บทท ๒ กลมศาสนาเอเชยใต

วตถประสงคประจ าบท เมอไดศกษาเนอหาในบทนแลว ผศกษาสามารถ

๑. อธบายความเปนมาองศาสนาพราหมณ-ฮนด และสกขได ๒. อธบายศาสนาบคคลและนกายของศาสนาพราหมณ-ฮนดและสกขได ๓. อธบายศาสนาธรรมและเปาหมายสงสดของศาสนาพราหมณ-ฮนดและสกขได ๔. อธบายศาสนาพธของศาสนาพราหมณ-ฮนดและสกขได ๕. อธบายศาสนาวตถของศาสนาพราหมณ-ฮนดและสกขได

ขอบขายเนอหา ความเปนมาของศาสนาพราหมณ-ฮนดและสกข ศาสนาบคคล และนกายของศาสนาพราหมณ-ฮนดและสกข หลกธรรมและเปาหมายสงสดของศาสนาพราหมณ-ฮนดและสกข พธกรรมของศาสนาพราหมณ-ฮนดและสกข ศาสนวตถของศาสนาพราหมณ - ฮนดและสกข

๒๓

๒.๑ ความน า หากมค าถามวา ศาสนากบมนษยมความสมพนธกนมาตงแตยคไหน อาจกลาวไดวา ศาสนามรความสมพนธและเกดมาพรอมกนมนษย เพราะศาสนานนเปนการแสดงออกทางกาย หรอเปนตวการปฏบต เพอใหมนษยบรรลจดมงหมายของศาสนากบจดมงหมายของชวตเปนสงเดยวกน ศาสนาพราหมณและศาสนาสกขมจดมงหมายปลายทางส าหรบชวตเชนกนทงยงชวยจดระเบยบสงคมโดยไมตองอาศยกฎหมาย เปนบอเกดศลปวฒนธรรม ประเพณตางๆอกมากมายดงนน ศาสนาพราหมณและสกขจงมความส าคญ ควรอยคสงคมตรอดไป จงไดยดหลกองคประกอบของศาสนาเปนกรอบในการเขยน เรมตงแตประวตความเปนมา ศาสดาหรอผกอตง หลกธรรมและเปาหมายสงสด ระเบยบ พธกรรม ศาสนาวตถ เพองายตอการศกษาคนควาของผฝาทางศาสนาตอไป

ศาสนา ราหม - นดและส กข พราหมณ-ฮนด

ความเป นมา ศาสนบคคล

น กาย

เป าหมายสงสด

ศาสนธรรม

ขอบเขตในการศกษา

กลมศาสนาเอเชยใต

๒.๒ ศาสนา ราหม - นด การศกษาศาสนาพราหมณ-ฮนด ก าหนดประเดนมาเปนหวขอได ๗ ประเดน ไดแก ความเปนมาของศาสนา ศาสนบคคลของศาสนา นกายของศาสนา ศาสนาธรรมของศาสนา เปาหมายสงสดของศาสนา ศาสนพธของศาสนา และศาสนวตถของศาสนาพราหมณ-ฮนด

๒.๒.๑ ความเป นมาของศาสนา ราหม - นด ศาสนาพราหมณ-ฮนด เปนอกศาสนาหนงทมแหลงก าเนดในเอเชยใต คออนเดย มผนบถอทเรยกวาศาสนกชนฮนด สวนใหญอยทประเทศอนเดย นอกนนจะมบาง เปนสวนนอยตามประเทศตางๆ เชน ลงกา บาหล อนโดนเซย ไทย แอฟรกาใต สถตผนบถอประมาณกวา ๔๗๕ ลานคน ศาสนาพราหมณหรอฮนดเปนศาสนาทเกาแกมากทสดในโลกศาสนาหนงมอายกวา ๔๐๐๐ ป เนองจากศาสนานมววฒนาการอนยาวนานผานขนตอนทางประวตศาสตรหลายขนตอน ตงแตโบราณกาลถงปจจบน จงเปนการยากในการศกษาเรองราวตางๆ ใหแจมแจงชดเจนยงกวาศานาอนๆ ไมมใครก าหนดไววาศาสดาคอใคร จนตองถอวาไมมศาสดาคดวาเกดจากการไดยนหรอไดฟงเรองตอๆ กนมาหรอเกดจากประสบการณทางศาสนาของชาวฮนดรวมกน เกดเปนค าสอน เปนคมภรขนมา จนมผ

คณ โทขณฑ. ศาสนาเปรยบเทยบ. (กรงเทพฯ : โอ.เอส. พรนตง, เฮาส, ๒๕๓๗). หนา ๒๐.

๒๔

นบถอศาสนานมความเชอและแนวทางปฏบตตางกนมากมาย ทงในสมยเดยวกนและตางสมยกน แมแตชอของศานาเองกยงเรยกแตกตางกนไปตามกาลเวลา เชน สนาตนธรรม ไวทกธรรมอารยธรรม พราหมณธรรม ฮนดธรรม ศาสนาพราหมณหรอฮนดกคอศาสนาเดยวกนนนเอง การทมชอเรยกควบคกนไป ๒ ชอ เพราะผใหก าเนดศาสนานในตอนเรมแรกเรยกตนเองวา พราหมณ ตอมาศาสนาเสอมลงระยะหนงแลวไดมาฟนฟปรบปรงไหเปนศาสนาฮนด โดนเพมบางสงเขาไปมการปรบปรงเนอหาหลกธรรมค าสอนใหดขน ค าวา ฮนด เปนค าทใชเรยกชาวอารยนกบชาวพนเมอง(มลกขะ)ในชมพดทวป และชนพวกนไดพฒนาศาสนาพราหมณโดนการเพมเตมสงใหมๆ ลงไป แลวเรยกศาสนาของพวกนวาฮนด เพราะฉะนนศาสนาพราหมณจงมอกชอในศาสนาใหมวา ฮนด จนถงปจจบน จะเรยกวาศาสนาพราหมณหรอฮนดอยางไดอยางหนงหรอควบคกนไปกได เกยวกบก าเนดศาสนาพราหมณหรอฮนดนนจากหลกฐานทางประวตศาสตรหรอโบราณคดทพบอารยธรรมกลมแมน าสนธ สนนษฐานวา ศาสนาพราหมณดเรมตนจากพวกอรยกะหรอชนชาตอาหลบ เดนทา อพยพเขาสชมพทวป(อนเดย)ทางทศตะวนตกเฉยงใต ตอนเหนอของแมน าสนธ เขาปะปนกบชาวพนเมองถนเดมของอนเดยคอ พวกมลกขะทอาศยอยบรเวณลมแมน าสนธซงทงชาวอารยนและชาวพนเมองตางกมศาสนาของตนอยแลว โดนชาวพนเมองมการนบถอรปปนเคารพของเทพเจาตางๆ เปนไปในลกษณะของพหเทวนยม สวนพวกอารยน กอนจะอพยพสอนเดยกนบถอศาสนาเดม คอการนบถอธรรมชาตและวญญาณบรรพบรษ ชนชาตอารยนไดท าสงครามชนะชนชาตลกขะและไดเปนผครอง ไดรวมเอาลทธศาสนาของชาวพนเมองมลกขะเขาไวกบศาสนาตนโดยมการปรบปรงไหเขากนได เกดเปนววฒนาการของศาสนาขนเทพทเคารพตางๆของชาวพนเมองถกปรบปรงใหเปนสวนหนงของศาสนาเปลยนแปลงชอละเรองราวใหเปนเทพสงสดในศาสนาเพอใหมความนบถอในแนวทางเดยวกน พวกนกบวช ชาวอารยนไดรวมเรองราวและบทเรยนดงเดม กฎและแนวทางปฏบตและพธกรรมขนเปนคมภร เพอเปนหลกการของศาสนาขน เรยกวา คมภรพระเวท จดนเองเปนจดเรมตนของประวตความเปนมาของศาสนาพราหมณหรอฮนดหลงจากนนศาสนาพราหมณแบงเปนสมยตางๆ ตามววฒนาการของศาสนาตอมา เชน สมนพระเวท สมยมหากาพยละสมยทศนะทงหก สมยสตรและปราชญ

๒.๒.๒ ศาสนาบคคลของศาสนา ราหม - นด ศาสนาพราหมณหรอฮนดไมมศาสดาเหมอนศาสนาอนๆ เพราะค าสอนตางๆ กลมพราหมณหรอ พระฤาษผศกดสทธไดยนไดฟงมาจากเทวะผทรงศกดสงกวาเปนเสยงทพยเสยงสวรรค เรยกวา ศรต แลวมการจดจ าไวหรอถายทอดกนทางความทรงจ า เรยกวา สมฤตตอมามหวหนาลทธหรอผแตงต าราใหค าสอนแพรหลายนงยนมาจนถงปจจบน ผแตงต าราหรอหวหนาลทธ หรอผสบตอศาสนามรายชอดงตอไปน

๑. วยาสะ ทานผนตามต านานในคมภรวษณหปราณะ เลม ๓ กลางวาเปนผรวบรวมเรยบเรยงคมภรพระเวท คมภรอตหาสะ และคมภรปราณะ อนงผแตงมหากาพย มหาภารตะ ก ใชชอวยาดวย จงเปนอนรวบความไดวา ทานวยาผเปนฤษคนส าคญมสวนแตงหรอรวบรวมเรยบเรยงคมภรของศาสนาฮนดไวมากทสด ทานผนบางต านานกลาวไววามไชฤษธรรมดา แตเปนเทพฤษ ( Divine sang) ไมปรากฏเดอนปทเกดแนนอนเพราะเปนอดตหลายพนป

เสฐยร พนธรงษ, ศ. ศาสนาเปรยบเทยบ. (กรงเทพฯ : อกษรสาสน, ๒๕๒๗), หนา ๕๔.

๒๕

๒. วาลมก เปนชอของพระฤาษผแตงมหากาพยรามายณะ สนนษฐานวาประมาณปลาย ศตวรรษท ๔ และตนศตวรรษท๓กอน ค.ศ. ๓. โคตรมะหรอเคาตมะ ผตงลทธนยายะ สนนษฐานวาเกดประมาณ ๕๕๐กอน ๕.ศ ๔. กณาทะ ผตงลทธไวเศษกะ สนนษฐานวาเกดประมาณศตวรรษท๓กอน ค.ศ. ๕. กปทะ ผตงลทธสางขยะ สนนษฐานวาเกดในสมยศตวรรษท๖กอน ค.ศ. ๖. ปตญชล ผตงลทธโยคะ สนนษฐานวาเกดในสมยศตวรรษท ๓-๔ กอน ค.ศ. ๗. ไชมน ผตงลทธมมางสาหรอปรวมมางสา สนนษฐานวาเกดในสมยศตวรรตท ๖-๒ กอน ค.ศ. ๘. พาทรายณะ ผตงลทธคมภรธรรมศาสตรหรออตตรมมางสา มผกลาววาเปนคนเดยวกบวยาสะละเกดระหวางศตวรรษท ๖-๒ กอน ค.ศ . บางทานกสนนษฐานวาเกดในสมยศตวรรษท๕กอน ค.ศ. ๙. มนหรอมน ผแตงคมภรธรรมศาสตร สนนษฐานวาเกดในสมยศตวรรษท๕กอน ค.ศ. ๑๐. จารวากะ ผใหก าเนดลทธโลกายตะ หรอวตถนยม ไมมประวตแนนอน มแตนกายในคมภรมหาภารตะวาเปนรากษส ปลอมเปนพราหมณไปแสดงลทธนแลวถกฆาตาย ฉะนนจะวาเปนศาสดากไมถนดนก เพราะถกกลาวถงในทางเปนผรายมากกวา ๑๑. สงกราจารย ผแตงอรรถคถาหรอค าอธบายลทธเวทานตะ สนนษฐานวาเกดระหวาง ค.ศ. ๗๘๘ ถง ๘๒๐ แตเรองเลากลาวกนสบมาวาทานผนในสมย๒๐๐ปกอน ๕.ศ ซงนบวาหางไกลกนมาก ทานผนแตงหนงสอไวมากเรองดวยกน และถอเปนผตงลทธ อทไวตะ หรอ เอกนยม คอนบถอพระเจาองคเดยว ๑๒. นาภมน (ค.ศ. ๘๒๔-๙๒๔) ถอกนวาเปนผน าคนแรกลทธไวษณวะ ๑๓. รามานชาจารย (เกด ค.ศ . ๑๐๒๗-๑๑๓๗) ถอวาเปนคนส าคญของลทธไวษณวะและเจาของปรชญาวศษฎาทไวตะ (เอกนยมแบบพเศษ)อนสบเนองมากจากลทธเวทนาตะ

๑๔. มธวาจารย (ค.ศ . ๑๑๙๙-๑๒๗๗) เปนผน าทานหนงแหงลทธไวษณวะ และเจาของปรชญาทไวตะหรอทวนยม อนสบเนองมากตากลทธเวทานตะ ๑๕. ลกลสะ (สมยของทานผนยงไมแน) เปนอาจารยใหญนกายไศวะฝายใตผตงนกายปศปตะ ๑๖. สคปตะ (ประมาณศตวรรษท ๗แหง ค.ศ.) เปนผตงพรหมสมาช ๑๗. สวามทยานนทะสรสวด (ค.ศ. ๑๘๒๔-๑๘๘๓)เปนผตงอารยสมาช ๑๙. รามกฤษณะ (ค.ศ . ๑๘๓๖-๑๘๘๖)ผน าคนทางความรและปฏบตเปนตนเหตใหมชบวนการรามกฤษณะมชชน แมทานจะไมไดตงขนเอง แตสวามวเวกนนทะกตงขนเพอเปนเครองอนสรณถงทาน

๒.๒.๓ น กายของศาสนา ราหม - นด ศาสนาพราหมณ-ฮนดทมผนยมมาก ไดแก นกายไวษณพและนกายไศวะ ซงมรายระเอยด

ดงน

เสฐยร พนธรงษ, ศ. ศาสนาเปรยบเทยบ. หนา ๗๕.

