213 gim054

T.C.MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP(MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN

GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ)

GRAFİK VE FOTOĞRAF ALANI

HAREKETLİ KONULARIN ÇEKİMİ

ANKARA 2007

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller;

Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılıKararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarındakademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretimprogramlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelikgeliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır).

Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeyerehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış,denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul veKurumlarında uygulanmaya başlanmıştır.

Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliğikazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir veyapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.

Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine meslekiyeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerindenulaşılabilirler.

Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır.

Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığındasatılamaz.

i

AÇIKLAMALAR ....................................................................................................................iiGİRİŞ .......................................................................................................................................1ÖĞRENME FAALİYETİ– 1 ...................................................................................................31. HAREKETLİ KONULARIN ÇEKİMİ................................................................................3

1.1. Fotoğrafta Hareketin Önemi ......................................................................................... 31.2. Konularına Göre Hareketli Fotoğraf Çekimleri ............................................................ 4

1.2.1.Fotoğrafın Amacı....................................................................................................41.2.2.Objenin Doğası ya da Yapısı .................................................................................. 51.2.3. Hareketin Türü ve Derecesi ................................................................................... 7

1.3. Hareketli Konularda Enstantane Kullanımı ..................................................................91.3.1. Konu Hareketini Dondurma ................................................................................101.3.2. Konunun Hareketliliğinin Efektini Verme: ......................................................... 12

1.4. Hareketli Konularda Uygun Hızda (ISO) Film Kullanımı..........................................14UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 15ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 16

ÖĞRENME FAALİYETİ– 2 .................................................................................................182. HAREKETLİ KONUYA HAREKET ETKİSİ VERİLMESİ............................................18

2.1. Düşük Enstantaneli Çekimlerin Fotoğrafa Etkisi........................................................ 18UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 22ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 23

ÖĞRENME FAALİYETİ– 3 .................................................................................................253. MEKANA HAREKET ETKİSİ VERİLMESİ ...................................................................25

3.1. Konunun Mesafesi ile Hareket Yönü Arasındaki İlişki ..............................................253.2. Konunun Mesafesi ile Hareket Hızı Arasındaki İlişki ................................................28UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 31ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 32

MODÜL DEĞERLENDİRME .............................................................................................. 34CEVAP ANAHTARLARI .....................................................................................................35KAYNAKLAR....................................................................................................................... 36

İÇİNDEKİLER

ii

AÇIKLAMALAR

MODÜLÜN KODU 213GIM054ALAN Grafik ve Fotoğraf

DAL/MESLEK Fotoğraf Çekim ElemanıMODÜLÜN ADI Hareketli Konuların ÇekimiMODÜLÜN TANIMI Hareketli konuların çekim tekniğinin anlatıldığı öğrenme

materyalidir.

SÜRE 40/24

ÖNKOŞUL Bu modülün ön koşulu yoktur.YETERLİK Hareketli konuları tekniğine uygun çekebilecektir.MODÜLÜN AMACI Genel Amaç

Uygun ortam sağlandığında hareketli konuları tekniğineuygun çekebileceksiniz.Amaçlar1. Hareketli konuların fotoğrafını tekniğine uygun

çekebileceksiniz.2. Hareketli konuya hareket etkisi vererek tekniğine

uygun fotoğraf çekebileceksiniz.3. Mekana hareket etkisi vererek tekniğine uygun

fotoğraf çekebileceksiniz.

EĞİTİM ÖĞRETİMORTAMLARI VEDONANIMLARI

Donanım: Fotoğraf makinesi, film, konuya göre çeşitliçekim ekipmanları.Ortam: Modülün işleneceği ortamda, fotoğraf makinesi,gerekiyorsa hareketli araç bulunmalıdır. Öğrencilere dışmekanda çeşitli hareketli konularda fotoğraf çekme olanağısağlanması, modülde beklenen yeterliklerin kazanılmasıaçısından önemlidir.

ÖLÇME VEDEĞERLENDİRME

Modülün içinde yer alan, her faaliyetten sonra verilenölçme araçları ile kazandığınız bilgileri ölçerek kendikendinizi değerlendireceksiniz.Öğretmen, modülün sonunda, size ölçme aracı ( test,çoktan seçmeli, doğru-yanlış, vb. ) kullanarak modüluygulamaları ile kazandığınız bilgi ve becerileri ölçerekdeğerlendirecektir.

AÇIKLAMALAR

1

GİRİŞ

Sevgili Öğrenci,

Fotoğraf dediğimiz şey zamanı da katarsak içinde yaşadığımız zamanın üç boyutludünyanın iki boyutlu bir izdüşümüdür. Harekette durağan bir ortam olan fotoğrafta hareketdoğrudan verilmez. Sadece hareket hissi uyandırılabilir. Fotoğraf karesi içinde anlatılmakistenen birçok konu arasında hareket etkisi de vardır. Fotoğrafta hareket etkisinin nasıloluşturulduğu konusunda bu modül kaynak olacaktır.

Bu modülde, fotoğrafta hareket etkisinin hangi ortamda, hangi araç ve gereçlerle,hangi tekniklerle kullanacağınızı öğreneceksiniz.

GİRİŞ

3

ÖĞRENME FAALİYETİ– 1

Bu faaliyette verilecek bilgiler doğrultusunda, uygun ortam sağlandığında hareketlikonuların fotoğrafını tekniğine uygun çekebileceksiniz.

Hareketli konular ile ilgili fotoğrafları internetten, çeşitli kaynaklardan ve sergilerdenaraştırarak arkadaşlarınızla paylaşın.

