อารยธรรมบท ชุดที่...
TRANSCRIPT
¤³Ð¼Ùé¨Ñ´·Ó
หนงสออเลกทรอนกส อารยธรรมบท ชดท ๑สำหรบแจกเปนธรรมานเคราะห จดทำถวายพระศาสนาโดยโครงการแสงธรรมแหงพระไตรปฎก มลนธอทยานธรรม
ผกอปรกจ และเจาภาพทกทานEmail : [email protected]
ทปรกษา: ไชย ณ พล อครศภเศรษฐ รวบรวมและเรยบเรยง: ณฐกร ทบทอง
จดทำและเผยแผ: พนกาญจน ลาภานนท นตนาถ ชาตศรวฒนา วสทธ ปรมาภรณพลาส ชยชาญ รกการงาน
พสจนอกษร: กนษฐา พรหมสาขา ณ สกลนคร ณฏฐา เจยรวงศภาพประกอบ/ออกแบบปก: มลฤด ตงสกลพทกษ
© มลนธอทยานธรรม
345 หม 3 ต.สามรอยยอด อ.สามรอยยอด จ.ประจวบครขนธ 77120Email : [email protected] Website : www.uttayarndham.org
ÊÒúÑ
แสงธรรมแหงพระไตรปฎก ivบทนำ v
ทางแหงการบรรลสขอนไพบลย 6
จตทตงไวผด 10
คนโงคดวาตนวาฉลาด 14
กรรมอนทำใหเดอดรอนภายหลง 17
เสมอนแมลงภเชยเกสรดอกไม 23
ผถงฝงมนอย 33
ผปรารถนาววฏฏะ 36
ธรรมเปนเหตใหยศเจรญ 40
ธรรมเปนเหตใหอายยน 53
ผตองเศราโศกในโลกทงสอง 59
ผบนเทงในโลกทงสอง 63
เพลงแหงโลก 70
ผซงตองเขาหองบอย ๆ 86
ÊÒÃºÑ (µèÍ)
การนนทาและสรรเสรญ 90
ขดรากของตน 96
ผมปญญาคมครองธรรม 99
ความชวไมทำเลยดกวา 102
โภคะฆาคนทรามปญญา 105
สตบรษยอมปรากฏในทไกล 111
สขอนยงกวาความสงบไมม 119
ความโศกเกดจากกาม 122
ควรทำความเพยรในวนน 127
ผสมนามวาภกษ 132
พงตดกระแสตณหา 137ประมวลธรรมบท 141 ทายเลม 166
หมายเหต : ชอตอนจากหนงสอ ธรรมบท ทางแหงความด เลมท ๑ – ๔ โดย อาจารยวศน อนทสระ
iv
áʧ¸ÃÃÁáË觾ÃÐäµÃ»Ô®¡
ธรรมะของพระสมมาสมพทธเจาเปนธรรมทบรบรณ กวางขวาง เหมาะกบคนทกวชาชพ ทกจรต การละเลยธรรมะของพระศาสดา ทำใหเกดการตความธรรมะไปตามจรตและอวชชาของตน ธรรมจงแคบลง บดเบอนไปทละนอย ซงพระผมพระภาคทรงเรยกวาสทธรรมปฏรป อนเปนเหตแหงความเสอมของพระธรรม
แสงธรรมแหงพระไตรปฎก คอโครงการพระไตรปฎกเสยง จดทำขนโดยมลนธอทยานธรรม เพอมงธำรงธรรมของพระศาสดา และรกษาธรรมบรสทธ ใหคงอยคโลกสบไป โดยมวตถประสงคหลกคอ ตองการใหพทธศาสนกชน ทกเพศ ทกวย เขาถงคำสอนขององคพระสมมาสมพทธเจาโดยตรง ดวยรปแบบสอเสยง เพอใหเกดอรรถรสและธรรมรส
มลนธฯ หวงเปนอยางยงวา พทธชนทงหลายจะใชสอพทธธรรมนอยางแพรหลายในชวตประจำวน เพอเหนยวนำใหเกดอรยชนเพมมากขน ตดตอสอบถามเกยวกบโครงการแสงธรรมแหงพระไตรปฎก มลนธอทยานธรรม [email protected]
อารยธรรมบท เปนบทธรรมและความเปนมาของฆราวาสอรยะ และคฤหสถสมมาชนในสมยพทธกาล ทแสดงคต จต อบต วธการเจรญธรรม และอานสงสทแตละทานไดรบ เปนแบบเรยนการดำเนนชวตในรปแบบตาง ๆ ทชดเจน
โครงการแสงธรรมแหงพระไตรปฎก มลนธอทยานธรรม จงไดจดทำหนงสออเลกทรอนกส อารยธรรมบท ชดท ๑ ขน เพอใหทานไดศกษา เหตปจจยแหงความเปนไป อปสรรค และความสำเรจของชวตรปแบบตาง ๆ และนำมาจดระเบยบวถอารยะแหงชวตของตนใหคมคาสงสด เจรญทงทางโลกและทางธรรม รงเรองในมรรค ผล สวรรค นพพาน ยง ๆ ขนไป
v
º·¹Ó
·Ò§áË觡ÒúÃÃÅØÊØ¢Íѹ侺ÙÅÂì
พวกชนพาลผม ปญญาทราม
ยอมประกอบเนอง ๆ ซงความประมาท
สวนผม ปญญา ยอมรกษาความไมประมาทไว
เหมอนทรพยอนประเสรฐ
ทานท งหลายอยาตามประกอบความประมาท
อยาตามประกอบความเชยชดดวยความยนด ในกาม
เพราะวาผ ไมประมาทแลว เพงพนจอย
ยอมบรรลสขอนไพบลย
อปปมาทวรรค
7
สมยหนงในพระนครสาวตถ ไดมงานนกษตร พวกชนพาลผมปญญาทราม เอาเถาและโคมยทารางกาย เทยวกลาววาจาของอสตบรษไปตลอด ๗ วน เหนใคร ๆ เปนญาตกตาม เปนสหายกตาม เปนบรรพชตกตาม มไดมความละอาย จะยนกลาววาจาของอสตบรษอยทประตเรอนทก ๆ เรอน
ชนทงหลายไมอาจฟงอสปปรสวาทของพวกเขาได จงสงทรพยใหกงบาทบาง บาทหนงบาง กหาปณะหนงบางตามกำลง พวกเขาไดทรพยแลว กหลกไป
กในกาลนน พระนครสาวตถมอรยสาวกประมาณ ๕ โกฏ ทานเหลานนสงขาวไปถวายพระศาสดาวา
“ขาแตพระองคผเจรญ ขอพระผมพระภาคเจากบภกษสงฆ อยาเสดจเขาไปสพระนคร จงประทบอยแตในพระวหารตลอด
¾ÒŹѡÉѵÃ
Audio 1
8
๗ วน”
กตลอด ๗ วน นน ทานเหลานนจดขาวยาคและภตสงไปสพระวหารเพอภกษสงฆ แมตนเองกไมออกจากเรอน
กครนเมองานนกษตรเสรจสนลงแลว อรยสาวกเหลานนนมนตภกษสงฆมพระพทธเจาเปนประมข ใหเสดจเขาไปยงพระนคร ถวายทานใหญ นง ณ สวนขางหนงแลว กราบทลวา
“ขาแตพระองคผเจรญ ๗ วน ของพวกขาพระองคลวงไปไดโดยยากอยางยง เมอพวกขาพระองคไดยนวาจาของพวกพาล มใชของสตบรษ หทงสองเปนประหนงจะแตกทำลาย ใคร ๆ กไมละอายแกใคร ๆ เพราะเหตนน พวกขาพระองคจงไมปรารถนาใหพระองคเสดจเขามาภายในพระนคร ถงพวกขาพระองคกไมอาจออกจากเรอน”
พระศาสดาทรงสดบถอยคำของอรยสาวกเหลานนแลว ตรสวา
“กรยาของพวกผมปญญาทรามยอมเปนเชนน สวนผมปญญาทงหลายรกษาความไมประมาทไว เหมอนทรพยอนเปนสาระ ยอมบรรลสมบต คอ อมตมหานพพาน”
ดงนแลว ไดทรงภาษตพระคาถาเหลานวา
“ พวกชนพาล ผมปญญาทราม ยอมประกอบเนอง ๆ ซงความประมาท
9
สวนผมปญญา ยอมรกษาความไมประมาทไว เหมอนทรพยอนประเสรฐ ทานทงหลายอยาตามประกอบความประมาท อยาตามประกอบความเชยชดดวยความยนดในกาม เพราะวาผไมประมาทแลว เพงพนจอย ยอมบรรลสขอนไพบลย
” ในกาลจบคาถา ชนเปนอนมากไดเปนอรยบคคลมพระโสดาบนเปนตน เทศนามประโยชนแกมหาชนแลว ดงนแล
¨Ôµ·ÕèµÑé§äÇé¼Ô´
จตซงต งไวผดแลว
พงท าเขาน นให เลวทราม
ยงกวาความพนาศฉบหายท โจรเหนโจร
หรอคนจองเวรเหนคนจองเวรทาน น
จตตวรรค
11
นายโคบาลชอ นนทะ ในกรงสาวตถ เปนคนมงคง มทรพยมาก มสมบตมาก ดแลฝงโคของอนาถบณฑกคฤหบดอย
