ก

โมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก

ของนกศกษา วทยาลยการสาธารณสขสรนธร

สมลกษณ แสงสมฤทธสกล

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการวจยและสถตทางวทยาการปญญา

วทยาลยวทยาการวจยและวทยาการปญญา มหาวทยาลยบรพา เมษายน 2559

ลขสทธเปนของมหาวทยาลยบรพา

ค

ประกาศคณปการ

วทยานพนธฉบบนส าเรจไดดวยด เนองจากไดรบความกรณาใหค าปรกษาและชวยแนะน าแกไขขอบกพรองตาง ๆ อยางดยงจาก ดร.ภทราวด มากม และ ผชวยศาสตราจารย ดร.สชาดา กรเพชรปาณ อาจารยทปรกษาวทยานพนธ ซงท าใหผวจยไดรบแนวทางในการศกษาหาความรและประสบการณอยางกวางขวางในการท าวทยานพนธ จงขอกราบขอบพระคณเปนอยางสง มา ณ โอกาสน

ขอขอบพระคณ ทนตแพทยวสนต สายเสวกล ดร.พลพงศ สขสวาง และ ดร.เดชา วรรณพาหล ทใหความอนเคราะหในการตรวจสอบคณภาพเครองมอทใชในการวจย ตลอดจนชวยแกไขขอบกพรองตาง ๆ และเสนอแนะแนวทางทเปนประโยชนส าหรบการวจย รวมทงใหค าแนะน าแกไขเครองมอทใชในการวจยใหมคณภาพ

ขอขอบคณกลมตวอยางจากวทยาลยการสาธารณสขสรนธร ทใหความรวมมออยางดยง และกรณาสละเวลาใหขอมลทมคณภาพ

ทายทสดนขอกราบขอบพระคณ บดา มารดา สมาชกในครอบครว ทใหก าลงใจส าคญ คอยใหการสนบสนนอยางดเสมอมา และขอขอบคณก าลงใจจาก เพอน ๆ พ ๆ และนอง ๆ วทยาลยวทยาการวจยและวทยาการปญญาทกคนทไดใหความชวยเหลอในทก ๆ ดาน

สมลกษณ แสงสมฤทธสกล

ง

53910035: สาขาวชา: การวจยและสถตทางวทยาการปญญา วท.ม. (การวจยและสถตทางวทยาการปญญา) ค าส าคญ: โมเดลความสมพนธเชงสาเหต/ พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก/ ทฤษฎ พฤตกรรมตามแผน สมลกษณ แสงสมฤทธสกล: โมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพ ในชองปากของนกศกษา วทยาลยการสาธารณสขสรนธร (A CAUSAL RELATIONSHIP MODEL OF ORAL HEALTH CARE BEHAVIOR FOR STUDENTS IN SIRINDHORN COLLEGE OF PUBLIC HEALTH) คณะกรรมการควบคมวทยานพนธ: ภทราวด มากม, ค.ด., สชาดา กรเพชรปาณ, Ph.D. 159 หนา. ป พ.ศ. 2558.

การวจยนมวตถประสงคเพอพฒนาโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษา วทยาลยการสาธารณสขสรนธร และตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลกบขอมลเชงประจกษ กลมตวอยางเปนนกศกษา วทยาลยการสาธารณสขสรนธร ปการศกษา 2556 จ านวน 7 แหง คอ วทยาลยการสาธารณสขสรนธร จงหวดขอนแกน จงหวดชลบร จงหวดตรง จงหวดพษณโลก จงหวดยะลา จงหวดสพรรณบร และ จงหวดอบลราชธาน จ านวนกลมตวอยาง 500 คน ไดมาจากการสมแบบหลายขนตอน เครองมอทใชในการวจยเปนแบบสอบถามลกษณะเปนมาตราประมาณคา 5 ระดบ วเคราะหคาสถตพนฐาน คาเฉลย รอยละ และวเคราะหโมเดลสมการโครงสรางโดยใชโปรแกรม LISREL 8.80 ผลการวจยปรากฏวา โมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพ ในชองปาก ของนกศกษาวทยาลยการสาธารณสขสรนธร มความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษพจารณาจากคาสถตไค-สแควร เทากบ 46.55 คา df เทากบ 34 คา p เทากบ .07 ดชน GFI เทากบ .98 AGFI เทากบ .96 CFI เทากบ 1.00 SRMR เทากบ .04 และ RMSEA เทากบ .03 โดยความตงใจดแลสขภาพในชองปากมอทธพลทางตรงตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก มคาอทธพล เทากบ .91 เจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก การคลอยตามกลมอางอง และการรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากมอทธพลทางออมตอพฤตกรรม การดแลสขภาพในชองปาก สงผานความตงใจดแลสขภาพในชองปาก มคาอทธพล เทากบ .94, .02 และ .02 ตามล าดบ อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 ตวแปรทงหมดในโมเดลสามารถอธบายความแปรปรวนของตวแปรพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ไดรอยละ 83

จ

53910035: MAJOR: RESEARCH AND STATISTICS IN COGNITIVE SCIENCE M.Sc. (RESEARCH AND STATISTICS IN COGNITIVE SCIENCE) KEYWORDS: CAUSAL RELATIONSHIP MODEL/ ORAL HEALTH CARE BEHAVIOR/

THEORY OF PLANNED BEHAVIOR (TPB) SOMLUX SANGSAMRITSAKUL: A CAUSAL RELATIONSHIP MODEL OF ORAL HEALTH CARE BEHAVIOR FOR STUDENTS IN SIRINDHORN COLLEGE OF PUBLIC HEALTH. ADVISORY COMMITTEE: PATTRAWADEE MAKMEE, Ph.D., SUCHADA KORNPETPANEE, Ph.D., 159 P. 2015.

The purpose of this research was to develop a causal relationship model of

oral health care behavior and validate the correspondence with an empirical data. Five hundred students, who were in the academic year 2013 from Sirindhorn College of Public Health, participated in the study. The participants were selected by a multi-stage random sampling from 7 college campuses: Khon Kaen, Chon Buri, Trang, Phitsanulok, Yala, Suphan Buri and Ubon Ratchathani. A measure of a 5-point rating scale questionnaire was used in this study. The data were analyzed using descriptive statistics: frequency, percentage, mean. Causal relationship model was analyzed by LISREL 8.80.

The results indicated that the causal relationship model of oral health care behavior was consistent with the empirical data considered from these goodness of fit statistics: chi-square = 46.55, df = 34, p = .07, GFI = .98 , AGFI = .96 , CFI = 1.00, SRMR = .04 and RMSEA = .03. The intentions to improve oral health care behavior had a direct effect on oral health care behavior with the standardized path coefficient of .91. Attitudes towards oral health care behavior, subjective norm, and perceived behavioral control had an indirect effect on oral health care behavior through the intentions to improve oral health care behaviors with the standardized path coefficient of .94, .02 and .02, respectively, which indicated a statistical significant at .01 level. All variables in the model accounted for 83 percent of the total variance in oral health care behavior.

ฉ

สารบญ

หนา บทคดยอภาษาไทย…………………………………………………………………………………………………….. ง บทคดยอภาษาองกฤษ………………………………………………………………………………………………… จ สารบญ…………………………………………………………………………………………………………………….. ฉ สารบญตาราง……………………………………………………………………………………………………………. ซ สารบญภาพ............................................................................................................................. ญ บทท

1 บทน า……………………………………………………………………………………………………………. 1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา........................................................... 1 วตถประสงคของการวจย.................................................................................. 4 กรอบแนวคดในการวจย......................................................................... ........... 5 สมมตฐานการวจย............................................................................................ 6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบจากการวจย............................................................ 6 ขอบเขตของการวจย......................................................................................... 6 นยามศพทเฉพาะ.............................................................................................. 7

2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ................................................................................... 11 ตอนท 1 สถานการณและความรนแรงของโรคในชองปาก.............................. 11 ตอนท 2 พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากและงานวจยทเกยวของ......... 14 ตอนท 3 ทฤษฎพฤตกรรมตามแผน................................................................. 40

3 วธด าเนนการวจย……………………………………………………………………………………………. ขนตอนท 1 การพฒนาโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแล สขภาพใน ชองปากของนกศกษาวทยาลยการสาธารณสขสรนธร..

ขนตอนท 2 การตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลความสมพนธเชงสาเหต ของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษาวทยาลย การสาธารณสขสรนธร กบขอมลเชงประจกษ…………………………..

52

52

53 ประชากรและการเลอกกลมตวอยาง………………………………………………………… 53 เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล............................................................. 55 การตรวจสอบคณภาพเครองมอวจย................................................................. 64

ช

สารบญ (ตอ)

บทท หนา การเกบรวบรวมขอมล...................................................................................... ... 68 การวเคราะหขอมล........................................................................................... ... 68

4 ผลการวเคราะหขอมล................................................................................................. 70 ตอนท 1 ผลการวเคราะหคาสถตพนฐาน........................................................... 72 ตอนท 2 ผลการวเคราะหเพอตรวจสอบขอตกลงเบองตนทางสถต................... 78 ตอนท 3 ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนของโมเดลความสมพนธ

เชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษา วทยาลยการสาธารณสขสรนธร...........................................................

83 ตอนท 4 ผลการวเคราะหโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรม

การดแลสขภาพในชองปากของนกศกษา วทยาลยการสาธารณสข สรนธร ตามสมมตฐาน...................................................................... ..

89 5 สรปและอภปรายผล................................................................................................... 97

สรปผลการวจย................................................................................................. .. 97 อภปรายผลการวจย............................................................................................ 98 ขอเสนอแนะ....................................................................................................... 101 ขอเสนอแนะในการน าผลการวจยไปใช............................................................... 101 ขอเสนอแนะในการวจยตอไป........................................................................... .. 102

บรรณานกรม.............................................................................................. ............................... 104 ภาคผนวก.............................................................................................................................. .... 111

ภาคผนวก ก รายชอผทรงคณวฒในการตรวจสอบคณภาพเครองมอ............................. 112 ภาคผนวก ข ส าเนาหนงสอขอความรวมมอในการเกบรวบรวมขอมลเพอการวจย......... 114 ภาคผนวก ค ส าเนาการพจารณาจรยธรรมการวจย........................................................ 116 ภาคผนวก ง ดชนความสอดคลองดานเนอหาของการประเมนจากผเชยวชาญ

ในการตรวจสอบคณภาพของเครองมอ.....................................................

118 ภาคผนวก จ คาอ านาจจ าแนกของขอค าถาม............................................................. .... 123 ภาคผนวก ฉ ตวอยางเครองมอทใชในการวจย............................................................... 130

ซ

สารบญ (ตอ)

บทท หนา ภาคผนวก ช ผลการวเคราะหโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรม

การดแลสขภาพในชองปากของนกศกษา วทยาลยการสาธารณสขสรนธร....

141 ประวตยอของผวจย................................................................................................................... .. 159

ฌ

สารบญตาราง

ตารางท หนา 1 สวนและบรเวณของการแปรงฟนทถกวธ………………………………………………………..…… 22 2 เกณฑการใหคะแนนของดชนคราบออน (Debris Index: DI)………………………..……….. 25 3 งานวจยทเกยวของ……………………………………………………………………………………..……. 38 4 จ านวนกลมตวอยาง จ าแนกตามวทยาลยการสาธารณสขสรนธร………………………..…. 54 5 โครงสรางเนอหาแบบสอบถามเจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก…..….. 56 6 โครงสรางเนอหาแบบสอบถามการคลอยตามกลมอางอง…………………………………..…. 58 7 โครงสรางเนอหาแบบสอบถามการรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรม

การดแลสขภาพในชองปาก…………………………………………………………………..……………

59 8 โครงสรางเนอหาแบบสอบถามความตงในการดแลสขภาพในชองปาก……………..…….. 61 9 โครงสรางเนอหาแบบสอบถามพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก………………..……. 62 10 คา IOC ดานเนอหาของขอค าถามโดยจ าแนกตามตวแปร…………………………….…..…… 64 11 คาอ านาจจ าแนกของขอค าถามโดยจ าแนกตามตวแปรทตองการวด…………………..…… 66 12 คาความเทยงแบบสอบถามโดยจ าแนกตามตวแปรทตองการวด……………………………. 67 13 ดชนตรวจสอบความตรงของโมเดลกบขอมลเชงประจกษ…………………………………..….. 69 14 จ านวน และรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามลกษณะของตวแปร…………………….... 73 15 คาเฉลยเลขคณต สวนเบยงแบนมาตรฐาน และสมประสทธการกระจายของตวแปร

สงเกตได………………………………………………………………………………………………………..…

75 16 ผลการวเคราะหเพอตรวจสอบการแจกแจงเปนโคงปกตของขอมล……………………….... 78 17 ผลการวเคราะหความสมพนธเชงเสนตรงระหวางตวแปรสงเกตไดในโมเดล

ความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษาวทยาลยการสาธารณสขสรนธร ................................................................................. ...

80 18 ผลการตรวจสอบความตรงของโมเดลการวดเจตคตตอการดแลสขภาพในชองปาก…. 84 19 ผลการตรวจสอบความตรงของโมเดลการวดการรบรความสามารถในการควบคม

พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก…………………………………………………………………………

85 20 ผลการตรวจสอบความตรงของโมเดลการวดการรบรความสามารถในการควบคม

พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก...............................................................................

86

ญ

สารบญตาราง (ตอ)

ตารางท หนา 21 ผลการตรวจสอบความตรงของโมเดลการวดความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก...… 87 22 ผลการตรวจสอบความตรงของโมเดลการวดพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก…… 88 23 คาสมประสทธอทธพลรวมทางตรงและทางออมของโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของ

พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษา วทยาลยการสาธารณสขสรนธรโมเดล สมมตฐาน………………………………………………………………………………………………...………………….

91 24 เมทรกซสมประสทธสหสมพนธระหวางตวแปรในโมเดล………………………………………… 92 25 ผลการตรวจสอบความตรงของโมเดลทพฒนาขน………………………………………………….. 92

ฎ

สารบญภาพ

ภาพท หนา 1 โมเดลตามสมมตฐานความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก

ของนกศกษา วทยาลยการสาธารณสขสรนธร.............................................................. 5

2 บรเวณทตรวจตามดชนทกษะดานอนามยชองปาก…………………………………..…………... 21 3 ต าแหนงการแปรงฟนทถกวธ…………………................................................................... 23 4 บรเวณ (Segment) ทตรวจตามดชนคราบออน (Debris Index)................................. 25 5 เกณฑการใหคะแนนของดชนคราบออน……………………………………………………….…….. 26 6 แบบบนทกคะแนนดชนคราบออน (Debris Index)……………………………..................... 26 7 องคประกอบของเจตคตทดตอการดแลสขภาพในชองปาก………………………….………… 29 8 ความสมพนธระหวางความร เจตคตและพฤตกรรมสขภาพ…………………………….…….. 33 9 ทฤษฎพฤตกรรมตามแผน (A Theory of Planned Behavior) ของไอเซน.............. 51 10 ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนโมเดลการวดเจตคตตอการดแลสขภาพ

ในชองปาก……….………………………………………………………………………………………………

83 11 ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนโมเดลการคลอยตามกลมอางอง…………………. 84 12 ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนโมเดลการรบรความสามารถในการควบคม

พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก…………………………………………………………………………

85 13 ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนโมเดลความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก….... 86 14 ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนโมเดลพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก………... 88 15 ผลการวเคราะหโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพ

ในชองปากของนกศกษา วทยาลยการสาธารณสขสรนธร ตามสมมตฐาน…………….…..

90 .

บทท 1 บทน ำ

ควำมเปนมำและควำมส ำคญของปญหำ ปญหาทางสขภาพชองปากเปนปญหาทางสาธารณสขส าคญ ทสรางความสญเสยทาง เศรษฐกจและท าลายสขภาพของประชาชน โดยโรคในชองปากทพบมากและเปนปญหาสาธารณสข ทส าคญสองอนดบแรก ไดแก โรคฟนผและโรคเหงอกอกเสบ จากรายงานการส ารวจสภาวะทนตสขภาพแหงชาตทท าการส ารวจทก 5 ป ครงลาสด พ.ศ.2555 พบวา กลมอาย 5-6 ป ปราศจากฟนผ รอยละ 21.5 กลมอาย 12 ป คาเฉลยฟนผ ถอน อด รอยละ 1.3 สภาวะปรทนตปกต รอยละ 4.1 กลมอาย 18 ป มฟนครบ 28 ซ รอยละ 81.0 สภาวะปรทนตปกต รอยละ 3.6 กลมอาย 35-44 ป มฟนใชงานไดอยางนอย 20 ซ รอยละ 97.8 กลมอาย 60-74 ป มฟนใชงานไดอยางนอย 20 ซ รอยละ 57.8 ทงน กลมวยรนตอนตน อาย 12 ป ถอเปนกลมส าคญทางระบาดวทยา เนองจากเปนอายทมฟนแทขนครบ 28 ซในชองปาก ซงอตราการเกดโรคฟนผในวยนจะใชเพอท านายแนวโนมการเกดโรคฟนผในวยผใหญ นอกจากนแลว สถานการณ ปญหาสภาวะเหงอกอกเสบและโรคปรทนตในวยรนตอนตนของกลมดงกลาวยงนาเปนหวง โดยพบวามนกเรยนเพยงรอยละ 18.0 เทานนทมเหงอกปกต ในขณะทรอยละ 58.9 มเหงอกอกเสบเฉลย 2.94 สวนจาก 6 สวนในชองปาก ทงนรอยละ 35.7 จะมหนน าลายรวมดวย ซงถอวามแนวโนมปญหาทรนแรงมากขน ดงจะเหนจากการส ารวจความชกของโรคเหงอก ในป พ.ศ.2548-2550 พบวาวยรนตอนตน กลมอาย 12 ป เปนโรคเหงอกอกเสบเพมขน จากรอยละ 45.3 เปนรอยละ 49.2 และ 52.2 ตามล าดบ แสดงวา ในวยดงกลาวนมสภาวะโรคเหงอกอกเสบเพมขนอยางตอเนอง (กองทนตสาธารณสข, 2555, หนา 70) ซงโรคในชองปากดงกลาวแมจะไมไดเปนโรครายแรงหรอเปนโรคทกอใหเกดอนตรายถงชวตกตาม แตอาจเปนสาเหตท าใหเกดโรคทวไปทางรางกาย และอาจลกลามเปนสาเหตซ าเตมใหโรคเกดลกลามมากขน นอกจากนยงมผลกระทบตอสขภาพจต การออกเสยง บคลกภาพ ความสามารถในการเรยน และทส าคญ คอ เปนแหลงของการตดเชอ อาจแพรกระจายสอวยวะอน ๆ ท าใหเกดอนตรายถงชวตได นอกจากน ปญหาทางทนตสขภาพยงท าใหเกดการสญเสยทางเศรษฐกจทงในระดบสวนตว และระดบสวนรวม กลาวคอ จะตองรกษาเสยเงนเสยเวลา และรฐบาลจะตองใชงบประมาณเปนจ านวนมากเพอใชจายในการบรรเทา และแกปญหาทนตสาธารณสขอกดวย ขอมลการจดสรรคาใชจายดานทนตกรรมสงเสรม ปองกน พ.ศ.2556 พบวา รฐบาลตองจดสรรงบประมาณของงานทนตกรรมสงเสรมปองกน ถงกวา 3,231 ลานบาท สะทอนใหเหนวารฐบาลจะตองใช

2

งบประมาณเปนจ านวนมากเพอใชจายในการบรรเทาและแกปญหาทนตสาธารณสข (ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต, 2556, หนา 74) นอกจากน ปญหาสขภาพในชองปากเปนปญหาสขภาพมผลโดยตรงตอระบบบดเคยว สงผลกระทบตอภาวะโภชนาการ ซงเปนเรองส าคญตอสขภาพรางกายเปนอยางยงในทกวย โรคในชองปากจดเปนปญหาหลก มความชกของโรคคอนขางสง ในประชากรทกเพศทกวย ไดแก โรคฟนผ สภาวะเหงอกอกเสบ และโรคปรทนต ประกอบกบการเขาถงบรการไดงายขน ตามโครงการหลกประกนสขภาพถวนหนา กระทรวงสาธารณสข ท าใหการจดบรการทนตสาธารณสขของสถานบรการสาธารณสขทงภาครฐและเอกชนในปจจบน สวนใหญจงใหความส าคญกบการรกษาโรคในชองปาก โดยมกลมเปาหมายหลกเปนผรบบรการในคลนกทนตกรรม ผรบบรการในคลนกทนตกรรม ผรบบรการรกษาเหลานเกอบทงหมดมกจะมาพบบคลากรเพอรบการรกษาเมอมโรคหรอความผดปกตเกดขนในชองปากและเปนทนาสงเกตวา ผรบบรการคนเดมทเคยรบการรกษาไปแลว มกจะมารบบรการรกษาโรคทเกดขนในต าแหนงใหมในชองปากหรอโรคเดมทเกดซ าในต าแหนงเดม ท าใหภาระในการรกษาเพมมากขน สถานการณดงกลาว แสดงใหเหนวาการด าเนนงานสงเสรมปองกนและการสนบสนนใหเกดการดแลสขภาพชองปากดวยตนเองอยางมประสทธผล เพอการควบคมปองกนโรคในชองปากเปนสงจ าเปน ส าหรบผรบบรการทนตกรรมในคลนกทนตกรรมของสถานบรการสาธารณสข (กองทนตสาธารณสข, 2550, หนา 50) แมวาในปจจบนจะมการเปลยนแปลงระบบการบรการทางทนตสาธารณสข และพฒนาคณภาพการใหการรกษาทางทนตกรรม โดยการขยายระบบบรการทงในภาครฐและเอกชน เพอใหครอบคลมการบรการ และพฒนาคณภาพในดานการบรการ รวมทงการเปลยนแปลงทางดานเทคโนโลยทางทนตกรรม โดยมการน าเขาเทคโนโลยจากตางประเทศทงทางดานวทยาการในการบ าบดและรกษาและฟนฟสภาพในชองปาก แตอยางไรกตาม กพบวาศาสตรการดแลทนตสขภาพเทาทผานมามกจะเนนเฉพาะศาสตรทางชวภาพเปนสวนใหญ เพราะผรบผดชอบในการดแล ทนตสขภาพของประชาชนในปจจบน ถกมอบหมายใหเปนหนาทของทนตบคลากรซงมความเชยวชาญในศาสตรทางชวภาพ ท าใหการใหความส าคญเกยวกบปจจยทางสงคมและพฤตกรรมศาสตรนอยมาก ทงทปจจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงแวดลอม เปนปจจยทมความสมพนธตอการเกดโรคในชองปากมาก เพราะปญหาทนตสขภาพตาง ๆ เกดจากพฤตกรรมไมเหมาะสมของตวบคคลเอง เชน พฤตกรรมการไมแปรงฟน การบรโภคอาหารหวานและขนมขบเคยว เปนตน แมทนตบคลากร จะทมเทความพยายามในการรกษาเพยงใดกตาม กไมสามารถท าใหประชาชนมทนตสขภาพชองปากทดแบบยงยนได ถาไมสามารถกระตนใหประชาชนดแลอนามยสวนบคคลของตนเองได (นฤมล สประโค, 2550, หนา 45)

3

การดแลสขภาพชองปากทมประสทธภาพนน เปนตองอาศยการปรบเปลยนพฤตกรรมของประชาชนรวมดวย ทงน เพราะโรคทางชองปากเหลานสามารถดแลรกษาใหหายเองไดดวยตนเอง ถาพบในระยะตน ๆ และมการเปลยนแปลงพฤตกรรมการดแลสขภาพชองปาก นอกจากเหตผลดงกลาวแลว ในปจจบนยงพบวามงานวจยทางพฤตกรรมศาสตรทศกษาการดแลสขภาพในชองปาก พบนอยมาก สขภาพชองปาก กเปนสวนหนงของสขภาพอนามยทด ซงการมสขภาพชองปาก ทปราศจากโรคอวยวะในชองปากท าหนาทไดอยางสมบรณ จะสงผลใหมสขภาพอนามยทดดวย เพราะการมสขภาพชองปากทด เปนองคประกอบทส าคญและทจ าเปนของชวตมนษย ซงเปนทรพยากรทมคายงของสงคม ทงนความเจรญของสงคมยอมขนกบประสทธภาพของบคคลทจะเปนก าลงส าคญตอการพฒนาประเทศในทก ๆ ดาน และโรคในชองปาก แมจะมสาเหตการเกดโรค หลายอยางกตาม แตกยงเปนโรคทปองกนได และวธการทส าคญอยางหนง คอ การรกษาอนามย ในชองปาก แตอวยวะภายในชองปากกเปนสวนหนงของรางกายทมกถกละเลย ท าใหเกดโรคในชองปาก โดยเฉพาะอยางยง โรคฟนผ และโรคปรทนต จนกลายเปนปญหาสขภาพในชองปากทปรากฏอยในทกกลมอายของประชากร และมความเกยวของกบสขภาพอนามยของประชาชน แมปญหา ในชองปากจะไมไดเปนโรคตดตอทรายแรง หรอเปนอนตรายถงแกชวตไดทนท แตหากเปนโรค ในชองปากเรอรง จะเปนโอกาสใหเชอโรคเขาสกระแสเลอดแพรกระจาย จนเกดอนตรายแกอวยวะตาง ๆ ทส าคญของรางกาย อกทงสขภาพชองปากทไมด ยงเปนแหลงเพาะเชอโรค และยงกอใหเกดความเจบปวดทกขทรมานได และท าใหสญเสยฟนหรออวยวะในชองปากได นบเปนปญหาดาน ทนตสาธารณสขทส าคญปญหาหนงของประเทศ อนจะน ามาซงความสญเสยในเศรษฐกจเพราะไมสามารถทจะทดแทนใหสมบรณเหมอนเดมได และยงสงผลใหสขภาพจตเสยไปดวย การดแลสขภาพในชองปากจงเปนองคประกอบหนง ทมความส าคญในการสงเสรมพฤตกรรมใหมสขภาพอนามยทสมบรณ ซงสขภาพอนามยตลอดจนการดแลท าความสะอาดในชองปาก หากมความรความเขาใจพรอมกบการดแลเอาใจใสจากทนตบคลากรเปนอยางด นอกจากจะท าใหสขภาพในชองปากของตนเองดแลวยงกอใหเกดทศนคตทดตอการดแลเอาใจใสสขภาพในชองปาก ของตนตามมาอกดวย ในการศกษาพฤตกรรมสขภาพ ความเชอ เจตคต เปนตวก าหนดพฤตกรรมตาง ๆ ทบคคลแสดงออกมา การปรบเปลยนพฤตกรรมใด ๆ กตามตองอาศยการเปลยนแปลงดวยตนเองของบคคลเปนหลก จงจะเปนการเปลยนพฤตกรรมถาวร ทฤษฎพฤตกรรมตามแผน เปนทฤษฎทางจตวทยาสงคม ทศกษาถงระดบความเชอ เจตคตของบคคล กลาววาบคคลจะท าพฤตกรรมจนส าเรจ ในสถานการณหนง ๆ ประกอบดวยปจจย 3 ประการ คอ หนงเกดจากแรงจงใจสวนบคคล และ ความเชอเกยวกบพฤตกรรมการดแลสขภาพ สองเกดจากแรงผลกดนทางสงคม และความเชอเกยวกบ

4

กลมบคคลทางสงคม สดทายเกดจากปจจยควบคมอน ๆ ทเปนอปสรรค หรอเอออ านวยใหกระท าพฤตกรรมและความเชอเกยวกบการควบคมพฤตกรรม ปจจยทง 3 ประการนจะมอทธพลตอการกระท าของบคคลแตละครงแตกตางกนขนอยกบลกษณะของพฤตกรรมและสถานการณเปนส าคญ จากการศกษางานวจยทงในตางประเทศและในประเทศ มผน าทฤษฎพฤตกรรมตามแผนมาประยกตเปนแนวทางหรอกรอบแนวคด เพออธบายและท านายพฤตกรรมของบคคลอยางกวางขวาง วทยาลยการสาธารณสขสรนธร เปนสถาบนการศกษาทส าคญแหงหนงในดานการผลตนกศกษาดานสาธารณสขทมคณภาพออกสสงคม การทจะผลตนกศกษาทมคณภาพออกสสงคมไดนน ตองอาศยบคลากรทมความพรอมทงดานรางกายและจตใจ แตหากบคลากรไมมความพรอมทางดานรางกายและจตใจบคลากรกไมสามารถแสดงศกยภาพในดานการท างานไดอยางเตมท เนองมาจากสภาวะสขภาพทเจบปวย ซงเกดจากการดแลสขภาพทไมถกตอง เชน การบรโภคอาหารทไมถกหลกโภชนาการ และการดแลสขภาพในภาวะปกตหรอเมอเจบปวย สงเหลานสามารถสงผลตอสขภาพและการท างานไดทงสน ดงนนขอมลพฤตกรรมการดแลสขภาพของนกศกษาในวทยาลยการสาธารณสขสรนธร ทเปนตวแทนของคนรนใหม ทจะไดรบขอมลขาวสารเชงวชาการในการดแลอนามยตนเองจากสอตาง ๆ จะเปนพนฐานของการวางแผนใหการปองกนและรกษาโรคปรทนตในผใหญในอนาคต โดยสามารถเลอกใชวธการและสอทเหมาะสมในการเขาถงการรบรของประชากรผใหญในอนาคต จงมความส าคญอยางยงเพราะเปนขอมลพนฐานทท าใหทราบแนวโนมของสถานการณ อนจะเปนประโยชนส าหรบการก าหนดแผนในการปองกนแกไขปญหา และการสงเสรมพฤตกรรมการดแลสขภาพของนกศกษาในวทยาลยการสาธารณสขสรนธร จากปญหาทไดกลาวในขางตนน ท าใหเหนผลกระทบทส าคญในการดแลสขภาพชองปากของนกศกษาในวทยาลยการสาธารณสขสรนธร ตลอดจนถงประชาชน ดงนน ผวจยจงสนใจศกษา ตวแปรทเปนสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษา วทยาลยการสาธารณสข สรนธร เพอทดสอบถงประสทธภาพของทฤษฎพฤตกรรมตามแผนส าหรบปรบปรงพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก สงผลกระทบตอเจตคต ความรและพฤตกรรมปจจบน ของนกศกษา วทยาลย การสาธารณสขสรนธร เพอน าผลการศกษาวจยมาอธบายสภาพปญหา อนจะมสวนชวยใหผเกยวของไดรบรขอมลและเปนแนวทางส าหรบผทสนใจในการศกษาวจยตอไป

วตถประสงคของกำรวจย 1. เพอพฒนาโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของ

นกศกษา วทยาลยการสาธารณสขสรนธร 2. เพอตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแล สขภาพในชองปากทพฒนาขน กบขอมลเชงประจกษ

5

กรอบแนวคดในกำรวจย ทฤษฎพฤตกรรมตามแผน (Theory of Planned Behavior) ของ Ajzen (1991, p. 183)

มแนวคดวา มนษยเปนผมเหตผลและรจกใชขอมลทมอยอยางเปนระบบในการตดสนใจเพอประโยชนตอตน และเชอวาการแสดงพฤตกรรมจะผานความตงใจ (Intention) ของบคคลทจะกระท าพฤตกรรมนน และความตงใจจะเกดจากอทธพลของปจจย 3 ดาน ไดแก 1) ความเชอเกยวกบผลลพธของพฤตกรรมทนาจะเกดขน ท าใหเกดเจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก (Attitude Toward Oral Health Behavior) 2) ความเชอเกยวกบความคาดหวงท าใหเกดแรงจงใจของการคลอยตามกลมอางอง (Subjective Norm) และ 3) ความเชอวามปจจยทจะสนบสนนการกระท าพฤตกรรมและรบรวาสามารถควบคมพฤตกรรมนนได ท าใหเกดการรบรความสามารถควบคมพฤตกรรม (Perceive Behavior Control) ท าใหเหนวา เจตนาเชงพฤตกรรมหรอความตงใจของบคคลทจะกระท าหรอไมกระท าพฤตกรรมใด ๆ จะเปนตวก าหนดพฤตกรรมนนซงความเชอทง 3 ประการน มอทธพลตอความตงใจของบคคลทจะแสดงพฤตกรรม จากเอกสารงานวจยทเกยวของกบพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ปรากฏวามการศกษาความสมพนธระหวางตวแปรทสงผลทางตรงกบพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ไดแก เจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก การคลอยตามกลมอางอง การรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรม ความตงใจกบพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ผวจยจงไดใชเปนกรอบแนวคดในการพฒนาโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษา วทยาลยการสาธารณสขสรนธร ดงแสดงในภาพท 1

ภาพท 1 โมเดลตามสมมตฐานความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ของนกศกษา วทยาลยการสาธารณสขสรนธร

เจตคตตอพฤตกรรมการ

ดแลสขภาพในชองปาก

การคลอยตาม

กลมอางอง

การรบรความสามารถใน

การควบคมพฤตกรรม

ความตงใจในการดแล

สขภาพในชองปาก

พฤตกรรมการดแล

สขภาพในชองปาก

(+)

(+)

(+)

(+)

6

สมมตฐำนกำรวจย 1. โมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของ นกศกษา

ในวทยาลยการสาธารณสขสรนธร ทพฒนาขนมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ 2. ตวแปรเจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก มอทธพลทางออมตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก สงผานตวแปรความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก 3. ตวแปรการคลอยตามกลมอางองมอทธพลทางออมตอพฤตกรรมการดแลสขภาพใน ชองปาก สงผานตวแปรความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก 4. ตวแปรการรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากมอทธพลทางออมตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก สงผานตวแปรความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก 5. ตวแปรความตงใจในการดแลสขภาพในชองปากมอทธพลทางตรงตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก

ประโยชนทคำดวำจะไดรบจำกกำรวจย 1. ไดปจจยเชงสาเหตทมอทธพลตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษา

วทยาลยการสาธารณสขสรนธร 2. วทยาลยการสาธารณสขสรนธรและหนวยงานทางดานสาธารณสขสามารถน าโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษา ไปสการวเคราะหสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก 3. วทยาลยการสาธารณสขสรนธรและหนวยงานทเกยวของน าผลการวจยไปใชเพมความรเปนแนวทางก าหนดในรายวชาการดแลสขภาพในชองปากส าหรบการเรยนการสอนของนกศกษา วทยาลยการสาธารณสขสรนธรได 4. วทยาลยการสาธารณสขสรนธร ใชเปนแนวทางในการสงเสรม ควบคม ดแลพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษา

ขอบเขตของกำรวจย 1. ประชำกรและกลมตวอยำง ประชำกร เปนนกศกษาระดบปรญญาตร และระดบประกาศนยบตรวชาชพชนสง อาย 18-21 ป ในวทยาลยการสาธารณสขสรนธร จ านวน 4,011 คน (สถาบนพระบรมราชชนก, 2555, หนา 30)

7

กลมตวอยำง เปนนกศกษา ระดบปรญญาตร และระดบประกาศนยบตรวชาชพชนสง อาย 18-21 ป วทยาลยการสาธารณสขสรนธร ปการศกษา 2556 จ านวน 500 คน ซงไดมาดวยวธการสมแบบหลายขนตอน (Multi-stage Random Sampling) 2. ตวแปรในกำรศกษำ 2.1 ตวแปรแฝงภายนอก 3 ตว ไดแก 2.1.1 เจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ประกอบดวย ตวแปรสงเกตได 3 ตวแปร คอ เจตคตตอการรบประทานอาหาร เจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากตามปกต และเจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากเมอมปญหาในชองปาก 2.1.2 การคลอยตามกลมอางอง ประกอบดวย ตวแปรสงเกตได 3 ตวแปร คอ การคลอยตามครอบครว การคลอยตามเพอน และการคลอยตามสงคม 2.1.3 การรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ประกอบดวย ตวแปรสงเกตได 3 ตวแปร คอ การรบรตอโอกาสเสยงตอการเกดโรคในชองปาก การรบรตอความรนแรงของโรคในชองปาก และการรบรประโยชนของการปองกนโรคในชองปาก 2.2 ตวแปรแฝงภายใน 2 ตว ไดแก 2.2.1 ความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก ประกอบดวย ตวแปรสงเกตได 3 ตวแปร คอ ความตงใจในการเลอกรบประทานอาหาร ความตงใจในการดแลสขภาพในชองปากตามปกต และความตงใจในการดแลสขภาพในชองปากเมอมปญหาในชองปาก 2.2.2 พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ประกอบดวย ตวแปรสงเกตได 3 ตวแปร คอ พฤตกรรมการเลอกรบประทานอาหาร พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากตามปกต และพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากเมอมปญหาในชองปาก

นยำมศพทเฉพำะ พฤตกรรมกำรดแลสขภำพในชองปำก (Oral Health Care Behavior) หมายถง การปฏบตตนเกยวกบการดแลสขภาพในชองปาก ทสามารถปฏบตไดดวยตนเอง โดยแบงออกเปน 3 ดาน ไดแก 1) พฤตกรรมการเลอกรบประทานอาหาร (Food Consumption Behavior) ไดแก การรบประทานอาหารทมลกษณะหวาน เหนยว การรบประทานผลไมทมเสนใยและการดมน าอดลม 2) พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากตามปกต (Preventive Health Behavior) ไดแก การแปรงฟน การใชไหมขดฟน การใชน ายาบวนปาก การตรวจสขภาพชองปากดวยตนเอง และ การพบทนตแพทย ปละ 2 ครง และ 3) พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากเมอมปญหาในชองปาก (Sick Role Behavior) ไดแก การจดฟนเพอการรกษา ฟอกสฟน เพอปองกนการเกดโรคในชองปาก เปนตน

8

เจตคตตอพฤตกรรมกำรดแลสขภำพในชองปำก (Attitude Towards Oral Health Behavior) หมายถง ความรสกทมตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก วาด ไมด ชอบ ไมชอบ พฤตกรรมดงกลาว ความรสกนนเกดจากความคดวาพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากนนมคณคา มประโยชนตอการดแล และมความรสกทด และพรอมทจะแสดงพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก แบงออกเปน 3 ดาน ไดแก เจตคตตอการรบประทานอาหาร (Attitude Towards Food) หมายถง ความรสกโดยรวมของนกศกษา ตอการปฏบตเกยวกบการรบประทานอาหารผก ผลไม การเลอกรบประทานอาหารทมลกษณะหวาน เหนยว การดมน าดมทสะอาด ไมดมน าอดลม น าหวาน ชา กาแฟ การเลกรบประทานขนมกรบกรอบ เจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากตามปกต (Attitude Preventive Oral Health Behavior) หมายถง ความรสกโดยรวมของนกศกษาตอการปฏบต เกยวกบ การแปรงฟน ทกครงหลงรบประทานอาหาร และกอนนอน การใชไหมขดฟน การตรวจสขภาพในชองปากดวยตนเอง การใชน ายาบวนปาก และการพบทนตแพทย เปนตน เจตคตตอเมอมปญหาในชองปาก (Attitude Sick Role Oral Health Behavior) หมายถงความรสกโดยรวมของนกศกษาตอการการจดพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากฟนเพอการรกษา และการฟอกสฟน กำรคลอยตำมกลมอำงอง (Subjective Norm) หมายถง การรบรของนกศกษาทไดรบอทธพลแบบอยางทเปนปจจยทางสงคม อาจเปนบคคลหรอกลมบคคลอางอง ทนกศกษาคดวาส าคญตอตนเอง และจงใจใหนกศกษาท าตามหรอไมท าตามพฤตกรรมมาปฏบตตาม แบงออกเปน 3 ดาน ไดแก การคลอยตามครอบครว (Conformation Family) หมายถง ความเชอของนกศกษาวาคนในครอบครว ไดแก พอ แม พ นอง ลง ปา นา อา มอทธพลใหท านกศกษาตามหรอไมท าตามในการดแลสขภาพในชองปากตามบคคลในครอบครว ถานกศกษาคลอยตามครอบครว กจะรบเอา ความเชอในการดแลสขภาพในชองปากมาปฏบตตาม เชน บดามารดา รบประทานอาหารทมประโยชนตอเหงอกและฟน การคลอยตามเพอน (Conformation Friend) หมายถง ความเชอของนกศกษาวาเพอน มอทธพลใหท าตามหรอไมท าตามในการดแลสขภาพในชองปาก ถานกศกษาคลอยตามเพอน กจะรบเอาความเชอในการดแลสขภาพในชองปากมาปฏบตตาม เชน เพอนของฉนตรวจความสะอาดฟน หลงแปรงฟน การคลอยตามสงคม (Conformation Social) หมายถง ความเชอของนกศกษาวาสงคม มอทธพลใหท าตามหรอไมใหท าตามในการดแลสขภาพในชองปาก ถานกศกษาคลอยตามสงคม

9

กจะรบเอาความเชอในการดแลสขภาพในชองปากมาปฏบตตาม เชน ฉนเหนปายประชาสมพนธ การรบประทานอาหารทมประโยชนตอสขภาพเหงอกและฟน กำรรบรควำมสำมำรถในกำรควบคมพฤตกรรมกำรดแลสขภำพชองปำก (Perceived Behavioral control) หมายถง ความเขาใจหรอความเชอความสามารถในการควบคมพฤตกรรม การดแลสขภาพในชองปากของนกศกษา วาตนเองมความสามารถควบคมพฤตกรรมมากนอยเพยงใด ขนอยกบตนเองมากนอยเพยงใด แบงออกเปนการรบรปจจย 3 ดาน ไดแก การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรคในชองปาก (Perceived Susceptibility) หมายถง การประมวลและตความหมายของขอมลหรอสถานการณทอยรอบ ๆ ตวบคคล วาอาจเสยงตอ การเกดโรคในชองปาก ทมผลโดยตรงตอการปฏบตตามค าแนะน าดานสขภาพ การรบรความรนแรงของโรคในชองปาก (Perceived Severity) หมายถง การประมวลและตความหมายของขอมลหรอสถานการณทอยรอบ ๆ ตวของบคคลในดานความเขาใจความรนแรงของโรคหรอปญหาความเจบปวย มไดหมายถงความรนแรงทเกดขนจรง ๆ การรบรประโยชนของการปองกนโรคในชองปาก (Perceived Benefits) หมายถง การประมวลและตความหมายของขอมลหรอสถานการณทอยรอบ ๆ ตวของบคคล วาการแสดงพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก เปนประโยชนตอตวเองหรอไม และเหมาะสม รวมถงค าแนะน าของเจาหนาททจะตองไดรบความเชอถอและความไววางใจในการดแลรกษา ควำมตงใจในกำรดแลสขภำพในชองปำก (Intention To Improve Oral Health Care Behavior) หมายถง การเอาใจ จดจอ หรอมความมงมนของนกศกษาในการดแลสขภาพในชองปาก โดยมจดมงหมายทจะดแลสขภาพในชองปากในแตละวน ใน 1 เดอนทผานมา แบงออกเปน 3 ดาน ไดแก 1. ความตงใจในการเลอกรบประทานอาหาร (Intention Food Consumption Hehavior) หมายถง ความตงใจในการรบประทานอาหารผก ผลไม การเลอกรบประทานอาหารทมลกษณะหวาน เหนยว การดมน าดมทสะอาด ไมดมน าอดลม น าหวาน ชา กาแฟ การเลกรบประทานขนมกรบกรอบ เปนตน 2. ความตงใจในการดแลสขภาพในชองปากตามปกต (Intention Preventive Health Behavior) หมายถง ความตงใจในการแปรงฟนทกครงหลงรบประทานอาหารและกอนนอน การใชไหมขดฟน การตรวจสขภาพในชองปากดวยตนเอง การใชน ายาบวนปาก และการพบทนตแพทย เปนตน 3. ความตงใจในการดแลสขภาพในชองปากเมอมปญหาในชองปาก (Intention Sick Role Behavior) หมายถง การจดฟนเพอการรกษา ฟอกสฟน เพอปองกนการเกดโรคในชองปาก เปนตน

10

นกศกษำ (Students) หมายถง ทก าลงศกษาในภาคปกตวทยาลยการสาธารณสขสรนธร ทง 7 แหง ไดแก 1) วทยาลยการสาธารณสขสรนธร จงหวดขอนแกน 2) วทยาลยการสาธารณสข สรนธร จงหวดชลบร 3) วทยาลยการสาธารณสขสรนธร จงหวดตรง 4) วทยาลยการสาธารณสขสรนธร จงหวดพษณโลก 5) วทยาลยการสาธารณสขสรนธร จงหวดยะลา 6) วทยาลยการสาธารณสขสรนธร จงหวดสพรรณบร และ 7) วทยาลยการสาธารณสขสรนธร จงหวดอบลราชธาน

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การศกษาวจยในครงนเปนการพฒนาโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษา วทยาลยการสาธารณสขสรนธร และตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลทพฒนาขนกบขอมลเชงประจกษ ซงผวจยไดมการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของกบการวจย ดงตอไปน ตอนท 1 สถานการณและความรนแรงของโรคในชองปาก ตอนท 2 พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากและงานวจยทเกยวของ ตอนท 3 ทฤษฎพฤตกรรมตามแผนและงานวจยทเกยวของ

ตอนท 1 สถานการณและความรนแรงของโรคในชองปาก ปญหาทางสขภาพชองปาก เปนปญหาทางสาธารณสข ทสรางความสญเสยทางเศรษฐกจ และบนทอนสขภาพของประชาชน โดยโรคทตรวจพบมากและเปนปญหาสาธารณสขทส าคญไดแก โรคฟนผ และโรคเหงอกอกเสบ ซงโรคดงกลาวสามารถสงผลกระทบตอสขภาพโดยรวมของเดกในหลาย ๆ มต เชน ปวดฟน ท าใหรบประทานอาหารไมได นอนไมหลบ ท าใหเคยวอาหารทจ าเปนแกรางกาย เชน ผก และเนอสตวไดนอยลง ท าใหรางกายไดรบสารอาหารทไมเพยงพอ ท าใหรางกายออนแอ ขาดสารอาหารทจ าเปนแกรางกาย และอาจเปนสาเหตใหสญเสยฟนกอนวยอนควร ตามมาดวยปญหาบคลกภาพในอนาคต ซงโรคในชองปากดงกลาวแมจะไมไดเปนโรครายแรงหรอเปนโรคทกอใหเกดอนตรายถงแกชวตกตาม แตกอาจเปนสาเหตท าใหเกดโรคทวไปของรางกายหรออาจลกลามเปนสาเหตซ าเตมใหโรคเกดลกลามมากขน นอกจากนยงอาจมกระทบตอสขภาพจต การออกเสยง บคลกภาพ ความสามารถในการท างานและทส าคญคอเปนแหลงของการตดเชออาจแพรกระจายสอวยวะอน ๆ ท าใหเกดอนตรายถงชวตได ซงโรคในชองปากนอกจากจะบนทอน ทงสขภาพกายและสขภาพจตแลวยงยากทจะบ าบดรกษาฟนฟใหดดงเดม นอกจากนปญหาทางทนตสขภาพยงท าใหเกดการสญเสยทางเศรษฐกจทงในระดบสวนตวและระดบสวนรวม กลาวคอ จะตองรกษาเสยเงน เสยเวลา และรฐบาลจะตองใชงบประมาณเปนจ านวนมากเพอใชจายในการบรรเทาและแกปญหาทนตสาธารณสข ทงทโรคในชองปากเปนโรคทสามารถปองกนไดดวยการแปรงฟน แตในปจจบนพบวาแนวโนมของ การเกดโรคยงมอตราสงอยเสมอ ๆ ควบคไปกบกระแสแหงการเปลยนแปลงบรบทของทางสงคมและวฒนธรรมของชมชน

