213 gim032

T.C.MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP(MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN

GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ)

GRAFİK VE FOTOĞRAF ALANI

AMBALAJ TASARIMI

ANKARA 2008

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller;

Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Kararı ileonaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarakyaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarındaamaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretimmateryalleridir (Ders Notlarıdır).

Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeyerehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek vegeliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarındauygulanmaya başlanmıştır.

Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliğikazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılmasıönerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.

Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlikkazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşılabilirler.

Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır.

Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığındasatılamaz.

i

AÇIKLAMALAR ....................................................................................................................iiGİRİŞ .......................................................................................................................................1ÖĞRENME FAALİYETİ-1 .....................................................................................................31. AMBALAJ TASARIMI VE ÖZELLİKLERİ......................................................................3

1.1. Başarılı Bir Ambalaj Tasarımı Nasıl Olmalı.................................................................41.2. Ambalaj Özellikleri.......................................................................................................51.3. Ambalajın Çeşitleri .......................................................................................................5UYGULAMA FAALİYETİ ................................................................................................ 7ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 10

ÖĞRENME FAALİYETİ-2 ...................................................................................................122. AMBALAJ ESKİZLERİ VE ÖN ÇALIŞMALARI........................................................... 12

2.1. Örnek Ambalaj Çalışmaları ........................................................................................ 122.2. Ambalaj Eskizi Hazırlarken Dikkat Edilecek Noktalar ..............................................15

2.2.1. Ambalajın Görsel Tasarımı.................................................................................. 152.2.2. Ambalajın Yapısal Tasarımı ................................................................................17

UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 24ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 30

ÖĞRENME FAALİYETİ-3 ...................................................................................................333. BİLGİSAYARDA RESİM İŞLEME PROGRAMIYLA AMBALAJ TASARIMI ...........33

3.1. Doku Taşıma...............................................................................................................333.2. Dekupe ........................................................................................................................ 403.3. İki Resmi Birleştirme ..................................................................................................423.4. Bıçak İzi ...................................................................................................................... 44UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 46ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 58

ÖĞRENME FAALİYETİ-4 ...................................................................................................604. AMBALAJ TASARIMINI BASKIYA HAZIRLAMA..................................................... 60

4.1. Bıçak İzi ile Ambalajı Baskıya Hazırlama..................................................................60UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 61ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 64

MODÜL DEĞERLENDİRME .............................................................................................. 65CEVAP ANAHTARLARI .....................................................................................................68KAYNAKÇA......................................................................................................................... 71

İÇİNDEKİLER

ii

AÇIKLAMALARKOD 213GIM032ALAN Grafik ve Fotoğraf

DAL/MESLEK GrafikerlikMODÜLÜN ADI Ambalaj TasarlamakMODÜLÜN TANIMI Gerekli ortam sağlandığında, ambalajı elle ve bilgisayarla

tasarlayabilme becerisinin kazandırıldığı öğrenmemateryalidir.

SÜRE 40/8

ÖN KOŞUL Afiş, kitap kapağı, takvim, etiket tasarımı modüllerini almışolmak

YETERLİK Ambalaj tasarlamak

MODÜLÜN AMACI

Genel AmaçUygun ortam sağlandığında; ambalajı elle ve bilgisayarlatasarlayabileceksiniz.Amaçlar1. Müşteri amaç ve isteklerine uygun konuyu

seçebileceksiniz.2. Konuya uygun renk seçip kara kalem ve boyama

teknikleriyle kompozisyon kurallarına uygun birdenfazla eskizi istenilen sürede çizebileceksiniz.

3. Karar verilen eskizi uygun bilgisayarda, istenilen süredegeliştirerek orijinal haline getirebileceksiniz.

4. Orijinal ve eskizin özelliklerini yazarak düzenli sunumdosyası hazırlayabileceksiniz.

EĞİTİM ÖĞRETİMORTAMLARI VEDONANIMLARI

Bilgisayar, tarayıcı, yazıcı, çizim masası, ışıklı masa,amblem arşivi CD’leri, internet, dergi ve mecmualar,projeksiyon, aydınlık ve pencereleri sola bakan genişsanatsal mimariye sahip sınıflar

ÖLÇME VEDEĞERLENDİRME

Her faaliyet sonrasında o faaliyetle ilgili değerlendirmesoruları ile kendi kendinizi değerlendireceksiniz.Öğretmen modül sonunda size ölçme aracı (uygulama,soru-cevap) uygulayarak modül uygulamaları ilekazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek değerlendirecektir.

AÇIKLAMALAR

1

GİRİŞSevgili Öğrenci

“Grafik tasarımın bir alt kategorisi olan ambalaj tasarımı, üç boyutlu endüstriyel tasarımıniki boyutlu yüzeyleriyle ilgilidir temelde. Ancak, endüstriyel tasarım ve grafik tasarımınbirbirinden teknik anlamda ayrılması mümkünse de aslında her ikisinin tek bir organik bütünoluşturduğunu kabul etmek gerekir.

Yine de ambalaj tasarımı denildiğinde akla gelen ilk şey, işin grafik tasarım boyutudur. Budurum, birçok kategorideki endüstriyel formların, otomasyon teknolojileri nedeniylestandartlaşmış olmasından kaynaklanır yani, hazır endüstriyel formlar için özgün grafiktasarım talebi ağırlıktadır. Mesela makarna, pirinç, bakliyat ve kimi kuru gıda ürünleri içinkullanılan ambalaj form ve fonksiyonlarının birkaç santimetrelik ebat farklılıklarıylabirbirinin aynı olması gibi... Coca Cola gibi, Fahrenheit gibi birtakım özgün endüstriyeltasarımların dışında, markalar tarafından kullanılan o kadar çok benzer ambalaj formu vardırki, gerçekten de işin önemli bir kısmı grafik tasarıma kalmaktadır.”

MART 2007’DE GRAFİK TASARIM DERGİSİ’NDE YAYIMLANMIŞTIR.

A. Selim Tuncer

Bu modülle uygun ortam sağlandığında; ambalaj tasarımını elle ve bilgisayarlatasarlayabilme becerisi kazanacaksınız.

GİRİŞ

3

ÖĞRENME FAALİYETİ-1

Uygun ortam sağlandığında; ambalaj tasarımının konusunu seçebileceksiniz.

Günümüzde ilginizi çeken birkaç çeşit ambalaj örneği inceleyiniz. Ambalajda bulunan resimsel ve simgesel ögeleri inceleyiniz. Metinler ve sloganlara dikkat ediniz. Ambalajın tanıtım ve reklam sektöründeki önemini anlatan bir kompozisyon

yazınız.

Araştırma işlemleri için internet ortamı, kütüphane, üniversitelerin güzel sanatlar,tasarım ve grafik bölümlerinden faydalanınız.

1. AMBALAJ TASARIMI VE ÖZELLİKLERİ

Ambalaj; bir ürünün üreticiden tüketiciye kadar uzanan dağıtım zincirinde, güvenliulaşımının sağlanabilmesi için kullanılan koruyucu araçların tümü olarak tanımlanabilir.Ambalaj, ürünü depolama, nakliye, teşhir ve kullanım içeren tüm yaşam süresi boyunca,ekonomik ve çevreye duyarlı olarak korur, barındırır, sunar, ürüne uygunluk ve kolaylıksağlar. Ambalaj sektörü, ülkemizin başta gıda maddeleri, boya, yapı kimyasalları, madeniyağlar ve tekstil gibi birçok ürünün yurt içi ve yurt dışı satışlarında temel bir roloynamaktadır.

Ambalaj, özellikle dayanıksız tüketim mallarının üretimi, satışı ve dağıtımındakigelişmelerin her aşamasında devreye girmektedir. 2000’li yıllardan sonra süper marketlerinartışı, şehirleşme hareketleri, turistik tesislerin yaygınlaşması, ambalajlı gıda tüketimkültürünün tüm dünyaya yayılması, genel ekonomik canlılık ve büyüme hızı gibi faktörlerinbileşkesi olarak ambalaj sektörü gelişmiştir.

ÖĞRENME FAALİYETİ–1

AMAÇ

ARAŞTIRMA

4

1.1. Başarılı Bir Ambalaj Tasarımı Nasıl Olmalı

Resim 1.1:Ambalaj örneği (estetik)

Hiçbir ortamda reklamı ya da tanıtımı yapılmadığı halde tüketici tarafından rahatlıklaalgılanabilen, 2-3 sn içinde özellikleri ve türü bakımından fark edilip 3-10 sn içinde satınalınan bir ürünün ambalajı çok iyi demektir. Dolayısıyla, reklam ve tanıtım olanaklarıolmayan markaların rekabet anlamında zayıf oldukları düşünülürse, rafta duran görselkimliklerine daha fazla özen göstermelidir.

Reyonlarda satışa sunulan benzer ürünlerin arasından fark edilmesi, tercihlerdeöncelikli olması, fiziksel yapısı ile iyi bir ambalaj;

Bu ürün çok lezzetli imajını vermeli, Kullanılan ambalaj, ürünü sağlıklı olarak koruyor, Güvenilir ve özenli bir firma tarafından üretiliyor mesajlarını vermeli; böylece

tüketici ürünün içeriği ile ilgili genel bilgi sahibi olabilmelidir..