1. HAREKETLİ KONULARIN ÇEKİMİ1.1. Fotoğrafta Hareketin Önemi

İnsan gözünün baktığı her plana netleme yapabilme yetisi olduğu gibi hareketli, hızlıkonuları takip edebilme ve net görme yetisi de vardır. Ancak hareket, durağan bir ortam olanfotoğrafta doğrudan verilemez. Hareket zaman içine yayılmış bir olaydır.Fotoğrafçı hareketifotoğraflarında doğrudan veremese de hareket hissini bazı grafik yollarla uyandırılabilir.Bazıfotoğrafçılar hareketli konuyu dondurarak, net çekip, hareket hissinin uyandırılmasına engelolurlar.Hareket sembollerle verilir ve bu birkaç yolla yapılabilir. Fotoğrafçının hangi yolu yada sembolü seçeceği şu şartlara bağlıdır

Fotoğraf 1.1: John Starr (Dancers). Düşük obtüratör hızı sayesinde klasik balede dinamikhareketler elde eder.

Fotoğrafın amacı Objenin doğası ve yapısı Hareketin türü ve derecesi (objektif aksı ile konunun hareket yönünün yaptığı

açı)

Örneğin fotoğrafta bir insanın hareketli olduğu, çok kısa pozlama süresi ile ancakvücudunun almış olduğu pozisyonla gösterilebilir.


AMAÇ

ARAŞTIRMA

4

İzleyici, beyninde depolanmış görüntülerden faydalanarak fotoğraftaki insanın neyaptığını hemen anlar. Net bir fotoğrafta bir atın koştuğu dört ayağının da yerden kesilmişhali ile gösterilebilir. Bu tür görüntüler ancak hareketin bir kanıtı olmakla birlikte harekethissini veremez.

Poz süresi uzatılarak hareketli konunun fotoğrafı çizmesi sağlandığında konunun sabitkısımları net, hareketli kısımları ise belli belirsiz çizgilerden oluşacaktır ve hareket hissikazandıracaktır.

1.2. Konularına Göre Hareketli Fotoğraf Çekimleri

1.2.1.Fotoğrafın Amacı

Fotoğrafçı, fotoğraflarında neyi söylemek istediğine karar verirken üç farklı yoldanbirini seçebilir;

Hareketli konunun kendisini olabildiğince net bir şekilde vermek:Buna tipikbir örnek olarak, performansını ve vücut formunu incelemek amacıyla bir atletinfotoğrafının çekilmesini verebiliriz. Bu durumda her bir detayın olabildiğincenet bir şekilde çekilip, hareketin durdurulması gerekir.

Fotoğraf 1.2

Objenin hareket halinde olduğunu göstermek: Bu durumda "hareketinkanıtının" grafik olarak verilmesi gerekir. Böyle bir kanıt iki yolla eldeedilebilir.

Sembollerle Objenin pozisyonuyla(Burada önemli bir şart, objenin tanınabilirliğinin

korunmasıdır.)

5

Fotoğraf 1. 3 Fotoğraf 1.4

Gerçek obje ise sadece hareket ve hız gibi soyut kavramların verilebilecekleri birortam olarak kullanılır. Bu durumda sadece sembollerin kullanımı, konunun özüve fotoğrafçının niyeti hakkında bilgi verir.

Fotoğraf 1.5

1.2.2.Objenin Doğası ya da Yapısı

Hareketin, hareket halindeki objenin fiziksel görünümü üzerindeki etkisi söz konusuolduğunda fotoğrafçı iki tür objeyi tanımak zorundadır.

Hareket halindeyken durağan haline farklılık gösteren objeler: Örnek: Birayağı yukarıda fotoğraflanmış bir insan muhtemelen yürüyor ya da koşuyordur.Yani hareket halindedir. Hayvanlar, kırılan dalgalar, rüzgârda eğilmiş ağaçlargibi. Böyle durumlarda hareket, objenin fiziksel görünümündeki farklılıklarlabelirgin hale geldiği için mutlaka grafik sembollerle anlatılması gerekmez. Fakatfotoğrafçı objenin görünümündeki değişikliğe katkısı olsun ve daha iyi anlatsındiye bir grafik sembolde kullanabilir. Örnek: Bir ayağı yukarıda bir atın, yönlüolarak hafifçe flulaştırılması gibi. Bu durumda fotoğrafçı koşmakta olan bir atınyönlü flulaştırılmış görüntüsünü verirken, atın net olduğu duruma göre, harekethalinde olduğunu daha güçlü bir şekilde anlatmaktadır.

6

Fotoğraf 1. 6 Fotoğraf 1. 7

Hareket halindeyken de, durağan halindeyken de fiziksel durumlarıfarklılık göstermeyen objeler: Örnekler; otomobil, uçak, tren, gemi, çoğu türmakine gibi. Bu durumda objelerin hareket halinde oldukları, görünümlerindekifarklılıktan anlaşılamayacağı için fotoğrafta sadece sembolik anlatımlaverilebilir. Ama sık sık hareketin kanıtı dolaylı olarak ilave edilir.

Örneğin, hareket halindeki bir otomobilin görünümü, durağan haline göre bir farklılıkgöstermese bile hareketin kanıtı arabanın arkasından yükselen bir toz bulutu gibi verilebilir.

Bunun gibi, hızla giden bir sürat teknesinin baş ve kıçındaki dalgaların şekilleri ve suiçindeki pozisyonu ve gövdesinin suyla olan ilişkisi bize hareket halinde mi yoksa, durağanmı olduğunu anlatır. Uçmakta olan bir uçak mutlaka hareket halinde olmasına rağmen netolarak fotoğraflandığında hız hissi uyandırmaz.