12

จากรายงานขององคการอนามยโลกทท าการส ารวจทก 10 ป ฉบบลาสด (World Health Organization, 2003, pp. 57-70) ไดระบอยางชดเจนวาปญหาโรคฟนผและเหงอกอกเสบนนก าลงระบาดไปทวโลก และก าลงมการลกลามอยางนาตกใจ โดยจากการส ารวจขององคการอนามยโลก (World Health Organization, 2003, pp. 57-70) ในป 2546 พบวา ประชากรโลกมฟนผสงถง 1,900 ลานคน เปนโรคเหงอกอกเสบ 165 ลานคน และ13 ลานคนสญเสยฟนแทไป และจากสถตคาเฉลย ผ ถอน อด (DMFT) ทรวบรวมจากองคการอนามยโลกเมอป 2546 พบวาในกลมอาย 12 ปทวโลก ซงเปนอายทใชเปรยบเทยบความรนแรงของการเกดโรคฟนผนน มคาเฉลย ผ ถอน อด (DMFT) ในระดบทสง (4.5-6.5 ซตอคน) มถงรอยละ 13และฟนผในระดบกลาง (2.7- 4.4 ซตอคน) มถงรอยละ 30 ทงนในภาพรวมคาเฉลย ผ ถอน อดของระดบโรคอยทประมาณ 2.4 ซตอคน โดยทวปอเมรกามฟนผในระดบสงสดตามมาดวยสหภาพยโรปและกลมประเทศแปซฟกตะวนตก โดยมคาเฉลย ผ ถอน อด เปน 3.6, 2.6 และ 2.3 ตามล าดบ (World Health Organization, 2003, pp. 57-70) นอกจากน แนวโนมการลกลามของโรคฟนผยงมแนวโนมทลดลงอยางตอเนองในประเทศทพฒนาแลว แตในทางตรงกนขามกลบมแนวโนมสงขนอยางตอเนองในกลมประเทศก าลงพฒนาในชวงกวายสบป ทผานมา ซงสะทอนถงมาตรการการปองกนฟนผ ทยงไมไดผลและมประสทธภาพส าหรบโรคเหงอกอกเสบในคนทวโลก จะพบมากขนเมออายมากขน โดยเดก อาย 11-14 ป มอตราการเปนโรคนถงรอยละ 25 ถอวายงเปนอตราทสง ปญหาโรคฟนผและโรคเหงอกอกเสบดงทกลาวมาขางตน จะน าไปสภาวะวกฤตทางทนตสขภาพ นนคอ การสญเสยฟนแททจ าเปนตอการใชงานตลอดจนน าไปสการสญเสยทางเศรษฐกจ โดยจากการส ารวจ พบวากลม อาย 12 ป มสภาพเหงอกและอวยวะปรทนตปกต (CPI เทากบ 0-1) ไดมจ านวนลดลงมากในทกทวปทวโลก โดยกลมประเทศเอเชยตะวนออกเฉยงใตและแอฟรกาถอเปนประเทศทมเหงอกสขภาพดนอยทสด นนแสดงถงการท าความสะอาดชองปาก ทไมมประสทธภาพของประชาชนในภาพรวมทวโลก (World Health Organization, 2003, pp. 57-70)

ส าหรบประเทศไทย ความชกของการเกดโรคฟนผในวยรนตอนตนยงคงเพมขนอยาง ตอเนอง ดงจะเหนจากรายงานการส ารวจสภาวะทนตสขภาพแหงชาต ซงครงลาสด พ.ศ. 2555 พบวา รอยละ 52.3 ของเดกอาย 12 ป มประสบการณการเปนโรคฟนผ คาเฉลยฟนผ ถอน อด (DMFT) เทากบ 1.3 ซ/คน (กองทนตสาธารณสข, 2556, หนา 76) ทงนฟนทเปนโรคสวนใหญจะยงไมไดรบการรกษาคดเปน รอยละ 54.2 ของฟนทมประสบการณการเปนโรค พบเดกทมฟนผยงไมไดรบการรกษานถง รอยละ 39.1 ภาคกลางเปนภาคทเดกอาย 12 ป มประสบการณการเปนโรคฟนผ สงกวาภาคอน ๆ โดย คาเฉลยฟนผ อด ถอน สงถง 1.9 ซ/คน โดยมความชกรอยละ 64.4 ซงสรปไดวาเดกในวยดงกลาวมฟนผสง โดยเมอเปรยบเทยบจากการส ารวจครงทผาน ๆ มา จะพบวาแนวโนม เพมมากขน โดยมสดสวนผเปนโรคฟนผรอยละ 49.2, 53.9 และ 57.3 ในป พ.ศ. 2532, 2537 และ

13

2544 ตามล าดบ โดยมคาเฉลยฟนผ อด ถอนเปน 1.5, 1.55 และ 1.64 ซตอคน ในชวงเวลาเดยวกน ซงลกษณะดงกลาวจะสงผลใหมฟนผมากขนเมออายมากขน และกอใหเกดการสญเสยฟนในอนาคต (กองทนตสาธารณสข, 2551, หนา 70)

สถานการณปญหาสภาวะเหงอกอกเสบและโรคปรทนต ในเดกวยเรยนและเยาวชน จาก รายงานการส ารวจสภาวะทนตสขภาพแหงชาตครงลาสด คอ ครงท 7 พ.ศ. 2555 พบวามเดกอาย 12 ปเพยงรอยละ 18 ทมเหงอกปรกต ในขณะทรอยละ 58.9 ของเดกอาย 12 ปมเหงอกอกเสบ เฉลย 2.94 สวนจาก 6 สวน (Sextant) ทงนรอยละ 35.7 จะมหนน าลายรวมดวย ทงนยงคงมเดก อกรอยละ 22.4 ทมหนน าลายในชองปาก โดยไมมการอกเสบของเหงอก ซงมความจ าเปนตองไดรบการขดหนปนดวยเนองจากเดกเหลานมโอกาสทจะพฒนาเกดเปนเหงอกอกเสบได พบวาเดกเขตเมองจะมสภาวะปรทนตดกวาเดกในเขตชนบทเลกนอย ภาคกลางเปนภาคทพบเดกมปญหาเหงอกอกเสบสงสด (กองทนตสาธารณสข, 2556, หนา 50) ซงถอวามแนวโนมปญหาทรนแรงมากขน ดงจะเหนจากการส ารวจความชกของโรคเหงอก ในป 2548-2551 พบวากลมอาย 12 ป เปนโรคเหงอกอกเสบเพมขนจากรอยละ 45.3 เปนรอยละ 49.2 และ 52.2 ตามล าดบ แสดงถงวาผทมเหงอกอกเสบเพมขนอยางตอเนอง (กองทนตสาธารณสข, 2551, หนา 70) ซงจากการส ารวจนสรปไดวา เดกวยรนอาย 12 ป ดงกลาวมพฤตกรรมการท าความสะอาดชองปากยงไมมประสทธภาพอนน าไปสโรคเหงอกอกเสบ ส าหรบจงหวดกรงเทพมหานครและปรมณฑลนนการส ารวจสภาวะทนตสขภาพครงท 6 พ.ศ. 2550 พบวา มอตราความชกของโรคฟนผในกลมอาย 12 ป และ 17-19 ป มคาเฉลยทยงคง สงกวาเปาหมายทนตสขภาพแหงชาต ขณะทรอยละของสภาวะปรทนตปกตมนอยลง แสดงวานกเรยนในชวงมธยมตนมปญหาดานพฤตกรรมการปองกนโรคในชองปาก ซงสาเหตสวนหนง อาจมาจากรฐบาลไมมนโยบายทจะดแลเฝาระวง และสงเสรมทนตสขภาพใหชดเจนเหมอนในนกเรยน ประถมศกษา แตมนโยบายใหประชาชนในกลมนดแลสขภาพของตนเอง (กองทนตสาธารณสข, 2550, หนา 34) และอาจเนองมาจากพฤตกรรมการบรโภคอาหารของเดกทบรโภคอาหารประเภทแปงและน าตาลมากขน บรโภคอาหารประเภทผก ผลไมลดลง โดยในป 2544 พบวาเดก 6 คนใน 10 คน บรโภคน าตาลเฉลยถงวนละ 8-10 ชอนชา ซงมากกวาปรมาณทองคการอนามยโลกแนะน าใหบรโภคไมเกนวนละ 6 ชอนชา และจากผลการส ารวจ พบวา เดกกนขนมกรบกรอบเปนประจ า รอยละ 63.5 ดมน าอดลมหรอน าหวานทกวนรอยละ 49.9 และยงพบวาโรงเรยนมการจ าหนายขนมและเครองดมทเปนอนตรายตอฟนถงรอยละ 54.5 นอกจากพฤตกรรมการบรโภคแลวยงเกดจากการไมแปรงฟนใหสะอาดอยางสม าเสมอ โดยป พ.ศ. 2544 พบวา อาย 12 ป แปรงฟนหลงอาหารกลางวนทโรงเรยนเพยงรอยละ 21.7 แปรงฟนทกวนรอยละ 89.6 คาเฉลยการแปรงฟนอย 2.2 ครงตอวน (กองทนตสาธารณสข, 2550, หนา 40) ซงผลจากการมฟนผในชองปาก ไดสงผลกระทบตอการด าเนนชวตปกตของนกเรยนรวมถงสงผลกระทบตอการเรยนดวย โดยจากขอมลพบวา เดกอาย 12 ปรอยละ 52.1

14

เคยปวดฟนในรอบปทผานมา และรอยละ 14.3 ของเดกทปวดฟน ตอบวาขาดเรยนเนองจากปญหาในชองปาก (กองทนตสาธารณสข, 2545, หนา 53) จากสถานการณทกลาวมาขางตนน ท าใหเหนความรนแรงของโรคในชองปาก ซงมแนวโนมเพมมากขน สงผลตอกระทบตอสขภาพจต การออกเสยง บคลกภาพ ความสามารถใน การท างานและทส าคญคอเปนแหลงของการตดเชออาจแพรกระจายสอวยวะอน ๆ ท าใหเกดอนตรายถงชวตได

ตอนท 2 พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากและงานวจยทเกยวของ พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากนนเปนตวแปรหลกในการวจย ซงการท าความเขาใจในความหมายและวธการวดตวแปร ดงกลาว มความส าคญอยางยง ตอความนาเชอถอ และความส าเรจของการวจย ดงนน ในสวนแรกของการทบทวนเอกสารและงานวจยทเกยวของ ผวจยมวตถประสงคเพอพฒนาโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของ นกศกษาวทยาลยการสาธารณสขสรนธร และเพอตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากทพฒนาขน กบขอมลเชงประจกษ ซงการจะเขาใจในความหมายของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากไดนนควรมความเขาใจเบองตนเกยวกบ ความหมายของพฤตกรรมสขภาพโดยทวไป และเชอมโยงมาสพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากในทสด พฤตกรรม (Behavior) หมายถง การแสดงออกของสงมชวตในลกษณะตาง ๆ ตามสภาพการณ สภาวะแวดลอม และสงกระตนหรอสงเรา ใหความหมายของพฤตกรรม วาหมายถง ปฏกรยาตาง ๆ ทบคคลนนแสดงออกมาทงภายในและภายนอกรายกายตวบคคล ซง Bloom (1979, p. 25) ไดแบงพฤตกรรมออกเปน องคประกอบ 3 ดาน คอ พฤตกรรมดานพทธปญญา (Cognitive Domain) พฤตกรรมดานเจตคต (Affective Domain) และพฤตกรรมดานการปฏบต (Psychomotor Domain) สวน Twaddle (1981, p. 11) ใหความหมายของพฤตกรรมวาเปนปฏกรยาหรอกจกรรมทกชนดของสงมชวต พฤตกรรมของมนษย หมายถง ปฏกรยาตาง ๆ ทบคคลแสดงออกทงภายในและภายนอกตว บคคล มทงทสงเกตไดและสงเกตไมได ซงจะแตกตางกนไปตามสภาพสงคมวฒนธรรม โดยไดรบอทธพลจากความคาดหวงของบคคลในครอบครว หรอสถานการณในขณะนน และประสบการณในอดต 1. พฤตกรรมสขภาพ พฤตกรรมสขภาพ มการใหความหมายไวในหลายการศกษาดวยกน ซงผวจยไดรวบรวมความหมายของพฤตกรรมสขภาพ ไดใหความหมายวา พฤตกรรมสขภาพ หมายถง พฤตกรรมทเกยวของหรอมผลตอสขภาพของบคคล ครอบครวหรอชมชน ไมวาจะในลกษณะทท าใหเกดผลด

15

หรอผลเสยตอสขภาพ ซงคอ การปฏบตหรอแสดงออกของบคคลในการกระท าหรองดเวนการกระท าในสงทมผลตอสขภาพ โดยอาศย ความร ความเขาใจ เจตคต และการปฏบตตนทางสขภาพทเกยวของสมพนธกนอยางเหมาะสม องศนนท อนทรก าแหง (2552, หนา 15) ไดใหความหมายวา พฤตกรรมสขภาพ หมายถง การกระท า การปฏบต การแสดงออกและทาททจะกระท า ซงจะกอใหเกดผลด หรอผลเสยตอสขภาพของตนเอง ซง สามารถจ าแนกออกไดเปน 2 ลกษณะ คอ การกระท าหรอ การปฏบตของบคคลทมผลดหรอผลเสย ตอสขภาพและการงดเวนไมกระท า หรอการไมปฏบตของบคคลทมผลดหรอผลเสยตอสขภาพ สามารถแบงประเภทของพฤตกรรมสขภาพไดหลายแบบดวยกน กลาวคอ หากแบงตาม ลกษณะของพฤตกรรมสขภาพ สามารถแบงไดเปน 2 ประเภท คอ 1) พฤตกรรมทพงประสงคหรอ พฤตกรรมเชงบวก (Positive Behavior) หมายถง พฤตกรรมทบคคลปฏบตแลวสงผลดตอสขภาพ ของบคคล เปนพฤตกรรมทควรสงเสรมใหบคคลปฏบตตอไปและควรปฏบตใหดขน เชน การแปรงฟนและท าความสะอาดชองปาก การรบประทานอาหารครบ 5 หม เปนตน และ 2) พฤตกรรมทไม พงประสงคหรอพฤตกรรมเชงลบหรอพฤตกรรมเสยง (Negative behavior) หมายถง พฤตกรรมท บคคลปฏบตแลวจะสงผลเสยตอสขภาพ ท าใหเกดปญหาสขภาพหรอโรค เปนพฤตกรรมทไม พงประสงค เชน การสบบหร การดมสรา การรบประทานอาหารจ าพวกแปงและน าตาลหรอไขมนมาก เกนความจ าเปน เปนตน นอกจากน พฤตกรรมสขภาพ ยงสามารถแบงออกเปน 2 ประเภท ตาม สภาพการณของมนษยในขณะนน คอ 1) พฤตกรรมการปองกนโรคหรอสภาวะปกต หมายถง การปฏบตทกอยางทจะชวยสงเสรมสขภาพของบคคลและปองกนไมใหเกดโรค และ 2) พฤตกรรม เมอเจบปวย ซงหมายถง การปฏบตของบคคล เมอเจบปวยหรออยในภาวะสขภาพทผดปกตซงจะ แตกตางกนไปขนอยกบองคประกอบหลาย ๆ อยาง เชน ความร เกยวกบโรค การรบรเกยวกบ ความรนแรง ความเชอเดม คานยม ขนบธรรมเนยมประเพณ จากความหมายดงกลาวขางตนนน พอสรป เปนความหมายในแนวคดพฤตกรรมศาสตร ไดวาพฤตกรรมสขภาพ หมายถง การกระท าตาง ๆ ทบคคลแสดงออกทงทสงเกตไดและสงเกตไมไดแตสามารถวดไดดวยเครองมอวด ในดานกระบวนการเรยนรและการปฏบตเพอการกระท าในสงทเปนผลดตอสขภาพหรองดเวนการกระท าในสงทเปนผลเสยตอสขภาพ โดยกระท าไปเพอจดประสงคในการสงเสรม ปองกน หรอบ ารงรกษาสขภาพ ทงในสวนทเปนพฤตกรรมทสภาวะรางกายปกต และ พฤตกรรมทแสดงออกในสภาวะทรางกายเจบปวย 2. พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก มการใชค าทใชศกษาพฤตกรรมสขภาพทเกยวของกบการดแล ปองกน รกษาสขภาพในชองปากอยหลายค า ไดแก พฤตกรรมทนตสขภาพ พฤตกรรมการดแลสขภาพชองปาก และ

16

พฤตกรรมอนามยชองปาก มความใกลเคยงกนมาก ทงน พฤตกรรมทนตสขภาพ หมายถง กจกรรมทกประเภททเกยวของกบสขภาพชองปากของมนษย ซงแสดงออกทงในดานความร เจตคต และ การปฏบต อาจสงเกตไดหรอไมได สวนพฤตกรรมการดแลสขภาพชองปากนน หมายถง การปฏบตหรอการกระท าในสภาวะปกตทเปนสวนหนงของวถชวตของบคคลโดยมวตถประสงคเพอปองกนโรคในชองปากและสงเสรมทนตสขภาพชองปาก ซงบคคลไดเลอกปฏบตใหเหมาะสมกบตวเอง โดยม การเรยนรและการสนบสนนจากสงคมวฒนธรรม ทเปนสงแวดลอมของบคคลนนทเหมาะสมมประสทธภาพ อนเปนหนทางทน าไปสการมสขภาพชองปากทดดวยรปแบบการกระท าตาง ๆ เพอจดประสงคเพอปองกนโรคในชองปาก สงเสรมสขภาวะ และรกษาโรคในชองปาก อนจะท าใหตนเองไปสการมคณภาพชวตทด ทงน องคประกอบของพฤตกรรมการดแลสขภาพชองปาก นฤมล สประโค (2550, หนา 63-72) ไดเสนอไววา ประกอบดวย พฤตกรรมยอย ๆ หลายพฤตกรรม อนไดแก การศกษาความรเรองโรคฟนผและโรคเหงอกอกเสบ การเลอกใชแปรงสฟนและยาสฟน การตรวจสภาวะชองปากดวยตนเอง การปฏบตตนในดานการรบประทานอาหารทมประโยชน การใชฟลออไรด และการไปพบทนตบคลากร ไดสรปถงพฤตกรรมการดแลสขภาพชองปากทส าคญวา คอ พฤตกรรมการแปรงฟน พฤตกรรมการบรโภคอาหารเพออนามยชองปาก รวมถงพฤตกรรมการตรวจและ เฝาระวงสขภาพชองปากดวยตนเอง

ส าหรบในการวจยในครงน พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก จะหมายถง กจกรรมการ ดแลทนตสขภาพในระดบบคคล ไดแก การบรโภคอาหารเพออนามยชองปาก และการท าความสะอาดชองปาก โดยจะไมครอบคลมในสวนการไปพบทนตบคลากร หรอการรกษาเฉพาะอยางเพอปองกนโรคในชองปาก

โดยสรปแลว พฤตกรรมการดแลสขภาพชองปาก หมายถง การปฏบตตวอยางสม าเสมอของนกศกษา วทยาลยการสาธารณสขสรนธร ในดานการดแลสขภาพในชองปากสวนบคคลของตนเอง ซงในการศกษาครงน จะประกอบดวย 1) การบรโภคอาหารเพอสขภาพในชองปาก 2) พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากตามปกต และ 3) พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก เมอมปญหาในชองปาก 1. การบรโภคอาหารเพอสขภาพในชองปาก

การบรโภคอาหาร หมายถง การประพฤตปฏบตทเคยชนในการรบประทานอาหาร ไดแก ชนดของอาหารทกน กนอยางไร จ านวนมอทกนและอปกรณทใช รวมทงสขนสยกอนและหลงกนซงสอดคลองกบการศกษาของ หทยกาญจน โสตรด และอมพร ฉมพล (2550, หนา 40) ทไดใหความหมายของการบรโภคอาหาร หมายถง การแสดงออกของบคคลทงทสงเกตเหนไดและสงเกตไมไดเกยวกบการรบประทานอาหาร ไดแก การรบประทานอาหารหรอไมรบประทานอะไร รบประทาน

17

อยางไร จ านวนมอทรบประทานและใชอปกรณอะไรบางในการรบประทาน รวมทง การปฏบต กอนการรบประทานอาหาร และขณะรบประทานอาหาร ตลอดจนชนดของอาหาร ส าหรบการบรโภคอาหารเพอสขภาพชองในปากนน หมายถง พฤตกรรมการบรโภค ทพงประสงคตอสขภาพชองปาก โดยลดการบรโภคอาหารประเภทแปงและน าตาลหรออาหารเหนยว ตดฟน โดยหมายถง การควบคมชนดและรปแบบของอาหาร วธการบรโภค และปรมาณและความถ ของการบรโภคแปงและน าตาล เพราะแปงและน าตาลถอไดวาเปนอาหารทมผลกระทบตอฟนมาก ทสดภายหลงจากฟนขนแลว โดยอาหารจ าพวกคารโบไฮเดรตทกชนดมคณสมบตสงเสรมใหเกดฟนผ (Caries Promoting) โดยการทน าตาลมสวนท าใหเกดโรคฟนผ กเนองจากน าตาลจะเปนอาหาร ใหจลนทรยในชองปากสรางสภาวะกรดทมคา pH ต าขนในชองปากซงมผลตอการเกดฟนผ โดยหาก คา pH ของคราบจลนทรยภายในปากมคาต ากวา 5.5 ผวเคลอบฟนจะเรมละลาย จากการศกษาของ Stephan (1944, pp. 105-106) พบวา pH ของ คราบจลนทรยมคาประมาณ 6.2-7.4 แตเมอไดรบน าตาลซโครสแลว คา pH จะลดลงเหลอประมาณ 5.0 ในเวลา 2-5 นาท จากนน จะคอย ๆ เพมขนใน 30-60 นาทตอมา โดยน าตาลทพบวาสมพนธกบการเกดฟนผ คอ น าตาลซโครส จากการทดลองในสตว คา pH ของคราบจลนทรย ไมพบความแตกตางในการเกดฟนผระหวางน าตาลกลโคส ฟรกโตส มอลโตส และมหลกฐานหลาย ๆ อยางทชใหเหนวาการไดรบน าตาลบอยครงมผลตอ การเกดฟนผเชนเดยวกบความเขมขนของน าตาลทไดรบ ดงนนหากสามารถควบคมการบรโภคแปงและน าตาลจะสามารถลดการเกดฟนผได จากการทบทวนวรรณกรรม ปราฏกวา พฤตกรรมการบรโภคอาหารเปนปจจยทมความส าคญมากตอการเกดโรคในชองปากโดยเฉพาะฟนผ โดยการศกษาของ (Holm et al., 1975, pp. 34-39) ไดศกษาเกยวกบสขภาพชองปากกบการรบประทานอาหาร และลกษณะเศรษฐกจสงคมในเดกชาวสวเดน จ านวน 187 คน พบวาการรบประทานอาหารขนมหวานมความสมพนธทางบวกกบการเกดโรคฟนผ รวมกบประเมนผลดานอาหารและความถในการรบประทานขนมขบเคยวโดยใชแบบประเมนอาหาร 24 ชวโมง จ านวน 2 ครง ผลการศกษาพบวาคาเฉลยฟนผทเพมขนตามอาย และยงสมพนธกบจ านวนความถในการรบประทานอาหารประเภทขนมขบเคยวทรบประทานตอวนอยางมนยส าคญ (p< .05) ส าหรบในการวจยในครงน พฤตกรรมการบรโภคอาหารเพอสขภาพในชอง จงหมายถง การปฏบตตวอยางสม าเสมอของนกศกษา วทยาลยการสาธารณสขสรนธรในการลดการบรโภคอาหารประเภทแปงและน าตาลและอาหารเหนยวตดฟน การวดตวแปรการบรโภคอาหารเพอสขภาพในชองปาก ส าหรบการวดตวแปรการบรโภคอาหารเพอสขภาพในชองปาก พบวา สามารถท าได หลายวธ เชน แบบสอบถามชนดและความถ แบบบนทกการบรโภคอาหารดวยตนเอง การวด

18

ปรมาณอาหารทบรโภค และการวดปรมาณพลงงานทรางกายไดรบ เปนตน ดงเชน การศกษาของ (Backman et al., 2002, pp. 184-193) ใชการวดรวมกน 2 วธ คอ การเขยนบนทกรายงาน การบรโภคอาหารในชวงเวลา 1 เดอน และการใชแบบวดชนดและความถของการบรโภคอาหาร 67 ชนด (Food Frequency Questionnaire) ซงวดตามหลง 1 เดอน จะไดเปนคะแนนพฤตกรรม การบรโภคอาหารเพออนามยชองปาก (Conner et al., 2002, pp. 194-201) ศกษาพฤตกรรมการบรโภคอาหารเพอสขภาพในกลมตวอยางทเขารบบรการในคลนกสงเสรมสขภาพจ านวน 144 คน อายระหวาง 20 – 68 ป โดยใชแบบวดชนดและความถของการบรโภคอาหาร 33 ชนด ซงประกอบดวยขอความอาหารกลมตาง ๆ ทกลมตวอยางบรโภคเปนประจ า จ านวน 33 ขอ ขอความเหลานเปนมาตราประเมนคา 6 ระดบใหกลมตวอยางประเมนความถในการรบประทาน (วนละ 2 ครง หรอมากกวา, ทกวน, 3 – 5 ครงตอสปดาห, 1 – 2 ครงตอสปดาห, 1 – 3 ครงตอเดอน และ นอยมาก หรอไมเคย) นอกจากน (Bogers et al., 2004, pp. 157-166) ศกษาพฤตกรรม การบรโภคผกและผลไมของมารดาทมบตรอายระหวาง 7 –10 ป โดยใชแบบวดชนดและความถของการบรโภคผกและผลไม แบบวดนเปนมาตราประเมนคาใหกลมตวอยางประเมน ความถใน การรบประทาน (ตงแต ไมเคยรบประทานหรอนอยกวา 1 ครงตอเดอน ไปจนถง 6-7 วน ตอสปดาห) นอกจากนยง ใหกลมตวอยางระบปรมาณในการรบประทานโดยใชหนวยทสามารถค านวณกลบไปเปนกรมได ส าหรบเครองมอวดการบรโภคอาหารในประเทศไทย นฤมล สประโค (2550, หนา 70) วดโดยแบบสอบถามพฤตกรรมการบรโภคอาหารเพออนามยชองปากตามแบบวดของ Likert ซงเปนขอค าถามแบบวดมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) ม 5 ระดบ จากมากทสด ถง นอยทสด จ านวน 12 ขอ โดยในแบบสอบถามทง 2 ดานใหผตอบเลอกตอบเพยง 1 ตวเลอก โดยขอความนน มความหมายทงทางบวกและทางลบคละกน ผตอบทไดคะแนนสง แสดงวา พฤตกรรมการบรโภคอาหารเพออนามยชองปากดกวาผตอบทไดคะแนนต ากวา โดยสรปแลวการวดพฤตกรรมการบรโภคเพออนามยชองปากสามารถท าไดหลายวธแตสวนใหญใชแบบสอบถามชนดและความถ ของการบรโภคอาหารทมลกษณะเปนมาตรประเมนคา ส าหรบในงานวจยน ผวจยไดสรางแบบสอบถามพฤตกรรมการบรโภคเพออนามยชองปากขนเองซงมลกษณะเปนแบบสอบถามชนด และความถของอาหารทนกเรยนรบประทานในชวง 1 สปดาหทผานมา ซงผวจยประยกตใชจากงานวจย ของพชร ดวงจนทร (2550, หนา 45) โดยใหนกเรยนระบวา ในรอบสปดาหทผานมาตนเองไดรบประทานอาหารแตละชนดทงทมประโยชนตอฟนและอาจท าอนตรายตอฟนบอ ยเพยงใด ตงแตไมเคยกนเลย จนถง กนเปนประจ าทกวน มคะแนนระหวาง 0 ถง 7 ตามล าดบ จ านวนทงหมด 7 ขอ คะแนนรวมมคาระหวาง 0 – 49 ผทไดคะแนนสงแสดงวาเปนผทมพฤตกรรมการบรโภคอาหารเพออนามยชองปาก

19

ดกวาผทไดคะแนนต า มคาอ านาจจ าแนกรายขออยระหวาง .45 - .56 และมคาสมประสทธความเทยงชนดความสอดคลองภายในแบบอลฟาทงฉบบ เทากบ .78 2. พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากตามปกต การท าความสะอาดชองปาก หมายถง มาตรการทกอยางทมงเนนใหเกดการควบคม แผนคราบจลนทรยใหมากทสดเทาทจะท าได ซงคราบจลนทรย (Plaque) เปนสาเหตหลกของการเกดโรคฟนผและเหงอกอกเสบ ดงนนการควบคมไมใหเกดคราบจลนทรยเปนสงทส าคญ การควบคม คราบจลนทรยแบงเปนการควบคม โดยวธทางกลศาสตรและวธ ทางเคมซงการควบคม ดงกลาวหมายถง ควรท าพฤตกรรมดงตอไปน 2.1 การแปรงสฟน เปนมาตรการทางกลศาสตรในการควบคมคราบจลนทรย ทงน ควรแปรงฟนทกครงหลงมออาหาร เชา กลางวน และเยน ดวยวธแปรงฟนทถกตอง และใชยาสฟนทมสวนผสมของฟลออไรดในการชวยปองกนฟนผ การแปรงฟนทสามารถท าใหฟนและชองปากสะอาดอยางทวถง และปฏบตอยางสม าเสมอเปนประจ าทกวนเปนวธการดแลรกษาสขภาพอนามยชองปาก ทด และสามารถขจดคราบจลนทรยใหหลดออกมาได การแปรงฟนอยางถกตองจะชวยใหฟนสะอาด เหงอกไมเปนแผล คอฟนไมสกไมเกดผลเสยตอฟนและเหงอก การแปรงฟนใหสะอาดอยางทวถง มหลายวธแตกตางกนแตละวธมประโยชนและเหมาะสมกบสภาพชองปากในแตละวย ดงนน ในแตละคนจะตองเลอกวธแปรงฟนใหเหมาะสมกบสภาพในชองปากของตน ซงโดยสวนใหญจะแปรงฟนอยางสม าเสมอ แตกปรากฏวามผทแปรงฟนไดส ะอาดทวถงเพยงไมกคน ส าหรบการแปรงฟนทดและมประสทธภาพทเรยกวาการควบคมคราบจลนทรย จะตองประกอบดวยการใชเวลา ความอดทน และมการฝกปฏบตอยางถกตอง จงจะเกดเปนพฤตกรรมการดแลอนามยชองปากทเหมาะสม วธการแปรงฟนทเหมาะสมนนคอ ควรแปรงฟนแบบมอดฟายแบส (Modified Bass Method) ซงจะใหประสทธผลในการก าจดแผนคราบจลนทรยไดด ซงวธการแปรงฟนแบบมอดฟายส แบส (Modified Bass Method) คอการแปรงฟนบรเวณคอฟนและขอบเหงอกโดยวางขนแปรงท ามม 45 องศา กบแกนยาวของฟน โดยชเอยงไปทางปลายรากฟน กดปลายขนแปรงใหเขาไปในชองเหงอกและซอกฟน ขยบแปรงเบา ๆ ตามแนวราบกลบไป-กลบมา โดยทขนแปรงยงอยในต าแหนงเดม ใชเวลาประมาณ 10 วนาท ตอฟน แตละซ เพอเนนการแปรงฟนบรเวณคอฟนทอยชดขอบเหงอก จากนนบดขอมอใหขนแปรงมวนบดมาทางดานบดเคยวของฟน ท าซ า ๆ ต าแหนงละ 6-8 ครง ส าหรบการแปรงฟนดานบดเคยวใหวางแปรงตงฉากกบดานบดเคยวแลวถเขา ถออกชวงสน ๆ เพอขจดเศษอาหารทหลมรองฟน วธนขนแปรงจะเขาไปท าความสะอาดทงฟน และเหงอกดวย การเลอกแปรงสฟน จงเปนสงส าคญทตองพถพถน แปรงทมขนแปรงออน ปลายขนแปรงมน จะเปนสงทจ าเปนมาก เพราะถาขนแปรงแขงและปลายคม จะท าอนตรายตอเหงอกจนเปนแผล และอาจท าใหฟนสก ถาเราขยบขนแปรงไปมาอยางแรง ทงน การแปรงฟนทใหผลในการปองกนฟนผไดมากทสด คอ

20

แปรงฟนทนทหลงรบประทานอาหารและกอนนอน เนองจากอาหารพวกแปง และน าตาลทตกคาง อยตามฟนจะถกเชอโรคในชองปากเปลยนเปนกรดแทบจะทนท และภายใน 10 นาทกรดมความรนแรงพอทจะท าลายผวเคลอบฟนทละนอยและเกดฟนผในทสด และพษจากเชอจะท าใหเกดการระคายเคองเหงอก 2.2 การใชเครองมอท าความสะอาดระหวางซอกฟน เชน ไหมขดฟน และแปรง ซอกฟน เปนมาตรการทางกลศาสตรในการควบคมคราบจลนทรย ในการท าความสะอาดบรเวณ ระหวางซอกฟนเปนวธการทส าคญมากในการดแลสขภาพเหงอก ซงไหมขดฟน เปนอปกรณท า ความสะอาดบรเวณซอกฟน ลกษณะของเสนใยไนลอนทใชขดฟน ประกอบดวยเสนใยขนาดเลก จ านวนมากมารวมกนเปนเสนเดยว เมอเสนใยถกสอดเขาไปในระหวางซฟน เสนใยเลก ๆ นจะแผ บางออกท าใหผานเขาซอกฟนทเลกมาก ๆ ไดงาย และการแผตวของมนบนผวดานขางของฟน จะ ชวยขด ถ แผนคราบจลนทรยในบรเวณนนออก 2.3 การท าความสะอาดชองปากทางเคมบรเวณอน ๆ เชน น ายาบวนปาก ซงพบวา การใชน ายาบวนปากมสวนชวยในการลดการอกเสบของเหงอก ทงน พฤตกรรมการท าความสะอาดทวดไดชดเจนทสด คอ พฤตกรรมการแปรงฟนเนองจากเปนพฤตกรรมทกระท าไดงาย และไดรบการสงเสรมใหท าเปนประจ าทงทบานและท โรงเรยนเปนประจ าอยแลว ในการศกษาในครงนจงใชพฤตกรรมการแปรงฟนเปนตวแทนของ พฤตกรรมการท าความสะอาดชองปากในภาพรวม โดยความหมายของ ตวแปรการท าความสะอาด ชองปาก ในการ วจยครงนจงหมายถง การปฏบตตวอยางสม าเสมอของนกศกษาในการท าความ สะอาดชองปาก ดวยการแปรงฟนอยางถกตองในแตละต าแหนงและท าครบทกบรเวณในชองปาก และท าครบครงในแตละวน การวดตวแปรการท าความสะอาดชองปาก จากการประมวลเอกสาร วธการวดพฤตกรรมการท าความสะอาดชองปากนน สวนใหญจะใชวธสมภาษณรวมกบแบบวดการปฏบต วดโดยแบบสมภาษณผดแลเดกเปนการวดดานการปฏบตดานการท าความสะอาดชองปากเดก รวม 3 ขอ เปนค าถามกงปลายเปดและปลายปด ม 2 ตวเลอก คอท า และไมท า หรอวดโดยแบบสมภาษณผปกครองของเดก ซงเปนแบบวดดานการแปรงฟนและท าความสะอาดชองปาก รวม 6 ขอโดยใหเลอกค าตอบเพยงค าตอบเดยว ทงน จดออนของการวดพฤตกรรมโดยการใชแบบสอบถามดงกลาวคอ ไมสามารถวดทกษะทเกดจากการปฏบตจรงได เปนเพยงแตการวดการกระท าไดมการท าพฤตกรรมการท าความสะอาดหรอไม แตไมสามารถวดประสทธผลการแปรงฟน ทงน ประเดนทตองพจารณาส าหรบพฤตกรรมการแปรงฟนและการใช ไหมขดฟนนน ควรมการพจารณาในทกแงมมอนไดแก ถกตองในแตละต าแหนง ท าครบทกบรเวณใน ชองปาก และ ท าครบครงในแตละวนโดยประเดนท าครบครงในแตละวนอาจประเมนโดยผถกศกษา

21

ประเมนตนเอง แตในการพจารณา ท าถกตองในแตละต าแหนง และ ท าครบทกบรเวณในชองปากนนจะสามารถประเมนไดโดยการประยกตใชดชนวดทกษะดานอนามยชองปาก ส าหรบการวจยในครงน วดพฤตกรรมการท าความสะอาดชองปากโดย การประเมนทกษะการแปรงฟนทถกวธ โดยประยกตมาจากเกณฑของดชนทกษะอนามยชองปาก (Oral Hygiene Skill Achievement Index: S.A.I.) ของ Richard Niederman และ Thomas M. Sullivan (1981, pp. 143-156) โดยใชแบบประเมนทกษะการแปรงฟนทถกวธ มรายละเอยด ดงน การประเมนทกษะการแปรงฟนทถกวธ (Oral Hygiene Skill Achievement Index: S.A.I.) เปนแบบประเมนทกษะการแปรงฟนทถกวธโดยมผวจยเปนผสงเกตและจดบนทก โดย ผวจยไดดดแปลงมาจาก ดชนวดทกษะดานอนามยชองปาก (Oral Hygiene Skill Achievement index: S.A.I.) ของ Niederman.R, Sullivans (1981, pp. 143-156) ทงน การใชดชนดงกลาว เปนดชนทมประสทธภาพมากในการประเมนทกษะการแปรงฟน ภาพท 2 บรเวณทท าการตรวจตามดชนทกษะดานอนามยชองปาก โดยลกษณะพเศษของดชนจะเปนการวดทกษะการท าความสะอาดชองปากโดยตรง โดยเปนการประเมนทกษะในการแปรงฟนและใชไหมขดฟน ซงเปนทกษะการท าความสะอาด ชองปากสวนบคคล โดยจะท าการประเมน ใน 2 องคประกอบ คอ ครบต าแหนง (Placement) และ ถกวธ (Motions) ในการท าความสะอาดของฟนในแตละบรเวณ ซงสามารถน าดชนนไปประยกตใช ไดในการตดตามทางคลนกและเครองมอในการวดผลพฤตกรรมในการวจยทมประสทธภาพได ทงน ในประเทศไทย มการวจยหลายการศกษาทใชดชนดงกลางในการวดพฤตกรรม การท าความสะอาดชองปากของนกศกษา โดยลกษณะจะเปนการน าแนวคดของดชนดงกลาวมาประยกตใหมความสอดคลองกบการสอนการแปรงฟนของกรมอนามยโดยนกศกษาปรญญาโท คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยมหดล ไดน าดชนประยกตนมาใชวดผลของพฤตกรรม

22

การแปรงฟนนกศกษา ดงการศกษาของ ปญน กตตพงศพทยา (2551, หนา 26) Sunan Chatarupa (2001, p. 47) และ Chutigarn Pilasri (2002, p. 47) ไดประยกตดชนดงกลาวเพอ ประเมนทกษะการแปรงฟนของนกศกษา โดยวดทกษะการแปรงฟนใน 2 องคประกอบ คอ แปรงฟนครบต าแหนง (Placement) และแปรงฟนถกวธ (Motions) ซงจะมบรเวณในการประเมน ทงหมด 17 บรเวณ ประกอบดวยบรเวณผวฟน 16 สวน และลน 1 สวน ตามแนวทางของกรมอนามยในการสอนการแปรงฟน รายละเอยดของบรเวณตาง ๆ ทใชในการประเมนทกษะการแปรงฟน แสดงไวดง ตารางท 1 ตารางท 1 สวนและบรเวณของการแปรงฟนทถกวธ

สวนท บรเวณทแปรง สวนท บรเวณทแปรง 1 ฟนบนขวา ดานแกม 10 ฟนลางซายดานลน 2 ฟนบนหนา ดานรมฝปาก 11 ฟนหนาลางดานลน 3 ฟนบนซาย ดานแกม 12 ฟนลางขวาดานลน 4 ฟนบนซาย ดานเพดานปาก 13 ฟนบนขวาดานบดเคยว 5 ฟนบนหนา ดานเพดานปาก 14 ฟนบนซายดานบดเคยว 6 ฟนบนขวา ดานเพดานปาก 15 ฟนลางขวาดานบดเคยว 7 ฟนลางขวา ดานแกม 16 ฟนลางซายดานบดเคยว 8 ฟนหนาลาง ดานรมฝปาก

17 ลน 9 ฟนลางซาย ดานแกม

ส าหรบการประเมนแปรงฟน ในดานตาง ๆ ของฟนนน จะเนนทการวางแปรงสฟนและ วธการแปรงฟน ซงมดง ตอไปน ต าแหนงการวางแปรงสฟน 1. การวางต าแหนงแปรงสฟนสวนท 1-12 คอ ใหหนาตดขนแปรงชไปทางดานเหงอกและ คอฟน เอยงขนแปรงออกเลกนอย (ท ามม 45 องศา) ตรงจดระหวางรอยตอของคอฟนและขอบเหงอก 2. การวางต าแหนงแปรงสฟนสวนท 13-16 คอ วางหนาตดของขนแปรงบนหนาตดของ ฟนหรอดานบดเคยวของฟน 3. การวางต าแหนงแปรงสฟนสวนท 17 คอใหวางขนแปรงบนลนโดยการตงขนแปรงตรง

23

วธการแปรงฟน 1. วธการแปรงฟนสวนท 1 – 6 คอ ขยบแปรงสน ๆ ในแนวหนาหลง 4 – 5 ครง ปดแปรงลงลาง 2. วธการแปรงฟนสวนท 7 – 12 คอ ขยบแปรงสน ๆ ในแนวหนาหลง 4 – 5 ครง ปดแปรงขนบน 3. วธการแปรงฟนสวนท 13 – 16 คอ ถไปถมาในแนวหนาหลง 4 – 5 ครงใหทวถง 4. วธการแปรงฟนสวนท 17 คอ กวาดขนแปรงออกมา 4 – 5 ครง ใหทวถง ซงมภาพประกอบ ดงน ภาพท 3 ต าแหนงการแปรงฟนทถกวธ ทมา : กองทนตสาธารณสข, 2547

เกณฑการใหคะแนน เกณฑการใหคะแนนของ คะแนนทกษะการแปรงฟน มเกณฑการ ใหคะแนน โดยพจารณาจาก ต าแหนงการวางแปรง และวธการแปรงฟน ดงน ต าแหนงการวางแปรงสฟน คะแนน 0 คอ วางแปรงไมถกตองหรอไมไดวางแปรงในสวนนน คะแนน 1 คอ วางแปรงไดถกตอง วธการแปรงฟน คะแนน 0 คอ วธวางแปรงไมถกตองหรอไมไดวางแปรงในสวนนน คะแนน 1 คอ วธแปรงถกตอง

24

ทงน มการคดคะแนนทกษะการแปรงฟนทถกวธของแตละคนดงน

คะแนนการแปรงฟนทถกวธ = คะแนนต าแหนงการแปรงฟน+วธการแปรงฟน

3. พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากเมอมปญหาในชองปาก ในการวดผลของพฤตกรรมการดแลอนามยชองปาก สามารถวดผลของพฤตกรรมไดหลาย วธ ซงองคการอนามยโรค (World Health Organization, 2003, pp. 57-70) พจารณาจาก ผลการเกดโรคฟนผและเหงอกอกเสบทลดลง โดยใชจากดชนผ ถอน อด (DMFT Index) หรอดชนความจ าเปนในการรกษาโรคปรทนต (CPITN Index) แตดชนดงกลาวไมเหมาะสมในการวดผล การเปลยนแปลงทางพฤตกรรมศาสตร เพราะการประเมนโดยใชดชนดงกลาวตองใชเวลาใน การตดตามผลของการเกดโรคทนาน เนองจากโรคในชองปากเปนโรคทมธรรมชาตการเกดโรคทชาและการพจารณาผลของโรคซงเปนสงทยอนกลบไมไดไมสามารถใชประเมนผลการปฏบตพฤตกรรมทนตสขภาพทดขนได ดงนน การวดผลของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากทเหมาะสม ในการวจย จะใชดชนประเมนสภาวะสขภาพในชองปากทสามารถเปลยนแปลงไดในระยะเวลา อนสน ถามการเปลยนแปลงพฤตกรรมการบรโภคหรอพฤตกรรมการท าความสะอาดชองปาก แลวผลของดชนกจะเปลยนแปลงไปตามคณภาพของการปฏบตพฤตกรรม การวดดชนคราบออน (Debris index) วดโดยการตรวจชองปาก ตามเกณฑการใหคะแนนของดชน ซงรายละเอยดของเครองมอ ทใชตรวจเกณฑการใหคะแนน และวธการค านวณมดงตอไปน 1. เครองมอทใชในการตรวจ ไดแก กระจกสองปาก (Mouth Mirror) ทตรวจ (Explorer No.5) 2. การตรวจใชดดวยกระจกสองปากและทตรวจ เวลาทตรวจตรวจในททมแสงสวางเพยงพอ 3. การตรวจ ตรวจทกซและทกดานของฟนแท 4. ตรวจหาคราบออนบนตวฟนกอน โดยใชดานขางของ Explorer No.5 ลากไปตาม ดานฟนทตรวจ โดยฟนซทก าหนด จะตองเปนฟนแททขนเตมทแลว และฟนดานทตรวจนน จะตองมพนทของเนอฟนทเหลออยอยางนอยครงหนงของเสนรอบตวฟน นนคอ จะตองมบรเวณ Buccal Half รวมกบ Lingual Half ของตวฟน และบรเวณทงหมดของตวฟนระหวาง Incisal หรอ Occlusal Edgeกบ Crest of the Gingival 5. แบงชองปากออกเปน 6 บรเวณ (Segment) ทท าการตรวจ ประกอบดวย 5.1 บรเวณฟนหลงบนขวา