๒๖

นกายไวษณพ เกดในสมยอวตาลหลงสมยพทธกาลประมาณ๒๐๐ปเศษ ผน าลทธนเดมอยในนกายภาควต บชาพระภควานซงหมายถงพระผควรบชา ตอมาไดก าหนดพระผควรบชาดงกลาวของนกายขนคอพระวษณเทพสงสดของคนพนเมองเดมซงอยทางใต ถอวาทรงเปนเทพแหงมหาสมททรงเปนทงผสราง ผรกษาและผท าลาย ถอวาพระรามและพระกฤษณะคออวตาลของพระวษณเพอปราบยคเขญในการนบถอพระลกษม ชายาพระวษณ เปนศกต คมภรส าคญของนกายไวษณพ ไดแก คมภรสงหตา(ประมวลบทสวดสดดเทพเจาในพธบชายญ)คมภรรามายณะและภควทคตานกายไศวะ เกดขนในสมยเดยวกบนกายไวษณพ นกายนนบถอพระศวะ(เทพเจาแหงภเขา)ของชาวอารยนในอนเดยภาคเหนอเปนเทพสงสด มศวลงคเปนสฐลกษแหงการบชาควบคพระศวะและนบถอพระอมาชายาพระศวะเปนศกต พระศวะอาจเปลยนแปลงพระองคไปไดหลายรปแบบ(ท านองเดยวกนกบอวตาล)เรยกวา ปางลทธนกายไศวะถอวาพระศวะเปนเทพสงสด เปนผสรางพระพรหมและพระนารายณ ผไดบชาพระศวะนนยอมไดรบการประธานพรคณาจารยส าคญของนกายไศวะ ไดแก มาณกกะ ผไดก าเนดนกายไศวะรนแรกซงตอมาเรยกกนวานกาย ไศวสทธานตะ ทานผนเปนผแตงบทสวดขบบชาพระศวะเปนภาษาทมฬ ใชเผยแผลทธในอนเดยใต

๒.๒.๔ ศาสนธรรมของศาสนา ราหม - นด หลกธรรมของศาสนาพราหมณไดบนทกไวในคมภรพระเวท ค าวา เวทะ หรอ เวท แปลวา ความร หมายถง ความรอนมไดข ดเขยนไวเปนของทพยออกมาจากพระพรหม เปนของเกดขนเองความรอนเปนทพยหรอพระเวทนเกยวของกบ ศพทะ คอเสยงซงเปนของทมอยชวนรนดรเสยงทพยดงกลาวไดยนเฉพาะฤษผศกดสทธ กลมพระฤษทงเหนทงไดยนพระเวท บางครงจงไดนามวา ทฤษฎ แปลวาผเหน พระเวททไดเหนไดยนมานสบทอดกนมาดวยการทองจ าดวยปากเปลา ผทไดรบถายทอดเปนคลงแหงพระเวท ทงเสยงอนเปนทพยและหวใจบทสวดตางๆ ไดแก พวกพราหมณหลกฐานแหงพระเวทจงม๒ชนคอ ชนศรต หมายถง การทฤษไดยนเสยงทพยนนมาดวยตนเองและชนสมฤต หมายถง การถายทอดตอกนมาดวยการทรงจ า

๑. ระเวท คมภรพระเวทมอย ๓ คมภร มชออกอยางหนงวา ไตรเวท หรอไตรเพท มดงน ๑. ฤคเวท วาดวยบทส าหลบสวดสรรเสรญพระเจา เปนค ารอนกรอง ๒. ยชรเวท วาดวยบทบชายญกระท าพธตางๆเปนค ารอยแกว ๓. สามเวท วาดวยบทสวดสนๆส าหลบใชในการประกอบพธกรรมของประชาชน

ตอมาพวก พราหมณไดคดเวทมนตตางๆ ขนไวอกแผนกหนงโดยเฉพาะในการเสกเปาหรอรานมนตในทางไสยศาสตรคมภรทไดรวบรวมใหมนเรยกวา อาถรรพเวท รวมเปน๔ พระเวท แตวาไดเรยกเปนคมภรไตรเวทมาเสยจนเคยชน แมจะไดรวบรวมขนอกเวทหนงกคงเรยกคมภรไตรเวทหรอไตรเพท อยนนเอง ดงนน พระเวททง ๔ ดงกลาว แตละพระเวทประกอบดวยลกษณะ ๔ ประการ คอ

ก. มนตระ มนตส าหลบสวดสรรเสรญพระเจา เปนค าฉนทและเปนหลกฐานทเกาทสดของศาสนาพราหมณเปนบทประพนธของนกกว

ข. พราหมณะ ค าอธบายในการสวดและการท าพธกรรม เปนรอนแกว และมความเการองลงมาเปนบทประพนธของพระหรอของพราหมณ

๒๗

ค. อารญญกะ หลกค าสอนลกซง วาดวยมนษย โลกชวาตมน และปรมาตมน เหมาะทไปนกตรกตรองในทสงด เชน ในปามรอยแกวมอายนอยกวาพราหมณะเปนบทประพนธของรกปรชญา

ง. อปนษท หลกปรชญาอนเปนแกนสารในเรองตางๆ ทไดจากสมยอารญกะอกทอดหนง เปนรอยแกว เปนบทประพนธของนกปรชญา ดงนนบางทานเลยไดจดอารญกะและอปนษทอยในสมยเดยวกน

๒. หลกอาศรม ๔ อาศรม หมายถง ชวงหรอระยะเวลาของชวตของบคคล วาจะตองประพฤตปฏบตตนอยางในแตละชวงม ๔ ชวง ดงน ๑. ชวง รหมจาร เปนชวงปฐมวยทจะตอง ฝกใฝศกษาเลาเรยนหาความรใสตว ทเรยกวา อปานยน แปลวา น าชวตเขาสความร เมอมอายระหวาง ๘ - ๒๔ ป เบองแรกจะตองใหพราหมณผเปนครอาจารยสวมคลองดวยสายศกดสทธใหทเรยกวา สายธร า หรอ ยชโญปวต เทากบเปนการประกาศและป ฏญาณตนเปนพรหมจารทจะตองเปนนกเรยนนกศกษาเชอฟงครอาจารย สงวนรกษาน ากามอนเปนลกษณะส าคญของรางกายไว ตงใจศกษาเลาเรยนเทานน จนอายครบ ๒๕ ป เปนอนสนภาวะพรหมจรรยแลวท าพธ เกศานตสนสการ (ตดผม) และ ครทกษณา มอบสงตอบแทนคณครอาจารย)ถอวาเปนพราหมณโดยสมบรณเมอเปนพราหมณแลวไดสทธแหงความเปนพราหมณตามทพระพรหมเปนผประทานให ๕ อยาง คอ

ก. ศกษาคมภรพระเวท ไดเตมภาคภม คนธรรมดาซงไมใชพราหมณแตะตองค าภรพระเวทไมได

ข. สงสอนคมภรพระเวทแกคนทงหลายได ตอนนเทากบเปนผแทนของพระพรหม คนอนสอนไมไดเปนบาป

ค. ปฏบตกจพธทเรยกวายคนม (การบรจาก) ได ง. รบทานจากผมศรทธาทงหลายได(ถาไมเปนพราหมณรบทานจากคนอนไมไดบาป) จ. บรจากทานแกคนยากจน ตามปกตคนในวรรณะต าไมมใครเขาใหทาน ผมภาวะเปน

พราหมณแลวมเมตตาเปนวหารธรรมบรจากใครกได ไมเปนอปมงคล ๒. ชวงคฤหสถเป นชวงถดจาก รหมจาร เปนชวงมชฌมวย ระหวาง ๒๕-๕๐ ป ในชวงนจะตองด ารงชวตโดนการแสดงหาความสขทางโลก เขาสพธสมรสเพอด ารงวงคตระกล มครอบครวมบตรชาย อยางนอยหนงคนเปนเปนการใชหนบรรพบรษ และกนไมใหบดามารดาตกนรกขม ปตตะ จะตองมความมนคงในอาชพ ปฏบตตนในฐานะเปนหวหนาครอบครว ปฏบตตามหนาทของสามและกฎอนๆ ของผปกครองเรอน ตลอดทงเอาใจใสในการประกอบยญพธ

๓. ชวงวามปรสถ เปนชวงปลายถดจากคฤหสถอาย ๕๐-๗๕ ป ผเปนบดามารดาจะมอบทรพยใหแกบตรบดาทครองเรอน

๔. ชวงสนยาส เปนชวงสดทายของชวต คอชวงอาย ๗๕ปขนไป จะตองออกบวชเปนสนยาส ละโลกสละความวนวายทกอยางโดนสนเชง บ าเพญพรตตามหลกศาสนาเพอจดมงหมายปลายทางของชว ต คอ โมกษะ รวมทงการสงสอนผอนเปนระยะเวลาแหงการกระท าเพอมนษยชาตทงปวง เรยกวา วศวกาล

๓. หลกธรรมเกยวกบขอปฏ บต นฐานของชว ต ไดแก

๑. มสจจะ กลาวแตค าสตย มแตจรงใจ ๑๓. จงนบถอครอาจารยเหมอนเทพองคหนง

๒๘

๒. ปฏบตธรรม ๓. ศกษาธรรม ๔. ปฏบตหนาทตางๆในครอบครวใหด ๕. อยาประมาทในการพดค าสตย ๖. อยาประมาทในการปฏบตธรรม ๗. อยาประมาทในการท าใหเกดอกศลกรรม ๘. อยาประมาทในกาวหนาทางดานปจจย ๔ ๙. อยาประมาทในความรทางศาสนา ๑๐. บชาสกการะพระเจาและบรรพบรา ๑๑. จงนบถอมารดาเหมอนเทพเจาองคหนง ๑๒. จงนบถอบดาเหมอนเทพเจาองคหนง

๑๔. จงปฏบตตอผอนเสมอนปฏบตตอตนเอง ๑๕ . จงตอนรบและเอาใจแจกประหนงเทพเจา ๑๖. จงยดถอประเพณแตโบราณกาล ๑๗. จงเคารพผมวยวฒและคณวฒ ๑๘. จงใหของแกผอนดวยศรทธาและเตมใจ ๑๙ . จงอดทนตอถอยค าลวงเกนและไมดาตอบ ๒๐. จงไมท ารายทางกายวาจาใจ ๒๑. จงรกษาวฒนธรรมไวตามบรรพบรษ ๒๒. จงถามขอสงสยจากผมอาวโส ๒๓. ควรปฏบตตอกนและกนเสมอนแมโค ปฏบตตอลกโคออกใหม ๒๔. จงปฏบตตามค าสอนจากคมภรศาสนา

๔. หลกวาดวยการปฏ บต ระหวางบคคลตอบคคล ไดแก ๑. ปตฤธรรม คอ ธรรมะอนเปนหนาทซงบาดาจะพงปฏบตตอบตร ไดแก การจะตองเลยงดบตรของตนดวยความเมตตาและความรก เมอบตรบรรลนตภาวะแลวตองเปนทปรกษาของบตร และหาคครองทเหมาะสมใหแกบตร ๒. มาตฤธรรม คอ ธรรมอนเปนหนาททมารดาพงปฏบตตอบตร ไดแก มารดาจะตองรบหนาทเหมอนบดา แตจะตองเอาใจใสเปนพเศษตอบตร จะตองอบรมสงสอน เปนครคนแรกของเดกๆรวมทงระมดระวงสรางนสยทดงามแกเดก ๓. อาจารธรรม คอ ธรรมะทเปนหนาททครอาจารยพงมตอศษย ไดแก การถายทอดวชาความรใหแกศษยอยางถกตองและยตธรรม ชวยอบรมและหลอหลอมความประพฤต นสย และอปนสยทดงามแกศษย ทงประพฤตเปนตวอยางทดส าหลบศษย ๔. บตรธรรมหรอศ ษยธรรม ธรรมะอนเปนหนาททบตรจะพงปฏบตตอบดามารดาและทศษยจะปฏบตตอครอาจารยนบถอกนและกน เชน มความจงรกภกด มความเคารพนบถออยางจรงใจ เชอถอยค าและปฏบตตามค าสงสอนของทานทงสาม ๕. ภราตฤธรรม คอ ธรรมอนเปนหนาททพและนองพงปฏบตตอกน เชน พนองตองรกสามคคกน มความเคารพนบถอกนและกนพเปนเสอมนครนอง พตองเลยงนองและอบรมสงสอนนอง สวนนองตองเชอฟงพ ๖. ปต ธรรม คอ ธรรมะอนเปนหนาทของสามหรอผว ทจะพงปฏบตตอภรรยา เชน ตองรกตองเลยงดกนไปตลอดชวต ตองเอาใจใสภรรยาอยางจรงจง ไมนอกใจไปเปนชกนหญงอน โดยถอวาผหญงอนๆเปนเสมอนมารดา พนอง ลกหลาย(ตามวย)ของตน ๗. ปตนธรรม คอ ธรรมะอนเปนหนาททภรรยาจะพงปฏบตตอสามดวยความซอสตย สจรต เชน ตองเอาใจใสปรนนบตสาม ไมเจาช รกษาความบรสทธ เปนภรรยาเฉพาะของสาม ของตนเทานนมฉะนนจะถกตเตยนอยางรนแรง ชาตหนาจะเกดเปนหมาปา ไดรบความเจบปวดดวย

๒๙

โรคนาเกลยดทงในชาตนและชาตหนา จะตองอยเปนภรรยาและสามกนตลอดชวต อยา หยากน เพอรกษาชอเสยงวงศตระกลและเพออนาคตของลกหลาน ๘. สวามเสวกธรรม คอ ธรรมะอนเปนหนาทของนายจางและลกจางจะพงปฏบตตอกนและกน เชน นายจางดแลสวสดการลกจาง เอาใจใสยามทกขสขของพวกเขาสวนลกจางกตองท างานใหนายจางดวยความซอสตย ขยน รบผดชอบในหนาท มงผลประโยชนและความส าเรจเปนทตง เพองานของนายจาง แมชวตของตนกยอมสระได ๙. ราชธรรม คอ ธรรมะทพระราชาหรอผปกครองจะพงปฏบตตอประชาชนทวไป เชน ควรถอวาประชาชนเสมอนบตรหลาน เอาใจใสดแลทกขสขของประชาชนอยางใกลชด ใหความปลอดภยใหความอบอน ไมเหนแกเหนดเหนอยหรอความทกขล าบากทจะตองชวยเหลอประชาชน สวนประชาชนกตองถวายความเคารพนบถอพระราชาหรอผปกครองอยางสงสด ตองเชอฟงปฏบตตามกระแสรบสง เพราะพระราชามใชบคคลธรรมดา แตทรงเปนเหมอนเทพเจา ๘ องค คอ พระอนทร พระยมราช พระวาย พระสรยะ พระอคน พระวรณ พระจนทร และพระกเวร ทงนเพราะพระพรหมทรงน าพระเดชบารมมาปกปองคมครองประชาชนโดนผานพระราชา พระราชาเปนเสมอนดงพระนารายณ บคคลใดเคารพนบถอ พระมหากษตรย บคคลนนถอวานบถอศาสนา ดวยเหตน ในอนเดย ในนครหรอเมองตางๆ จะมราชาพระมหาราชประจ าอยเสมอแมจะไมมอ านาจปกครองเทาไหรนกแตประชาชนอนเดยกยงมความจงรกภกดและความเคารพนบถออยเสมอ ๑๐. มานวธรรม คอ ธรรมะอนเปนหนาทของสาธชนคนดทวไป เชน ตองท าด เวนชวทกชนด ไมวา ทางกาย วาจา ใจ ซอสตยตอคนอน รจกบญคณ เหนภรรยาคนอนเปนเสมอนมารดาของตนเหนทรพยคนอนเปนโลหะ เหนสตวทงหลายเปนเสมอนของตน ไมท าอะไรตอผอนอยางทตนไมตองการใหเขาท าตอตน