7

Fotoğraf 1.8: Lois Greenfield

1.2.3. Hareketin Türü ve Derecesi

Hareketin kanıtı hız hissi ile aynı şey değildir. Uçuş halindeki bir uçağın net fotoğrafıuçağın havada olduğu gerçeği, dolayısıyla hareketin kanıtıdır. Ama hız hissini uyandırmaz.Eğer hız hissinin verilmesi önemli ise, uçağın hareketinin sembolik olarak verilmesi gerekir.Yani kendisinin veya altındaki yer parçasının flulaştırılması gerekir.

Bu tür bir fluluk olmadığı sürece, uçak hareket halinde olduğunu bilmemize rağmen,duruyormuş gibi gözükür. Bunun gibi, bir engelin üstünden atlamakta olan at herhaldehareket halindedir. Ancak fotoğraf çok net çekilirse, havada asılmış gibi algılanabilir.Hareket hissini uyandırabilmek için yorumun, belli bir miktar fluluk içermesi gerekir. Net birfotoğraf ile yönlü flulaştırılmış bir fotoğraf arasındaki fark da şudur: Hareketin kanıtınıiçerebilir ya da içermeyebilir, fakat sadece ikincisi hız hissini iletebilir. Hız hissinin iknaedici bir şekilde iletilmesi için, fotoğrafçı hareketin derecesini göz önüne almakdurumundadır. Bu konuda hareketin üç farklı hız miktarının bilinmesi gerekir.

Hareket o kadar yavaştır ki, hareket halindeki obje bütün detayları ile ve açıkçagörülebilir. Örnekler, yürüyen insanlar, yavaş hızla giden yelkenliler, tekneler,rüzgarda sallanan ağaçlar ve rüzgarda sürüklenen bulutlar. Böyle durumlarda,genellikle net bir çekim gereklidir. Çünkü hareketin sembolik olarak kanıtı,yönlü flulukla verilirse, iletilecek olan hız hissi, objenin gerçekteki mevcuthızından daha fazla olacağından obje ile bağdaşmayacaktır.

Böyle durumlarda hareketin kanıtı ya objenin görünümü ile (motorlu teknenin başındaoluşan dalgaların şekli) verilebilir, ya da hareket halindeki bulutlarda olduğu gibi, objeninhareketi o kadar önemsizdir ki tamamı ile unutulabilir.

8

Fotoğraf 1. 9 Fotoğraf 1.10 Fotoğraf 1. 11

Hareket o kadar hızlıdır ki obje bütün detaylarıyla görülemez. Örneğin, hareketeden atletler, uçan ve kaçan hayvanlar, yakın mesafeden geçen arabalar vb.verilebilir. Böyle durumlarda objenin özellikleri genellikle fotoğrafın hızhissinin uyandırılmasını gerektirir. Bu yüzden hareket, sembolik bir şekildebelirtilmelidir.

Fotoğraf 1. 12 Fotoğraf 1. 13

Çok hızlı harekette, obje kısmen veya tamamen görünecek durumdadır. Örneğin,dönmekte olan uçak pervanesi, uçuş halindeki roketler vb. Bunları görüntülemekfotoğrafta bazı özel teknikler gerektirir. Meydana çıkan fotoğraflar da hiç doğalgörünümlü olmaz.

9

Fotoğraf 1.14

1.3. Hareketli Konularda Enstantane Kullanımı

Fotoğraf makinesinin, saniyelerle ve saniyenin kesirleriyle işaretlenmiş bir kadranlakontrol edilen enstantane ayarı, diyafram açıklığı ile birlikte film üzerine ne kadar ışıkdüşeceğini belirler. Ama, daha da önemlisi, enstantane ayarı, hareketli ya da durağankonuların net ve keskin detaylı olarak mı yoksa belli bir izlenimi ifade edercesine bulanıkolarak mı kaydedileceğini belirler.

Obtüratör açıkken fotoğraf makinesinin hareket etmesiyle oluşabilecek istenmeyentitremelerden kaçınmak için, yeterince yüksek bir enstantane hızı kullanmalısınız. Eğer,makinenizi bir üç ayak üstüne oturtursanız, makinenin titreme tehlikesi ortadankalkacağından, saniyeler süren uzun enstantaneler kullanabilirsiniz. Buna karşın makineyielinizde tutuyorsanız genel kural, hiç değilse objektifinizin odak uzaklığına denk birenstantane kullanın. Bu kuralın nedenlerinden biri objektiflerin uzunlaştıkça dahaağırlaşması, diğeri ise makinedeki en küçük hareketin objektifin uç noktası uzaklaştıkça dahafazla kaymaya sebep olmasıdır.

Odak uzaklığı Enstantane hızı

50mm'lik objektif için

90-135mm'de

250mm'de

1/60 sn. ya da üstü

1/125 ya da üstü

1/250 ya da üstü

Şekil 1.15

10

1.3.1. Konu Hareketini Dondurma

Fotoğraf makinesiyle hareketin dondurulması için başvurulan iki yöntem vardır.Bunlardan biri, ani yoğun ışık veren flaş kullanımı; diğeri, hızlı bir enstantane kullanımıdır.Hareketi dondurmak için gerekli enstantane, konunuzun makinenize göre hareket yönüne debağlıdır. Örneğin, makinenin tam üstüne doğru gelen ya da makineden uzaklaşan süratli birotomobilin hareketi, objektifin görüş alanına paralel olarak yapılan bir hareket içingerekenden çok daha yavaş bir enstantaneyle dondurulabilir. Ayrıca, bir nesnenin hareketiniyakalamak için, nesne fotoğraf makinesine ne kadar yakınsa, o kadar yüksek birenstantaneye gerek vardır.