25

5.2 บรเวณฟนหนาบน 5.3 บรเวณฟนหลงบนซาย 5.4 บรเวณฟนหลงลางซาย 5.5 บรเวณฟนหนาลาง 5.6 บรเวณฟนหลงลางขวา ดงภาพประกอบ ภาพท 4 บรเวณ (Segment) ทท าการตรวจตามดชนคราบออน (Debris Index) ทมา: Greene and Vermillion (1960) 6. การบนทกคะแนน บนทกใหคะแนนตามเกณฑการใหคะแนน โดยตรวจฟนทกซในแตละบรเวณ ทท าการตรวจ (Segment) ทงทางดานใกลแกม (Buccal) และใกลลน (Lingual) ของฟนและใหเลอกบนทกเฉพาะคาทสงทสดในแตละบรเวณเปนคาตวแทนแตละบรเวณ (Segment) นน ๆ ตารางท 2 เกณฑการใหคะแนนของดชนคราบออน (Debris Index: DI)

คะแนน เกณฑ 0 ไมมคราบออนบนตวฟน หรอคราบสบนดานฟน

1 มคราบออนบนตวฟนคลมพนผวฟนนบจากขอบเหงอกขนมาไมเกน 1/3 ของความยาวดานฟน หรอมคราบสบนตวฟน โดยไมจ ากดขอบเขตของผวฟนทตดส

2 มคราบออนบนตวฟน คลมพนผวฟนนบจากขอบเหงอกเกน 1/3 แตไมเกน 2/3 ของความยาวดานฟน

3 มคราบออนบนตวฟนคลมพนผวนบจากขอบเหงอกเกน 2/3 ของความยาวดานฟน

26

ภาพท 5 เกณฑการใหคะแนนของดชนคราบออน ภาพท 6 แบบบนทกคะแนนดชนคราบออน (Debris Index) การค านวณ ใหค านวณคาดชนคราบออน (Debris Index) ดวยเกณฑ ดงน คะแนนดชนคราบออน (Debris Index: DI) = ผลรวมของคะแนนทงหมดทได

DI = ………………………………………… 1. รวมคะแนนทก Segment ทตรวจ และบนทกใหคะแนนไว ซงจะมคาตงแต 0 - 36 คะแนน 2. คาของดชนคราบออนของแตละคนจะมคาเทากบ ผลรวมของดชนคราบออนจากทก บรเวณทท าการตรวจ (Segment) ทงทางดานใกลแกม (Buccal) และใกลลน (Lingual)

การแปลผล

คะแนนดชนคราบออน (Debris Index) จะอยระหวาง 0 - 36 โดยคะแนนดชนอยในระดบ ทมาก หมายถง มอนามยชองปากทไมด คะแนนดชนอยในระดบทนอย หมายถง มอนามยชองปาก ทดกวา

27

พฤตกรรมการดแลอนามยชองปากกบสภาวะอนามยชองปาก การศกษาครงนไดเลอกใชดชนคราบออน (Debris Index) เปนดชนทบงบอกคณภาพ ในการดแลสขภาพชองปาก โดยพจารณาจากความมากนอยของคราบออน (Soft Debris) บนตวฟน ซงเปนตวสะทอนถงการบรโภคอาหารเพออนามยชองปากทเหมาะสมท าใหไมเกดคราบเหนยวบน ตวฟน ตลอดจนสะทอนถงประสทธภาพและคณภาพของการท าความสะอาดชองปากของนกศกษา ซงเปนการวดผลของพฤตกรรมการดแลอนามยชองปากของนกเรยนทมประสทธภาพและกระท า ไดงาย ซงถกพฒนาเพอใชในการประเมนสถานภาพสภาวะอนามยชองปาก โดย Greene and Vermillion (1960, pp. 172-179) โดย ดชนคราบออน (Debris Index) น เปนสวนหนงของดชนอนามยชองปาก (Oral Hygiene Index) ทงน ดชนคราบออน (Debris Index) น เหมาะส าหรบ การประเมนสภาวะอนามยชองปากในกลมคนจ านวนมาก ซงเหมาะสมกบงานวจยในครงนโดยดชนคราบออน (Debris Index) เปนดชนทบงบอกคณภาพในการดแลสขภาพชองปาก หรอประสทธผลของพฤตกรรมการดแลอนามยชองปากในหลายการศกษา ซงสวนใหญจะใชเปนสวนหนงของดชนอนามยชองปาก สอดคลองกบการศกษาของ วลาวลย วระอาชากล และวบลย วระอาชากล (2554, หนา 53-60) ทศกษาสภาวะสขภาพชองปาก และการดแลสขภาพชองปากของผปวยเดกโรคหวใจพการแตก าเนดทมารบบรการทโรงพยาบาลศรนครนทรมหาวทยาลยขอนแกน พบวา คาเฉลยดชนคราบจลนทรยอยางงายเทากบ 1.4 ± 0.5 คาเฉลยดชนวดเหงอกอกเสบเทากบ 1.3±0.4 และคาเฉลยดชนหนน าลายอยางงายเทากบ 0.6 ± 0.6 ซงผลของคาสภาวะอนามยชองปากอยางงายดงกลาวสอดคลองกบพฤตกรรมทนตสขภาพของเดกกลมดงกลาว คอ มกจะรบประทานอาหารทเสยงตอ การเกดโรคฟนผเปนประจ าคอน าหวาน น าอดลม ขนมปงกรอบ ขนมถงชนดกรอบ และลกอมลกกวาด หลงจากรบประทานอาหารวางแลวไมบวนปากหรอไมแปรงฟนรอยละ 78.7 หรอในการศกษาของ อสรยาภรณ สรสหเสนา (2553, หนา 40-45) ทศกษาผลของโปรแกรมการดแลสขภาพชองปากเพอปรบเปลยนพฤตกรรมการดแลอนามยชองปากในผปวยเบาหวานหมบานโสก อ าเภอคอนสวรรค จงหวดชยภม ผลการศกษาพบวา กลมทดลองซงไดรบโปรแกรมการดแลสขภาพชองปากโดยประยกตแนวคดแบบแผนความเชอดานสขภาพ และทฤษฏแรงสนบสนนทางสงคม มพฤตกรรมการดแลอนามยชองปากและสภาวะเหงอก ดขนกวากอนการทดลองและมากกวา กลมควบคมและคาปรมาณคราบจลนทรยลดลงกวากอนการทดลอง จากเอกสารทกลาวมาขางตนแสดงวาดชนคราบออน (Debris Index) สามารถใชเปนตวแปรทสามารถวดประสทธผลของพฤตกรรมการดแลอนามยชองปากในนกเรยนได ผวจยจงไดน าเอาดชนคราบออน (Debris Index) มาใชเพอวดผลของการเปลยนแปลงพฤตกรรมการท าความสะอาดชองปากและการบรโภคอาหารเพออนามยชองปากของนกศกษา วทยาลยสาธารณสขสรนธร จากการทบทวนองคความรในเรองพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก สรปสาระส าคญไดวาการดแลรกษาสขภาพชองปากและฟนดวยตนเอง เพอใหมสภาวะสขภาพชองปากทดนน

28

ประกอบดวยพฤตกรรมการเลอกรบประทานอาหารและพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก พฤตกรรมปฏบตเกยวกบการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษา วทยาลยการสาธารณสขสรนธร จงมความส าคญ เนองจากการมพฤตกรรมทนตสขภาพทด จะสงผลตอการมสขภาพทสมบรณแขงแรง โดยเฉพาะเรองอนามยในชองปากตองหมนดแลสขภาพชองปาก รวมกบการปฏบตทถกตองและสม าเสมอจะชวยปองกนปญหาทอาจเกดขนได และยงชวยลดความเสยงของการเกดโรคฟนผและโรคปรทนต 3. เจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ความหมายของค าวา เจตคต หรอ ทศนคต (Attitude) นนมผใหความหมายอย หลายทานทแตกตางกนบาง เชน Thurstone (1970, p. 8) กลาววา เจตคตเปนระดบความมากนอยของความรสกในดานบวกหรอลบทมตอสงใดสงหนงซงเปนความรสกทแสดงใหเหนถงความแตกตางวาเหนดวยหรอไมเหนดวย ในขณะท Ajzen and Fishbein (1980, pp. 77-80) กลาววา เจตคต ตอพฤตกรรม หมายถง การประเมนทางบวก-ลบ ของบคคลตอการกระท านนหรอ เปนความรสกโดยรวมของบคคลทเปนทางบวก-ลบ หรอ สนบสนน-ตอตานการกระท านน ๆ งามตา วนนทานนท(2535, หนา 215) กลาววา เจตคตเปนจตลกษณะทเกดจากการร คดเชงประเมนคาเกยวกบสงหนงสงใดท านองประโยชนหรอโทษของบคคล ท าใหมความรสกโนมเอยงไปทางชอบหรอ พอใจมาก ถงนอยตอสงนน ๆ รวมทง ความพรอมทจะแสดงพฤตกรรมเฉพาะอยางอนเปนผลสบเนองจากการเหนประโยชนหรอพอใจตอสงนน ดวงเดอน พนธมนาวน และคณะ (2531, หนา 125) ใหความหมายวา เจตคต เปนจตลกษณะประเภทหนงของบคคล อยในรปของความรสกพอใจหรอไมพอใจในสงใดสงหนง ความรสกนเกดจากความรเชงประเมนคาของบคคลเกยวกบสงนน คอ ความรวาสงนนมประโยชนหรอมโทษมากนอยเพยงใด เมอเกดความรสกพอใจสงนน บคคลนนจะมความพรอมทจะกระท าตอสงนนไปในทางทสอดคลองกบความชอบ หรอ ไมชอบของตนตอสงนน

นกวชาการหลายทานไดพยายามอธบายถงองคประกอบของเจตคต เพอใหมความ ครอบคลมมากทสดซง McGuire (1985, p. 239) เปนอกหนงแนวคดทส าคญซงอธบายวาองคประกอบของเจตคต 3 องคประกอบ คอ 1) องคประกอบความรเชงประเมนคา (Cognitive Component) หมายถง บคคลมความรสงหนงสงใดทเปนประโยชนหรอโทษ หรอดานดและเลว ขนอยกบตนก าเนดของการทบคคลไดรบความรสงหนงสงใดใหสอดคลองกบความเปนจรง หรอไม ความรเชงประเมนคาจงเปนตนก าเนดของเจตคตของบคคล 2) องคประกอบดานความรสก (Affective Component) หมายถง ความรสก ชอบ ไมชอบ พอใจไมพอใจตอสงตาง ๆ เมอบคคลได รบความรถงประโยชนหรอโทษ หรอสงทด ไมด ความรสกของบคคลจะเกดขนอตโนมตและสอดคลองกบความรเชงประเมนคาเกยวกบสงนน 3) องคประกอบดานความพรอมกระท าหรอมงกระท า (Behavioral Component) หมายถง บคคลพรอมชวยเหลอสนบสนน สงเสรม สงทเขาชอบ พอใจ

29

พรอมทจะท าลายหรอเพกเฉยตอสงทเขาไมพอใจ จะเกดขนภายหลงเมอมความรเชงประเมนคา และมความรสกชอบ หรอไมชอบสงตาง ๆ ซงเปนความโนมเอยงหรอความพรอมทบคคลจะแสดง พฤตกรรมใหสอดคลองกบความรสกองคประกอบนเปนความรสกภายในจตใจของบคคลยงไม ปรากฏออกมาเปนพฤตกรรม หากจะเกดเปนพฤตกรรมไดตองขนอยกบลกษณะของตวเองและ ความสามารถในการควบคมตนเองไดตามเจตคตของตน จากขอมลดงกลาวขางตน แมวานกวชาการจะมมมมองเกยวกบเจตคตทหลากหลาย อยางไรกตามสงทนกวชาการมความเหนรวมกนกคอ เจตคตเปนคณลกษณะทางจต หรอ คณลกษณะภายในตวของบคคลทมตอสงใดสงหนง โดยมความพรอมทจะแสดงพฤตกรรม หรอ ตอบสนองตอสถานการณนนออกมา ทงนสามารถสรปความสมพนธเชงองคประกอบของเจตคตได ดงภาพความสมพนธ

ภาพท 7 องคประกอบของเจตคตทดตอการดแลสขภาพในชองปาก การวดเจตคตทดตอการดแลสขภาพในชองปาก

ส าหรบการวดเจตคตนน งามตา วนนทานนท (2535, หนา 214-215) กลาววา เจตคต เปนลกษณะทางจตทไมสามารถสงเกตเหนหรอวดไดโดยตรง แตอาจสงเกตจากการกระท าหรอ ค าบอกเลาของบคคลทถกศกษาได ทงน การวดเจตคตตอพฤตกรรมสามารถกระท าได 2 วธ คอ การวดเจตคตทางตรง และการวดเจตคตทางออม ทงนเจตคตทางตรง วดไดโดยใชมาตรจ าแนก ความหมายของ Ajzen and Fishbein (1980, p. 54) นอกจากน อาจใชมาตรวดเจตคตมาตรฐานอน ๆ เชน มาตรประเมนคาของลเครต มาตรวดของเธอรสโตน หรอ มาตรกตตแมน เปนตน สวน เจตคตทางออมหรอเจตคตทวดจากความเชอ ซงเปนความเชอทเกยวของกบผลของการกระท า คอ หากบคคลมความเชอวาการท าพฤตกรรมนนจะน าไปสผลกรรมทางบวก เขากจะมเจตคตตอพฤตกรรมนน ขณะทบคคลซงเชอวาการท าพฤตกรรมนนจะน าไปสผลกรรมทางลบเขากจะมเจตคตทไมดตอพฤตกรรมนน

การเหนคณประโยชน

ความรสกพอใจ

ความพรอมทจะกระท า

เจตคตทดตอการดแลสขภาพในชองปาก

30

ส าหรบในการวจยครงนใชแบบวดเจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ประกอบดวย ตวแปรสงเกตได 3 ตวแปร คอ เจตคตตอการรบประทานอาหาร เจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากตามปกต และเจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากเมอมปญหาในชองปาก โดยเปนแบบสอบถามทประเมนความรสกเชงประเมนคาของนกศกษาตอการท าพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ผวจยสรางขนมค าถามทงสนจ านวน 20 ขอ เปนแบบสอบถามแบบวดมาตราสวนประเมนคา (Rating Scale) ม 5 ระดบ ไดแก “นอยทสด” ให 1 คะแนน ไปถง “มากทสด” ให 5 คะแนน ซงผตอบทไดคะแนนสงแสดงวา มเจตคตตอพฤตกรรมการดแลอนามย ชองปากทดกวาผตอบ ทไดคะแนนต ากวา 4. งานวจยทเกยวของ

Sternberg (2002) ได ศกษาความรและพฤตกรรมในการดแลสขภาพชองปากของนกเรยนชายวทยาลยวทยาศาสตรสขภาพประเทศคเวต พบวา ความรสขภาพชองปากระหวางนกเรยนสวนใหญสมพนธกนอยางดกบการใชฟลออไรดแปรงฟน แมวา รอยละ 94 จะรบทบาทของฟลออไรด พวกเขากไมใชวาจะใชฟลออไรดแปรงฟน ความรทพวกเขารในบทบาทของฟลออไรดและน าในกระบวนการกอนเกดฟนผ และทางเลอกของการรกษาฟนผกมหลากหลายส าหรบผทกขทรมานจากโรคฟนผและเปนการรกษาทดมากดวยเชนกน แตการวดในลกษณะน ความรสขภาพชองปากกไมใชจะคาดหวงไดสง เปนเพยงแคปลกเตอนจตส านกทไมมความแตกตางอยางมนยส าคญในความรระหวางปแรก และท าใหการเรยนมความกาวหนาเพมขน การศกษาอนกอนแสดงไววา ปท 2 สขภาพศาสตรของนกเรยน มทศนคต พฤตกรรมดขนกวาการเรยนปแรกมากกวาครง (รอยละ 60) ทนกเรยนไปพบแพทย ระหวาง 12 เดอนทผานมาสดสวนสงกวาทพบการส ารวจทยอดรวมของประชากรในคเวต (รอยละ 39) อยางไรกตามความถของการแปรงฟน 2 ครงตอวนหรอมากกวานนกไมใชธรรมดา เพยงแค 1 ใน 3 ทตอบสนองหรอขานรบการแปรงฟนแบบธรรมดาทวไป มความตองการศกษาสขภาพมากขนในโรงเรยนมการแปรงฟนทเหมาะสมและยงมการใชไหมขดฟนในประเทศคเวตอกดวย

Petersen, Danila, and Samola (2004) ศกษาพฤตกรรมสขภาพชองปาก ความร และทศนคตของเดก มารดา และครในประเทศโรมาเนย พบวาเดกมระดบการเกดฟนผเพมขน การศกษาในปจจบนมการขานรบการอธบายพฤตกรรมสขภาพชองปากและทศนคตระหวางมารดาและอธบายความรเกยวกบชองปากและทศนคตตอการปองกนระหวางคร โรงเรยน ในการศกษาครงนมผรวมงานวจย ไดแก มารดา เดกชนประถมปท 1 จ านวน 322 คน (คดเปนรอยละ 89) และคร (คดเปนรอยละ 86) สดสวนนยส าคญของมารดารเกยวกบปจจยมลเหตของการเกดฟนผ อยางไรกตามโดยอปมา จะรนอยเกยวกบน าตาลทเปนตวอนตรายทแอบแฝง มารดาสวนใหญกตระหนกร สงทส าคญทสดคอการแปรงฟน เดกทแปรงฟน 2 ครงตอวนคดเปนรอยละ 37 มารดาท าความสะอาดฟนใหกบลกทกวน คดเปนรอยละ 26 ครรจกเกยวกบสภาวะของฟนในเดกนอยมาก แมวาความรสขภาพชองปากจะไมใช

31

สงจ าเปนทสดแตกเปนพฤตกรรมสขภาพทดขนกวาเดม จดประสงคเพอใหความรเดกนกเรยนเกยวกบสขภาพชองปากเปนกระบวนการสงเสรมสขภาพชองปากในโรงเรยนชนประถมของประเทศโรมาเนย เพอตองการศกษาเปนกรณเรงดวน และประชาชนทวไปยงไดรบและซมซบเกยวกบความรนอกดวย และไดสมผสควบคมดวยตนเอง พวกเขารสกพอใจในทางปฎบตทไดเอาใจใสตนเองมากขนดวย Hollister, Catherine, Anema, and Marion (2004) ไดศกษารปแบบพฤตกรรมสขภาพและสขภาพชองปาก พบวา สขอนามยทนตกรรม ชวยเหลอใหผคนพฒนาการสงเสรมสขภาพภายใตเงอนของขอมลขาวสารทจ าเปนเกยวกบสขภาพทวไป และในสวนสขอนามยภายในชองปากใน การปฏบตสขภาพชองปากสวนบคคล เชน การดแลรกษาดวยตนเองเปนพนฐานจ าเปนของแตละคน หลกการปฏบต ของรปแบบพฤตกรรมสขภาพ เปนการสงเสรมสขภาพดแลสขภาพทสงผลตอพฤตกรรมสวนบคคล การเตรยมทฤษฎทจะอธบายเกยวกบการสงเกตตามความเปนจรงในระบบวธการ การคนควาวจยในเรองพฤตกรรมสขภาพ ถกการส ารวจ มประสทธผล และสามารถใชงานไดหลากหลายในรปแบบของสขภาพ รปแบบพฤตกรรมสขภาพชองปาก รปแบบทนาเชอถอเกยวกบสขภาพ รปแบบทางทฤษฎและขนตอนของการเปลยนแปลง ทฤษฎเกยวกบกจกรรมทมเหตและผล ประสทธภาพของตนเอง ต าแหนงควบคมและความรสกเกยวพนเปนการยกตวอยางของรปแบบทโฟกสในการสนนษฐานสวนบคคลสามารถใชไดกบสขภาพของคนเรา มความเขาใจอยางมากในแตละความสามารถในการใชประโยชนตอพฤตกรรมสขภาพ เปนวกฤตของการจดหา การดแลสขภาพ ชองปาก ผซงมหนาทตองท างานกบผปวยทตองมวธการดแลและปรบพฤตกรรม ทมสวนท าใหสขภาพชองปากดขน จากงานวจยทเกยวของขางตนพบวาการคลอยตามกลม และการรบรเกยวกบสขภาพ ชองปาก พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก พฤตกรรมการบรโภค และพฤตกรรมการปองกนและรกษาโรคฟนผเชอมโยงกบบรบททางสงคม วฒนธรรม สามารถน าไปสการพฒนาสขภาวะทมความยงยน รวมทงสงผลกระทบตอการปรบเปลยนพฤตกรรมในการปองกนโรคไดดขน งานวจยทเกยวของกบเจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก จากการประมวลผลงานวจยทเกยวของกบเจตคตทดตอพฤตกรรมสขภาพ กบพฤตกรรม การดแลสขภาพในชองปากนน พบวามหลายงานวจยทมการวดตวแปรเจตคตทดตอพฤตกรรมม ความสมพนธสงกบพฤตกรรมทนตสขภาพทวด Masalu and Astrom (2001) ศกษาพฤตกรรมการหลกเลยงการรบประทานของวางและเครองดมทมน าตาลเปนสวนประกอบ ในกลมตวอยางนกศกษาทานซาเนยจ านวน 1,123 คน อายเฉลย 26.4 ป ผลการศกษา พบวา เจตคตสามารถท านายเจตนาในการหลกเลยงการรบประทานของ

วางและเครองดม ทมน าตาลเปนสวนประกอบไดอยางมนยส าคญทางสถต (β=0.25)

32

Kassem et al. (2003) ศกษาพฤตกรรมการบรโภคเครองดมทมโซดาเปนสวนประกอบของนกเรยนหญงอายระหวาง 13 – 17 ป ในโรงเรยนของรฐลอสแองเจลส จ านวน 707 คน พบวาเจตคตสามารถท านายเจตนาในการบรโภคเครองดมทมโซดาเปนสวนประกอบไดอยางมนยส าคญทางสถต Conner et al. (2002) ศกษาพฤตกรรมการบรโภคอาหารเพอสขภาพของกลมตวอยางอายระหวาง 20 ถง 68 ป ทเขารบบรการในคลนกสงเสรมสขภาพ จ านวน 144 คน ในระยะยาว คอ เวลา 6 เดอน และ 6 ป หลงจากรบบรการในคลนกครงแรก ผลการศกษาพบวา เจตคตสามารถท านายเจตนาในการบรโภคอาหารเพอสขภาพ ณ เวลา 6 เดอน และ 6 ป หลงจากรบบรการในคลนก

ครงแรกไดอยางมนยส าคญทางสถต โดยมคาสมประสทธถดถอยมาตรฐาน (β) เทากบ 0.31 และ 0.29 ตามล าดบ Backman et al. (2002) ศกษาตวแปรทางจตสงคม ทสามารถท านายเจตนาในการบรโภคอาหารเพอสขภาพในอก 1 เดอนขางหนาของเดกวยรน อาย 17 – 19 ป จ านวน 780 คน ใน แคลฟอรเนย ผลการศกษาพบวาเจตคตสามารถท านายเจตนาในการบรโภคอาหารเพอสขภาพได

อยางมนยส าคญทางสถต (β=0.39) Bogers et al. (2004) ศกษาตวแปรทท านายเจตนาในการบรโภคผลไมและผกของหญงชาวดชทจ านวน 159 คน อายระหวาง 29 – 30 ป ผลการศกษาพบวา เจตคตสามารถท านายเจตนา

ในการบรโภคผลไมและผกไดอยางมนยส าคญทางสถต โดยมคาสมประสทธถดถอยมาตรฐาน (β) เทากบ 0.31 และ 0.19 ตามล าดบ Nejad et al. (2004) ศกษาตวแปรท านายเจตนาในการควบคมอาหารของนกศกษาหญง จ านวน 256 คน พบวา เจตคตสามารถท านายเจตนาในการควบคมอาหารของนกศกษาไดดทสด จากการทบทวนวรรณกรรมดงกลาวทกลาวมาขางตน จะเหนวาเจตคตมอทธพลตอ พฤตกรรมการดแลอนามยชองปาก ดงนน ในการวจยครงนจงมงศกษาเจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพชองปาก ซงหมายถง การทนกศกษาเหนคณประโยชนของการดแลสขภาพในชองปาก มความรสกวาด ไมด ชอบ ไมชอบ พฤตกรรมดงกลาว ความรสกนนเกดจากความคดวาพฤตกรรม การดแลสขภาพในชองปากนนมคณคา มประโยชนตอการดแล และมความรสกทดและพรอมทจะแสดงพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก และมความพรอมทจะกระท าพฤตกรรมการดแลอนามยสขภาพในชองปาก ซงหมายรวมถง การท าความสะอาดชองปากและการบรโภคอาหารเพออนามยชองปาก การจดพฤตกรรมการดแลสขภาพเมอมปญหาในชองปาก อยางไรกตาม จากการวจย โดยการวเคราะหแบบเมตากบดวยวธการของฮนเตอรและสมดต ซงท าการสงเคราะหงานวจยจ านวน 34 เรอง ทศกษาความสมพนธของความร เจตคตและการปฏบตในระหวางป 2530-2541 ผลการสงเคราะหพบวา ผลรวมของขนาดอทธพลระหวางความรกบเจตคต

33

เทากบ 0.3302 ความรกบการปฏบตเทากบ 0.2344 และเจตคตกบ การปฏบตเทากบ 0.3068 และยงพบวา พฤตกรรมดานความรมความสมพนธกบเจตคต และเจตคต มความสมพนธกบการปฏบตอยางมนยส าคญทางสถต สวนความรไมมความสมพนธกบการปฏบต ซง ผลสรปของการสงเคราะห แสดงวา ความสมพนธระหวางความร เจตคต และการปฏบตทางสขภาพในแตละเรองจะแตกตางกน และรปแบบความสมพนธของพฤตกรรมสขภาพสรป ไดดงภาพท 8 ภาพท 8 ความสมพนธระหวางความร เจตคตและพฤตกรรมสขภาพ แนวคดขางตนแสดงใหเหนวา ระหวางเจตคตกบพฤตกรรมโดยตรงนนสามารถ อธบายหรอท านายพฤตกรรมไดอยางตรงไปตรงมา สวนความสมพนธทางออมนน จะเหนวาเจตคตมความสมพนธรวมกบตวแปรอน ๆ เพอท าการอธบายหรอท านายพฤตกรรมไดเชนกน ดงนน เจตคต จงมบทบาทส าคญตอพฤตกรรมหรอการปฏบต เพราะถาคนเรามเจตคตทดตอพฤตกรรมนน ๆ แลว จะชวยใหเกดการปฏบตหรอเกดพฤตกรรมทเหมาะสมขน ซงจากการทบทวนแนวคด ความร เจตคต และการปฏบต (KAP Model) ดงกลาวขางตน สามารถสรปโครงสราง ความสมพนธเชงสาเหตระหวาง ความรเรองโรคและอนามยชองปาก เจตคตทดตอการดแลสขภาพชองปาก และพฤตกรรมการดแลสขภาพชองปาก ในการศกษาน เจตคตตอการดแลสขภาพในชองปากจะมผลโดยตรงตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก โดยผานความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก งานวจยทเกยวของกบการคลอยตามกลมอางอง บศยา ไชยเวช (2554) ความสมพนธระหวางปจจยคดสรรกบความตงใจจดฟนตามแฟชนของนกเรยนมธยมศกษาตอนตน พบวา นกเรยนมธยมศกษาตอนตนมเจตคตตอการจดฟนตามแฟชนอยในระดบต า การคลอยตามกลมอางองอยในระดบต า เจตคต การคลอยตามกลมอางอง และการรบรการควบคมพฤตกรรม มประสทธภาพในการจ าแนกกลมความตงใจจดฟนตามแฟชนของนกเรยนมธยมศกษาตอนตนไดอยางมนยส าคญทระดบ .05 คดเปนรอยละ 6 Lazuras (2012) ไดศกษาแนวคดทางสงคมในการท านายความตงใจของพนกงานใน การเลกสบบหร จากความผดหวงเสยใจและการคลอยตามสงคม มวตถประสงคเพอประมวลผลกระทบจากความผดหวงเสยใจ การคลอยตามสงคม และความสมพนธกบแนวคดทางสงคมทเกยวของกบความตงใจในการเลกสบบหรของพนกงานในส านกงาน ทสบบหรจด กลมตวอยางคอคนทสบบหรทกวน 93 คน เกบขอมลโดยใชการตอบแบบสอบถามลบ ประกอบดวย แบบสอบถามประเมนเจตคต และความเชอดานสขภาพ เกยวกบการใชบหร การคลอยตามสงคม การเลกสบบหร

เจตคต การปฏบต ความร

34

การรบรความสามารถในตนเอง ความผดหวงเสยใจ ความพยายามเลกบหรทผานมาและการพงยาในการเลกบหร วเคราะหขอมลโดยการวเคราะหการถดถอยแบบหลายขนตอนและการวเคราะหตวแปรก ากบ ผลการวจยพบวา เจตคตตอการเลกบหร การรบรความสามารถของตนเอง และความผดหวงเสยใจ สามารถท านายความตงใจในการเลกบหรอยางมนยส าคญทางสถต สวนความพยายามเลกบหรทผานมาและการเกยวของกบบหร ความคาดหวงของสงคมและนโยบายปลอดบหร ไมมอทธพลโดยตรงตอการตงใจเลกสบบหรของกลมตวอยาง จากงานวจยทเกยวของขางตนพบวาการคลอยตามกลมอางอง การรบรของนกศกษาทไดรบอทธพลแบบอยางทเปนปจจยทางสงคม อาจเปนบคคลหรอกลมบคคลอางอง ทวยรนคดวาส าคญตอตนเอง และจงใจใหวยรนท าตามหรอไมท าตาม โดยถาวยรนมการคลอยตามกจะรบเอา เจตคต พฤตกรรมมาปฏบตตาม แบงออกเปน 3 ดาน ไดแก ครอบครว เพอน และสงคม มประสทธภาพในการจ าแนกกลมความตงใจทจะปรบพฤตกรรมการดแลสขภาพและสามารถรวมกนท านายความตงใจในการปรบพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากใหดขนได งานวจยทเกยวของกบการรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรม สมาพร เกษเทศ (2550) ศกษาการรบรดานปญหาสขภาพชองปาก และการเผชญปญหาในการเขารบบรการทางทนตกรรม ผลการวจยพบวา การรบรดานปญหาสขภาพชองปากและ การเผชญปญหาในการเขารบบรการทางทนตกรรม อยในระดบปานกลาง ความแตกตางระหวางปจจยดานบคคล ไดแก เพศ อาย สถานภาพครอบครว ระดบการศกษา และรายได กบปจจยดาน การรบรปญหาสขภาพชองปาก และปจจยดานการเผชญปญหาในการรบบรการทางทนตกรรม พบวาเพศ สถานภาพครอบครว และระดบการศกษา มการรบรดานปญหาสขภาพชองปากและการเผชญปญหาในการเขารบบรการทางทนตกรรมแตกตางกน และอาย และรายได มการรบรดานปญหาสขภาพ ชองปากแตกตางกน แตการเผชญปญหาในการเขารบบรการทางทนตกรรมไมแตกตางกน การรบรดานปญหาสขภาพชองปาก กบการเผชญปญหาในการเขารบบรการทางทนตกรรมมความสมพนธไปในทศทางเดยวกน (r=.14) นฤมล สประโค และรงพร ทงเหลก (2550) ศกษาระดบความรเกยวกบโรคในชองปาก ความเชอในประสทธภาพแหงตน การบรโภคอาหาร และการปองกนการเกดในชองปากของนกเรยนมธยมศกษาตอนตน จ าแนกตามเพศและผลสมฤทธทางการเรยน ศกษาความสมพนธของความร ความเชอในประสทธภาพแหงตน การบรโภคอาหาร กบการปองกนการเกดโรคในชองปาก Conner et al. (2002) ศกษาปจจยการควบคมตนเองทมความสมพนธตอพฤตกรรม การดแลอนามยชองปากของวยรนตอนตน พบวาการควบคมพฤตกรรมสามารถท านายพฤตกรรม การบรโภคอาหารเพอสขภาพ ณ เวลา 6 เดอน และ 6 ป หลงจากรบบรการในคลนกครงแรกไดอยาง

มนยส าคญทางสถต โดยมคาสมประสทธถดถอย β= .47 และ .28 ตามล าดบ

35

Backman et al. (2002) พบวาการควบคมพฤตกรรมสามารถท านายพฤตกรรมการ

บรโภคอาหารเพอสขภาพอยางมนยส าคญทางสถต โดยมคาสมประสทธถดถอย β = .28 Barnett and Presley (2004 cited in Delafrooz et al., 2011) กลาววา การรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรม เกดจากทกษะของบคคล การรบรความสามารถของตนเอง และขอจ ากดภายนอก เชน โอกาส หรอ การอ านวยความสะดวก ซงเปนหนาทหนงในการควบคมพฤตกรรมใหเกดการรบรและความตงใจ Boger et al. (2004) พบวาการรบรการควบคมพฤตกรรมสามารถท านายทงพฤตกรรม

การบรโภคผลไมและผกอยางมนยส าคญทางสถต โดยมคาสมประสทธถดถอย β = .56 และ .71 ตามล าดบ จากงานวจยทเกยวของขางตนพบวาการรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมการรบรอทธพลของปจจยทอาจสนบสนน หรอขดขวางการกระท าพฤตกรรมการดแลสขภาพชองปาก วาตองใชการควบคมตนเองมากนอยเพยงใด ขนอยกบตนเองมากนอยเพยงใด แบงออกเปน 3 ดาน ไดแก การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรคในชองปาก การรบรความรนแรงของโรคในชองปาก และการรบรประโยชนของการปองกนโรคในชองปากได งานวจยทเกยวของความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก พงพศ โตออน (2553) ไดศกษาประสทธผลของโปรแกรมสขศกษา โดยการประยกตใชทฤษฏพฤตกรรมตามแผน รวมกบแรงสนบสนนทางสงคมในการพฒนาพฤตกรรมเพอปองกนโรคฟนผในนกเรยนชนประถมศกษาปท 3-4 โรงเรยนเทศบาลบานหนองแวง เทศบาลนครขอนแกน จงหวดขอนแกน กลมตวอยางคอนกเรยนจ านวน 96 คน แบงเปนกลมทดลอง 47 คน เปนนกเรยนจากโรงเรยนเทศบาลบานหนองแวง และกลมเปรยบเทยบ 49 คน เปนนกเรยนจากโรงเรยนเทศบาลบานโนนหนองวด กลมทดลองไดรบโปรแกรมสขศกษาโดยการประยกตใชทฤษฏพฤตกรรมตามแผน รวมกบแรงสนบสนนทางสงคม โดยใชเวลา 12 สปดาห โปรแกรมสขศกษาประกอบดวยกจกรรมตางๆ เชน การบรรยายประกอบสอของจรง แบบจ าลอง ภาพพลก การสาธตการฝกปฏบต อภปรายกลมประกวดเรองเลา และไดรบแรงสนบสนนทางสงคมจากผวจย คร ผปกครอง ผลการวจยพบวา ภายหลงการทดลอง กลมทดลองมคะแนนเฉลยดานความรเกยวกบโรคฟนผ เจตคตตอพฤตกรรม การปองกนฟนผ ความตงใจทจะปองกนฟนผและการปฏบตตวในการปองกนโรคฟนผของกลมทดลองพบวา มความสมพนธกบแรงสนบสนนทางสงคมอยางมนยส าคญทสถตทระดบ .01 อดศกด พละสาร (2553) ไดศกษาประสทธพลของโปรแกรมสขศกษา โดยการประยกตใชทฤษฏพฤตกรรมตามแผน รวมกบแรงสนบสนนทางสงคมในการปรบเปลยนพฤตกรรมเพอปองกน การดมเครองดมแอลกอฮอลในนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 โรงเรยนฆองชยวทยาคม ต าบลฆองชยพฒนา อ าเภอฆองชย จงหวดกาฬสนธ กลมตวอยางเปนนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 จ านวน 82 คน

36

แบงเปนกลมทดลอง 40 คน และกลมเปรยนเทยบ 42 คน โดยกลมทดลองไดรบโปรแกรมสขศกษาโดยการประยกตใชทฤษฏพฤตกรรมตามแผนและแนวคดแรงสนบสนนทางสงคม House น าไปใชในการจดโปรแกรมสขศกษา ซงประกอบดวย การใชบทบาทสมมต การชมวดโอคลป คมอการปองกนการดมเครองดมแอลกอฮอล อภปรายกลม บนทกกจกรรมและการแลกเปลยนประสบการณโดยไดรบแรงสนบสนนทางสงคมจากผวจยในการใหความร กระตนเตอนโดยผปกครองและครในโรงเรยน และมการบนทกกจกรรมเพอประเมนผลการปฏบต ระยะเวลาในการด าเนนการ 12 สปดาห ผลการวจยพบวา หลงการทดลองกลมทดลอง มคาเฉลยคะแนนและคาเฉลยความแตกตางของคะแนนดานความรเกยวกบการดมเครองดมแอลกอฮอล การรบรในการควบคมพฤตกรรมในการดมเครองดมแอลกอฮอล เจตตคเกยวกบการรบรประโยชนของการไมดมเครองดมแอลกอฮอล การรบรในการควบคมพฤตกรรมในการดมเครองดมแอลกอฮอล และความตงใจ เพมขนจากกอนการทดลองอยางมนยส าคญทสถต และสงกวากลมเปรยบเทยบอยางมนยส าคญทสถต Backman, Haddad, lee, Johnston and Hodgkin (2002) ศกษาพฤตกรรมการบรโภคอาหารเพอสขภาพของวยรน พบวาความตงใจมความสมพนธทางบวกในระดบปานกลางกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารเพอสขภาพอยางมนยส าคญทางสถต (r = .41, p < 0.001) จากงานวจยทอธบายความสมพนธระหวางความตงใจทจะกระท าพฤตกรรมและพฤตกรรมแสดงใหเหนวาความตงใจทจะกระท าพฤตกรรมมความสมพนธกบพฤตกรรม ความตงใจทจะกระท าพฤตกรรมนาจะเปนตวแปรทมความสมพนธกบพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก โดยผทความตงใจตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากมาก ยอมมโอกาสทจะมพฤตกรรมการดแลสขภาพ ในชองปากมากกวาผทมความตงใจในการมพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากนอย และรวมถง การคาดหวงในผลลพธทจะเกดขนจากการกระท าพฤตกรรมนนๆ แบงออกเปน 3 ดาน ไดแก 1) ความตงใจในการเลอกรบประทานอาหาร 2) ความตงใจในการดแลสขภาพในชองปากตามปกต และ 3) ความตงใจในการดแลสขภาพในชองปากเมอมปญหาในชองปาก งานวจยทเกยวของกบพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก พฤตกรรมการเลอกรบประทานอาหาร วนเพญ อ านาจกตกร (2552) ศกษาเปรยบเทยบอตมโนทศน ความวตกกงวลทางสงคม และความตงใจเลกยาระหวางผเสพยาเสพตดในระยะถอนพษและระยะฟนฟสมรรถภาพ กลมตวอยางเปนผเสพยาเสพตดทเขารบการบ าบดแบบผปวยใน ณ ศนยบ าบดรกษายาเสพตดเชยงใหม จ านวน 160 คน แบงเปน ระยะถอนพษ จ านวน 80 คน และระยะฟนฟสมรรถภาพ จ านวน 80 คน การคดเลอกใชวธสมตวอยางแบบแบงชนภม บนพนฐานของความสมครใจ วธการวจย เปนการวจยเชงส ารวจในรปแบบของการศกษาภาคตดขวาง เครองมอทใชในการวจย ประกอบดวย แบบสอบถาม

37

ขอมลทวไป และขอมลเกยวกบยาเสพตด แบบวดอตมโนทศน แบบวดความวตกกงวลทางสงคม และแบบวดความตงใจเรองยาเสพตด วเคราะหขอมลหลก โดยใช การทดสอบคาท ผลการวจยพบวา 1) ผตดยาเสพตดทเขารบการบ าบดในระยะฟนฟสมรรถภาพ มคะแนนอตมโนทศนและความตงใจเลกยาสงกวาผเสพยาเสพตดในระยะถอนพษ อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 2) ผตดยาเสพตดทเขารบการบ าบดรกษาในระยะฟนฟสมรรถภาพมคะแนนความวตกกงวลทางสงคมต ากวาผเสพ ยาเสพตดทเขารบการบ าบดในระยะถอนพษอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 Mullan and Wong (2009) ไดศกษาเพอทจะพยายามเพมความสามารถในการท านายของทฤษฎพฤตกรรมตามแผนในเรองของการท านายการรบประทานอาหารเชา โดยการเพมตวแปรทเกยวกบปจจยทางชวภาพ เชน การควบคมตนเอง การบรหารจดการในการด าเนนการและพฤตกรรมในอดต ผลการศกษาแสดงใหเหนวา การเพมตวแปรพฤตกรรมในอดตเขาไปในทฤษฎ ท าใหทฤษฎพฤตกรรมตามแผนมอ านาจในการท านายเพมขน และพฤตกรรมในอดตมความแขงแกรงในการท านายพฤตกรรมในอนาคต จากงานวจยทเกยวของขางตนพบวา สงเหลานเปนการสญเสยใหกบการบรโภค ทไมกอใหเกดผลดตอสขภาพยงไมนบรวมถงการแกปญหาดานสขภาพทมากบการบรโภคขนม ซงทเหนชดเจนอยางยง คอ การเปนโรคฟนผในเดกและเยาวชน พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ณฐวฒ แกวสทธา (2557) ไดศกษาพฤตกรรมการดแลอนามยชองปากและสภาวะอนามยชองปากของวยรนตอนตน โดยมกลมตวอยางทไดจากการสมตวอยางแบบแบงชน เปนนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1 จ านวน 391 คน วเคราะหขอมลดวยสถตพนฐานและลสเรล ผลการวจยพบวาปจจยทมอทธพลทางตรงตอพฤตกรรมการดแลอนามยชองปาก คอ ปจจยการปรบเปลยนพฤตกรรม สวนปจจยทมอทธพลทางออมตอพฤตกรรมการดแลอนามยชองปาก คอ ความรเรองโรคและอนามยชองปาก เจตคตทดตอการดแลอนามยชองปาก การรบรตอภาวะคกคามของโรคและสงทจงใจใหปฏบต อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 เสนห พลจนทร (2555) ไดศกษาพฤตกรรมการปองกนโรคอจจาระรวงรนแรงจากเชอ อโคไลโดยมการรบรความสามารถในการควบคมตนเองเปนตวแปรก ากบ กลมตวอยางเปนประชาชนอาย 16-60 ป ในจงหวดนครพนม จ านวน 450 คน ไดมาโดยวธการสมแบบหลายขนตอน ผลการวจยพบวา พฤตกรรมการปองกนโรคอจจาระรวงรนแรงจากเชออโคไลโดยมการรบรความสามารถในการควบคมตนเองเปนตวแปรก ากบตามสมมตฐาน มความสอดคลองกบขอมลทเชงประจกษ สามารถอธบายความแปรปรวนของพฤตกรรมการปองกนโรคอจจาระรวงและการรบรความสามารถในการควบคมตนเองกบความตงใจตอการกระท าพฤตกรรม สงผลรวมกนในการก ากบพฤตกรรมการปองกนโรคอจจาระรวงรนแรงจากเชออโคไล

38

บงอร กล าสวรรณ (2552) ไดศกษาเกยวกบความร ทศนคต และพฤตกรรมการดแลสขภาพชองปากของนกเรยนในโรงเรยนสงเสรมสขภาพ ทกาวสโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชร เขตตรวจราชการสาธารณสขท 10 และ 12 จ านวน 8 แหง ไดแก จงหวดรอยเอด ขอนแกน มหาสารคาม กาฬสนธ หนองคาย หนองบวล าภ เลย และอดรธาน กลมตวอยางเปนนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 และ 6 จ านวน 415 คน ผลการศกษาพบวา นกเรยนมความรในการดแลสขภาพชองปากถกตองมากทสดในเรองอาหารทมน าตาลท าใหเกดโรคฟนผ ส าหรบเรองทนกเรยนมความรนอยทสด คอ นมเปรยวเปนเครองดมทมน าตาลนอย ทศนคตของนกเรยนพบวา นกเรยนมความคดเหนในการดแลสขภาพชองปากโดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง พฤตกรรมการดแลสขภาพชองปากพบวา นกเรยนแปรงฟนทกวนมากทสดคอ แปรงฟนในตอนเชาหลงตนนอน และนกเรยนมพฤตกรรมการบรโภคอาหารทมประโยชนโดยการดมนมรสจดทกวน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 ผลการวจยแสดงใหเหนวา ปจจยดานเจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ไดแก การดแลสขภาพในชองปากตามปกต เชอวาการดแลสขภาพในชองปาก เปนสงจ าเปน สงทด มประโยชน และปจจยดานการคลอยตามกลมอางอง ไดแก การคลอยตามกลมบคคลส าคญ เพอน คนรอบขาง ผมชอเสยง และสอโฆษณา มอทธพลโดยตรงใหเกดความตงใจในการดแลสขภาพใน ชองปาก ส าหรบปจจยดานการรบรความสามารถควบคมพฤตกรรม ไมมอทธพลใหเกดความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก จากการศกษาแนวคดทฤษฎ และงานวจยทเกยวของซงไดน าเสนอขางตน สามารถสรปไดวา การทบคคลจะท าพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก เกดจากความตงใจ ซงความตงใจเกดจากอทธพลของปจจยอยางนอย 3 ปจจย ไดแก เจตคตตอการพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก การคลอยตามกลมอางอง และการรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรม ซงสอดคลองกบทฤษฎพฤตกรรมตามแผนของ Ajzen (1991, pp. 179-211) ทกลาววา พฤตกรรมของบคคลไมไดถกก าหนดโดยอารมณหรอขาดการพจารณาไตรตรองกอนทจะตดสนใจกระท าหรอไมกระท าพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ดงนน การแสดงพฤตกรรมจะผานความตงใจของบคคล โดยความตงใจจะขนอยกบปจจย 3 ดาน คอ เจตคตตอพฤตกรรม การคลอยตามกลมอางอง และการรบร ความสามารถควบคมพฤตกรรม ซงมความสมพนธตอกนของนกศกษา วทยาลยการสาธารณสขสรนธร ดงในตารางท 3 ตารางท 3 งานวจยทเกยวของ ตวแปร งานวจย การรบรความสามารถควบคมพฤตกรรม Backman et al. (2002)

