.0%)██ Rezerve: 127.6 (approx 0.1%)

Evropska monetarna unija - uslovi

• Harmonizacija monetarnih politika zemalja članica i uvođenje jedinstvene valute

• Zajedničke monetarne rezerve• Zajednička centralna banka• Jedinstvena monetarna politika (bez jedinstvene

fiskalne i bankarske politike)

58

Proces stvaranja EMU• Prva faza (1990-1993) – sa ciljem da se osigura

slobodno kretanje kapitala, kao i da se ostvari koordinacija ekonomske politike i uža saradnja centralnih banaka

• Druga faza (1994-1998) – sa ciljem približavanja ekonomskih i monetarnih politika zemalja članica (kako bi se osigurala stabilnost cijena i javnih finansija)

• Treća faza (od 1999) – sa ciljem osnivanja Evropske centralne banke, utvrđivanja kursa i uvođenja jedinstvene valute

58

59

Proširenje EMU 1999. – 2010.

59

EU i regionalizam

• Integracija se u ekonomskoj literaturi koristi sa značenjem povezivanja više nacionalnih ekonomija i organizacija u jedinstveno ekonomsko područje

• Pojmovi integracija i regionalizacija su blisko povezani

• Regionalizam podrazumijeva geografsku povezanost i u tom smislu definiše se kao koordinacija ekonomske politike

EU i regionalizam

• Pod pojmom regije, EU podrazumijeva skup nacija i područja koja čine jedan sistem, što predstavlja osnov za definisanje regionalne strategije EU i njenog širenja u Evropi

• Jačanjem integracije i “regionalnim pristupom” u Evropi, EU je proklamovala i novu politiku – postepenog širenja prostora EU i razvijanja i produbljivanja saradnje sa “različitim modalitetima povezanim” regionima koji nisu kandidati za članstvo

Regionalne inicijative

• U realizaciji tzv. Istočne strategije Evropske unije, kao cjeline izdvajaju se dvije regije – centralna i istočna Evropa i Zajedinica nezavisnih država

• Region centralne i istočne Evrope obuhvatao je prostor sa 16 zemalja sa profiliranim subregionima: Višegradska grupa, Baltičke republike, Jugoistočna Evropa, Zapadni Balkan...

Projekat “Euroslavija”

• Objavljen je u italijanskom časopisu “Limes” pod autorstvom njegovih urednika L.Caracola i M.Korinmana

• Zastupa tezu o “postepenoj reintegraciji zemalja ovog regiona uz poštovanje međunarodnih granica kao preduslova njihove integracije u Evropu”

• Obuhvaćene BiH, Albanija, Hrvatska, Makedonija i Srbija i Crna Gora

• Ujedno i osnov za finansijske aranžmane EU

Inicijativa EU o uspostavljanju stabilnosti i dobrosusjedstva u jugoistočnoj Evropi

• Inicijativa iz Roajomona iz 1996.god., Francuska, bavi se problemom mira i stabilnosti u regionu

• Regionalni projekti u čijem su fokusu civilno društvo, demokratizacija, kultura, ljudska prava, uspostavljanje komunikacija, međuparlamentarni odnosi i saradnja, kreiranje mreža različitih grupacija koje imaju zajedničke interese uz posebnu ulogu NGO-a, osnovna su obilježja područja angažmana i saradnje posredstvom ove inicijative

Inicijativa za saradnju u jugoistočnoj Evropi (SECI)

• Inicijativa američke administracije, objavljena krajem 1996.god. u Ženevi

• Uz balkanske zemlje, obuhvatala je i Mađarsku i Moldaviju

• Podrazumijeva podsticaje multilateralnoj saradnji u regionu i otvara prostor za međusobne komunikacije između zemalja, prvenstveno na projektima infrastrukture