Fotoğraf 1.16

Fotoğraf 1.17 Fotoğraf 1.18

Örneğin, koşan bir insanı çekerken, bütün ayrıntılarıyla "dondurulmuş" bir görüntüiçin 1/250 hatta 1/500’sn lik bir enstantane kullanılırsa çekim sırasında koşan insan figürü,objektifin görüş alanının bir ucundan diğer ucuna doğru çok hafif olarak hareket etmişolacaktır. Sonuç, yine kesinlikle tanınabilir bir koşucudur; ama bu kez görüntü birazbulanıktır ki, bu da hareket ve canlılık hissi yaratır.

11

Fotoğraf 1.19

12

Her zaman, enstantane ile diyafram açıklığını birlikte dikkate almak zorundasınız.Aynı örneği kullanarak 1/500 sn de doğru poz için pozometreniz f4 verdiyse, 1/60 sn'de f11kullanmanız gerekecektir.

Bu durumda netlik derinliği önemli ölçüde artacak belki de dikkati dağıtan bir arkaplan da netleşecektir.


1.3.2. Konunun Hareketliliğinin Efektini Verme:

Pan Yapma: Enstantaneyi yaratıcı bir şekilde kullanmanın başka bir yolu da "panyapma", yani obtüratör açıkken fotoğraf makinesini hareket ettirmektir. Bunu yapmak için,1/30 ya da 1/60 saniyelik bir enstantane seçin ve pozlandırma yaparken konuyu makinenizegöre aynı konumda tutmaya çalışarak konunun hareketini makineyle izleyin. Hareket edenkonu net görünecek; ama bütün hareketsiz nesneler (arka plan gibi) bulanık olacaktır.

Fotoğraf 1.22

13

Manuel pozlandırmalar: Havai fişekler gibi konularda, enstantaneyi B' yeayarlayarak makineyi bir üçayak üstüne yerleştirin. Parmağınızı deklanşörden çekene kadaruzun bir poz süresince enstantane perdesi açık kalacaktır.

Fotoğraf 1. 23

Makine titremesinin yaratıcılığı: Makine titremesi ilginç dokusal ve ışıksal etkileryaparak fotoğrafınızı çekici kılar.

Fotoğraf 1. 24

14

1.4. Hareketli Konularda Uygun Hızda (ISO) Film Kullanımı

Hızlı hareket eden bir kişiyi veya objeyi çekmeye çalışırken harekette bulanıklık diyebilinen sonuç elde edilir.

ISO 100 ISO 400

Fotoğraf 1.25: Hızlı hareket eden konuyu çekmek

ISO 100 ISO 800

Fotoğraf 1.26Zoom objektif kullanırken

Fotoğraf 1.27

Hareket eden araçları, aktif sporları ve diğer hareket eden konuları fotoğraflarkenhareket bulanıklığından kaçınmanın yolu daha hızlı enstantane kullanmaktır. Kompaktmakineyle enstantane üzerinde değişiklik yapamıyorsanız daha hızlı bir film kullanarak bunubaşarabilirsiniz. Bu da daha yüksek ISO numaralı film demektir.

15

UYGULAMA FAALİYETİAşağıdaki işlemleri tamamladığınızda hareketli konuların fotoğrafını tekniğine uygun

çekebileceksiniz.

İşlem Basamakları Öneriler Çekim için gerekli malzemeleri temin

ediniz. Çekim yapılacak konuya uygun film

seçmelisiniz.

Çekim yapacağınız konuyu belirleyiniz. Hareketli konuların çekiminde

makinenin sarsılmaması için tripot(üçayak) kullanılmalıdır.

Çekim yapacağınız mekânı belirleyiniz.

Çekilecek hareketli konuya olanmesafeyi belirleyiniz.

Konunun hareket hızını belirleyiniz.

Çekim yapacağınız konuya göremakinenizin ayarlarını yapınız.

Konunun hızına göre uygun enstantanedeğerini belirleyiniz.

Çekim yapacağınız konuya göremesafenizi ayarlayınız.

Çekim yapacağınız konuya göre ışığınızıayarlayınız.

Vizörden konuyu kadraj içinde tutarakizleyin.

Konunun hareketliliğinin en uygunanında

(pozisyonda) deklanşöre basınız.

UYGULAMA FAALİYETİ

16

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Bu faaliyet sonunda kazandıklarınızı, aşağıdaki soruları cevaplandırarak ölçünüz.

ÖLÇME SORULARI

(Öğrenme faaliyetleri kapsamında aşağıdaki cümlelerde bazı önemli kelimelerin altıboş bırakılmıştır. Boş yerleri doğru kelimelerle doldurunuz.)

1. Fotoğrafta bir insanın hareketli olduğu, çok ………süresi ile ancak vücudunun almışolduğu pozisyonla gösterilebilir.

2. ……………… hareketli konunun fotoğrafı çizmesi sağlandığında konunun sabitkısımları net, hareketli kısımları ise belli belirsiz çizgilerden oluşacaktır ve harekethissi kazandıracaktır.

3. Hareket hissini uyandırabilmek için yorumun, belli bir miktar ………… içermesigerekir.

4. Fotoğraf makinesinin, saniyelerle ve saniyenin kesirleriyle işaretlenmiş bir kadranlakontrol edilen ……………………….., diyafram açıklığı ile birlikte film üzerine nekadar ışık düşeceğini belirler.

5. Makinenizi bir ……………üstüne oturtursanız, makinenin titreme tehlikesi ortadankalkacağından, saniyeler süren uzun enstantaneler kullanabilirsiniz.

6. Fotoğraf makinesiyle hareketin dondurulması için başvurulan iki yöntem vardır.Bunlardan biri, ani yoğun ışık veren ………………...; diğeri, hızlı bir …………….kullanımıdır.