เขาถอเอาปญจโครสคอนมสด นมสม นมขน เนยขน เนยใส มาสเรอนของทานอนาถบณฑกคฤหบด ไดพบพระศาสดา ฟงธรรม แลวทลวงวอนพระศาสดาใหเสดจมาสเรอนของตน
พระศาสดาทรงรอความแกกลาแหงญาณของเขาอย จงยงไมเสดจไป ตอมาทรงทราบวาญาณของเขาแกกลาแลว พระศาสดาเสดจจารกไปพรอมดวยภกษสงฆหมใหญแวดลอม ทรงแวะประทบนงทโคนตนไมแหงหนงใกลเรอนของเขา
เขาไปสทประทบของพระศาสดา ถวายบงคมกระทำ
¹Ñ¹·â¤»ÒÅ¡Ð
Audio 2
12
ปฏสนถาร นมนตพระศาสดา แลวไดถวายปญจโครสทานอนประณตแกภกษสงฆ มพระพทธเจาเปนประธานตลอด ๗ วน
ในวนท ๗ พระศาสดาทรงกระทำอนโมทนาเสรจแลว ตรสอนปพพกถาตาง ๆ โดยทานกถา เปนตน ในเวลาจบกถา เขาตงอยในโสดาปตตผล รบบาตรของพระศาสดา ตามสงเสดจพระศาสดาไปไกล พระศาสดาทรงรบสงใหกลบ ดวยพระดำรสวา
“อบาสก จงหยดเถด”
เขาถวายบงคมพระศาสดาแลวกลบไป ลำดบนน นายพรานคนหนงไดแทงเขาจนเสยชวต พวกภกษผมาขางหลงเหนเหตการณ จงไปกราบทลพระศาสดาวา
“ขาแตพระองคผเจรญ นายโคบาลชอนนทะ ถวายมหาทาน ตามสงเสดจ แลวกลบไป เขาถกนายพรานฆาตายเสยแลว กเพราะความทพระองคเสดจมาในทน ถาวาพระองคจกมไดเสดจมาแลวไซร ความตายจกไมไดมแกเขาเลย”
พระศาสดาตรสวา
“ภกษทงหลาย เมอเรามากตาม มไดมากตาม ชอวา อบายเปนเครองพนจากความตายของนายนนทะนน แมผไปอยสทศใหญ ๔ สทศนอย ๔ ยอมไมม ดวยวา จตเทานนซงตงไวผดแลวในภายในของสตวเหลาน ยอมทำความพนาศ ฉบหาย ทพวกโจรหรอพวกคนจองเวรจะทำใหไมได”
ดงน ตรสพระคาถานวา
13
“ จตซงตงไวผดแลวพงทำเขานนใหเลวทราม ยงกวาความพนาศฉบหายทโจรเหนโจร หรอคนจองเวรเหนคนจองเวรทำนน
” ในกาลจบเทศนา ชนเปนอนมากบรรลอรยผลทงหลาย มโสดาปตตผลเปนตน เทศนามประโยชนแกมหาชนแลว กกรรมทอบาสกไดทำไวในระหวางภพ พวกภกษมไดทลถาม เพราะฉะนน พระศาสดาจงมไดตรสบอกกรรมนน ดงนแล
¤¹â§èÊӤѵ¹ÇèÒ©ÅÒ´
บคคลใดโง
ยอมสาคญความทแหงตนเปนคนโง
บคคลน นจะเปนบณฑตเพราะเหตน นไดบาง
สวนบคคลใดเปนคนโง
มความสาคญวาตนเปนบณฑต
บคคลน นแล เราเรยกวา คนโง
พาลวรรค
15
โจร ๒ คนนนเปนสหายกน ไปสพระเชตวนกบมหาชนเพอตองการฟงธรรม โจรคนหนงตงใจฟงธรรมกถา โจรอกคนหนงมองดของทตนตองการ ขโมย ในบรรดาโจรทงสองนน โจรผฟงธรรมไดบรรลโสดาปตตผล โจรอกคนหนงไดทรพยประมาณ ๕ มาสก ทขอดไวทชายผาของอบาสกคนหนง ทรพยนนไดเปนคาอาหารในเรอนของเขา แตไมไดเปนคาอาหารในเรอนของโจรผโสดาบน
ครงนน โจรผสหายกบภรรยาของตน ไดเยยหยนโจรผโสดาบนนนวา
“ทานไมมคาอาหารในเรอนของตน เพราะความทตนฉลาดเกนไป”
สหายผโสดาบนคดวา
“เจาคนนยอมสำคญความทตนเปนบณฑต ดวยความเปน
â¨Ã¼Ù�·ÓÅÒ»Á
Audio3
16
พาลทเดยวหนอ”
เพอจะกราบทลความเปนไปนนแดพระศาสดา จงไปสพระเชตวนกบหมญาต แลวกราบทลเรองราว
พระศาสดา เมอจะทรงแสดงธรรมแกเขา จงตรสพระคาถานวา
“ บคคลใดโง ยอมสำคญความทแหงตนเปนคนโง บคคลนนจะเปนบณฑตเพราะเหตนนไดบาง สวนบคคลใดเปนคนโง มความสำคญวาตนเปนบณฑต บคคลนนแล เราเรยกวา คนโง
” ในกาลจบเทศนา มหาชนพรอมดวยหมญาตของโจรผโสดาบนบรรลโสดาปตตผลแลว ดงนแล
¡ÃÃÁÍѹ·ÓãËéà ×Í´Ãé͹ÀÒÂËÅѧ
บคคลกระท ากรรมใดแลว
ยอมเดอดรอนในภายหลง
เปนผมหนาชมดวยน าตา รองไห
เสวยผลของกรรมใดอย
กรรมน นอนบคคลกระท าแลว ไมด เลย
พาลวรรค
18
ครงนน พวกโจรเขาไปสพระนครโดยทอนำ ทำลายอโมงคในเรอนเศรษฐผหนง ขนเอาเงนและทองเปนอนมาก แลวกออกไปโดยทางทอนำนนเอง โจรคนหนงไดทำถงทบรรจทรพยพนหนงไวทเกลยวผาแลวไปยงนานน แบงทรพยกนแลว ถอเอาทรพยนนเดนไป ไมไดระวงวาถงบรรจทรพยพนหนงไดตกลงจากเกลยวผา
ในวนนน เวลาใกลรง พระศาสดาทรงตรวจดสตวโลก ทรงเหนชาวนานนผเขาไปในภายในขาย คอพระญาณของพระองค แลวทรงใครครวญอยวา
“เหตอะไรหนอแล จกม”
ไดทรงเหนเหตนวา
“ชาวนาคนนจกไปนาเพอไถนาแตเชาตร แมพวกเจาของ
ªÒǹÒ
Audio 4
19
ทรพยไปตามรอยเทาของโจรทงหลายแลว เหนถงทบรรจทรพยพนหนงในนาของชาวนานนแลว กจกจบชาวนานน เวนเราเสย คนอนชอวาผเปนพยานของชาวนานนจกไมม แมอปนสยแหงโสดาปตตมรรคของชาวนานนกมอย เราไปในทนน ยอมควร”
ฝายชาวนานนไปนาเพอไถนาแตเชาตร พระศาสดามพระอานนทเถระเปนปจฉาสมณะ ไดเสดจไปในทนน ชาวนาเมอเหนพระศาสดา เขาไปถวายบงคมพระผมพระภาคเจา แลวกลบมาไถนาตอ พระศาสดาไมตรสอะไร ๆ กบเขา เสดจไปยงท ๆ ถงบรรจทรพยพนหนงตก ทอดพระเนตรเหนถงนนแลว จงตรสกะพระอานนทเถระวา
“อานนท เธอเหนไหม อสรพษ”
พระอานนทเถระทลวา
“เหน พระพทธเจาขา อสรพษราย”
ชาวนาไดยนถอยคำนนคดวา
“ทนเปนทเทยวไปในเวลาหรอมใชเวลาแหงเรา ไดยนวา อสรพษมอยในทนน”
เมอพระศาสดาตรสคำมประมาณเทานน แลวหลกไป เขาจงเอาดามปฏก เดนไปดวยตงใจวา จกฆาอสรพษนน เหนถงบรรจทรพยพนหนง แลวคดวา
“คำนนจกเปนคำอนพระศาสดาตรสหมายเอาถงบรรจทรพยพนหนงน”
จงนำถงบรรจทรพยพนหนงนนกลบไป เพราะเขาเปนคนไมฉลาด จงซอนมนไวในทสมควรแหงหนง กลบดวยฝน แลวกลบไปไถนาอก
20
ครนถงเวลาเชา คนในบานเศรษฐเมอทราบวาโจรขโมยทรพย จงเดนตามรอยเทาไป ถงนานนแลว เหนท ๆ พวกโจรแบงทรพยกน ไดเหนรอยเทาของชาวนา คนเหลานนไปตามแนวรอยเทาของชาวนานน เหนทซอนถงทรพยทชาวนาซอนเอาไว คยฝนออก พบถงทรพย พวกเขาโบยชาวนาดวยทอนไม แลวนำไปแสดงแกพระราชา พระราชาทรงสดบความเปนไปนนแลว จงรบสงใหประหารชวตชาวนานน พวกราชบรษมดชาวนานนใหมแขนไพลหลง เฆยนดวยหวาย นำไปสตะแลงแกง ชาวนานนเดนไปพลางกลาวไปวา
“เหนไหม อานนท อสรพษ เหน พระพทธเจาขา อสรพษราย”
พวกราชบรษถามเขาวา
“แกกลาวถอยคำของพระศาสดาและพระอานนทเถระเทานน ทำไม?”