• SECI je vremenom prerastao u inicijativu sa finansijskom podrškom projektima

Pakt stabilnosti za jugoistočnu Evropu• Iniciran od EU kao politički okvir za stabilizaciju

regije i baziran je na konceptu tzv. crisis managementa

• Osnovni postulat je da se za prevenciju konflikta mora istovremeno raditi na tri područja:– Stvaranje sigurnog okruženja– Promocija demokratije– Uspostavljanje ekonomskog i socijalnog blagostanja

Pakt stabilnosti za jugoistočnu Evropu• Ideja o pokretanju nastala je 1998.god., a okvirni

sporazum potpisan je 1999.godine• Pakt je imao specijalnog koordinatora kojeg je

imenovala EU• Predstavljao je zajedničku strategiju 40-tak zemalja,

tri organizacije i dva posmatrača• Imao je za cilj postizanje mira i stabilnosti,

ekonomskog razvoja, jačanje regionalne saradnje i približavanje evropskim integracijama

Pakt stabilnosti za jugoistočnu Evropu• Najvažniji politički instrument Pakta bio je

Regionalni sto pod kojim se odvijao i rad tri radna stola – demokratizacija i ljudska prava, ekonomska obnova i razvoj i pitanja sigurnosti

• Ipak, najbitniji segment Pakta je Proces stabilizacije i pridruživanja (SAP)

• Strategija EU se zasniva na modelu obnove Zapadne Evrope nakon II.svjetskog rata i na politici koju je EU usvojila u odnosu na zemlje centralne i istočne Evrope

Regionalni aranžmani - rezultati

• Sa 10 zemalja centralne i istočne Evope EU je potpisala Sporazum o pridruživanju

• Sa 10 zemalja bivšeg SSSR-a EU je potpisala Sporazume o partnerstvu i saradnji

• Sa 5 preostalih zemalja jugoistočne Evrope je pokrenut proces stabilizacije i pridruživanja

• Sporazumi o stabilizaciji i pridruživanju se pripremaju u skladu sa specifičnostima svake zemlje, a potpisuju se onda kada se ispune predviđeni uslovi

• Od zemalja se očekuje angažovanje na političkim i ekonomskim reformama i regionalnoj saradnji, a EU se obavezuje da pruži pomoć u provođenju reformi i da obezbijedi prijem u članstvo EU

• Regionalna saradnja predstavlja ključni element ovog procesa čime se zemlje pripremaju za funkcionisanje u integraciji

Regionalni aranžmani - rezultati

Jadransko – jonska inicijativa

• Pokrenuta 2000.god. na inicijativu šest jadranskih i jonskih zemalja i Evropske komisije

• Usko je vezana za Pakt stabilnosti i Proces stabilizacije i pridruživanja

• Naglasak na saradnji u oblasti privrede, razvoja privatnog sektora, turizma, pomorstva, zaštite okoline, međuuniverzitetske saradnje i borbe protiv organiziranog kriminala

• Model inicijative zasnovan na modelu “Crnomorske ekonomske saradnje”(BSEC)

Centralnoevropska inicijativa

• Najstarija i najveća subregionalna inicijativa, osnovana 1989.god., kao inicijativa za međusobnu političku, ekonomsku, naučnu i kulturnu saradnju

• CEI je blisko sarađivala sa EU i drugim međunarodnim organizacijama i institucijama, a osnovni zadatak bio je doprinos razvoju Centralne Evrope i približavanju zemalja Centralne Evrope članstvu EU

Ostale regionalne inicijative• Dunavska komisija – tehničko tijelo u cilju regulisanja

plovidbe Dunavom i nadgleda stanje toka Dunava• Proces saradnje u jugoistočnoj Evropi (SEECP) iz

1990.god. – oblik decentralizirane saradnje regija, lokalnih zajednica, ekonomskih i socijalnih faktora i institucija

• Radna zajednica “Alpe Jadran” iz 1978.god. – počiva na temeljima neformalne prijateljske povezanosti nekoliko susjednih zemalja slične tradicije i zajedničke historije