๕. หลกทรรศนะ ๖ เปนผลจากการเคลอนไหวเปลยนแปลงหลกธรรมและขอปฏบตในศาสนาพราหมณในยคหลง จนกลายเปนศาสนาฮนด และถอวาเปนปรชญาของตนโดยแท และฮนดทกคนไมอาจละเลยไดแก ๑. ลทธ นยายะ ค าวา นยายะ แปลวาน าไป คอน าไปสการพจารณาสอบสวนอยางละเอยดถถวน ไดแก วธการหาความจรงโดนอาศยหลกตรรกวทยา ซงท าใหลทธนมอกชอหนงวา ตรรกวทยา (ตรรกวทยา) ลทธนทานโคตรมะหรออเคาตมะเปนผจดตงขน วธใหเกดความรตามทรรศนะของลทธน คอ ๑.๑ การรประจกษ (ปรตยกษหรอ perception) (เพอเซพ 'เชน) การเขาใจ การแลเหน การมองเหน สญญาน การหยงร ญาน ความรสก ความรสกสมผส สงทมองเหน การรบรสมผส การก าหนดร การก าหนดหมาย ๑.๒ การอนมานหรอคาคะเน (อนมานหรอ inference) (อน'เฟเรนซ) การอนมาน การสรปสงทสอใหเหน ขอสรป ขอวนจฉย ๑.๓ การเปรยบเทยบ (อนมานหรอcomparison) (คมแพ ' รเซน) การเปรยบเทยบ ภาวะทถกเปรยบเทยบ การเทยบเคยง การเปรยบเทยบคณลกษณะในไวยากรณ ๑.๔ . ยานถอยค า (ศพทหรอ verbal testimony) (เวอ 'เบล เทส 'ทะโมน) หลกฐาน พยาน การยนยนโดยการสาบานตว การแถลงโดยเปดเผย บญญต ๑๐ ประการของโมเซส

๓๐

และหลกส าคญลทธนยายะคอ ใหพจารณาถงสภาวะ๕คอความเกด ความเคลอนไหวของชวต โทษและความส าคญผด(อนเกดจากอวชชา) ดวยการพจารณาหาความจรงสมแกเหตผล สอนใหบคคลเลกละอกศลกรรม ใหมเมตตาตอกน มสจจะบ าเพญประโยชนตอกน

๒. ลทธ ไวเศษ กะ ค าวา ไวเศษกะ มาจากค าวา วเศษ ซงหมายถงลกษณะทท าใหสงหนงตางไปจากสงหนง เปนทฤษฏวเคราะหทมอยเปนจรงชวนรนดร มอย๙อยาง คอ ดน น า ไฟ ลม อากาศ ทศหรอเทศะ (หมายถงสถานทหรอสงทตองการกนเนอท) อาตมนและใจหรอมนะ ผตงลทธนคอทานกณาฑะ ลทธนเปนปรชญาคแฝดกบลทธนยายะบางครงจงเรยกรวมกนวา นยายไวเศษกะ ทงนเพราะทงสองมจดมงหมายเดยวกน ถอวา โมกขะ ความหลดพนจากทกขของชวาตมน สามารถเขาถงไดดวยการขจดอวชชาหรอความโงเขลาใหหมดไป ท าใหความรแจงในสจธรรมเกดขน

๓. ลทธ สางขยะ ลทธนถอวาเปนปรชญาฮนดทเกาแกทสด ทานมหามนกบละเปนผสถาปนาขน ค าวา สางขยะ มาจาก สขยา แปลวา การนบ หรอจ านวน ปรชญาของลทธนกลาวถงตตตวะหรอความจรงแท๒๕ประการ ยอลงเปนสองคอปรษะ อนไดแก อาตมนหรอวญญาณสากล ( cosmic spirit) และประกฤตหรอปกต ตนก าเนดสงของทงหลาย( cosmic substance) ทงสองอยางนถอเปนสงนรนดรไมมใครสรางขนมความมงหมายเพอสรางปญญาและปลดเปลองบรษใหหลดพนจากความทกข ซงในลทธสางขยะไดกลาวถงความทกขไว ๓ ประการ คอ

๑. ความทกขทเกดจากเหตภายใน เชน ความผดปกตของรางกายและจตใจ ทเรยกวา อาธยาตมกะ

๒. ความทกขทเกดขนจากเหตภายนอก เชน มนษยสตวหรอแมสงไมมชวตอนๆ เรยกวาอาธเภาตกะ ๓. ความทกขทเกดขนจากเหตทเหนออ านาจหรอเหนอธรรมชาต เชน บรรยากาศ ดาวพระเคราะห ทเรยกวา อาธไทวกะ ๔. ลกธ โยคะ ทานปตญชลไดเปนผรวบรวมเรยบเรยงขนเปนสตร ท าใหเกดลทธนขนค าวา โยคะ แปลวา กาประกอบ คอการลงมอท าใหเกดผลแตกมปรชญาทตางออกไปบาง จดมงหมายของโยคะมอยวาจะชวยท าใหมนษยหลดพนจลอดไปจากความทกข๓ประการดงกลาวมาแลวในลทธสางขยะ โดยวธการ ๓ วธ คอ ๑. จะตองพยายามใหบรรลความไมยดถอโลก โดยไมจ าเปนตองแยกตวออกจากโลก

๒. ส ารวมจตใจและสงทเนองดวยจตใจ เปนการท าจตใจใหสะอาดบรสทธ ๓. บ าเพญสมาธซงเปนจดประสงคส าคญของลทธ โยคะนโดยเนนหนกการประกอบหรอ

ปฏบตค าวา โอม เปนค าศกดสทธ ใชส าหลบความหมายทเนองดวยพระเปนเจา แลวกลาวซ าๆ กนเพอเกดความรถงสงสดสดและเพอปกปองอปสรรคในการบ าเพญโยคะ อบายวธในการบ าเพญโยคะม ๘ ประการ ดงน

๑. ยมะ การส ารวมความประพฤต ๒ . นยมะ การบ าเพญขอวตรปฏบตทางศาสนา ๓. อาสนะ ทานงทถกตองในลกษณะตางๆ

๕. ปรตยาหาระ การส ารวม คอ ตา ห จมก ลน กาย ๖. ธารณะ การท าใจใหมนคง ๗. ธยานะ การเพง ๘. สมาธ การท าจตใจใหเปนสมาธคอตงมนอยางลด

๓๑

๔. ปราณายามะ การก าหนดลมหายใจ ซง ๕. ลทธ มมางสาหรอปรวมมางสา ทานไชมนเปนผตง ค าวา มางสา แปลวา พจารณา

สอบสวน หมายถงพจารณาสอบสวนพระเวท ทงลทธท ๕และ๖ ในบางครงทเรยกชอวา ปรวมมางสากบอตตรมมางสา หมายความวาตางกเปนลทธทสอบสวนพระเวทดวยกน เปนแตวาลทธท๕สอบสวนเบองตนของพระเวทจงมชอวา ปรวมมางสา แปลวา สอบสวนเบองตนแหงพระเวท คอสอบสวน มนตระ กบพราหมณะ สวนลทธเวทานตะหรอลทธท๖ สอบสวนเบองปลายของพระเวท ชอวา เวทานตะ แปลวา ทสดหรอเบองปลายของพระเวท ลทธมมางสาสอบสวนถงการกระท าหรอกรรมทงปวงอนปราฎกในพระเวท แลวแบงพระเวทออกเปนสองสวน คอมนตระกบพราหมณะครนแลวไดจดประเภทไว ๕ หวขอ คอ (ก) วธ ระเบยบวธ (ข) มนตระ หรอ บทสวด (ค) นามเธยะ ชอ (ง) นเสธะ ขอหาม (จ) อรถวาทะ ค าอธบายความหมายหรอเนอความ ๖. ลทธ เวทานตะหรออตตรมมางสา ทานพาทรายณะเปนผตง ค าวา เวทานตะ แปลวา สวนสดหรอทสดแหงพระเวท หมายถงคมภรอปนษท สวนอตตรมมางสาแปลวาสอบสวนสวนตอมาคอสวนคมถรอปนษทเปนทสดของพระเวท มหลกการสวนใหญวาดวยเรองญาณหรอปญญาอนสอบสวนถงความจรงขนสดทายเกยวกบปรษะหรอพระพรหมหรอปรมาตมนตรอดจนเกยวของระหวางโลก พระพรหม และวสาตมน แนวปฏบตเพอใหบรรลจดหมายปลายทางนน ลทธนไดเสนอแนะไว ๕ ประการ คอ

๑. วเวกะ ความสงดหรอไมเกาะเกยวในฝายไดฝายหนงระหวางสงอนเปนนรนดรกบมไชนรนดร ระหวางสงทแทกบไมแท

๒. ไวราคย ปราศจากราคะ คอไมมความก าเนดยนดหรอความตดใจ ตองการ เชน ความปราถนาทจะอภรมยในผลแหงการกระท าทงในปจจบนและอนาคต

๓. สลมปต ความประพฤตชอบ ซงแยกออกไปอกหลายอยางเชน สมะ ความสงบ, ทมะ การฝกฝน, อปรต มใจกวางขวางไมตดลทธนกาย, ตตกษา ความอดทน, ศรทธา ความเชอ, สมาธานะ ความตงมนสมดลแหงจตใจ ๔. มมกษตวะ ความปรารถนาทชอบเพอจะรความจรงขนสดทาย เพอความหลดพนและสดทายลทธนไดก าหนดลกษณะของผปฏบตตามหลกการทง ๔ ทจะบรรลจดหมายอางเปนความดไวสงสด ๓ ประการ คอ ๑. ผกระท าทงปวงดวยความกระตอรอรนและศรทธา

๒. ผกระท าทงปวงเพอความดงามแหงมนษยชาต ๓. ผบ าเพญญาณ คอ เพงอารมณใหตดตอกนไปเรอย

หลกทรรศนะทง๖ชางตน มความสมพนธกนอยางใกลชด จงจดไวเปนคๆ รวม๓คดงน สางขยะ ค โยคะ นยายะ ค ไวเศษกะ มมางสา ค เวทานตะ ทงนเพราะโยคะอาศยสางขยะ เปนฐานขอมล ไวเศษกะเปนเปนบทเพมเตมนยายะ และมบางสวนกบเวทานตะตางกมขอมลฐานมาจากพระเวทเดยวกน เพยงแตคนละตอนและมความตอเนองกน มมางสาตอนตนเวทานตะตอนปลาย

๒.๒.๕ เป าหมายสงสดของศาสนา ราหม - นด การปฏบตธรรมเพอใหบรรลเปาหมายสงสด(โมกษะ)นน คอการน าเอาอาตมนของตนเขาส

ปรมาตมนหรอการท าใหวญญาณของตนเขารวมอยกบปฐมวญญาณเรยกวาโมกษะอนความหลดพน

๓๒

จากสงขารวฎจกแหงชวตของมนษย เปนไปตามหลกปฏบต ๔ ระดบ เรยกวา อาศรม ๔ ประกอบดวยองคแหงการบ าเพญเพยรเผากเลสใหเหอดหายในระดบสดทายแหงชวต คอระดบสนยาส (ผสละบานออกบ าเพญพรตในราวไพร) สนยาสผอยไพร มหลกปฏบตเพอความดสงสดแหงชวต ( summum bonum) คอการเขาถงซงโมกษะ นกปราชญก าหนดไวทาง ประกอบกน คอ ๑. กรรมมรรค (กรรมโยคะ) ๒. ชยานมรรค (ชยานโยคะ)

๓. ภกตมรรค(ภกตโยคะ) ๔. ราชมรรค(ราชโยคะ)

๑. ผปฏ บต กรรมมรรค หรอกรรมโยคะ เรยกวา กรรมโคยน ก าหนดวากรรมเปนสงส าคญทสดในชวต ชวะของคนแตละคนลวนเวยนตายเวยนเกด ประสบสข ประสบทกข โดยอาศยแรงกวาพงพจารณาวากรรมใดเปนเหตใหเวยนวายตายเกด จงสละซงกรรมนน และกรรมอยางใดเปนเหตใหหลดพนไปเสยจากการเวยนวายตายเกด(โมกษะ)จงปฏบตซงกรรมนนโดยใช ชยาน ความรแจงและ ภกด เปนเครองประกอบกรรม การประกอบกรรมม ๒ อยาง คอ การประกอบกรรมดวยการหวงผลตอบแทน (สกามกรรมโยคะ) แตปฏบตอยางถกตอง และการประกอบกรรมโดยไมหวงผลตอบแทน (นษกามกรรมโยคะ) คอการปฏบตโดยถอหนาทเปนหลก ถอวาเกดมาเปนมนษยกควรปฏบตไปตามหนาทและปฏบตตอสงบคคลทงปวงโดยเสมอภาคกน

๒. ผปฏ บต ชยานมรรค หรอชยานโยคะ เรยกวา ชยานโยคน ก าหนดปฏบตโดยรแจงเหนชอบ อนเปนผลจากกาลพจารณาโดยบรสทธ ไมสรางทกขทรมานใหแกชวะใด คดแตสรางผลประโยชนความดงามแกสวนรวม ยงความรกบความส าเรจเหนชอบนนใหเปนอนหนงอนเดยวกน

๓. ผปฏ บต ภกต มรรค หรอ ภกตโยคะ เรยกวา ภกตโยคน คอการก าหนดปฏบตดวยการจงรกภกดตอค าสอนของพระเจาหรอกลาวอกนยหนงหมายถงวาการยอมรบใชกรรม (กระท าตามหนาท) ดวยความมนใจกลาวคอมทงความสนใจและความจงรกภกดกระท าปฏบตตอตนและตอชวะทงปวงผลแหงการปฏบตก าหนดไววาผมภกดสงสดและเขามาถงพระพรหม

๔. ผปฏ บต ราชมรรค หรอ ราชโยคะ เรยกวา ราชโยคน เปนทางปฏบตเกยวกบการฝกทางใจ มงบงคบใจใหอยในอ านาจ ดวยการบ าเพญ โยคะกรยา

๒.๒.๖ ศาสน ธของศาสนา ราหม - นด ขอปฏบตของฮนดผอยครองเรอน ประกอบดวยองค ๔ คอ

๑. การแตงงาน อาหารการกน การประกอบอาชพและทอยอาศย อาทเชนการแตงงาน

จะตองใหถกตามโคตร ตามตระกล ตามชน วรรณะ จะสบสนลกลนกนไมไดเรองอาหาร คนในวรรณะต าจะใหคนวรรณะสงกนไมได คนละวรรณะกนรวมกนไมได แตะตองอาหารกนไมได อาชพกเหมอนกน ตลอดจนเคหสถานบานเรอน ใครปฏบตขาดตกบกพรองตองถกตดขากจากตระกล

(๑) ขอปฏบตสงสการ คอ ขอปฏบตของบคคลผเปนทวชาต หรอทวชาต (เกด ๒ หน)ไดแก

พราหมณ กษตรย แพศย จะตองปฏบต พธสงสการ คอ

๓๓

ก. ธตงครรภจากวนว วาห (ครรภาธาน) ข. ธกระท าตอเดกในครรภ เมอเขาใจวาเปนชาย ๓ เดอนภายหลงการแตงงาน

(ปงสวน) ค. ธแยกผมหญ ง (มารดา) ผตงครรภในระยะ ๔.๖.๘ เดอนบาง (สมน-โตยน) ง. ธคลอดบตร (ชาตกรรม) จ. ธตงชอเดก (นามกรรม) ในวนท ๑๒ หรอวนท ๑๔ ภายหลงคลอด ฉ. ธน าเดกออกไปด ระอาท ตยยามรงอร เมอเดกอายได ๔ เดอน(น ษกรรม) ช. ธป อนขาวเดกในเดอนท ๕-๖ (อนนปราศน) ซ. ธโกนผมใหเหลอไวแตจก(จฑกรรม) ๓ ปหลงจากการคลอด ฌ. ธตดผม เมออายครบ ๑๖ กษตร ยเมอ ๒๒ แ ศยตดเมอ อาย ๒๔ (เกศาน