“เมอเราไดเฝาพระราชาจงจกบอก”
ราชบรษนำเขาไปสสำนกของพระราชา กราบทลความเปนไปนนแดพระราชา
ลำดบนน พระราชาตรสถามชาวนานนวา
“เพราะเหตไร เจาจงกลาวอยางนน”
ชาวนานนกราบทลวา
“ขาแตสมมตเทพ ขาพระองคไมใชโจร”
แลวกกราบทลเรองนนทงหมดแดพระราชา จำเดมแตกาลทตนออกไปเพอตองการจะไถนา พระราชาทรงสดบถอยคำของชาวนานนแลว ตรสวา
21
“พนาย ชาวนานอางพระศาสดาผเปนบคคลเลศในโลกเปนพยาน เราจะยกโทษแกชาวนานยงไมสมควร เราจกรสงทควรกระทำในเรองน”
ดงนแลว ทรงพาชาวนานนไปยงสำนกของพระศาสดาในเวลาเยน ทลถามพระศาสดาวา
“ขาแตพระผมพระภาค พระองคไดเสดจไปสทไถนาของชาวนานนกบ พระอานนทเถระหรอ”
พระผมพระภาคตรสวา
“ขอถวายพระพร มหาบพตร”
“พระองคทอดพระเนตรเหนอะไรในนานน”
“ถงทรพยพนหนง มหาบพตร”
“ทอดพระเนตรเหนแลวไดตรสคำอะไร”
“เรากลาววา อานนท เธอเหนไหม อสรพษ”
“พระพทธเจาขา ถาบรษนจกไมไดกระทำการอางพระองคแลวไซร เขาจกไมไดชวตแตเขากลาวคำทพระองคตรสแลว จงไดชวต”
พระศาสดาทรงสดบพระราชดำรสนนแลว ตรสวา
“ขอถวายพระพร มหาบพตร แมตถาคตกลาวคำมประมาณเทานนนนเองแลวกไป ความเดอดรอนในภายหลงยอมม เพราะกระทำกรรมใด กรรมนน ผชอวาเปนบณฑตไมพงกระทำ
ดงน เมอจะทรงสบอนสนธแสดงธรรม จงตรสพระคาถานวา
22
“ บคคลกระทำกรรมใดแลว ยอมเดอดรอนในภายหลง เปนผมหนาชมดวยนำตา รองไห เสวยผลของกรรมใดอย กรรมนนอนบคคลกระทำแลว ไมดเลย
” ในเวลาจบเทศนา อบาสกชาวนาบรรลโสดาปตตผลแลว แมภกษผประชมกนเปนอนมาก กบรรลอรยผลทงหลาย มโสดาปตตผลเปนตน ดงนแล
àÊÁ×͹áÁŧÀÙèàªÂà¡Êô͡äÁé
มนพงเทยวไปในบานเหมอนแมลงภ
ไมทาดอก ส และกลนใหชอกช า
ถอเอาแตรสแลวบนไป
ปปผวรรค
24
ในทไมไกลจากกรงราชคฤห มนคมชอสกกะ เศรษฐคนหนงชอโกสยะ มสมบต ๘๐ โกฏ ประจำอยในนคมนน เขาเปนผตระหน ไมใหหยดนำมนแมเพยงหยดเดยวแกผอน ทงไมบรโภคเอง สมบตของเขานน ไมอำนวย ประโยชนแกบตรและภรรยา ไมอำนวยประโยชนแกสมณะและพราหมณทงหลาย คงมแตของทไมไดใชสอยตงอย เหมอนสระโบกขรณ ทผเสอนำหวงแหน ดวยประการฉะนแล
วนหนง ในเวลาจวนสวาง พระศาสดาเสดจออกจากสมาบตอน ประกอบดวยความกรณาใหญ ทรงตรวจดหมสตวผเปนเผาพนธทพอ แนะนำในการตรสรไดในสกลโลกธาต ไดทรงเหนอปนสย โสดาปตตผลของเศรษฐพรอมทงภรรยา ซงหางออกไป ๔๕ โยชน
â¡ÊÔÂàÈÃÉ°Õ¼Ù�ÁÕ¤ÇÒÁµÃÐ˹Õè
Audio 5
25
กในวนวาน เศรษฐนนไปเขาเฝาพระเจามคธแลว ระหวางทางเดนกลบบาน เขาไดเหนชาวบานคนหนงกำลงกนขนมเบอง เขาเกดอยากกนขนมเบองเปนอยางยง กลบถงบานแลวคดวา
“ถาเราบอกวาเราอยากกนขนมเบองไซร คนเปนอนมากกจกพากนอยากกนกบเรา เมอเปนเชนนน วตถเปนอนมากของเรา มงา ขาวสาร เนยใส นำออย เปนตน กจกถงความหมดไป เราจกไมบอกแกใคร ๆ”
ผานไปหลายวน เขายงอยากกน แตไมไดบอกใคร ๆ เพราะกลวเสยเงน ทำใหรางกายผายผอม
ภรรยาเหนความเปลยนแปลงของสาม ไดเขาไปลบหลง แลวสอบถามวา
“ทานไมสบายหรอ นาย”
เศรษฐตอบวา
“ความไมสบายอะไร ๆ ของฉนไมม”
“กพระราชากรวทานหรอ”
“ถงพระราชากไมกรวฉน”
“เมอเปนเชนนน ความไมพอใจอะไร ๆ ทพวกลกชาย ลกหญง ทาส หรอกรรมกรกระทำแกทาน มอยหรอ”
“แมสงนนกไมม”
“กทานมความอยากในอะไรหรอ”
“ฉนมความอยาก”
26
“อยากอะไร นาย”
“ฉนอยากกนขนมเบอง”
“เมอเปนเชนนน ทำไมทานไมบอกแกดฉน ทานเปนคนจนหรอ บดน ดฉนจกทอดขนมเบองใหพอแกคนทอยในสกกรนคมทงสน”
“ประโยชนอะไรจะตองเลยงคนพวกนน พวกเขาทำงานของตน กจกกนของตน”
“ถากระนน ดฉนจกทอดขนมเบองใหพอแกคนทอยในตรอกเดยวกน”
“ฉนรความทเธอเปนคนรวยทรพยละ”
“ดฉนจะทอดใหพอแกคนทงหมดทอยในทใกลเรอนน”
“ฉนรวาเธอเปนคนมอธยาศยกวางขวางละ”
“ถากระนน ดฉนจะทอดใหพอแกลกเมยของทานเทานน”
“ประโยชนอะไรทจะตองเลยงคนพวกนน”
“กดฉนจะทอดใหพอแกทานและดฉนหรอ”
“เธอจกทำทำไม”
“ถากระนน ดฉนจะทอดใหพอแกทานผเดยวเทานน”
“เมอเธอทอดขนมทน คนเปนจำนวนมากกยอมหวงทจะกนดวย เธอจงใชขาวสารหก เชงกราน และกระเบอง และจดเตรยมนำนม เนยใส นำผง และนำออยหนอยหนง แลวขนไปชนบนแหงปราสาท ๗ ชน แลวทอดเถด ฉนคนเดยวเทานน จกนงกน ณ ทนน”
27
นางรบคำ แลวใหทาสถอสงของทควรถอ เอาขนไปสชนบนปราสาท ไลทาสไป แลวใหเรยกเศรษฐมา
เศรษฐนนปดประตใสลมและสลกทกประต ตงแตประตชนแรกจนถงประตชนท ๖ แลวขนไปยงชนท ๗ ปดประต ฝายภรรยาของเขาตดไฟทเชงกราน ยกถาดกระเบองขนตง แลวเรมทอดขนม
ครงนน พระศาสดาตรสเรยกพระมหาโมคคลลานเถระมาแตเชาตรตรสวา
“โมคคลลานะ ในสกกรนคม ซงตงอยไมไกลกรงราชคฤห เศรษฐผมความตระหนคนหนงคดวา 'เราจกกนขนมเบอง' จงใหภรรยาทอดขนมเบองบนปราสาทชน ๗ เพราะกลวคนเหลาอนเหน เธอจงไป ณ ทนน แลวกำราบเศรษฐใหสนพยศ ใหทงสองผวเมยถอขนม นำนม เนยใส นำผง และนำออย แลวนำมายงพระเชตวนดวยกำลงของเธอ วนนเรากบภกษ ๕๐๐ รป จกนงในวหารนนแหละ เพอรอขนม”
พระเถระรบพระดำรสของพระศาสดา แลวไปยงนคมนนดวยกำลงฤทธทนท ไดยนอยทชองสหบญชรของปราสาทนน เหมอนรปแกวมณลอยเดนอยกลางอากาศเทยว เศรษฐเมอเหนพระเถระแลว หวใจสนสะทาน ดวยคดวา
“เรามาทน เพราะกลวบคคลทงหลายผมรปอยางนนนแล แตสมณะนยงมายนอยทชองหนาตางได”
เมอไมเหนสงใดจะขบไลพระเถระได จงทำเสยงไลดจเสยงกอนเกลอทถกโรยลงในไฟ แลวกลาววา
“สมณะ ทานยนอยในอากาศ จกไดอะไร แมจงกรมแสดงรอยเทาในอากาศซงหารอยมไดอย กจกไมไดเหมอนกน”
28