İyi bir ambalaj; ürünün kalitesini, sağladığı katma değeri ve kimliğini destekleyipartırırken ürünün farklılıklarını da ortaya koyar. Fiziksel görünüşünden dolayı tüketicilertarafından rahat algılanma, devamında alışkanlıkları teşvik etme, satışta devamlılıkişlevlerini yerine getirir. Tüm bu özelliklerin stratejik olarak ayrı ayrı hesaplanması

5

gerekirken, ürünün üzerinde bir bütün olarak durması gerekir; aksi takdirde satış oranlarındabeklenen rakama ulaşılamayabilir.

1.2. Ambalaj Özellikleri

Her ürün ve üreticisi için ayrı ayrı tasarlanabilen, Çevreyi kirletmeden, ürünün doğal yapısını bozmadan, hasara uğratmadan

taşıyan, dağıtan ve depolayan, Hijyenik koşullarda üretildiği için insan sağlığına zararlı bir madde içermeyen,

yıkama, temizleme ve iade işlemi olmayan, Çok temiz olduğu için iş yerini kirletmeyen, kokmayan, koku yapmayan ve

ürünü kokutmayan, Doldurmada, boşaltmada ve depolamada zaman ve emek tasarrufu sağlayan, Albenisi olan ve çok renkli mükemmel baskısı ile ürünü ve üreticisini tanıtan bir

satış elemanı gibi hizmet veren, İstenildiği zaman, istenildiği kadar ve istenilen yere teslim edilebildiği için stok

maliyeti olmayan, Hafif olduğu için aynı nakliye ücreti karşılığında daha çok ürünün taşınmasına

imkan tanıyan, tahta ve plastik kasa gibi ağırlıkları kadar nakliye ücretiödetmeyen,

Depozit ve iadeden dolayı ambalajlanan ürüne ek maliyet getirmeyen, Ambalaj kullanıcılarını, kabzımallara ve komisyonculara bağımlı kılmayan, Tüketici ambalajını da ambalajlayan bir sanayi ürünü olan, Kullanıldıktan sonra, geri kazanılarak %100 ham maddeye dönüşebilen özelliklere sahip olmalıdır.

1.3. Ambalajın Çeşitleri

Ticari olarak ambalajın üç tipi vardır: Herhangi bir gıda ürünü nihai kullanıcıya veyatüketiciye ulaştıran satış noktasında kullanılan ambalaj satış ambalajıdır. Satış ambalajı birsatış birimidir ve ürünle birlikte satın alınır. Birden fazla satış ambalajını bir arada tutan,üründen ayrıldığında ürünün özelliğini değiştirmeyen ambalaj ise dış ambalaj olaraktanımlanır. Satış ve dış ambalajın depolanması ve taşınması işlemleri sırasında zarargörmesini engelleyen, bu işleri kolaylaştıran ambalaja ise nakliye ambalajı denir. Her üçambalajın da gıda sektöründe önemli bir yeri olmasına karşın satış ambalajının niteliği sonderece önemlidir.

Gıda ambalajlarının; içindeki malı koruma, depolamayı kolaylaştırma, taşıma,pazarlama ile ilgili özellikleri büyük önem taşır. Ambalajın; ürünü mikrobiyolojik etkilerden,nem ve atmosfer koşullarından, mekanik deformasyonlardan, böcek ve kemirici gibizararlılardan koruması amaçlanır. Gıda ürünlerinde ambalajın sağladığı bu fonksiyonlarürünün raf ömrü ile doğrudan ilişkilidir. Özellikle raf ömrü kısa olan taze ürünlerde,mikrobiyal hassaslığı fazla olan günlük ürünlerde gıdanın tüketiciye sağlıklı ulaşmasındaönemli bir rolü vardır.

6

Günümüz koşullarında bir firmanın sektörde uzun süreli yaşaması için stratejikplanlarını çok iyi belirlemesi gerekir. Gıda ürünlerinin satış sırasında göze çarpması vetüketici tarafından beğenilmesi gerekir. Bu da ürünün rakip ürünler arasında sıyrılması ilemümkün olur. Ambalaj, tüketici tarafından tanınmayı sağlayacak marka ve ürün kimliklerinioluşturur, böylece deneme ve tekrar satın almayı teşvik eder. Pazarlamacılar tüketici içinürünün, ambalaj olduğunu savunmaktadırlar. Üreticiler, pazar payından yüksek dilimialabilmek için ambalajı güçlü bir satış silahına dönüştürmek ve rekabette bir avantajsağlamak zorundadır. Özellikle gıda sektöründe ürün çeşitliliğinin çok olması hatta aynıürünün birçok firma tarafından üretiliyor olması firmaları bu serbest piyasada rekabette üstünduruma gelmelerini zorlaştırmaktadır.

İşlevine Göre Ambalaj Çeşitleri

Satış ambalajı

Dış ambalaj

Nakliye ambalajı

Niteliğine göre ambalaj çeşitleri

Cam ambalaj

Kağıt ambalaj

Plastik ambalaj

Metal ambalaj

Ahşap ambalaj

Fleksi ambalaj

7

UYGULAMA FAALİYETİ

Aşağıdaki işlemleri tamamladığınızda müşteri amaç ve isteklerine uygun konuyuseçmiş olabileceksiniz.

Tasarıma Başlamadan Önce

Brief dosyası : Kurum tarafından hazırlanan, ambalaj tasarımı için ajansa gönderilen yazılıkural ve görev listesidir.

Tasarımcı, kurum tarafından gönderilen kurumsal bilgilerin yer aldığı dosyayı (Brief) çok iyianaliz edebilmelidir.

Kurum yetkilileri ile sık sık bir araya gelmeli tasarımın her aşamasında fikir alış verişindebulunmalıdır.

Tasarımcı, gizliliğe çok büyük önem vermelidir. Kendi grafik ajansının güvenirliği açısındanbu çok önemlidir.

İşlem Basamağı Tavır Önemli

Firma ile ilgili bilgilerialınız.

Hayatınızın her alanındainsanlar ile ilişkileri çokiyi

Üretim alanıRakipleriİç hedef kitlesiDış hedef kitlesiFaaliyetlerHedeflerVizyonMisyonResimler, sembol ve işaretlerlerİlgili bilgileri firmadan isteyiniz.Brief dosyasını alınız.

Konuya yönelikaraştırma yapınız. Araştırmacı

Toplanan bilgileri okuyunuz veönemli olan bilgileri not ediniz.Anahtar sözcükleri oluşturunuz.Anahtar sözcükler ile ilgilisemboller bulunuz.Anahtar sözcüklere uygun yazıfontuna karar veriniz.

Verileri dosyada Düzenli Bütün bilgi, resim, sembol, bir


8

toplayınız. dosyada toplayınız.

Konuya karar veriniz.Kararlı ve kendinegüvenen

Ambalaj tasarımında amaçlananı eniyi anlatan anahtar sözcüklere kararveriniz.

Örnek Uygulama

Gıda firmasının draje şeker ürününe kutu ambalajının görsel tasarımı yapılacaktır. Bununiçin konu seçimi yapacağız.

İthalat ve ihracat yapan bu yerli firmamızın gıda sektöründe olduğunu unutmayalım. Hijyen,gıda koruması, taşınabilirlik gibi kutunun fiziksel durumu grafik tasarımcısını direkt olarakilgilendirmez; daha çok ambalajın görsel tasarımı grafikerin çalışma alanıdır. Bu sebeplemüşteri portföyüne uygun grafik tasarımın nasıl olacağı konusunda firma yetkilisi ile konuseçimi yapılacaktır.

1. Ağırlıkla Kullanılan Renkler

Çocukların en çok beğendiği sıcak ve canlı renkler (sarı, kırmızı, yeşil, turuncu…)

2. Anahtar Sözcükler

Ürünün konseptine göre değişir (Örneğin; draje şeker için, boncuk şeker, tombik şeker).

3. Hedef Kitlesi

Çocuklar

Aileleri

4. Biçim:

Ürün resimleri ve illüstrasyon ,Kolâj tekniği kullanılabilir.

5. Amblem-Logo

Ambalajda, kurum, işletmenin amblemi-logosu da kullanılabilir.

6. Künye

Firmanın künye bilgileri ve ürün barkodu kullanılmalıdır.

9

7. Kompozisyon

Ambalajda amblem-logo, biçimler(fotoğraf, resim, karikatür, illüstrasyon, clipartlar),renk blokları, künye bilgileri, metinlerin kompozisyon kuralları içinde düzenlenmesigerekmektedir.

Ambalajda biz, daha çok biçim kullanıp sıcak renklerle çocukların ilgisini çekmeliyiz.Metinler az yer kaplayacaktır. Renk lekeleri yoğunlukta olacaktır.

Örnek uygulama faaliyetindeki tüm bilgilerinizi bir dosyada saklayınız.

10

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Bu faaliyet ile ilgili hangi bilgileri kazandığınızı aşağıdaki soruları cevaplayarakbelirleyiniz.

A. OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI)

Aşağıdaki soruları cevaplayınız.

1. Ambalaj Nedir?2. Bir ambalajın çok iyi oluşunu neye dayanarak söyleyebiliriz?3. Fiziksel yapısı iyi bir ambalaj hangi mesajları verir?4. Ambalajın birkaç özelliğini sıralayabilir misiniz?5. Niteliğine göre ambalaj çeşitleri nelerdir?

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız.

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınızsorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrar inceleyiniz

Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz diğer faaliyete geçiniz.


11

B. UYGULAMALI TEST

Bir deterjan ambalajı tasarımı için konu seçimini yapınız.

Aşağıdaki ölçütlere göre konu seçimini yapınız.

Ağırlıkla kullanılan renkler Anahtar sözcükler Hedef kitle Biçim Amblem-Logo Künye Kompozisyon

AÇIKLAMA: Bu faaliyet kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınızbecerileri Evet ve Hayır kutucuklarına (x) işareti koyarak kontrol ediniz.

Gözlenecek Davranışlar Evet Hayır

1.Firma ile ilgili bilgileri aldınız mı?

2.Konuya yönelik araştırma yaptınız mı?

3.Verileri dosyada topladınız mı?

4.Konuya karar verdiniz mi?

Aşağıdaki ölçütlere göre yukarıdaki çalışmanızı değerlendiriniz.

DEĞERLENDİRME

Uygulama faaliyetinde kazandığınız davranışlarda işaretlediğiniz ‘Evet’ ler kazandığızbecerileri ortaya koyuyor. ‘Hayır’ larınız için ilgili faaliyetleri tekrarlayınız. Tamamı ‘Evet’ise diğer öğrenme faaliyetine geçiniz.

12


Uygun ortam sağlandığında; kara kalem ve boyama teknikleriyle kompozisyon kurallarınauygun birden fazla eskizi istenilen sürede çizebileceksiniz.

Değişik ürünler için hazırlanmış ambalaj örneklerini inceleyiniz. Araştırma işlemleri için internet ortamını kullanınız.

2. AMBALAJ ESKİZLERİ VE ÖNÇALIŞMALARI

2.1. Örnek Ambalaj Çalışmaları

Resim 2.1: Cam ambalaj


AMAÇ

ARAŞTIRMA

13

Şimdi size birkaç çeşit ambalaj örneği gösterelim. Ambalajları fiziksel yapılarına görenasıl grafik tasarımla desteklediklerini inceleyiniz.

Resim 2.2: Karton/kağıt ambalaj

14

Resim 2.3: Plastik ambalaj

Resim 2.4: Metal ambalaj

15

2.2. Ambalaj Eskizi Hazırlarken Dikkat Edilecek Noktalar

Ambalaj eskizi hazırlarken dikkat edilecek noktaları iki basamak altında inceleyebiliriz:

2.2.1. Ambalajın Görsel Tasarımı

2.2.1.1.Ürünün Daha Önce Yapılmış Bir Ambalajı Varsa Onun İncelenmesi

Karton ambalajın taşıdığı ürün halen piyasada bulunan bir ürün olabilir, bu da daha öncehazırlanmış bir tasarım ve yapı var demektir. Aynı ürün tekrar yapılacak dahi olsa şusorulara cevap aranıp öyle tasarıma başlanmalıdır.

Ürün ambalajın içerisinde nasıl duruyor?

Kullanılan karton kalınlığı ürünü taşımaya yeterli mi?

Üreticinin dolum makinelerinde ambalajla ilgili bir sorunu var mı?

Ambalajın ürünü sergilemedeki başarısı nasıl?

2.2.1.2.Ambalajı Yapılacak Ürün Yeni Bir Ürünse

Yeni bir ürünün ambalajı yapılacaksa ürün mutlaka tasarımcıda olmalı ve tartılıpölçülmelidir.

2.2.1.3.Ürünün Karton Ambalaja Dolum Şekli

Ürünün ambalaja dolum şekli çok önemli bir noktadır; çünkü yapısal tasarımın, dolummakinesinin standart ölçülerine göre yapılması gerekir.

2.2.1.4.Her Siparişteki Üretim (Tiraj) Sayısı

Üretim sayısı montaja şekil vereceğinden bilinmesi gereken bir noktadır.

16

2.2.1.5.Ürünü Kullanacak İnsan Kitlesi

Burada ürünü satın alacak insan kitlesinin niteliği ve niceliği göz önündebulundurulur. Örneğin 12 renk içeren bir kuru boya ambalajını ilk ve orta öğrenimdekiöğrenciler kullanacağından kullanımda pratiklik söz konusudur. Ambalajda buna göretasarlanmalıdır.

2.2.1.6.Ürünün Tüketicinin Eline Geçtikten Sonra Ambalajın Kalıcı Olup Olmadığı

Ürün tüketicinin eline geçtikten sonra ambalajı kalıcı ise ambalajın kilit sistemi onagöre tasarlanmalı ve kullanışlı olmalıdır.

2.2.1.7.Ürünün Ambalajı İçinde Tarifleyici Broşür veya Başka Bir Cismin OlupOlmadığı

Örneğin bir ilaç kutusunun içerisinde prospektüsü bulunur veya bir telefon kutusuiçerisinde şarj aleti de bulunabilir. Bu gibi durumlarda ölçümler ona göre yapılmalıdır.

2.2.1.8.Ürünün Ulaşabileceği En Son Dağılım Noktası ve Dağıtım Şekli

Ürün dolumdan sonra tüketiciye ulaşıncaya kadar belli bir ulaşım aracıyla, belli birmesafe kat eder. Bu durumda karton kalınlığı ve dayanıklılığı üzerinde biraz düşünülmelidir.Özellikle ihraç ürünlerinde ambalajın ürünü tam koruması gerekmektedir.

2.2.1.9.Ürünün Korunması için Ambalajın İçinde Ek Bir Desteğe (Separatöre)Gereksinim Olup Olmadığı

Bazı ürünler düzgün bir formda olmayıp bünyesinde delici noktalar bulunabilir. Budurumdaki ürünlerin dış karton ambalajı, zedelememesi için ürün çevresi dayanıklı birmukavva ile desteklenir. Ambalajın içerisindeki ürün değişik boyutlarda ve biçimdeparçalardan oluşabilir. Bu durumlarda bu parçaların taşıyıcı ve ayırıcı yuvalara konulmasıgerekir.

Böyle durumlar, ambalaj işlerinde sıkça görülür. Yapılacak işlem ürüne göre separatörtasarlamak ve separatör de dikkate alınarak ambalajın ölçülerini belirlemektir.

17

2.2.1.10.Ambalaj Üzerinde Orijinal Bir Tasarım İstenip İstenmediği

Satılacak ürünü kullanacak kitle açısından veya ambalajın dikkat çekiciliğiniartırabilmek için benzerlerinin dışında yeni ve orijinal bir tasarım gerekebilir.

2.2.1.11.Ambalaj Üzerinde Pencere Açılarak Ürünün Gözükmesinin İstenipİstenmediği

Bazı ürünlerin çakmak, şekerleme, oyuncak vb. ambalajı açılmadan rafta ya davitrinde gözükmesi istenebilir. Bu istek, ambalajda açılacak bir boşlukla sağlanabilir. Buboşluk da daha sonra jelatin benzeri saydam koruyucularla kapatılır. Bu, ambalajda maliyetiartıran sebeplerdendir.

2.2.1.12.Ambalajı Yapılacak Ürünün Ölçülmesi

Karton ambalaja giren ürünler çok değişik boyut ve biçimlerde olabilir. Bunlarınölçülerinin ve ağırlıklarının tam olarak tespit edilmesi gerekmektedir. Bu tespitleri yaparkenher türlü araçtan yararlanılmalıdır.

2.2.2. Ambalajın Yapısal Tasarımı

.

Şekil 2.1: Kutu ambalajının yapısal öğeleri

18

Tasarımı yapılmış bir kutunun üzerinde bulunan öğeler şunlardır(Şekil 2.1):

Pilyaj yerleri

Kesim yerleri

Perforaj yerleri

Kapaklar

Yapıştırma kulakları

Ön-Arka yüz

Kilit sistemleri

Barkod alanları

Görsel tasarım alanları

Separatör (Ayırıcı)

Pencereli Kutu

Pilyaj Yerleri

Kalın kartonların kırım yapılacak yerlerine yapılan işleme pilyaj denir (Şekil 2.2).

Şekil 2.2 : Pilyaj Şeridi

19

Şekil 2.3 : Pilyaj Çizgileri

Pilyaj yapılacak yerler kutu açınımı üzerinde kesik noktalı çizgilerle gösterilir. (Şekil 2.3)

Kesim Yerleri

Kesim yapılacak yerler kutu açınımı üzerinde düz çizgilerle gösterilir. (Şekil 2.5)

Şekil 2.4 : Pilyaj Çizgileri

Kesim yapılacak yerler kutu açınımı üzerinde düz çizgilerle gösterilir. (Şekil 2.5)

Şekil 2.5 :Kesim Çizgileri

Perforaj Yerleri

Kalın kartonların köşe meydana getiren kenarlarındaki gerilimi azaltmak için aralıklıkesim uygulanır. Bu işleme perforaj denir (Şekil 2.6).