7. Enstantaneyi yaratıcı bir şekilde kullanmanın başka bir yolu da "……………", yaniobtüratör açıkken fotoğraf makinesini hareket ettirmektir

8. Kompakt makineyle enstantane üzerinde değişiklik yapamıyorsanız daha hızlı bir filmkullanarak bunu başarabilirsiniz. Bu da daha ……………. ISO numaralı filmdemektir.

Not: Cevap anahtarı modülün sonundadır.

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevapladığınız sorularla ilgili öğrenme faaliyetlerinitekrarlayınız.


17

DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ

UYGULAMALI TEST

Sizler de hareketli bir konu seçin ve istenilen kriterler doğrultusunda çekimini yaparakaşağıdaki ölçme kriterlerine göre işinizi değerlendiriniz.

Bu faaliyet kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız becerileri EVETve HAYIR kutucuklarına (X) işareti koyarak kontrol ediniz.

DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ Evet Hayır

Çekim için gerekli malzemeleri temin ettiniz mi?

Çekim yapacağınız konuyu belirlediniz mi?

Çekim yapacağınız mekânı belirlediniz mi?

Çekilecek hareketli konuya olan mesafeyi belirlediniz mi?

Konunun hareket hızını belirlediniz mi?

Çekim yapacağınız konuya göre makinenizin ayarlarını yaptınız mı?

Konunun hızına göre uygun enstantane değerini belirlediniz mi?

Çekim yapacağınız konuya göre mesafenizi ayarladınız mı?

Çekim yapacağınız konuya göre ışığınızı ayarladınız mı?

Vizörden konuyu kadraj içinde tutarak izlediniz mi?

Konunun hareketliliğinin en uygun anında (pozisyonda) deklanşörebastınız mı?

DEĞERLENDİRME

Uygulama faaliyetinde kazandığınız davranışlarda işaretlediğiniz “EVET” lerkazandığınız becerileri ortaya koyuyor. ”HAYIR” larınız için ilgili faaliyetleri tekrarlayınız.

Cevaplarınızın hepsi “EVET” ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz.

18


Bu faaliyette verilecek bilgiler doğrultusunda, uygun ortam sağlandığında hareketlikonuya hareket etkisi vererek tekniğine uygun fotoğraf çekebileceksiniz

Hareketli konuya hareket etkisi vererek tekniğine uygun fotoğraf karesininyansıyabilmesi için gerekli ayarların neler olduğunu arkadaşlarınızla tartışınız.

2. HAREKETLİ KONUYA HAREKETETKİSİ VERİLMESİ

2.1. Düşük Enstantaneli Çekimlerin Fotoğrafa Etkisi

Enstantane, makinede filmin önünde bulunan metal, bez vb. maddeden yapılmış birperdenin açılıp kapanma süresini belirler. Diyafram ise, film üzerine düşecek ışık miktarınıayarlamak için kullanılır. Her ikisinin ayarlanarak film üzerine belli bir miktar ışıkdüşürülme olayına pozlandırma denir. Bir filmin pozlanmasında enstantane ve diyaframayarların ne kadar olacağını konunun ışık durumu belirler. Bu değerlerin birbiriyle olanbağlantılarından, hareket ederek fotoğrafçı, değerleri biri lehine azaltıp çoğaltabilir.Diyaframdan geçecek ışık miktarını ya da poz süresini artırmak, çekilen konunun alanderinliğinin artırılması ya da hareketinin dondurulması fotoğrafçının tercihine bağlıdır.

Fotoğraf 2.1

ÖĞRENME FAALİYETİ- 2

AMAÇ

ARAŞTIRMA

19

Fotoğraf .2.2

Düşük bir enstantane kullanarak hareket halinde olan bir insanın, hayvanın, aracın,dalgalı bir denizin ya da şelalenin bir zaman dilimi içersinde film üzerine düşeceğinden,konunun hareketsiz kısımları ya da yavaş hareket eden bölümleri net, hareketsiz bölümleriise, hareket yönünde (hafif netsiz olarak) film üzerinde bir iz bırakacağından, fotoğrafımızaşiirsel ve estetik bir anlam kazandıracaktır.Düşük enstantanede anlatılmak istenen harekethalindeki objenin hareket hızının altındaki enstantane değeridir.Makineye paralel olarakyürüyen bir insanın 1/8 enstantane değerinde fotoğrafı çekilirse kişi tamamen netsizçıkacaktır,1/15 enstantane değerinde aynı fotoğraf çekildiğinde elleri ve ayakları(vücudundan daha hareketli olan kısımlar) netsiz diğer yerler net çıkacaktır.1/60 enstantanedeğerinde bu fotoğraf çekildiğinde gerek insan gerekse tüm ortam net çıkacaktır.

Makineye paralel koşan bir insan için 1/15 enstantane netsiz, 1/30 enstantane el veayaklar netsiz diğer bölgeler net, 1/125 enstantane değeri ise konunun tamamı net olarak eldeedilirken, 1/500 ve üzeri enstantane değerinde hareketin bir anı dondurulur.O halde hareketidondurmak, hareket halindeki objenin hareket hızının üstünde bir enstantane değerikullanmaya bağlıdır.

Bir şelalenin fotoğrafı 1/500 ve üzeri enstantane değerlerinde çekildiği zaman havadasu tanecikleri dondurulurken 1/30 ve altındaki enstantane değerlerinde aralıksız bir bütünolarak akan bir kütle görüntü elde edilir.