พระเถระจงกรมกลบไปกลบมาในทนนนนแล เศรษฐกลาววา
“ทานจงกรมอยจกไดอะไร แมนงดวยบลลงกในอากาศกจกไมไดเชนกน”
พระเถระจงนงคบลลงก
“ทานนงในอากาศ จกไดอะไร แมมายนทขอบหนาตางกจกไมได”
พระเถระไดยนอยทขอบหนาตาง
“ทานยนทขอบหนาตางจกไดอะไร แมบงหวนควนแลว กจกไมไดเหมอนกน”
พระเถระจงบงหวนควนขน ทำใหปราสาททงหลงมแตควน ควนไดเสยดแทงตาทงสองของเศรษฐ เศรษฐไมกลากลาวกะทานวา แมทานใหไฟโพลงอยกจกไมได เพราะกลวไฟจะไหมเรอน คดวา
“สมณะนคงตองการขนมจรง ๆ หากไมไดกจะไมไป เราจะใหขนมแกทานชนหนง”
แลวจงกลาวกะภรรยาวา
“นางผเจรญ เธอจงทอดขนมชนเลก ๆ ชนหนง แลวใหแกสมณะเถอะ”
นางหยอดแปงลงในถาดกระเบองนดเดยว แตเกดเปนขนมชนใหญพองขนเตมทวทงถาด เศรษฐกลาววา
“ชะรอยหลอนจกหยบแปงมากไป”
29
ดงนแลว จงตกแปงหนอยหนงดวยมมทพพ แลวหยอดลงในกระทะเองทเดยว แตขนมกลบเปนชนใหญกวาชนแรก ยงทอดชนตอไปกยงใหญขน เขาเบอหนาย จงกลาวกะภรรยาวา
“นางผเจรญ เธอจงใหขนมแกสมณะนชนหนงเถอะ”
เมอนางหยบขนมชนหนงจากกระเชา ขนมทงหมดกลบตดเนองเปนอนเดยวกน นางจงกลาวกะเศรษฐวา
“นาย ขนมทงหมดตดเนองเปนอนเดยวกนเสยแลว ดฉนไมสามารถทำใหแยกกนได”
“ฉนจกทำเอง”
แตเขากไมอาจทำได แมทงสองคนจะจบทรมแผนขนมทงสองขางแลวดงออก กไมอาจทำใหแยกออกจากกนไดเลย เศรษฐนนปลำอยกบขนมจนเหงอไหลออกจากกาย ความหวกระหายกหายไป จงกลาวกบภรรยาวา
“นางผเจรญ ฉนไมมความตองการขนมแลว เธอจงใหแกสมณะเถด”
นางยกกระเชาขนมถวายพระเถระ พระเถระแสดงธรรมแกคนทงสอง กลาวคณพระรตนตรย แสดงผลของการใหทานวา
“ทานทบคคลใหแลว ยอมมผล ยญทบคคลบชา ยอมมผล”
เศรษฐฟงธรรมนนแลว มจตเลอมใส กลาววา
“ทานผเจรญ ทานจงมานงฉนบนบลลงกนเถด”
พระเถระกลาววา
30
“มหาเศรษฐ พระสมมาสมพทธเจาประทบนงในวหารกบภกษ ๕๐๐ รป ดวยตงพระหฤทยวา ‘จกเสวยขนม’ หากทานชอบใจ ทานจงใหภรรยาถอขนมและวตถอนมนำนม เปนตน พวกเราจกไปสสำนกของพระศาสดา”
“กบดน พระศาสดาประทบอย ณ ทไหนเลาขอรบ”
“ประทบอยในพระเชตวนวหาร ไกล ๔๕ โยชนจากทน”
“ทานผเจรญ พวกเราจะไปโดยหนทางไกลอยางนนไดอยางไร โดยไมใหเวลาลวงเลยนาน”
“มหาเศรษฐ เมอทานมความชอบใจ เราจกนำทานทงสองไปดวยกำลงของเรา หวบนไดปราสาทของทานจกมในทน แตเชงบนไดจะมทซมประตพระเชตวน เราจกนำไปสพระเชตวนโดยกาลเพยงชวเวลาลงจากปราสาทชนบนไปยงชนลาง”
“ดละ ขอรบ”
พระเถระทำหวบนไดไวในทน แลวอธษฐานวา
“ขอเชงบนไดจงมทซมประตพระเชตวน”
บนไดกไดเปนแลวอยางนนนนแล พระเถระใหเศรษฐและภรรยาถงพระเชตวนวหาร เรวกวาเวลาทลงจากปราสาทชนบนไปยงชนลาง
เศรษฐและภรรยาเขาไปเฝาพระศาสดา ไดถวายทกษโณทกแกภกษสงฆ มพระพทธเจาเปนประมข ภรรยาใสขนมในบาตรของพระตถาคตเจา ทงมหาเศรษฐและภรรยากบรโภคขนมพอแกความตองการ โดยขนมไมปรากฏความ
31
หมดสนไป แมจะถวายขนมแกภกษทกรปในวหารและใหแกคนอนาถาทงหลาย ขนมกไมหมดสนไป เขาทงสองจงกราบทลพระผมพระภาคเจาวา
“ขาแตพระองคผเจรญ ขนมยงไมหมดสนไป”
พระผมพระภาคเจาตรสวา
“ถากระนน ทานทงสองจงทงเสยทซมประตพระเชตวน”
เขาทงสองกทงทเงอมซงไมไกลซมประตพระเชตวน แมทกวนนทนนกยงปรากฏชอวา ‘เงอมขนมเบอง’ เศรษฐพรอมดวยภรรยาเขาไปเฝาพระผม พระภาคเจา ไดยนอย ณ ทควรสวนขางหนง พระผมพระภาคเจาไดทรงกระทำอนโมทนา
ในกาลจบอนโมทนา สามและภรรยาดำรงอยในโสดาปตตผล ถวายบงคมพระศาสดา ขนบนไดทซมประตพระเชตวน สดบนไดทปราสาทของตน ตงแตนนมา เศรษฐไดสละบรจาคทรพยจำนวน ๘๐ โกฏ ตามสมควร ถวายในพระพทธศาสนา
ในเวลาเยนวนรงขน พวกภกษประชมกนในโรงธรรม นงกลาวคณกถาของพระเถระวา
“ทานผมอายทงหลาย ทานทงหลายจงดอานภาพของพระมหาโมค- คลลานะ ทานชอวาไมกระทบกระทงศรทธา ไมกระทบกระทงโภคะ กำราบเศรษฐผมความตระหนโดยครเดยว ทำใหสนพยศ ใหเขาถอขนมนำมาส
พระเชตวนถวายแดพระศาสดา ใหตงอยในโสดาปตตผล นาอศจรรย พระเถระมอานภาพมาก”
32
พระศาสดาทรงสดบถอยคำของพวกภกษ ดวยพระโสตธาตอนเปนทพย เสดจมาแลว ตรสถามวา
“ภกษทงหลาย บดนพวกเธอนงประชมดวยเรองอะไรกนหนอ”
เมอภกษเหลานนกราบทลเรองราว พระศาสดาตรสสรรเสรญพระเถระวา
“ภกษทงหลาย ธรรมดาอนภกษผกำราบ ไมกระทบกระทงศรทธา ไมกระทบกระทงโภคะ ไมใหสกลชอกชำ ไมเบยดเบยนสกล เปนดจแมลงภเคลาเอาละอองจากดอกไม เขาไปหาสกลแลว ควรใหรพทธคณ โมคคลลานะบตรของเรากเปนเชนนน”
ดงนแลว ตรสวา
“ มนพงเทยวไปในบาน เหมอนแมลงภ ไมทำดอก ส และกลนใหชอกชำ ถอเอาแตรสแลวบนไป
” ในกาลจบเทศนา ชนเปนอนมาก บรรลอรยผลทงหลาย มโสดาปตตผลเปนตน
¼Ùé¶Ö§½Ñè§ÁÕ¹éÍÂ
บรรดามนษย ชนผถงฝงมจ านวนนอย
ฝายชนนอกน เลาะไปตามตลงอยางเดยว
กชนเหลาใดแล ประพฤตสมควรแกธรรม
ในธรรมท เรากลาวชอบแลว
ชนเหลาน นลวงบวงมารทขามไดยาก
อยางเอกแลว จงถงฝง
ปณฑตวรรค
34
พวกชนผอยถนนสายเดยวกน ในกรงสาวตถ เปนผพรอมเพรยงกน ถวายทานโดยรวมกนเปนคณะ แลวจดการฟงธรรมตลอดคนยงรง แตไมอาจฟงธรรมตลอดคนยงรงได บางพวกเปนผอาศยความยนดในกามกกลบไปเรอนเสยกอน บางพวกเปนผอาศยโทสะกไปแลว แตบางพวกงวงงนเตมท นงสปหงกอยในทนนนนเอง ไมอาจจะฟงได
ในวนรงขน พวกภกษยงสนทนากนในโรงธรรมถงเรองนน พระศาสดาเสดจมา ตรสถามวา
“ภกษทงหลาย บดน พวกเธอนงสนทนากนดวยเรองอะไรหนอ”
เมอภกษทงหลายกราบทลใหทรงทราบแลว จงตรสวา