Perforaj yapılacak yerler kutu açınımı üzerinde kesik çizgilerle gösterilir (Şekil 2.7).

Şekil 2.6 : Perforaj şeridi Şekil 2.7 : Perforaj çizgileri

20

Kapaklar

Ambalajın rahat açılıp kapanması, içerisindeki ürünün çıkarılıp kullanılabilmesi içinambalaj üzerinde kapaklar vardır. Bu kapakların yeri ve şekli içerisindeki ürüne göredeğişiklik gösterebilir (Şekil 2.8).

Şekil 2.8 : Kutu kapakları

Yapıştırma Kulakları

Ambalajın kapatılarak kutu haline gelmesi için yapıştırılması gerekir. Estetik biryapıştırmada yapışma yerleri dışarıdan görünmemelidir. Bunun için iç tarafa gelecek şekildekutu üzerinde yapıştırma kulakları bırakılmalıdır. Buralara daha sonra otomatik makinelerleveya elle tutkal sürülerek kutu kapatılır (Şekil 2.9).

Şekil 2.9 :Yapıştırma kulakları

21

Ön-Arka Yüz

Kutunun ön ve arka bölümlerini oluşturur. Ürünün sergilenmesi için gerekli tasarımalanları buralarıdır (Şekil 2.10).

Şekil 2.10 : Ön-Arka yüz

Kilit Sistemleri

Ambalaja hazırlanan kutunun ürün dolumu yapıldıktan sonra rahat açılıpkapatılabilmesi için kilit sistemine ihtiyaç vardır. Kilitleme şekli kutumuzun özelliğine,ürünün özelliğine göre çeşitlilik gösterebilir (Şekil 2.11).

Şekil 2.11 : Kilit sistemleri

22

Barkod Alanları

Barkod, ürünün sayısal ismidir. Bir ürünün kodu kendine hastır ve başka üründekullanılamaz. Barkodlar ürünün barkod okuyucuda okutulup tanımlanması için kullanılır.Genellikle ambalajın sol yan yüz veya sağ yan yüzünde bulunur (Şekil 2.12).

Şekil 2.12 : Barkod alanları

Görsel Tasarım Alanları

Kutu ambalajının üzerinde; kesilmeyecek, kırım yapılmayacak, perforaj olmayacak,tutkal sürülmeyecek, pencere bırakılmayacak yerlerdir. Tasarıma elverişli alanlar üzerinde,ürün tanıtılır ve sergilenir (Şekil 2.13).

Şekil 2.13: Görsel tasarım alanları

23

Separatör (Ayırıcı)

Ambalaj ile ürün arasına yerleştirilen karton, oluklu mukavva, strafor ya da havayastığına verilen addır. Ambalaja konulacak ürünlerin sert ve sivri noktalarının ambalajadokunan kısımları delici olabilir ya da çarpmalara, düşmelere karşı ürünün daha fazlakorumaya ihtiyacı olabilir. Bu ve benzeri durumlarda ürün ile ambalaj arasına separatör(ayırıcı) yerleştirilir.

Pencereli Kutu

Bazı ürünlerin (oyuncak, kalem, çakmak, parfüm vb.) ambalaj açılmadan rafta veyavitrinde gözükmesi istenebilir. Bu istek ambalaja açılacak bir oyuntudan yararlanılaraksağlanabilir. Ancak ürünün düşmemesi içinde bu pencere jelatin vb. bir saydam malzeme ilekapatılmalıdır (Şekil 2.14).

Şekil 2.14 :Kutu penceresi

24


Aşağıdaki işlemleri tamamladığınızda kara kalem ve boyama teknikleriyle vekompozisyon kurallarına uygun birden fazla eskizi istenilen sürede çizebileceksiniz.

İŞLEM BASAMAKLARI

1- Çizim araçlarını hazırlayınız.Kuru boya, cetvel, kurşun kalem, guaj boya, fırça, su kabı, silgi, bant, makas

2- Eskiz uygulanacak yüzeyleri seçiniz.A4 ve A3 ebadında resim kâğıdı

3- Eskiz uygulanacak yüzeyleri çizim masasına sabitleyiniz.Temiz ve düzenli çalışınız.

4- Kara kalem tekniği ile eskizleri hazırlayınız.Ölçülü çalışınız. A4 ebadında resim kâğıdına kenarlarından boşluk olamadan, iki

adet kara kalem ile ambalaj eskizi hazırlayınız.


25

Şekil 2.15: Ambalaj eskizleri

5- Kutu dış formunu çiziniz.Üretici firma ya da matbaa tarafından hazırı var ise gönderilmiş olan bıçak izine

bakarak taslak olarak dış formu çiziniz (Bıçak İzi konusuna bakınız.).

26

Şekil 2.16:Bıçak izine bakılarak çizilen katlanmış kutu taslakları

6- Ambalajı oluşturan öğeleri çiziniz.Ambalajın görsel tasarımında gerekli olan amblem, slogan, firma ismi, biçim ve

renksel öğeleri çizerek sıralayınız.

27

Şekil 2.17: Ambalajda kullanılacak Biçim, amblem, firma ismi, ürün ismi ve sloganı

7- Bıçak izini çiziniz.Hazır gelen ya da sizden üretilmesini beklediğiniz bıçak izini çiziniz.

28

Şekil 2.18: Bıçak izini çizip yapacaklarınızı planlayınız.

8- Kara kalem eskizinikutuya taşıyınız.

Kara kalemle çizdiğinizeskizleri katlanmış kutuya geçiriniz.

Şekil 2.19: Kara kalem eskizi kutuyataşımak

9- Renkli eskizi kutuya taşıyınız.Guaj boya tekniği ile çalışmanızı renklendiriniz. Renkli eskizinizi kutuya taşıyınız.

29

Şekil 2.20: Renkli eskizi kutuya taşımak

30


Bu faaliyet ile ilgili hangi bilgileri kazandığınızı aşağıdaki soruları cevaplayarak belirleyiniz.

A. OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI)

Aşağıdaki soruları cevaplayınız.1. Ambalajın Görsel Tasarımı Yapılırken nelere dikkat edilmelidir?2. Ambalajın yapısal öğeleri nelerdir?3. Pilyaj Nedir?4. Perforaj Nedir?5. Separatör Nedir?


DEĞERLENDİRME




31

B. UYGULAMALI TEST

Bir deterjan firmasına kutu ambalaj eskizi hazırlayınız.

1- Çizim araçlarını hazırlayınız.2- Eskiz uygulanacak yüzeyleri seçiniz.3- Eskiz uygulanacak yüzeyleri çizim masasına sabitleyiniz.4- Kara kalem tekniği ile eskizleri hazırlayınız.5- Kutu dış formunu çiziniz.6- Ambalajı oluşturan öğeleri çiziniz.7- Bıçak izini çiziniz.8- Kara kalem eskizini kutuya taşıyınız.9- Renkli eskizi kutuya taşıyınız.

DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ


1.Çizim araçlarını hazırladınız mı?

2.Eskiz uygulanacak yüzeyleri seçtiniz mi?

3.Eskiz uygulanacak yüzeyleri çizim masasına sabitlediniz mi?

4.Kara kalem tekniği ile eskizleri hazırladınız mı?

5.Kutu dış formunu çizdiniz mi?

6.Ambalajı oluşturan öğeleri çizdiniz mi?

7.Bıçak izini çizdiniz mi?

8.Kara kalem eskizini kutuya taşıdınız mı?

9.Renkli eskizi kutuya taşıdınız mı?


Bu faaliyet kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız becerileri Evet veHayır kutucuklarına (x) işareti koyarak kontrol ediniz.

32

Değerlendirme: Uygulama faaliyetinde kazandığınız davranışlarda işaretlediğiniz ‘Evet’ lerkazandığız becerileri ortaya koyuyor. ‘Hayır’ larınız için ilgili faaliyetleri tekrarlayınız.Tamamı ‘Evet’ ise diğer öğrenme faaliyetine geçiniz.

33


Uygun ortam sağlandığında; bilgisayarda resim işleme programı ile eskizi orijinalçalışmaya dönüştürebileceksiniz.

Değişik firmalara hazırlanmış ambalaj örneklerini inceleyiniz. Araştırma işlemleri için internet ortamını kullanınız.

3. BİLGİSAYARDA RESİM İŞLEMEPROGRAMIYLA AMBALAJ TASARIMI

3.1. Doku Taşıma

Vanishing Point filtresiNerelerde uygulayabileceğimizi görelim.

UYGULAMA 1

Clone aracı, doku taşımaya yaradığını biliyorsunuz. İstediğimizde opacity değerindedeğişiklik yaparak, seçtiğimiz fırça büyüklüğünde doku taşıma yapabileceğimizi biliyoruz.Taşıdığımız doku, diğer tarafta da aynı büyüklükte oluşur.