ตกรรม) ญ. พธเขาอาศรม(อปานยน ดงกลาวมาแตตน)

ฎ. พธกลบบานเมอเสรจการศกษา(สมาวรรดน) ฐ. พธแตงงาน (ววาหกรรม)พธตงชอเดก พธตงชอเดก พธปอนขาวเดก พธเขาอาศม

และพธ แตงงาน ยงคงปฏบตกนอยในปจจบน

(๓) ขอปฏ บต ธศราทธ คอพธของผศรทธา (สารท) ไดแก พธพลใหแกดวงวญญาณของบรรพบรษ(ancestor worship) พธนถอเครงครดมาก ถงจะขาดอะไร แตขาดพธนไมไดการบชาบรรพบรษ คอ การสงเวยดวงวญญาณของทานดวยกอนขาวสข(ปณฑะ)ผท าพธศราทธ ควรเปนลกชายเพราะจะชวยมบดามารดาเปนตนใหพนขมนรกปตต,ศราทธ ครงแรกท ากอนเอาศพไปเผา กระท าคลอด๑๐วน ตงแตวนตาย ถงวนท๑๑กระท าเปนการรวมญาตโดนฝายแมและพอขนไป๓ชวคนและลงมาอก๓ชวคน ตองท าเดอนละครงเปนอยางนอย ตลอดปยงมพธมงคลอกหลายครงเชน ท าเพอขอลกท าเพอสวสดมงคลในการเดนทางและเพอเจรญทรพยสมบต เปนตน

(๔) ขอปฏ บต เกยวกบการบชาเทวดา (Worship of Gods) ขอปฏบตนนาจะเปนเหต

สมพนธกนอยกบการบชาบรรพบรษในลทธของชนชาตอนๆ ยงประชาชนฮนดอยในวรรณะต าๆถกกดกนไมสามารถนบถอเทวดาของพวกในวรรณะสงใด จงสรางเทวดาของตนเองขนมาเพอบชาไปตามล าพง มเทพประจ าเทวาลย และเทพประจ าหมบาน ประจ าครอบครวจนถอเอาเปนยตไมได ความเชอของชาวฮนดปจจบนเกยวกบการบชาเทวดาจะพรรณนานาใหเปนภาพกสดจะเลอะเทอะลนด อาท ชาวฮนดวรรณะสงพากนบชาเทพรนเกา มเทพเจาวษณและเทพศวะ เปนตน ครนมลทธอวตาลขน มการบชาพระกฤษณะและพระรามขนอกสวนเทพเจาของผมวรรณะต ามเทพแตกแยกขยายไปตามวรรณะอกมาก เชน เจาแมกาล เทพลง เทพง เทพเตา รกขเทพ ลงคเทพ เทพก าหนดเพศของหญง หนผาและเทวดาเบดเตลด ตามศาลเจานอยใหญและหมบานทงหลายเปนทงภาพทนาเกลยด นากลวนากราบไหว และบางทกมความลามกอนาจารรวมอยดวย ไมวาทใด

(๕) สญลกษ ของศาสนา ราหม - นดทส าคญและกลางๆททกนกายยอมรบคอเครองหมายอนเปนอกษรเทวนาครทอานวา โอม เปนค าทศกดสทธทสดในศาสนาพราหมณ อน

๓๔

หมายถงเทพเจาทง ๓ คออกษร ไดแก พระวษณหรอพระนารายณ อ อกษร ไดแก พระศวะหรอพระอศวร ม ไดแก พระพรหมเพราะฉะนน อ+อ+ม เทากบ โอม สญลกษณดงกลาวนบางครงเรยกวา สวสต หรอสวสตกะ

๒.๒.๗ ศาสนาวตถของศาสนา ราหม - นด วดในศาสนาพราหมณ-ฮนด จะได

แสดงภาพวตถตางๆ ของศาสนาพราหมณบางสวนเทาทจ าไดดงน มวดเปนจ านวนมากในประเทศอนเดย แตคนจะเขาไปท าพธกรรมในวนส าคญๆ ทาง ศาสนาในชวงเทศกาลเทานนตามคตของศาสนาพราหมณเชอวา พระพรหมทรงถอก าเนดมาจากไขสวนคมภรวราปราณะ อธบายวา ทรงก าเนดมาจากในดอกบวพระนาภ (สะดอ) ของพระนารายณ หรอพระวษณ ขณะประทบบนหลงอนนตนาคราช ณ เกษยรสมทร

ภา ท ๑ ระ รหมทรงก าเน ดในดอกบวจาก ระนาภของ ระนาราย

แมจะมวดจ านวนมากในประเทศอนเดย แตชาวฮนดจะเขาวดในวนส าคญ ทางศาสนาหรอชวงเทศกาลเทานน หรอไมกรวมพธกรรมทางศาสนาเมอสะดวกส าหลบชาวฮนดทพ านกตางแดน วดจะมความส าคญในฐานะแหลงนดพบและมา

ภา ท ๒ แบบวดทางตอนใตของอ นเดย

ศาสนสถานในศาสนาฮนดมกจะตกแตงประดบประดาดวยรปปนของเทพเจาตางๆ นคอทางเขาประตหนงในสของวดในศาสนาฮนด วดนไมไดอยในกรงกวลาลมเปอร ประเทศมาเลเซย วดนสรางขนในป ค.ศ. ๑๘๗๓ ตามวดของศาสนาฮนดทางตอนใตของอนเดย

๓๕

นคอถอยค าศกดสทธ อานวา โอม เขยนดวยภาษาทมฬ ซงเปนภาษาหนงทใชในแถบตอนใตของประเทศอนเดย

ภาพเขยนพระวษณก าลงบรรทมบนพญานาคหลายเศยรในหวงสมทรแหงนรนดรกาล ระหวางการเนรมตสรางโลก มดอกบวบานออกมาจากพระนาภ(สะดอ) และพระพรหมไดปรากฏกายขนเพอเนรมตสรางโลกโดยมนางลกษมพระมเหสประทบอยขางๆ ซงถอเปนเทพเจาแหงความมงมและความสวยงาม

............................... ๒.๓ ศาสนาส กข (Sikkhism)

ก าหนดประเดนศกษาไดแกความหมาย ความเปนมาศาสนาสกข ศาสนาบคคล ศาสนธรรม และเปาหมายสงสด

๒.๓.๑ ความหมายวา “ส กข” หรอซกข ค าวา สกข(ภาษาบาล) หรอ ค าวาซกซ (ภาษาปญจาบ) มาจากศพทวา ศกษา

ในภาษาสนสกฤต และสกขา ในภาษาบาล อนหมายถง ผศกษา หรอ ศษย ผศกษาตามค าสอนของศาสดาทกคน องคศาสดาเปนคร หรอ คร ผสงสอนศษย สาวกผนกถอศาสนาทกคนลวนเปนศษย ศาสนาสกขจดเปนศาสนาเทวนยม เชนเดยวกบศาสนาพราหมณ-ฮนด แตเปนศาสนาเทวนยมประเภทเอกเทวนยม (Monotheism) ทมพระเจาสงสดเพยงพระองคเดยว ทรงความศกดสทธโดย

สชพ ปญญานภาพ.ประวต ศาสตรศาสนา.(กรงเทพฯ : รวมสาสน, ๒๕๐๖), หนา ๒๗๙.

๓๖

เดดขาด ทรงมอ านาจสงสด ไมมรปรางสณฐาน ไมมการเวยนวายตายเกด ไมมภพ ไมมกาลเวลาและไมมการบชารปปน ถอก าเนดขนในประเทศอนเดยเมอป พ.ศ. ๒๐๑๒ (ค.ศ. ๑๔๖๙) ทแควนปญจาบอยทางทศตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศอนเดย เปนศาสนาทมอายนอยทสดพระศาสดาครนานก เปนพระศาสดาองคแรกของศาสนาสกข พระองคทรงประสตทเมองทลวนด (Talvandi) อยหางจากเมองลาฮอร (ปจจบนอยในเขตแควนปญจาบและสวนหนงของประเทศปากสถาน) อยทางทศตะวนตกเฉยงใต ประมาณ ๓๐ ไมล ปจจบนเมองทประสตของพระองคไดเปลยนเปนเมองนนกานาซาฮบ ตามนามของพระศาสดาครนานก

ในชวงเวลานน ประเทศอนเดยตกอยภายใตการปกครองของกษตรยราชวงศโมกล ทรงนบถอศาสนาอสลาม แตขณะเดยวกนประชาชนสวนใหญของประเทศอนเดยนบถอศาสนาพราหมณ-ฮนด ท าใหเกดความขดแยงทางความคดระหวางศาสนา ของผนบถอศาสนาพราหมณ-ฮนดและศาสนาอสลาม พระศาสดาครนานก ไดมบทบาทในการแกไขปญหาความขดแยง โดยเสนอแนวคดใหมทางศาสนาในจดยนวาพระเจาสงสดไมเปนของผใด เปนตวแทนความดสงสดของมนษยทกคน คนเราทกคนไมควรน าพระเจามาแบงแยกและไมควรน าพระเจามาเปนตนเหตของความขดแยงท าสงครามฆาฟนกนเองโดยปราศจากเหตผล พระองคจงเสนอศาสนาสกขสงสอนใหทกฝายสามคคกน ไมแบงแยกซงกนและกน พระองคมสาวกในเบองตนเพยงสองคน คนหนงเปนชาวชนบทฮนด อกคนหนงเปนนกดนตรชาวมสลม ทงสองคนนตดตามพระองคไปสอนศาสนาในทตาง ๆ ในการเผยแพรหลกธรรม พระศาสดาทรงบรรยายหลกธรรมเปนโศลกหรอกาพยกลอนในภาษาปญจาบและภาษาทองถนทพระองคเดนทางไป สาวกคนทเปนนกดนตรกดดเครองคนตรใหเขากบท านองเพลงบทสวด ปรากฏวาประชาชนและคนทวไปมาฟงและใหความสนใจมากมายในทกแหงทพระศาสดาครนานกประกาศหลกค าสอน การประกาศศาสนาสกข ขององคครนานก เพอใหประชาชนในประเทศอนเดยหนมานบถอศาสดาองคเดยวกน และน าหลกธรรม ทส าคญ คอสามคคธรรม สตยธรรม คารวธรรม ความยตธรรม ความสภาพออนโยน และความเอออาร ไปประพฤตปฏบตในการด าเนนชวต ลดการท าสงครามฆาฟนท าลายลาง ความปรารถนาดทจะประสานใหผนบถอศาสนาพราหมณ-ฮนด และศาสนาอสลาม ด าเนนชวตอยางสนตภาพ ดงกลาว กลบถกปฏเสธจากผนบถอศาสนาทงสอง และพากนตงตวเปนปฏปกษกบศาสนาสกขทเกดขนใหมนดวย ท าใหการประกาศศาสนาของ องคครนานก ตองประสบกบความยากล าบากมากมาย องคศาสดาหลายพระองคตองจบชวตในสงครามจากผทไมเหนดวยกบศาสนาสกข แตในทสดศาสนาสกขสามารถยนหยดอยไดจนถงปจจบนน ดวยความพยายาม ความเสยสละชวยเหลอขององคศาสดาทง ๑๐ องค

๒.๓.๒ ความเป นมาของศาสนาส กข ศาสนาสกข เกดขนประมาณป พ.ศ. ๒๐๑๒ จากแรงบบคนทไดรบจากคนผนบถอศาสนาพราหมณ-ฮนด และศาสนาอสลามของอนเดยในขณะนน ท าใหศาสนาสกขเปนศาสนาของผกลา เสยสละ นกรบ ผประกาศศาสนาตงความมงหมายไวในค าสอน เปนทรวมความสามคค เพอประเทศ ชาต ชาวสกขทกคนสามคคกลมเกลยวรวมตวกนขน เพอเปนก าลงปองกนชาตตระกลของ

ฟน ดอกบว. ศาสนาเปรยบเทยบ. (กรงเทพฯ : โสภณกาพมพ,๒๕๓๙), หนา ๒๒๕.

๓๗

ตนเอาไว องคศาสดาศาสนาสกข มความประสงคจะประสานความแตกแยกระหวางประชาชนชาวอนเดย เพอใหผนบถอศาสนาฮนด และศาสนาอสลามรวมกนอยเปนอนหนงอนเดยวกน มงขจดความแตกสามคคในระหวางแนวคดความเชอของศาสนาทงสองนน พรอมเสนอแนวความเชอใหมขน ใหเหมาะแกสภาวการณ ทประสบความยากเขญ เพราะความแตกสามคค เกดความขดแยง ดงทองคครนานกกลาวเสมอวา " ไมมพระเจาส าหรบชาวมสลมอกองคหนงแตมพระเจาองคเดยว ส า หรบมนษยทงปวง" พระครนานก ผใหก าเนดศาสนาสกข มชวตอยระหวางป พ.ศ. ๒๐๑๒ - ๒๐๘๑ ทหมบานเลก ๆ แหงหนงชอ ทลวนด (Talvandi) ปจจบนเรยก นานกนคร ตามชอของพระครนานก อยทางทศตะวนตกเฉยงใต ของเมองลาฮอร ( Lahore) เมองหลวงของแควนปญจาบ ประมาณ ๓๐ ไมลหมบานตงอยบนฝงแมน าราว(Ravi) ปจจบนอยในประเทศปากสถาน พระครนานก มฐานะยากจน ก าเกดในตระกลวรรณะพราหมณ บดาท างานเปนคนรบใชอยกบเจาเมอง มารดาเปนนกศาสนาทเครงครด เมออายได ๗ ป บดามารดา น าเขาศกษาในโรงเรยนเดกชายครนานก ไดแสดงปญญาความสามารถไตถามความรเรอง พระเจาตอครบาอาจารย มความรแตกฉานในคมภรพระเวท ตงแตอายยงนอย เมออายได ๙ ป นานกปรารถนาเรยนรความเปนมาของศาสนาและเทพเจาของศาสนาอน ศกษาภาษาเปอรเซยน เพอเรยนรของศาสนา โซโรอสเตอร (Zoroaster) หรอศาสนาปารซ (Parsi) ท าใหนานก สามารถโตเถยงหลกศาสนา กบคณาจารยตาง ๆ ตงแตเปนเดก จากหลกฐานคมภรครนถ (Cranth) ของศาสนาสกข สวนหนงไดหลกการมาจากหลกค าสอนของศาสนาโซโรอสเตอร และทยงจารกเปนอกษรเปอรเซยนอยกม ชาวสกข เชอกนวา ศาสดาพระครนานกมความสามารถสงสอนคนไดตงแตอายยงนอย พระครนานก เปนคนชอบเปรยบเทยบ และแกไขค าสอนใหสมสมย ตามปกตนสยชาวปญจาบชอบการกฬาท ารางกายใหแขงแรงควรแกการเปนนกรบ มความช านาญในการขมา ถนดในอาชพท ามาคาขาย แตครนานกไมชอบมงหนาหาความรทางศาสนา เพอใชหลกศาสนาแกไขชมชนอยางเดยว บรรดาญาตพนองและเพอนฝง พากนเปนก าลงใหครนานก ไดเปนคนส าคญของบานเมอง ครงหนงทางบานเมองไดเสนอต าแหนงราชการชนสงมาใหแตครนานกปฏเสธ โดยใหเหตผลวาตนเองไมตองการความรงโรจนทางอาชพราชการ เมอมอายพอสมควร ครนานก ไดแตงงานกบสตรผมฐานะตระกลหนงของหมบานเดยวกน และมลกสองคน แตชวตในครอบครวหาความสขไดยาก เพราะครนานกชอบความสงบแตภรรยาชอบความสนกสนานรนเรง ในทสดครนานกปลกตวจากครอบครวสละภรรยาและลก ออกไปแสวงหาความสงบในปาเขาเมออายไดประมาณ ๓๖ ป ครนานก ไดประสบปรากฏการณครงแรก เกยวกบความสขสงบทางใจ คอวนหนงขณะท อยในปา ทสงบกไดรบปรากฏการณทางใจครงแรก ดวยการไดดมน าอมฤตถวยหนงจากผศกดสทธ ผนนไดแจงแกครนานกวา "เราจะขออยกบเจา เราจะท าใหเจามความสขสงบ และจะท าใหทกคนทนบถอเราในเจามความสขไปดวย เจาจงออกจากทแหงน จงไปขางหนา นกถงเราไวเปนนตย จงเปนผเมตตา เปนผสะอาด ท าการบชา และกระท าใจใหเปนสมาธ ตอแตนไปเจาจงเปน คร (คร) ของคนทงหลาย" ครนานก มความโสมนสกบปรากฏการณครงนเปนเวลาสามวน แลวเดนทางออกจากปา กลบไปยงหมบานเดมของตน จากนนนานกเรมแจก

สชพ ปญญานภาพ.ประวต ศาสตรศาสนา. หนา ๒๘๖.