20

Fotoğraf 2.3

Fotoğraf 2.4

Hareketli konuların fotoğraflarının çekiminde uygulanan yöntemlerden biri de“panning” olarak adlandırılan tarama yöntemidir. Bu yöntem oldukça zor olmasına rağmençok değişik görüntüler üretebilen bir yöntemdir. Burada dikkat edilmesi gereken en önemlinokta; makinemize 50 mm’lik bir objektif takıp tarama yapacağımız konunun hareket hızınıngerçeğe yakın bir şekilde tespit edilmesidir. Bu yöntemde hareket halindeki objenin harekethızında bir enstantane değeri kullanarak fotoğraf çekilir. Objenin arkasında konuyu olumsuzetkileyen öğelerin olmamasına dikkat edilmelidir.

Fotoğraf 2.5

21

Makinemizi bir tripota yerleştirdikten sonra yatay eksende rahat hareket edebilmesiiçin gerekli ayarlar yapılır. Vizörden objenin hareket seyri zihinsel olarak izlenir. Enstantanedeğeri objenin hareket hızına eş değerde ya da altında bir değer olarak ayarlanır. Objemakinenin görüş açısına girdiğinde vizörden takip edilir ve makinemiz konuya odaklanmışve onun hızında hareket ederken deklanşöre basılır ve makine konuyla birlikte hareketinedevam ettirilir. Perde açılıp kapandıktan sonra fotoğraf çekimi tamamlanmış olur.Deklanşöre basıldığı zaman refleks makinelerde vizörden hiçbir şey görülmeyeceği içinönceden bu konuda denemeler yapmak gerekir.

Konu içersinde hareketin dondurulması enstantane değerinin yükseltilmesi filmüzerine düşecek ışık miktarını azaltacağından, yeterli ışık miktarını sağlayabilmek içindiyafram değerinin azaltılması yani diyaframın açılması gerektiğini unutmayalım. Bir başkanokta ise kullandığımız objektifin odak uzunluğunun altındaki enstantane değerleri içinmutlaka tripot kullanılması gerektiğidir.

22


Hareketli konuya hareket etkisi vererek tekniğine uygun fotoğraf çekme.

İşlem Basamakları Öneriler

Çekim için gerekli malzemeleri teminediniz.

Çekim yapacağınız konuyu belirleyiniz.


Konunun hareket yönünü belirleyiniz. (ileri-geri/ sağa-sola gibi)

Konunun hareket hızını belirleyiniz. Konunun hareket hızını dikkate

almalısınız.

Konunun hareket etkisini verecek enuygun enstantaneyi belirleyiniz.

Makine titremesini önlemek için tripotkullanınız.

Düşük enstantaneli çekimlerde tripotkullanılmalıdır.

Vizörden konuyu kadraj içinde tutarakizleyiniz.

Konunun hareketliliğini verecek etkininen uygun anında deklanşöre basınız.

Hareket etkisi için en uygun zamanıseçin.


23


Bu faaliyet sonunda kazandıklarınızı aşağıdaki soruları cevaplandırarak ölçünüz.

ÖLÇME SORULARI

(Öğrenme faaliyetleri kapsamında aşağıdaki cümlelerde bazı önemli kelimelerin altıboş bırakılmıştır. Boş yerleri doğru kelimelerle doldurunuz.)

1. …………….., makinede filmin önünde bulunan metal, bez vb. maddeden yapılmış bir

perdenin açılıp kapanma süresini belirler.

2. ………………… ise, film üzerine düşecek ışık miktarını ayarlamak için kullanılır. Her

ikisinin ayarlanarak film üzerine belli bir miktar ışık düşürülme olayına ………………

denir.

3. Makineye paralel olarak yürüyen bir insanın 1/8 enstantane değerinde fotoğrafıçekilirse kişi tamamen ……………. çıkacaktır.

4. Hareketli konuların fotoğraflarının çekiminde uygulanan yöntemlerden biride“………..” olarak adlandırılan tarama yöntemidir.

5. Konu içersinde hareketin dondurulması enstantane değerinin yükseltilmesi filmüzerine düşecek ışık miktarını azaltacağından, yeterli ışık miktarını sağlayabilmek içindiyafram değerinin ……………….gerekir.


DEĞERLENDİRME



24


UYGULAMALI TEST

Aşağıda listelenen davranışları, davranışlarınızın her birinde uyguladıysanız EVET,uygulayamadıysanız HAYIR kutucuklarını işaretleyiniz.

Hareketli konuya hareket etkisi vererek tekniğine uygun fotoğraf çekmek.

Bu faaliyet kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız becerileri EVET veHAYIR kutucuklarına (X) işareti koyarak kontrol ediniz.

GÖZLENECEK DAVRANIŞLAR Evet Hayır




Konunun hareket yönünü belirlediniz mi? ( ileri-geri/ sağa-solagibi)


Konunun hareket etkisini verecek en uygun enstantaneyibelirlediniz mi?

Makine titremesini önlemek için tripot kullandınız mı?


Konunun hareketliliğini verecek etkinin en uygun anındadeklanşöre bastınız mı?

DEĞERLENDİRME



25


Mekana hareket etkisi vererek tekniğine uygun fotoğraf çekebileceksiniz.

Mekana hareket etkisi vererek tekniğine uygun fotoğraf karesinin yansıyabilmesi içingerekli ayarların neler olduğunu arkadaşlarınızla tartışınız.

3. MEKANA HAREKET ETKİSİ VERİLMESİ

3.1. Konunun Mesafesi ile Hareket Yönü Arasındaki İlişki

Fotoğrafını çekeceğiniz konuların hareket hızlarını hesap ederken, hareket yönüne dedikkat etmeniz gerekir. Örneğin cepheden size doğru gelen bir otomobilin yer değiştirişifazla değildir. Halbuki aynı otomobilin sağdan sola veya soldan sağa doğru hareketinde yerdeğiştirişi çok daha fazladır. Otomobilin hızı her iki şekilde de aynı olmakla beraberkarşınızda yer değiştiriş bakımından farklı bir durum meydana gelmiştir ki bu da seçilecekobtüratör hızının yani enstantanenin saptanmasında büyük rol oynar.