“ภกษทงหลาย ธรรมดาสตวเหลาน อาศยภพแลว เลยของอยในภพนนเอง โดยดาษดน ผถงฝงมจำนวนนอย”
¡Òÿ�§¸ÃÃÁ
Audio 6
35
เมอจะทรงสบอนสนธแสดงธรรม ไดตรสพระคาถาเหลานวา
“ บรรดามนษย ชนผถงฝงมจำนวนนอย ฝายชนนอกนเลาะไปตามตลงอยางเดยว กชนเหลาใดแล ประพฤตสมควรแกธรรม ในธรรมทเรากลาวชอบแลว ชนเหลานนลวงบวงมารทขามไดยากอยางเอกแลว จงถงฝง
” ในเวลาจบเทศนา ชนเปนอนมากบรรลอรยผลทงหลายมโสดาปตตผลเปนตน ดงนแล
¼Ùé»ÃÒö¹ÒÇÔÇѯ¯Ð
นายโคบาลยอมตอนโคท งหลาย
ไปสท หากนดวยทอนไม ฉน ใด
ชราและมจ จยอมตอนอาย
ของสตวท งหลายไป ฉนน น
ทณฑวร รค
37
ในวนอโบสถวนหนง หญงประมาณ ๕๐๐ คนในนครสาวตถ เปนผรกษาอโบสถ ไดไปสวหาร
นางวสาขาเขาไปหาหญงแก ๆ ในพวกหญงเหลานน แลวถามวา
“แนะแมทงหลาย พวกทานเปนผรกษาอโบสถ เพออะไร”
หญงแกเหลานนตอบวา
“พวกฉนปรารถนาทพยสมบต จงรกษาอโบสถ”
เมอถามพวกหญงกลางคน หญงเหลานนตอบวา
“พวกฉนรกษาอโบสถ กเพอตองการพนจากการอยกบหญงรวมสาม”
ÍØâºÊ¶¡ÃÃÁ
Audio 7
38
เมอถามพวกหญงสาว ๆ พวกเขาตอบวา
“พวกฉนรกษาอโบสถ เพอตองการไดบตรชายในการมครรภครงแรก”
เมอถามพวกหญงสาวนอย พวกเขาตอบวา
“พวกฉนรกษาอโบสถ เพอตองการไปสสกลผวแตในวยสาว ๆ”
นางไดฟงถอยคำแมทงหมดของหญงเหลานนแลวกพาพวกเขาไปสสำนกพระศาสดา กราบทลความประสงคของหญงเหลานนตามลำดบ
พระศาสดาทรงสดบคำนนแลวตรสวา
“วสาขา ธรรมดาสภาวธรรมทงหลายมชาตเปนตนของสตวเหลาน เปนเชนกบนายโคบาลทมทอนไมในมอ ชาตสงสรรพสตวไปสสำนกชรา ชราสงไปสสำนกพยาธ พยาธสงไปสสำนกมรณะ มรณะยอมตดชวต ดจบคคลตดตนไมดวยขวาน แมเมอเปนอยางนน ปวงสตวยงไมปรารถนาววฏฏะ (พระนพพาน) มวแตปรารถนาวฏฏะเทานน”
ดงนแลว เมอจะทรงสบอนสนธแสดงธรรม จงตรสพระคาถานวา
“ นายโคบาลยอมตอนโคทงหลายไปสทหากนดวยทอนไม ฉนใด ชราและมจจยอมตอนอายของสตวทงหลายไป ฉนนน
”
39
ในกาลจบเทศนา ชนเปนอนมากบรรลอรยผลทงหลายมโสดาปตตผลเปนตน ดงนแล
¸ÃÃÁà»ç¹à˵ØãËéÂÈà¨ÃÔ
ยศยอมเจรญโดยยงแกคนผมความขยน
มสต มการงานสะอาด
มปกต ใครครวญแลวจงท า
สารวมแลว เลยงชพโดยธรรม และไมประมาท
อปปมาทวรรค
41
ในนครราชคฤห อหวาตกโรคเกดขนในเรอนของราชคหเศรษฐ สตวดรจฉานตงแตแมลงวนจนถงโคตายกอน ถดมากทาสและกรรมกร จากนนกเจาของเรอนเศรษฐและภรรยานนปวยเปนโรคแลว พวกเขามองดบตรซงยนอยทใกล ๆ นยนตานองดวยนำตา กลาวกะบตรวา
“พอเอย ตวเจาไมตองหวงใยเราทงสอง จงหนไปเสยโดยดวน มชวตอย แลวจงกลบมาขดเอาทรพย ๔๐ โกฏทเราทงสองฝงเกบไว เพอเลยงชวต”
บตรนามวากมภโฆสกฟงคำของมารดาและบดานนแลวรองไห ไหวมารดาบดา แลวหนไปสปา อาศยอยทนนตลอด ๑๒ ป แลวจงกลบมายงทอยของมารดาบดา
ครงนน ใคร ๆ จำเขาไมได เพราะเขาจากไปเมอยงเปนเดก
¡ØÁÀâ¦Ê¡
Audio 8
42
แตกลบมาในวยหนม มผมและหนวดขนรงรง เขาไปสทฝงทรพยตามทบดาบอกไว พลางคดวา
“ใคร ๆ ยอมจำเราไมได ถาเราจกขดทรพยขนใชสอยไซร ชนทงหลายพงคดวาคนเขญใจผหนงขดทรพยขน พงจบเราแลวทำรายเรา ถากระไรเราพงทำการรบจางอยทนกอน
ทนน เขานงผาเกาผนหนง เทยวถามวา
“ใคร ๆ ตองการคนงานรบจางบาง”
พวกผวาจางเหนเขาแลว กลาววา
“ถาเจาทำงานใหพวกเราได พวกเราจกใหคาจางสำหรบซออาหาร”
“งานอะไรทพวกทานจกใหทำ”
“การปลกและการตกเตอน ถาเจาทำได เจาจงลกขนแตเชาตร เทยวบอกวา พอทงหลาย ทานทงหลายจงลกขน จงตระเตรยมเกวยนทงหลาย จงเทยมโคผ ในเวลาทสตวพาหนะตาง ๆ มชางและมาเปนตนไปกนหญา แมทงหลาย แมพวกทานจงลกขนตมยาค หงอาหาร”
“ไดจะ”
ลำดบนน พวกผวาจางไดใหเรอนหลงหนงแกเขา เขาไดการงานนนทกวนอยมาวนหนง พระราชาทรงพระนามวาพมพสาร ไดทรงสดบเสยงของเขาแลว กทาวเธอเปนผทรงทราบเสยงรองของสตวทงปวง เพราะฉะนน จงตรสวา
“นนเปนเสยงของคนผมทรพยมาก”
43
ขณะนน นางสนมของทาวเธอคนหนงยนเฝาอย ณ ทใกล คดวา
“พระราชาจกไมตรสเหลวไหล เราควรรจกชายน”
นางจงสงชายผหนงไปสบ ดวยคำวา
“ไปเถด พอ ทานจงไปสบเรองบรษนน แลวกลบมาบอกฉน”
เขารบไปพบกมภโฆสกแลว กกลบมาบอกวา
“เขาเปนคนกำพราคนหนง ทำงานรบจางชนผวาจางทงหลาย”
พระราชาทรงสดบถอยคำของบรษนนแลว กทรงดษณภาพ ในวนท ๒ กด ในวนท ๓ กด ครนทรงสดบเสยงของกมภโฆสกนนแลว กตรสอยางนนเหมอนกน
นางสนมนนกคดอยางนนเหมอนกน จงสงบรษไปหลายครง พวกเขากลบมาบอกวาเปนคนกำพรา นางจงคดวาพระราชาแมทรงสดบคำวา นนคนกำพรา กไมทรงเชอ ตรสยำอยวา นนเสยงบรษผมทรพยมาก ในขอนตองมเหต ควรทเราจะรจกชายนนตามความจรง”
นางสนมนนจงกราบทลพระราชาวา
“ขาแตสมมตเทพ ถาพระองคประทานทรพยหนงพนใหขาพระบาท ขาพระบาทจกพาธดา แลวนำทรพยนนมาสราชสกลใหจงได”
พระราชารบสงใหพระราชทานทรพยพนหนงแกนาง นางใหธดานงผาคอนขางเกาผนหนง ออกจากพระราชมณเฑยรพรอมกบธดานน ทำเหมอนคนเดนทาง ไปสทอยคนรบจาง เขาไปสเรอนหลงหนง พดวา
44
“แมจา ฉนทงสองเดนทางมาเหนดเหนอย จกขอพกในเรอนนสกวนสองวน แลวจกไป”
หญงเจาของเรอนพดวา
“แม ผคนในเรอนมมาก แมไมอาจพกในเรอนนได เรอนของนายกมภโฆสกนนแนะวาง เชญแมไปขอพกในเรอนนนเถด”
นางไปทเรอนของกมภโฆสกนน แลวกลาววา
“นายจา ฉนทงสองเปนคนเดนทาง จกขอพกอยในเรอนนสกวนสองวน”
แมถกเขาหามแลวตงหลายครง กยงพดออนวอนวา
“นายจา ฉนทงสองจกขอพกอยชววนนวนเดยว พอเชาตรกจกไป”
นางไดพกอยในเรอนของกมภโฆสกนน วนรงขน ในเวลาเขาจะไปปา จงพดวา
“นายจา ขอนายจงมอบคาอาหารไว แลวคอยไป ฉนจกจดแจงหงตมไวเพอนาย”