39

ตารางท 3 งานวจยทเกยวของ (ตอ)

ตวแปร งานวจย การรบรความสามารถควบคมพฤตกรรม (ตอ)

Barnett and Presley, (2004 อางถงใน Delafrooz et al. (2011) Boger et al. (2004) Conner et al. (2002) สมาพร เกษเทศ (2550) นฤมล สประโค และรงพร ทงเหลก (2550)

เจตคตตอพฤตกรรม Backman et al. (2002) Bogers et al. (2004) Conner et al. (2002) Hollister, Catherine, Anema, and Marion (2004) Kassem et al. (2003) Masalu and Astrom (2001) Nejad et al. (2004) Petersen, Danila, and Samola (2004) Sternberg (2002)

การคลอยตามกลมอางอง

Lazuras (2012) บศยา ไชยเวช (2554)

ความตงใจตอพฤตกรรม

Backman, Haddad, lee, Johnston, and Hodgkin (2002) พงพศ โตออน (2553) อดศกด พละสาร (2553)

พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก วนเพญ อ านาจกตกร (2552) เสนห พลจนทร (2555) บงอร กล าสวรรณ (2552) Mullan and Wong (2009) ณฐวฒ แกวสทธา (2557)

40

ตอนท 3 ทฤษฎพฤตกรรมตามแผน (Theory of Planned Behavior: TPB) แนวคดทฤษฎพฤตกรรมตามแผน (Theory of Planned Behavior: TPB) น าเสนอโดย ไอเซน มการพฒนาตงแต ป 1985 เปนทฤษฎทางจตวทยาสงคม (Social Psychology) ทพฒนามาจากทฤษฎการกระท าดวยเหตผล (Theory of Reasoned Action) ของ Ajzen and Fishbein (1980, pp. 41-52) ทฤษฎนอางองถงความคดของมนษยในการตดสนใจโดยใชเหตผลเมอเผชญกบทางเลอก โดยมแนวคดวา มนษยเปนผทมเหตผลและรจกใชขอมลทมอยอยางเปนระบบใน การตดสนใจเพอใหเกดประโยชนแกตนเอง และเชอวา พฤตกรรมของมนษยไมไดถกก าหนดโดยอารมณหรอขาดการพจารณาไตรตรองกอนทจะตดสนใจกระท าหรอไมกระท าพฤตกรรมใด ๆ ดงนน การแสดงพฤตกรรมใด ๆ จะผานเจตนาหรอความตงใจของบคคล โดยความตงใจจะขนอยกบปจจย 3 ดาน คอ เจตคตตอพฤตกรรม (Attitude Toward Behavior) การคลอยตามกลมอางอง (Subjective Norm) และการรบรความสามารถควบคมพฤตกรรม (Perceived Behavior Control) ซงมความสมพนธตอกน มรายละเอยดดงน Ajzen (1991, pp. 179-211, อางถงใน สชาดา กรเพชรปาณ, 2549, หนา 22) ความตงใจเชงพฤตกรรม (Behavioral Intention) เปนปจจยหลก (Central Factor) ในการก าหนดพฤตกรรมของบคคล ความตงใจตามทฤษฎน หมายถง เจตนาทจะกระท าหรอแสดงพฤตกรรมนน ๆ ซงเปนปจจยจงใจทมอทธพลตอพฤตกรรม เจตนาจะเปนตวบงชวา บคคลไดทมเทความพยายามมากนอยเพยงใดทจะกระท าพฤตกรรมนน ยงมเจตนาหรอความตงใจมากเพยงใด การแสดงพฤตกรรมกจะเปนไปไดมากยงขน เจตนาเปนตวก าหนดพฤตกรรม แตไมได หมายความวา การวดเจตนาเพยงตวเดยวจะใชเปนตวท านายพฤตกรรมไดเหมาะสม อาจมปจจยอน ๆ ทเปนสงจงใจ และมอทธพลตอความสมพนธระหวางความตงใจกบการแสดงพฤตกรรม ความตงใจเชงพฤตกรรมขนอยกบปจจย 3 ดาน คอ 1. เจตคตตอพฤตกรรม (Attitude Toward Behavior) หมายถง การประเมนพฤตกรรมท ระบไดวาเปนพฤตกรรมทางบวกหรอทางลบ ซงผลการประเมนเปนปจจยสวนบคคล และไดรบอทธพลจากความเชอเกยวกบผลของการกระท า การประเมนผลของการกระท าโดยไดรบอทธพลมาจากความเชอในพฤตกรรม (Behavior Beliefs) เปนความเชอเกยวกบผลของการกระท า หากบคคลเชอวา การท าพฤตกรรมนน จะน าไปสผลกรรมทางบวก เขากจะมเจตคตทดตอพฤตกรรมนน ขณะทบคคลทเชอวา การท าพฤตกรรมนนจะน าไปสผลกรรมทางลบ เขากจะมเจตคตทไมดตอพฤตกรรมนน โดยทวไป ถาบคคลใดมเจตคตทางบวกตอพฤตกรรมมากเทาใด กจะมเจตนาท าพฤตกรรมมากเทานน ในทางตรงกนขาม ถาบคคลมเจตคตทางลบตอการท าพฤตกรรมมากเพยงใด กมแนวโนมทจะไมท าพฤตกรรมมาเพยงนน

41

2. การคลอยตามกลมอางอง (Subjective Norm) การรบรของบคคลซงไดรบอทธพลมา จากแบบอยางทเปนปจจยทางสงคม และเกยวโยงกบแรงกดดนทางสงคมตอบคคลนน ปจจยทางสงคมอาจจะเปนพฤตกรรม ความคดเหนของบคคลหรอกลมบคคลทเปนกลมอางองบคคลใด ๆ ในกลมอาจไดรบอทธพลจากความเชอของกลม (Normative Beliefs) กลมอางองอาจเปนเพอน ครอบครว หรอบคคลอน ๆ ทเขาพจารณาวา ส าคญตอเขาและจงใจใหเขาท าหรอไมท าพฤตกรรมตามกลม 3. การรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรม (Perceived Behavior Control) หมายถง การรบรของบคคลทมตอพฤตกรรมนน ๆ วาเปนการยากหรองายทตนจะท าพฤตกรรมนน การรบรความสามารถควบคมนขนอยกบความเชอเกยวกบการควบคม และการคาดคะเนปจจยเอออ านวยสงขดขวางหรออปสรรค ซงมอทธพลโดยตรงมาจากความเชอเกยวกบการควบคม (Control Beliefs) หมายถง ความเชอเกยวกบการมหรอไมมปจจยเอออ านวยหรอโอกาสทจ าเปนในการท านายพฤตกรรมโดยไดรบอทธพลมาจากประสบการณในอดต ขอมลทไดรบจาการบอกเลาของผอนเกยวกบพฤตกรรมนน การสงเกตจากประสบการณของคนคนเคยและเพอน เปนการรบรถงปจจยตาง ๆ ทอาจจะมประโยชนหรอขดขวางในการแสดงพฤตกรรม การรบรความสามารถควบคมพฤตกรรมนจะมบทบาทส าคญตอการวางหลกแหงการกระท า พฤตกรรม (Behavior) การทจะเขาใจถงพฤตกรรมไดตองท าความเขาใจสงตาง ๆ ตอไปน 1. พฤตกรรมกบผล (Behavior Versus Outcome) ในการศกษาพฤตกรรมตองม การก าหนดใหชดเจนถงความแตกตางระหวางพฤตกรรมกบผลทเกดจากพฤตกรรม เพราะทง 2 ค า มความแตกตางกน พฤตกรรมคอ สงทบคคลลงมอท าเอง แตผลของพฤตกรรมอาจเกดจากการกระท าและปจจยอน ๆ พฤตกรรมทตางกนอาจน าไปสผลกรรมทเหมอนกน 2. การกระท าเดยวกบประเภทพฤตกรรม (Single Actions Versus Behavioral Categories)

2.1 การกระท าเดยว หมายถง พฤตกรรมทเฉพาะเจาะจงทบคคลกระท า ซงการนยามการกระท านน ตองใหมความชดเจนเพยงพอทผสงเกตจะสงเกตได การกระท าบางอยางสามารถสงเกตไดงาย เชน การซอบหร เปนตน แตการกระท าบางอยางสงเกตไดยาก เชน การอานค าเตอนบนซองบหร เปนตน 2.2 ประเภทพฤตกรรม หมายถง กลมการกระท าหลาย ๆ อยาง ซงไมสามารถสงเกตพฤตกรรมไดโดยตรง ตองสงเกตจากการกระท าเดยวทงหลาย เชน การควบคมอาหาร ตองสงเกตจากพฤตกรรมตาง ๆ ดงน การรบประทานอาหาร การดมเครองดม เปนตน 3. ความจ าเพาะของพฤตกรรม การก าหนดพฤตกรรมหรอการวดพฤตกรรมทศกษา จ าเปนตองค านงถงสงตอไปน

42

3.1 การกระท า (Action) หมายถง จะตองก าหนดกวาเปนการกระท าอยางเดยว เชน การสบบหร สวนกลมการกระท า เชน การออกก าลงกาย อาจประกอบดวยการกระท ายอย ๆ หลายการกระท า เชน การวายน า การวง การขจกรยาน การเลนฟตบอล เปนตน 3.2 เปาหมาย (Target) หมายถง เปาหมายของการกระท า เชน การดมนม การก าหนดเปาหมายใหเปนนมเปรยว 3.3 เวลา (Time) หมายถง เวลาทเกดพฤตกรรมทสนใจจะศกษา เชน การดมนมเปรยวในตอนเชา 3.4 บรบท (Context) หมายถง สถานการณหรอสถานททเกดพฤตกรรมทสนใจท จะศกษา เชน การดมนมเปรยวทบาน ในการก าหนดพฤตกรรมทศกษา จะก าหนดใหมากนอยเพยงใดกได เพยงแตการวดตวแปรอน ๆ ทเกยวของ กตองวดในระดบความจ าเพราะทสอดคลองกน ถาความจ าเพาะของพฤตกรรมมมาก การวดพฤตกรรมกจะมความแมนตรงมากขน 4. การวดพฤตกรรม การสงเกตหรอการวดการกระท าเดยว อาจท าไดหลายวธ ดงน 4.1 วดจากทางเลอก 2 ทาง คอ เลอกกระท าหรอไมกระท า เชน ดแลสขภาพชองปากหรอไมดแลสขภาพชองปาก 4.2 วดจากทางเลอกมากกวา 2 ทาง ทสามารถเลอกได เชน ดแลสขภาพชองปากโดยวธใดบาง โดยท าเครองหมาย/ หนารายการตอไปน

...........แปรงฟน

...........ใชไหมขดฟน

...........บวนปากดวยน าสะอาด

...........พบทนตแพทยปละ 2 ครง 4.3 วดหรอสงเกตการกระท าเชงปรมาณ เปนการวดความมากนอยของการ กระท าทเกดขน แทนทจะวดวาท าหรอไมท าพฤตกรรม เชน กรณาประมาณวา ในชวงเดอนทผานมา คณใชเวลาในการแปรงฟนอยางนอยวนละ 2 นาท บอยเพยงใด ไมเลย :_______:_______:_______:_______:_______:_______:_______: ทกวน มาก ปานกลาง นอย ไมแนใจ นอย ปานกลาง มาก 4.4 การวดความถ เมอสนใจศกษาวา พฤตกรรมนนเกดขนบอยเพยงใดใน โอกาสตาง ๆ ม 2 วธ คอ 4.4.1 การวดความถสมบรณ หมายถง การวดจ านวนครงทบคคลท าพฤตกรรม หนง ๆ เชน ในชวงเดอนทผานมา คณใชเวลาในการแปรงฟนอยางนอยวนละ 2 นาท บอยเพยงใด

43

...........ทกวน

...........เกอบทกวน

...........ประมาณครงหนงของจ านวนวน

...........ไมกวน

...........ไมเลย 4.4.2 การวดความถสมพทธ หมายถง การวดในเชงรอยละหรอสดสวนท บคคลท าพฤตกรรมนน เมอเทยบกบโอกาสทเปนไปไดทงหมดทบคคลจะกระท าพฤตกรรมนน เชน ในชวงสปดาหทผานมา คณใชไหมขดฟน หลงรบประทานอาหาร

บอยเพยงใด ...........ทกครง ...........ไมเคยเลย ...........1 ครง ใน 5 ครง ...........2 ครงใน 5 ครง

การวดแตละแบบมเปาหมายตางกน ขนกบความสนใจของผศกษา หากตองการทราบความมากนอยของการท าพฤตกรรมจะเปนการวดปรมาณ หากตองการทราบการท าพฤตกรรมบอยเพยงใดจะเปนการวดความถ 4.5 พฤตกรรมจากการรายงานของตนเอง ในการท านายและท าความเขาใจ พฤตกรรมตาง ๆ ของบคคล จะใชการสงเกต ในบางกรณการสงเกตโดยตรงท าไดยาก การรายงานตนเองเปนวธหนงทสามารถท าใหการวดพฤตกรรมมความงายยงขน การวดตวแปรท านาย การวดคาตวแปรทใชท านายพฤตกรรมของบคคล (Ajzen, 2002 อางถงใน สชาดา กรเพชรปาณ, 2549, หนา 22) กลาววา ตวแปรท านายทงหมดในทฤษฎพฤตกรรมตามแผน ไดแก ความตงใจท าพฤตกรรม เจตคตตอพฤตกรรม การคลอยตามกลมอางอง และการรบรความสามารถควบคมพฤตกรรม สามารถวดไดโดยตรง โดยใหผตอบประเมนแตละพฤตกรรมดวยชดมาตรวด นอกจากน ยงสามารถวดทางออมไดดวย โดยการวดใหสอดคลองกบความเชอของพฤตกรรม อยางไรกตามการวดตวแปรท านายทงทางตรงและทางออม จะตองใหสอดคลองกบพฤตกรรมทท านายโดยครอบคลมองคประกอบดาน การกระท า เปาหมาย บรบท และเวลา ในการวจย ตวแปรทสงผลตอการปรบพฤตกรรมในชองปาก ประกอบดวย ตวแปรความตงใจทจะปรบพฤตกรรมสขภาพในชองปาก ตวแปรเจตคตตอพฤตกรรมการปรบพฤตกรรมสขภาพในชองปาก ตวแปรการคลอยตามกลมอางอง ตวแปรการรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมสขภาพในชองปาก

44

ความตงใจตอพฤตกรรมสขภาพในชองปาก ความตงใจ ในทฤษฎนหมายถง เจตนาหรอความตงใจทจะพยายามท าพฤตกรรมนน เจตนาหรอความตงใจ เปนปจจยการจงใจทมอทธพลตอพฤตกรรม เจตนาจะเปนตวบงชวา บคคลไดทมเทความพยายามมากนอยเพยงใดทจะกระท าพฤตกรรมนน ยงมเจตนาหรอความตงใจมากเพยงใด การแสดงพฤตกรรมกจะเปนไปไดมากยงขน เจตนาเปนตวก าหนดพฤตกรรมแตไมไดหมายความวา การวดเจตนาเพยงตวเดยวจะใชเปนตวท านายไดเหมาะสม โดยเฉพาะอยางยง ถาพฤตกรรมดงกลาวของบคคลทประสบปญหาในการควบคมการแสดงพฤตกรรมคอนขางมาก อาจมปจจยอน ๆ ทมปญหาเกยวกบสงจงใจและมอทธพลตอความสมพนธระหวางเจตนากบการกระท าพฤตกรรม กฎเกณฑทวไปมวา เจตนาของบคคลทมความหนกแนนสง การไดรบขอมลไมมกจะไมเพยงพอทจะเปลยนความตงใจในการท าพฤตกรรม ในทางตรงกนขาม ถาเจตนาในการท าหรอไมท าพฤตกรรมมความหนกแนนต า ความส าคญเชงสมพทธของเหตการณทไมคาดคะเนลวงหนาเพยงเลกนอยกอาจมอทธพลเปลยนเจตนาหรอความตงใจของบคคลได Ajzen (1985, p. 21) การวดความตงใจหรอเจตนาทจะท าพฤตกรรม สงส าคญในการวดความตงใจ (Ajzen & Fishbein, 1980, pp. 41-52) คอ ความสอดคลองระหวางความตงใจกบพฤตกรรม การท านายพฤตกรรมจากความตงจะตองแนใจวา การวดความตงใจและพฤตกรรมนนมความสอดคลองกนในความจ าเพราะ ทงในแงการกระท า เปาหมาย บรบท และเวลา ซงจะท าใหการท านายพฤตกรรมนนมความแมนย ามากยงขน ตวอยาง การวดความตงใจของบคคลในการกระท าเดยว เชน ฉน (.....) ตงใจจะดแลสขภาพในชองปาก (.....) ตงใจจะไมดแลสขภาพในชองปาก แปรงฟนทกครง เปนเวลาอยางนอย 10 นาททกวน มทางเปนไปได .....% ทฉนจะแปรงฟนทกครง อยางนอย 2 นาท ทกวน ฉนตงใจจะแปรงฟนทกครงอยางนอยวนละ 2 นาททกวน เปนไปไมได :_______:_______:_______:_______:_______:_______:_______: เปนไปได มาก ปานกลาง นอย ไมแนใจ นอย ปานกลาง มาก ไอเซน (Ajzen, 2002) เสนอแนะวา ถาตองการใหแบบสอบถามทความเทยงสง ควรสรางขอความทวดโครงสรางเดยวกนใหมความสมพนธกน ตวอยางเชน ฉนตงใจจะแปรงฟนตอนเชาอยางนอยวนละ 2 นาท ทกวน เปนไปไมไดอยางยง :______:______:______:______:______:______:_____: เปนไปไดอยางยง มาก ปานกลาง นอย ไมแนใจ นอย ปานกลาง มาก

45

ฉนจะพยายามแปรงฟนกนนอนทกครงอยางนอยวนละ 2 นาท ทกวน เปนจรงแนนอน :______:______:______:______:______:______:______: ไมเปนจรงแนนอน มาก ปานกลาง นอย ไมแนใจ นอย ปานกลาง มาก ฉนวางแผนจะแปรงฟนหลงอาหารกลางวนอยางนอยวนละ 2 นาท ทกวน ไมเหนดวยอยางยง :______:______:______:______:______:______:______: เหนดวยอยางยง มาก ปานกลาง นอย ไมแนใจ นอย ปานกลาง มาก การคลอยตามกลมอางอง

การคลอยตามกลมอางอง (Subjective Norm หรอ SN) หมายถง การรบรของ บคคลวา ผทมความส าคญตอเขาสวนมากคดวาเขาควรหรอไมควรท าพฤตกรรมนน (Ajzen & Fishbein, 1980, pp. 41-52) การรบรนอาจตรงหรอไมตรงกได การวดการคลอยตามกลมอางอง (SN) จะตองใหมความจ าเพาะในแงการกระท า (Action) เปาหมาย (Target) เวลา (Time) และบรบท (Context) ทสอดคลองกบเจตนาเชงพฤตกรรม การคลอยตามกลมอางอง เปนการรบรของบคคลทไดรบอทธพลมาจากแบบอยางทเปนปจจยทางสงคมและเกยวโยงกบแรงกดดนทางสงคมตอบคคลนน ปจจยทางสงคม อาจเปนบคคล หรอกลมบคคลทเปนกลมอางอง บคคลใด ๆ ในกลมอาจไดรบอทธพล ความเชอของกลม (Normative Beliefs) กลมอางองอาจเปนเพอน ครอบครว บคคลหรอกลมบคคลอน ๆ ทมความส าคญตอการกระตน หรอท าใหเกดแรงจงใจทจะท าใหกระท าตามหรอไมใหกระท าตาม บคคลจะกระท าพฤตกรรมกตองมการรบรถงพฤตกรรมของกลมทตนพจารณาวาส าคญตอตนและจงใจใหตนท าตามหรอไมท าตาม Ajzen and Fishbein (1980) กลาววา การคลอยตามกลมอางอง หมายถง การรบรของ แตละบคคลไมวาจะเปนคนทมความส าคญตอเขาหรอเธอ และคดวาเขาหรอเธอควรหรอไมควรแสดงพฤตกรรมนน ซงทงหมดจะถกก าหนดอยในค าถาม มนตร พรยะกล (2551) กลาววา การคลอยตามกลมอางอง หมายถง การรบรหรอเชอวาสงคมอาจกดดนใหท าหรอไมท าสงนน กลมอางองอาจเปนคนไกลเชน เพอน เพอนรวมงาน ผบงคบบญชา หรอคนใกลคอคนในครอบคว บตร ภรรยา และสาม การคลอยตามกลมอางอง ส าหรบการวจย หมายถง การรบรของวยรนทไดรบอทธพลแบบอยางทเปนปจจยทางสงคม อาจเปนบคคลหรอกลมบคคลอางอง ทวยรนคดวาส าคญตอตนเอง และจงใจใหวยรนท าตามหรอไมท าตาม โดยถาวยรนมการคลอยตามกจะรบเอาเจตคต พฤตกรรมมาปฏบตตาม แบงออกเปน 3 ดาน ไดแก การคลอยตามครอบครว การคลอยตามเพอน และการคลอยตามสงคม

46

การวดการคลอยตามกลมอางอง การวดการคลอยตามกลมอางอง เปนการประเมนความเชอของบคคลทมตอความคดเหนของบคคลสวนมากทมความส าคญกบเขา คดวาเขาควรท าหรอไมท าพฤตกรรมนน ดงตวอยางเชน ผทมความส าคญตอฉนสวนใหญคดวา

ฉนควร : : : : : : : : ฉนไมควร มาก ปานกลาง นอย ไมใชทง2 นอย ปานกลาง มาก

การแปรงฟนกอนนอนทกครง อยางนอยวนละ 2 นาท ทกวน ฉนถกคาดหวงใหแปรงฟนกอนนอนทกครงอยางนอยวนละ 2 นาท ทกวน เปนไปไดอยางยง : : : : : : : : เปนไปไมไดอยางยง

มาก ปานกลาง นอย ไมใชทง2 นอย ปานกลาง มาก ผทฉนใหความเคารพ

ยอมรบ : : : : : : : : ไมยอมรบ มาก ปานกลาง นอย ไมใชทง2 นอย ปานกลาง มาก

การดแลสขภาพชองปาก ดวยการแปรงฟนอยางนอยวนละ 2 นาท ทกวน อยางไรกตาม ผลการตอบขอความขางตนมกจะมความแปรปรวนต า เนองจากผตอบมแนวโนมทจะยอมรบพฤตกรรมทพงประสงค และไมยอมรบพฤตกรรมทไมพงประสงคคลาย ๆ กน ดงนน เพอแกไขปญหา Ajzen (2002 pp. 179-211) เสนอแนะใหสรางขอความทเปนพฤตกรรมของกลมอางองรวมเขาไวในแบบสอบถามดวน จะชวยแกปญหาดงกลาวได ตวอยางเชน คนทมความส าคญตอฉนสวนใหญดแลสขภาพชองปากดวยการแปรงฟน อยางนอย วนละ 2 นาท ทกวน เปนจรงแนนอน: : : : : : : : ไมเปนจรงแนนอน

มาก ปานกลาง นอย ไมใชทง2 นอย ปานกลาง มาก ดงนนการคลอยตามกลมอางอง (Subjective Norm) หมายถง ความเชอของบคคล ซงไดรบอทธพลมาจากกลมบคคลทเปนแบบอยาง เชน ครอบครว เพอน และสงคม ท าใหเกดแรงจงใจทจะท าตามหรอไมท าตามพฤตกรรมนน แบงออกเปน 3 ดาน ไดแก

1. การคลอยตามครอบครว หมายถง ความเชอของบคคล วาครอบครว ไดแก พอ แม พ นอง ลง ปา นา อา มอทธพลใหท าตามหรอไมท าตามในการดแลสขภาพในชองปาก ถาบคคลคลอยตามครอบครว กจะรบเอาเจตคต พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากมาปฏบตตาม เชน บคคลเชอวาครอบครวดแลสขภาพในชองปากดกจะไมปวดฟน เปนตน

2. การคลอยตามเพอน หมายถง ความเชอของบคคล วาเพอน มอทธพลใหท าตามหรอไมท าตามในการดแลสขภาพในชองปาก ถาบคคลคลอยตามเพอน กจะรบเอาเจตคต พฤตกรรมการดแล

47

สขภาพในชองปากมาปฏบตตาม เชน บคคลเชอวาเพอนดแลสขภาพในชองปากดกจะท าตามดวย เปนตน 3. การคลอยตามสงคม หมายถง ความเชอของบคคล วาสงคม มอทธพลใหท าตามหรอไมท าตามในการดแลสขภาพในชองปาก ถาบคคลคลอยตามสงคม กจะรบเอาเจตคต พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากมาปฏบต การรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมดแลสขภาพในชองปาก การรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรม หมายถง การรบรของบคคลวาเปนการยากหรองายทจะกระท าพฤตกรรมนน ๆ เปนการสะทอนจากประสบการณในอดต และการคาดคะเนปจจยเอออ านวยและสงขดขวางหรอ อปสรรค Ajzen (1988, p. 50) ทฤษฎพฤตกรรมตามแผนไมไดเกยวของโดยตรงกบจ านวนของการควบคมภายใตสถานการณทเกดขนจรง แตพจารณาถงความเปนไปไดจากผลของการรบร การรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมในทฤษฎพฤตกรรมตามแผนมความหมายในแงแรงจงใจส าหรบเจตนา ซงปจจยดงกลาวท าใหทฤษฎพฤตกรรมตามแผนไมซ าซอนกบทฤษฎ การกระท าดวยเหตผล (A Theory of Reasoned Action) การรบรการควบคม นจะท าหนาทเปนตวท านายเจตนาเชงพฤตกรรม นอกเหนอจากเจตคตตอพฤตกรรม และการคลอยตามกลมอางอง ตามทฤษฎการกระท าดวยเหตผล โดย Ajzen หวงวา ทฤษฎพฤตกรรมตามแผน จะขยายไปครอบคลมพฤตกรรมตาง ๆ ไดกวางขวางขน Olson and Zanna (1993, p. 34 ) แนวคดเกยวกบการรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมมความสอดคลองกนเปนอยางด กบแนวคดเรองการรบรความสามารถของตน (Self - efficacy) ของ Bandura (1977, pp. 191-215) ตางกนตรงแนวคดทวาการรบรความสามารถของตนจะเนนถงปจจยภายในขณะทการรบรการควบคมพฤตกรรมจะเนนทงปจจยภายใน เชน ความสามารถ ขอมล ทกษะ และปจจยภายนอก (เชน เวลา เงน การขนกบผอน) ซงการรบรเกยวกบความสามารถของตนเองจะเกยวของกบการทบคคลรบรวา ตนสามารถแสดงพฤตกรรมนนไดตามการคาดคะเนของตนภายใตสถานการณหนง ๆ หรอไม หรอท าไดในระดบใด Bandura, Adans and Beyer (1977, pp. 191-215) Bandura, Adams, Hardy et al. (1982, pp. 122-147) ไดแสดงใหเหนวาความเชอมนในความสามารถของตนจะมอทธพลตอการกระท าพฤตกรรม โดยบคคลทมการรบรความสามารถของตนวา ความสามารถของตนจะมอทธพลตอ การกระท าพฤตกรรม โดยบคคลทมการรบรความสามารถ ของตน (Self - efficacy) วาสามารถกระท าพฤตกรรมนน ๆ นอกจากนแนวคดเกยวกบการ รบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรม (PBC) ยงมความสอดคลองกบแนวคดเกยวกบ เงอนไขสนบสนน (Facilitating Condition) ของ Triandis (1977) อกดวย

48

ตามแนวคดของทฤษฎพฤตกรรมตามแผน (A Theory of Planned Behavior)การรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรม (PBC) และเจตนาเชงพฤตกรรม (I) สามารถท านาย พฤตกรรมได เหตผล 2 ประการท Ajzen and Diver (1991, 1992, pp. 179-211) น ามาใชในการเสนอสมมตฐานดงกลาวคอ 1. หากท าใหเจตนาเชงพฤตกรรม (I) มความคงท การทบคคลจะมความพยายามมากหรอนอย ในการกระท าพฤตกรรมเปาหมายขนกบการรบรการควบคม เชน ถาคน 2 คนมความ ตงใจหรอมเจตนา (I) ทหนกแนนเทากนในการกระท าพฤตกรรม (B) บคคลทม ความเชอมนวาเขาสามารถควบคมการกระท าพฤตกรรมได มความเปนไปไดทจะพยายาม กระท าพฤตกรรม(B) ดงกลาวมากกวาบคคลทขาดความเชอมนวาเขาสามารถควบคมการกระท าพฤตกรรมได 2. การรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรม (PBC) นสามารถน าไปใชแทนการวดความสามารถในการควบคมจรงได ในบางครงอาจพบวา การรบรความสามารถในการ ควบคมพฤตกรรม (PBC) อาจไมสะทอนการรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรม (PBC) อยางแทจรงหากบคคลมขอมลหรอขาวสารนอยเกยวกบพฤตกรรม (B) หรอ ขอก าหนดในการกระท าพฤตกรรม(B) หรอทรพยากรทมอยเปลยนแปลงไปหรอมตวแปรใหมท ไมคนเคยเพมเขามาในสถานการณภายใตเงอนไขดงกลาว การวดการรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรม(PBC) อาจเพมความแมนย าในการท านายพฤตกรรมไดนอยมาก และสงผลใหเจตนาเชงพฤตกรรม (I) ของบคคลลดลง แมวาบคคลนนจะมเจตคตตอพฤตกรรม (AB) ทางบวก หรอกลมอางองจะเหนดวยกบการกระท าพฤตกรรมนนกตาม อยางไรกตามทการรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรม (PBC) สอดคลองกบความเปนจรง การรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรม (PBC) กยงสามารถใชท านายพฤตกรรมไดเปนอยางด การรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรม (PBC) จะมอทธพลตอพฤตกรรมโดยตรง (ถอเปนภาค 2 ของทฤษฎ) มได 2 กรณ คอ Ajzen and Madden (1986, pp. 102-117); Ellen and Ajzen (1992, pp. 179-211) 1. พฤตกรรม (B) ทถกท านายตองเปนพฤตกรรม (B) ทไมไดอยภายใตการควบคม ของบคคลอยางเตมท หรอเปนพฤตกรรม (B) ทบคคลรบรความสามารถควบคมการกระท าพฤตกรรมนนไดนอย ในกรณดงกลาว การรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรม (PBC) จะชวยใน การท านายพฤตกรรม (B) ไดเปนอยางด ในทางตรงกนขามถาพฤตกรรม (B) นนบคคลรบรวาสามารถควบคมการกระท าไดเตมทเจตนาเชงพฤตกรรม (I) เพยงตวเดยว กมความเพยงพอในการใชท านายพฤตกรรมโดยไมตองอาศยการรบรการควบคมมาชวยท านายแตอยางใด 2. การรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรม (PBC) จะตองสะทอนความสามารถในการควบคมอยางแทจรงหรอ บคคลมการรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรม(PBC) ทตรงกบ

49

ความเปนจรง ในเงอนไขดงกลาว การเพมตวแปรการรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรม (PBC) จะชวยใหการอธบายความแปรปรวนของพฤตกรรมไดเพมขนอยางมนยส าคญทางสถต Kerin, Hartley, and Rudelius (2004) กลาววา การรบร (Perception) หมายถง กระบวนการซงแตละบคคลเลอกสรร (Selects) จดระเบยบ (Organizes) และตความ (Interprets) เกยวกบสงกระตน (Stimulus) โดยอาศยประสาทสมผสทงหา เพอสรางภาพทมความหมายออกมา ศรวรรณ เสรรตน (2550) กลาววา การรบรหมายถง วธการทบคคลมองสงทอยรอบ ๆ ตว บคคล 2 คน ซงไดรบสงกระตนอยางเดยวกน เงอนไขอยางเดยวกน จะแสดงการรจก การเลอก การจดระเบยบ และการตความหมายแตกตางกน การรบรเปนกระบวนการของแตละบคคล ซงเกยวของกบความตองการ (Needs) คานยม (Values) และความคาดหวง (Expectation) Solomon (2007) กลาววา การรบรเกดจากกระบวนการทเรมตนดวยผรบขาวสารไดรบรสงกระตนจากประสาทสมผส จากการไดเหน ไดยน ไดกลน ไดลมรส และไดสมผส โดยอาศยประสาทสมผสทง 5 คอ ตา ห จมก ปาก และผวหนง ซงการรบรจากสงเหลานท าใหเกดการเปดรบ (Exposure) แลวน าไปสความตงใจ (Attention) และการตความ (Interpretation) ซงท าใหเกด การรบรในทสด มนตร พรยะกล (2551) กลาววา การรบรหรอความเชอวาตนมความสามารถในการควบคมพฤตกรรมของตนเองได โดยบคคลจะตดสนใจกระท าพฤตกรรมใด เขาตองเชอวา เขามความสามารถทจะควบคมพฤตกรรมนนไดและมโอกาสประสบผลส าเรจ การรบรในการงานวจย หมายถง การรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมสขภาพในชองปาก หมายถง กระบวนการประมวลและตความหมายของขอมลหรอสถานการณทอยรอบ ๆ ตว เปนความคด ความเขาใจของวยรนตอปจจยทท าใหเกดการพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก การวดการรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรม การรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมการดแลสขภาพชองปาก หมายถง การรบรอทธพลของปจจยทอาจสนบสนน หรอขดขวางการกระท าพฤตกรรมการดแลสขภาพชองปาก ของนกศกษาวทยาลยการสาธารณสขสรนธร วาตองใชการควบคมตนเองมากนอยเพยงใด ขนอยกบตนเองมากนอยเพยงใด แบงออกเปน 3 ดาน ไดแก 1. การรบรตอโอกาสเสยงตอการเกดโรคในชองปาก หมายถง การประมวลและตความหมายของขอมลหรอสถานการณทอยรอบๆตวบคคล วาอาจเสยงตอการเกดโรคในชองปาก ทมผลโดยตรงตอการปฏบตตามค าแนะน าดานสขภาพ 2. การรบรตอความรนแรงของโรคในชองปาก หมายถง การประมวลและตความหมายของขอมลหรอสถานการณทอยรอบ ๆ ตวของบคคลวาในดานความรสกนกคดทมตอความรนแรง ของโรคหรอปญหาความเจบปวย มไดหมายถงความรนแรงทเกดขนจรง ๆ

50

3. การรบรประโยชนของการปองกนโรคในชองปาก หมายถง การประมวลและตความหมายของขอมลหรอสถานการณทอยรอบ ๆ ตวของบคคล วาการท าพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก เปนประโยชนตอตวเองหรอไม และเหมาะสม รวมถงค าแนะน าของเจาหนาททจะตองไดรบความเชอถอและความไววางใจในการดแลรกษา การรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรม มอทธพลทงทางตรงและทางออมตอพฤตกรรมของบคคล อาจวดการรบรความสามารถควบคมพฤตกรรมทางตรงไดโดยการวดระดบความเชอมนของบคคลวาสามารถท าพฤตกรรมทศกษาได นอกจากนควรจะมขอความทวดการรบรถงความยากหรองายทจะท าพฤตกรรมทศกษา แนวโนมทบคคลเหนวาเขาสามารถท าพฤตกรรมนนได การรบรความสามารถของตนเองในการท าพฤตกรรม และการรบรวาการท าพฤตกรรมนนขนอยกบตนเอง ตองค านงถงความสอดคลองภายในระหวางขอความดวย เพอใหเครองมอมความเทยงสง ตวอยางขอความวดการรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรม เชน ส าหรบฉน การแปรงฟนทกครงอยางนอยวนละ 2 นาททกวนเปนสงท

เปนไปไมได : : : : : : : : เปนไปได มาก ปานกลาง นอย ไมใชทง2 นอย ปานกลาง มาก

ถาฉนตองการ ฉนสามารถแปรงฟนทกครงอยางนอยวนละ 2 นาททกวนได เปนจรงแนนอน : : : : : : : : ไมเปนจรงแนนอน

มาก ปานกลาง นอย ไมใชทง2 นอย ปานกลาง มาก

คณเชอวา คณสามารถควบคมการแปรงฟนทกครงอยางนอย วนละ 2 นาททกวนของคณไดเพยงใด ควบคมไมได : : : : : : : : ควบคมไดแนนอน

มาก ปานกลาง นอย ไมใชทง2 นอย ปานกลาง มาก

การดแลสขภาพในชองปากหรอไมดแลสขภาพในชองปากอยางนอยวนละ 10 นาททกวน ขนอยกบตวฉนเอง เหนดวยอยางยง : : : : : : : : ไมเหนดวยอยางยง

มาก ปานกลาง นอย ไมใชทง2 นอย ปานกลาง มาก

ทฤษฎพฤตกรรมตามแผนนมงท านายพฤตกรรมและท าความเขาใจพฤตกรรมของบคคลตามแนวคดของทฤษฎน กลาววา เจตนาเชงพฤตกรรม (Behavioral Intention) ของบคคลทจะ

51

กระท าหรอไมกระท าพฤตกรรมใด ๆ จะเปนตวก าหนดพฤตกรรมนน ถาสามารถวดความตงใจหรอเจตนาทจะปฏบต หรอการกระท าพฤตกรรมไดอยางเหมาะสมแลว กจะสามารถท านายพฤตกรรมไดวอยางถกตองใกลเคยงมากทสด ตามแนวคดของทฤษฎนกลาววา ปจจย 3 ดาน คอ เจตคตตอพฤตกรรม (Attitude Toward Behavior) การคลอยตามกลมอางอง (Subjective Norm) และ การรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรม (Perceived Behavior Control) ซงลวนมความสมพนธตอกนและมอทธพลทางออมตอพฤตกรรม โดยสงผานตวแปรความตงใจ Ajzen (2002, p. 91) ไดเสนอรปโครงสรางความสมพนธไวดงน

ภาพท 9 ทฤษฎพฤตกรรมตามแผน (A Theory of Planned Behavior) ของไอเซน, 1991 จากแนวคด ทฤษฎและงานวจยทรวบรวมใหผลสอดคลองกน จงสามารถเสนอไดวาพฤตกรรมเพอดแลสขภาพในชองปากโดยเจตคตตอพฤตกรรม การคลอยตามกลมอางอง และการรบรความสามารถควบคมพฤตกรรม มอทธพลทางออมตอพฤตกรรมดแลสขภาพในชองปาก ผานความตงใจการปรบพฤตกรรม

เจตคตตอพฤตกรรม Attitude towards the Behavior

การคลอยตาม กลมอางอง Subjective norm

การรบรความสามารถควบคมพฤตกรรม Perceived behavioral control

ความตงใจ Intention

พฤตกรรม Behavior

ความเชอเกยวกบผลของการกระท า Behavioral Beliefs

ความเชอเกยวกบกลมอางอง Normative Beliefs

ความเชอเกยวกบปจจยควบคม Control Beliefs

บทท 3 วธด ำเนนกำรวจย

การวจยเรองโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษา วทยาลยการสาธารณสขสรนธร เพอพฒนาโมเดลและตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลทพฒนาขนกบขอมลเชงประจกษ โดยใชระเบยบวธวจยเชงอธบาย (Explanatory Research) มขนตอนในการด าเนนการวจย ดงน ขนตอนท 1 การพฒนาโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพใน ชองปากของนกศกษาวทยาลยการสาธารณสขสรนธร ขนตอนท 2 การตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษาวทยาลยการสาธารณสขสรนธร กบขอมลเชงประจกษ

ขนตอนท 1 กำรพฒนำโมเดลควำมสมพนธเชงสำเหตของพฤตกรรมกำรดแลสขภำพในชองปำกของนกศกษำวทยำลยกำรสำธำรณสขสรนธร 1. ศกษาเอกสาร แนวคด ทฤษฎ งานวจยทเกยวของ กบพฤตกรรมการดแลสขภาพใน ชองปาก 2. คดเลอกตวแปรตามทฤษฎพฤตกรรมตามแผนของ Ajzen (1991, pp. 179-211) ได ตวแปรพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก เจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก การคลอยตามกลมอางอง การรบรความสามารถใน การควบคมพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก และก าหนดนยามเชงปฏบตการทสามารถวดคาได 3. พจารณาความสมพนธระหวางตวแปรทสงตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ของนกศกษา วทยาลยการสาธารณสขสรนธร แลวน ามาสรางกรอบแนวคดในการวจย โดยเรมจาก ตวแปรตาม (Backward Formulation) คอ พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ยอนกลบไปท ตวแปรทเปนสาเหตตามล าดบการเกด (Antecedent Variables) ทละตวแปร พรอมเขยนแผนภาพแสดงการเชอมโยงตวแปรในโมเดลและตงสมมตฐานการวจย 4. เสนอโมเดลสมมตฐานแสดงความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพใน ชองปากของนกศกษา วทยาลยการสาธารณสขสรนธร ทพฒนาขนเปนโมเดลสมมตฐานของการวจย (Hypothetical Model)

53

ขนตอนท 2 กำรตรวจสอบควำมสอดคลองของโมเดลควำมสมพนธเชงสำเหตของพฤตกรรมกำรดแลสขภำพในชองปำกของนกศกษำ วทยำลยกำรสำธำรณสข สรนธรกบขอมลเชงประจกษ การตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากทสรางขนกบขอมลเชงประจกษ ด าเนนการ ดงน 1. ก าหนดประชากรและกลมตวอยางทจะใชในการตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลสมมตฐานกบขอมลเชงประจกษ 2. พฒนาเครองมอทจะใชในการเกบรวบรวมขอมล 3. ด าเนนการเกบรวบรวมขอมลจากกลมตวอยาง 4. วเคราะหขอมลคาสถตพนฐานและวเคราะหคาสมประสทธสหสมพนธระหวางตวแปรสงเกตได เพอใชเปนขอมลส าคญส าหรบตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลสมมตฐานทพฒนาขนกบขอมลเชงประจกษ 5. ตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษาวทยาลยการสาธารณสขสรนธร กบขอมลทเกบรวบรวมได

ประชำกรและกำรเลอกกลมตวอยำง ประชากรเปนนกศกษาทก าลงศกษาอยในภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2556 ของนกศกษาวทยาลยการสาธารณสขสรนธร มจ านวน 7 แหง จ านวนนกศกษาทงหมด 4,011 คน (สถาบน พระบรมราชชนก, 2555, หนา 30) กลมตวอยำง

กลมตวอยาง เปนนกศกษาทก าลงศกษาอยในภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2556 วทยาลย

การสาธารณสขสรนธร ก าหนดขนาดกลมตวอยางทใชในการวจย ขนาดกลมตวอยางทเหมาะสมใน

การวเคราะหขอมลดวยโปรแกรม LISREL จ าเปนตองใชกลมตวอยางทมขนาดใหญพอสมควร

Schumacker and Lomax (1996; 2004; Hair et al., 1998) เสนอใหใชขนาดกลมตวอยาง 10 –

20 คน ตอตวแปรการวจยหนงตว ซงการวจยนศกษาตวแปรสงเกตได 15 ตวแปร เมอค านวณกลม

ตวอยางขนต า จ านวน 300 คน แตเพอลดความคลาดเคลอนจากการสมตวอยางและความ

คลาดเคลอนในการวดตวแปร ผวจยจงก าหนดกลมตวอยางเปน 500 คนไดมาจากการสมแบบหลาย

ขนตอน (Multi-stage Random Sampling) ตามหลกสตรของแตละวทยาลย มขนตอนในการสม

กลมตวอยาง ดงน

54

1. สมแบบแบงชนอยางเปนสดสวน (Proportional Stratified Random Sampling)

จากวทยาลยการสาธารณสขสรนธร จ านวน 7 แหง ดงน วทยาลยการสาธารณสขสรนธร 1) จงหวด

ขอนแกน 2) จงหวดชลบร 3) จงหวดตรง 4) จงหวดพษณโลก 5) จงหวดยะลา 6) จงหวด

สพรรณบร และ 7) จงหวดอบลราชธาน จ านวนนกศกษา 500 คน แสดงรายชอวทยาลย จ านวน

นกศกษาดงตารางท 4

2. สมตวอยางอยางงาย (Simple Random Sampling) จากนกศกษา 8 หลกสตร ไดแก

1) หลกสตรสาธารณสขศาสตรบณฑต/ วทยาศาสตรบณฑต สาขาสาธารณสขชมชน 2) หลกสตร

สาธารณสขศาสตรบณฑต สาขาทนตสาธารณสข 3) หลกสตรประกาศนยบตรวชาชพชนสง

สาธารณสขชมชน 4) หลกสตรประกาศนยบตรวชาชพชนสงทนตสาธารณสข 5) หลกสตร

ประกาศนยบตรวชาชพชนสงเทคนคเภสชกรรม 6) หลกสตรประกาศนยบตรวชาชพชนสงเวชกจ

ฉกเฉน 7) หลกสตรประกาศนยบตรวชาชพชนสงแพทยแผนไทย และ8) หลกสตรแพทยแผนไทย

บณฑต โดยการค านวณหาอตราสวนเพอใหไดกลมตวอยางตามทก าหนดอตราสวน จ านวนนกศกษาท

เปนกลมตวอยางจากจ านวนนกศกษาทงหมดในวทยาลยการสาธารณสข ค านวณขนาดกลมตวอยาง

ไดจ านวนนกศกษา จ าแนกตามระดบชนป จ านวน 500 คน (เสร ชดแชม, 2548, หนา 102)

ดงตารางท 4

ตารางท 4 จ านวนกลมตวอยาง จ าแนกตามวทยาลยการสาธารณสขสรนธร

ล าดบท วทยาลย จ านวนนกศกษา (คน) จ านวนกลมตวอยาง (คน)

1 วสส.ขอนแกน 677 84 2 วสส.ชลบร 897 111 3 วสส.ตรง 376 47 4 วสส.พษณโลก 550 69 5 วสส.ยะลา 649 81 6 วสส.สพรรณบร 274 35 7 วสส.อบลราชธาน 588 73 รวม 4,011 500