Ostale regionalne inicijative• Vijeće zemalja baltičkog mora (CBSS) od 1992. funkcioniše

kao regionalni forum sa ciljem obezbjeđivanja “željenog ekonomskog razvoja”, demokratije i većeg jedinstva među zemljama

• Unija baltičkih gradova (UBC) iz 1990. predstavlja mrežu gradova iz 10 zemalja

• Helsinška komisija (HELCOM) – regionalna komisija za zaštitu okoline sa vodećim tijelom Helsinškom konvencijom

• Euro-Arktičko vijeće (BEAC) – forum šest zemalja i Evropske komisije iz 1993.god. sa ciljem promoviranja regionalne kooperacije na sjeveru Evrope

EU i regionalne inicijative

• Navedene, kao i sve druge regionalne inicijative u Evropi, bez obzria na različite modalitete saradnje ili forme inicijativa, imale su jasno profilirane zajedničke interese koji se artikuliraju kroz različite oblike

• Zahvaljujući regionalnoj saradnji, kao “kolektivnim vježbaonicama” za funkcionisanje u širem međunarodnom okruženju, većina zemalja učesnica inicijativa postala je članicama EU

BIH – od Jugoslavije od Evropske unijeBIH – OD JUGOSLAVIJE DO EVROPSKE UNIJE

BIH – od Jugoslavije do Evropske unije

• Jedna od bivših jugoslovenskih republika• Površina: 51.129 km2• Stanovništvo: 4.4 miliona (danas 3.5 – 4 mil procjena)• U periodu 1960. – 1990. – stopa ekonomskog rasta se

kretala oko 5,5% godišnje• Do 1990- tih godina:

– Jaka sirovinska osnova: prirodna bogatstva koja uključuju drvenu građu, ugalj, so, mangan, srebro, olovo, željeznu rudu i bakar

– Visokoobrazovana radna snaga

77


• Privreda je bila raznovrsna – velika industrijska baza i veoma sposobna poduzetnička klasa

• Više od polovine proizvodnje i zaposlenosti stvarao je industrijski sektor

• U sektoru usluga – postojali razvijeni kapaciteti u građevinarstvu (7%GDP-a)

78


• Dramatična politička i ekonomska situacija 1990 – tih godina

• Pad industrijske proizvodnje• Pad uvoza, izvoza• Dezintegracija tržišta• Blokada robnog i platnog prometa• Opšta nelikvidnost• Obustavljeni investicioni projekti• Prekinuti saobraćajni tokovi

79

BIH – od Jugoslavije do Evropske unije• Poslijeratni oporavak usmjeren u pravcu:

– Postizanja političke saglasnosti oko reformskih procesa– Dostizanja i održavanja makroekonomske stabilnosti– Ostvarivanja pretpostavki za samoodrživ ekonomski

razvoj– Osiguravanja socijalne stabilnosti i smanjivanja

siromaštva– Promovisanja inicijativa privatnog i nevladinog sektora– Osiguranja većeg priliva stranih investicija– Osiguranja donatorske pomoći za provođenje reformi– Uključivanja u evropske integracione procese

80

BIH – od Jugoslavije do Evropske unije Bosna i Hercegovina je u poslijeratnom periodu, zahvaljujući

provođenju velikog broja reformi, uspjela postići makroekonomsku stabilnost

Inflacija je smanjena, fiskalni računi su unaprijeđeni, povjerenje u nacionalnu valutu je postignuto, teret vanjskog duga je smanjen i vanjske rezerve su povećane

Striktno poštovanje aranžmana valutnog odbora uvedenog 1997. godine, pomoglo je pri kontroliranju inflacije

Veliki deficit na vanjskim računima i dalje predstavlja ključan makroekonomski izazov

81

Rast GDP-a ipak nedovoljan

82

Iako se životni standard povećavao..

83

I devizne rezerve u stalnom porastu..

84

Inflacija uglavnom kontrolirana..