๓๘

สงของเปนทานแกคนยากจน ใหยาและการรกษาพยาบาลคนเจบปวยตามทตางๆ แควนปญจาบในระยะนน ไมคอยมระเบยบในการปกครอง ผมอ านาจในทางการปกครองใชอ านาจกดขขมเหงผนอย ศาลสถตยตธรรมขาดความเทยงธรรม ผครองเมองเปนนกประหาร ความสตยไมมในหมชน โรคภยไขเจบระบาด ไมมความสขและสงบ เพอแบงเบาความทกขของประชาชนครนานก จงเสนอตวเปนคร เทยวสงสอนคน เปนแพทยรกษาพยาบาลคนเจบ ปวยและเทยวแนะน าใหความยตธรรมแกคนทงหลาย ครนานกสละสมบตสวนตนทงหมด แลวทองเทยวไปดวยเครองแตงกายชนเดยว

ครนานก เปนชาวฮนด แตปฏเสธพระเจาของชาวฮนดทงหมด ดงนนเมอออกสงสอนไปในทใด จงไดสาวกทงทเปนฮนด และมสลม ครนานกแสดงตวเปนฮนด และมสลม ในขณะเดยว กน เหนไดจากเครองแตงตวในเวลาออกสงสอนคน ครนานกจะสวมเสอสหมากสกอนเปนสแสดงถงอสรภาพตามลทธฮนด แขวนประค าท าดวยกระดกไวทคอ และเจมหนาดวยหญาฝรนตามแบบของฮนด แตขณะเดยวกนกสวมหมวกตามแบบมสลม ลกษณะการแตงตวอนเปนเครอง หมายทครนานกสามารถนอมน าศาสนกชนทงสองฝายใหไดคตเปนกลางไมยดเอาศาสนาใดศาสนาหนงอนเปนเหตแหงการรงเกยจเคยดแคนกนทงสองฝาย ครนานก สอนวา "สกขเปนศาสนาของคนทงหลาย พระเจาเปนผปราศจากภยปราศจากเวร ไมใชเปนผท าลาย แตเปนผสราง เราไมมพระเจาส าหรบชาวมสลม เรามพระเจาองคเดยว องคหนงผเปนพระเจาของโลกทงมวล พระองคไมโปรดวรรณะ หรอส หรอลทธ อนแยกบญญตออกไปแตละอยางพระองคไมมการเกลยดไมมการแชงสาปเหมอนพระเจาองคอนๆ " "พระเจาของเรา พระองคไมมจ ากดอาย ทรงความเปนอยจรง แมในเวลาปจจบนพระองคไมมก าเนด ทรงด ารงอยโดยล าพง พระองคเองเราสามารถเขาถงพระองค ไดดวยความอนเคราะหของครบาอาจารย" "พระเจาของเราไมมใครแตงตง อยโดยล าพงพระองคเดยว ไมมสงใดครอบง าปราศจากความตาย ปราศจากความเกดปราศจากชาตตระกล เปนผซงใครหยงรไมไดปราศจากรปลกษณะ หาพระองคกไดพบพระองคภายในสงอนประกอบไปดวยรปทกอยาง" ศาสนาสกขไดประมวลค าสอนของครนานกเปนหลกของสกข ยอเขาเปนหลกใหญไดสประการคอ สามคค เสมอภาค ศรทธา ความรก(ภกด) ความสามคคและความเสมอภาคแสดงมต และความสมพนธระหวางมนษยกบพระเจา และความสมพนธระหวางมนษยดวยกน ความศรทธาและความจงรกภกด หลงแสดงมต หรอแนวทางปฏบตอนมนษย จะพงปฏบตตามเพอบรรลความสขเกษมขนสงสด การสงสอนในดนแดนอนเดยเหนอประกอบดวย กรเกษตร หรทวาร ปาณปต เดล วรนทรวน โครกขมาต พาราณส และตลอดแนวลมแมน าพรหมบตร อนเปนแหลงกลางของศาสนาฮนด ขนไปสอนถงแควนแคชเมยร และเปษวารในปจจบน ครนานกใชเวลาสบสองป ไดมผมานบถอเปนจ านวนมากเมอไดเหนผลจากภายนอก ครนานกกเขามาสแควนปญจาบ อนเปนถนก าเนดของตน เมอไดสงสอนอยชวเวลาหนง และ ไดผลตามความมงหมาย แลวจงไดออกเดนทางลงสอนเดยภาคใตลงมาถงแควนมทราช อนเปนศนยกลางของลทธเชนแลวขามไปถงศรลงกาไดสงสอนลทธใหมของตนถวายพระราชา พระราชน แหงเกาะศรลงกา และมหลกฐานวา ครนานกไดเดนทางไปสอนตามหม

๓๙

เกาะตาง ๆ ในมหาสมทรอนเดยอกหลายแหง แหลงส าคญทครนานกเดนทางไปสงสอนคอ ประเทศอารเบยไปสงสอนถงเมองเมกกะอนเปนศนยกลางของศาสนาอสลามครนานกไดชอวาเปนศาสดา ชาวอนเดยคนแรก ทเดนทางธดงคไปถงเมองเมกกะหลงจากนนกไดเดนทางไปถงเมองเมดนะ ผานเขาไปถงเมองแบกแดด ในดนแดนอรก ณ ทนนไดเปดการสงสอนอกครงหนง ผฟงทงหมดเปนมสลม ระหวางทสอนอยมผตะโกนถามวาทานเปนใคร ทานนบถอศาสนาประเภทไหน ครนานกตอบวา "ขาพเจาคอคร เดนทางมาถงทน เพอน าสงสวสดมาใหประชาชน ขาพเจาปฏเสธนกายในศาสนาตาง ๆ ทงหมด ไมนบถอนกายใด พระเจาองคหนงองคเดยวเทานน เปนทนบถอของขาพเจา ขาพเจานบถอพระองคในแผนดนน ในสวรรคและในททงปวง" การเดนทางสงสอนของครนานกเปนหนทางยาวไกลและกนดาร เตมไปดวยการผจญภยเคยถกท าราย และเคยไดรบโทษจากผมอ านาจ เคยมปาฏหารย เพอความศกดสทธเปนบคลาธษฐาน เชนเดยวกบศาสดาในศาสนาอน แมจะมอปสรรคดวยประการใด ครนานกกมไดยอทอเปนผประ กอบดวยขนตธรรม และเมตตาธรรมเปนทสด คมภรครนถะ สาหบ ไดพรรณนาอวสานของศาสดาวา ครนานกรอวสานของตน เมอเวลาใกลเขามาถงไดมอบธระ การงาน ใหแกสาวกคนหนงชอวา ลาหนา (Lahina) ความจรงครนานกตงใจจะมอบงานตาง ๆ ใหบตรชายแตบตรชายของทาน เครงครดในลทธฮนด ไมสามารถเปลยนใจมานบถอลทธของบดาได มกลาววา เพราะครนานกไมสามารถชวยบตรของทานใหนบถอลทธททานประกาศได เปนเหตใหเกดวปฏสาร เมอใกลถงกาล อวสาน ครนานกเหนอยออนนก เขาไปพกใตตนไมแหงตนหนงทต าบลคะเดประ แควนปญจาบ ขณะนนตนไมแตกใบออกดอกใบเขยวสดไปเตมตน เปนการตอนรบและบชาทานใหเหนเปนอศจรรย มสาวกทเปนฮนด และมสลมเขาประชมกนคบคง เพอคอยพยาบาล เมอเหนวาชวตของอาจารยจะตองสนสดลง สาวกฝายมสลมจงกลาวขนวา ถาอาจารยถงกาลอวสาน จะน าศพไปฝงตามพธมสลม สาวกฝายฮนดไดยนกไมยอม คานวาจะขอเปนเจาภาพประกอบพธศพอาจารย ตามธรรมเนยมของฮนด โดยการเผา ทานครนานกไดยนสาวกโตเถยงกน จงไดหามไมใหววาทกนแลวขอให สาวกฝายฮนดน าดอกไมมาวางไวขางศพเบองขวา ใหพวกมสลม น าดอกไมมาวางไวทางซาย รอไปจนถงวนรงขนจากเวลาสนลม ถาดอกไมของฝายใดบานกอน ศพของทานกจะเปนของฝายนน ตอจากนนจงสงใหสาวกสาธยายมนต สวนทานเองชกผารองพนคลมรางมดชด ตงสตมงหนาตอพระเปนเจา จนกระทงรงเชาเปดผาคลมออกปรากฏวารางของทานหายไป และดอกไมทงซายขวาบานขนพรอมกน เหนเปนอศจรรย

๒.๓.๓ ศาสนบคคลของศาสนาส กข ๑ ) ศาสดา หรอ คร ของศาสนาสกข ม ๑๐ ทาน ตอจากนนศาสดาองคท ๑๐ ไดประกาศใหถอ พระคมภร เปนศาสดาแทน และไมมการตงศาสดาองคตอไปอก ทนจะกลาวเพยงศาสดาทง ๑๐องค ดงน

๔๐

(๑) คร นานก เปนศาสดาองคแรกผกอตงศาสนาสกขขนเมอป พ.ศ. ๒๐๑๒(ค.ศ.๑๔๖๙) ณ หมบาน ตลวนด (ในปจจบน คอ หมบาน นนกานา ซาฮบ) อ าเภอเชคประ หางจากเมองลาฮอร (ประเทศปากสถาน)ไปทางทศตะวนตก ประมาณ ๖๕ กโลเมตร วนคลายวนเกดของทานคร นานก วนทพระจนทรเตมดวงในเดอนการตก (ชวงระหวางเดอนตลาคมถงเดอนพฤศจกายน) บดาของทาน คร นานก มพระนามวา เมทธา กลหยน ดาส เปนทรจกกนเปนอยางดในนาม เมทธา กาล เปนเจาหนาทกรมสรรพากรประจ าอ าเภอ มารดาของทาน คร นานก มพระนามวา มาตา ธรพ-ตา เปนผซงเครงครดในทางศาสนาเปนอยางยง และทาน มพสาวหนงคน มนามวา เบบ นานก รกและเอน ดทาน คร นานก เปนอยางมากเมอทานอายได ๑๓ ป ทานไดเรมศกษาภาษาเปอรเซย (อหราน) และภาษาอาหรบ และเมอทานอายได ๑๖ ป ทานเปนผทมความรความสามารถเกงกลามากทสดในเมอง ตอมา ในป ค.ศ. ๑๔๘๗ ทาน คร นานก ไดสมรสกบ นาง ศร สลกคาน ซงเปนลกสาวของทาน มล จนทร ทาน คร นานก มลกชาย ๒ คน คอ บาบา ศร จนทร เกดเมอ ป ค.ศ. ๑๔๙๑ และ บาบา สกษม ดาส เกดเมอ ป ค.ศ.๑๔๙๖ เมอทาน คร นานก มอายได ๓๘ ป ในเดอนสงหาคม ป ค.ศ. ๑๕๐๗ หลงจากททานไดอาบน าช าระรางกายใน แมน าเลกๆ ทมชอวา "เวน นาด" ใกลๆ เมองสลตานปรโลดฮ เรยบรอยแลว ทานไดยนเสยงจากพระเจาสงใหทานอทศตนเพอชวยเหลอปวงมนษยชน หลงจากนนประโยคแรกททานเปลงเสยงออกมากคอ "ตงแตบดนจะไมมชาวฮนดและชาวมสลมอกตอไป" ดงนนทานจงเรมออกเดนทางเพอเผยแผและชวยน าทางเราทกคนใหเขาถงสจธรรมอนแทจรงของชวต ตอมาหลก ธรรมและค าสอนของทานไดถกจารกขนมาเปนศาสนาสกขในทกวนนนนเอง หลงจากททานไดเดนทางเผยแผศาสนาสกขไปทวเมองปญจาบแลว ทานตดสนใจทจะเดนทางออกไปนอกเมอง โดยไดเดนทางไปไกลยง ๔ ทศทวโลก ไปยงททมคนนบถอศาสนาอน ๆ ทงในประเทศอนเดย และตางประเทศ การเดนทางเพอเผยแผศาสนาสกขของทานในครงนไดถกกลาวขานกนวาเปน จร อดาซส ของ ทาน คร นานก ทาน คร นานก ไดใชเวลาในการเดนทางไปในสถานทตางๆ เพอเผยแผศาสนาสกขถง ๒๕ ป ในระหวางนนทานไดแตงเพลงสวดสรรเสรญพระเจาไวมากมาย เพลงสวดเหลานไดใหค าตอบและค าอธบายอยางสมเหตสมผลของปญหาทงทางสงคมและทางศาสนาทส าคญ ๆ ตามประสบ การณในชวตประจ าวนของทาน ตอมา ทาน คร นานก ไดตงหลกพ านกอาศยอยในเมองการตารปร (ปจจบนอยในประเทศปากสถาน) ซงเปนเมองททาน คร นานก ไดกอตงขนเองเมอป ค.ศ. ๑๕๒๒ ทานไดใชชวตบนปลายของทานทเมองนเอง (คอในชวงระหวางป ค.ศ. ๑๕๒๒-๑๕๓๙) ทก ๆ วนจะมการรองเพลงสวดมนตสรรเสรญพระเจา (Kirtan) และมการแจกอาหารใหกบทกๆ คน ( Lankar) เมอทาน คร นานก รวาใกลจะถงเวลาททานจะตองจากโลกนไปแลว ทานไดท าการทดสอบลกชายของทานทงสองคน และลกศษยผเกงกลาของทาน จนในทสด ทาน ไดตดสนใจแตงตงใหทาน หบาย เลหนา (ตอมาไดเปลยนชอเปน คร องคด ) เปนผดแลสบทอดการเผยแผศาสนาสกขตอจาก ทาน คร นานก ในป ค.ศ. ๑๕๓๙ และหลงจากนนเพยงสองสามวน ทาน คร นานก กไดลาจากโลกนไปในเดอนกนยายน ค.ศ. ๑๕๓๙ (พ.ศ. ๒๐๘๒) ณ กรตรประ แควนปญจาบ สรอายได ๗๑ ป

สชพ ปญญานภาพ.ประวต ศาสตรศาสนา. หนา ๒๘๖.