AMAÇ

ARAŞTIRMA

34

Oysa perspektif kuralları gereği, daha uzaktaki, daha küçük görünür. Daha uzaktakibir bölüme, yakındaki dokuyu taşımak, görünüşün bozulmasına neden olur.

Bu filtre, soruna çözüm getirmiştir.Alttaki fotoğrafta, yolun bir kısmına taşmış olan toprağın yerine taş dokusunu

taşıyacağız.

Vanishing Point filtresine geçiniz. Soldaki ikonlardan grid aracını seçiniz veperspektife uygun olarak 4 köşe için dört kez tıklayınız. Buradaki perspektif en iyi yoldabelli olduğu için yolun kenarlarını kılavuz olarak kullanıyoruz.

35

Çizdiğiniz şeklin, orta noktalarından tutarak yanlara ve üste-aşağıya doğrugenişletiniz. Amacımız; çalışacağımız alanı, fotoğraftaki perspektife uygun olarakgenişletmek; daha rahat çalışmak.

Şimdi clone aracına geçiniz, daha önce de yaptığımız gibi alt tuşu basılıyken, taşımayapacağınız yere tıklayınız. Burası doku taşıma için seçtiğiniz alandır.

İlerideki toprak olan kısma farenizi getirdiğiniz zaman, taşıdığınız dokunun oranınbüyüklüğüne uygun hale geldiğini göreceksiniz. Opacity, fırça büyüklüğü, hizalama gibiözellikleri üst kısımdan ayarlayabilirsiniz.

36

UYGULAMA 2

Karolarla döşenmiş bir alan yapmamız gerektiğini düşünelim.Shape aracını kullanarak çalışmaya başlayabiliriz. Maskı seçili hale getiriniz, yeni biri layer(katman) oluşturunuz ve içini bir renkle doldurunuz. Bu layerdaki şekli kopyalayınız.

Yeni bir katman daha oluşturunuz ve alttakilerin gözlerini kapatıp görünmez yapınız.Yapmak istediğimiz perspektife uygun karo alan görüntüsünü bu boş katman üzerindeoluşturacağız.

37

Layer 2'deki şekli kopyalamıştık biliyorsunuz. Vanishing Point filtresine geçelim.Amacınıza uygun perspektif alanı oluşturunuz.

ctrl+V ile kopyalamış olduğumuz şablonu yapıştırınız. Sol üst köşede yerini alacaktır.

38

Fare ile tutup çizdiğiniz perspektif alana sürükleyiniz. Şablon karolarımızınperspektife uygun biçimlendiğini göreceksiniz. ctrl+T ile büyüklüğünü değiştirebilirsiniz.Alanın alt tarafında istediğiniz biçimde konumlandırınız.

Seçililiği devam ederken, alt tuşunu basılı tutup sürüklerseniz, karoları çoğaltmışolacaksınız. Üst kısma sürükleyin ve alttakinin bitiş noktalarına uygun biçimde yerleştiriniz.Alanınızın büyüklüğü kadar, yukarı doğru çoğaltmaya devam ediniz.

39

Ok. deyip çıktığınızda, istediğiniz çizim hazır. Bunu perspektife uygun çiçekler, kuşlargibi uygulamalarda kullanabilirsiniz. Tabii aklınıza gelen diğer şeylerde de.

40

3.2. Dekupe

Dekupe işlemci için en uygun yöntem extract komutudur. Extract ile dekupe yapmayıKitap Kapağı Tasarımı modülünde görmüştünüz.. Bu sebeple bu başlık altında sizinledekupeyi anlatan bir uygulama yapacağız.

Güçlü ve pratik photoshop araçlarından biri olan extract, dekupe işlemlerinikolaylaştırır.

Aşağıdaki kartal kafasını, özellikle tüyleri vektörel olarak dekupe etmek oldukçazordur; extract içinse, bu işlem tam manasıyla çocuk oyuncağıdır!

1. Yandaki imajı (Eagle.psd), Photoshop’un Samples klasöründe bulabilirsiniz.Çalışmaya başlamadan önce Layer > Duplicate Layer komutuyla çalışacağınız katmanıçoğaltın ve görünmez yapınız.

41

2. Photoshop 7’de Filter, Photoshop 6’da Image menüsünün altında bulabileceğiniz,Extract’i açtığınızda karşınıza yeni bir ara yüz çıkacak. Soldaki araç çubuğundan EdgeHighlighter Tool’u (B) seçin ve kartalın kafasının kenarlarını şekildeki gibi boyayınız.Fırçanın mümkün olduğunca küçük olmasına özen gösteriniz. Fazla kaçırdığız yerleri EraserTool (E) ile silebilirsiniz.

3. Dekupe edilecek alanı ince bir çizgi halinde çizerek kapalı bir alan yaratınız.4. Daha sonra, Fill Tool (G) ile oluşturduğunuz kapalı alanı doldurunuz. Sol üsttebulunan Preview tuşuna basarak nasıl bir dekupenin oluşacağını görebilirsiniz.

42

5. Sağ altta bulunan Preview bölümünde Extracted kısmını Original yaparsanız,orijinal imaja geri dönersiniz. Bunun altında yer alan Display ile ön izlemenizde yardımcıolacak artalan rengi belirleyebilirsiniz (örneğin Black Matte). Dekupe işleminitamamladıktan sonra bir değişiklik yoksa alttaki yedek layer halâ görünür durumda demektir.İki layer arasına siyah bir layer ekleyip gerekli düzeltmeleri yapabilirsiniz.

3.3. İki Resmi Birleştirme

Önce ne yapmak istediğinize karar veriniz. Sonra onlarauygun fotoğraflar bulun ya da scanner’da tarayınız.Layerların hepsini tek bir fotoğrafta toplayınız.Büyüklüklerini, açılarını birlerine göre ayarlayınız.Ne olur ne olmaz diye başka bir adla kaydediniz.

43

Bayanı üst layer’a taşıyınız. Backgraund Layer’ındaysaönce adını değiştiriniz ki üste taşıyabilesiniz. Path aracıylakenarlarını dikkatlice dolaşınız. Ctrl (Elma) tuşubasılıyken path'e tıklarsanız seçili hale gelir. Dışını seçip(Ctrl+Shift+I) siliniz.Bayan layer’ındayken “Layer/Add Layer Mask/RevealAll” seçeneğini işaretleyiniz.

Layerin yanına bir bölüm daha eklendi. Burası,görünmesini istemediğimiz bölümleri, kapatmaya yarıyor.

Air Brush’ı alıp uygun bir fırça seçiniz (5-10 piksel).Layer Mask’ında iken kapanmasını istediğiniz bölümleridoldurmaya başlayınız. Üst renk siyah olmalı, tekrar açığaçıkarmak için üst rengi beyaz yapmanız gerek.Eriyen silmeler için opacity 5-30 arasında olabilir.

44

Bayanın bacakları yeterincegörünmüyor. O zaman biz muzuona uyduralım.Muz layer’ını çoğaltıp, sağdakikabuk dışındaki kısmını siliniz veen üste onu taşıyınız.Ek yerlerini kapatmak içinstampayı kullanacağız. Hassasçalışmak için 2-3, diğer kısımlariçin 5-10 piksellik bir fırça işimizigörür. Opacity 80 ve yukarısıolabilir.

Alttaki muzun yana açılmış kabuğu işimize yaramadığıiçin kementle o bölümü silip atınız.En alta gölge vermek isterseniz, muza ait iki Layer’a datıklayarak (tabii shift’le) seçiniz ve siyah doldurunuz.Gaussian Blur filtresinden 3 değer uygulayınız, opacity20-30 olabilir.

3.4. Bıçak İzi

Ambalaj ve kutuların kesim, katlama kısımlarında matbaa alanında bazı işlemleryapılmaktadır. Tasarımcı ambalaj yüzeyinde görsel tasarımını hazırlarken kesim ve kırımkısımlarında görsel öğeler kullanmamalıdır. Ambalaj açılımının kendisinde olmasını teminetmelidir. Aksi takdirde ambalajın hangi yönüne ve hangi ölçülerde çalışacağını bilemez.Ambalaj açımlında bıçakla kesilecek ve kırılacak yerler ile tüm yönlerdeki ölçülermevcuttur.

45

Şekil 3.1: Bıçak izi

Bıçak izleri tasarımcıya bir dosya formatında gelir. (EPS, TİFF,..). Tasarımcıçalışmasını buradaki ölçülerin katları oranında herhangi bir sayfada çalışır. Çalışmasıtamamlanınca bıçak izinin içine yerleştirir. Genelde ambalajda ön, arka, yan ve üst kısımlarabu çalışma ve kısmen değişmiş halleri kopyalanarak yerleştirilir. Ambalajın alt kısmındabarkod, firma bilgileri, kullanma tarihleri, saklanma koşulları ve benzeri bilgiler bulunur.

46


Aşağıdaki işlemleri tamamladığınızda, bilgisayarda resim işleme programıyla eskizinihazırladığınız afişe bakarak orijinal reklâm afişini yapabileceksiniz.