85

Vanjski sektor – kritično stanje• Problem: rastući deficit tekućeg računa,• Uzrok deficita:

– Struktura samog uvoza i izvoza: izvoze sirovine, a uvoze gotovi proizvodi, – Nizak stepen konkurentnosti izvoznih proizvoda

86

Da bi se sustigle zemlje regiona potrebne su više stope rasta..

4,06,0

2,5 3,5

-4,8

8,0 8,6

6,1

15,6

6,0

3,45,3

4,0

7,0

1,9

7,0

-5,0

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

Bugarska Hrvatska Rumunija Albanija BiH Makedonija Crna Gora Srbija

Stope rasta GDP-a

1998

2008

87

Visoki troškovi i komplikovane procedure za pokretanje biznisa moraju biti otklonjeni

ZemljaProcedu

re(broj)

Trajanje

(dan)

Troškovi (% GNI per

capita)

Min. kapital (% GNI per capita)

BiH 12 54 37,0 52,0

Hrvatska 10 45 12,2 20,6

Slovenija 9 60 9,4 16,1

Srbija 10 18 10,2 7,6

Crna Gora 15 40 6,6 0,0

88

Strana ulaganja – iako su u porastu, još uvijek zaostajemo u odnosu na zemlje

regiona..

29.444

18.515

44.894

2.655

5.124

2.234

1.986

11.995

0 10.000 20.000 30.000 40.000 50.000

Bugarska

Hrvatska

Rumunija

Albanija

BiH

Makedonija

Crna Gora

Srbija

FDI kumulativni iznosi 1990-2007 (u mil $) • Koncentracija u zemljama s najboljim tranzicijskim razultatima

• FDI:• Potrebne da bi se

popunio jaz između štednje i investicija,

• Obezbjeđuju državne prihode kojima se finansira državna potrošnja.

89

Tranzicijski rezultati BiH

• Tranzicijski rezultati BiH su slabiji u odnosu na rezultate zemalja iz okruženja.

• Razlozi: slabo provođenje privatizacije, podijeljenost ekonomskog sistema zemlje (dva entiteta i Distrikt Brčko), loša implementaciji zakonske regulative, brz rast korupcije, kriminala i sive ekonomije

• Značajni pomaci:– Relativno niska stopa inflacije (2005. godine iznosila 3,7%,

nakon toga raste stopom od 6,1%)– fiskalna disciplina je napredovala, – rast GDP-a je između 5% i 6% godišnje,

90

Tranzicijski rezultati BiH• Dva prilično složena problema:

– rastući deficit koji poprima ozbiljne razmjere i – nepovoljna struktura izvoza i uvoza

• Većinu izvoza čine sirovine i repromaterijali (drvo, tekstil, aluminijum, željezo i čelik), poluproizvodi i hrana

• Većinu uvoza: poljoprivredni proizvodi (najveći deficit), hrana i druga potrošačka dobra

• Odnos pokrivenosti uvoza izvozom: – U 2005. godini iznosio 35,3%, u 2006. godini 26,5%, u 2008. se kretao

između 40 – 45%• Razvijati sektore u kojima se ostvaruje suficit, • Veliki potencijali postoje i u IT sektoru, i granama kao što je turizam,

farmaceutika i autoindustrija

91

Budući koraci – tranzicijski izazovi

• Čvršća ekonomska i politička saradnja između zemalja regiona u okviru postojećih regionalnih inicijativa

• Razvijanje kapaciteta za pristup jedinstvenom EU tržištu,• Kreiranje privlačnije klime za poslovanje,• Dalja liberalizacija tržišta,• Zaštita intelektualnih prava, potrošača, zdravlja građana,• Jačanje regionalne saradnje,• Veće mogućnosti za obrazovanje i stručno usavršavanje...