๔๑

(๒) คร องคด คร นานก ไดแตงตงให ทาน หบาย เลหนา ขนเปนพระศาสดาของศาสนาสกขในเดอนกนยายน ค.ศ. ๑๕๓๙ ตอมาทานไดเปลยนชอเปน คร องคด หบาย เลหนา เกดเมอเดอนมนาคม ป ค.ศ. ๑๕๐๔ ทหมบานมตเต-ด-ไซราน ในเมองฟโรซปร ซงตอมาครอบครวของทานไดยายมาอยในเมองคดปร บดาของทาน มพระนามวา ศร เฟอร มาล เปนเจาของรานขายของช าผมจตใจเมตตา มารดาของทาน มนามวา มาตา ซบหราย และตอมาในป ค.ศ. ๑๕๑๙ ทาน ไดสมรสกบทาน ศร ขว และตอมามลกชาย ๒ คน คอ ดาโส และ ดาโธ และมลกสาว ๒ คน คอ อมโร และ อโนข เมอทานมอายได ๒๗ ป และไดเลอมใสศรทธาและปฏบตตามหลกธรรมค าสอนของทาน คร นานก อยางเครงครด และทานไดเลกเชอถอและปฏบตตามความเชอเดมของทานตงแตนนเรอยมา ภายใตรมเงา และความเลอมใสศรทธาททาน หบาย เลหนา มตอ ทาน คร นานก ทานไดตดสนใจทจะอยในเมองการตารปรตอไป ทานไดอยรบใช ทาน คร นานก ในเมองนนานถงกวา ๗ ป ทาน หบาย เลหนา ท าตามค าสงของ ทาน คร นานก ทกประการ ซงท าให ทาน คร นานก ประทบใจและชนชมในความจรงใจและความวรยะอตสาหะของ ทาน หบาย เลหนา เปนอยางยง จนในทสด ทาน คร นานก ไดขนานสมญานามใหมให ทาน หบาย เลหนา วา "องคด" ซงแปลวา "เปนสวนหนงของเรา" และตอมาเราทกคนไดเรยกทานวา "คร องคด " จนถงทกวนน ทาน คร องคด ไดมาพบกบสจธรรมและแสงสวางในชวตครงแรกใน ป ค.ศ. ๑๕๓๒ แตตอมาใน ป ค.ศ. ๑๕๓๙ ทานไดกลายมาเปนผชน าแสงสวางและสจธรรมแหงชวตใหกบเราทกคน ทาน คร องคด เปนผประดษฐตวอกษรภาษาปญจาบหรอทเรยกวา "ตวอกษรกรมกข" ( Gurmukhi) ทานไดแนะน าและสงเสรมใหลกศษยของทานจดบนทกบทเพลงและบทสวดมนตสรรเสรญพระเจา เหตการณดงกลาวไดน าไปสการเปลยนแปลงครงส าคญ ตอมาตวอกษรดงกลาวนไดกลายมาเปนสอทส าคญทใชเปนภาษาในการบนทกบทเพลง และบทสวดมนตสรรเสรญพระเจาตาง ๆ ทไดบญญตขนโดยศาสดาทงหมดของศาสนาสกข ตลอดระยะเวลาททานไดปฏบตหนาทของพระศาสดา ทานไดปฏบตตนเปนแบบอยางทดของชาวสกขทกคน โดยทานมคณธรรมทเปนเอกลกษณประจ าตว ๒ ประการ คอ ๑ . การอทศตนเพอชวยเหลอผอนดวยความเตมใจ ( Nishkaam Sewa) และ ๒. การตงจตอธษฐาน รองเพลงสวดมนตขอพรและสรรเสรญพระเจาดวยความศรทธา ( Bhagati)หลงจากเปนศาสดาอยประมาณ ๑๔ ป กสนชวต กอนสนชวตทานไดเลอกศษยนามวา อมรทาส เปนศาสดาองค ท ๓ ครองคด มอายได ๔๙ ป ทานสนชวตในป ค.ศ. ๑๕๕๒ หรอ พ.ศ. ๒๐๙๕

(๓) คร อมรดาส คร อมรดาส เกดเมอเดอนพฤษภาคม ป ค.ศ. ๑๔๗๙ (พ.ศ. ๒๐๒๒) ทหมบานบาซารเก อยหางไปทางทศตะวนตกเฉยงใตของเมองอมรตซาร ประมาณ ๑๓ กโลเมตร บดาของทานมนามวา ศร เตจ บาน ประกอบอาชพเปนพอคาชาวนา มารดาของทานมนามวา มาตา ลกษม และทานไดสมรสกบ บบ ราม กอร และตอมามลกชาย ๒ คน คอ โมฮร และ โมฮน และมลกสาว ๒ คน คอ ดาณ และ บาณ คร อมรดาส ไดพบกบสจธรรมและแสงสวางในชวต ดวยการชน าจากทาน คร องคด ทเมองดารดร ใน ป ค.ศ. ๑๕๔๑ ตอมา ใน ป ค.ศ. ๑๕๕๒ ทาน คร องคด ไดสงมอบหนาทอนส าคญยงทไดรบมาจาก ทาน คร นานก ใหแก ทาน คร อมรดาส เพอให

สชพ ปญญานภาพ. เรองเดยวกน. หนา ๒๘๗.

๔๒

ทานเปนผชน าแสงสวางแหงชวตมาใหกบเราทกคนตอไป ดวยการแตงตงใหทาน คร อมรดาส ขนเปนพระศาสดาองคท ๓ ของศาสนาสกขตงแตนนเปนตนมา คร อมรดาส ไดท าการวางแผนในการเผยแพรศาสนาสกขอยางเปนระบบ ฝกอบรมลกศษยของทานกวา ๑๔๖ คน เรยกวา "มาซนส" เปนผหญงถง ๕๒ คน เพอเดนทางไปยงสถานทตางๆ เพอเผยแผศาสนาสกขตอไป ทานยงไดจดตงศนยกลางปฏบตธรรมถง ๒๒ แหง เรยกวา "มนยส" สถานทเหลานถกตงขนเพอชวยในการเผยแผศาสนาสกข คร อมรดาส ยงไดก าหนดวนส าคญทางศาสนาขนอก ๓ วน ดงน คอ วนท ๑๓ เดอนเมษายน เปนวนบายซาข และ วนทขน ๑๕ ค าของเดอน ๑ เปนวนมกข และวนดวาล ซงเปนเฉลมฉลองดวยการจดไฟตามศาสนาฮนด ซงทง ๓ วนน ชาวสกขทกคนควรอธษฐานสวดมนตสรรเสรญเพอขอพรจากพระเจา ตอมาทานไดตงชอเมองนวา เมองรามดาสปร ปจจบนคอ เมองอมรตซาร นนเอง ในเดอนกนยายน ป ค.ศ. ๑๕๗๔ ทาน คร อมรดาส รสกวาทานจะตองจากโลกนไปแลว ทานจงไดเรยกลกศษยคนส าคญตาง ๆ ของทานมา และประกาศวา ตามประเพณทไดกอตงขน โดยทาน คร นานก ต าแหนงพระศาสดาจะตองถกสบทอดตอไปยงลกศษย ทไดปฏบตรบใชดวยจตใจทยดมนศรทธามากทสด ดงนนเราจงขอยกต าแหนงนใหกบลกเขยของเรา คอ ทาน เจทธา และไดเปลยนชอใหทานเจทธาเปน "รามดาส" ซงแปลวา "ผรบใชพระเจา" ตงแตนนเปนตนมาหลงจากนนไมนาน คร อมรดาส ถงแกความตายในวนขน ๑๕ ค า เดอน Bhadon ใน ป ค.ศ. ๑๕๗๔ ซงในขณะนนทานไดมอายประมาณ ๙๕ ป

(๔) คร รามดาส คร รามดาส เดมคอทานเจทธา เกด ใน ป ค.ศ. ๑๕๓๔ (พ.ศ. ๒๐๗๗) หมบาน จนา มนด เมองลาฮอร (ปจจบนอยในประเทศปากสถาน) บดาของทาน คอ ทาน ศร ฮารดาส และมารดาของทาน คอ มาตา ดายา กอร ไดสมรสกบ บบ บาณ และมลกชาย ๓ คน คอ ปรทร จนทร มหาเดว และ อรยน เดว ทานไดกอสรางบอน าอนศกดสทธ ณ เมองอมรตซาร เชอกนวาเปนบอน าแหงความอมตะ จนมคนกลาวขานกนวา "การไดลงไปอาบน าในบอน าของ ทาน คร รามดาส น เปรยบ เสมอนกบไดลางบาปทงหมดใหหมดสนไป" เมองอมรตซารนยงคงเปนเมองทศกดสทธ และมความส าคญตอศาสนาสกขอยจนกระทงวนน ใน ป ค.ศ. ๑๕๗๔ (พ.ศ. ๒๑๑๗) ทานไดรบมอบหนาทอนส าคญยงน โดยแตงตงใหทานขนเปนพระศาสดา เพอใหทานเปนผชน าแสงสวางแหงชวตใหกบเราชาวสกขทกคนตอไป เปนศาสดาประมาณ ๑๘ ป ทาสนชวต วนท ๑ เดอนกนยายน ป ค.ศ. ๑๕๘๑ (พ.ศ. ๒๑๒๔) สรอายรวม ๕๘ ป

(๕) คร อรชน ครอรชนเปนบตรของครอมรมดาส เกด ค.ศ. ๑๕๖๓ (พ.ศ. ๒๑๐๖) เปนศาสดา ค.ศ. ๑๕๘๑ (พ.ศ. ๒๑๒๔) เมออายได ๑๙ ป ทานเปนศาสดาอยไดประมาณ ๒๖ ป สนชวต ค.ศ. ๑๖๐๖ (พ.ศ. ๒๑๔๙ สรอายรวม ๔๔ ป งานเดนของทาน คอสรางโบสถกลางสระอมฤต อนไดนามวา ทรพา สาหพ เรยกในภาษาองกฤษวา Golden Temple คอโบสถทองค า ไมมรปเคารพใด ๆ ภายในวหาร ถอวาเมองนเปนเมองชนน าของชาวสกข และไดตงชอเมองนวา อมฤตสระ (อมรตซาร) ทานไดรวบรวมคมภรของศาสนาสกข เรยกวา ครนถะ สาหพ โดยเกบรวบรวมขอเขยนหรอบทประพนธของศาสดาองคกอน ๆ มารวมไว ทงขอเขยนของชาวฮนดและมสลม รวมถงของทานอรชนเอง ทานไดสรางโบสถใหญอก ๒ แหง คอ ทกรตรประ และท รนตารน ทนบวาส าคญยงคอไดเสยสละชวตเพอศาสนาสกข คอถกกษตรยมสลมสงใหจบไปทรมานจนสนชวต

๔๓

ทานไดประกาศใหศาสนาสกขออกจากฮนดและมสลม ไมรบการอดอาหารของทงสองศาสนา ไมยอมนมสการรวมกบพวกฮนดและไมจารกไปเมองเมกกะ มาสวดมนตตอหนารปเคารพ และไมสวดบทสวดของมสลม (๖) คร หร โคว นท ครหรโควนทเปนบตรชายของ ครอรชน เกดทต าบลวทล ใกลอมฤตสระ (อมรตซาร) ป ค.ศ. ๑๕๙๕ (พ.ศ. ๒๑๓๘) ทานไดเปนศาสดา ป ค.ศ. ๑๖๐๖ (พ.ศ. ๒๑๔๙) อายได ๑๒ ปเทานน ทานไดเปลยนวธการประกาศศาสนาโดยวธสงบมาใชการสงสมก าลงรบ ใชดาบ สรางปอมฝกทหาร มศษยหนมจ านวนหลายรอยแวดลอม เตรยมพรอมทสละชวตเพอคร ทานท าสงครามกบมสลม ๕ ครง และชนะทกครง นบวาทานเปนศาสดาองคแรกทใชดาบในการปกปองรกษาบางเมองและศาสนา สญลกษณดาบค กาน า อนหมายถงอ านาจทางธรรมทางโลกรวมกน เกดขนในยคของทาน ครหรโควนท เปนทงทหารและนกเผยแผศาสนา สามารถท าใหคนกลบใจมานบถอศาสนาสกขไดมากขน ทานสนชวตเมอ ค.ศ. ๑๖๔๔ (พ.ศ.๒๑๘๗) โดยจกรพรรด ญะฮางงร แหงราชวงศ โมกล รวมททานศาสดา ๓๙ ป ทานสนชวตเมออายได ๕๐ ป

(๗) คร หร ไร ครหรไร เปน นกรบ และ นก ลา สตว แตไมชอบ การฆาสตว พอจบมาได เลยงไวในสวน ทานเปนผทเมตตา ตอ สตว เปนพเศษ ทานเกดทเมอง กรตประ เมอ ค.ศ. ๑๖๓๐ (พ.ศ. ๒๑๗๓) ทานเปน คร เมอ ค.ศ. ๑๖๔๕ (พ.ศ.๒๑๘๘) สนชพทเมอง กรตประ เมอ ค.ศ. ๑๖๖๑ (พ.ศ. ๒๒๐๔) เปนศาสดา อย ๑๗ ป รวมอาย ได ๓๒ ป ทานเปน หลาน ของ ครหรโควนท ผลงาน ของทาน คอ ท าให ศาสนาสกข รงเรอง เพราะ ก าลง ทหาร ท าให ฮนด คนส าคญมาเปน สกข ไดแก ภคตภควน นกบวช ฮนด ผมชอ เสยงมาเปนผชวยเผยแพร ศาสนา

(๘) คร หร กฤษน ครหรกฤษน เปนบตรคนเลกของคร หรไร เกด ค.ศ. ๑๖๕๖ (พ.ศ.๒๑๙๙) เปนคร ค.ศ. ๑๖๖๑ (พ.ศ. ๒๒๐๔) เมออายได ๖ ป ทานถงแกชวตดวยโรคไขทรพษ ค.ศ. ๑๖๖๔ (พ.ศ. ๒๒๐๗) เมออาย ๙ ป เปนศาสดาอยได ๔ ป

(๙) คร เตฆ หะทระ ครเตฆ หะทระ เกดเมอ ค.ศ. ๑๖๒๑ (พ.ศ. ๒๑๖๔) ทเมองอมฤตสระ (อมรตซาร) เปนบตรคนเลกของ คร หรโควนท เปนศาสดา ค.ศ. ๑๖๖๔ (พ.ศ.๒๒๐๗) เมออายได ๔๔ ป เปนศาสดาอย ๑๒ ป ทานเปนนกรบทเกงกลา จกรพรรด โอรงเซบ รบสงใหไปเมอง เดล และ บงคบ ใหเปลยนศาสนา แตทานปฏเสธ จงถก ประหารชวต สบรางออกเปน ๔ สวน ประจานทประตปอม ทง ๔ ทศ ป ค.ศ. ๑๖๗๕ (พ.ศ.๒๒๑๘) รวมสรอาย ๕๕ ป

(๑๐) คร โคว นทส งห ครโควนทสงห เกด ค.ศ. ๑๖๖๖ (พ.ศ. ๒๒๐๙) เปนบตรของ คร เตฆพหทระ เปนคร ค.ศ. ๑๖๗๕ (พ.ศ. ๒๒๑๘) เมออายได ๙ ปทานไดรบ ขนาน นามวา "นกบญ ผเปน ทหาร" ทานเปนศาสดา ของสกข ในขณะท สกข ก าลง ปนปวนเพราะถก มสลมเบยดเบยน จนไมกลา แสดง ตนเปน สกข ทานปลก ใจ ศาสนศษย ดวยการใหเปนนกรบ ตอตาน จกรพรรด โอรงเซบ ทานไดตงศนยกลางการเผยแพร ทเมอง ดกกา และรฐ อสสม สอนวาทกคน ตองเปนนกรบ เพอ จรรโลง ชาต และ ศาสนาของตน สกข ทกคน ตองกลาหาญ โดย

ฟน ดอกบว. เรองเดยวกน. หนา ๒๒๗. สชพ ปญญานภาพ. เรองเดยวกน. หนา ๒๙๕.