55

ตวแปรในกำรวจย ตวแปรในการวจย ประกอบดวย 1. ตวแปรแฝงภายนอก ม 3 ตวแปร ไดแก 1.1 เจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ประกอบดวย ตวแปรสงเกตได 3 ตวแปร คอ เจตคตตอการรบประทานอาหาร เจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากตามปกต และเจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากเมอมปญหาในชองปาก 1.2 การคลอยตามกลมอางอง ประกอบดวย ตวแปรสงเกตได 3 ตวแปร คอ ครอบครว เพอน และสงคม 1.3 การรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ประกอบดวย ตวแปรสงเกตได 3 ตวแปร คอ การรบรตอโอกาสเสยงตอการเกดโรคในชองปาก การรบรตอความรนแรงของโรคในชองปาก และการรบรประโยชนของการปองกนโรคในชองปาก 2. ตวแปรแฝงภายใน 2 ตวแปร ไดแก 2.1 ความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก ประกอบดวย ตวแปรสงเกตได 3 ตวแปร คอ ความตงใจในการเลอกรบประทานอาหาร ความตงใจในการดแลสขภาพในชองปากตามปกต และความตงใจในการดแลสขภาพในชองปากเมอมปญหาในชองปาก 2.2 พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ประกอบดวยตวแปรสงเกตได 3 ตวแปร คอ พฤตกรรมการเลอกรบประทานอาหาร พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากตามปกต และพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากเมอมปญหาในชองปาก

เครองมอทใชในกำรเกบรวบรวมขอมล

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล เปนแบบสอบถาม 1 ฉบบ แบงออกเปน 6 ตอน ไดแก ขอมลสวนตว เจตคตตอพฤตกรรมดแลสขภาพในชองปาก การคลอยตามกลมอางอง การรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก และพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก เครองมอนสรางขนตามแนวทางการสรางแบบสอบถามของทฤษฎพฤตกรรมตามแผน (Theory of Planned Behavior) ของ Ajzen (2002, p. 6) ตอนท 1 ขอมลพนฐานผตอบแบบสอบถาม ไดแก เพศ อาย ระดบชน สาขาวชาทศกษา ปจจบนทานพกอยกบใคร สภาพครอบครวและในรอบ 6 เดอน และทผานมาทานเคยตรวจสขภาพในชองปากตนเอง ลกษณะค าถามเปนแบบเลอกตอบหรอเตมค า ตอนท 2 เปนแบบสอบถามเจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพชองปาก จ านวน 20 ขอ แสดงดงตารางท 5

56

ตารางท 5 โครงสรางเนอหาแบบสอบถามเจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก องคประกอบ จ านวน(ขอ) ขอท

เจตคตตอการเลอกรบประทานอาหาร 7 1 – 7

เจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพใน ชองปากปกตวสย 6 8 – 13

เจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพใน ชองปากเมอเจบปวย 7 14 – 20

โดยมลกษณะเปนมาตรวดประมาณคา 5 ระดบ แบบลเครต (Likert) ไดแก มากทสด มาก ปานกลาง นอย และนอยทสด คอ

5 มากทสด หมายถง ขอความนนเกดขนตรงกบสภาพความเปนจรง ประมาณ 9 – 10 ครง ใน 10 ครง 4 มาก หมายถง ขอความนนเกดขนตรงกบสภาพความเปนจรง ประมาณ 6 – 8 ครง ใน 10 ครง 3 ปานกลาง หมายถง ขอความนนเกดขนตรงกบสภาพความเปนจรง ประมาณ 3 – 5 ครง ใน 10 ครง 2 นอย หมายถง ขอความนนเกดขนตรงกบสภาพความเปนจรง ประมาณ 1 – 2 ครง ใน 10 ครง 1 นอยทสด หมายถง ขอความนนเกดขนตรงกบสภาพความเปนจรง นอยกวา 1 ครง

ขอค าถาม 5 4 3 2 1

0. ฉนคดวาการรบประทานอาหารระหวางมอท าใหเกดโรคในชองปาก (การเลอกรบประทานอาหาร)

00. ฉนคดวาการดแลสขภาพในชองปากเปนอยางดชวยปองกนโรคในชองปากได (การดแลสขภาพใน ชองปากตามปกต)

000. ฉนคดวาการจดฟนเพอการรกษา เปนการปองกนโรคในชองปาก (การดแลสขภาพใน ชองปากเมอมปญหาในชองปาก)

57

เกณฑการใหคะแนนและเกณฑการแปลความหมายของระดบคะแนน

ขอเลอก กำรใหคะแนน

ขอควำมทำงบวก ขอควำมทำงลบ มากทสด 5 1 มาก 4 2 ปานกลาง 3 3 นอย 2 4 นอยทสด 1 5 เกณฑการแปลความหมายของระดบคะแนนเจตคตทแสดงออกดานความเขาใจ ใชคาเฉลยของคะแนนเปนตวชวด โดยก าหนดเกณฑ ดงน Best and Kahn (2006, p. 484) 4.50 - 5.00 หมายถง มเจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก

ในระดบดมาก 4.50 - 4.49 หมายถง มเจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก

ในระดบมาก 2.50 - 3.49 หมายถง มเจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก

ในระดบปานกลาง 1.50 - 2.49 หมายถง มเจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ในระดบนอย 1.00 - 1.49 หมายถง มเจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ในระดบนอยทสดเชอวาการดแลสขภาพในชองปากไมม ประโยชนมาก

แบบสอบถามเจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ในแตละวนใน 1 เดอนทผานมา ดานความรสก

ควรท าอยางยง ควรท า ไมแนใจ ควรท านอย ไมควรท า

เกณฑการแปลความหมายคะแนนของระดบคะแนนเจตคตทแสดงออกดานความรสก ใชคาเฉลยของคะแนนเปนตวชวด โดยก าหนดเกณฑ ดงน Best and Kahn ( 2006, pp.204-208)

58

4.50 - 5.00 หมายถง รสกวาการดแลสขภาพในชองปากควรท าอยางยง

3.50 - 4.49 หมายถง รสกวาการดแลสขภาพในชองปากควรท า

2.50 - 3.49 หมายถง รสกวาการดแลสขภาพในชองปากไมแนใจ 1.50 - 2.49 หมายถง รสกวาการดแลสขภาพในชองปากควรท านอย 1.00 - 1.49 หมายถง รสกวาการดแลสขภาพในชองปากไมควรท า

ตอนท 3 เปนแบบสอบถามการคลอยตามกลมอางอง มจ านวน 15 ขอ แสดงดงตารางท 6 ตารางท 6 โครงสรางเนอหาแบบสอบถามการคลอยตามกลมอางอง

องคประกอบ จ านวน (ขอ) ขอท

การคลอยตามครอบครว 5 1 - 5 การคลอยตามเพอน 6 6 – 10 การคลอยตามสงคม 5 11 - 15

โดยมลกษณะเปนมาตรวดประมาณคา 5 ระดบ แบบลเครต (Likert) ไดแก มากทสด มาก

ปานกลาง นอย และนอยทสด คอ

5 มากทสด หมายถง ขอความนนเกดขนตรงกบสภาพความเปนจรง ประมาณ 9 – 10 ครง ใน 10 ครง 4 มาก หมายถง ขอความนนเกดขนตรงกบสภาพความเปนจรง ประมาณ 6 – 8 ครง ใน 10 ครง 3 ปานกลาง หมายถง ขอความนนเกดขนตรงกบสภาพความเปนจรง ประมาณ 3 – 5 ครง ใน 10 ครง 2 นอย หมายถง ขอความนนเกดขนตรงกบสภาพความเปนจรง ประมาณ 1 – 2 ครง ใน 10 ครง 1 นอยทสด หมายถง ขอความนนเกดขนตรงกบสภาพความเปนจรง นอยกวา 1 ครง

59

ขอค าถาม 5 4 3 2 1 0. บดามารดาของฉน รบประทานอาหารทมประโยชนตอเหงอก และฟน (การคลอยตามครอบครว)

00. เพอนของฉน ชอบรบประทานอาหารลกษณะหวาน เหนยว (การคลอยตามเพอน)

000. ฉนเหนปายประชาสมพนธการรบประทานอาหารลกษณะหวาน เหนยว (การคลอยตามสงคม)

ลกษณะขอค าถามเปนขอความใหผตอบพจารณาวา พฤตกรรมของกลมอางอง เมอผตอบรบรพฤตกรรมเหลานนแลว อาจเปนแรงจงใจใหท าตามหรอไมท าตาม ในระดบใด มลกษณะค าตอบเปนค าตอบขวค (Bipolar) ดงน เกณฑการใหคะแนนแบบสอบถามการคลอยตามกลมอางอง

ท าตามแนนอน ท าตาม ไมแนใจ ไมท าตาม ไมท าตามแนนอน

เกณฑการแปลความหมายของระดบคะแนนการคลอยตามกลมอางอง ใชคาเฉลยของคะแนนเปนตวชวด โดยก าหนดเกณฑ ดงน Best and Kahn (1993, p. 484)

4.50 - 5.00 หมายถง ท าพฤตกรรมนนตามกลมอางองมากทสด 3.50 - 4.49 หมายถง ท าพฤตกรรมนนตามกลมอางองมาก 2.50 - 3.49 หมายถง ไมแนใจวาท าหรอไมท าพฤตกรรมนนตามกลมอางอง 1.50 - 2.49 หมายถง ท าพฤตกรรมนนตามกลมอางองนอย 1.00 - 1.49 หมายถง ไมท าพฤตกรรมนนตามกลมอางอง

ตอนท 4 เปนแบบสอบถามการรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก มจ านวน 20 ขอ แสดงดงตารางท 7 ตารางท 7 โครงสรางเนอหาแบบสอบถามการรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมการดแล สขภาพในชองปาก

องคประกอบ จ านวน (ขอ) ขอท การรบรโอกาสเสยง 7 1 – 7 การรบรความรนแรง 7 8 – 14 การรบรประโยชน 6 15 - 20

60

โดยมลกษณะเปนมาตรวดประมาณคา 5 ระดบ แบบลเครต (Likert) ไดแก มากทสด มาก ปานกลาง นอย และนอยทสด คอ 5 มากทสด หมายถง ขอความนนเกดขนตรงกบสภาพความเปนจรง ประมาณ 9 – 10 ครง ใน 10 ครง 4 มาก หมายถง ขอความนนเกดขนตรงกบสภาพความเปนจรง ประมาณ 6 – 8 ครง ใน 10 ครง 3 ปานกลาง หมายถง ขอความนนเกดขนตรงกบสภาพความเปนจรง ประมาณ 3 – 5 ครง ใน 10 ครง 2 นอย หมายถง ขอความนนเกดขนตรงกบสภาพความเปนจรง ประมาณ 1 – 2 ครง ใน 10 ครง 1 นอยทสด หมายถง ขอความนนเกดขนตรงกบสภาพความเปนจรง นอยกวา 1 ครง

ขอค าถาม 5 4 3 2 1 0. การรบประทานอาหารทมประโยชนตอเหงอกและฟน ท าใหลดการเกดโรคในชองปาก (การบรโอกาสเสยง)

00. อาการเสยวฟนขณะรบประทานอาหาร ถอเปน เรองปกต (การรบรความรนแรง)

000. การจดฟนเพอการรกษา ไมไดรบการดแลดแลสขภาพในชองปากดพอ ท าใหฟนผทงปาก(การรบรประโยชน)

ลกษณะขอค าถามเปนขอความใหผตอบแสดงความรสกหรอความคดเหนตอ การรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมเพอดแลสขภาพในชองปาก วา เปนจรง หรอ ไมเปนจรง ในระดบใด ซงมลกษณะค าตอบเปนค าตอบขวค (Bipolar) ดงน เกณฑการใหคะแนนแบบสอบถามการรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก

เปนจรงแนนอน เปนจรง ไมแนใจ ไมเปนจรง ไมเปนจรงแนนอน

เกณฑการแปลความหมายของระดบคะแนนการรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ใชคาเฉลยของคะแนนเปนตวชวด โดยก าหนดเกณฑ ดงน (Best & Kahn, 1993, p. 484)

61

4.50 - 5.00 หมายถง มความสามารถควบคมพฤตกรรมนนมากทสด 3.50 - 4.49 หมายถง มความสามารถควบคมพฤตกรรมนนมาก 2.50 - 3.49 หมายถง ไมแนใจวามหรอไมมความสามารถควบคมพฤตกรรม 1.50 - 2.49 หมายถง มความสามารถควบคมพฤตกรรมนนนอย 1.00 - 1.49 หมายถง ไมมความสามารถควบคมพฤตกรรมนน

ตอนท 5 เปนแบบสอบถามความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก มจ านวน 16 ขอ แสดงดงตารางท 8 ตารางท 8 โครงสรางเนอหาแบบสอบถามความตงในการดแลสขภาพในชองปาก

องคประกอบ จ านวน (ขอ) ขอท

ความตงใจในการเลอกรบประทานอาหาร 5 1 – 5 ความตงใจในการดแลสขภาพในชองปากตามปกต 6 6 – 11 ความตงใจในการดแลสขภาพในชองปากเมอมปญหาในชองปาก 5 12 - 16

โดยมลกษณะเปนมาตรวดประมาณคา 5 ระดบ แบบลเครต (Likert) ไดแก มากทสด มาก ปานกลาง นอย และนอยทสด คอ 5 มากทสด หมายถง ขอความนนเกดขนตรงกบสภาพความเปนจรง ประมาณ 9 – 10 ครง ใน 10 ครง 4 มาก หมายถง ขอความนนเกดขนตรงกบสภาพความเปนจรง ประมาณ 6 – 8 ครง ใน 10 ครง 3 ปานกลาง หมายถง ขอความนนเกดขนตรงกบสภาพความเปนจรง ประมาณ 3 – 5 ครง ใน 10 ครง 2 นอย หมายถง ขอความนนเกดขนตรงกบสภาพความเปนจรง ประมาณ 1 – 2 ครง ใน 10 ครง 1 นอยทสด หมายถง ขอความนนเกดขนตรงกบสภาพความเปนจรง นอยกวา 1 ครง

62

ขอค าถาม 5 4 3 2 1 0. ฉนตงใจจะรบประทานอาหารทมประโยชนตอฟน (ความตงใจในการเลอกรบประทานอาหาร)

00. ฉนตงใจจะแปรงฟนหลงอาหารและกอนนอน (ความตงใจในการดแลสขภาพในชองปากตามปกต)

000. ฉนตงใจทจะไปพบทนตแพทย เพอขอค าแนะน าในการจดฟนอยางถกวธ (ความตงใจในการดแลสขภาพในชองปากเมอมปญหาในชองปาก)

ลกษณะขอค าถามเปนขอความใหผตอบแสดงความคดเหนถงความเปนไปไดทจะท าพฤตกรรมในการดแลสขภาพในชองปาก ในระดบใด ซงมลกษณะค าตอบเปนค าตอบขวค (Bipolar) ดงน เกณฑการใหคะแนนแบบสอบถามความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก

เปนไปไดมากทสด เปนไปได ไมแนใจ เปนไปไมได เปนไปไมไดมากทสด

เกณฑการแปลความหมายคะแนนของระดบคะแนนความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก ใชคาเฉลยของคะแนนเปนตวชวด โดยก าหนดเกณฑ ดงน (Best & Kahn, 1993, p. 484)

4.50 - 5.00 หมายถง ความตงใจในการดแลสขภาพในชองปากมากทสด 3.50 - 4.49 หมายถง ความตงใจในการดแลสขภาพในชองปากมาก 2.50 - 3.49 หมายถง ไมแนใจวาตงใจหรอไมตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก

ตอนท 6 เปนแบบสอบถามพฤตกรรมดแลสขภาพในชองปากมลกษณะเปนมาตรประเมน คา 5 ระดบ ม จ านวน 22 ขอ แสดงดงตารางท 9 ตารางท 9 โครงสรางเนอหาแบบสอบถามพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก องคประกอบ จ านวน (ขอ) ขอท พฤตกรรมการเลอกรบประทานอาหาร 7 1 – 7 พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากตามปกต 8 8 – 15 พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากเมอมปญหาในชองปาก 7 16 - 22

63

ขอค าถาม 5 4 3 2 1 0. ฉนรบประทานผก ผลไม เพอชวยท าความสะอาดฟน (พฤตกรรมการเลอกรบประทานอาหาร)

00. ฉนตรวจความสะอาดหลงการแปรงฟน (พฤตกรรมการดแลสขภาชองปากตามปกต)

000. ฉนปฏบตตวตามค าแนะน าของทนตแพทยหลงการจดฟน (พฤตกรรมการดแลสขภาพชองปากเมอมปญหา ในชองปาก)

การใหคะแนน ลกษณะขอค าถามเปนขอความใหผตอบ รายงานตนเอง ในการท าพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก บอยเพยงใด ซงมลกษณะใหระบความถของการกระท าแตละพฤตกรรมทเกดขนในแตละวน ใน 1 เดอนทผานมา ไดแก 4 ครงขนไป 3 ครง 2 ครง 1 ครง และไมเคย ดงน

4 ครงขนไป หมายถง ท าพฤตกรรมนบอยมากทสด 3 ครง หมายถง ท าพฤตกรรมนบอยมาก 2 ครง หมายถง ท าพฤตกรรมนบอย 1 ครง หมายถง ท าพฤตกรรมนปานกลาง

เกณฑการใหคะแนนพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ความถทปฏบต 4 ครงขนไป ใหคาคะแนน 5 คะแนน 3 ครง ใหคาคะแนน 4 คะแนน 2 ครง ใหคาคะแนน 3 คะแนน 1 ครง ใหคาคะแนน 2 คะแนน ไมเคย ใหคาคะแนน 1 คะแนน

เกณฑการแปลความหมายของระดบคะแนนพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ใชคาเฉลยของคะแนนเปนตวชวด โดยก าหนดเกณฑ ดงน (Best & Kahn, 1993, p. 484)

4.49 - 5.00 หมายถง มพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากบอยมากทสด 3.50 - 4.49 หมายถง มพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากบอยมาก 2.50 - 3.49 หมายถง มพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากบอย 1.50 - 2.49 หมายถง มพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากปานกลาง 1.00 - 1.49 หมายถง ท ามพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากเปนบางครง

64

กำรตรวจสอบคณภำพเครองมอวจย การสรางและตรวจสอบคณภาพเครองมอมขนตอน ดงน 1. ศกษาแนวคด ทฤษฎ เอกสาร และงานวจยทเกยวของกบเจตคตตอพฤตกรรม การคลอยตามกลมอางอง การรบรความสามารถควบคมพฤตกรรม ความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก และพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก 2. ก าหนดนยามเชงปฏบตการของเครองมอทใชในการวจย โดยอาศยแนวคดทไดจาก การประมวลเอกสาร แนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ 3. ด าเนนการสรางเครองมอทใชในการวจยทง 6 ตอน 4. ด าเนนการตรวจสอบคณภาพของเครองมอตามล าดบ ดงน 4.1 น าแบบสอบถามทสรางขนเสนอตออาจารยทปรกษา เพอตรวจสอบ ความสอดคลองของขอความกบนยามความชดเจนของการใชภาษา ความครอบคลมของเนอหาทตองการวด และใหขอแนะน าเพอน าไปปรบปรงแกไข จากนนน าแบบสอบถามไปเสนอผเชยวชาญจ านวน 3 คน เพอตรวจสอบคณภาพในดานความตรงเชงเนอหา และภาษาทใช และด าเนนการปรบปรงแกไข ผเชยวชาญ 3 ไดแก 4.1.1 นายวสนต สายเสวกล ทนตแพทยเชยวชาญ โรงพยาบาลพานทอง 4.1.2 ดร.เดชา วรรณพาหล อาจารยประจ าคณะสาธารณสขศาสตร วทยาลยการสาธารณสขสรนธร จงหวดชลบร 4.1.3 ดร.พลพงศ สขสวาง อาจารยประจ าวทยาลยวทยาการวจยและ

วทยาการปญญา มหาวทยาลยบรพา ผเชยวชาญตรวจสอบความสอดคลองของขอค าถามกบนยามความชดเจนของภาษา และความครอบคลมของเนอหาทตองการวดแลวน าผลการพจารณามาค านวณหาคา IOC (Index of Item-Objective Congruence) เพอคดเลอกขอค าถามทมความตรงเชงเนอหา โดยก าหนดเกณฑการพจารณาคาเฉลยมากกวา .50 ขนไป และปรบแกภาษาของขอค าถามตามค าแนะน าของผเชยวชาญ สรปไดดงตารางท 10 ตารางท 10 คา IOC ดานเนอหาของขอค าถามโดยจ าแนกตามตวแปร

ตวแปร จ านวนขอค าถาม คา IOC เจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก 20 .67 – 1.00 การคลอยตามกลมอางอง 15 .67 – 1.00

65

ตารางท 10 คา IOC ดานเนอหาของขอค าถามโดยจ าแนกตามตวแปร (ตอ)

ตวแปร จ านวนขอค าถาม คา IOC การรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก

20

16 22

.67 – 1.00

1.00

.67 – 1.00

จากตารางท 10 คา IOC ดานเนอหาของขอค าถามโดยจ าแนกตามตวแปร พบวาขอค าถามเจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก การคลอยตามกลมอางอง การรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากและพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก มคา IOC อยระหวาง .67 - 1.00 และความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก มคา IOC เทากบ 1.00 แสดงวาไมมขอค าถามถกตดออก เพราะขอค าถามดงกลาวเปนขอค าถามทมคา IOC มากกวา .50 แสดงวาขอค าถามนนวดไดสอดคลองกบนยามเชงปฏบตการ แตกมการปรบเปลยนภาษาเพยงเลกนอยตามขอแนะน าของผเชยวชาญ 2. การตรวจสอบความเทยงเชงความสอดคลองภายใน (Internal Consistency Reliability) น าแบบสอบถามทปรบปรงแกไขไปทดลองใช (Try-Out) กบนกศกษาในวทยาลยการสาธารณสขสรนธร ทไมใชกลมตวอยางในการวจย จ านวน 30 คน เพอน าขอมลมาวเคราะหหาความเทยงเชงความสอดคลองภายในดวยวธหาสมประสทธแอลฟาของครอนบาค (Cronbach’s Alpha Coefficient) โดยพจารณาคดเลอกขอค าถามทมคาดชนอ านาจจ าแนกมากกวา .20 ขนไป แสดงวาขอค าถามนนมคณภาพใชได และพจารณาคาสมประสทธแอลฟาทมากกวา .70 จงถอวาแบบสอบถามตวแปรตวนนมคณภาพใชได ดวยเกณฑประเมนความเทยงสมประสทธแอลฟาของครอนบราคใชหลกแหลงความชดเจน (Rules of Thumb) ท George and Mallery ( 2010, pp. 45-50) เสนอดงน

สมประสทธแอลฟา (α) ระดบความเทยง >.90 ดมาก >.80 ด >.70 พอใช >.60 คอนขางพอใช >.50 คอนขางต า ≤.50 ไมสามารถยอมรบได

66

เมอพจารณาคดเลอกขอค าถามโดยคดเลอกขอค าถามทมคาดชนอ านาจจ าแนกมากวา .20 ขนไป พบวา แบบสอบถามเจตคตตอการดแลสขภาพในชองปาก ไมมขอค าถามทมคาอ านาจจ าแนกต ากวาเกณฑทก าหนดไว ท าใหขอค าถามดงกลาวไมถกตดออกจากแบบสอบถามเจตคตตอ การดแลสขภาพในชองปาก ดงนนขอค าถามถามเจตคตตอการดแลสขภาพในชองปาก มขอค าถามจ านวน 20 ขอ ซงเปน ขอค าถามเชงบวกทงหมด 17 ขอ ขอค าถามเชงลบทงหมด 3 ขอ แบบสอบถามการคลอยตามกลมอางอง ไมมขอค าถามทมคาอ านาจจ าแนกต ากวาเกณฑทก าหนดไว ท าใหขอค าถามดงกลาวไมถกตดออกจากแบบสอบการคลอยตามกลมอางอง ดงนนแบบสอบถามการคลอยตามกลมอางอง มขอค าถามจ านวน 15 ขอไดแกขอค าถามเชงบวกจ านวน 14 ขอ ขอค าถามเชงบวกจ านวน 1 ขอ แบบสอบถามการรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ไมมขอค าถามทมคาอ านาจต ากวาเกณฑทก าหนดไว ท าใหขอค าถามดงกลาวไมถกตดออกจากแบบสอบถามการรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ดงนนแบบสอบถาม การรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรม เหลอขอค าถามจ านวน 20 ขอ ไดแก ขอค าถามเชงบวกจ านวน 19 ขอ ขอค าถามเชงลบจ านวน 1 ขอ แบบสอบถามความตงใจในการดแลสขภาพใน ชองปาก ไมมขอค าถามทมคาอ านาจจ าแนกต ากวาเกณฑทก าหนดไว ท าใหขอค าถามดงกลาวไมถกตดออกจากแบบสอบถามความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก ดงนนแบบสอบถามความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก เหลอขอค าถามจ านวน 16 ขอ ซงเปนขอค าถามเชงบวกทงหมด 16 ขอ และแบบสอบถามพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ไมมขอค าถามทมคาอ านาจจ าแนกต ากวาเกณฑทก าหนดไว ท าใหขอค าถามดงกลาวไมถกตดออกจากแบบแบบสอบถามพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ดงนนแบบสอบถามพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก เหลอขอค าถามจ านวน 22 ขอ ไดแกขอค าถามเชงบวกจ านวน 16 ขอ ขอค าถามเชงลบ จ านวน 6 ขอ ดงตารางท 11 ตารางท 11 คาอ านาจจ าแนกของขอค าถามโดยจ าแนกตามตวแปรทตองการวด ตวแปร จ านวนขอค าถาม คาอ านาจจ าแนก เจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก 20 0.21 - 0.80 การคลอยตามกลมอางอง 15 0.21 - 0.69 การรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก

20

16 22

0.21 - 0.92

0.24 – 0.60 0.21 – 0.75

67

หลงจากคดเลอกขอค าถามโดยพจารณาคาดชนอ านาจจ าแนก และปรบเปลยนภาษาเพยงเลกนอย ไดแบบสอบถาม 1 ชด ซงแบงดงตอไปน 1. ขอความสอบถามเจตคตตอการดแลสขภาพในชองปาก มจ านวน 20 ขอ ไดแก ค าถามเชงบวกจ านวน 17 ขอ คอ ขอท 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 11, 12, 13, 14, 16, 18, 19 และขอ 20 ค าถามเชงลบจ านวน 3 ขอ ไดแกขอท 10, 15, 17 2. ขอความสอบถามการคลอยตามกลมอางองมจ านวน 15 ขอ ไดแก ค าถามเชงบวกจ านวน 14 ขอ ไดแกขอท 1, 2, 3, 4, 5, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13 , 14 และขอ 15 ค าถามเชงลบจ านวน 1 ขอ ไดแกขอท 6 3. ขอความสอบถามการรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมการดแลสขภาพใน ชองปาก มจ านวน 20 ขอ ไดแกค าถามเชงบวกจ านวน 19 ขอ ไดแกขอท 1, 2, 3, 4, 5, 7, 8, 9, 10, 11, 13, 14, 15, 16,17, 18, 19 และ 20 ขอค าถามเชงลบจ านวน 1 ขอ ไดแกขอท 12 4. ขอความสอบถามความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก มจ านวน 16 ขอ ไดแก ค าถามเชงบวกจ านวน 16 ขอ ไดแกขอท 1-16 5. ขอความสอบถามพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก มจ านวน 22 ขอ ไดแก ค าถามเชงบวกจ านวน 16 ขอ ไดแกขอท 1, 3, 5, 6, 8, 9, 10, 11, 13, 15, 16, 17, 18, 20, 21 และ 22 ค าถามเชงลบจ านวน 6 ขอ ไดแกขอท 2, 4, 7, 12, 14 และ 19 ในการวเคราะหหาความเทยงเชงความสอดคลองภายในดวยวธหาสมประสทธแอลฟาของครอนบาค ไดคาสมประสทธความเทยงอยระหวาง .73 ถง .93 แสดงวาแบบสอบถามมคณภาพในดานความสอดคลองภายในตงแตระดบพอใชถงดมาก ดงในตารางท 12 ตารางท 12 คาความเทยงแบบสอบถามโดยจ าแนกตามตวแปรทตองการวด

แบบสอบถาม จ านวนขอ คาความเทยง ตอนท 1 ขอมลทวไป ตอนท 2 เจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก

6 20

- .73

ตอนท 3 การคลอยตามกลมอางอง 15 .81 ตอนท 4 การรบรความสามารถในการควบคม พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ตอนท 5 ความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก ตอนท 6 พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก

20

16 22

.85

.93

.86 รวมทงฉบบ .76

68

กำรเกบรวบรวมขอมล ด าเนนการเกบรวบรวมขอมลในการวจยครงน โดยมขนตอนดงตอไปน 1. ท าหนงสอขอความอนเคราะหในการเกบรวบรวมขอมลเพอการวจยจากวทยาลยวทยาการวจยและวทยาการปญญา มหาวทยาลยบรพา ไปตดตอกบวทยาลยการสาธารณสขทเปนกลมตวอยาง เพอขอความรวมมอในการเกบรวบรวมขอมลจากผนกศกษาในวทยาลยการสาธารณสขทเปนกลมตวอยางจ านวน 500 คน 2. ตดตอประสานงานกบวทยาลยการสาธารณสขทเปนกลมตวอยางพรอมทงชแจงวตถประสงค วธการ และความส าคญของการท าแบบสอบถาม ตลอดจนขอความรวมมอจากนกศกษาในวทยาลยการสาธารณสขสรนธรทเปนกลมตวอยางในการเกบรวบรวมขอมล เพอก าหนดวนเวลาในการเกบรวบรวมขอมลทางไปรษณย 3. จดเตรยมเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลใหพรอมและเพยงพอกบจ านวนนกศกษาทเปนกลมตวอยางพรอมทงตรวจสอบใหอยในสภาพเรยบรอย 4. ด าเนนการเกบรวบรวมขอมลโดยการสงไปรษณยไปยงวทยาลยการสาธารณสข สรนธร ทง 7 แหง ระหวางวนท 1 สงหาคม 2556 ถงวนท 30 กนยายน 2556 และไดขอมลกลบคนมา 500 ฉบบ คดเปนรอยละ 100 เพอท าการวเคราะหขอมลตอไป 5. เมอเกบรวบรวมขอมลจากวทยาลยการสาธารณสขสรนธร เสรจทกแหง น าแบบสอบถามทงหมดน ามาตรวจสอบความถกตองสมบรณ แลวจงท าการตรวจใหคะแนน และน ามาวเคราะหตอไป

กำรวเครำะหขอมล การตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษาวทยาลยการสาธารณสขสรนธรกบขอมลเชงประจกษ ไดก าหนดแนวทางในการวเคราะหขอมล ดงน 1. วเคราะหขอมลพนฐาน เพอใหทราบลกษณะของกลมตวอยาง และลกษณะการแจกแจงของตวแปร โดยเสนอเปนคาสถตพนฐาน ไดแก คาเฉลย คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน คารอยละสมประสทธการกระจาย คาความเบ และคาความโดง ดวยโปรแกรม SPSS 2. วเคราะหคาสมประสทธสหสมพนธระหวางตวแปรสงเกตได ในโมเดลความสมพนธเชงสาเหต โดยใชคาประสทธสหสมพนธแบบเพยรสน ท าใหไดเมทรกซสหสมพนธระหวางตวแปรสงเกตได ดวยโปรแกรม SPSS เพอน าไปใชเปนขอมลส าหรบการวเคราะหโมเดลลสเรล (LISREL Model) 3. ตรวจสอบความตรงของโมเดลการวด (Measurement Model) โดยใชโปรแกรม LISREL 8.80 วเคราะหองคประกอบเชงยนยน (Confirmatory Factor Analysis) เพอยนยนวา

69

เครองมอทใชในการวจยมโครงสรางตามองคประกอบทไดก าหนดไวและเชอมนไดวาตวแปรสงเกตไดแตละกลมเปนตวบงชทเหมาะสมส าหรบตวแปรแฝงทก าหนด 4. วเคราะหโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษาวทยาลยการสาธารณสขสรนธร ปการศกษา 2555 โดยใชโปรแกรม LISREL 8.80 โดยใชวธความควรจะเปนสงสด (Maximum Likelihood=ML) ประมาณคาพารามเตอรในโมเดล เนองจากมความคงเสนคงวามประสทธภาพ และเปนอสระจากมาตรวด ตรวจสอบความเบและความโดงของ ตวแปรสงเกตไดแตละตว ถามความเบมากกวา 2.00 และมความโดงมากกวา 7.00 แสดงวาลกษณะการแจกแจงขอมลไมเปนแบบปกต (เสร ชดแชม, 2548, หนา 102) 5. ตรวจสอบความตรงของโมเดลตามสมมตฐานกบขอมลเชงประจกษ โดยพจารณาจากคาสถตวดระดบความกลมกลน (Goodness of Fit Measures) รวมกบการวเคราะหเศษเหลอหรอความคลาดเคลอนในการเทยบความกลมกลน (Fitted Residuals Matrix) ถาคาสถตวดระดบความกลมกลนผานเกณฑ คาความคลาดเคลอนในรปคะแนนมาตรฐานมคาไมเกน 2.00 และกราฟแสดง ความสมพนธระหวางความคลาดเคลอนกบคาควอนไทลปกต (Q - Plot) มความชนมากกวาเสน ทแยงมม แสดงวา โมเดลมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ (นงลกษณ วรชชย, 2542, หนา 55-57) ดงเกณฑทใชในการตรวจสอบความตรงของโมเดลกบขอมลเชงประจกษ ซงแสดงดงตารางท 13 ตารางท 13 ดชนตรวจสอบความตรงของโมเดลกบขอมลเชงประจกษ

ดชนวดระดบความตรง เกณฑทใชตดสนความตรงของโมเดล

1. คาไค-สแควร 2

หรอคาสถตไค-สแควรสมพทธ (2/df) 2. ดชนวดระดบความกลมกลน (GFI) 3. ดชนวดความกลมกลนทปรบแกแลว (AGFI) 4. ดชนความสอดคลองเชงเปรยบเทยบ (CFI) 5. ดชนคารากของคาเฉลยก าลงสองเศษเหลอ ในรปแบบมาตรฐาน (SRMR) 6. ดชนคารากของคาเฉลยก าลงสองของ ความคลาดเคลอน (RMSEA)

p > .05 ไมมากกวา 2

≥ .90 ≥ .90 ≥ .95

< .08

< .06

70

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล

การพฒนาโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษาวทยาลยการสาธารณสขสรนธรมวตถประสงคเพอพฒนาโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษาวทยาลยการสาธารณสขสรนธรและตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลทพฒนาขนกบขอมลเชงประจกษ ผวจยน าเสนอผลการวเคราะหขอมลแบงเปน 4 ตอน มรายละเอยดดงน ตอนท 1 ผลการวเคราะหคาสถตพนฐาน ประกอบดวย 1. จ านวนและรอยละของกลมตวอยาง 2. คาเฉลยเลขคณต สวนเบยงเบนมาตรฐาน คาสมประสทธการกระจาย คาความเบ และคาความโดงของตวแปรในโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษา วทยาลยการสาธารณสขสรนธร ตอนท 2 ผลการวเคราะหเพอตรวจสอบขอตกลงเบองตนทางสถต ประกอบดวย 1. ผลการวเคราะหเพอตรวจสอบการแจกแจงเปนโคงปกต (Normality) ของขอมล โดยใชดชนความเบ (Skewness Index) และดชนความโดง (Kutosis Index) 2. ผลการวเคราะหคาสมประสทธสหสมพนธระหวางตวแปรสงเกตไดทใชในการศกษาโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษาวทยาลย การสาธารณสขสรนธร ตอนท 3 ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนของโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษาวทยาลยการสาธารณสขสรนธร ตอนท 4 ผลการวเคราะหโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพ ในชองปากของนกศกษา วทยาลยการสาธารณสขสรนธรตามสมมตฐาน สญลกษณและความหมายทใชในการน าเสนอผลการวเคราะหมดงน ATT หมายถง เจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ATT 1 หมายถง เจตคตตอพฤตกรรมตอการรบประทานอาหาร ATT 2 หมายถง เจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากตามปกตวสย ATT 3 หมายถง เจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากเมอเจบปวย NOR หมายถง การคลอยตามกลมอางอง NOR 1 หมายถง การคลอยตามครอบครว NOR 2 หมายถง การคลอยตามเพอน

71

NOR 3 หมายถง การคลอยตามสงคม PER หมายถง การรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรม PER 1 หมายถง การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรคในชองปาก PER 2 หมายถง การรบรความรนแรงของโรคในชองปาก PER 3 หมายถง การรบรประโยชนของการปองกนโรคในชองปาก INT หมายถง ความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก INT 1 หมายถง ความตงใจในการเลอกรบประทานอาหาร INT 2 หมายถง ความตงใจในการดแลสขภาพในชองปากตามปกตวสย INT 3 หมายถง ความตงใจในการดแลสขภาพในชองปากเมอเจบปวย BEH หมายถง พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก BEH 1 หมายถง พฤตกรรมการเลอกรบประทานอาหาร BEH 2 หมายถง พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากตามปกตวสย BEH 3 หมายถง พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากเมอเจบปวย n หมายถง จ านวนกลมตวอยาง M หมายถง คาเฉลย (Mean) SD หมายถง สวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) r หมายถง คาสมประสทธสหสมพนธเพยรสน (Pearson Product Moment Correlation Coefficient) R2 หมายถง คาสมประสทธการพยากรณ (Squared Multiple Correlation: R-square) CV หมายถง สมประสทธการกระจาย (Coefficient of Variation) SK หมายถง คาความเบ (Skewness) KU หมายถง คาความโดง (Kurtosis) b หมายถง คาน าหนกองคประกอบ (Factor Loadings) SE หมายถง คาความคลาดเคลอนมาตรฐาน (Standard Error) t หมายถง คาสถตท (t-value) TE หมายถง อทธพลรวม (Total Effect) DE หมายถง อทธพลทางตรง (Direct Effect) IE หมายถง อทธพลทางออม (Indirect Effect) p หมายถง ความนาจะเปนทางสถต (p-value)

72

χ2 หมายถง คาสถตไค-สแควร (Chi-square)

df หมายถง องศาอสระ (Degrees of freedom) GFI หมายถง ดชนวดระดบความกลมกลน (Goodness of fit index) AGFI หมายถง ดชนวดระดบความกลมกลนทปรบแกแลว (Adjusted Goodness of Fit Index) CFI หมายถง ดชนวดระดบความกลมกลนเปรยบเทยบ (Comparative Fit Index) SRMR หมายถง คารากของคาเฉลยก าลงสองของสวนเหลอมาตรฐาน (Standardized Root Mean Squared Residual) RMSEA หมายถง คาความคลาดเคลอนในการประมาณคาพารามเตอร (Root Mean Squared Error of Approximation)

ตอนท 1 ผลการวเคราะหคาสถตพนฐาน ผลการวเคราะหขอมล น าเสนอและรอยละของกลมตวอยางจ านวน 500 คน จ าแนกตามเพศ อาย ระดบการศกษา สาขาทศกษา ลกษณะของการพกอาศย สถานภาพครอบครวและการตรวจสอบสขภาพชองปากดวยตนเองในรอบ 6 เดอนทผานมาพรอมทงผลการวเคราะหคาสถตพนฐาน ดงน 1. จ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามเพศ อาย ระดบการศกษา สาขาทศกษา ลกษณะของการพกอาศย สถานภาพครอบครวและการตรวจสอบสขภาพชองปากดวยตนเองในรอบ 6 เดอนทผานมา ดงแสดงในตารางท 14

73

ตารางท 14 จ านวน และรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามลกษณะของตวแปร ลกษณะของตวแปร จ านวน (n=500) รอยละ 1. เพศ ชาย 76 15.20 หญง 424 84.80 2. อาย 18 ป 28 5.60 19 ป 127 25.40 20 ป 187 37.40 มากกวา 20 ป 158 31.60 3. ระดบการศกษา 3.1 ประกาศนยบตรวชาชพชนสงสาธารณสขศาสตร (n=292) ชนปท 1 97 33.22 ชนปท 2 195 66.78 สาขาวชาทศกษา เวชกจฉกเฉน 55 18.84 แพทยแผนไทย 71 24.32 ทนตสาธารณสข 18 6.16 เทคนคเภสชกรรม 106 36.30 สาธารณสขชมชน 42 14.38 3.2 ปรญญาตรสาธารณสขศาสตรบณฑต (n=208) ชนปท 1 57 27.41 ชนปท 2 70 33.65 ชนปท 3 39 18.75 ชนปท 4 42 20.19 สาขาวชาทศกษา สาธารณสขชมชน 70 33.65 ทนตสาธารณสข 89 42.79 สาธารณสขศาสตรบณฑต 49 23.56

74

ตารางท 14 จ านวนและรอยละของกลมตวอยางจ าแนกตามลกษณะของตวแปร (ตอ)

ลกษณะของตวแปร จ านวน (n=500) รอยละ 4. ลกษณะของการพกอาศย บดา มารดา 76 15.20 ญาตพนอง 3 0.60 หอพก 418 83.60 อนๆ โปรดระบ 3 0.60 5. สถานภาพครอบครว บดา มารดาอยดวยกน 406 81.20 บดา มารดาแยกกนอย 53 10.60 บดา มารดาเสยชวต 38 7.60 อนๆ โปรดระบ 3 0.60 6. การตรวจสอบสขภาพชองปากดวยตนเองในรอบ 6 เดอน ทผานมา

เคย 339 67.80 ไมเคย 161 32.20

จากตารางท 14 แสดงวา กลมตวอยางทงหมดจ านวน 500 คน เปนนกศกษาเพศหญง มากทสด จ านวน 424 คน คดเปนรอยละ 84.80 เปนนกศกษาเพศชาย จ านวน 76 คน คดเปนรอยละ 15.20 อายมากกวา 20 ป มากทสด จ านวน 158 คน คดเปนรอยละ 31.60 รองลงมาคอ อาย 20 ป จ านวน 187 คน คดเปนรอยละ 37.40 อาย 19 ป จ านวน 127 คน คดเปนรอยละ 25.40 และอาย นอยทสด คออาย 18 ป จ านวน 28 คน คดเปนรอยละ 5.60 เมอจ าแนกตามการศกษาระดบประกาศนยบตรวชาชพชนสงสาธารณสขศาสตร พบวา เปนนกศกษาชนปท 2 มากทสด จ านวน 195 คน คดเปนรอยละ 66.78 และชนปท 1 จ านวน 97 คน คดเปนรอยละ 33.22 ศกษาสาขาวชาเทคนคเภสชกรรมมากทสด จ านวน 106 คน คดเปนรอยละ 36.30 รองลงมาคอสาขาวชาแพทยแผนไทย จ านวน 71 คน คดเปนรอยละ 24.32 สาขาเวชกจฉกเฉน จ านวน 55 คน คดเปนรอยละ 18.84 สาขาสาธารณสขชมชน จ านวน 42 คน คดเปนรอยละ 14.38 และนอยทสดคอสาขาทนตสาธารณสข จ านวน 18 คน คดเปนรอยละ 6.16 เมอจ าแนกตามการศกษาระดบปรญญาตรสาธารณสขศาสตรบณฑต พบวา เปนนกศกษาชนปท 2 มากทสด จ านวน 70 คน คดเปนรอยละ 33.65 รองลงมาคอชนปท 1 จ านวน 57 คน คดเปนรอยละ 27.41 ชนปท 4 จ านวน 42 คน คดเปนรอยละ 20.19 และ

75

นอยทสดคอชนปท 3 จ านวน 39 คน คดเปนรอยละ 18.75 ศกษาสาขาวชาทนตสาธารณสข มากทสด จ านวน 89 คน คดเปนรอยละ 42.79 รองลงมาคอสาขาสาธารณสขชมชน จ านวน 70 คน คดเปนรอยละ 33.65 และนอยทสดคอ สาขาสาธารณสขศาสตรบณฑต จ านวน 49 คน คดเปน รอยละ 23.56 เมอจ าแนกตามลกษณะของการพกอาศยพบวา เปนนกศกษาอยหอพกมากทสด จ านวน 418 คน คดเปนรอยละ 83.60 รองลงมาคอพกอยกบบดา มารดา จ านวน 76 คน คดเปนรอยละ 15.20 พกอยกบญาตพนอง จ านวน 3 คน คดเปนรอยละ 0.60 และนอยทสดคออน ๆ จ านวน 3 คน คดเปนรอยละ 0.60 เมอจ าแนกตามสถานภาพครอบครวพบวา นกศกษาทบดามารดาอยดวยกนมากทสด จ านวน 406 คน คดเปนรอยละ 81.20 รองลงมาคอบดามารดาแยกกนอย จ านวน 53 คน คดเปนรอยละ 10.60 บดาหรอมารดาเสยชวต จ านวน 38 คน คดเปนรอยละ 7.60 และ นอยทสดคออน ๆ จ านวน 3 คน คดเปนรอยละ 0.60 และเมอจ าแนกตามการตรวจสอบสขภาพ ชองปากดวยตนเองในรอบ 6 เดอนทผานมาพบวา เปนนกศกษาทเคยตรวจสขภาพในชองปาก มากทสด จ านวน 339 คน คดเปนรอยละ 67.80 และไมเคยตรวจสขภาพในชองปาก จ านวน 161 คน คดเปนรอยละ 32.20 2. ผลการวเคราะหคาเฉลยเลขคณต สวนเบยงเบนมาตรฐาน คาสมประสทธการกระจายของตวแปรสงเกตไดในโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ของนกศกษา วทยาลยการสาธารณสขสรนธร แสดงดงตารางท 15 ตารางท 15 คาเฉลยเลขคณต สวนเบยงแบนมาตรฐาน และสมประสทธการกระจายของตวแปร สงเกตได

ตวแปร M แปลความหมาย SD CV 1. เจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก 1.1 เจตคตตอพฤตกรรมการรบประทานอาหาร 4.00 ระดบมาก .52 13.00 1.2 เจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพ

ในชองปากตามปกต 4.19 ระดบมาก .53 12.65

1.3 เจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพ ในชองปากเมอมปญหาในชองปาก

3.12 ระดบปานกลาง .54 17.31

2. การคลอยตามกลมอางอง 2.1 การคลอยตามครอบครว 3.13 ระดบปานกลาง .65 21.76 2.2 การคลอยตามเพอน 3.26 ระดบปานกลาง .70 21.47 2.3 การคลอยตามสงคม 3.15 ระดบปานกลาง .76 24.13