92

Put ka Evropskoj uniji - koraci

• Evropski sporazum/Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju (SAA)

• Pristupno partnerstvo/Evropsko partnestvo• Predpristupna pomoć• Ko – finansiranje Međunarodnih finansijskih istitucija• Participiranje u EU programima, agencijama i komitetima• Nacionalni program za prihvatanje acquis-a• Izvještaji o napretku• Politički i ekonomski dijalog

93

Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju

• Započeo 1999.godine, predstavlja cjelovit okvir politike djelovanja EU za zemlje Zapadnog Balkana da bi eventualno postale članicama

• Postoje tri cilja:– Stabilizacija i brz prelazak ka tržišnoj ekonomiji– Promoviranje regionalne saradnje– Izgledi za pristupanje Evropskoj uniji

94


• Ugovorni odnos sa zemljom• Sporazum omogućava:

– Bliži politički i ekonomski dijalog– Uspostavljanje prostora slobodne trgovine

(progresivno i asimetrično)– Veću regionalnu saradnju– Usklađivanje propisa– Saradnju unutar raznih sektora

95


• Nakon potpisivanja SAA zemlja preuzima pravne obaveze

• Klauzula “Mirovanja” (Stand still clause)

• Država mora tražiti status zemlje kandidata – odluka Vijeća

96

Uslovi priduživanja

• Kopenhagenški kriteriji za pristupanje su utvrđeni 1993.:– Stabilnost demokratskog uređenja i vladavina

prava– Prihvatanje usklađivanja propisa (acquis

communitarie)– Funkcionalna tržišna ekonomija– Posvećenost ostvarivanju određenih političkih

ciljeva

97

Evropsko partnerstvo

• Evropsko partnerstvo predstavlja godišnji plan ključnih, kratkoročnih i srednjoročnih prioriteta

• Evropsko partnerstvo uz više pragmatičnosti koje uvodi izgradnju institucionalnog i regionalnog povjerenja

98

Proces monitoringa

• Monitoring procesa provođenja reformi:– Glavni instrument za vođenje političkog i

tehničkog dijaloga između BiH i EU– Plenarni sastanci za pojedine sektore

• Izvještaj o napretku– Godišnja procjena Evropske komisije

99

Razvoj odnosa EU i BiH• Početak čvršćih odnosa BiH i EU veže se za 1996. kada EU

počinje pružati pomoć BiH u okviru programa PHARE i Obnova

• 1997. godine EU je kreirala “Regionalni pristup” kojim je podržana implementacija sporazuma Dayton/Paris s ciljem osiguranja osnovne stabilnosti u regiji. Već od tada BiH je počela uživati autonomne trgovačke povlastice za izvoz svoje robe u zemlje EU

• 1998. godine EU je donijela Deklaraciju o BiH• Uspostavljeno je EU/BiH Konsultativno-radno tijelo

(Consultative Task Force - CTF), zajedničko tijelo u okviru kojeg se prati napredak Bosne i Hercegovine u oblastima razvoja administracije, regulatornog okvira i osnovnih pravaca djelovanja

100

Razvoj odnosa EU i BiH• 1999. godine Odlukom Vijeća EU, Bosna i Hercegovina je,

zajedno s Albanijom, Hrvatskom, Makedonijom i Srbijom i Crnom Gorom, uključena u Proces stabilizacije i pridruživanja (SAP) koji je predstavljao politički okvir za razvoj odnosa EU i zemalja u ovom procesu.

• SAP je prvi put naznačio mogućnost integracije u strukture EU za BiH i ostale četiri zemlje učesnice u SAP-u.

• Odlukom Vijeća ministara BiH o pokretanju inicijative za pristupanje Bosne i Hercegovine EU i Rezolucijom Parlamentarne skupštine BiH o evropskim integracijama i Paktu stabilnosti za Jugoistočnu Evropu stvorene su političke pretpostavke za početak procesa pripreme BiH za uključenje u evropske integracije.