เขากลาววา “อยาเลย ฉนจกหงตมกนเองกได”
นางจงรบเราหลายครง เขาจงมอบทรพยของเขาใหไป นางไดซอโภชนะและขาวสารเปนตน มาจากรานตลาด หงขาวสกใหละมนละไมด และปรงแกงกบ ๒-๓ อยาง ซงมรสอรอยอยางหงตมในราชสกล ใหแกกมภโฆสกผกลบมาจากปา เมอเขาบรโภคแลวกมจตเบกบาน นางไดพดวา
“นายจา ฉนทงสองเมอยลา ขอพกอยในเรอนนสกวนสองวนเถอะ”
45
“ไดจะ”
ทนน นางกปรงอาหารอยางอรอยทงเวลาเยนทงวนรงขนใหแกเขา ครนทราบความทเขามจตเบกบานแลว กวงวอนอกวา
“นายจา ฉนทงสองจกอยในเรอนนแล สก ๒-๓ วน”
ดงนแลว อยในเรอนนน เอาศสตราอนคมตดฐานเตยง เมอเขามา พอนงลงเทานน เตยงกยวบลง เขากลาววา
“ทำไมเตยงนจงขาดไปอยางน”
“นายจา ฉนไมอาจหามพวกเดกหนม ๆ ได พวกเขามาประชมกนทน”
“เพราะเธอทงสอง ทกขนจงเกดแกฉน เพราะในกาลกอน ฉนจะไปในทไหน กปดประตแลวจงไป”
“จะทำอยางไรไดละ ฉนไมอาจหามได”
นางตดฐานเตยงโดยทำนองนแล สน ๒-๓ วน แมถกเขาตำหนตเตยนวากลาวอย กคงกลาวแกตว อยางนนแลวตดเชอกทเหลอ เวนเชอกเสนเลก ๆ ไวเสน ๒ เสน
วนนน เมอเขาพอนงลงเทานน ฐานเตยงกตกลงไปทพนดน ศรษะของเขาไดฟบลงรวมเขากบเขาทงสอง เขาลกขนได กพดวา
“ฉนจะทำอะไรได บดน จกไปไหนได พวกแกทำใหฉนไมมเตยงนอนเสยแลว”
นางสนมปลอบวา
46
“จกทำอยางไรไดเลา ฉนไมอาจหามเดก ๆ ทคนเคยได ชางเถอะ อยาวนวายไปเลย นายจกไปไหนในเวลาน”
ดงนแลว เรยกธดามาบอกวา
“แมหน เจาจงจดทนอนสำหรบพชายของเจา”
ธดานนนอนทขางหนง แลวพดวา
“นายคะ เชญนายมานอนตรงน”
แมนางสนมกกลาวกะกมภโฆสกนนวา
“เชญทานไปนอนกบนองสาวเถด”
เขานอนบนเตยงเดยวกบธดานางสนมนน ไดทำความเชยชดกนในวนนนเอง นางกมารการองไห มารดาจงถามวา
“เจารองไหทำไมเลา แมหน”
“กรรมเกดแลว แม”
“ชางเถอะ แมหน เราจะทำอะไรได เจาไดสามคนหนงกด กมภโฆสกนไดหญงผบำเรอเทาคนหนงกด ยอมสมควร”
ดงนแลว ไดทำกมภโฆสกใหเปนบตรเขย
โดยกาลลวงไป ๒-๓ วน นางสนมนนกสงขาว กราบทลแดพระราชาวา
“ขาแตสมมตเทพ ขอฝาละอองธลพระบาท จงรบสงใหทำการโฆษณาวา ขอทวยราษฏรจงจดทำมหรสพในยานถนนทคนรบจางอย กคนใดไมจดทำมหรสพในเรอน ยอมตองเสยคาสนไหม”
47
พระราชารบสงใหทำอยางนน คราวนน แมยายพดกะเขาวา
“พอเอย เราจำตองจดทำมหรสพในถนนของคนรบจางตามพระราชาณต เราจะทำอยางไร”
“ฉนแมทำการรบจางอย กแทบจะไมสามารถเปนอยได จกจดทำมหรสพอยางไรไดเลา”
“พอเอย ธรรมดาบคคลผอยครองเรอนทงหลาย ยอมรบเอา แมหนไว พระเจาอยหวทรงบงคบ จะไมทำตามไมได อนเราอาจพนจากหนไดดวยอบายอยางใดอยางหนง ไปเถดพอ จงนำกหาปณะ ๑ หรอ ๒ กหาปณะ มาจากทไหนกได”
เขาตำหนตเตยนพลางไปนำกหาปณะ ๑ กหาปณะจากทฝงทรพย ๔๐ โกฏ นางกสงกหาปณะนนไปถวายแดพระราชา แลวจดทำมหรสพดวยกหาปณะของตน โดยกาลลวงไป ๒-๓ วน กสงขาวไปถวายอยางนนนนแลอก พระราชากทรงบงคบอกวา
“ทวยราษฏรจงจดทำมหรสพ เมอใครไมทำ ตองเสยคาสนไหม”
กมภโฆสกนนถกแมยายกลาวรบเราอยเหมอนครงกอน จงไปนำกหาปณะมา ๑ กหาปณะ นางกสงกหาปณะนนไปถวายแดพระราชา โดยกาลลวงไป ๒-๓ วน กสงขาวไปถวายอกวา
“บดน ขอฝาละอองธลพระบาททรงสงบรษมา รบสงใหเรยกกมภโฆสกนไปเฝา”
พระราชาไดทรงสงบรษไป
48
พวกบรษไปยงถนนทคนรบจางนนอย ถามหาวา
“คนไหนชอกมภโฆสก”
เทยวตามหา เมอพบเขาแลว บอกวา
“มาเถด พอมหาจำเรญ พระราชารบสงใหเจาไปเฝา”
เขากลว แลวกลาววา
“พระราชาไมทรงรจกตวฉน”
เขาไมปรารถนาจะไป ทนน พวกบรษจงจบตวเขาฉดลากมา หญงนนเหนบรษเหลานนแลว จงทำทขตะคอกวา
“เฮย เจาพวกหวดอ พวกเจาไมควรจบลกเขยของขา”
แลวปลอบวา
“มาเถดพอ อยากลวเลย ฉนเฝาพระราชาแลว จกทลใหตดมอของพวกทจบเจา”
แลวพาบตรไป ถงพระราชมณเฑยรแลว เปลยนเครองแตงกายและเครองประดบพรอมสรรพ ไดยนเฝาอย ณ สวนขางหนง ฝายกมภโฆสกถกฉดครานำมาถวายจนได
ขณะนน พระราชาตรสกะเขา ผถวายบงคมแลว ยนเฝาอยวา
“เจาหรอ ชอกมภโฆสก”
“ขาแตสมมตเทพ พระเจาขา”
49
“เพราะเหตไร เจาจงปกปดทรพยเปนอนมากไวใชสอย”
“ทรพยของขาพระองคจกมแตไหน พระเจาขา ขาพระองคทำการรบจางเลยงชวต”
“เจาอยาทำอยางนน เจาลวงขาทำไม”
“ขาพระองคมไดลวงพระเจาขา ทรพยของขาพระองคไมม”
ทนน พระราชาทรงแสดงกหาปณะเหลานนแกเขา แลวตรสวา
“กหาปณะเหลาน ของใครกน”
เขาจำกหาปณะได คดวา
“ตายจรง เราฉบหายแลว อยางไรหนอ กหาปณะเหลานจงตกมาถงพระหตถของพระราชาได”
เขามองไปรอบ ๆ กเหนหญงทงสองคนนนประดบประดายนเฝาอยรม พระทวารหอง จงคดวา
“กรรมนสำคญนก ชะรอย พระราชาพงใหหญงเหลาน ไปลอลวงแนนอน”
ขณะนน พระราชาตรสกะเขาวา
“พดไปเถดผเจรญ ทำไม เจาจงทำอยางนน”
เขากราบทลวา
“เพราะทพงของขาพระองคไมม พระเจาขา”
“คนเชนเรา ไมควรเปนทพง ของเจาหรอ”
50
“ขาแตสมมตเทพ ถาสมมตเทพทรงเปนทพงของขาพระองค กเปนการเหมาะด”
“เปนไดซ ผเจรญ ทรพยของเจามเทาไรละ”
“ม ๔๐ โกฏ พระเจาขา”
“จะขนมาไดดวยอะไร”
“เกวยนหลาย ๆ เลม พระเจาขา”
พระราชารบสงใหจดเกวยนหลายรอยเลมสงไป ใหขนทรพยนนมา ใหทำเปนกองไวทหนาพระลานหลวง รบสงใหชาวกรงราชคฤหมาประชมกน แลวตรสถามวา
“ในพระนครน ใครมทรพยประมาณเทานบาง”
ทวยราษฏรกราบทลวา “ไมม พระเจาขา”
“เราทำอะไรแกเขา จงควร”
“ทรงทำความยกยองแกเขา สมควร พระเจาขา”
พระราชาจงทรงตงกมภโฆสกนน ในตำแหนงเศรษฐ ดวยสกการะเปนอนมาก พระราชทานบตรของหญงนนแกเขา เสดจไปสสำนกพระศาสดาพรอมกบเขา ถวายบงคมแลว กราบทลวา