İŞLEM BASAMAKLARI

1. Görsel ögeleri bilgisayara aktarınız.Kullanacağınız hazır resim, fotoğraf ve benzeri biçimleri elektronik ortamdan

(internet, cd, bellek) ya da bilgisayar dışı dokümanları bilgisayara bir tarayıcı vasıtasıylataratarak (Scan etmek) bir klasörde toplayınız.

Resim 3. 2: Klasörde görsel öğeleri bir araya toplamak

2. Resim işleme programında yeni dosya açınız.Resim işleme programında file menüsünden new komutunu kullanarak belge açınız ve

yeni belgede ambalajınızın ebat ve niceliksel değerlerini giriniz.


47

Resim 3 .3: Ambalajın bıçak izinin en dış sınırları ölçüsüne göre yeni dosya açınız.

3. Ambalajınızda kullanacağınız öğeleri bir araya getiriniz.Fotoğraf, amblem, ürün gibi öğeleri open komutunu kullanarak sayfanıza taşıyınız.

Resim 3 .4: Ürün adı, firma amblemi, fotoğrafı sayfaya taşımak

4. Resimleri işleyiniz.* Fotoğraftaki çocuğu dekupe ile tüm fotoğraftan çıkarınız.

Bunun için önce pen aracını kullanınız.Çocuğun kafa kısmını dolanınız ve birleştiğiniz yerde de path panelinden

save path yapınız.Path layerine sağ mouse ile klikleyip make selection kullanınız (Değer

0.2Olsun).

48

Seçim alanı içini edit/cut komutu ile kesiniz ve çocuğun olduğu layeri vepath’i siliniz.

Yeni bir layer’e paste ile resmi yapıştırınız.

* Draje şeker illüstrasyonu yapınız:Bunun için önce birkaç adet layer açınız.Sırasıyla daire seçim alanını degrade aracıyla doldurunuz.Birkaç adet parlama için de beyaz boyalı daire alanı doldurunuz.

* Ürün ve firma logolarını ise büyüklü küçüklü kullanınız.

Resim 3.5: Pen aracı ile kesilecek alanı dönmek

49

Resim 3.6: Path panelinde çizdiğiniz alanı kaydetmek

Resim 3.7: Path panelinde çizdiğiniz alanı seçim alanına çevirmek

50

Resim 3.8: Seçili alandaki resmi kesip başka bir layer’e yapıştırmak

Resim 3.9: Daire ile alan seçmek

51

Resim 3.10: Alanı degrade aracı ile kırmızıdan beyaza boyamak

Resim 3.11: Birkaç beyaz daire ile parlatma efekti vermek

52

5. Ambalajda çalışılacak yüzeyin ölçüsünde yeni bir sayfa açınız.Size hazır olarak gelen eps ya da tiff uzantılı bıçak izi dosyasını resim işleme

programında açınız.Çalışılacak yüzeyin ölçüsünü alınız.Bu ölçülerde yeni bir sayfa açınız.Bir araya getirdiğiniz öğelerden kompozisyon oluşturunuz.

Resim 3.12: Eps ya da tiff uzantılı bıçak izi dosyasını resim işleme programında açmak

53

Resim 3.13: Çalışılacak yüzeyin ölçüsünü almak

Resim 3.14: Bu ölçülerde yeni bir sayfa açmak

Bir araya getirilen öğelerden kompozisyon oluşturmak

54

6. Slogan oluşturunuz.Konu seçimi ve eskiz aşamasında ambalaj için düşündüğünüz sloganınızı farklı yazı

karakteriyle ambalajınıza yerleştiriniz; “Güzel şeker, tombik şeker”gibi.

Resim 3.15: Slagonu ambalaj tasarımına yerleştirmek

7. Her bir yüzey için yapılan çalışmaları ambalaja yerleştiriniz.Ön arka ile yanların ve üstün tasarımlarını bıçak izinin içine yerleştiriniz.

55

Resim 3.16: Yüzey tasarımlarını ambalajda bıçak izine yerleştirmek

8. Firma, ambalaj, son kullanma tarihi ve barkod bilgilerini yerleştiriniz.Firma adresi ve iletişim bilgileri, ambalaj muhteviyatı, ürün muhteviyatı, son

kullanma tarihi, barkod gibi diğer bilgiler ambalajda daha görsel olmayan bölgelereyerleştirilir.

56

Resim 3.17: Diğer bilgileri ambalajın daha görsel olmayan yerlerine yerleştirmek

9. Ambalajın maketini hazırlayınız.

Ambalajın yazıcıdan özel kalınca bir fotoğraf kâğıdına çıktısını alınız ve maket halineçevirerek sunuma hazırlayınız.

57

Resim 3.18 Ambalajın maketini yapmak

10. Belgeyi kaydediniz.

Ambalaj tasarımınızı müşterinize sunmak ve daha sonra işlem yapacağınızı düşünerekkaydediniz. File Menüsünden Save komutu ile belgenizi bilgisayarınızda istediğiniz konumakaydediniz.

58


Bu faaliyet ile ilgili hangi bilgileri kazandığınızı aşağıdaki soruları cevaplayarakbelirleyiniz.

A. OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI)Aşağıdaki soruları cevaplayınız.1. Vanishing Point filtresi ne aracıdır?2. En güçlü dekupe aracı nedir?3. Maske aracı ile ne yapılır?4. Bıçak izi nedir?


DEĞERLENDİRME




59

B. UYGULAMALI TEST

Bilgisayarda resim işleme programıyla eskizini hazırladığınız deterjan kutusununtasarımını tamamlayınız.

Aşağıdaki işlem basamaklarına dikkat ediniz.

1. Görsel öğeleri bilgisayara aktarınız.2. Resim işleme programında yeni dosya açınız.3. Ambalajınızda kullanacağınız öğeleri bir araya getiriniz.4. Resimleri işleyiniz.5. Ambalajda çalışılacak yüzeyin ölçüsünde yeni bir sayfa açınız.6. Slogan oluşturunuz.7. Her bir yüzey için yapılan çalışmaları ambalaja yerleştiriniz.8. Firma, ambalaj, son kullanma tarihi ve barkod bilgilerini yerleştiriniz.9. Ambalajın maketini hazırlayınız.10. Belgeyi kaydediniz.


Aşağıdaki ölçütlere göre yukarıdaki çalışmanızı değerlendiriniz

AÇIKLAMA: Bu faaliyet kapsamında aşağıda listelenen davranışlardankazandığınız becerileri Evet ve Hayır kutucuklarına (x) işareti koyarak kontrol ediniz.


1.Görsel öğeleri bilgisayara aktardınız mı?

2.Resim işleme programında yeni dosya açtınız mı?

3.Ambalajınızda kullanacağınız öğeleri bir araya getirdiniz mi?

4.Resimleri işlediniz mi?

5.Ambalajda çalışılacak yüzeyin ölçüsünde yeni bir sayfa açtınızmı?

6.Slogan oluşturdunuz mu?

7.Her bir yüzey için yapılan çalışmaları ambalaja yerleştirdiniz mi?

8.Firma, ambalaj, son kullanma tarihi ve barkod bilgileriniyerleştirdiniz mi?

9.Ambalajın maketini hazırladınız mı?

10.Belgeyi kaydettiniz mi?

DEĞERLENDİRMEUygulama faaliyetinde kazandığınız davranışlarda işaretlediğiniz‘Evet’ ler kazandığız

becerileri ortaya koyuyor. ‘Hayır’ larınız için ilgili faaliyetleri tekrarlayınız. Tamamı ‘Evet’ise diğer öğrenme faaliyetine geçiniz.

60


Uygun ortam sağlandığında; orijinal ve eskize ait düzenli sunum dosyasıhazırlayabileceksiniz.

Değişik firmalara hazırlanmış ambalaj örnekleri inceleyiniz. Araştırma işlemlerinizde; ınternet ortamını, kütüphaneleri, üniversitelerin grafik

bölümlerini kullanabilirsiniz.

4. AMBALAJ TASARIMINI BASKIYAHAZIRLAMA

4.1. Bıçak İzi ile Ambalajı Baskıya Hazırlama

Ambalaj tasarımı bittikten sonra hazır gelen bıçak izlerin tasarım yerleştirilerekçalışma sonlandırılır. Bıçak izi üstündeki tasarımlar, matbaa ve baskı bölümlerinde öncekalıplara pozlanır sonra da baskısı yapılır.

Ambalajı baskıya hazırlarken dikkat edilmesi gereken birkaç husus vardır:

Tasarım tamamlandı mı? Firma bilgileri mevcut mu? Ürün muhteviyatı mevcut mu? Ambalaj nicelik bilgileri mevcut mu? Üretim ve son kullanma tarihleri mevcut mu? Barkod mevcut mu? Adres ve iletişim bilgileri mevcut mu? Sağlık ve denetlemeci örgüt bilgileri mevcut mu?


AMAÇ

ARAŞTIRMA

61


Aşağıdaki işlemleri tamamladığınızda, eskiz ve orijinal ambalaj tasarımı sunumuyapabileceksiniz.

İŞLEM BASAMAKLARI

1. Orijinalin renkli yazcıdan çıktısını alınız.Renkli yazıcınıza A4 ya da A3 ebadında kaliteli fotoğraf kağıdı koyunuz.Resim işleme programında file menüsünden print komutunu seçiniz.