76

ตารางท 15 คาเฉลยเลขคณต สวนเบยงแบนมาตรฐาน และสมประสทธการกระจายของตวแปร สงเกตได (ตอ) ตวแปร M แปลความหมาย SD CV 3. การรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรม

3.1 การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรคในชองปาก 4.10 ระดบมาก .57 13.90 3.2 การรบรความรนแรงของโรคในชองปาก 3.29 ระดบปานกลาง .77 23.40 3.3 การรบรประโยชนของการปองกนโรคในชองปาก 4.02 ระดบมาก .58 14.43

4. ความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก 4.1 ความตงใจในการเลอกรบประทานอาหาร 3.72 ระดบมาก .67 18.01 4.2 ความตงใจในการดแลสขภาพในชองปากตามปกต 3.58 ระดบมาก .89 24.86 4.3 ความตงใจในการดแลสขภาพในชองปากเมอม

ปญหาในชองปาก 3.50 ระดบมาก .99 28.28

5. พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก 5.1 พฤตกรรมการเลอกรบประทานอาหาร 3.55 ระดบมาก .72 20.28

5.2 พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากตามปกต 3.19 ระดบปานกลาง .78 24.45 5.3 พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากเมอม ปญหาในชองปาก

2.92 ระดบปานกลาง 1.20 41.09

จากตารางท 15 แสดงวา คาเฉลยเลขคณต สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาสมประสทธ การกระจายของตวแปรสงเกตไดในแตละตวแปรแฝงสามารถพจารณาในแตละตวแปรไดดงตอไปน กลมตวแปรแฝงเจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก พบวา ตวแปรสงเกตได เจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากตามปกตมคาเฉลยเลขคณตมากทสด โดยมคาเฉลย เลขคณตเทากบ 4.19 รองลงมาคอตวแปรสงเกตไดเจตคตตอพฤตกรรมการรบประทานอาหาร มคาเฉลยเลขคณตเทากบ 4.00 และตวแปรสงเกตไดเจตคตตอพฤตกรรมดแลสขภาพในชองปากเมอมปญหาในชองปากมคาเฉลยเลขคณตนอยทสดเทากบ 3.12 แสดงวา กลมตวอยางมเจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากและเจตคตตอพฤตกรรมการรบประทานอาหารตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากในระดบมาก และมเจตคตตอพฤตกรรมดแลสขภาพในชองปากเมอมปญหาในชองปากตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากในระดบปานกลาง

77

กลมตวแปรแฝงการคลอยตามกลมอางอง พบวา ตวแปรสงเกตการคลอยตามเพอนมคาเฉลยเลขคณตมากทสด โดยมคาเฉลยเลขคณตเทากบ 3.26 รองลงมาคอตวแปรสงเกตไดการคลอยตามสงคม มคาเฉลยเลขคณตเทากบ 3.15 และตวแปรสงเกตไดการคลอยตามครอบครวมคาเฉลย เลขคณตนอยทสดเทากบ 3.13 แสดงวา กลมตวอยางมการคลอยตามเพอน สงคมและครอบครว ตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากในระดบปานกลาง กลมตวแปรแฝงการรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมพบวา ตวแปรสงเกตได การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรคในชองปากมคาเฉลยเลขคณตมากทสด โดยมคาเฉลยเลขคณตเทากบ 4.10 รองลงมาคอตวแปรสงเกตไดการรบรประโยชนของการปองกนโรคในชองปาก มคาเฉลยเลขคณตเทากบ 4.02 และตวแปรสงเกตไดการรบรความรนแรงของโรคในชองปากมคาเฉลยเลขคณตนอยทสดเทากบ 3.29 แสดงวา กลมตวอยางมการรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรคในชองปาก และ การรบรประโยชนของการปองกนโรคในชองปากตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากในระดบมาก และมการรบรความรนแรงของโรคในชองปากตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากในระดบปานกลาง กลมตวแปรแฝงความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก พบวา ตวแปรสงเกตความตงใจในการเลอกรบประทานอาหารมคาเฉลยเลขคณตมากทสด โดยมคาเฉลยเลขคณตเทากบ 3.72 รองลงมาคอตวแปรสงเกตไดความตงใจในการดแลสขภาพชองปากปกต มคาเฉลยเลขคณตเทากบ 3.58 และตวแปรสงเกตไดความตงใจในการดแลสขภาพชองปากเมอมปญหาในชองปากมคาเฉลยเลขคณต นอยทสดเทากบ 3.50 แสดงวา กลมตวอยางมความตงใจในการเลอกรบประทานอาหาร ความตงใจในการดแลสขภาพชองปากปกต และความตงใจในการดแลสขภาพชองปากเมอมปญหาในชองปากตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากในระดบมาก กลมตวแปรแฝงพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก พบวา ตวแปรสงเกตไดพฤตกรรม การเลอกรบประทานอาหารมคาเฉลยเลขคณตมากทสด โดยมคาเฉลยเลขคณตเทากบ 3.55 รองลงมาคอตวแปรสงเกตไดพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากปกต มคาเฉลยเลขคณตเทากบ 3.19 และ ตวแปรสงเกตไดพฤตกรรมดแลสขภาพในชองปากเมอมปญหาในชองปากมคาเฉลยเลขคณตนอยทสดเทากบ 2.92 แสดงวา กลมตวอยางมพฤตกรรมการเลอกรบประทานอาหารตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากในระดบมาก และมพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากปกต พฤตกรรมดแลสขภาพในชองปากเมอมปญหาในชองปากตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากในระดบปานกลาง เมอพจารณาคาสวนเบยงเบนมาตรฐานของตวแปรสงเกตไดทงหมด มคาอยในชวง 0.52 ถง 1.20 โดยตวแปรทมคาสวนเบยงเบนมาตรฐานมากทสดเทากบ 1.20 คอตวแปรพฤตกรรมดแลสขภาพในชองปากเมอมปญหาในชองปาก ส าหรบตวแปรทมคาสวนเบยงเบนมาตรฐานนอยทสดเทากบ 0.52 คอตวแปรเจตคตตอพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

78

เมอพจารณาถงคาสมประสทธการกระจายของตวแปรสงเกตไดในโมเดลความสมพนธ เชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษา วทยาลยการสาธารณสขสรธร พบวา ตวแปรสงเกตไดทมคาสมประสทธการกระจายมากทสด คอ พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากเมอมปญหาในชองปาก มคาเทากบ 0.41 และตวแปรสงเกตไดทมคาสมประสทธการกระจายนอยทสด คอ เจตคตตอพฤตกรรมการรบประทานอาหาร มคาเทากบ 0.13

ตอนท 2 ผลการวเคราะหเพอตรวจสอบขอตกลงเบองตนทางสถต 1. ผลการวเคราะหเพอตรวจสอบการแจกแจงเปนโคงปกต (Normality) ของขอมล การวเคราะหเพอตรวจสอบการแจกแจงเปนโคงปกตของขอมลโดยใชสถต คาไคสแควรรวมระหวางความเบและความโดง และคาดชน SK (Skewness Index) และคาดชน KU (Kutosis Index) แสดงดงตารางท 16 ตารางท 16 ผลการวเคราะหเพอตรวจสอบการแจกแจงเปนโคงปกตของขอมล ตวแปร SK KU เจตคตตอพฤตกรรมการรบประทานอาหาร -0.19 -0.21 เจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากตามปกต -0.26 -0.60 เจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากเมอมปญหาในชองปาก -0.46 1.25 การคลอยตามครอบครว -0.02 0.14 การคลอยตามเพอน -0.57 0.15 การคลอยตามสงคม 0.07 -0.35 การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรคในชองปาก -0.31 -0.44 การรบรความรนแรงของโรคในชองปาก -0.86 0.48 การรบรประโยชนของการปองกนโรคในชองปาก -0.26 -0.19 ความตงใจในการเลอกรบประทานอาหาร 0.19 -0.41 ความตงใจในการดแลสขภาพในชองปากตามปกต -0.39 -0.09 ความตงใจในการดแลสขภาพในชองปากเมอมปญหาในชองปาก -0.52 -0.03 พฤตกรรมการเลอกรบประทานอาหาร -0.38 -0.26 พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากตามปกต -0.07 -0.50 พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากเมอมปญหาในชองปาก -0.29 -0.97

79

จากตารางท 16 แสดงวา จากผลการวเคราะหเพอตรวจสอบการแจกแจงเปนโคงปกตของตวแปรสงเกตไดทง 15 ตว โดยพจารณาจากคาดชนความเบ SK และคาดชนความโดง KU ดงปรากฏในตารางเหนไดวา ตวแปรสงเกตไดทง 15 ตว มการแจกแจงแบบปกต โดยพจารณาคาความเบ ความโดงของตวแปรสงเกตไดแตละตวถามคาความเบไมมากกวา 2.00 และความโดงไมมากกวา 7.00 นน สามารถทจะยอมรบไดวาขอมลมการแจกแจงเปนโคงปกต (เสร ชดแชม, 2548, หนา 102) ดงนน ผวจยจงท าการวเคราะหขอมลตอไปได 2. การตรวจสอบความสมพนธเชงเสนตรงระหวางตวแปรสงเกตไดในโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษา วทยาลยการสาธารณสขสรนธร ผลการวเคราะหความสมพนธเชงเสนตรงระหวางตวแปรสงเกตไดทง 15 ตวแปร ของโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษา วทยาลยการสาธารณสขสรนธร แสดงดงตารางท 17

80

ตารางท 17 ผลการวเคราะหความสมพนธเชงเสนตรงระหวางตวแปรสงเกตไดในโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของ นกศกษาวทยาลยการสาธารณสขสรนธร ตวแปร INT1 INT2 INT3 BEH1 BEH2 BEH3 ATT1 ATT2 ATT3 NOR1 NOR2 NOR3 PER1 PER2 PER3 INT1 1.000 INT2 .676** 1.000 INT3 .589** .678** 1.000 BEH1 .500** .636** .622** 1.000 BEH2 .576** .653** .648** .694** 1.000 BEH3 .406** .551** .618** .608** .612** 1.000 ATT1 .611** .671** .597** .637** .585** .466** 1.000 ATT2 .661** .679** .609** .591** .595** .500** .700** 1.000 ATT3 .518** .666** .688** .594** .671** .593** .599** .606** 1.000 NOR1 .051* .001* .103** .098** .155** .115** .003* .018* .083* 1.000 NOR2 .011* .011* .123** .147** .158** .176** .102** .074** .065** .287** 1.000 NOR3 .055* .003* .111** .076** .107** .111** .041* .077** .082** .166** .528** 1.000 PER1 .111** .021* .133** .247** .118** .126** .122** .174** .165** .187** .725** .456** 1.000 PER2 .206** .451** .518** .708** .612** .326** .451** .156** 459** .126** .457** .269** .312** 1.000 PER3 .120** .351** .528** .188** .512** .369** .225** .456** .248** .478** .364** .228** .538** .265** 1.000

Kaiser-Meyer-Olkin measure of sample adequacy: MSA = .73 bartlett’s test of sphericity: 2 = 3576.94 significance: .000 หมายเหต *p<.05, **p <.01

80

81

จากตารางท 17 แสดงวา ผลการวเคราะหความสมพนธเชงเสนตรงระหวางตวแปรสงเกตไดในโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษา วทยาลย การสาธารณสขสรนธร จากตารางพบวาม 94 ค ทมความสมพนธกนทางบวกอยางนยส าคญทางสถต ทระดบ .01 ม 11 ค ทมความสมพนธกนทางบวกอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 คาสมประสทธสหสมพนธทมนยส าคญทางสถตระหวางตวแปรสงเกตไดของตวแปรแฝง แตละตว พบวา มคาสมประสทธสหสมพนธทางบวก มคาอยในชวง 0.001 ถง 0.725 โดยตวแปรทมความสมพนธกนมากทสดไดแก การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรคในชองปาก (PER1) กบตวแปร การคลอยตามเพอน (NOR2) มคาสมประสทธสหสมพนธเทากบ 0.725 และตวแปรทมความสมพนธกนนอยทสด ไดแกตวแปรการคลอยตามครอบครว (NOR1) กบตวแปรความตงใจในการดแลสขภาพ ในชองปากตามปกต (INT2) ซงมคาสมประสทธสหสมพนธเทากบ 0.001 เมอพจารณาคาสมประสทธสหสมพนธระหวางตวแปรสงเกตไดทอยภายในตวแปรแฝงเดยวกนพบวา กลมตวแปรแฝงเจตคตตอการดแลสขภาพในชองปาก (ATT) นน ตวแปรสงเกตไดเจตคตตอการเลอกรบประทานอาหาร (ATT1) มความสมพนธทางบวกกบตวแปรสงเกตไดเจตคตตอการดแลสขภาพในชองปากตามปกต (ATT2) โดยมคาสมประสทธสหสมพนธเทากบ 0.700 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 ในกลมตวแปรแฝงการคลอยตามกลมอางอง (NOR) นน ตวแปรสงเกตไดการคลอยตามเพอน (NOR2) มความสมพนธทางบวกกบตวแปรสงเกตไดการคลอยตามสงคม (NOR3) โดยมคาสมประสทธสหสมพนธเทากบ 0.528 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 ในกลมตวแปรแฝงการรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรม (PER) นน ตวแปรสงเกตไดการรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรคในชองปาก (PER1) มความสมพนธทางบวกกบตวแปรสงเกตไดการรบรประโยชนของ การปองกนโรคในชองปาก (PER 3) โดยมคาสมประสทธสหสมพนธเทากบ 0.538 อยางมนยส าคญ ทางสถตทระดบ .01 ในกลมตวแปรแฝงความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก (INT) นน ตวแปรสงเกตไดความตงใจในการดแลสขภาพในชองปากตามปกต (INT2) มความสมพนธทางบวกกบตวแปรสงเกตไดความตงใจในการดแลสขภาพในชองปากเมอมปญหาในชองปาก (INT3) โดยมคาสมประสทธสหสมพนธเทากบ 0.678 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 และในกลมตวแปรแฝงพฤตกรรม การดแลสขภาพในชองปาก (BEH) นน ตวแปรสงเกตไดพฤตกรรมการรบประทานอาหาร (BEH1) มความสมพนธทางบวกกบตวแปรสงเกตไดพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากตามปกต (BEH2) โดยมคาสมประสทธสหสมพนธเทากบ .694 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 เมอพจารณาคาสมประสทธสหสมพนธระหวางตวแปรสงเกตไดของตวแปรแฝงพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากกบตวแปรสงเกตไดของตวแปรแฝงอน ๆ ทสงผลตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก พบวา คาสมประสทธสหสมพนธของตวแปรทกตวมความสมพนธกนทางบวก และมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 โดยมคาความสมพนธอยระหวาง 0.076 ถง 0.708 โดยตวแปรคทม

82

ความสมพนธกนมากทสด คอ ตวแปรสงเกตไดของตวแปรแฝงพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ดานพฤตกรรมการรบประทานอาหาร (BEH1) กบตวแปรสงเกตไดของตวแปรแฝงการรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรม ดานการรบรความรนแรงของโรคในชองปาก (PER2) มคาสมประสทธสหสมพนธเทากบ 0.708 รองลงมาไดแกคาสมประสทธสหสมพนธระหวางตวแปรสงเกตไดของตวแปรแฝงพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ดานพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากตามปกต (BEH2) กบตวแปรสงเกตไดของตวแปรแฝงเจตคตตอการดแลสขภาพในชองปาก คอดาน เจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากเมอมปญหาในชองปาก (ATT3) มคาเทากบ 0.671 เมอพจารณาคาสมประสทธสหสมพนธระหวางตวแปรสงเกตไดของตวแปรแฝงความตงใจในการดแลสขภาพในชองปากกบตวแปรสงเกตไดของตวแปรแฝงอน ๆ ทสงผลตอความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก พบวา คาสมประสทธสหสมพนธของตวแปรทกตวมความสมพนธกนทางบวก และมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 และ .05 โดยมคาความสมพนธอยระหวาง 0.001 ถง 0.688 โดยตวแปรคทมความสมพนธกนมากทสด คอ ตวแปรสงเกตไดของตวแปรแฝงความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก ดานความตงใจในการดแลสขภาพในชองปากเมอมปญหาในชองปาก (INT3) กบตวแปรสงเกตไดของตวแปรแฝงเจตคตตอการดแลสขภาพในชองปาก ดานเจตคตตอพฤตกรรม การดแลสขภาพในชองปากเมอมปญหาในชองปาก (ATT3) มคาสมประสทธสหสมพนธเทากบ 0.688รองลงมาไดแกคาสมประสทธสหสมพนธระหวางตวแปรสงเกตไดของตวแปรแฝงความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก ดานความตงใจในการดแลสขภาพในชองปากตามปกต (INT2) กบตวแปรสงเกตไดของตวแปรแฝงเจตคตตอการดแลสขภาพในชองปาก ดานเจตคตตอการดแลสขภาพในชองปากตามปกต (ATT2) มคาสมประสทธสหสมพนธเทากบ 0.679 เมอพจารณาผลการทดสอบคาสถต Bartlett’s test of sphericity แสดงวา คา 2 = 3576.94 และสอดคลองกบผลการวเคราะหคาดชน Kaiser-Meyer-Olkin measure of sample adequacy ซงไดคา MSA = 0.73 แสดงใหเหนวาเมทรกซสหสมพนธระหวางตวแปรสงเกตไดในโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษาวทยาลย การสาธารณสขสรนธร มความเหมาะสมทจะน าไปวเคราะหโมเดลตอไป เนองจากคาความสมพนธของตวแปรในแตละคมความสมพนธกนอยางมนยสมพนธทางสถตทระดบ .01 และ .05 โดยมเพยง 94 ค ทมความสมพนธกนอยางไมมนยส าคญทางสถต และตวแปรทกคมความสมพนธกนไมสงเกนไปนก นงลกษณ วรชชย (2542, หนา 108) แนะน าวา คาสมประสทธสหสมพนธระหวางตวบงชแตละค ไมควรเกน .90 เพอปองกนภาวะรวมเสนตรง หรอภาวะโมเดลระบเกนพอด

83

1.00

0.47 การเลอกรบประทานอาหาร

0.59 เจตคตตอการการดแลสขภาพ

ในชองปากตามปกต

0.98 เจตคตตอการดแลสขภาพในชองปากเมอมปญหาใน

ชองปาก

เจตคตตอการดแลสขภาพใน

ชองปาก

0.64**

0.15**

0.73**

ตอนท 3 ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของ พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษา วทยาลยการสาธารณสขสรนธร ผลการวเคราะหในขนตอนน เปนการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนโมเดลการวดของ ตวแปรแฝง 5 ตว ไดแก เจตคตตอการดแลสขภาพในชองปาก (ATT) การคลอยตามกลมอางอง (NOR ) การรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรม (PER) ความตงใจในการดแลสขภาพใน ชองปาก (INT) และพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก (BEH) โดยใชวธวเคราะหองคประกอบเชงยนยน (Confirmatory Factor Analysis) ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยน แบงออกเปน 5 โมเดล ดงน 1. โมเดลการวดเจตคตตอการดแลสขภาพในชองปาก ประกอบดวยตวแปรสงเกตได 3 ตวแปร ไดแก เจตคตตอการเลอกรบประทานอาหาร เจตคตตอการดแลสขภาพในชองปากตามปกต และเจตคตตอการดแลสขภาพในชองปากเมอมปญหาในชองปาก ดงในภาพท 11

คาสถต χ2 = 0.00, df =1, p-value = 1.0, RMSEA = .00 หมายเหต **p < .01 ภาพท 10 ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนโมเดลการวดเจตคตตอการดแลสขภาพในชองปาก

จากภาพท 10 พบวา ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนโมเดลการวดเจคตตอ การดแลสขภาพในชองปาก พบวา โมเดลมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ ซงพจารณาไดจาก

χ2 = 0.00 มความนาจะเปนเทากบ 1.0 ทองศาอสระ เทากบ 1 น าหนกองคประกอบของตวแปรม

คาเปนบวก และมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 ทกตว โดยมน าหนกองคประกอบเทากบ 0.73, 0.64 และ 0.15 ตามล าดบ แสดงวา ตวแปรทสงเกตไดทง 3 ตวแปร เปนองคประกอบของตวแปรแฝงดานเจตคตตอการดแลสขภาพในชองปาก

84

0.78 การคลอยตามครอบครว

0.55 การคลอยตามเพอน

0.58 การคลอยตามสงคม

การคลอยตาม กลมอางองตอ

พฤตกรรม

0.67**

0.65**

0.47**

1.00

ตารางท 18 ผลการตรวจสอบความตรงของโมเดลการวดเจตคตตอการดแลสขภาพในชองปาก

ตวแปรสงเกตได ชอยอ ผลการวเคราะห

น าหนกองคประกอบ SE t-value เจตคตตอการเลอกรบประทานอาหาร เจตคตตอการดแลสขภาพในชองปากตามปกต เจตคตตอการดแลสขภาพในชองปากเมอมปญหาในชองปาก

ATT 1 ATT2

ATT3

0.73** 0.64**

0.15**

.17

.15

.06

17.96 18.43

18.58

**p <.01 2. โมเดลการการคลอยตามกลมอางองตอพฤตกรรม ประกอบดวยตวแปรสงเกตได 3 ตวแปร ไดแก การคลอยตามครอบครว การคลอยตามเพอนและการคลอยตามสงคม ดงภาพท 11

คาสถต χ2 = 0.00, df =1, p-value = 1.0, RMSEA = .00 หมายเหต **p < .01, ภาพท 11 ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนโมเดลการคลอยตามกลมอางอง จากภาพท 11 ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนโมเดลการวดการคลอยตามกลมอางอง พบวา โมเดลมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ ซงพจารณาไดจาก คาไค-สแควร มคาเทากบ 0 มความนาจะเปนเทากบ 1.0 ทองศาอสระเทากบ 1 น าหนกองคประกอบของตวแปรมคาเปนบวก และมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 ทกตว โดยมน าหนกองคประกอบเทากบ 0.47, 0.67 และ 0.65 ตามล าดบแสดงวา ตวแปรทสงเกตไดทง 3 ตวแปร เปนองคประกอบของตวแปรแฝง การคลอยตามกลมอางอง

85

0.12 การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรคในชองปาก

0.46 การรบรความรนแรงของโรค

0.12 การรบรประโยชนของการ

ปองกนโรคในชองปาก

0.12**

0.46**

0.46**

1.00

ตารางท 19 ผลการตรวจสอบความตรงของโมเดลการวดการคลอยตามกลมอางอง

ตวแปรสงเกตได ชอยอ ผลการวเคราะห

น าหนกองคประกอบ SE t-value การคลอยตามครอบครว การคลอยตามเพอน การคลอยตามสงคม

NOR 1 NOR 2 NOR 3

0.47** 0.67** 0.65**

.06

.05

.06

7.68 13.15 10.57

**p <.01 3. โมเดลการวดการรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก มตวแปรสงเกตได 3 ตว ไดแก การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรคในชองปาก การรบรความรนแรงของโรคในชองปาก และการรบรประโยชนของการปองกนโรคในชองปาก ดงภาพท 12

คาสถต χ2 = 0.00, df = 1, p-value = 1.0, RMSEA = .00 หมายเหต **p < .01 ภาพท 12 ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนโมเดลการรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรม การดแลสขภาพในชองปาก จากภาพท 12 ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนโมเดลการวดการรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก พบวา โมเดลมความสอดคลองกบขอมล เชงประจกษ ซงพจารณาไดจาก คาไค-สแควร มคาเทากบ 0 มความนาจะเปนเทากบ 1 ทองศาอสระ เทากบ 1 น าหนกองคประกอบของตวแปรมคาเปนบวก และมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 ทกตว โดยมน าหนกองคประกอบเทากบ 0.46 0.12 และ 0.46 ตามล าดบแสดงวา ตวแปรทสงเกตไดทง 3

การรบรความสามารถ ในการควบคมพฤตกรรม

การดแลสขภาพในชองปาก

86

ตวแปร เปนองคประกอบของตวแปรแฝงการรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก รายละเอยดดงตารางท 20 ตารางท 20 ผลการตรวจสอบความตรงของโมเดลการวดการรบรความสามารถในการควบคม พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก

ตวแปรสงเกตได ชอยอ ผลการวเคราะห

น าหนกองคประกอบ SE t-value การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรคใน ชองปาก การรบรความรนแรงของโรคในชองปาก การรบรประโยชนของการปองกนโรค ในชองปาก

PER 1

PER 2 PER 3

0.46** 0.12** 0.46**

.06

.03

.07

14.90

10.52 36.55

**p <.01 โมเดลการวดความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก ประกอบดวยตวแปรสงเกตได 3 ตวแปร คอ ความตงใจในการเลอกรบประทานอาหาร ความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก ตามปกต และความตงใจในการดแลสขภาพในชองปากเมอมปญหาในชองปาก ดงภาพท 13

คาสถต χ2 = 0.00, df = 1 p-value 1.0, RMSEA = .00 หมายเหต **p < .01 ภาพท 13 ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนโมเดลความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก

1.00

ความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก

ความตงใจในการดแลสขภาพ ชองปากเมอมปญหาในชอง

ปาก

0.20

ความตงใจในการดแลสขภาพ ชองปากตามปกต

0.18

ความตงใจในการเลอกรบประทานอาหาร

0.41

0.88**

0.99**

0.20**

87

จากภาพท 13 ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนโมเดลการวดความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก พบวา โมเดลมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ ซงพจารณาไดจาก คาไค-สแควร มคาเทากบ 0 มความนาจะเปนเทากบ 1 ทองศาอสระเทากบ 1 น าหนกองคประกอบของตวแปรมคาเปนบวก และมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 ทกตว โดยมน าหนกองคประกอบเทากบ 0.20 0.99 และ 0.88 ตามล าดบแสดงวา ตวแปรทสงเกตไดทง 3 ตวแปร เปนองคประกอบของตวแปรแฝงความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก ตารางท 21 ผลการตรวจสอบความตรงของโมเดลการวดความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก

ตวแปรสงเกตได ชอยอ ผลการวเคราะห

น าหนกองคประกอบ SE t-value ความตงใจในการเลอกรบประทานอาหาร ความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก ตามปกต ความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก เมอมปญหาในชองปาก

INT1 INT2

INT3

0.20** 0.99** 0.88**

.03

.03

.04

12.17 16.14

131.41

**p <.01 5. ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนของโมเดลการวดพฤตกรรมการดแลสขภาพ ในชองปาก ประกอบดวยตวแปรสงเกตได 3 ตว ไดแก พฤตกรรมการเลอกรบประทานอาหาร พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากตามปกต และพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากเมอมปญหาในชองปาก ดงภาพท 14

88

คาสถต χ2 = 0.00, df = 1, p-value = 1.0, RMSEA = .00 หมายเหต **p < .01 ภาพท 14 ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนโมเดลพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก จากภาพท 14 ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนโมเดลการวดพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก พบวา โมเดลมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ ซงพจารณาไดจาก คาไค-สแควร มคาเทากบ 0 มความนาจะเปนเทากบ 1.0 ทองศาอสระเทากบ 1 น าหนกองคประกอบของตวแปรมคาเปนบวก และมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 ทกตว โดยมน าหนกองคประกอบเทากบ 0.30 0.50 และ 0.47 ตามล าดบ แสดงวา ตวแปรทสงเกตไดทง 3 ตวแปร เปนองคประกอบของตวแปรแฝงพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ตารางท 22 ผลการตรวจสอบความตรงของโมเดลการวดพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก

ตวแปรสงเกตได ชอยอ ผลการวเคราะห

น าหนกองคประกอบ SE t-value พฤตกรรมการเลอกรบประทานอาหาร พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากตามปกต พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากเมอมปญหาในชองปาก

BEH1 BEH2

BEH3

0.30** 0.50** 0.47**

.05

.08

.08

12.17 18.77

14.46

**p <.01

พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากเมอมปญหาในชองปาก

1.22

พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากตามปกต

0.36

พฤตกรรมการเลอก รบประทานอาหาร

0.43

พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก

0.47**

0.50** 1.00

0.30**

89

ตอนท 4 ผลการวเคราะหโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพ ในชองปากของนกศกษา วทยาลยการสาธารณสขสรนธรตามสมมตฐาน ผลการวเคราะหในตอนนน าเสนอแผนภาพแสดงความสมพนธระหวางตวแปรในโมเดล คอ โมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษาวทยาลย การสาธารณสขสรนธรตามสมมตฐาน พรอมทงเสนอคาสถตทแสดงคาขนาดอทธพล และความสอดคลองของโมเดลกบขอมลเชงประจกษ โมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษา วทยาลยการสาธารณสขสรนธร ตามสมมตฐาน แสดงไดดงภาพท 15 และตารางท 23

90

หมายเหต **p < .01

คาสถต χ2 = 46.55, df =34, p-value = .07, RMSEA = .03 ภาพท 15 ผลการวเคราะหโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษา วทยาลยการสาธารณสขสรนธร ตามสมมตฐาน

ความตงใจในการดแลสขภาพ

ในชองปาก R2 Int = 89

.42** .51** .57**

เมอมปญหาในชองปาก เลอกรบประทานอาหาร

.18

ตามปกต

.13 .15

เจตคตตอการดแลสขภาพในชองปาก

.37** เลอกรบประทานอาหาร

อาหาร

.08

ตามปกต

เมอมปญหาในชองปาก

.28** .43**

.04

.08

การคลอยตามกลมอางอง

.16** ครอบครว .32

เพอน

สงคม

.56** .31**

.08

.24

การรบรความสามารถ ในการควบคม

พฤตกรรม

.07** โอกาสเสยง .24

ความรนแรง

ประโยชน

.50** .38**

.17

.00

.42**

พฤตกรรมการดแล

สขภาพในชองปาก R2 beh =

.39**

ตามปกต

เลอกรบประทานอาหาร

อาหารvkski .49**

.13

.11

.13 เมอมปญหาใน ชองปาก

.02**

.02**

.94**

.91**

90

91

ตารางท 23 คาสมประสทธอทธพลรวมทางตรงและทางออมของโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของ พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษา วทยาลยการสาธารณสขสรนธร ตวแปรผล INT BEH ตวแปรสาเหต TE DE IE TE DE IE ATT .94** .94** - .85** - .85** (.06) (.06) (.05) (.05) NOR .02** .02** - .02** - .02** (.01) (.01) (.01) (.01) PER .02** .02** - .02** - .02** (.01) (.01) (.01) (.01) INT - - - .91** .91** -

(.07) (.07) คาสมประสทธการพยากรณ

คาสถต

χ2 = 46.55, df = 34, p = .07, GFI = .98, AGFI = .96, CFI = 1.00, SRMR = .04, RMSEA = .03

หมายเหต TE = ผลรวมอทธพล, IE = อทธพลทางออม, DE = อทธพลทางตรง ตวเลขในวงเลบ คอ ความคลาดเคลอนมาตรฐาน **p < .01 ความเทยงของตวแปรสงเกตได ตวแปร ATT1 ATT2 ATT3 NOR1 NOR2 NOR3 PER1 PER2 PER3 คาความเทยง .63 .63 .70 .08 .79 .29 .02 .37 1.00 ตวแปร INT1 INT2 INT3 BEH1 BEH2 BEH3 คาความเทยง .49 .63 .63 .57 .69 .53 สมการโครงสรางตวแปร INT BEH R2 .89 .83

92

ตารางท 24 เมทรกซสมประสทธสหสมพนธระหวางตวแปรในโมเดล

ตวแปรแฝง INT BEH ATT NOR PER INT 1.00 BEH .91 1.00 ATT .94 .86 1.00 NOR .13 .12 .02 1.00 PER .38 .35 .27 0.34 1.00

ตารางท 25 ผลการตรวจสอบความตรงของโมเดลทพฒนาขน

การตรวจสอบคาดชนความตรงของโมเดลทพฒนาขน ดชนตรวจสอบความตรง เกณฑ คาทได ผลการตรวจสอบ

χ2 p > .05 .07 ผานเกณฑ

χ2/ df < 2.00 1.37 ผานเกณฑ

GFI > .90 .98 ผานเกณฑ AGFI > .90 .96 ผานเกณฑ CFI > .95 1.00 ผานเกณฑ

SRMR < .08 .04 ผานเกณฑ RMSEA < .06 .03 ผานเกณฑ

จากภาพท 15 ตารางท 23 และตารางท 24 แสดงวา ผลการวเคราะหโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษา วทยาลยการสาธารณสขสรนธร ปรากฏวาโมเดลทพฒนาขนมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ โดยการตรวจสอบคาสถต และดชนการตรวจสอบความตรงทผานเกณฑทก าหนดทกคา ไดแก คาสถตไคสแควร ไมมนยส าคญ

ทางสถต (χ2 = 46.55, df = 34, p = .07) สวนดชนวดระดบความกลมกลน (GFI) เทากบ .98 ดชนวดระดบความกลมกลนทปรบแกแลว (AGFI) เทากบ .96 ดชนวดระดบความกลมกลนเปรยบเทยบ (CFI) เทากบ 1.00 คารากของคาเฉลยก าลงสองของสวนเหลอมาตรฐาน (SRMR) เทากบ .04 คาความคลาดเคลอนในการประมาณคาพารามเตอร (RMSEA) เทากบ .03

93

เมอพจารณาคาน าหนกองคประกอบปรากฏวา ตวแปรสงเกตไดในแตละตวแปรแฝง มคาน าหนกองคประกอบเปนบวกในระดบทยอมรบได (มากกวา 0.30) โดยมคาอยในชวง 0.31 ถง 0.57 ยกเวนตวแปรเจตคตตอการดแลสขภาพในชองปากตามปกต การคลอยตามครอบครว และ การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรคในชองปาก โดยมคาน าหนกองคประกอบเปนบวก มคา 0.28 0.16 และ 0.07 ตามล าดบ ตวแปรสงเกตไดในแตละตวแปรแฝงมคาความคลาดเคลอนมาตรฐานอยในชวง 0.01 ถง 0.04 ตวแปรมคาน าหนกองคประกอบมากทสด คอความตงใจในการดแลสขภาพในชองปากตามปกต (INT2) มคาเทากบ 0.57 รองลงมาคอการคลอยตามเพอน (NOR2) มคาเทากบ 0.56 และตวแปรมคาน าหนกองคประกอบนอยทสดคอ การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรคชองปาก (PER1) โดยมคาน าหนกองคประกอบเทากบ 0.07 ความเทยงของตวแปรสงเกตได ตวแปรสงเกตไดทมคาความเทยงมากทสดคอการรบรประโยชนของการปองกนโรคในชองปาก (PER3) มคาเทากบ 1.00 รองลงมาคอ การคลอยตามเพอน (NOR2) มคาเทากบ 0.79 และตวแปรสงเกตไดทมคาความเทยงนอยทสดคอ การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรคชองปาก (PER1) มคาเทากบ 0.02 คาสมประสทธการพยากรณของตวแปรตามความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก มคาเทากบ 0.89 และคาสมประสทธการพยากรณของตวแปรตามพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก มคาเทากบ 0.83 แสดงวาตวแปรทงหมดในโมเดล สามารถรวมกนอธบายความแปรปรวนของความตงในการดแลสขภาพในชองปากไดรอยละ 89 และอธบายความแปรปรวนของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากไดรอยละ 83 เมอพจารณาคาสมประสทธอทธพลรวมของตวแปรแฝงในโมเดลทพฒนาขนปรากฏวา ตวแปรแฝงทมคาสมประสทธอทธพลรวมตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษาวทยาลยการสาธารณสขสรนธร มากทสดคอ ความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก (INT) รองลงมาคอ เจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก (ATT) การคลอยตามกลมอางอง (NOR) และการรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรม (PER) ตามล าดบ โดยมคาสมประสทธอทธพลรวมเทากบ 0.91 0.85 0.02 และ 0.02 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 ในขณะเดยวกน เมอพจารณาตวแปรแฝงทมคาสมประสทธอทธพลรวมตอความตงใจตอพฤตกรรมการดแลสขภาพใน ชองปากมากทสดคอ เจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก (ATT) รองลงมาคอ การคลอยตามกลมอางอง (NOR) และการรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรม (PER) โดยมคาสมประสทธอทธพลเทากบ 0.94 0.02 และ 0.02 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 ส าหรบ การพจารณาเสนทางอทธพลของตวแปรแฝง ทสงผลตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษาวทยาลยการสาธารณสขสรนธร ผวจยไดพจารณาตามล าดบของสมมตฐานในการวจยดงน

94

1. ตวแปร เจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก (ATT) มอทธพลทางออม เชงบวกตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากโดยสงผานความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก มขนาดอทธพลเทากบ 0.85 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 แสดงวาเจตคตตอพฤตกรรม การดแลสขภาพในชองปาก มอทธพลทางออมตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก และหาก กลมตวอยางมเจตคตทดตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก เหนวาเปนสงทมประโยชนและ เปนสงทควรท ามากเทาใดกจะสงผลใหเกดความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก เปนผลท าใหกลมตวอยางกระท าพฤตกรรมในการดแลสขภาพในชองปาก 2. ตวแปรการคลอยตามกลมอางองตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก (NOR) มอทธพลทางออมเชงบวกตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากโดยสงผานความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก มขนาดอทธพลเทากบ 0.02 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 แสดงวา การคลอยตามกลมอางองตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากมอทธพลทางออมเชงบวกตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ซงกลมตวอยางจะมความเชอหรอเหนคลอยตามครอบครว เพอนและสงคม ทตองการจะใหดแลสขภาพในชองปาก และการปฏบตใหเหนเปนแบบอยางทดกจะท าใหเกดแรงจงใจมากพอใหกลมตวอยางเกดพฤตกรรมในการเลยนแบบหรอท าตามได เปนผลท าใหกลมตวอยางเกดมพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก 3. ตวแปรการรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรม (PER) มอทธพลทางออมเชงบวกตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากโดยสงผานความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก มขนาดอทธพลเทากบ 0.02 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 แสดงวาการรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมจะสงผลท าใหนกศกษาเกดมความตงใจขนได ซงความตงใจนนท าใหการเปลยนแปลงของพฤตกรรมได หากนกศกษารบรความสามรถในการควบคมพฤตกรรมของตนในการดแลสขภาพในชองปากดมากเทาใด กจะสงผลใหเกดความตงใจในการดแลสขภาพในชองปากมากขนเทานน ซงถานกศกษามความตงใจมากเพยงพอกจะสงผลใหเกดมการเปลยนแปลงพฤตกรรมได 4. ตวแปรความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก (INT) มอทธพลทางตรงเชงบวก ตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก มขนาดอทธพลเทากบ 0.91 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 แสดงวาความตงใจในการดแลสขภาพในชองปากมอทธพลตอพฤตกรรมการดแลสขภาพ ในชองปาก กลาวคอยงมความตงใจในการดแลสขภาพในชองปากมากเทาใด กจะสงผลใหเกดพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากมากขนเทานน เมอพจารณาโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ของนกศกษาวทยาลยการสาธารณสขสรนธร ปรากฏวา โมเดลมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษและเมอพจารณาคาสมประสทธการพยากรณของโมเดลปรากฏวา โมเดลสามารถอธบายความ

95

แปรปรวนของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ไดรอยละ 83 ผวจยจงเสนอโมเดลทพฒนาขนเปนขอคนพบของงานวจย ซงจากผลการวจยปรากฏวา 1. โมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษา วทยาลยการสาธารณสขสรนธรทพฒนาขน ประกอบดวยความตงใจในการดแลสขภาพในชองปากเปนสาเหตทางตรง (Direct Cause) เชงบวกของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก อยางมนยส าคญทางสถต เจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากและการรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมเปนสาเหตทางออม (Indirect Cause) เชงบวกของพฤตกรรมการดแลสขภาพ ในชองปากอยางมนยส าคญทางสถต สวนการคลอยตามกลมอางองตอพฤตกรรมการดแลสขภาพใน ชองปาก พบวาเปนสาเหตทางออมเชงลบตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากอยางมนยส าคญทางสถต

2. โมเดลทพฒนาขนมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ โดยมคาสถตไคสแควร (χ2 ) เทากบ 46.55 คา df เทากบ 34 คา p เทากบ .07 ดชน GFI เทากบ .98 ตวแปรทงหมดในโมเดลสามารถอธบายความแปรปรวนของตวแปรพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ไดรอยละ 83 ตวแปรความตงใจในการดแลสขภาพในชองปากมอทธพลทางตรงเชงบวกตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ตวแปรเจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ตวแปรการคลอยตามกลมอางองตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากและตวแปรการรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมมอทธพลทางออมเชงบวกตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากสงผานตวแปรความตงใจในการดแลสขภาพในชองปากอยางไมมนยส าคญทางสถต จากตารางท 23 คาสมประสทธอทธพลของโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษา วทยาลยการสาธารณสขสรนธร ปรากฏวา ตวแปรเจตคต ตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากมอทธพลทางออมเชงบวกตอพฤตกรรมการดแลสขภาพ ในชองปากผานตวแปรความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก โดยมขนาดอทธพลเทากบ 0.85 อยางมนยส าคญทระดบ .01 และมอทธพลทางตรงเชงบวกตอตวแปรความตงใจในการดแลสขภาพ ในชองปาก โดยมขนาดอทธพลเทากบ 0.94 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 ตวแปรการคลอยตามกลมอางองตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก มอทธพลทางออมเชงบวกตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก มขนาดอทธพลเทากบ 0.02 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 และมอทธพลทางตรงเชงบวกตอตวแปรความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก โดยมขนาดอทธพลเทากบ 0.02 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 ตวแปรการรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมมอทธพลทางออมเชงบวกตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากผานตวแปรความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก โดยมขนาดอทธพลเทากบ 0.02 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 และม

96

อทธพลทางตรงเชงบวกตอตวแปรความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก มขนาดอทธพลเทากบ 0.02 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 เมอพจารณาเมทรกซสมประสทธสหสมพนธระหวางตวแปรในโมเดล พบวาคาสมประสทธสหสมพนธระหวางตวแปรในโมเดลมคาเปนบวกทกตว โดยมคาสมประสทธสหสมพนธอยระหวาง 0.02 ถง 0.94 โดยคาสมประสทธสหสมพนธระหวางตวแปรทมคามากทสดคอ คาสมประสทธสหสมพนธระหวางตวแปรเจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากกบตวแปรความตงใจในการควบคมพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากมคาเทากบ 0.94 และคาสมประสทธสหสมพนธระหวางตวแปรทมคานอยทสดคอ คาสมประสทธสหสมพนธระหวางตวแปรเจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากกบตวแปรการคลอยตามกลมอางองตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากมคาเทากบ 0.02 ผลวเคราะหโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของ นกศกษาวทยาลยการสาธารณสขสรนธร สรปวา ตวแปรแฝงทมอทธพลตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษาวทยาลยการสาธารณสขสรนธร มากทสดคอ ความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก (INT) รองลงมาคอ เจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก (ATT) สวนตวแปรแฝง การคลอยตามกลมอางอง (NOR) และการรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรม (PER) มความส าคญเทากนโดยดจากคาน าหนกองคประกอบ สอดคลองตามสมมตฐาน ดงนนโมเดลทแสดงในภาพท 9 จงเปนโมเดลทเหมาะสมส าหรบอธบายความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษา วทยาลยการสาธารณสขสรนธร

บทท 5 สรปและอภปรายผล

การวจยเรอง โมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ของนกศกษา วทยาลยการสาธารณสขสรนธร มวตถประสงคเพอพฒนาโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษา วทยาลยการสาธารณสขสรนธร และตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลทพฒนาขนกบขอมลเชงประจกษ กลมตวอยางจ านวน 500 คน ไดจากการสมแบบหลายขนตอน (Multi-stage Random Sampling) ผวจยเกบรวบรวมขอมลทางไปรษณย ไดแบบสอบถามสมบรณกลบคนมาทงหมด 500 ชด คดเปนรอยละ 100 เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลเปนแบบสอบถามแบงออกเปน 6 ตอน ประกอบดวย ขอมลทวไปของผตอบ เจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก การคลอยตามกลมอางอง การรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก และพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก วเคราะหขอมลดวย การวเคราะหคาสถตพนฐาน และคาสมประสทธสหสมพนธระหวางตวแปรสงเกตได และวเคราะหโมเดลสมการโครงสรางโดยใชโปรแกรม LISREL 8.80

สรปผลการวจย ผลการวจยโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษาวทยาลยการสาธารณสขสรนธร ปรากฏวา 1. โมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษาวทยาลยการสาธารณสขสรนธร ประกอบดวยตวแปรแฝงภายนอก 3 ตวแปร ไดแก ตวแปรเจตคตตอพฤตกรรมดแลสขภาพในชองปาก ตวแปรการคลอยตามกลมอางอง ตวแปรการรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก และตวแปรแฝงภายใน 2 ตวแปร ไดแก ตวแปรความตงใจในการดแลสขภาพในชองปากและตวแปรพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก โดย ตวแปรแฝงภายนอกเจตคตตอพฤตกรรมดแลสขภาพในชองปาก ประกอบดวยตวแปรสงเกตได 3 ตวแปร ไดแก ตวแปรเจตคตตอการรบประทานอาหาร ตวแปรเจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากตามปกต และตวแปรเจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากเมอมปญหา ในชองปาก ตวแปรแฝงภายนอกการคลอยตามกลมอางอง ประกอบดวยตวแปรสงเกตได 3 ตวแปร ไดแก ตวแปรการคลอยตามครอบครว ตวแปรการคลอยตามเพอน และตวแปรการคลอยตามสงคม