101

Razvoj odnosa EU i BiH• 2000. godine EU je objavila Mapu puta (Road Map) kao

odgovor na zahtjev BiH za izradu Studije izvodljivosti (Feasibility Study) za početak pregovora o Sporazumu o stabilizaciji i pridruživanju (Stabilisation and Association Agreement – SAA)

• Tim dokumentom postavljeno je 18 uslova koje BiH treba da ispuni prije izrade Studije izvodljivosti

• Evropsko vijeće je na sastanku u gradu Feira, u Portugalu, izričito navelo da su sve zemlje koje učestvuju u SAP-u potencijalni kandidati za članstvo u EU

102

Razvoj odnosa EU i BiH• 2001. godine usvojena je Strategija EU za BiH u periodu

2002.-2006. (Country Strategy Paper 2002-2006)• 2002. godine Bosna i Hercegovina je “suštinski ispunila”

Mapu puta• Januar 2003. – Evropska policijska misija (EUPM) preuzela je

nadležnosti od Misije UN-a (Međunarodne policijske snage – IPTF)

• U martu 2003. Evropska komisija postavila je pred institucije BiH 346 pitanja koja se tiču političke stabilnosti, demokratije, zaštite ljudskih prava, ekonomske situacije, stanja u oblasti pravosuđa i unutrašnjih poslova, zaštite okoliša, itd

103

Razvoj odnosa EU i BiH• 2003. godine Evropsko vijeće je na samitu u Solunu ponovo

potvrdilo odlučnost da potpuno i djelotvorno podrži evropsku perspektivu zemalja SAP-a, naglašavajući da će BiH, kao i ostale zemlje SAP-a, postati integralni dio EU, kada ispuni za to utvrđene kriterije

• U novembru 2003. na osnovu datih odgovora Evropska komisija donijela je svoju ocjenu o Studiji izvodljivosti, posebno vodeći računa o spremnosti institucija BiH da ispoštuju političke, ekonomske, a naročito demokratske uslove

• Provedena Studija izvodljivosti identificirala je 16 prioritetnih reformi u kojima bi suštinski napredak bio osnova Evropskoj komisiji da preporuči Vijeću EU početak pregovora o Sporazumu o stabilizaciji i pridruživanju

104

Sporazumi o stabilizaciji i pridruživanju

Zemlja Status Datum

Albanija Potpisan 12. juni 2006. godine BiH Potpisan 16. juni 2008. godine

Crna Gora Potpisan 1. februar 2005. godine Hrvatska Na snazi 21. april 2004. godine

Makedonija Na snazi 15.oktobar 2007. godine

Srbija

Pregovori počeliPregovori prekinuti

Pregovori obnovljeniPotpisan

10.oktobar 2005. godine3. maj 2006. godine

13. juni 2007. godine29. april 2008

105

Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju – 10 poglavlja

• Opći principi;• Politički dijalog;• Regionalna saradnja;• Slobodno kretanje robe;• Kretanje radnika, poslovno nastanjivanje, pružanje usluga,

kretanje kapitala;• Usklađivanje zakona, provođenje zakona i pravila konkurencije;• Pravda, sloboda i sigurnost;• Politike saradnje;• Finansijska saradnja;• Institucionalne, opće i završne odredbe.

106

Ključni akteri EU u BiH

• Delegacija Evropske komisije u BiH u bliskoj saradnji sa:– Specijalnim predstavnikom EU– Predsjedništvom EU– EUPM– EUFOR– EUMM

Slijedeći koraci

• Na daljem putu u EU pred BiH još predstoji čitav niz koraka u skladu sa zahtjevima Procesa stabilizacije i pridruživanja, i kriterijima za članstvo, koje mora ispuniti da bi postala članica EU. Naredni ključni koraci su:

• Ratifikacija Sporazuma u Evropskom parlamentu, Parlamentarnoj skupštini BiH i parlamentima zemalja članica; - u toku

• Stupanje na snagu Sporazuma, ispunjavanje obaveza iz Sporazuma;

108

Slijedeći koraci• Podnošenje zahtjeva za punopravno članstvo;

• Evropska komisija priprema mišljenje o kandidaturi po osnovu odgovora na pitanja iz Upitnika koji se dostavlja vlastima u BiH;

• Vijeće ministara EU usvaja mišljenje i donosi odluku o otpočinjanju pregovora sa kandidatom;

• Pregovori po 30 područja acquis communautaire i izrada sporazuma o pridruživanju;

• Potpisivanje Sporazuma o pridruživanju

109

Izvještaj o napretku 2008.