๔๔

ให นามวา สงห ซงหมายถงผ กลา ทานเปนผเรม ลทธ แบบศล จม ประกอบพธ โดยผทเขา มาเปน ศษย ดวยวธพรมน ามนต และดมน าศกดสทธ โดยมดาบแชอย เปนเครองหกมายวา ทกคนตองกลาหาญ น าดมนเรยกวา น าอมฤต ทานสนชวตโดยถกท ารายขณะทพกอย ณ รมฝงแมน าโคธาวาร ป ค.ศ. ๑๗๐๘ (พ.ศ. ๒๒๕๑) เปนครอยได ๓๔ ป รวมสรอายได ๔๓ ป

๒) น กายศาสนาส กข ศาสนาสกข มอายศาสนานอยกวาศาสนาในปจจบน แตมนกายหลายนกาย เมอวาเปนนกายนกายทส าคญ ๆ ม ๒ นกาย คอ

(๑) นกายนานกปนถ หรอ สหสธร แปลวา ผปฏบตตามธรรมของทานครนานก(ศาสดาองคแรก) ด ารงชวตอยแบบเรยบงาย ผนบถอนกายนจะไมเขาปาหล หรอ ลางบาป และไมรบ “ก” ทง ๕ ประการ ศาสนกสามารถโกนผมโกนหนวดเคราได

(๒) นกายนลมเล แปลวา นกพรตผปราศจากมลทน บางแหงเรยกนกายนวา “นกายขาลสา” หรอ “นกายสงห” ผนบ ถอนกายนจะด าเนนตามค าสอนของทานครโควนทรสงห (ศาสดาองคท ๑๐) โดยเฉพาะในเรองปาหล หรอลางช าละลาง บาป ใหตนเปนผบรสทธ (ขาลสา) และเมอรบ “ก” ทง ๕ แลวกใชนามสงหตอทายได “ก” ๕ ประการประกอบดวย (๑) เกษา คอผมทไมตด สงนชใหเหนถงความเชอฟงพระเจาโดยการแทรกแซงธรรมชาตใหนอยทสด (๒) กงฆา คอหวท าดวยไม ผมทยาวตองจดแตงใหเรยบรอย ไมจบเปนกอนแบบนกบวช (๓) กจฉา คอกางเกงขาสนสขาว ซงสรวมอยชนใน เปนสญลกษณของความบรสทธและความถอมตน เหมาะสมถาจะตองมการตอสดวย (๔) กดา คอก าไลท าดวยเหลกกลาแทนความเขมแขงและความบรสทธ ก าไลจะสรวมทมอขวาซงใชถอดาบเพอเตอนใจวาใหตอสเพอพระเจา (๕) กฤปาน คอดาบสนแทนการปองกนความจรงและสงทถกตอง ปจจบนจะตดเขมกลดรปดาบสนแทน นอกจาก ๒ นกายดงกลาวขางตนแลว ยงมนกายแยกยอยอกมากมาย เชน นกายอทาส หมายความวา ผวางเฉยตอโลกนกายอกาล คอ ผบชาพระผเปนเจานรนดร นกายสธเร คอ นกพรตผบรสทธ นกายทวเนสาธ หมายถง นกบญผเมา (ในพระเจา) นกายรมเลสาธ หมายถง นกบญผไมมมลทน นกายนามธาร แปลวา ผทรงไว หรอผเทดทลพระนามของพระเจา หรอผมนอยในนามของพระเจา ผนบถอนกายนจะแตงตวขาวลวน ไมสบบหร ไมดมของมนเมา ไมกนเนอสตว ถอวาครของศาสนาสกขมตอจากศาสดาองคท ๑๐ มาทกระยะ กระนนกตามนกายอน ๆ ทมไดกลาวถงในทนกวา ๒๐ นกายลวนมความแตกตางกนเพยงเลกนอย เปนตนวา เครองแตงกาย การโพกผา ทบางนกายใชสฟา สขาว และสแดง เปนตน หรอการตดผม การโกนหนวดเครา เปนตน

๔. หลกธรรมและเปาหมายสงสดของศาสนาสกข

ฟน ดอกบว. เรองเดยวกน. หนา มานะ ชยวงศโรจน. ศาสนาของโลก. (กรงเทพฯ : นานมบคส,๒๕๔๒), หนา ๔๖.

๔๕

๑) หลกธรรมศาสนาสกข (๑) คมภรศาสนาสกข คมภร ส าคญของศาสนาสกข คอ ครนถะ สาหบ ค าวา ครนถะ แปลวา คมภร สวน สาหบ แปลวา พระ ดงนน ครนถะ สาหบ หรอบางทเรยกวา สาเหพ แปลวา พระคมภร ภาษาองกฤษ ใชค าวา The Lord Book แบงเปน ๒ สวน คอ ๑. พระมหาคมภร คร ครนถะ สาหบ พระมหาคมถร คร ครนถะ สาหบ (เดมเรยกวา พระมหาคมภร อท ครนถะ) รวบรวมโดยพระศาสดาองคทหาของศาสนาสกข คอ ทาน คร อรชน ประมาณ ค.ศ. ๑๖๐๔ (พ.ศ. ๒๑๔๗) เปนค าสอนของคร นานก จนถงของทานคร อรชน รวมทงค าสอนของ นกปราชญของฮนดและอสลามรวมอยดวย เมอวนท ๑๖ สงหาคม ค.ศ.๑๖๐๔ ทานไดอญเชญพระมหาคมภรฉบบแรกนไปไวยงพระศาสนสถานฮรมนดรซาฮบ (พระวหารทองค า) ในเมองอมรตซาร ทกเชอชาต ศาสนา และทกเพศ สามารถทจะอานและศกษาพระมหาคมภรฉบบนไดทงสน ๒. พระมหาคมภร ทสมครนถะ สาหบ แปลวา พระคมภรท ๑๐ คมภรน คร โควนท สงห พระศาสดาองคท ๑๐ ของศาสนาสกข ไดท าการรวบรวมพระมหาคมภรนเพมเตมอกครง ครงนเปนครงท ๒ และเปนครงสดทาย ใน ป ค.ศ. ๑๗๐๕ เนอหาหลกของพระมหาคมภร คร ครนถะ สาหบ คอ สจธรรม หรอ การด ารงชวตอยบนพนฐานของความจรงเยยงมนษยผประเสรฐ พระมหาคมภรฉบบนประกอบไปดวยบทสวดมนต และบทเพลงสรรเสรญพระเจา ทเปยมลนดวยบทแหงความรกความภกด, สจธรรม, ความถอมตน, มนษยธรรม, ความเมตตาขององคพระผเปนเจา, ความรกในเพอนมนษย, วธควบคมกเลส, ความเมตตาตอมวลชวต, ความบรสทธของกายและใจ, การคนหาตนเองและพฒนาจตใจใหสงสง, ความเสมอภาคระหวางชายและหญง, การรบใชผอน และแนวทางด ารงชวตอน ๆ อกมากมาย พระมหาคมภร คร ครนถะ สาหบ เปนค ารอยกรอง บทกว เพลงขบ มทงหมดประมาณ ๒๙๔๘๐ โศลก เปนค าฉนท ๑๓ ประเภท ใชภาเขยนถง ๖ ภาษา ม ปญจาบ มลตาน ฮนด มราถ ปรากฤต และ เปอรเซย (สชพ บญญานภาพ ๒๕๑๓ .๘๙-๙๙) พระคมภรเปนสงศกดเปรยบเหมอนพระเจา จงหอหมดวยผาดนทองราคาแพง ประดษฐานภายใตฉตร ภายในมานทปกดวยเกลดเพชร เปนตวแทนพระเจาในการประกอบพธกรรมตาง ๆ (๒) หลกธรรมทส าคญบางประการ ศาสนาสกขเปนศาสนาทเนนการด าเนนชวตส าหรบผครองเรอน หลกธรรมของศาสนาจงเนนขอปฏบตทางศลธรรมและจรยธรรมพนฐาน ใชปฏบตในการด าเนนชวตประจ าวนเพอใหเกดความสขอยในสงคมอยางสนต ในทนจงขอยกหลกธรรมทส าคญทศาสนาสกขนอมน ามาใหศาสนกปฏบต ๑) หลกขนธ ๕ องคศาสดา คร นานก ไดประพนธบทสวดและค าสอนบทแรกแสดงถงหลกธรรมทจะท าใหบรรลความสขนรนดรส าหรบศาสนก เรยกวา ขนธ ๕ ไดแก ๑. ธรมขณฑ หมวดแหงธรรม คอหนาทความยตธรรม

คณ โทขนธ. ศาสนาเปรยบเทยบ. (กรงเทพฯ : โอ.เอส.พรนตง เฮาส, ๒๕๓๗),หนา ๙๓. สชพ ปญญานภาพ. ศาสนาเปรยบเทยบ. หนา ๓๕๑.

๔๖

๒. ชญาณขณฑ (คอานขณธ) หมวดแหงปญญา ๓. สรนขณฑ หมวดแหงความหรรษา (มหาปต ) ๔. กรมขณฑ หมวดแหงก าลงจตไมหวนกลว ๕. สจขณฑ หมวดแหงความจรง ขนนไดบรรลสงซงไมมรป หลอมเปนอนเดยวกบพระเจา ๒) หลกธรรมใน คมภรทสมครนถะ สาหบ ศาสดา ครโควนทสงห องคท ๑๐ ผรวบรวมค าสอนส าคญในคมภร ทสมครนถะ สาหบ โดยน ามาจากองคศาสนาครนานก มหลกการทส าคญสรปไดเปน ๔ ประการ คอ ๑. เรองความสามคค กลมเกลยวไมขดแยงกน กอใหเกดความสข ๒. เรองความเสมอภาค บอเกดแหงพลง ๓. เรองความศรทธา เปนจดเรมตนใหเกดความกลาหาญ ๔. ความรก มความสขรวมกน ขจดความโกรธ ความขดแยง อนเปนสาเหตแหงความทกข นอกจากนศาสนาสกขไดก าหนดแนวทางทเรยบงายในการด ารงชพ โดยพงตวเองแลวขอพรเมตตาจากพระผเปนเจาในการทจะบรรลเปาหมายไวดงน (๑) สวดภาวนาร าลกนามพระผเปนเจาดจรากฐานแหงชวต เขาจะร าลกนามพระผเปนเจาในดวงใจของเขาขณะประกอบกจกรรมทวไป ไมคดทจะพงพาอาศยโชคชะตาหรอความหวงทเลอนลอย (๒) ประกอบสมมาอาชวะโดยสจรตธรรม เขาจะไมเอาเปรยบหรอฉวยโอกาสผใดและไมยอมใหผอนฉวยโอกาส เขาจะพสจนการน าเสนอทสรางสรรคและมคณคาดวยธรกรรมทซอสตย ถงพรอมดวยความขยนหมนเพยร การรกษาเกบออม การเลยงชพทด (๓) การรบใชมนษยชาต สกขจะแบงปนรายไดของเขาจากการประกอบสมมาอาชวะแกผยากไรขดสนในสงคมและทนถนอมสงเสรมงานประชาสงเคราะหแกมวลมนษยใหเขาสามารถพงตวเอง เลยงดครอบครวของตนในทางเศรษฐกจไดอยางถาวร (๔) สอนใหมความสนโดษ มความรจกในการประมาณตนหรอมความพอดในการด ารงชวตของตนโดยการ - ยอมรบทรพยสมบตตามทแสวงหามาดวยความขยนหมนเพยรของตน - ยอมรบฐานะและต าแหนงการงานทไดรบตามความเหมาะสมกบปญญาความสามารถของตน - ยอมรบทกสงตามทหามาดวยความชอบธรรมและดวยพระเมตตาของพระศาสดา (๓) แนวปฏบตอยางสมดล พระมหาคมภรครครนถะ สาหบ วางแนวปฏบตอยางสมดลระหวางการกระท า (กรรม) การปฏบตธรรม ( ศรทธา สวดภาวนา ) และ ปญญา ( ความร ) โดยหลกการคอ ศาสนาแหงความศรทธา และเสยสละ คอ - ดานรางกาย ประกอบสมมาอาชวะอยางสจรตธรรม เลยงด ดแลครอบครวและเสยสละแบงปนชวยเหลอผยากไร

วชย สธรชานนท. ศาสนาเปรยบเทยบ. (กรงเทพฯ : การพมพพระนคร,๒๕๒๙), หนา ๒๐๔.

๔๗

- ดานจต สวดร าลก ภาวนาพระธรรม เปนหนงเดยวกบพระผเปนเจา - ดานปญญา ศกษาพระธรรม รแยกแยะความชว ความด และรบใชสงคม (๔) ศล ๒๑ ขอ ส าหรบศาสนกทกคน ๑. นบถอ ศาสดาทก องค เปน บดา และตนเปนบตร ๒. เมอง ปาฏลบตร และกานนทประ เปนทศกดสทธ ๓. เลกถอ ชน วรรณะ ๔. หามทะเลาะ ววาท ระหวาง ศษย ๕. พลชพ ในการรบ ๖. บชา สง ศกด สทธ ๓ ประการ คอ (๑) พระเจา เปน สจจะ เปน ศร เปน อกาละ (๒) ศาสโนวาท แหง คร ทงหลาย (๓) ความบรสทธ ๗. ม ก. ทง ๕ ชาวสกขจะมสญลกษณอย ๕ อยาง ซงขนตนดวยอกษร ก. คอ (๑) กฑา คอ ก าไลเหลกสวมทขอมอซาย (๒) กจฉา คอ กางเกงในตองมประจ า (๓) เกศะ คอ ไวผมยาว แตขมวดไว (๔) กงฆา คอ หวปกผม หามตดผมและขนทกชนด (๕) กฤปาณะ คอ มกระบตดตวทงชายและหญง ๘. เวนการพดเทจ ๙. เวนโลภโกรธ นบถอ ภรรยาผอนเสมอนมารดา ๑๐. ไมเกยวของกบ ศตร ของ ศาสนา ๑๑. ไมคบผไมสงเสรมการรบ ๑๒. หามใช สแดง ๑๓. หามใช ค าวา สงห ตอทาย นาม ๑๔. หามปลอย ศรษะ นอกจากตอนอาบน า ๑๕. ไมเลนการพนน ๑๖. หามตด หรอ โกน หนวด ผม และ เครา ๑๗. หามเกยวของกบผเปนปฏปกษกบ ชาต และ ศาสนา ๑๘. ให ถอ วา การ ขมา มวยปล า ฟนดาบ เปน กจกรรม ทตองท าเปนนจ ๑๙. ใหถอวาเกดมาเพอท าใหผมความทกขไดรบความสขและท าความเจรญใหแกชาตและ ศาสนา ๒๐.เวนจากความหรหราฟมเฟอยไร สาระ ๒๑. ถอวาการระลกถงพระเจาอยในใจตลอดเวลาและตอนรบแขกเปนกจกรรมทควรท า

(๕) หลกจรยธรรม

พระญาณวโรดม. ศาสนาตาง ๆ. (กรงเทพฯ : มหามกฏราชวทยาลย,๒๕๒๙), หนา๑๐๓.