“ขาแตพระองคผเจรญ ขอพระองคจงทอดพระเนตรบรษน ชอวาผมปญญาเหนปานน ไมม เขาแมมสมบตถง ๔๐ โกฏ กไมทำอาการเยอหยงหรออาการสกวาความทะนงตว ทำเปนเหมอนคนกำพรา นงผาเกา ๆ ทำการรบจางท
51
ถนนอนเปนทอยของคนรบจางเลยงชพ หมอมฉนรไดดวยอบายชอน กแลครนรแลว สงใหเรยกมาไลเลยงใหรบวามทรพยแลว ใหขนทรพยนนมา ตงไวในตำแหนงเศรษฐ ใชแตเทานน หมอมฉนยงใหบตรแกเขาดวย ขาแตพระองคผเจรญ คนมปญญาเหนปานน หมอมฉนไมเคยเหน”
พระศาสดาทรงสดบเรองนนแลว ตรสวา
“มหาบพตร ชวตของบคคลผเปนอยอยางนน ชอวาเปนอยประกอบดวยธรรม กกรรมมกรรมของโจร เปนตน ยอมเบยดเบยนบบคนผทำในโลกน ทงในโลกหนา ชอวาความสขอนมกรรมนนเปนเหต กไมม กบรษทำการรบจางกด ทำนากด เลยงชวตในกาลเสอมทรพยนนแล ชอวาชวตประกอบดวยธรรม
อนความเปนใหญยอมเจรญขนอยางเดยวแกคนผถงพรอมดวยความเพยร บรบรณดวยสต มการงานบรสทธทางทวารทงหลาย มกายและวาจาเปนตน มปกตใครครวญดวยปญญา แลวจงทำผสำรวมไตรทวาร มกายทวาร เปนตน เลยงชวตโดยธรรม ตงอยในอนไมเหนหางสตเหนปานนน”
ดงนแลว ตรสพระคาถานวา
“ ยศยอมเจรญโดยยง แกคนผมความขยน มสต มการงานสะอาด มปกตใครครวญแลวจงทำ สำรวมแลว เลยงชพโดยธรรม และไมประมาท
”
52
ในกาลจบพระคาถา กมภโฆสกดำรงอยในโสดาปตตผล ชนแมเหลาอนเปนอนมาก กบรรลอรยผลทงหลาย มโสดาปตตผลเปนตน เทศนาสำเรจประโยชนแกมหาชนอยางนแล
¸ÃÃÁà»ç¹à˵ØãËéÍÒÂØÂ×¹
ธรรม ๔ ประการ คอ
อาย วรรณะ สขะ พละ
ยอมเจรญแกบคคลผกราบไหว เ ปนปกต
ผออนนอมตอทานผ เจรญเปนนตย
สหสวรรค
54
พราหมณ ๒ คน ชาวทฆลมพกนคร บวชในลทธภายนอก บำเพญตบะสนกาล ๔๘ ป บรรดาพราหมณสองคนนน คนหนงคดวา
“ประเพณของเราจกเสอมเสย เราจกสก”
ดงนแลว จงขายบรขารตบะทตนทำไวแกคนเหลาอน เขาไดภรรยาพรอมดวยโค ๑๐๐ ตว และทรพย ๑๐๐ กหาปณะ ตอมาภรรยาของเขาคลอดบตร
สวนสหายของเขาไดไปสตางถน แลวกกลบมาสนครนอก เขาไดยนวาสหายนนกลบมา จงไดพาบตรและภรรยาไปเพอตองการเยยมสหาย ครนถงแลวใหมารดาอมบตรแลวไหว แมมารดาสงบตรใหบดาอมแลวกไหว สหายนนกลาววา
“ขอทานจงเปนผมอายยน”
ÍÒÂØÇѲ¹¡ØÁÒÃ
Audio 9
55
แตเมอมารดาบดาใหบตรไหว สหายนนไดนงเสย
บดาไดกลาวกะสหายนนวา
“ผเจรญ กเพราะเหตไร เมอผมและภรรยาไหว ทานจงกลาววา ขอทานจงเปนผมอายยน ในเวลาทเดกนไหว ไมกลาวคำอะไร ๆ”
“พราหมณ อนตรายอยางหนงของเดกนมอย”
“เดกจกอยไดนานเทาไร ขอรบ”
“๗ วน พราหมณ”
“วธปองกนมไหม ขอรบ”
“เราไมรวธปองกน”
“กใครจะรเลา ขอรบ”
“พระสมณโคดม ทานจงไปสำนกของพระสมณโคดมนน แลวถามเถด”
“ถาผมไปในทนน กกลวการเสอมแหงตบะ”
“ถาทานรกบตรของทาน ทานอยาคดถงการเสอมแหงตบะ จงไปสำนกของพระสมณโคดมนน ถามเถด”
พราหมณนนไปสสำนกของพระศาสดา ไหวเองกอน พระศาสดาตรสวา
“ทานจงมอายยน”
แมในเวลาทภรรยาไหว กตรสแกนางอยางนนเหมอนกน แตในเวลาทเขาใหบตรไหว พระศาสดาไดทรงนง
56
เขาทลถามพระศาสดาโดยนยกอนนนแล แมพระศาสดากทรงพยากรณแกเขาอยางนนเหมอนกน
ไดยนวา พราหมณนนไมแทงตลอดพระสพพญญตญาณ จงเทยบเคยงมนตของตนกบพระสพพญญตญาณ แตไมรอบายเครองปองกน
พราหมณทลถามพระศาสดาวา
“กวธปองกนมอยไหม พระพทธเจาขา”
“พงม พราหมณ”
“พงมอยางไร”
“ถาทานสามารถทำมณฑปใกลประตเรอนของตน ใหทำตงไวตรงกลางมณฑปนน แลวปอาสนะไว ๘ หรอ ๑๖ ท ลอมรอบตงนน ใหสาวกของเรานงบนอาสนะเหลานน ใหสวดพระปรตรตลอด ๗ วนไมมหยด อนตรายของเดกนนพงเสอมไป ดวยอบายอยางน”
“พระโคดมผเจรญ ขาพระองคสามารถทำมณฑปได แตจกไดสาวกของพระองคอยางไร”
“เมอทานทำกจเทานแลว เราจกสงสาวกของเราไป”
“ดละ พระโคดมผเจรญ”
เขาทำกจนนทงหมดใกลประตเรอนของตน แลวไดไปยงสำนกของพระศาสดา
57
พระศาสดาทรงสงภกษทงหลายไป ภกษเหลานนไปนงในมณฑปนน พราหมณสามภรรยาใหเดกนอนบนตง เหลาภกษสวดพระปรตร ๗ คน ๗ วนไมมหยด ในวนท ๗ พระศาสดาเสดจมาเอง เมอพระศาสดานนเสดจมาแลว พวกเทวดาในจกรวาลทงสนประชมกน
ในวนนน อวรทธกยกษซงไดบำรงทาวเวสวณตลอด ๑๒ ป จงไดรบพรจากทาวเวสวณใหจบกนเดกนนไดในวนนน เพราะฉะนน ยกษตนนนจงไดมายนคอยอย กเมอพระศาสดาเสดจเขาไปในมณฑป พวกเทวดาผมศกดใหญประชมกน พวกเทวดาผมศกดนอยตองถอยออกไปตลอด ๑๒ โยชน แมอวรท-ธกยกษซงมศกดนอย กตองถอยออกไปเหมอนกน
พระศาสดาไดทรงสวดพระปรตรตลอดคนยงรง เมอ ๗ วนลวงแลว อวรท-ธกยกษไมไดเดก ในเมออรณขน สองสามภรรยานำเดกมา ใหถวายบงคมพระศาสดา พระศาสดาตรสวา
“ขอเจาจงมอายยนเถด”
“พระโคดมผเจรญ กเดกจะดำรงอยนานเทาไร”
“๑๒๐ ป พราหมณ”
สองสามภรรยาจงขนานนามเดกนนวา "อายวฒนกมาร" เมออายวฒน-กมารเตบโต ไดเทยวไปพรอมกบอบาสก ๕๐๐ คน
ตอมาวนหนง ภกษทงหลายสนทนากนในโรงธรรมวา
“ผมอายทงหลาย ทานทงหลายจงด ไดยนวา อายวฒนกมารควรตายในวนท ๗ แตบดน อายวฒนกมารจะดำรงอย ๑๒๐ ป เทยวไปพรอมกบอบาสก
58
๕๐๐ คนแวดลอม เหตเครองเจรญอายของสตวเหลาน เหนจะม”
พระศาสดาเสดจมาแลวตรสถามวา
“ภกษทงหลาย บดน พวกเธอนงประชมกนดวยเรองอะไรหนอ”
เมอภกษทงหลายทลเลาแลว จงตรสวา
“ภกษทงหลาย อายเจรญอยางเดยวเทานนกหาไม กสตวเหลานไหวทาน ผมพระคณ ยอมเจรญดวยเหต ๔ ประการ พนจากอนตราย ดำรงอยจนตลอดอายทเดยว”
ดงนแลว เมอจะทรงสบอนสนธแสดงธรรม จงตรสพระคาถานวา