Hareketli konuların fotoğraflarının çekiminde enstantane ayarını, fotoğrafta hareketinbelli olmayacağı kadar kısa bir süre seçmelidir. Çünkü çok hızlı hareket eden bir konununfotoğrafını çekerken, düşük hızda bir enstantane kullanılırsa, objektifin açık kaldığı süreiçinde konu yer değiştirecek ve bu nedenle film üzerinde hareket hali dolayısıyla netolmayan bir görüntü elde edilecektir. Buna karşılık enstantane konunun hareketiyle orantılıolarak ayarlanırsa, objektifin açık kaldığı süre içinde konu hareket halinde olsa bile,objektifin açık kalış süresi o kadar kısa olacaktır ki, ancak o zaman parçası anındaki konunundurumu saptanacak, dolayısıyla net bir görüntü elde edilecektir.


AMAÇ

ARAŞTIRMA

26

Fotoğraf 3.1


27

Fotoğraf 3.4 Fotoğraf 3.5:

Birçok durumda böyle hızlı hareket eden konuların bir ölü zamanı, yani çok kısa daolsa hareketsiz oldukları bir zaman vardır. Onu bulup fotoğrafı o anda çekmek çok büyük biravantajdır. Örneğin, en yüksek noktasına gelmiş bir salıncak bir an durur ve ondan sonraaşağıya düşmeye başlar ya da yüksek atlamada sırıkla atlayan bir alet, barın öteki tarafındadüşmeden önce, bir an tepede kalır. Bu an çok kısa da olsa onu bulup tespit etmek işten biledeğildir. Bütün mesele kısa bir obtüratör hızı kullanmaktır. Fakat bazı durumlarda obtüratörhızının çok kısa olması, fotoğrafa olağan dışı bir görüş verir. Örneğin, dans eden bir balerinelbisesinin eteklerinin hafif flu dalgalar vermesi, fotoğrafa bir canlılık verir. Tersi ise dik,sert bir hava verir.


28

Muhtelif hareketli konuların fotoğraflarının çekiminde enstantane değerlerininsaptanmasında başlangıç noktası olabilecek bir tablo veriyoruz. Tablonun kullanılması:mesela saatte 9-18 km hızla giden bir bisikletlinin fotoğrafının çekilmesi isteniyor.

Kullanılan makine F. 50 mm ve konu-makine mesafesi,

50 metre olduğunda hareket yönüne göre 1/10, 1/25, 1/50 25 metre olduğunda hareket yönüne göre 1/25, 1/50, 1/100 10 metre olduğunda hareket yönüne göre 1/50, 1/100, 1/250 5 metre olduğunda hareket yönüne göre 1/100, 1/250, 1/500 enstantane değerleri

kullanılır.

Kullanılan makine F. 105 mm ise ve konu-makine mesafesi

100 metre olduğunda hareket yönüne göre 1/10, 1/25, 1/50 50 metre olduğunda hareket yönüne göre 1/25, 1/50, 1/100 20 metre olduğunda hareket yönüne göre 1/50, 1/100, 1/250 10 metre olduğunda hareket yönüne göre 1/100, 1/250, 1/500 enstantane değeri

kullanılır.

3.2. Konunun Mesafesi ile Hareket Hızı Arasındaki İlişki

Hareket duygusu göreceli bir duygudur. Yerden bakıldığında beş mil yukarda saatte900km/saat hızla giden uçak, havada duruyormuş gibi algılanabilir. Ancak yanımızdan 1/10hızla geçen bir otomobil, bize daha hızlı gelebilir. Algılamadaki bu farklılığın sebebigöreceli hızlardaki farktan kaynaklanır. Göreceli hızın diğer bir adı da açısal hızdır. Hareketeden bir cismin, hareket halindeki bir objeye yaklaştıkça, objenin hızı daha hızlanmış gibialgılanır. Uzaklaştıkça da bunun tersi görülür. Açısal hız aynı zamanda bize yaklaşmaktaolan bir otomobilin belli bir noktada bakış aksımıza 90 derecelik bir çizgi üzerinde hareketeden bir otomobilden neden daha yavaşmış gibi algılandığını da açıklar. Bu olay yüzündenbazı hareketler objelerin hareketlerini dondurabilecek minimum obtüratör hızlarını verentablolar üç farklı değer vermek zorundadır. Bu farklı değerler belli bir noktada hareketliobjenin bakış açısına göre hareket yönünün üç farklı konumundan kaynaklanır.

Objektif aksına paralel Objektif aksına 45 derece Objektif aksına 90 derece

29

Şekil 3.8 : Objektifin odak uzaklığı

Kural olarak objenin hareketinin yönünün objektif aksına olan 90 derecelik açısındanobjektif aksına paralel duruma döndükçe hareketi dondurmak için gerekli olan obtüratör hızıyavaşlar.

Şekil 3.9: Net alan derinliği, diyafram kısıldıkça artar, açıldıkça azalır.

24mm

50mm

200mm

mesafe 3 metre

f:22

f:5,6

f:2,8mesafe 3 metre

30

Şekil 3.10 : Cismin uzaklığı

7 metre

3 metre

1 metre

31


Mekana hareket etkisi vererek tekniğine uygun fotoğraf çekme.

İşlem Basamakları Öneriler

Çekim için gerekli malzemeleri teminediniz.

Çekim yapacağınız konuyu belirleyiniz.


Konunun hareket yönünü belirleyiniz. (ileri-geri/ sağa-sola gibi)

Konunun hareket hızını belirleyiniz.

Konu hareket hızı ve mekan hareketetkisine (verilmek istenen efekt) göreyavaş bir enstantane hızını belirleyiniz.