๔๘

หลกจรยธรรม เกยวกบการปฏบตตนในชวตประจ าวน ศาสนาสกขสอนใหปฏบต ตามหลกปญจวตร ๔ ประการ คอ ๑. ตนนอนแตเชากอนรงอรณ ๒. บรกรรมภาวนา เพอช าระจตใจใหสะอาด ๓. ท าการงานอาชพทบรสทธ ๔. แบงสวนรายได ๑๐ สวน อทศการกศล ๕. ละเวนการพนน และประพฤตผดประเวณ

(๖) ขอหามในศาสนาสกข จตศล คอขอหามทส าคญของศาสนาสกข ม ๔ ประการ คอ ๑. หามตดผม หรอ ขลบหนวด ๒. หามยาเสพตดทกชนด เชน สรา บหร ๓. หามการผดประเวณ ๔. หามการรบประทานเนอสตวทถกฆาดวยวธกททา หรอ ถกฆาในพธกรรม ละเวนการพนน ยาเสพตด ประพฤตผดในกาม

๔.๑.๓ เป าหมายสงสดของศาสนาส กข หลกค าสอนของศาสนาสกข เนนการปฏบตตนเพอมงสพระเจาสงสดเพยงพระองคเดยว คอ องคอกาลปรษ โดยมงหมายวา ถาไมตองการตายจะตองไมท าใหเกดอก และการท าไมใหเกดคอการท าตวใหอยกบพระผเปนเจา เปนอนเดยวกบพระเจาตลอดกาล โดยการช าระจตใจใหสะอาดผองใส พระเจาของศาสนาสกข คอ อกาลปรษ บคคลบรรลไดดวยการเพงพนจ มความจงรกภกด มศรทธา เปลงวาจาอยเสมอถงนามของพระองค และดวยการเชอฟงพระองค บคคลยอมด าเนนไปสประตแหงความหลดพน ผภกดตอพระองคยอมรบรถงความบนเทงอภรมยทบงเกดขนในจตใจของผนนคมภร ครนถะ สาหบ แสดงลกษณะของ อกาลปรษ ไววา พระองคทรงเปนองคแหงสจจะ เปนพระผสราง ปราศจากความกลว ปราศจากความเคยดแคน เปนอมฤต ไมเกด ไมตาย มขนเปนขนดวยพระองคเอง เปนผยงใหญ ทางเมตตา โอบออมอาร พระผเปนทพงทรงสจจะ ทรงมอยเสนอ ไมมเบองตน ทรงเปนอนนตะ ไมมผเปรยบได ทรงด ารงอยดวยพระองคเอง คณลกษณะของพระอกาลปรษ

๑. ไมมฝงน ฝงโนน แทรกซมอยทกหนทกแหง ๒. มความบรสทธ ความสวสด ความปลอดภย ๓. สตยะ ความจรงหรอสภาวะทเปนจรงขงสงสด ไมมคเปรรยบ ๔. นาม องคอกาลปรษ เปนนามทไมมอยจรงเปนเพยงสมมต เพราะไมมสภาวะ ๕. กรตา เปนพระผสราง ๖. ปรษ หรอกรตาปรษ พระผสรางโลก สรรพสงทงหลายในโลก ตามเหตปจจยและกฏ

ธรรมชาต

คณ โทขนธ. เรองเดยวกน. หนา๑๓๐. ฟน ดอกบว. เรองเดยวกน. หนา ๒๗๙.

๔๙

๗. นรภย ผไมมความกลว ๘. อกาลมรต อยเหนอกาลเวลา ปราศจากความแตกดบใด ๆ ๙. นรเวร ปราศจากเวร ปราศจากศตร ๑๐. อชน ไมมก าเนด ๑๑. เสภะ มสภาวะทมแสงในตวเอง เปนแดนก าเนดแหงแสงสวาง ๑๒. ครปรสาท เปนผใหการศกษา เปนครทมใชมนษย

อาศยพระมหากรณาของพระเจา คอ การไดกลมกลนกบพระองคอนเปนความสขนรนดร เปนเปาหมายสงสดของชวต ๕. ระเบยบ ธกรรมศาสนาส กข พธกรรมของศาสนาสกข ทส าคญ ม ๒ ประการ คอ ๑. พธ อมฤตสงสการ เปนพธรบเขาศาสนาสกข เพอเสรมสรางความเสมอภาพ ถอนความเชอเรองชนวรรณะ ทกคนอยในฐานะพนองกน ๒. พธสงคต เปนพธชมนมศาสนก เพอแสดงความเปนสกข ทกคนตอง ปฏบตพธนดวยตนเอง คอเชดรองเทา ตกน า ดวยตนเองไมมการท าแทน

๓. พธแสดงความเคารพคมภรครนถะสาหบ ชาวสกขชมนมในโบสถ น าพระคมภรมาตรงหนาแสดงความเคารพอยางยง จะท าบญอะไรกตามตองน าไปวางทคมภรทกครง ผใดอานพระคมภรรวดเดยวจบถอวาไดบญมาก

๔. พธบรกรรมมลมนตระ ระลกถงพระอกาลปรษ ศาสนกตองตนกอนรงอรณ อาบน าช าระรางกายใหสะอาด เจรญสมาธภาวนา เพอทบทวนการปฏบตตนตามแนวโองการของพระเจาทไดปฏบตในแตละวน ๆ ละ ๓ เวลา คอ เชา เยน และกลางคน ๕. พธฉลองเทศกาลกรดพรพ แทนวนคลายวนประสต วนสถาปนาศาสนา และวนมรณกรรมขององคศาสดาทง ๑๐ องค อยในชวงเดอน พฤศจกายนและเดอนธนวาคม บางปอยในเดอนมกราคม การประกอบพธของศาสนาสกขใหกระท าตอหนาพระคมภร ซงเปนตวแทนขององคพระผเปนเจาและพระศาสดา พธกรรมทกชนดจะมดนตรเปนสวนหนงของพธกรรมเสมอ

๖. ประเภทศาสนวตถของศาสนาส กข ๖.๑ วด ศาสนสถานทประกอบพธกรรมของศาสนาสกขเรยกวา ครดวารา ซงหมายถง

ประตหรอทางททอดไปสพระศาสดา ในครดวาราทกแหงพระคมภรครนถะ สาหบ จะถกอญเชญมาประดษฐานในหองโถงใหญซงใชเปนสถานทสวดภาวนา เจรญธรรมและประกอบศาสนากจประจ าวน สวนประกอบทส าคญของ ครดวารา คอ การรวมเจรญธรรม – สงคต และ ครวประชาคมเสร - ปงคต ซงรจกกนแพรหลายในนาม คร - กา - ลงคร (Guru ka Langar) ครวพระศาสดาครวประชาคมเสรน มจดประสงคเพอบรการอาหารส าหรบศาสนกชนทกคน นกเดนทาง นกธดงค และผทมาสกการะ เปนการแสดงออกถงความเสมอภาค และ ความสมพนธฉนพนอง ณ

คณ โทขนธ. เรองเดยวกน. หนา ๑๕๕. มานะ ชยวงศโรจน. เรองเดยวกน. หนา ๔๗.

๕๐

ทนไมวาจะสงศกดหรอต าตอย มงมหรอ ยากจน ทกคนจะรบประทานอาหารชนดเดยวกน นงรวมกนเปนแถวเดยว ครวนด าเนนการโดยการรวมใจ เสยสละของชาวสกขดวยกน สถาบนครวประชาคมเสรนเปนพลงด าเนนการส าคญทไดสรางความเสมอภาค

๖.๒ สญลกษ ศาสนาสกขนยมสญลกษณ คอ รปธงเหลอง ประกอบดวย วงกลมไมมจดเรมตนและสนสด หมายถงสภาพนรนดร รวมถงความหมายเปนหนงเดยวกนของชาวสกข กรช เปนสงเตอนใจใหชาวสกขเตรยมใจในการปกปองความเชอของตนเอง ดาบทมขอบสองดานแทนอ านาจแหงความจรง นอกจากนยงมรปกาน า อนหมายถงการรบใชและพลง รวมทงอกษร ก. ทง ๕ ดวย ๗. สรปทายบท ๗.๑ ศาสนาสกข เปนศาสนาทมอายนอยทสดของทกศาสนา คอ เกดขน ค.ศ. ๑๔๖๙ (พ.ศ. ๒๐๑๒) ณ แควนปญจาบ ประเทศอนเดย ๗.๒ เปนศาสนาประเภทเอกเทวนยม มพระเจาสงสดเพยงพระองคเดยว คอ อกาลปรษ ๗.๓ มศาสดาทงหมด ๑๐ พระองค ผกอตงศาสดามนามวา ครนานก ๗.๔ สาเหตของการเกดขน เพอประสานความขดแยงระหวางศาสนาพราหมณ-ฮนด และ ศาสนาอสลาม แตไมประสบผลส าเรจ ๗.๕ คมภรของศาสนาสกข คอ คมภร อาทครนถะ สาหบ และ ทสมครนถะ สาหบ ๗.๖ เปนหลกค าสอนทรวมทงของฮนดและอสลาม หลกธรรมทส าคญ ประกอบดวย - เรองความสามคค - เรองความเสมอภาค - เรองความศรทธาในพระผเปนเจา - ความจงรกภกดตอครทง ๑๐ องค - หลก ขนธ ๕ ปญจวตร จตรศล และ ศลอนเปนขอปฏบต ๒๑ ขอ ๗.๗ นกาย ประกอบดวย นกาย นานกปนถและนกายขาลสา ๗.๘ เปาหมายสงสดของศาสนาคอการไดรวมตวกบพระเจาสงสด ๗.๙ พธกรรมของศาสนา มพธรบเขาศาสนา พธลางบาป พธวนส าคญของพระกรตาปรษและองคศาสดาสถานทประกอบพธกรรมของศาสนาเรยกวา ครดวารม ๗.๑๐ สญลกษณ รปดาบไขวและมดาบ ๒ คม กรงกลางเปนรปวงกลม รวมถง อกษร ๕ ก. ๗.๑๑ ปจจบนศนยกลางของศาสนาอยทแควนปญจาบประเทศอนเดย มผนบถอประมาณ ๑๙ ลานคน ๘. กจกรรมการเรยนการสอน ๘.๑ บรรยายประวตและพฒนาการของศาสนาสกข ๘.๒ อภปรายซกถามเพอความเขาใจในเนอหาขอท ๘.๑ ๘.๓ แบงกลมผเรยนใหไปคนควาคมภรของศาสนาและน าเสนอในชนเรยนผสอน สรปสาระส าคญดวยแผนใส ๘.๔ บรรยายหลกธรรมและวธปฏบตเพอเขาเปาหมายสงสด ๘.๕ เชญตวแทนศาสนาสกขมาบรรยายเพมเตมและแลกเปลยนความร ๘.๖ สรปค าสอนส าคญและพธกรรมของศาสนาสกข

๕๑

๘.๗ ฉาย VCD ศาสนาสกข ๘.๘ ใหท าแบบฝกหดประจ าบท ๙. สอการเรยนการสอน ๙.๑ เอกสารค าบรรยายทเกยวของกบเนอหา ๙.๒ แผนใสสรปค าสอน ๙.๓ VCD ศาสนาสกข ๙.๔ วทยากรรบเชญ ๑๐. ค าถามทายบท ๑. ศาสนาสกขเกดเพราะมวตถประสงคอะไร และเปนไปตามวตถประสงคนนหรอไมอยาง จงอธบาย

๒. ศาสนาสกขเปนศาสนาประเภทใด มลกษณเหมอนและแตกตางไปจาก ศาสนาอสลามอยางไร จองอธบาย

๓. ศาสนาสกขเปนศาสนาทมอายนอยทสดแตท าไมมศาสดาถง ๑๐ พระองค ท เปนเชนนเนองมาจากสาเหตอะไร จงชแจง

๔. คมภรศาสนาสกข มความส าคญอยางไร มววฒนาการอยางไรบาง ๕. ครดวารา หมายถงอะไร และมความส าคญอยางไร ๖. นกายของศาสนาสกขทง นกาย เหมอนกนและตางกนอยางไร ๗. ท าไมชาวสกขจงมค าวา สงหลงทายเสมอ จงอธบายความเปนมา ๘. อกษร ๕ ก. มความเปนมาและมความส าคญอยางไร ๙. การเขาถงเปาหมายสงสดของศาสนาสกขจะตองปฏบตอยางไร ๑๐. สถานการณในปจจบนของศาสนาสกข เปนอยางไรบา

๑๑. หนงสออางอ ง สชพ ปญญานภาพ. ประวตศาสตรศาสนา, กรงเทพ : อมรการพมพ, ๒๕๒๖. จนดา จนทรแกว. ศาสนาปจจบน. กรงเทพมหานคร : มหาจฬาบรรณาคาร , ๒๕๓๒. จ านง ทองประเสรฐ. ศาสนาสากล. กรงเทพมหานคร : ไทยวฒนาพานช,๒๕๒๐. สจตรา รณรน. ศาสนาเปรยบเทยบ. กรงเทพมหานคร : ธนะการพมพ, ๒๕๒๗. ฟน ดอกบว. ศาสนาเปรยบเทยบ. กรงเทพมหานคร : โสภณการพมพ, ๒๕๓๙. มานะ ชยวงศโรจน, แปล. ศาสนาของโลก. กรงเทพฯ บ.นามบคส จ ากด,๒๕๔๒. คณ โทขณฑ. ศาสนาเปรยบเทยบ.กรงเทพ,โอเดยนสโตร,๒๕๓๗. พระญาณวโรดม. ศาสนาตาง ๆ. มหามกฏราชวทยาลย, ๒๕๒๙. วชย สธรชานนท. ศาสนาเปรยบเทยบ. การพมพพระนคร,กรงเทพ,๒๕๒๕. สชพ ปญญานภาพ. ศาสนาเปรยบเทยบ, กรงเทพ : กงจนทรการพมพ, ๒๕๒๔.