Resim 4.1: File menüsünden print komutunu kullanınız.


62

Yazıcı ayarlarında kullandığınız sayfa ebadını (A4/A3) doğru giriniz.

Baskı rezolasyonunu yüksek tutunuz.

Yazıcının kâğıdın kenarlarından belli ölçülerde içeride baskı yapacağını unutmayınız.

Unutmayınız bu bir sunum çıktısı olacaktır.

Çalışmanızı kâğıda fitleyerek çıkış alabilirsiniz.

Resim 4.2: Yazıcı ayarlarını yapınız.

1-Yazıcı özelliklerine gidiniz.2-Kâğıt yönünü ve sayfa kopya sayısını belirtiniz.3-Gelişmiş özellikleri kullanınız.4-Kâğıt ebadını, baskı kalitesini (rezolasyon), yazıcı fontlarını

(true Type Font), kopya adedini doğru seçiniz.

2. Boyadığınız eskizin paspartusunu kontrol ediniz.Eskiz çalışmasında neticelendirip guaj boya ile boyadığınız eskizi paspartularken

gözden kaçırdığınız şeyler olabilir:Taşmış boyalarFırça izleri

63

Yapıştırıcı artıklarıKesim hatalarıAsetat ile kaplamaEskizin adı

UNUTMAYIN! PASPARTULU VE SONLANDIRILMIŞ AMBALAJTASARIMINIZI HEM MÜŞTERİNİZE SUNACAKSINIZ. HEM DE SERGİ, FUAR

VE BENZERİ SANATSAL ETKİNLİKLERDE DE KULLANABİLECEKSİNİZ.

3. Orijinal çalışmayı CD’ye kaydediniz.

Orijinal çalışmanızı JPEG, EPS, TİFF, PSD biçimlerinde kaydediniz.

JPEG : Bütün bilgisayarlarda çalışmanızın görüntülenmesini sağlamak için JPEGformatında kayıt yapınız.

EPS : Baskı öncesi birimlerde çalışmanızın baskıya hazırlanmasını sağlamak içinEPS formatında kayıt yapınız.

TİFF : Diğer vektörel ve resim işleme programlarında da çalışmanızı devamettirme ihtiyacını düşünerek yüksek kalitedeki TİFF formatında kayıt yapınız.

PSD : Çalışmanızda her türlü değişikliği yapmak için tekrar resim işlemeprogramında çalışabileceğiniz PSD formatında kayıt yapınız.

Dört farklı formatta kaydettiğiniz dosyaları boş CD’nize kopyalayınız.

4. Sunum dosyasını hazırlayınız.

Müşterinize bir föyün içinde;1. Ambalaj için aldığınız ve oluşturduğunuz brif (Bilgilendirme) dosyasını bulundurunuz.2.Ambalaj eskizlerini bulundurunuz.3.Guaj boya tekniği ile boyanmış ve paspartulanmış ambalaj tasarımını bulundurunuz.4.Yazıcıdan fotoğraf kâğıdına aldığınız çıktıyı bulundurunuz.5.Üç boyutlu ambalaj maketini bulundurunuz.6.Jpeg formatında kayıtlı CD’yi bulundurunuz.7.Baskı İşlemini müşteriniz üstlenmiş ise EPS, TİFF ve PSD formatında kayıtlı CD’yi debulundurunuz.

5. Orijinali onaylatınız.Müşterinize sunduğunuz ambalaj tasarımı sunum dosyasından sonra;

1.Fikir alış verişinde bulununuz.2.Ortak noktaya varınız.3.Orijinal çalışmanın onaylanmasını bekleyiniz.4.Onaylanan çalışmayı bir sonraki adım olan baskı öncesi birime ulaştırınız.5.Onaylanmamış çalışmadaki eksik ya da fazla yönleri not ediniz.6.Tekrar çalışmaya başladıysanız daha önce takip ettiğiniz işlem basamaklarınaeksik ya da fazla görülen kısımdan tekrar başlayınız.

64


Bir firmanın deterjan ürününe yönelik hazırladığınız (eskiz ve orijinal) ambalajtasarımlarının sunumu yapınız.

Aşağıdaki işlem basamaklarına dikkat ediniz.

1. Orijinalin renkli yazcıdan çıktısını alınız.2. Boyadığınız eskizin paspartusunu kontrol ediniz.3. Orijinal çalışmayı CD’ye kaydediniz.4. Sunum dosyasını hazırlayınız.5. Orijinali onaylatınız.





1.Orijinalin renkli yazcıdan çıktısını aldınız mı?

2.Boyadığınız eskizin paspartusunu kontrol ettiniz mi?

3.Orijinal çalışmayı cd’ye kaydettiniz mi?

4.Sunum dosyasını hazırladınız mı?

5.Orijinali onaylattınız mı?

DEĞERLENDİRME

Uygulama faaliyetinde kazandığınız davranışlarda işaretlediğiniz ‘Evet’ ler kazandığızbecerileri ortaya koyuyor. ‘Hayır’ larınız için ilgili faaliyetleri tekrarlayınız. Tamamı ‘Evet’ise diğer modül değerlendirmeye geçiniz.


65

MODÜL DEĞERLENDİRMEBu modül ile ilgili hangi bilgileri kazandığınızı aşağıdaki soruları cevaplayarak

belirleyiniz.

A. OBJEKTİF TESTLER (ÇOKTAN SEÇMELİ SORULAR)Aşağıdakilerden doğru olan şıkkı işaretleyiniz.

1. İşlevine göre ambalaj çeşitleri nelerdir?2. Kilit sistemleri nelerdir?3. Barkod alanları nelerdir?4. Görsel tasarım alanları nedir?5. Yapıştırma kulakları nedir?

DEĞERLENDİRME


Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz bir sonraki modüle geçiniz.

MODÜL DEĞERLENDİRME

66

B. UYGULAMALI TEST

Eğitim, bilişim, sağlık, çevre veya insan konularından herhangi birini çarpıcı birşekilde vurgulayan, A3 ebadında bilgilendirici afiş hazırlayınız.

A- Konuyu seçiniz. Ağırlıkla kullanılan renkler Anahtar sözcükler Hedef kitle Biçim Amblem-logo Künye Kompozisyon

B- Eskiz hazırlayınız. Çizim araçlarını hazırlayınız. Eskiz uygulanacak yüzeyleri seçiniz. Eskiz uygulanacak yüzeyleri çizim masasına sabitleyiniz. Karakalem tekniği ile eskizleri hazırlayınız. Kutu dış formunu çiziniz. Ambalajı oluşturan öğeleri çiziniz. Bıçak izini çiziniz. Kara kalem eskizini kutuya taşıyınız. Renkli eskizi kutuya taşıyınız.

C- Resim işleme programında orijinal ambalajı hazırlayınız. Görsel öğeleri bilgisayara aktarınız. Resim işleme programında yeni dosya açınız. Ambalajınızda kullanacağınız öğeleri bir araya getiriniz. Resimleri İşleyiniz. Ambalajda çalışılacak yüzeyin ölçüsünde yeni bir sayfa açınız. Slogan oluşturunuz. Her bir yüzey için yapılan çalışmaları ambalaja yerleştiriniz. Firma, ambalaj, son kullanma tarihi ve barkod bilgilerini yerleştiriniz. Ambalajın maketini hazırlayınız. Belgeyi kaydediniz.

D- Afişin sunumunu yapınız. Orijinalin renkli yazcıdan çıktısını alınız. Boyadığınız eskizin paspartusunu kontrol ediniz. Orijinal çalışmayı CD’ye kaydediniz. Sunum dosyasını hazırlayınız. Orijinali onaylatınız.

67


Yukarıda yaptığınız örnek uygulama ile modül ile kazandığınız yeterliği ölçeceksiniz.Bu uygulamayı aşağıdaki ölçütlere göre değerlendiriniz.



1.Firma ile ilgili bilgileri aldınız mı?

2.Konuya yönelik araştırma yaptınız mı?

3.Verileri dosyada topladınız mı?

4.Konuya karar verdiniz mi?

5.Çizim araçlarını hazırladınız mı?

6.Eskiz uygulanacak yüzeyleri seçtiniz mi?

7.Eskiz uygulanacak yüzeyleri çizim masasına sabitlediniz mi?

8.Kara kalem tekniği ile eskizleri hazırladınız mı?

9.Kutu dış formunu çizdiniz mi?

10.Ambalajı oluşturan öğeleri çizdiniz mi?

11.Bıçak izini çizdiniz mi?

12.Kara kalem eskizini kutuya taşıdınız mı?

13.Renkli eskizi kutuya taşıdınız mı?

14.Görsel öğeleri bilgisayara aktardınız mı?

15.Resim işleme programında yeni dosya açtınız mı?

16.Ambalajınızda kullanacağınız öğeleri bir araya getirdiniz mi?

17.Resimleri işlediniz mi?

18.Ambalajda çalışılacak yüzeyin ölçüsünde yeni bir sayfa açtınız mı?