98

ตวแปรแฝงภายนอกการรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ประกอบดวย ตวแปรสงเกตได 3 ตวแปร ไดแก ตวแปรการรบรตอโอกาสเสยงตอการเกดโรค ในชองปาก ตวแปรการรบรตอความรนแรงของโรคในชองปาก และตวแปรการรบรประโยชนของ การปองกนโรคในชองปาก ตวแปรแฝงภายในความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก ประกอบดวย ตวแปรสงเกตได 3 ตวแปร คอ ตวแปรความตงใจในการเลอกรบประทานอาหาร ตวแปรความตงใจ ในการดแลสขภาพในชองปากตามปกต และตวแปรความตงใจในการดแลสขภาพในชองปากเมอมปญหาในชองปาก และตวแปรแฝงภายในพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ประกอบดวยตวแปรสงเกตได 3 ตวแปร คอ ตวแปรพฤตกรรมการเลอกรบประทานอาหาร ตวแปรพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากตามปกต และตวแปรพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากเมอมปญหาในชองปาก 2. โมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษาวทยาลยการสาธารณสขสรนธร สอดคลองกบขอมลเชงประจกษดงสมมตฐานการวจย ดงน 2.1 ตวแปรเจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก มอทธพลทางออมเชงบวกตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก โดยสงผานตวแปรความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก 2.2 ตวแปรการคลอยตามกลมอางองมอทธพลทางออมเชงบวกตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก โดยสงผานตวแปรความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก 2.3 ตวแปรการรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก มอทธพลทางออมเชงบวกตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก โดยสงผานตวแปรความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก 2.4 ตวแปรความตงใจในการดแลสขภาพในชองปากมอทธพลทางตรงเชงบวกตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก

อภปรายผลการวจย ผลการวจยแสดงใหเหนวาโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพ ในชองปากของนกศกษาวทยาลยการสาธารณสขสรนธร มความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษและ ตวแปรสวนใหญสอดคลองกบทฤษฎพฤตกรรมตามแผน (Theory of Planned Behavior: TPB) ของ Ajzen (1991, pp. 179-211) และสอดคลองกบแนวคดของ Schiffman and Kanuk (2007, pp. 463-467) สามารถน าผลการวจยมาอภปรายตามสมมตฐานได ดงน 1. โมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษาวทยาลยการสาธารณสขสรนธร มความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ ผลการวจยแสดง ใหเหนวา เจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก มอทธพลทางออมเชงบวกตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก โดยสงผานความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก แสดงวา นกศกษา

99

มเจตคตทดตอการดแลสขภาพในชองปาก เชอวาการดแลสขภาพในชองปากเปนสงทมประโยชน ตอตนเอง และมความเชอวามผลดตอตนเองจากการดแลสขภาพในชองปากมากเทาใด จะสงผลให มความตงใจในการดแลสขภาพในชองปากเพมมากขน และจะแสดงพฤตกรรมการดแลสขภาพใน ชองปากมากขนเทานน ซงเปนไปตามทฤษฎพฤตกรรมตามแผนของ Ajzen (1991, pp. 179-211) ทกลาววาถาบคคลมความเชอวาการท าพฤตกรรมนนจะน าไปสผลในทางบวก เขากจะมเจตคตทดตอพฤตกรรมนน ถาบคคลมความเชอวาพฤตกรรมนนจะน าไปสผลทางลบ กจะมเจตคตทไมดตอพฤตกรรมนน ถาบคคลมเจตคตทางบวกตอการท าพฤตกรรมนนมากเทาใด บคคลกควรจะมเจตนาหนกแนนทจะท าพฤตกรรมมากเทานน หรอทางตรงกนขาม ถาบคคลมเจตคตทางลบตอการท าพฤตกรรมมากเพยงใด บคคลกควรมเจตนาหนกแนนทจะไมท าพฤตกรรมมาก สอดคลองกบแนวคดของ Schiffman and Kanuk, (2007, pp. 463-467) ทกลาววา แนวโนมทจะแสดงพฤตกรรมของผบรโภคดวยวธใดวธหนงตอเจตคตทมตอสงใดสงหนง เกดจากความตงใจ มความสมพนธกนอยางมนยส าคญทางสถต 2. การคลอยตามกลมอางองตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ชใหเหนวามอทธพลทางออมเชงบวกตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก โดยสงผานความตงใจในการดแลสขภาพ ในชองปาก แสดงวา นกศกษาจะมความเชอหรอเหนคลอยตามครอบครว เพอนและสงคม ทตองการจะใหดแลสขภาพในชองปาก และการปฏบตใหเหนเปนแบบอยางทดกจะท าใหเกดแรงจงใจมากพอใหกลมตวอยางเกดพฤตกรรมในการเลยนแบบหรอท าตามได เปนผลท าใหกลมตวอยางเกดมพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของงานวจย เพราะจะเกดผลดตอตวนกศกษามากกวาเกดโทษ เปนไปตามทฤษฎการคลอยตามกลมอางอง (Subjective Norm: SN) ของ Ajzen (1991, p. 57) ทวาการรบรของบคคลวาบคคลอน ๆ ทมความส าคญกบตนตองการหรอไมตองการใหตนกระท าพฤตกรรมนน ๆ หรอไม ซงการรบรนอาจจะตรงหรอไมตรงกบความจรงกได และการทจะเกดตวแปรนไดจ าเปนตองมความเชอเปนพนฐานเชนเดยวกบทศนคตทมตอพฤตกรรม เรยกวา ความเชอเกยวกบกลมอางอง คอ ถาบคคลไดเหนหรอรบรวาบคคลทมความส าคญตอตวเขาไดกระท าพฤตกรรมใด ๆ กมแนวโนมทท าตามดวย ซงบคคลทมความส าคญตอตวนกศกษาหรอเปนกลมอางองในการวจยน คอ ครอบครว เพอนและสงคมทนกศกษาอาศยอยไดแสดงพฤตกรรมในการดแลสขภาพในชองปากใหนกศกษาเหนเปนประจ าทกวนจงกอใหเกดพฤตกรรมการคลอยตามการกระท าดงกลาว คอ พฤตกรรมในการดแลสขภาพชองปาก สอดคลองกบผลการวจยทผวจยคนพบ คอ ตวแปรการคลอยตามกลมอางองมอทธพลทางออมเชงบวกตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก โดยสงผานตวแปรความตงใจใน การดแลสขภาพในชองปาก นกศกษาเมอเขาศกษาในวทยาลย ใชเวลาสวนใหญอยกบกลมเพอน เพอนจงมบทบาทส าคญตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ความตองการเปนทยอมรบในกลมเพอน ท าใหมเจตคต

100

ความเชอ และการปฏบตทเลยนแบบพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากเพอใหเปนทยอมรบในกลมเพอน ซงพบวามการศกษาหลายการศกษาทพบวา การคลอยตามความคดเหนหรอท าตามพฤตกรรมของกลมเดกวนรน ถาอยในกลมเพอนทขยน ความประพฤตทด ใชเวลาวางบททวนวชาอยเสมอ จะท าใหเกดความขยนและตงใจเรยนตามกลมเพอนดวย หรอกลมแตงกายอยางไรกแตงกายเหมอนกนในกลม สอดคลองกบการศกษาของบศยา ไชยเวช (2554, หนา 45-51) ความสมพนธระหวางปจจยคดสรรกบความตงใจจดฟนตามแฟชนของนกเรยนมธยมศกษาตอนตน พบวา นกเรยนมธยมศกษาตอนตนมเจตคตตอการจดฟนตามแฟชนอยในระดบต า การคลอยตามกลมอางองอยในระดบต า เจตคต การคลอยตามกลมอางอง และการรบรการควบคมพฤตกรรม มประสทธภาพในการจ าแนกกลมความตงใจจดฟนตามแฟชนของนกเรยนมธยมศกษาตอนตนไดอยางมนยส าคญทระดบ .05 คดเปนรอยละ 6 ดงนนการทกลมตวอยางในการศกษาครงน พบวาการคลอยตามกลมอางองมอทธพลทางออมเชงบวก กอาจเกดมาจากปจจยตาง ๆ ดงทกลาวมาแลวในขางตนหรออาจเกดจากปจจยภายนอกอน ๆ อก เชน ปจจยดานเศรษฐกจ รายไดของครอบครว ปจจยทางสงคม วฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณของแตละสงคม ปจจยดานตวบคคลไมวาจะเปน การศกษาและความชอบทแตกตางกนไปในแตละบคคล ปจจยทเกยงของกบอารมณและจตใจ เปนตน ซงตองมการศกษาเพมเตมในเรองของปจจยตาง ๆ ในครงตอไป 3. การรบรความสามารถควบคมพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก มอทธพลทางออมเชงบวกตอพฤตกรรมดแลสขภาพในชองปาก โดยสงผานความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก เนองจาก นกศกษามการรบรวาการดแลสขภาพในชองปาก เปนสงทท าไดงาย นกศกษาสามารถ กลาววา การรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมดแลสขภาพในชองปาก เกดจากทกษะของบคคล การรบรความสามารถของตนเอง ผลการวจยเปนไปตามทฤษฎพฤตกรรมตามแผนของ Ajzen (1991, pp. 179-211) และสอดคลองกบงานวจยของสมาพร เกษเทศ (2550, หนา 15-27) ทศกษาการรบรดานปญหาสขภาพชองปาก และการเผชญปญหาในการเขารบบรการทางทนตกรรม ผลการวจยพบวา การรบรดานปญหาสขภาพชองปากและการเผชญปญหาในการเขารบบรการทางทนตกรรม อยในระดบปานกลาง ความแตกตางระหวางปจจยดานบคคล ไดแก เพศ อาย สถานภาพครอบครว ระดบการศกษา และรายได กบปจจยดานการรบรปญหาสขภาพชองปาก และปจจยดานการเผชญปญหาในการรบบรการทางทนตกรรม พบวาเพศ สถานภาพครอบครว และระดบการศกษา มการรบรดานปญหาสขภาพชองปากและการเผชญปญหาในการเขารบบรการทางทนตกรรม แตกตางกน และอาย และรายได มการรบรดานปญหาสขภาพชองปากแตกตางกน แตการเผชญปญหาในการเขารบบรการทางทนตกรรมไมแตกตางกน การรบรดานปญหาสขภาพชองปาก กบการเผชญปญหาในการเขารบบรการทางทนตกรรมมความสมพนธไปในทศทางเดยวกน (r=.14)

101

4. ความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก มอทธพลทางตรงตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก โดยสงผลในทศทางบวก แสดงวา นกศกษาระดบ ทมความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก จะมพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากดวยเชนกน การทนกศกษามความตงใจทจะแสดงพฤตกรรมใดกตอเมอนกศกษาไดประเมนผลของการกระท านนไปในทศทางบวก โดยพฤตกรรมเปนผลมาจากเจตนาทจะท าหรอไมท าของนกศกษา อยภายใตการควบคมของนกศกษาเอง มไดถกก าหนดโดยอารมณหรอขาดการพจารณากอนทจะตดสนใจกระท าพฤตกรรมนน สอดคลองกบแนวคดของ Ajzen (1985, p. 21) ทกลาววา เจตนาของบคคลทมความหนกแนนสง การไดรบขอมลเพยงพอ จะเกดความตงใจในการกระท าพฤตกรรม ซงเปนไปตามทฤษฎพฤตกรรมตามแผนของ Ajzen (1991, pp. 179-211) สอดคลองกบผลการวจยของ Wu (2006, pp. 86-90 ) ทแสดงใหเหนวา พฤตกรรมการซอหนงสอออนไลนทางอนเทอรเนต เกดจากเจตคตตอพฤตกรรมการคลอยตามกลมอางอง และการรบรความสามารถควบคมพฤตกรรม โดยสงผานความตงใจไปสพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก และงานวจยของ Atilgan-Inan and Karaca (2011, pp. 41 -43) ไดศกษา ตวแปรสาเหตทมอทธพลโดยรวมตอความตงใจกระท าพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากสงสดและรองลงมาตามล าดบ ไดแก การคลอยตามกลมอางอง การรบรความสามารถควบคมพฤตกรรม และเจตคตตอพฤตกรรม ชใหเหนวา ตวแปรความตงใจกระท าพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก เปนตวกลางน าไปสการตดสนใจทจะกระท าหรอไมกระท าพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก แมวาทฤษฎพฤตกรรมตามแผนจะสามารถอธบายพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากได แตผลการวจยชใหเหนวา ตวแปรทงหมดในโมเดลสามารถอธบายความแปรปรวนของพฤตกรรม การดแลสขภาพในชองปากไดประมาณรอยละ 83 แสดงวา ทฤษฎพฤตกรรมตามแผนยงไมสามารถ ใชอธบายพฤตกรรมการ ไดครอบคลมดพอ เนองจากสาเหตของพฤตกรรมนาจะเกดจากปจจยภายในและภายนอก ทฤษฎพฤตกรรมตามแผน เนนสาเหตจากปจจยภายใน ซงนอกจากเจตคตตอการคลอยตามกลมอางอง การรบรความสามารถควบคมพฤตกรรม และความตงใจในการดแลสขภาพใน ชองปาก นาจะมปจจยทงภายในและภายนอกอน ๆ อกทเปนเหตของพฤตกรรมของนกศกษา

ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะในการน าผลการวจยไปใช ผลการวจยแสดงใหเหนวา ความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก เปนปจจยหลกทท าใหนกศกษามพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก สวนปจจยเสรมผานความตงใจในการดแลสขภาพ ในชองปาก ไดแก เจตคตตอการดแลสขภาพในชองปาก การคลอยตามครอบครว เพอน และสงคม และการรบรความสามารถควบคมพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ดงนน ผทเกยวของควรหาแนวทางในการสงเสรมใหนกศกษามพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากใหสงขน ดงน

102

1. ตวแปรทมอทธพลทางตรงตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก คอ ความตงใจ ในการดแลสขภาพในชองปาก ดงนน พอ แมมบทบาทส าคญในการดแลสขภาพในชองปาก ของนกศกษา โดยการใหความรถงประโยชนหรอความเหมาะสมในการดแลสขภาพในชองปาก ถาอยากใหนกศกษามความตงใจในการดแลสขภาพในชองปากมากขน ผปกครองควรใหขอคดเหนเกยวกบประโยชนจากการดแลสขภาพในชองปาก พรอมทงกระตนและสะทอนใหนกศกษาเหนวา นกศกษามความสามารถทจะท าได โดยการก าหนดจดมงหมายทจะดแลสขภาพในชองปาก 2. ตวแปรทมอทธพลทางออมตอพฤตกรรม คอเจตคตตอการดแลสขภาพในชองปาก การคลอยตามครอบครว เพอน และสงคม และการรบรความสามารถควบคมพฤตกรรมดแลสขภาพในชองปาก ไดแก โอกาสเสยง ความรนแรง และประโยชน ผานตวแปรความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก สาเหตทนกศกษามพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก เกดจากความเชอในการดแลสขภาพในชองปาก ซงไดรบอทธพลมาจากครอบครว เพอน และสงคม ประกอบกบนกศกษามความเขาใจ มเจตคตทดตอการดแลสขภาพในชองปาก และนกศกษารบรวาตนเองมโอกาสเสยงจะเหนไดวา สงเหลานจะเปนสงทท าใหนกศกษามความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก กลาวคอ พอ แม เพอนและสงคม สามารถสงเสรมใหนกศกษามความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก ในทางบวก จะท าใหนกศกษาแสดงพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากมากขน

ขอเสนอแนะในการวจยตอไป 1. ผลการวจยนท าใหทราบวา ความตงใจในการดแลสขภาพในชองปากเปนปจจยหลก ทท าใหนกศกษามพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก สวนปจจยเสรมผานความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก ไดแก เจตคตตอการดแลสขภาพในชองปาก การคลอยตามครอบครว เพอน และสงคม และการรบรความสามารถควบคมพฤตกรรมดแลสขภาพในชองปาก ผลการวจยชใหเหนวา ตวแปรทงหมดในโมเดลสามารถอธบายความแปรปรวนของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากไดประมาณรอยละ 83 แสดงวา ทฤษฎพฤตกรรมตามแผนยงไมสามารถใชอธบายพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากไดครอบคลมดพอ จงควรน าทฤษฎอนมาวจยตอไป 2. การวจยครงนโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษาวทยาลยการสาธารณสขสรนธร ในการวจยครงน ผวจยศกษาเฉพาะกลมตวอยางเฉพาะนกศกษาในวทยาลยการสาธารณสขสรนธร เทานน ควรมน าโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากของนกศกษา วทยาลยการสาธารณสขสรนธรการไปศกษากบนกศกษาในวทยาลยของรฐอน ๆ ดวย เพอเปนการยนยนความถกตองของโมเดลทสรางขน

103

3. วทยาลยการสาธารณสขสรนธรและหนวยงานทเกยวของควรน าผลการวจยไปใชเพมความรเปนแนวทางก าหนดในรายวชาการดแลสขภาพในชองปากส าหรบการเรยนการสอนของนกศกษา วทยาลยการสาธารณสขสรนธร 4. ควรมการวจยโดยใชโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพใน ชองปากของนกศกษาวทยาลยการสาธารณสขสรนธร ของนกศกษาในวทยาลยของรฐ ดวยวธการกลมพห (Multiple Group Analysis) เชน นกศกษาในวทยาลยของรฐกบนกศกษาในวทยาลยของเอกชน

บรรณานกรม กองทนตสาธารณสข กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. (2550). รายงานผลการส ารวจสภาวะ

สขภาพชองปากระดบประเทศ ครงท 6 ประเทศไทย. กรงเทพฯ: โรงพมพส านกกจกรรมองคการทหารผานศก.

กองทนตสาธารณสข กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. (2551). รายงานผลการส ารวจสภาวะสขภาพชองปากระดบประเทศ ครงท 6 ประเทศไทย พ.ศ.2549-2550. กรงเทพฯ: โรงพมพส านกกจกรรมองคการทหารผานศก.

กองทนตสาธารณสข กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. (2555). รายงานผลการส ารวจสภาวะสขภาพชองปากระดบประเทศ ครงท 7 ประเทศไทย. กรงเทพฯ: โรงพมพส านกกจกรรมองคการทหารผานศก.

กองทนตสาธารณสข กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. (2556). รายงานผลการส ารวจสภาวะสขภาพชองปากระดบประเทศ ครงท 7 ประเทศไทย พ.ศ.2555. กรงเทพฯ: โรงพมพส านกกจกรรมองคการทหารผานศก.

งามตา วนนทานนท. (2535). จตวทยาสงคม. เอกสารประกอบการสอน. กรงเทพฯ: สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

ณฐวฒ แกวสทธา. (2557). ปจจยเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลอนามยชองปากของวยรนตอนตน. วารสารพฤตกรรมศาสตร สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ,

19(2), 153-163 ดวงเดอน พนธมนาวน. (2531). การพฒนาคณภาพชวตในการท างาน ชดฝกอบรมการเสรมสราง

คณลกษณะของขาราชการพลเรอน. กรงเทพฯ: สถาบนขาราชการพลเรอน ส านกงานขาราชการพลเรอน.

นฤมล สประโค. (2550). ความสมพนธของความร ความเชอในประสทธภาพแหงตน การบรโภค อาหารเพออนามยชองปากกบการปองกนการเกดโรคในชองปากของนกเรยนมธยมศกษา ตอนตน โรงเรยนศรวชยวทยา อ าเภอเมอง จงหวด นครปฐม. ปรญญานพนธวทยาศาสตร มหาบณฑต, สาขาวชาสาธารณสขชมชน , บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยราชภฏ นครปฐม. นฤมล สประโค และรงพร ทงเหลก. (2550). ระดบความรเกยวกบโรคในชองปาก ความเชอใน ประสทธภาพแหงตน การบรโภคอาหาร และการปองกนการเกดโรคในชองปาก. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาสาธารณสขชมชน, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม.

105

นงลกษณ วรชชย. (2542). โมเดลลสเรล: สถตวเคราะหส าหรบการวจย (พมพครงท 3). กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย. บงอร กล าสวรรณ. (2552). ความร ทศนคต และพฤตกรรมการดแลสขภาพชองปากของนกเรยนใน โรงเรยนสงเสรมสขภาพ ทกาวสโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชร เขตตรวจราชการ สาธารณสขท 10 และ 12. งานโภชนาการและงานทนตสาธารณสข. กลมพฒนาการ สงเสรมสขภาพและอนามยสงแวดลอม ศนยอนามยท 6 ขอนแกน. บงอร กล าสวรรณ และปยะนช เอกกานตรง. (2552). ความร ทศนคต และพฤตกรรมการดแลสขภาพ

ชองปากของนกเรยนในโรงเรยนสงเสรมสขภาพ ทกาวสโรงเรยนสงเสรมสขภาพระดบเพชร เขตตรวจราชการสาธารณสขท 10 และ 12. วารสารกลมพฒนาการสงเสรมสขภาพและอนามยสงแวดลอม ศนยอนามยท 6 ขอนแกน, 3(1), 35-53

บศยา ไชยเวช. (2554). ความสมพนธระหวางปจจยคดสรรกบความตงใจจดฟนตามแฟชนของ นกเรยนมธยมศกษาตอนตน. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาพยาบาลศาสตร, บณฑตวทยาลย, จฬาลงกรณมหาวทยาลย. มนตร พรยะกล. (2551). ตวอยางกรอบแนวความคด วนทคนขอมล 20 กมภาพนธ 2555.

เขาถงไดจาก www.ru.ac.th/.../ตวอยางกรอบแนวความคด1.pdf ปญน กตตพงศพทยา. (2551). การประยกตทฤษฎการรบรความสามารถตนเอง เพอสงเสรม พฤตกรรมการดแลทนตสขภาพในนกเรยนมธยมศกษาปท 1 อ าเภออรญประเทศ จงหวดสระแกว. วทยานพนธสขศกษาและพฤตกรรมศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาสขศกษาและพฤตกรรมศาสตร, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยมหดล. ปยะนช ดวงกางใต. (2551). ปจจยทางจตสงคมทเกยวของกบพฤตกรรมมารดาในการดแลการบรโภค

อาหารแกบตรกอนวยเรยน. ภาคนพนธปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชา พฒนาสงคม, บณฑตวทยาลย, สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. พงพศ โตออน. (2553). ประสทธผลของโปรแกรมสขศกษาโดยการประยกตใชทฤษฎพฤตกรรมตาม แผนรวมกบแรงสนบสนนทางสงคมในการพฒนาพฤตกรรมปองกนโรคฟนผในนกเรยนชน ประถมศกษาปท 3-4 โรงเรยนเทศบาลบานหนองแวง เทศบาลนครขอนแกน จงหวดขอนแกน. วทยานพนธสาธารณสขศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาสขศกษา และการสงเสรมสขภาพ, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยขอนแกน. พชร ดวงจนทร. (2550). ปจจยเชงสาเหตของพฤตกรรมการปองกนโรคอวนและดชนมวลกาย

ในเดกนกเรยนชนประถมศกษาปท 4 โรงเรยนสาธต กรงเทพมหานคร. วทยานพนธ วทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต, สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร, มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

106

วรวรรณ อศวกล. (2555). อทธพลของการฝกจต และทกษะแกมารดาทมตอพฤตกรรมการดแล ทนตสขภาพของบตรกอนวยเรยน. วทยาสารทนตสาธารณสข , 17, 35-48. วลาวลย วระอาชากล และวบลย วระอาชากล. (2554). สภาวะสขภาพชองปากและ การดแลสขภาพชองปากของผปวยเดกโรคหวใจพการแตก าเนดทมารบบรการท โรงพยาบาลศรนครนทร มหาวทยาลยขอนแกน ประเทศไทย. ศรนครนทรเวชศาสตร. ปท 26 เลมท 4. วนเพญ อ านาจกตกร. (2552). อตมโนทศน ความวตกกงวลทางสงคมและความตงใจเลกยาของ

ผเสพยาเสพตดในศนยบ าบดรกษายาเสพตดเชยงใหม. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาจตวทยาการปรกษา, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยเชยงใหม.

ศรวรรณ เสรรตน. (2550). พฤตกรรมผบรโภค (Consumer Behavior). กรงเทพฯ: ธระฟมลและ ไซเทกซ. สถาบนพระบรมราชชนก. (2555). ขอมลจ านวนนกศกษาวทยาลยการสาธารณสขสรนธร. พ.ศ.2555 สบคนเมอ 4 พฤศจกายน 2555 เขาถงไดจาก hppt://admission.pi.in.th สมาพร เกษเทศ. (2550). การรบรดานปญหาสขภาพชองปาก และการเผชญปญหาในการเขารบ

บรการทางทนตกรรมในเขตอ าเภอเมอง จงหวดพษณโลก. วทยานพนธสาธารณสข ศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาสาธารณสขศาสตร, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยนเรศวร. ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต. (2556). แนวทางขอมลผมสทธหลกประกนสขภาพ. กรงเทพฯ: โรงพมพส านกกจกรรมองคการทหารผานศก. สวมล ตรกานนท. (2551). การสรางเครองมอวดตวแปรในการวจยทางสงคมศาสตร: แนวทางส การปฏบต. กรงเทพฯ: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. เสนห พลจนทร. (2555). โมเดลความสมพนธเชงสาเหตพฤตกรรมการปองกนโรคอจจาระรวงรนแรง

จากเชออโคไลโดยมการรบรความสามารถในการควบคมตนเองเปนตวแปรก ากบ. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการวจยและสถตทางวทยาการปญญา, วทยาลยวทยาการวจยและวทยาการปญญา, มหาวทยาลยบรพา.

เสนห พลจนทร, พลพงศ สขสวาง และสพมพ ศรพนธวรสกล. (2555). โมเดลความสมพนธเชงสาเหตพฤตกรรมการปองกนโรคอจจาระรวงรนแรงจากเชออโคไลโดยมการรบรความสามารถในการควบคมตนเองเปนตวแปรก ากบ. วารสารวทยาการวจยและวทยาการปญญา, 10(2), 35-44

เสร ชดแชม. (2548). เอกสารการสอนวชาโมเดลสมการโครงสราง. ชลบร: ภาควชาวจยและวดผลการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยบรพา.

107

หทยกาญจน โสตรด และอมพร ฉมพล. (2550). พฤตกรรมการบรโภคอาหารเพออนามยชองปาก เพออนามยชองปากของนกศกษามหาวทยาลยราชภฏ นครปฐม. วทยานพนธปรญญา วทยาศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาสาธารณสขชมชน, คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย, มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม. อดศกด พละสาร. (2553). ประสทธผลของโปรแกรมสขศกษาโดยการประยกตใชทฤษฎพฤตกรรม ตามแผนรวมกบแรงสนบสนนทางสงคมในการปรบเปลยนพฤตกรรมเพอปองกนการดม เครองดมแอลกอฮอลในนกเรยนมธยมศกษาปท 4 โรงเรยนฆองชยวทยาคม ต าบลฆองชย พฒนา อ าเภอฆองชย จงหวดกาฬสนธ. วทยานพนธสาธารณสขศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาสขศกษาและการสงเสรมสขภาพ, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยขอนแกน. องศนนท อนทรก าแหง. (2552). การปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ 3 Self ดวยหลก PROMISE Model. กรงเทพฯ: สขมวทการพมพ. อสรยาภรณ สรสหเสนา. (2553). ผลของโปรแกรมการดแลสขภาพชองปากเพอปรบเปลยน พฤตกรรมการดแลสขภาพชองปากในผปวยเบาหวานหมบานโสก อ าเภอคอนสวรรค. จงหวดชยภม. วทยานพนธสาธารณสขศาสตรมหาบณฑต, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยขอนแกน. Ajzen, I., & Fishbein, M. (1980). Understanding Attitudes and Predicting Social Behavior. New Jersey: Prentice-Hall. Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior. Organizational Behavior and Human Decision Processes, Vol. 50, pp. 179-211. Backman, D. R. et al. (2002). Psychosocial Predictors of Healthful Dietary Behavior on Adolescents. J Nutr Educ Behav, 34, 184-193. Backman, D. R., Haddad, E. H., Lee, J. W., Johnston, P. K. ,& Hodgkin, G. E. (2002). Psychosocial predictors of healthful dietary behavior in adolescent. Journal Nutrition Education Behavior, 34, 184-192. Bandura, A. (1977). Self-efficacy. Toward a unifying theory of behavioral change.

Psychological Review, 8, 191-215. Bandura, A. (1982). Self-efficacy mechanism in human agency. American Phychologist,

37, 122-147. Becker, M. H., & Maiman, L. (1975). Sociobehavioral Determinants of Compliance With Health Medical Care Recommendation. Medical Care, 13(1), 12.

108

Best, W., & Kahn, V. (2006). Research in education. Englewood Cilff, Boston: Allyn and Bacon. 204-208 Bloom, B. S. (1979). Taxonomy of Educational Objectives. Handbook 1 Cognitive Domaim. London: David McKay Company. Bogers, R. P. et al. (2004). Explaining Fruit and Vegetable Consumption: the Theory of Planned Behaviour and Misconception of Personal Intake Levels. Appetite. 42, 157-66. Catherine Hollister M, Marion G. Anema. (2004). Health Behavior Models and Oral

Health: A Review. Journal of Dental Hygiene;Summer. Avilable from: URL: http://findarticle.com/p/article

Chutigarn Pilasri. (2002). The Effectiveness of a Dental Health Education Program Provided for Guardians on Preschool Child Oral Health Care in Khuangnai, Ubonrachathani Province. Thesis, M.Sc. (Public Health). Bangkok: Graduate School. Mahidol University. Conner, M., Norman, P., & Bell, R. (2002). The Theory of Planned Behavior And Healthy Eating. Health Psychology, 21(2), 194-201. Greene, J. C., & Vermillion, J. R. (1960). Oral Hygiene Index: A Method for Classifying Oral Hygiene Status. J Am Dent Assoc, 61, 172-179. Holm, A. K., Blomquist, H., Crossner, C. G., Grahnen, H., & Samuelson, G. (1975). A Comparative study of oral health as related to general health, food habits And socioeconomic conditions of 4-year-old Swedish children. Community Dent Oral Epidemiol, 3, 34-39. Kassem, N. O. et al. (2003). Understanding Softdrink Consumption among Female Adolescents Using the Theory of Planned Behavior. Health Education Research, 18(3), 278-91. Lazuras, L., Chatzipolychroni, E., Rodafinos, A., & Eiser, J. R. (2012). Social cognitive Perdictors of smoking cessation intentions among smokeermployees: The roles of anticipated regret and social norms. Addictive Behaviors, 37 339-341 Mullan, B., and Wong, C. (2009). Hygienic food handling behaviours. An application of

the Theory of Planned Behaviour. Appetite, 52, 757-761.

109

Masalu, J. R., & Astrom, A. N. (2001). Predicting Intended and Self-perceived Sugar Restriction among Tanzanian Students Using the Theory of Planned Behavior. Journal of Health Psychology, 6(4), 435-45. McGuire, W. J. (1985). Attitudes and Attitude Change. The Handbook of Social Psychology. (3rd ed). v.2. New York: Random House: 233-346. Nejad, L. M., Wertheim, E. H., & Greenwood, K. M. (2004). Predicting Dieting Behavior by Using, Modifying, and Extending the Theory of Planned Behavior. Journalof Applied Social Psychology, 34(10), 99-131. Niederman, R., Sullivans, M. T. (1981). Oral Hygiene Skill Achievement Index. Journal Of Periodontology, 3(52), 143-156. Ollister, C. A., & Marion, (2004). Health Behavior Models and Oral Health: A Review. Journal of Dental Hyqiene. pp. 6-61. Petersen PE, Danila I, Samoila A. (2004). Oral health behavior, knowledge, and

attitudes of children, mothers, and schoolteachers in Romania. Acta Odontol Scand , 53, 363-8.

Schiffman, L. G., & Kanuk, L. L. (2007). Consumer Behavior. Ninth Edition, Prentice Hall, NJ. Solomon, Michael R. (2007). Consumer Behavior: Buying, Having, and Being. ( 7th ed.). New Jersey: Prentice Hall. Schumacker, R. E., & Lomax, R. G. (2004). A beginner’s guide to structural equation Modeling. Mahwah, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates. Stephan, R. M. (1944). Intra-oral hydrogen ion concentrations associated with Dentalcaries activity. J. Dent. Res, 23, 257-266. Sternberg, R. J. (2002). Smart people are not stupid, but they sure can de foolish:

The imbalance theory of foolishness. In R.J. Stemberg (Ed.), Why smart people can be so stupid. New Haven, USA: Yale University Press. pp. 232-242.

Sunan Chatarupa. (2001). The Effectiveness of Dental Health Education Program on Oral Health Promotion among Primary School Students in Saphaya District, Chainat Province. Thesis, M.Sc. (Public Health). Bangkok: Graduate School. Mahidol University.

110

Thurstone, L. L. (1970). Attitude and Attitude Change. Chicago: Rand McNally And Company. Twaddle, A. C. (1981). Sickness behavior and the sick role. Cambridge, Massachusetts: Schenkman Publishing Company. World Health Organization. (2003). The World Oral Health Report 2003 : Continuous improvement of oral health in the 21st century- the approach of the WHO Global Oral Health Program. Geneva: World Health Organization.

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก รายชอผทรงคณวฒในการตรวจสอบคณภาพเครองมอ

113

รายชอผทรงคณวฒในการตรวจสอบคณภาพเครองมอ

ผทรงคณวฒ จ านวน 3 คน ในการตรวจสอบความตรงเชงเนอหาปรบปรงแกไขส านวนภาษาของแบบสอบถามทใช มรายนามตอไปน 1 นายวสนต สายเสวกล ทนตแพทยเชยวชาญ โรงพยาบาลหนองใหญ ผอ านวยการโรงพยาบาลหนองใหญ 2 ดร.พลพงศ สขสวาง อาจารยประจ าวทยาลยวทยาการวจยและ วทยาการปญญา มหาวทยาลยบรพา 3 ดร.เดชา วรรณพาหล อาจารยประจ าคณะสาธารณสขศาสตร วทยาลยการสาธารณสขสรนธร จงหวดชลบร

114

ภาคผนวก ข ส าเนาหนงสอขอความรวมมอในการเกบรวบรวมขอมลเพอการวจย

115

116

ภาคผนวก ค ส าเนาการพจารณาจรยธรรมการวจย

117

118

ภาคผนวก ง ดชนความสอดคลองดานเนอหาของการประเมน

จากผเชยวชาญในการตรวจสอบคณภาพของเครองมอ

119

ดชนความสอดคลองดานเนอหาของการประเมน จากผเชยวชาญในการตรวจสอบคณภาพของเครองมอ

โครงสราง ขอท ผเชยวชาญ

รวม IOC การแปลผล 1 2 3

พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก (93 ขอ) เจตคตตอการเลอกรบประทานอาหาร (7 ขอ)

1 0 1 1 2 0.67 ใชได 2 1 1 1 3 1.00 ใชได 3 1 1 1 3 1.00 ใชได 4 1 1 1 3 1.00 ใชได 5 1 1 1 3 1.00 ใชได 6 1 1 1 3 1.00 ใชได 7 1 1 1 3 1.00 ใชได

เจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากปกตวสย (6 ขอ)

8 1 1 1 3 1.00 ใชได 9 1 1 1 3 1.00 ใชได 10 1 1 1 3 1.00 ใชได 11 1 1 1 3 1.00 ใชได 12 1 1 1 3 1.00 ใชได 13 1 0 1 2 0.67 ใชได

เจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากเมอเจบปวย (7 ขอ)

14 1 1 1 3 1.00 ใชได 15 1 0 1 2 0.67 ใชได 16 1 1 1 3 1.00 ใชได 17 1 0 1 2 0.67 ใชได 18 1 1 1 3 1.00 ใชได 19 1 0 1 2 0.67 ใชได 20 1 1 1 3 1.00 ใชได

120

โครงสราง ขอท ผเชยวชาญ

รวม IOC การแปลผล 1 2 3

การคลอยตามครอบครว (5 ขอ) 1 1 1 1 3 1.00 ใชได 2 1 1 1 3 1.00 ใชได 3 1 1 1 3 1.00 ใชได 4 1 1 1 3 1.00 ใชได 5 1 0 1 2 0.67 ใชได

การคลอยตามเพอน (5 ขอ) 6 1 1 1 3 1.00 ใชได 7 1 1 1 3 1.00 ใชได 8 1 1 1 3 1.00 ใชได 9 1 1 1 3 1.00 ใชได 10 0 1 1 2 0.67 ใชได

การคลอยตามสงคม (5 ขอ) 11 1 1 1 3 1.00 ใชได 12 1 1 1 3 1.00 ใชได 13 1 1 1 3 1.00 ใชได 14 1 1 1 3 1.00 ใชได 15 1 1 1 3 1.00 ใชได

การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรค ในชองปาก (7 ขอ)

1 1 1 1 3 1.00 ใชได 2 1 1 1 3 1.00 ใชได 3 1 1 1 3 1.00 ใชได 4 1 1 1 3 1.00 ใชได 5 1 1 1 3 1.00 ใชได 6 1 1 1 3 1.00 ใชได 7 1 1 1 3 1.00 ใชได

การรบรความรนแรงของโรคในชองปาก (7 ขอ)

8 1 1 1 3 1.00 ใชได 9 1 1 0 2 0.67 ใชได 10 1 1 1 3 1.00 ใชได 11 1 1 1 3 1.00 ใชได

121

โครงสราง ขอท ผเชยวชาญ

รวม IOC การแปลผล 1 2 3

การรบรความรนแรงของโรคในชองปาก (7 ขอ) (ตอ)

12 1 1 1 3 1.00 ใชได 13 1 1 1 3 1.00 ใชได 14 1 1 1 3 1.00 ใชได

การรบรประโยชนของการปองกนโรคในชองปาก (6 ขอ)

15 1 1 1 3 1.00 ใชได 16 1 1 1 3 1.00 ใชได 17 1 1 1 3 1.00 ใชได 18 1 1 1 3 1.00 ใชได 19 1 1 1 3 1.00 ใชได 20 1 1 1 3 1.00 ใชได

ความตงใจในการเลอกรบประทานอาหาร (5 ขอ)

1 1 1 1 3 1.00 ใชได 2 1 1 1 3 1.00 ใชได 3 1 1 1 3 1.00 ใชได 4 1 1 1 3 1.00 ใชได 5 1 1 1 3 1.00 ใชได

ความตงใจในการดแลสขภาพในชองปากตามปกตวสย (6 ขอ)

6 1 1 1 3 1.00 ใชได 7 1 1 1 3 1.00 ใชได 8 1 1 1 3 1.00 ใชได 9 1 1 1 3 1.00 ใชได 10 1 1 1 3 1.00 ใชได 11 1 1 1 3 1.00 ใชได

ความตงใจในการดแลสขภาพในชองปากเมอเจบปวย (5 ขอ)

12 1 1 1 3 1.00 ใชได 13 1 1 1 3 1.00 ใชได 14 1 1 1 3 1.00 ใชได 15 1 1 1 3 1.00 ใชได 16 1 1 1 3 1.00 ใชได

122

โครงสราง ขอท ผเชยวชาญ

รวม IOC การแปลผล 1 2 3

พฤตกรรมการเลอกรบประทานอาหาร (7 ขอ)

1 1 1 1 3 1.00 ใชได 2 1 1 1 3 1.00 ใชได 3 1 1 1 3 1.00 ใชได 4 1 1 1 3 1.00 ใชได 5 1 1 1 3 1.00 ใชได 6 1 1 1 3 1.00 ใชได 7 1 1 1 3 1.00 ใชได

พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากตามปกตวสย (8 ขอ)

8 1 1 1 3 1.00 ใชได 9 1 1 1 3 1.00 ใชได 10 1 1 1 3 1.00 ใชได 11 1 1 1 3 1.00 ใชได 12 1 1 1 3 1.00 ใชได 13 1 1 1 3 1.00 ใชได 14 1 1 1 3 1.00 ใชได 15 1 1 1 3 1.00 ใชได

พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากเมอเจบปวย (7 ขอ)

16 1 1 1 3 1.00 ใชได 17 1 1 1 3 1.00 ใชได 18 1 1 1 3 1.00 ใชได 19 1 1 1 3 1.00 ใชได 20 1 0 1 2 0.67 ใชได 21 1 1 1 3 1.00 ใชได 22 1 1 1 3 1.00 ใชได

123

ภาคผนวก จ คาอ านาจจ าแนกของขอค าถาม

124

คาอ านาจจ าแนกของขอค าถาม พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก 93 ขอ

ค าถามท คาอ านาจจ าแนก การตดสนใจ เจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก

1 .37 ใชได 2 .21 ใชได 3 .24 ใชได 4 .62 ใชได 5 .76 ใชได 6 .32 ใชได 7 .80 ใชได 8 .39 ใชได 9 .33 ใชได 10 .42 ใชได 11 .39 ใชได 12 .39 ใชได 13 .45 ใชได 14 .59 ใชได 15 .64 ใชได 16 .49 ใชได 17 .37 ใชได 18 .35 ใชได 19 .35 ใชได 20 .71 ใชได

125

คาอ านาจจ าแนกของขอค าถาม พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก 93 ขอ

ค าถามท คาอ านาจจ าแนก การตดสนใจ การคลอยตามกลมอางอง

21 .38 ใชได 22 .58 ใชได 23 .21 ใชได 24 .35 ใชได 25 .33 ใชได 26 .42 ใชได 27 .69 ใชได 28 .37 ใชได 29 .56 ใชได 30 .32 ใชได 31 .25 ใชได 32 .25 ใชได 33 .38 ใชได 34 .63 ใชได 35 .46 ใชได

การรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก

36 .39 ใชได 37 .21 ใชได 38 .31 ใชได 39 .49 ใชได 40 .41 ใชได

126

คาอ านาจจ าแนกของขอค าถาม พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก 93 ขอ

ค าถามท คาอ านาจจ าแนก การตดสนใจ การรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก

41 .33 ใชได 42 .32 ใชได 43 .76 ใชได 44 .92 ใชได 45 .62 ใชได 46 .67 ใชได 47 .66 ใชได 48 .36 ใชได 49 .49 ใชได 50 .29 ใชได

51 .58 ใชได 52 .28 ใชได 53 .23 ใชได 54 .40 ใชได 55 .23 ใชได

ความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก

56 .24 ใชได 57 .28 ใชได 58 .32 ใชได 59 .31 ใชได

127

คาอ านาจจ าแนกของขอค าถาม พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก 93 ขอ

ค าถามท คาอ านาจจ าแนก การตดสนใจ ความตงใจในการดแลสขภาพ

ในชองปาก

60 .41 ใชได 61 .32 ใชได 62 .42 ใชได 63 .41 ใชได 64 .52 ใชได 65 .42 ใชได 66 .42 ใชได 67 .72 ใชได 68 .49 ใชได 69 .57 ใชได 70 .60 ใชได 71 .52 ใชได

พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก

72 .29 ใชได 73 .21 ใชได 74 .49 ใชได 75 .75 ใชได 76 .37 ใชได 77 .31 ใชได 78 .42 ใชได 79 .36 ใชได

128

คาอ านาจจ าแนกของขอค าถาม พฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก 93 ขอ

ค าถามท คาอ านาจจ าแนก การตดสนใจ พฤตกรรมการดแลสขภาพใน

ชองปาก

80 .37 ใชได 81 .74 ใชได 82 .45 ใชได 83 .54 ใชได 84 .22 ใชได 85 .33 ใชได 86 .44 ใชได 87 .59 ใชได 88 .49 ใชได 89 .58 ใชได 90 .56 ใชได 91 .53 ใชได 92 .62 ใชได 93 .68 ใชได

129

แสดงคาความเทยงแบบสอบถามโดยจ าแนกตามตวแปรทตองการวด

ตวแปร จ านวนขอค าถาม ความเทยง

คา ระดบ พฤตกรรมการดแลสขภาพชองปาก 93 .76 พอใช

130

ภาคผนวก ฉ ตวอยางเครองมอทใชในการวจย

131

เลขทแบบสอบถาม.......................................... แบบสอบถาม

เรอง โมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ของนกศกษา วทยาลยการสาธารณสขสรนธร

แบบสอบถามน มวตถประสงคเพอพฒนาโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรม

การดแลสขภาพในชองปากของนกศกษา และเพอตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปากทพฒนาขน กบขอมลเชงประจกษ

แบงออกเปน 6 ตอน ประกอบดวย ตอนท 1 ขอมลทวไปของผตอบ ตอนท 2 เจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ตอนท 3 การคลอยตามกลมอางอง ตอนท 4 การรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ตอนท 5 ความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก ตอนท 6 พฤตกรรมดแลสขภาพในชองปาก

ผวจยขอขอบคณในการตอบแบบสอบถามตามความคดเหนของทาน ซงขอมลดงกลาว

จะน ามาใชในการวจยเพอประโยชนทางการศกษาเทานน ขอมลจากแบบสอบถามจะเกบเปนความลบ และไมมผลกระทบใด ๆ ตอผตอบแบบสอบถามทงสน

นางสาวสมลกษณ แสงสมฤทธสกล นสตปรญญามหาบณฑต สาขาวชาการวจยและสถตทางวทยาการปญญา วทยาลยวทยาการวจยและวทยาการปญญา มหาวทยาลยบรพา

หากมปญหาไมเขาใจในขอค าถาม โปรดตดตอ นางสาวสมลกษณ แสงสมฤทธสกล กลมงานทนตสาธารณสข ส านกงานสาธารณสขจงหวดชลบร โทร 038-932490 หรอ 081-6899774 E-mail sangsomlux@hotmail.com

132

ตอนท 1 ขอมลทวไปของผตอบ ค าชแจง โปรดท าเครองหมาย ลงในชอง หรอเตมขอความตามความเปนจรงลงในชองวางทก าหนดให

1. เพศ 1) ชาย 2) หญง

2. อาย (เศษของปเกน 6 เดอน นบเปนอก 1 ป) 1) 18 ป 2) 19 ป 3) 20 ป 4) มากกวา 20 ป

3. การศกษาระดบประกาศนยบตรวชาชพชนสงสาธารณสขศาสตร 3.1 1) ชนปท 1 2) ชนปท 2 2) ชนปท 3

สาขาวชาทศกษา 1) เวชกจฉกเฉน 2) แพทยแผนไทย 3) ทนตสาธารณสข 4) เทคนคเภสชกรรม 5) สาธารณสขชมชน

3.2 การศกษาระดบปรญญาตร (สาธารณสขศาสตรบณฑต) 1)ชนปท 1

2)ชนปท 2

3)ชนปท 3

4)ชนปท 4

สาขาวชาทศกษา 1) สาธารณสขชมชน 2) ทนตสาธารณสข 3) สาธารณสขศาสตรบณฑต 4. ปจจบนทานพกอยกบใคร 1) บดา มารดา 2) ญาตพนอง 3) หอพก 4) อน ๆ (โปรดระบ).......... 5. สภาพครอบครวของทาน

1) บดามารดาอยดวยกน 2) บดามารดาแยกกนอย 3) บดาหรอมารดาเสยชวต 4) อน ๆ (โปรดระบ)....................