Farklı enstantane değerlerinde çekimleryaparak aradaki farklılıklarıkarşılaştırınız.

Vizorden konuyu kadraj içinde tutarakizleyiniz.

Konunun kadrajda kalma süresinikontrol ediniz.

Konunun hareket yönünde makine ilebirlikte hareket ediniz.(bedenimiz veyabir araç yardımı ile)

Konu ile birlikte aynı yönde hareketederken konuyu kadraj içinde tutarakdeklanşöre basınız ve makine ile birliktekonuyu kadraj içinde tutacak şekildehareketi devam ettiriniz.

Perde (obtüratör) kapandığında konununhala kadraj içinde olduğunu gözlekontrol ediniz.


32


Bu faaliyet sonunda kazandıklarınızı aşağıdaki soruları cevaplandırarak ölçünüz.

ÖLÇME SORULARI

Öğrenme faaliyetleri kapsamında aşağıdaki cümlelerde bazı önemli kelimelerin altıboş bırakılmıştır. Boş yerleri doğru kelimelerle doldurunuz.

1. Fotoğrafını çekeceğiniz konuların hareket hızlarını hesap ederken, ……………………de dikkat etmeniz gerekir.

2. Kullanılan makine F. 105 mm ise ve konu-makine mesafesi, …………… olduğundahareket yönüne göre 1/25, 1/50, 1/100

3. Göreceli hızın diğer bir adı da ………………4. …………………… bize yaklaşmakta olan bir otomobilin belli bir noktada bakış

aksımıza 90 derecelik bir çizgi üzerinde hareket eden bir otomobilden neden dahayavaşmış gibi algılandığını da açıklar.

5. Kural olarak objenin hareketinin yönünün objektif aksına olan 90 derecelik açısındanobjektif aksına paralel duruma döndükçe hareketi dondurmak için gerekli olanobtüratör hızı ………………...


DEĞERLENDİRME



33


UYGULAMALI TEST

Mekana hareket etkisi vererek tekniğine uygun fotoğraf çekebileceksiniz.

Bu faaliyet kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız becerileri EVETve HAYIR kutucuklarına (X) işareti koyarak kontrol ediniz.





Konunun hareket yönünü belirlediniz mi? ( ileri-geri/ sağa-sola

gibi)


Konu hareket hızı ve mekan hareket etkisine (verilmek istenen

efekt) göre yavaş bir enstantane hızını belirlediniz mi?


Konunun hareket yönünde makine ile birlikte hareket ettiniz

mi?(bedenimiz veya bir araç yardımı ile)

Konu ile birlikte aynı yönde hareket ederken konuyu kadraj içinde

tutarak deklanşöre basıp ve makine ile birlikte konuyu kadraj

içinde tutacak şekilde hareketi devam ettirdiniz mi?

Perde (obtüratör) kapandığında konunun hala kadraj içinde

olduğunu gözle kontrol ettiniz mi?

DEĞERLENDİRME



34

MODÜL DEĞERLENDİRMEHareketli Konuların çekimi modülü, faaliyetleri ve araştırma çalışmaları sonunda

kazandığınız bilgilerin ölçülmesi ve değerlendirilmesi için öğretmeniniz size ölçme aracıuygulayacaktır. Bu değerlendirme sonucuna göre bir sonraki faaliyeti uygulamayageçebilirsiniz.

Kalabalık bir caddeye gidiniz; mekana ve konuya hareket etkisi verecek fotoğrafçekimleri yapınız. Çalışmalarınızı aşağıdaki değerlendirme ölçütlerine göre değerlendiriniz.

Bu faaliyet kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız becerileri EVET veHAYIR kutucuklarına (X) işareti koyarak kontrol ediniz.





Konunun hareket yönünü belirlediniz mi? ( ileri-geri/ sağa-sola

gibi)


Konu hareket hızı ve mekan hareket etkisine (verilmek istenen

efekt) göre yavaş bir enstantane hızını belirlediniz mi?


Konunun hareket yönünde makine ile birlikte hareket ettiniz

mi?(bedenimiz veya bir araç yardımı ile)

Konu ile birlikte aynı yönde hareket ederken konuyu kadraj içinde

tutarak deklanşöre basıp ve makine ile birlikte konuyu kadraj içinde

tutacak şekilde hareketi devam ettirdiniz mi?

Perde (obtüratör) kapandığında konunun hala kadraj içinde

olduğunu gözle kontrol ettiniz mi?

DEĞERLENDİRME


Cevaplarınızın hepsi “EVET” ise bir sonraki modüle geçiniz.

MODÜL DEĞERLENDİRME

35

CEVAP ANAHTARLARI


1- Kısa pozlama2- Poz süresi uzatılarak3- Fluluk4- Enstantane ayarı5- Üçayak6- Flaş kullanımı,

enstantane7- Pan yapma8- Yüksek


1- Enstantane2- Diyafram, pozlandırma3- Netsiz4- Panning5- Azaltılması


1- Hareket yönüne2- 50 metre3- Açısal hızdır4- Açısal hız5- Yavaşlar

CEVAP ANAHTARLARI

36

KAYNAKLAR

http://www.fotograf.web.tr/yazi.php?ne=oku&baslik=HAREKETLİ%20KONU%20ÇEKİMİ

http://www.fotokritik.com/fotoegitim/ http://www.alinweb.com/fotografcilik/05.htm http://www.fotoport.com/faydalibilgiler/fuji006.asp http://www.fotografya.gen.tr/ http://ilef.ankara.edu.tr/fotograf/galeri/index.php comufot.comu.edu.tr/notlar/temelfotbilgisi.doc

KAYNAKÇA

213 gim054

Documents