• Posljednji Izvještaj o napretku, Evropska komisija je objavila u novembru 2008. godine.

• Kao i prehodnih godina, ocjena Evropske komisije je bila negativna, najviše zahvaljući političkoj klimi u zemlji.

• Naime, nakon što je u junu 2008. godine potpisan Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju, došlo je zastoja u ispunjavanju obaveza i prioriteta iz Evropskog partnerstva.

• Razlog je nepostojanje političke saglasnosti u ključnim reformama, koje se moraju provesti.

110


• Prema Izvještaju o napretku 2008. konstatira se da je u pogledu političkih kriterija, BiH postigla ograničen napredak. Kao pozitivno se navodi potpisivanje Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju, čime BiH ulazi u prvi ugovorni odnos sa EU.

• Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju je u procesu ratifikacije, te je zbog toga na snagu stupio Privremeni sporazum.

• Privremeni sporazum se uglavnom fokusira na trgovinska pitanja.

• Kao jedan od glavnih nedostataka u prehodnom periodu je navedeno nepostojanje konsenzusa u vezi ustavne reforme, koja je jedan od ključnih prioriteta.

111


• Ograničeni napredak je postignut i u oblastima javne uprave, pravosudnog sistema, zaštiti ljudskih prava i manjina, slobodi medija i slično.

• Kada je u pitanju reforma odbrane, BiH ispunjava sve postavljene obaveze i kreće se prema članstvu u NATO savezu, što se može realno očekivati narednih godina.

112


• Posmatrajući napredak u ispunjavanju ekonomskih kriterija, Evropska komisija je generalno nezadovoljna brzinom napretka.

• Naime, morat će se poduzeti značajne daljnje reformske aktivnosti kako bi se država osposobila da se dugoročno nosi sa pritiskom konkurencije i tržišnim silama unutar EU.

113


• Izražena je opredjeljenost za poboljšanje fiskalne koordinacije kroz usvajanje zakona o Nacionalnom fiskalnom vijeću i uvođenje Fiskalnog vijeća po novom zakonu početkom septembra.

• Postignut je dogovor o raspodjeli prihoda po osnovu indirektnog oporezivanja.

• Aranžman sa Valutnim odborom i dalje dobro funkcioniše, a finansijska stabilnost je uglavnom održana, uprkos nestabilnosti na međunarodnom planu i visokim stopama rasta domaćih kredita.

• Neki pokazatelji stanja na tržištu rada su se poboljšali. • Visoke stope poreza na dobit i prihod u Federaciji su smanjene, a

poduzete su i zakonodavne mjere u cilju izbjegavanja dvostrukog oporezivanja u državi.

114


• Pogoršanje fiskalne situacije, koje je počelo u 2006. godini, se nastavilo u 2007. i 2008. godini.

• Fiskalni rizici u Federaciji su se povećali zbog velikih obaveza za socijalne rashode suprotstavljenih sve sporijim budžetskim prihodima.

• Osim toga, politika plata u javnom sektoru je oslabljena na svim nivoima vlasti kroz povećanja plata i mehanizme indeksacije koji slabe fiskalnu održivost i konkurentnost u privatnom sektoru.

• Restrukturiranje i likvidacija preduzeća u državnom vlasništvu se odvijala sporo, uz zanemariv napredak u privatizaciji u Federaciji.