6. ในรอบ 6 เดอนทผานมา ทานเคยตรวจสขภาพในชองปากของทานดวยตนเองหรอไม 1) เคย 2) ไมเคย

133

ตอนท 2 เจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ค าชแจง แบบสอบถามนมงวดความรสกเกยวกบเจตคตตอพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก

โปรดพจารณาวามขอความตรงกบความรสกมากนอยเพยงใด แลวท าเครองหมาย ในชองระดบความรสกตามความหมายตอไปน มากทสด หมายถง ขอความนนเกดขนตรงกบความรสกประมาณ 9 - 10 ครง ใน 10 ครง มาก หมายถง ขอความนนเกดขนตรงกบความรสกประมาณ 6 - 8 ครง ใน 10 ครง ปานกลาง หมายถง ขอความนนเกดขนตรงกบความรสกประมาณ 3 - 5 ครง ใน 10 ครง นอย หมายถง ขอความนนเกดขนตรงกบความรสกประมาณ 1 - 2 ครง ใน 10 ครง นอยทสด หมายถง ขอความนนเกดขนไมตรงกบความรสกเลย

ท ขอค าถาม

ระดบความรสก

มากท

สด

มาก

ปานก

ลาง

นอย

นอยท

สด

1 ฉนคดวาการดแลสขภาพปากและฟน ท าใหมสขภาพสมบรณขน

2 ฉนคดวาการรบประทานอาหารทมลกษณะหวานและหรอ เหนยว ท าใหเกดโรคในชองปาก

3 ฉนคดวาการรบประทานผลไมทมเสนใย เชน ฝรง สบปะรด ออย แอปเปล แตงโม ชวยท าความสะอาดฟนได

4 ฉนรสกพอใจผลทเกดจากการแปรงฟนทถกวธ

5 ฉนคดวาการดมน าอดลม น าหวาน ชา กาแฟ ท าใหเกดโรคในชองปาก

6 ฉนคดวาการดมนมชวยเสรมสรางใหฟนแขงแรง

7 ถาจ าเปนตองรบประทานของวางฉนจะเลอกรบประทานถว ผลไมสดแทนพวกแปงและน าตาล

8 ฉนคดวาการดแลสขภาพชองปากเปนอยางดชวยในการปองกนโรค ในชองปาก ได

9 ฉนคดวาการตรวจสขภาพในชองปากดวยตนเองเปนประจ าชวยปองกนโรคในชองปาก

134

ท ขอค าถาม

ระดบความรสก

มากท

สด

มาก

ปานก

ลาง

นอย

นอยท

สด

10 ฉนคดวาการแปรงฟนหลงอาหารทกครงท าใหฉนรสก สบายใจ

11 ฉนคดวาการใชไหมขดฟนเปนประจ าท าใหลดการเกดโรคในชองปาก

12 ฉนคดวาการขดหนปนเปนการชวยปองกนการรกลามของโรคเหงอกได

13 ฉนคดวาการพบทนตแพทย ปละ 2 ครง เปนการกระท าทชวยปองกนโรคในชองปาก

14 ฉนชอบการจดฟนเพราะท าใหสขภาพฟนดขน

15 ฉนคดวาการจดฟน มกท าตามกระแสนยมทวไป

16 ฉนคดวาการจดฟนทมราคาถก เปนการรกษาใหฟนสวย

17 ถามโอกาสเลอกฉนจะไมเลอกจดฟน เพราะปลอยใหเปนธรรมชาตดกวา

18 ฉนรสกชอบทไดพบทนตแพทยใหตรวจดแลสขภาพชองปาก

19 ฉนคดวาการฟอกสฟนท าใหฟนสะอาด

20 ถาจะใหเลอกฉนจะเลอกฟอกสฟน เพราะจะท าใหฟนสะอาด

ตอนท 3 การคลอยตามกลมอางอง ค าชแจง แบบสอบถามนมงวดพฤตกรรมปฏบตเกยวกบการคลอยตามกลมอางอง โปรดพจารณาวาม

ขอความทขาพเจาเชอและหรอปฏบตตามบคคลในครอบครวตรงกบพฤตกรรมปฏบตมากนอยเพยงใด แลวท าเครองหมาย ในชองระดบพฤตกรรมปฏบตตามความหมายตอไปน

มากทสด หมายถง ขอความนนเกดขนตรงกบพฤตกรรมปฏบตประมาณ 9 - 10 ครง ใน 10 ครง มาก หมายถง ขอความนนเกดขนตรงกบพฤตกรรมปฏบตประมาณ 6 - 8 ครง ใน 10 ครง ปานกลาง หมายถง ขอความนนเกดขนตรงกบพฤตกรรมปฏบตประมาณ 3 - 5 ครง ใน 10 ครง นอย หมายถง ขอความนนเกดขนตรงกบพฤตกรรมปฏบตประมาณ 1 - 2 ครง ใน 10 ครง นอยทสด หมายถง ขอความนนเกดขนไมตรงกบพฤตกรรมปฏบตเลย

135

ท ขาพเจาเชอและ/หรอปฏบตตามบคคลในครอบครว เพอนและสงคม

ระดบพฤตกรรมปฏบต

มากท

สด

มาก

ปานก

ลาง

นอย

นอยท

สด

1 บดามารดาของฉนรบประทานอาหารทมประโยชนตอเหงอกและฟน 2 บดามารดาของฉนพบทนตแพทย ปละ 2 ครง เพอปองกนโรคในชองปาก

3 พนองของฉนรบประทานอาหารทมประโยชนตอเหงอก และฟน

4 พนองของฉนแปรงฟนหลงอาหาร และกอนนอน

5 พนองของฉน จดฟนเพอการรกษาสขภาพในชองปาก

6 เพอนของฉนชอบรบประทานอาหารลกษณะหวานและหรอ เหนยว

7 เพอนของฉน ตรวจความสะอาดฟนหลงแปรงฟน 8 บคลากรสาธารณสข เชน ทนตแพทย เจาหนาทสาธารณสข แนะน าฉนใน

การดแลสขภาพในชองปาก

9 บคลากรสาธารณสข เชน ทนตแพทย เจาหนาทสาธารณสข แนะน าการจดฟนเพอการรกษา

10 ฉนเหนเพอนจดฟน เพอรกษาสขภาพในชองปาก

11 ฉนเหนปายประชาสมพนธการรบประทานอาหารลกษณะหวานและ/ หรอ เหนยว

12 ฉนเหนปายประชาสมพนธการรบประทานอาหารทมประโยชนตอสขภาพเหงอกและฟน

13 ทานไดยนโฆษณาการปองกนโรคในชองปากทางวทย

14 ฉนเหนดาราแนะน าการแปรงฟนเพอปองกนโรคในชองปากทางโทรทศน

15 ฉนเหนปายโฆษณาการจดฟนเพอการดแลสขภาพในชองปาก

136

ตอนท 4 การรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก ค าชแจง แบบสอบถามนมงวดความเชอเกยวกบการรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมการดแล

สขภาพ ในชองปากโปรดพจารณาวามขอความตรงกบความเชอมากนอยเพยงใด แลวท าเครองหมาย ในชองระดบความเชอตามความหมายตอไปน

มากทสด หมายถง ขอความนนเกดขนตรงกบความเชอประมาณ 9 - 10 ครง ใน 10 ครง มาก หมายถง ขอความนนเกดขนตรงกบความเชอประมาณ 6 - 8 ครง ใน 10 ครง ปานกลาง หมายถง ขอความนนเกดขนตรงกบความเชอประมาณ 3 - 5 ครง ใน 10 ครง นอย หมายถง ขอความนนเกดขนตรงกบความเชอประมาณ 1 - 2 ครง ใน 10 ครง นอยทสด หมายถง ขอความนนเกดขนไมตรงกบความเชอเลย

ท ขอค าถาม

ระดบความเชอ

มากท

สด

มาก

ปานก

ลาง

นอย

นอยท

สด

1 ฉนสามารถเลอกรบประทานอาหารทมประโยชนตอเหงอกและฟน ท าใหลดการเกดโรคในชองปาก

2 ฉนเชอวาการรบประทานอาหารทมประโยชนตอเหงอกและฟน ท าใหลดการเกดโรคในชองปาก

3 ฉนคดวาการรบประทานทมรสหวาน ท าใหเกดโรคในชองปาก 4 การตรวจฟนดวยตนเองเปนประจ า ท าใหเกดโรคในชองปากนอยลง 5 การแปรงฟนหลงการรบประทานอาหาร และกอนนอนทกครง

ท าใหเกดโรคในชองปาก

6 ฉนมนใจการใชไหมขดฟนเปนประจ า ท าใหเกดโรคในชองปาก 7 ฉนมนใจวาฉนสามารถดแลสขภาพในชองปากใหสะอาดเสมอ 8 ฉนเชอวาการพบทนตแพทย ปละ 2 ครง ท าใหเกดโรคในชองปาก 9 การไมดแลสขภาพในชองปากจากการจดฟน ท าใหเกดโรค

ในชองปาก

10 ฉนคดวาอาการเสยวฟนขณะรบประทานอาหารเปนเรองปกต 11 โรคในชองปากถาเปนแลวไมรบรกษา ท าใหเสยเงนในการรกษามาก 12 การขดหนปนเปนการชวยปองกนการลกลามของโรคเหงอกอกเสบได

137

ท ขอค าถาม

ระดบความเชอ

มากท

สด

มาก

ปานก

ลาง

นอย

นอยท

สด

13 ฉนสามารถ อดใจไมรบประทานอาหารทเปนโทษตอฟนได 14 การทมเลอดออกขณะแปรงฟนถอวาเปนเรองปกต 15 ฉนเชอวาฉนสามารถรบประทานอาหารตามเวลา 16 การแปรงลนทกครงเปนสงทฉนสามารถท าได 17 การรบประทานอาหารทมประโยชนตอเหงอกและฟน

ท าใหปลอดจากโรคในชองปาก

18 การแปรงฟนหลงอาหารและกอนนอนทกครง ท าใหปลอดภย จากโรคในชองปาก

19 การพบทนตแพทย ปละ 2 ครง ท าใหปลอดภยจากโรคในชองปาก 20 ฉนคดวาฉนสามารถดแลไมใหเปนแผลในชองปากจากการจดฟน

ตอนท 5 ความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก ค าชแจง แบบสอบถามนมงวดความคดเหนเกยวกบความตงใจในการดแลสขภาพในชองปาก โปรดพจารณา วามขอความตรงกบความคดเหนมากนอยเพยงใด แลวท าเครองหมาย ในชองระดบความ คดเหนตามความหมายตอไปน มากทสด หมายถง ขอความนนเกดขนตรงกบสภาพความเปนจรงหรอความคดเหน

ประมาณ 9 - 10 ครง ใน 10 ครง มาก หมายถง ขอความนนเกดขนตรงกบสภาพความเปนจรงหรอความคดเหน ประมาณ 6 - 8 ครง ใน 10 ครง ปานกลาง หมายถง ขอความนนเกดขนตรงกบสภาพความเปนจรงหรอความคดเหน ประมาณ 3 - 5 ครง ใน 10 ครง นอย หมายถง ขอความนนเกดขนตรงกบสภาพความเปนจรงหรอความคดเหน ประมาณ 1 - 2 ครง ใน 10 ครง

นอยทสด หมายถง ขอความนนเกดขนไมตรงกบสภาพความเปนจรงหรอความคดเหนเลย

138

ท ขอค าถาม

ระดบความคดเหน

มากท

สด

มาก

ปานก

ลาง

นอย

นอยท

สด

1 ฉนตงใจจะรบประทานอาหารทมประโยชนตอฟน

2 ฉนตงใจจะรบประทานผก ผลไม เพอชวยท าความสะอาดเหงอก และฟน

3 ฉนตงใจจะดมน าเปลาแทนน าอดลม น าหวาน ชา กาแฟ

4 ฉนตงใจทจะเลกรบประทานอาหารทมรสหวาน เชน ทอฟฟ ชอกโกแลต

5 ฉนตงใจจะเลกรบประทานอาหารระหวางมออาหาร เพอลดการเกดโรคในชองปาก

6 ฉนตงใจจะตรวจสขภาพชองปากตนเอง

7 ฉนตงใจจะแปรงฟนหลงอาหาร และกอนนอน

8 ฉนตงใจจะตรวจความสะอาดหลงแปรงฟน

9 ฉนตงใจจะไปพบทนตแพทยเมอมอาการปวดฟน

10 ฉนตงใจจะไปพบทนตแพทย ปละ 2 ครง

11 ฉนตงใจจะปฏบตตวในการปองกนโรคในชองปากอยางเครงครด

12 ฉนตงใจจะไปพบทนตแพทย เพอขอค าแนะน าในการจดฟน อยางถกวธ

13 ฉนตงใจจะปฏบตตวตามค าแนะน าของทนตแพทยหลงการจดฟน อยางเครงครด

14 ฉนตงใจจะไปพบทนตแพทย เพอขอค าแนะน าในการฟอกสฟน อยางถกวธ

15 ฉนตงใจจะไปพบทนตแพทย เพอรบการฟอกสฟนอยางถกวธ

16 ฉนตงใจจะปฏบตตวตามค าแนะน าของทนตแพทยหลงการฟอกสฟน อยางเครงครด

139

ตอนท 6 พฤตกรรมดแลสขภาพในชองปาก ค าชแจง ใหพจารณาวา ในแตละวน ใน 1 เดอนทผานมา พฤตกรรมในการดแลสขภาพในชองปาก

มาจนถงปจจบน ทานเคยมพฤตกรรมตอไปนหรอไม ใหท าเครองหมาย ตรงกบตวเลข ทตรงกบความเปนจรงวาไมเคยท าหรอเคยท าจ านวนกครง ตามความหมายตอไปน

4 ครงขนไป หมายถง การกระท านนทานปฏบตเปนประจ าสม าเสมอ ในแตละวน ใน 1 เดอน 3 ครง หมายถง การกระท านนทานปฏบตบอยครงเปนสวนใหญ ในแตละวน ใน 1 เดอน 2 ครง หมายถง การกระท านนทานปฏบตคอนขางบอย ในแตละวน ใน 1 เดอน 1 ครง หมายถง การกระท านนทานปฏบตนาน ๆ ครง ในแตละวน ใน 1 เดอน

ไมเคย หมายถง การกระท านนทานไมเคยปฏบตหรอแทบจะไมเคยปฏบตเลย ในแตละวน ใน 1 เดอน

ขอค าถาม

จ านวนครงทเคยกระท า ท 4ครง

ขนไป 3ครง 2ครง 1ครง ไมเคย

1 ฉนรบประทานผก ผลไม เพอชวยท าความสะอาดฟน

2 ฉนรบประทานอาหารประเภทเบเกอร เชน เคก คกก โดนท

3 ฉนรบประทานผก ผลไมมากกวาขนมหวาน

4 ฉนรบประทานขนมขบเคยว เชน มนฝรงทอด ขนมกรบกรอบ

5 ฉนดมน าเปลาแทนน าอดลม น าหวาน ชา กาแฟ

6 ฉนรบประทานอาหารเปนเวลา

7 ฉนรบประทานขนมหวานเปนของวาง

8 ฉนตรวจดความผดปกตของเหงอกและฟนดวยตนเอง

9 ฉนตรวจความสะอาดหลงการแปรงฟน

10 ฉนแปรงฟนทกครงหลงรบประทานอาหารและกอนเขานอน

11 ฉนแปรงลน หลงจากแปรงฟนทวทงปากแลว

12 ฉนใชแปรงสฟนรวมกบบคคลในครอบครวและบคคลอน

140

ขอค าถาม

จ านวนครงทเคยกระท า ท 4ครง

ขนไป 3ครง 2ครง 1ครง ไมเคย

13 ฉนเลอกใชยาสฟนผสมฟลออไรด

14 ฉนเลอกแปรงสฟนทมขนแปรงแขง เพอทจะไดแปรงฟนไดสะอาดขน

15 ฉนใชไหมขดฟนหลงจากรบประทานอาหาร

16 ฉนพบทนตแพทย เพอขอค าแนะน าในการจดฟนอยางถกวธ

17 ฉนปฏบตตวตามค าแนะน าของทนตแพทยหลงการจดฟน

18 ฉนปฏบตตวจากการจดฟนเพอปองกนโรคในชองปากอยางเครงครด

19 ฉนจดฟนแลวเกดแผลในชองปาก

20 ฉนพบทนตแพทย เพอขอค าแนะน าในการฟอกสฟนอยางถกวธ

21 ฉนพบทนตแพทย เพอรบการฟอกสฟนอยางถกวธ

22 ฉนปฏบตตวจากการฟอกสฟนเพอปองกนโรคในชองปาก อยางเครงครด

ขอขอบคณทใหความรวมมอในการตอบแบบสอบถาม

141

ภาคผนวก ช ผลการวเคราะหโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการดแลสขภาพในชองปาก

ของนกศกษา วทยาลยการสาธารณสขสรนธร

142

DATE: 12/10/2015 TIME: 17:58 LISREL 8.80 (STUDENT EDITION) BY Karl G. Jöreskog and Dag Sörbom This program is published exclusively by Scientific Software International, Inc. 7383 N. Lincoln Avenue, Suite 100 Lincolnwood, IL 60712, U.S.A. Phone: (800)247-6113, (847)675-0720, Fax: (847)675-2140 Copyright by Scientific Software International, Inc., 1981-2006 Use of this program is subject to the terms specified in the Universal Copyright Convention. Website: www.ssicentral.com The following lines were read from file C:\Users\BenQ\Desktop\Somluxxx.model.Spl: DA NI=15 NO=500 MA=CM LA !INT1 INT2 INT3 BEH1 BEH2 BEH3 ATT1 ATT2 ATT3 NOR1 NOR2 NOR3 PER1 PER2 PER3 Y1 Y2 Y3 Y4 Y5 Y6 X1 X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 KM 1.000 0.676 1.000 0.589 0.678 1.000 0.500 0.636 0.622 1.000 0.576 0.653 0.648 0.694 1.000 0.406 0.551 0.618 0.608 0.612 1.000 0.611 0.671 0.597 0.637 0.585 0.466 1.000 0.661 0.679 0.609 0.591 0.595 0.500 0.700 1.000 0.518 0.666 0.688 0.594 0.671 0.593 0.599 0.606 1.000 0.051 0.001 0.103 0.098 0.155 0.115 0.003 0.018 0.083 1.000 0.011 0.011 0.123 0.147 0.158 0.176 0.102 0.074 0.065 0.287 1.000 0.055 0.003 0.111 0.076 0.107 0.111 0.041 0.077 0.082 0.166 0.528 1.000 0.111 0.021 0.133 0.247 0.118 0.126 0.122 0.174 0.165 0.187 0.725 0.456 1.000 0.206 0.451 0.518 0.708 0.612 0.326 0.451 0.156 0.459 0.126 0.457 0.269 0.312 1.000 0.120 0.351 0.528 0.188 0.512 0.369 0.225 0.456 0.248 0.478 0.364 0.228 0.538 0.265 1.000 SD 0.58 0.68 0.61 0.53 0.56 0.51 0.44 0.33 0.49 0.56 0.60 0.55 0.48 0.256 0.358 ME 3.43 3.66 3.78 3.55 3.75 4.00 3.42 3.32 3.98 2.72 2.91 2.85 3.26 3.58 3.78 MO NY=6 NX=9 NE=2 NK=3 LX=FI LY=FI GA=FI BE=FI TD=SY TE=SY TH=FI FR LX(1,1) LX(2,1) LX(3,1) LX(4,2) LX(5,2) LX(6,2) LX(7,3) LX(8,3) LX(9,3) FR LY(1,1) LY(2,1) LY(3,1) LY(4,2) LY(5,2) LY(6,2) FR GA(1,1) GA(1,2) GA(1,3) !GA(2,3) FR BE(2,1) FR TH(8,3) TH(8,2) TH(9,1) TH(8,4) FR TD(2,8) TD(4,9) TD(5,9) TD(6,9) FR TE(1,2) TE(4,6) TE(2,4)

143

FR TD(9,3) TH(9,4) TD(9,8) TD(2,9) FR TH(8,5) FR TD(3,8) TD(2,3) TE(5,6) TE(1,4) FR TD(1,3) TE(1,6) TE(3,5) TH(7,3) FR TH(9,5) TH(3,1) TD(4,8) FR TH(7,4) TD(8,5) TD(8,6) FR TH(7,1) TH(4,2) TH(2,3) FR TD(1,5) TD(1,7) TD(7,9) FI TD(9,9) FR TH(1,3) TH(4,5) TH(8,1) TH(5,6) TH(2,1) TH(5,1) FR TH(8,6) TH(1,4) TH(1,6) TD(2,7) TH(9,3) FR TH(5,2) TH(7,2) TH(6,2) !FR TD(7,3) LE INT BEH LK ATT NOR PER PD OU MI AD=OFF EF RS Number of Input Variables 15 Number of Y - Variables 6 Number of X - Variables 9 Number of ETA - Variables 2 Number of KSI - Variables 3 Number of Observations 500 ! OUTCOME MODEL ORAL BEH Covariance Matrix Y1 Y2 Y3 Y4 Y5 Y6 Y1 0.37 Y2 0.27 0.51 Y3 0.21 0.28 0.41 Y4 0.15 0.23 0.20 0.31 Y5 0.19 0.25 0.22 0.21 0.34 Y6 0.12 0.19 0.19 0.16 0.17 0.29 X1 0.16 0.20 0.16 0.15 0.14 0.10 X2 0.13 0.15 0.12 0.10 0.11 0.08 X3 0.15 0.22 0.21 0.15 0.18 0.15 X4 0.02 0.00 0.04 0.03 0.05 0.03 X5 0.00 0.00 0.05 0.05 0.05 0.05 X6 0.02 0.00 0.04 0.02 0.03 0.03 X7 0.03 0.01 0.04 0.06 0.03 0.03 X8 0.03 0.08 0.08 0.10 0.09 0.04 X9 0.02 0.09 0.12 0.04 0.10 0.07 Covariance Matrix (continued) X1 X2 X3 X4 X5 X6 X1 0.21 X2 0.10 0.12 X3 0.13 0.10 0.26 X4 0.00 0.00 0.02 0.34 X5 0.03 0.01 0.02 0.10 0.40 X6 0.01 0.01 0.02 0.05 0.17 0.33

144

X7 0.03 0.03 0.04 0.05 0.21 0.12 X8 0.05 0.01 0.06 0.02 0.07 0.04 X9 0.04 0.05 0.04 0.10 0.08 0.04 Covariance Matrix (continued) X7 X8 X9 X7 0.25 X8 0.04 0.07 X9 0.09 0.02 0.14 ! OUTCOME MODEL ORAL BEH Parameter Specifications LAMBDA-Y INT BEH Y1 0 0 Y2 1 0 Y3 2 0 Y4 0 0 Y5 0 3 Y6 0 4 LAMBDA-X ATT NOR PER X1 5 0 0 X2 6 0 0 X3 7 0 0 X4 0 8 0 X5 0 9 0 X6 0 10 0 X7 0 0 11 X8 0 0 12 X9 0 0 13 BETA INT BEH INT 0 0 BEH 14 0 GAMMA ATT NOR PER INT 15 16 17 BEH 0 0 0 PHI ATT NOR PER ATT 0 NOR 18 0 PER 19 20 0 PSI INT BEH 21 22 THETA-EPS Y1 Y2 Y3 Y4 Y5 Y6 Y1 23 Y2 24 25 Y3 0 0 26 Y4 27 28 0 29

145

Y5 0 0 30 0 31 Y6 32 0 0 33 34 35 THETA-DELTA-EPS Y1 Y2 Y3 Y4 Y5 Y6 X1 0 0 36 37 0 38 X2 40 0 41 0 0 0 X3 43 0 0 0 0 0 X4 0 47 0 0 48 0 X5 50 51 0 0 0 52 X6 0 55 0 0 0 0 X7 57 58 59 60 0 0 X8 64 65 66 67 68 69 X9 76 0 77 78 79 0 THETA-DELTA X1 X2 X3 X4 X5 X6 X1 39 X2 0 42 X3 44 45 46 X4 0 0 0 49 X5 53 0 0 0 54 X6 0 0 0 0 0 56 X7 61 62 0 0 0 0 X8 0 70 71 72 73 74 X9 0 80 81 82 83 84 THETA-DELTA (continued) X7 X8 X9 X7 63 X8 0 75 X9 85 86 0 ! OUTCOME MODEL ORAL BEH Number of Iterations =258 LISREL Estimates (Maximum Likelihood) LAMBDA-Y INT BEH Y1 0.42 - - Y2 0.57 - - (0.03) 17.10 Y3 0.51 - - (0.03) 15.22 Y4 - - 0.42 Y5 - - 0.49 (0.03) 17.48 Y6 - - 0.39 (0.03) 15.27 LAMBDA-X ATT NOR PER

146

X1 0.37 - - - - (0.02) 19.67 X2 0.28 - - - - (0.01) 19.72 X3 0.43 - - - - (0.02) 18.98 X4 - - 0.16 - - (0.03) 5.87 X5 - - 0.56 - - (0.03) 19.81 X6 - - 0.31 - - (0.03) 11.97 X7 - - - - 0.07 (0.02) 3.86 X8 - - - - 0.50 (0.09) 5.27 X9 - - - - 0.38 (0.01) 36.77 BETA INT BEH INT - - - - BEH 0.91 - - (0.07) 13.48 GAMMA ATT NOR PER INT 0.94 0.02 0.02 (0.06) (0.01) (0.01) 15.39 2.84 2.60 BEH - - - - - - Covariance Matrix of ETA and KSI INT BEH ATT NOR PER INT 1.00 BEH 0.91 1.00 ATT 0.94 0.86 1.00 NOR 0.13 0.12 0.02 1.00 PER 0.38 0.35 0.27 0.34 1.00 PHI ATT NOR PER ATT 1.00 NOR 0.00 1.00 (0.04)

147

0.05 PER 0.27 0.34 1.00 (0.05) (1.35) 0.02 0.95 PSI Note: This matrix is diagonal. INT BEH 0.11 0.17 (0.04) (0.04) 2.44 4.09 Squared Multiple Correlations for Structural Equations INT BEH 0.89 0.83 Squared Multiple Correlations for Reduced Form INT BEH 0.89 0.74 Reduced Form ATT NOR PER INT 0.94 0.02 0.02 (0.06) (0.01) (0.01) 15.39 2.84 2.60 BEH 0.85 0.02 0.02 (0.05) (0.01) (0.01) 15.57 2.91 2.62 THETA-EPS Y1 Y2 Y3 Y4 Y5 Y6 Y1 0.18 (0.01) 12.84 Y2 0.02 0.19 (0.01) (0.02) 1.50 12.76 Y3 - - - - 0.15 (0.01) 12.11 Y4 -0.01 0.01 - - 0.13 (0.01) (0.01) (0.01) -1.70 0.92 12.00 Y5 - - - - -0.01 - - 0.11 (0.01) (0.01) -0.67 9.11 Y6 -0.02 - - - - 0.00 -0.02 0.13 (0.01) (0.01) (0.01) (0.01) -2.60 0.36 -1.95 10.11 Squared Multiple Correlations for Y - Variables Y1 Y2 Y3 Y4 Y5 Y6 0.49 0.63 0.63 0.57 0.69 0.53 THETA-DELTA-EPS Y1 Y2 Y3 Y4 Y5 Y6 X1 - - - - -0.01 0.01 - - -0.01 (0.01) (0.01) (0.01)

148

-1.70 2.26 -1.88 X2 0.01 - - -0.01 - - - - - - (0.01) (0.01) 2.45 -1.65 X3 -0.03 - - - - - - - - - - (0.01) -3.43 X4 - - -0.03 - - - - 0.02 - - (0.01) (0.01) -2.20 1.92 X5 -0.03 -0.05 - - - - - - 0.01 (0.01) (0.01) (0.01) -2.83 -3.50 0.97 X6 - - -0.04 - - - - - - - - (0.01) -2.90 X7 0.01 -0.03 0.01 0.03 - - - - (0.01) (0.01) (0.01) (0.01) 0.86 -2.68 0.94 4.84 X8 -0.05 -0.03 -0.02 0.02 0.00 -0.03 (0.01) (0.02) (0.01) (0.01) (0.01) (0.01) -4.14 -1.74 -1.09 1.92 -0.01 -2.82 X9 -0.04 - - 0.03 -0.03 0.03 - - (0.01) (0.01) (0.01) (0.01) -5.34 4.13 -5.87 5.08 THETA-DELTA X1 X2 X3 X4 X5 X6 X1 0.08 (0.01) 10.39 X2 - - 0.04 (0.00) 10.68 X3 -0.03 -0.02 0.08 (0.01) (0.01) (0.01) -3.39 -3.44 6.58 X4 - - - - - - 0.32 (0.02) 15.58 X5 0.02 - - - - - - 0.08 (0.01) (0.02) 2.29 3.94 X6 - - - - - - - - - - 0.24 (0.02) 14.44 X7 0.01 0.01 - - - - - - - - (0.01) (0.00) 0.92 1.46 X8 - - -0.03 0.00 -0.42 -1.41 -0.79 (0.00) (0.00) (0.20) (0.63) (0.36) -9.59 -0.53 -2.12 -2.26 -2.21

149

X9 - - 0.02 -0.02 -0.23 -1.06 -0.60 (0.00) (0.01) (0.10) (0.28) (0.16) 6.03 -2.85 -2.30 -3.81 -3.65 THETA-DELTA (continued) X7 X8 X9 X7 0.24 (0.02) 16.07 X8 - - -0.17 (0.09) -1.87 X9 0.06 -0.17 - - (0.01) (0.04) 7.00 -4.65 Squared Multiple Correlations for X - Variables X1 X2 X3 X4 X5 X6 0.63 0.63 0.70 0.08 0.79 0.29 Squared Multiple Correlations for X - Variables (continued) X7 X8 X9 0.02 0.37 1.00 Goodness of Fit Statistics Degrees of Freedom = 34 Minimum Fit Function Chi-Square = 45.84 (P = 0.084) Normal Theory Weighted Least Squares Chi-Square = 46.55 (P = 0.074) Estimated Non-centrality Parameter (NCP) = 12.55 90 Percent Confidence Interval for NCP = (0.0 ; 34.56) Minimum Fit Function Value = 0.092 Population Discrepancy Function Value (F0) = 0.025 90 Percent Confidence Interval for F0 = (0.0 ; 0.069) Root Mean Square Error of Approximation (RMSEA) = 0.027 90 Percent Confidence Interval for RMSEA = (0.0 ; 0.045) P-Value for Test of Close Fit (RMSEA < 0.05) = 0.98 Expected Cross-Validation Index (ECVI) = 0.44 90 Percent Confidence Interval for ECVI = (0.41 ; 0.48) ECVI for Saturated Model = 0.48 ECVI for Independence Model = 16.05 Chi-Square for Independence Model with 105 Degrees of Freedom = 7977.72 Independence AIC = 8007.72 Model AIC = 218.55 Saturated AIC = 240.00 Independence CAIC = 8085.94 Model CAIC = 667.01 Saturated CAIC = 865.75 Normed Fit Index (NFI) = 0.99 Non-Normed Fit Index (NNFI) = 1.00 Parsimony Normed Fit Index (PNFI) = 0.32 Comparative Fit Index (CFI) = 1.00 Incremental Fit Index (IFI) = 1.00 Relative Fit Index (RFI) = 0.98 Critical N (CN) = 611.22 Root Mean Square Residual (RMR) = 0.011

150

Standardized RMR = 0.038 Goodness of Fit Index (GFI) = 0.99 Adjusted Goodness of Fit Index (AGFI) = 0.96 Parsimony Goodness of Fit Index (PGFI) = 0.28 ! OUTCOME MODEL ORAL BEH Fitted Covariance Matrix Y1 Y2 Y3 Y4 Y5 Y6 Y1 0.36 Y2 0.26 0.52 Y3 0.21 0.29 0.41 Y4 0.15 0.23 0.19 0.30 Y5 0.19 0.25 0.22 0.20 0.34 Y6 0.13 0.20 0.18 0.17 0.17 0.29 X1 0.15 0.20 0.16 0.15 0.15 0.11 X2 0.12 0.15 0.12 0.10 0.11 0.09 X3 0.14 0.23 0.21 0.15 0.18 0.14 X4 0.01 -0.01 0.01 0.01 0.03 0.01 X5 0.00 -0.01 0.04 0.03 0.03 0.03 X6 0.02 -0.01 0.02 0.02 0.02 0.01 X7 0.02 -0.01 0.02 0.04 0.01 0.01 X8 0.03 0.08 0.08 0.09 0.08 0.04 X9 0.02 0.08 0.10 0.02 0.10 0.05 Fitted Covariance Matrix (continued) X1 X2 X3 X4 X5 X6 X1 0.21 X2 0.10 0.12 X3 0.13 0.10 0.26 X4 0.00 0.00 0.00 0.34 X5 0.02 0.00 0.00 0.09 0.40 X6 0.00 0.00 0.00 0.05 0.18 0.33 X7 0.01 0.01 0.01 0.06 0.21 0.12 X8 0.05 0.01 0.06 0.01 0.07 0.04 X9 0.04 0.05 0.03 0.10 0.07 0.03 Fitted Covariance Matrix (continued) X7 X8 X9 X7 0.25 X8 0.03 0.07 X9 0.09 0.02 0.14 Fitted Residuals Y1 Y2 Y3 Y4 Y5 Y6 Y1 0.01 Y2 0.01 -0.01 Y3 -0.01 -0.01 0.00 Y4 0.01 0.00 0.01 0.00 Y5 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 Y6 -0.01 -0.01 0.01 0.00 0.00 0.00 X1 0.01 0.00 0.00 0.00 -0.01 -0.01 X2 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 -0.01 X3 0.00 -0.01 0.00 0.00 0.00 0.00 X4 0.01 0.01 0.02 0.02 0.02 0.03 X5 0.01 0.01 0.01 0.02 0.02 0.02

151

X6 0.00 0.01 0.02 0.01 0.02 0.02 X7 0.01 0.02 0.02 0.02 0.02 0.02 X8 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.01 X9 0.00 0.00 0.01 0.01 0.01 0.02 Fitted Residuals (continued) X1 X2 X3 X4 X5 X6 X1 0.00 X2 0.00 0.00 X3 0.00 0.00 0.00 X4 0.00 0.00 0.02 0.00 X5 0.01 0.01 0.02 0.01 0.00 X6 0.01 0.01 0.02 0.00 0.00 0.00 X7 0.01 0.02 0.03 -0.01 0.00 0.00 X8 0.00 0.00 0.00 0.01 0.00 0.00 X9 0.00 0.00 0.02 0.00 0.01 0.01 Fitted Residuals (continued) X7 X8 X9 X7 0.00 X8 0.00 0.00 X9 0.00 0.00 0.00 Summary Statistics for Fitted Residuals Smallest Fitted Residual = -0.01 Median Fitted Residual = 0.00 Largest Fitted Residual = 0.03 Stemleaf Plot -12|0 -10| - 8|629743 - 6|940 - 4|9 - 2|97643 - 0|949998753220 0|33344778889922455 2|13666800133478889 4|01344568959 6|4771129 8|056119 10|1238 12|25699 14|019568 16|112 18|19667 20|047347 22|49 24|86 26| 28| 30|6 Standardized Residuals Y1 Y2 Y3 Y4 Y5 Y6 Y1 3.18

152

Y2 2.94 -2.43 Y3 -1.03 -1.30 -1.52 Y4 2.24 1.41 1.45 1.20 Y5 -0.03 -0.66 1.54 1.11 0.42 Y6 -2.51 -1.91 2.12 -0.70 1.82 -0.61 X1 2.29 0.87 -1.62 1.19 -2.40 -3.96 X2 2.78 1.30 0.25 1.34 -1.69 -2.46 X3 1.87 -2.07 0.10 0.00 1.12 0.89 X4 0.51 0.95 1.53 1.51 1.80 1.86 X5 0.58 1.25 0.71 1.59 1.78 1.97 X6 0.06 1.10 1.16 0.54 1.12 1.33 X7 1.27 1.68 1.65 2.08 1.60 1.86 X8 1.23 -0.06 0.52 1.00 1.71 2.55 X9 0.06 0.54 2.22 2.65 1.45 2.69 Standardized Residuals (continued) X1 X2 X3 X4 X5 X6 X1 1.71 X2 0.94 -1.33 X3 -1.19 0.94 1.64 X4 0.07 0.38 1.75 2.01 X5 1.26 2.03 1.88 1.24 -0.26 X6 0.93 1.72 1.86 0.06 -0.26 -0.82 X7 1.92 2.59 2.78 -1.33 0.37 1.13 X8 0.46 2.48 0.64 1.63 0.52 0.08 X9 -0.79 0.42 3.28 -0.35 1.07 1.74 Standardized Residuals (continued) X7 X8 X9 X7 1.34 X8 1.15 -0.50 X9 0.43 2.38 -0.56 Summary Statistics for Standardized Residuals Smallest Standardized Residual = -3.96 Median Standardized Residual = 1.12 Largest Standardized Residual = 3.28 Stemleaf Plot - 4|0 - 3| - 3| - 2|55 - 2|441 - 1|9765 - 1|33320 - 0|8877665 - 0|433100 0|111111344444 0|555555667999999 1|01111112222222333333444 1|55566667777777888999999 2|000112234 2|55667889 3|23

153

Largest Negative Standardized Residuals Residual for X1 and Y6 -3.96 Largest Positive Standardized Residuals Residual for Y1 and Y1 3.18 Residual for Y2 and Y1 2.94 Residual for X2 and Y1 2.78 Residual for X7 and X2 2.59 Residual for X7 and X3 2.78 Residual for X9 and Y4 2.65 Residual for X9 and Y6 2.69 Residual for X9 and X3 3.28 ! OUTCOME MODEL ORAL BEH Qplot of Standardized Residuals 3.5.......................................................................... . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . x . . . . . . x . . . x . . . x . . . xx . . . * . . . xxx . N . . xx . o . . x** . r . . xx . m . . ** . a . . *x . l . . **x . . . x* . Q . . *x . u . . *x* . a . . *x * . n . . *x . t . . xxx** . i . . ** . l . . * x* x . e . . *x* . s . *x x . . xx.x . . x x . . . x x . . . x . . . x . . . x . . . . .

154

x . . . . . . . . . . . . . . . . . -3.5.......................................................................... -3.5 3.5 ! OUTCOME MODEL ORAL BEH Modification Indices and Expected Change Modification Indices for LAMBDA-Y INT BEH Y1 - - 0.08 Y2 - - 0.31 Y3 - - 1.74 Y4 - - - - Y5 - - - - Y6 - - - - Expected Change for LAMBDA-Y INT BEH Y1 - - 0.03 Y2 - - -0.07 Y3 - - 0.15 Y4 - - - - Y5 - - - - Y6 - - - - Modification Indices for LAMBDA-X ATT NOR PER X1 - - 7.65 0.12 X2 - - 2.71 2.71 X3 - - 1.89 1.92 X4 0.95 - - 2.18 X5 1.28 - - 0.02 X6 0.58 - - 1.68 X7 6.81 3.02 - - X8 2.45 2.45 - - X9 4.25 2.72 - - Expected Change for LAMBDA-X ATT NOR PER X1 - - -0.04 0.00 X2 - - 0.02 0.00 X3 - - 0.03 -0.01 X4 0.03 - - 0.01 X5 -0.04 - - 0.00 X6 0.02 - - -0.01 X7 0.06 -0.02 - - X8 0.20 -0.13 - - X9 -0.12 0.05 - - Modification Indices for BETA INT BEH INT - - 0.74

155

BEH - - - - Expected Change for BETA INT BEH INT - - 0.17 BEH - - - - Modification Indices for GAMMA ATT NOR PER INT - - - - - - BEH 8.00 5.34 3.19 Expected Change for GAMMA ATT NOR PER INT - - - - - - BEH -0.58 0.02 0.01 No Non-Zero Modification Indices for PHI Modification Indices for PSI INT BEH INT - - BEH 0.74 - - Expected Change for PSI INT BEH INT - - BEH 0.03 - - Modification Indices for THETA-EPS Y1 Y2 Y3 Y4 Y5 Y6 Y1 - - Y2 - - - - Y3 1.80 0.01 - - Y4 - - - - 0.14 - - Y5 0.08 0.34 - - - - - - Y6 - - 2.05 1.26 - - - - - - Expected Change for THETA-EPS Y1 Y2 Y3 Y4 Y5 Y6 Y1 - - Y2 - - - - Y3 -0.01 0.00 - - Y4 - - - - 0.00 - - Y5 0.00 0.01 - - - - - - Y6 - - -0.01 0.01 - - - - - - Modification Indices for THETA-DELTA-EPS Y1 Y2 Y3 Y4 Y5 Y6 X1 1.50 0.28 - - - - 2.31 - - X2 - - 4.78 - - 1.83 1.25 7.24 X3 - - 1.76 0.10 2.71 2.09 2.98 X4 0.12 - - 0.55 1.00 - - 0.07 X5 - - - - 1.96 0.88 0.36 - - X6 1.34 - - 0.42 1.44 0.00 0.14 X7 - - - - - - - - 0.09 0.58 X8 - - - - - - - - - - - - X9 - - 4.05 - - - - - - 4.41 Expected Change for THETA-DELTA-EPS Y1 Y2 Y3 Y4 Y5 Y6

156

X1 0.01 0.00 - - - - -0.01 - - X2 - - 0.01 - - 0.01 -0.01 -0.01 X3 - - -0.01 0.00 -0.01 0.01 0.01 X4 0.00 - - 0.01 0.01 - - 0.00 X5 - - - - -0.02 0.01 0.01 - - X6 -0.01 - - 0.01 -0.01 0.00 0.00 X7 - - - - - - - - 0.00 -0.01 X8 - - - - - - - - - - - - X9 - - -0.02 - - - - - - 0.01 Modification Indices for THETA-DELTA X1 X2 X3 X4 X5 X6 X1 - - X2 - - - - X3 - - - - - - X4 0.65 0.40 0.55 - - X5 - - 1.29 3.12 1.78 - - X6 0.04 0.60 0.25 0.01 1.90 - - X7 - - - - 8.57 2.73 0.02 2.47 X8 2.45 - - - - - - - - - - X9 9.11 - - - - - - - - - - Modification Indices for THETA-DELTA (continued) X7 X8 X9 X7 - - X8 2.45 - - X9 - - - - 2.45 Expected Change for THETA-DELTA X1 X2 X3 X4 X5 X6 X1 - - X2 - - - - X3 - - - - - - X4 -0.01 0.00 0.01 - - X5 - - 0.01 -0.02 0.02 - - X6 0.00 0.00 0.00 0.00 -0.04 - - X7 - - - - 0.02 -0.02 -0.01 0.03 X8 0.07 - - - - - - - - - - X9 -0.07 - - - - - - - - - - Expected Change for THETA-DELTA (continued) X7 X8 X9 X7 - - X8 -0.05 - - X9 - - - - 0.19 Maximum Modification Index is 9.11 for Element ( 9, 1) of THETA-DELTA ! OUTCOME MODEL ORAL BEH Total and Indirect Effects Total Effects of KSI on ETA ATT NOR PER INT 0.94 0.02 0.02 (0.06) (0.01) (0.01) 15.39 2.84 2.60 BEH 0.85 0.02 0.02 (0.05) (0.01) (0.01)

157

15.57 2.91 2.62 Indirect Effects of KSI on ETA ATT NOR PER INT - - - - - - BEH 0.85 0.02 0.02 (0.05) (0.01) (0.01) 15.57 2.91 2.62 Total Effects of ETA on ETA INT BEH INT - - - - BEH 0.91 - - (0.07) 13.48 Largest Eigenvalue of B*B' (Stability Index) is 0.830 Total Effects of ETA on Y (continued) INT BEH Y1 0.42 - - Y2 0.57 - - (0.03) 17.10 Y3 0.51 - - (0.03) 15.22 Y4 0.38 0.42 (0.03) 13.48 Y5 0.44 0.49 (0.03) (0.03) 14.96 17.48 Y6 0.36 0.39 (0.03) (0.03) 12.86 15.27 Indirect Effects of ETA on Y INT BEH Y1 - - - - Y2 - - - - Y3 - - - - Y4 0.38 - - (0.03) 13.48 Y5 0.44 - - (0.03) 14.96 Y6 0.36 - - (0.03) 12.86 Total Effects of KSI on Y ATT NOR PER Y1 0.40 0.01 0.01 (0.03) (0.00) (0.00) 15.39 2.84 2.60

158

Y2 0.53 0.01 0.01 (0.03) (0.00) (0.00) 18.48 2.84 2.59 Y3 0.47 0.01 0.01 (0.03) (0.00) (0.00) 17.51 2.81 2.58 Y4 0.36 0.01 0.01 (0.02) (0.00) (0.00) 15.57 2.91 2.62 Y5 0.41 0.01 0.01 (0.02) (0.00) (0.00) 17.19 2.82 2.59 Y6 0.33 0.01 0.01 (0.02) (0.00) (0.00) 14.81 2.82 2.57 Time used: 0.203 Seconds

159

ประวตยอของผวจย ชอ – สกล นางสาวสมลกษณ แสงสมฤทธสกล วน เดอน ป เกด 10 สงหาคม 2510 สถานทเกด อ าเภอเมองชลบร จงหวดชลบร สถานทอยปจจบน 58 หม 3 ต าบลอางศลา อ าเภอเมองชลบร จงหวดชลบร 20000 ต าแหนงประวตการท างาน พ.ศ. 2531 เจาพนกงานทนตสาธารณสข 2 โรงพยาบาลหนองใหญ ส านกงานสาธารณสขจงหวดชลบร พ.ศ. 2532 เจาพนกงานทนตสาธารณสข 2 ส านกงานสาธารณสขจงหวดชลบร พ.ศ. 2532 – ปจจบน เจาพนกงานทนตสาธารณสข ช านาญงาน ส านกงานสาธารณสขจงหวดชลบร ประวตการศกษา พ.ศ. 2531 ประกาศนยบตรวชาชพชนสงสาธารณสขศาสตร (ทนตสาธารณสข) วทยาลยการสาธารณสขสรนธร จงหวดชลบร พ.ศ. 2551 สาธารณสขศาสตรบณฑต มหาวทยาลยมหดล พ.ศ. 2558 วทยาศาสตรมหาบณฑต (การวจยและสถตทางวทยาการปญญา) มหาวทยาลยบรพา