19.Slogan oluşturdunuz mu?

20.Her bir yüzey için yapılan çalışmaları ambalaja yerleştirdiniz mi?

21.Firma, ambalaj, son kullanma tarihi ve barkod bilgilerini yerleştirdiniz mi?

22.Ambalajın maketini hazırladınız mı?

23.Belgeyi kaydettiniz mi?

24.Orijinalin renkli yazcıdan çıktısını aldınız mı?

25.Boyadığınız eskizin paspartusunu kontrol ettiniz mi?

26.Orijinal çalışmayı CD’ye kaydettiniz mi?

27.Sunum dosyasını hazırladınız mı?

28.Orijinali onaylattınız mı?

DEĞERLENDİRME

Bu uygulama ile kazandığınız davranışlarda işaretlediğiniz ‘Evet’ ler kazandığınızbecerileri ortaya koyuyor. ‘Hayır’ larınız için ilgili faaliyetleri tekrarlayınız. Tamamı ‘Evet’ise bir sonraki modüle geçiniz.

68

CEVAP ANAHTARLARIÖĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI

1. Ambalaj nedir?Ambalaj, bir ürünün üreticiden tüketiciye kadar uzanan dağıtım zincirinde güvenliulaşımının sağlanabilmesi için kullanılan koruyucu araçların tümüdür.2. Bir ambalajın çok iyi oluşunu neye dayanarak söyleyebiliriz?Hiçbir mecrada reklamı ya da tanıtımı yapılmadığı halde tüketici tarafındanrahatlıkla algılanabilen, 2-3 sn. içinde özellikleri ve türü bakımından fark edilip 3-10sn. içinde satın alınan bir ürünün ambalajı çok iyi demektir.3. Fiziksel yapısı iyi bir ambalaj hangi mesajları verir?Bu ürün çok lezzetli imajını vermeli,

Kullanılan ambalaj ürünü sağlıklı olarak korunuyor,

Güvenilir ve özenli bir firma tarafından üretiliyor,

Ürünün içeriği ile ilgili genel bilgi sahibi olabiliyoruz.

4. Ambalajın birkaç özelliğini sıralayabilir misiniz?*Her ürün ve üreticisi için ayrı ayrı tasarlanabilen,*Çevreyi kirletmeden, ürünün doğal yapısını bozmadan, hasara uğratmadan taşıyan,dağıtan ve depolayan,*Hijyenik koşullarda üretildiği için, insan sağlığına zararlı bir madde içermeyen,yıkama, temizleme ve iade işlemi olmayan,*Çok temiz olduğu için, iş yerini kirletmeyen, kokmayan, koku yapmayan ve ürünükokutmayan,*Doldurmada, boşaltmada ve depolamada zaman ve emek tasarrufu sağlayan,*Albenisi olan ve çok renkli mükemmel baskısı ile ürünü ve üreticisini tanıtan birsatış elemanı gibi hizmet veren,*İstenildiği zaman, istenildiği kadar ve istenilen yere teslim edilebildiği için, stokmaliyeti olmayan,*Hafif olduğu için, aynı nakliye ücreti karşılığında daha çok ürünün taşınmasınaimkân tanıyan, tahta ve plastik kasa gibi ağırlıkları kadar nakliye ücreti ödetmeyen,*Depozit ve iadeden dolayı ambalajlanan ürüne ek maliyet getirmeyen,*Ambalaj kullanıcılarını kabzımallara ve komisyonculara bağımlı kılmayan,*Tüketici ambalajını da ambalajlayan bir sanayi ürünü olan,*Kullanıldıktan sonra, geri kazanılarak %100 ham maddeye dönüşebilenimkânlarda olmasıdır.5. Niteliğine göre ambalaj çeşitleri nelerdir?Cam ambalajKâğıt ambalajPlastik ambalajMetal ambalajAhşap ambalajFleksi ambalaj

CEVAP ANAHTARLARI

69

ÖĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI

1. Ambalajın görsel tasarımı yapılırken nelere dikkat edilmelidir?* Ürünün daha önce yapılmış bir ambalajı varsa onun incelenmesine,* Ambalajı yapılacak ürünün yeni bir ürün olup olmadığına,* Ürünün karton ambalaja dolum şekline,* Her siparişteki üretim (tiraj) sayısına,* Ürünü kullanacak insan kitlesine,* Ürünün tüketicinin eline geçtikten sonra ambalajın kalıcı olup olmadığına,* Ürünün ambalajı içinde tarifleyici broşür veya başka bir cismin olup olmadığına,* Ürünün ulaşabileceği en son dağılım noktası ve dağıtım şekline,* Ürünün korunması için ambalajın içinde ek bir desteğe (separatöre) gereksinimolup olmadığına,* Ambalaj üzerinde orijinal bir tasarım istenip istenmediğine,* Ambalaj üzerinde pencere açılarak ürünün gözükmesinin istenip istenmediğine,* Ambalajı yapılacak ürünün ölçülmesine dikkat edilmelidir.2. Ambalajın yapısal öğeleri nelerdir?* Pilyaj yerleri* Kesim yerleri* Perforaj yerleri* Kapaklar* Yapıştırma kulakları* Ön-Arka yüz* Kilit sistemleri* Barkod alanları* Görsel tasarım alanları* Separatör (ayırıcı)* Pencereli kutu

3. Pilyaj Nedir?Kalın kartonların kırım yapılacak yerlerine yapılan işleme pilyaj denir.Pilyaj yapılacak yerler kutu açınımı üzerinde kesik noktalı çizgilerle gösterilir.

4. Perforaj Nedir?Kalın kartonların köşe meydana getiren kenarlarındaki gerilimi azaltmak için aralıklıkesim uygulanır; bu işleme perforaj denir.5. Separatör Nedir?Ambalaj ile ürün arasına yerleştirilen karton, oluklu mukavva, strafor ya da havayastığına verilen addır.

ÖĞRENME FAALİYETİ 3 CEVAP ANAHTARI1. Vanishing Point filtresi ne aracıdır?Doku taşıma aracıdır.2. En güçlü dekupe aracı nedir?Extract komutudur.3. Maske aracı ile ne yapılır?

70

Üst layer’deki biçim alt layer’deki biçime silikleşeceği yerden geçiş sağlar.4. Bıçak izi nedir?Ambalaj ve kutuların kesim, katlama kısımlarında matbaa alanında bazı işlemleryapılmaktadır. Tasarımcı, ambalaj yüzeyinde görsel tasarımını hazırlarken kesim vekırım kısımlarında görsel öğeler kullanmamalıdır. Ambalaj açılımının kendisindeolmasını temin etmelidir. Aksi takdirde ambalajın hangi yönüne ve hangi ölçülerdeçalışacağını bilemez. Ambalaj açılımında bıçakla kesilecek ve kırılacak yerler iletüm yönlerdeki ölçüler mevcuttur.

MODÜL ÖĞRENME FAALİYETLERİ CEVAP ANAHTARI1. İşlevine göre ambalaj çeşitleri nelerdir?Satış ambalajı

Dış ambalaj

Nakliye ambalajı

2. Kilit sistemleri nelerdir?Ambalaja hazırlanan kutunun ürün dolumu yapıldıktan sonra rahat açılıpkapatılabilmesi için kilit sistemine ihtiyaç vardır. Kilitleme şekli kutumuzunözelliğine, ürünün özelliğine göre çeşitlilik gösterebilir.3. Barkod alanları nelerdir?Barkod ürünün sayısal ismidir. Bir ürünün kodu kendine hastır ve başka üründekullanılamaz. Barkodlar ürünün barkod okuyucuda okutulup tanımlanması içinkullanılır. Genellikle ambalajın sol yan yüz veya sağ yan yüzünde bulunur.4. Görsel tasarım alanları nedir?Kutu ambalajının üzerinde kesilmeyecek, kırım yapılmayacak, perforajolmayacak, tutkal sürülmeyecek, pencere bırakılmayacak yerlerdir. Tasarımaelverişli alanlar üzerinde, ürün tanıtılır ve sergilenir.

5. Yapıştırma kulakları nedir?Ambalajın kapatılarak kutu haline gelmesi için yapıştırılması gerekir. Estetik biryapıştırma dışarıdan görünmemelidir. Bunun için iç tarafa gelecek şekilde kutuüzerinde yapıştırma kulakları bırakılmalıdır. Buralara daha sonra otomatikmakinelerle veya elle tutkal sürülerek kutu kapatılır.

71

KAYNAKÇA

AKYÜZ A.Kerim, Grafik Tasarım, Yayımlanmamış Ders Notları, Ankara,1995.

AKGÜN Ceyhun, Ürünün Raftaki Kimliği,http://www.faydalinotlar.com/pdf/ambalaj.pdf, sayfa 36, Mayıs 2004.

İŞLER Serkan, Masaüstü Yayıncılık, Yayımlanmamış Ders Notları, İstanbul,1996.

MANKAN Erkan, http://www.makineteknik.com. TUNCER A.Selim, Grafik Tasarım Dergisi, Mart 2007. http://www.webdersleri.com.

KAYNAKÇA

213 gim032

Education