• Nezaposlenost je ostala veoma visoka

115

Izvještaj o napretku 2008

• Pomak u strukturi proizvodnje prema aktivnostima sa višom dodanom vrijednošću je i dalje spor.

• Slab proizvodni kapacitet i nedovoljna strukturalna fleksibilnost – visoke stope društvenih doprinosa, poremećeni mehanizmi za određivanje plata, visoki i loše usmjereni socijalni transferi i niska pokretljivost radne snage – štete otvaranju novih radnih mjesta.

• Poslovno okruženje je i dalje pod utjecajem upravnih nedostataka. Veliki neformalni sektor jača kroz slab zakonski okvir, kroz neodgovarajuće politike poreza i rashoda, te kroz slabosti u provođenju zakona, uključujući borbu protiv korupcije i organizovanog kriminala.

• To je i dalje velika poteškoća, jer ona umanjuje poresku osnovu i efikasnost ekonomskih politika.

116


• Slične ocjene su bile iznesene i u predhodnim Izvještajima o napretku, što pokazuje da vlasti BiH nisu ozbiljno shvatile težinu obaveza i odgovornosti koje su postavljene od strane EU.

• Zaostajanje će se najviše osjetiti u odnosu na susjedne zemlje, prije svega u odnosu na Hrvatsku, Crnu Goru i Srbiju, koje puno ozbiljnije napreduju u ispunjavanju obaveza za članstvo u EU.

117


• Po pitanju evropskih standarda, Evropska komisija je izrazila zadovoljstvo sprovođenjem propisa vezanih za carine, nakon što je na snagu stupio Privremeni sporazum.

• Za oko 90% proizvoda koji dolaze iz EU-a, od 01.01.2009. je u potpunosti ukinuta carina, što će dovesti do niže cijene tih proizvoda na tržištu BiH.

• Što se tiče slobodnog kretanja roba, ostvaren je ograničen napredak u području standardizacije, certifikacije i nadzora nad tržištem.

118


• Napredak je ostvaren i po pitanju prioriteta iz Evropskog partnerstva vezanih za oporezivanje.

• U septembru 2008. godine je uvedeno nacionalno fiskalno vijeće. Prikupljanje PDV-a je poboljšano kao rezultat povećane ekonomske aktivnosti i sve većeg broja registrovanih obveznika PDV-a.

• Bosna i Hercegovina je relativno napredovala u pripremama za pristupanje Svjetskoj trgovinskoj organizaciji (WTO), ali je potrebno da intenzivira napore kako bi ispunila sopstveni cilj ranog pristupanja.

• Kada su u pitanju sektorske politike, iskazano je nezadovoljstvo neusvajanjem Strategije o malim i srednjim preduzećima i Strategije industrijske politike.

119


• Generalno, Izvještaj Evropske komisije za 2008. godinu je negativan, najviše zbog političke situacije u zemlji i zastoja u provedbi reformi, koje su postavljene pred BiH.

• Ukoliko ne dođe do ozbiljnog pomaka u ispunjavanja uslova za članstvo u EU, u kombinaciji sa globalnom ekonomskom krizom, koja će se sigurno odraziti i na BiH, može doći do ozbiljnih poremećaja na putu BiH ka EU.

120

Zaključna razmatranja

• Dosadašnji napredak BiH ka EU je bio dosta ograničen i usporene dinamike.

• Pridruženje BiH u EU nema alternativu, što predstavlja dugoročni cilj BiH.

• Najvažnije prednosti koje bi članstvo u EU donijelo BiH se ogledaju u boljim uslovima za priliv direktnih stranih investicija, jačanju ekonomskog prostora, lakši ulazak na strana tržišta, regionalna suradnja i sl.

• Postojat će i negativne posljedice ulaska u EU, koje će najviše osjetiti preduzeća i pojedine društvene grupe, koja neće moći biti konkuretna u tim novonastalim okolnostima

121

10 predavanje me evropske unije

Documents