“ ธรรม ๔ ประการ คอ อาย วรรณะ สขะ พละ ยอมเจรญแกบคคลผกราบไหวเปนปกต ผออนนอมตอทานผเจรญเปนนตย
” ในเวลาจบเทศนา อายวฒนกมารตงอยในโสดาปตตผล พรอมกบอบาสก ๕๐๐ คน แมชนเหลาอนเปนอนมาก กบรรลอรยผลทงหลาย มโสดาปตตผลเปนตน ดงนแล
¼ÙéµéͧàÈÃéÒâÈ¡ã¹âÅ¡·Ñé§Êͧ
ผท าบาปเปนปกต ยอมเศราโศกในโลกน
ละไปแลวยอมเศราโศกในโลกหนา
ยอมเศราโศกในโลกท งสอง
เขาเหนกรรมเศราหมองของตนแลว
ยอมเศราโศก เขายอมเดอดรอน
ยมกวรรค
60
นายจนทสกรกนน ฆาสกรเพอกนบาง ขายบาง เลยงชวตอย ๕๕ ป ในเวลาขาวแพง เขาเอาขาวเปลอกบรรทกเกวยนไปสชนบท แลกลกสกรกบขาวเปลอก ๑ หรอ ๒ ทะนาน กลบมาแลว ลอมคอก ปลกผก เพอลกสกรเหลานน
ลกสกรเหลานน กนผกบาง อจจาระบาง กเตบโตขน เมอเขาตองการจะฆาตวใด กมดตวนนใหแนนในทฆา แลวทบดวยคอนสเหลยม เพอใหเนอสกรพองหนาขน เมอเนอหนาขนแลว กงางปาก สอดไมเขาไปในระหวางฟน กรอกนำรอนทเดอดพลานเขาไปในปาก นำรอนนนเขาไปพลานในทอง ขบอจจาระออกมาจนทองสะอาด จากนนเขาจงราดนำรอนทยงเหลอบนหลงสกรนน นำนนลอกเอาหนงดำออกไป จากนนจงลนขนดวยคบหญา แลวตดศรษะดวยดาบอนคม รองโลหตทไหลออกดวยภาชนะ เคลาเนอดวยโลหตแลวปง นงรบประทานรวมกบบตร
¹Ò¨ع·ÊÙ¡ÃÔ¡
Audio 10
61
และภรรยา ขายสวนทเหลอ
เมอเขาเลยงชวตโดยทำนองนตลอด ๕๕ ป ไมเคยบชาดวยดอกไมเพยงกำหนง ถวายภกษาเพยงทพพหนง หรอทำบญอน ๆ แดพระศาสดาครงนน โรคอยางหนงเกดขนแกเขา ความเรารอนดงอเวจมหานรกเกดขนแกเขาทงเปน
เมอความเรารอนปรากฏแกนายจนทสกรกแลว อาการอนสมควรแกกรรมกเกดขน เขารองเสยงเหมอนหม คลานไปมาทามกลางเรอน ไปทางโนนบาง ทางนบาง
ลำดบนน พวกคนในเรอนจบเขาไวใหมนแลวปดปาก ธรรมดาผลแหงกรรม อนใคร ๆ ไมสามารถจะหามได เขาเทยวรองไปขางโนนบาง ขางนบาง คนในบรเวณนนไมอาจหลบนอน เขาจงถกจบขงไวในเรอน ไมใหออกไปขางนอกเรอน
นายจนทสกรกเทยวรองไปขางโนนบาง ขางนบาง ภายในเรอนนนเอง ดวยความเรารอนในนรก เขาเทยวไปอยางนนตลอด ๗ วน ในวนท ๘ กเสยชวต แลวไปเกดในอเวจมหานรก
พวกภกษเดนไปทางประตเรอนของเขา ไดยนเสยงของเขา คดวาเปนเสยงสกร จงไปเฝาพระศาสดา กราบทลวา
“ขาแตพระองคผเจรญ สกรทงหลายทนายจนทสกรกปดประตเรอนฆา วนนเปนวนท ๗ แลว ในเรอนของเขาคงจกมงานมงคล ขาแตพระองคผเจรญ เมตตาจตหรอความกรณาแมอยางหนงของเขายอมไมม กสตวผรายกาจหยาบชาเชนน ขาพระองคทงหลายไมเคยเหนเลย”
พระศาสดาตรสวา
62
“ภกษทงหลาย เขามไดฆาสกรตลอด ๗ วน ผลกรรมเกดขนแกเขา ความเรารอนดงอเวจมหานรกเกดแกเขาทงเปน ดวยความเรารอนนน เขารองเหมอนหม เทยวไปภายในเรอนตลอด ๗ วน วนนไดสนชวต แลวไปเกดในอเวจ”
“ขาแตพระองคผเจรญ เขาทกขทรมานอยางนในโลกแลว ยงจะไปเกดในฐานะเปนททกขทรมานเชนกนอกหรอ”
“อยางนนภกษทงหลาย ชอวาผประมาทแลว เปนคฤหสถกตาม บรรพชตกตาม ยอมเศราโศกในโลกทงสองโดยแนแท”
ดงนแลว ตรสพระคาถานวา
“ ผทำบาปเปนปกต ยอมเศราโศกในโลกน ละไปแลวยอมเศราโศกในโลกหนา ยอมเศราโศกในโลกทงสอง เขาเหนกรรมเศราหมองของตนแลว ยอมเศราโศก เขายอมเดอดรอน
” ในกาลจบคาถา ภกษเปนอนมากไดเปนพระโสดาบนเปนตน เทศนามประโยชนแกมหาชนแลว ดงนแล
¼ÙéºÑ¹à·Ô§ã¹âÅ¡·Ñé§Êͧ
ผท าบญไวแลวยอมบนเทงในโลกน
ละไปแลว กยอมบนเทง
ยอมบนเทงในโลกท งสอง
เขาเหนความหมดจดแหงกรรมของตน
ยอมบนเทง เขายอมรนเรง
ยมกวรรค
64
ทานธมมกอบาสกน เปนชาวเมองสาวตถ เปนอบาสกทมอบาสกเปนบรวารแวดลอมประมาณ ๕๐๐ คน และอบาสกแตละคนนน ตางกมอบาสกเปนบรวารคนละ ๕๐๐ คน
ธมมกอบาสกผน มบตรชาย ๗ คน บตรสาว ๗ คน ในทก ๆ วน ตวเขา ภรรยา และลก ๆ จะทำทานประเภทตาง ๆ แกภกษสงฆ คอ สลากยาค สลากภต ปกขกภต สงฆภต อโปสถกภต อาคนตกภต วสสาวาสกภต อยางละท ทงหมดเปนผมศล มกลยาณธรรม มความยนดในการใหทาน
ธมมกอบาสกลวงกาลผานวยมาตามลำดบ ทานรวาอายสงขารเสอมรอบแลว ซำโรคกำเรบขน คดจะฟงธรรม จงสงคนไปสสำนก พระศาสดา ดวยกราบทลวา
¸ÑÁÁÔ¡ÍغÒÊ¡
Audio 11
65
“ขอพระองคไดโปรดสงภกษ ๘ รปหรอ ๑๖ รป ประทานแกขาพระองคเถด”
พระศาสดาทรงสงไปตามคำขอ ภกษเหลานนเขาไปทบานของอบาสก นงบนอาสนะทตบแตงไว ลอมเตยงนอนของอบาสก อบาสกกลาวตอนรบวา
“ทานผเจรญ การเหนพระผเปนเจาทงหลาย จกเปนสงทกระผมไดโดยยาก เพราะกระผมชราแลว ขอพระผเปนเจาทงหลาย จงสาธยายพระสตร ๆ หนง โปรดกระผมเถด”
พวกภกษถามวา
“ทานประสงคจะฟงสตรไหนละ อบาสก”
“ขอฟงสตปฏฐานสตรทพระพทธเจาทกพระองคไมทรงละแลว”
ขณะนน มรถ ๖ คน ตกแตงอยางอลงการ เทยมดวยมาสนธพหนงพนตว ใหญประมาณได ๑๕๐ โยชน มาจากเทวโลก ๖ ชน เทวดาทยนอยบนรถเหลานน ตางรองเชอเชญวา
“ขาพเจาจกนำทานไปยงเทวโลกของขาพเจา ขาพเจาจกนำทานไปยงเทวโลกของขาพเจา ขอทานผเจรญเกดในทน เพอความยนดในเทวโลกของขาพเจา เหมอนคนทำลายภาชนะดนแลวถอเอาภาชนะทองคำ”
อบาสกไมปรารถนาจะใหเทวดาเหลานนทำอนตรายแกการฟงธรรม จงกลาววา
“ทานทงหลาย จงรอกอน จงรอกอน”
66
พวกภกษตางนงสวด เพราะเขาใจวาอบาสกบอกใหหยด บตรชาย และบตรสาวของเขาคดกนวา
“บดาของพวกเราแตกอนเปนผไมเคยเบอการฟงธรรม แตบดนกลบหามภกษใหหยดสาธยาย ทานคงกลวตาย ใครละจะไมกลวตาย”
ดงนแลว ไดพากนรองไห
พวกภกษพดกนวา “บดนไมเปนโอกาสแลว” จงลกจากอาสนะหลกไป
ธมมกอบาสกมวใสใจเทวดา กลบรสกตวเพราะไดยนลก ๆ รองไห กถามขนวา
“เพราะเหตไร พวกเจาจงรำไหครำครวญกนเลา”
ลก ๆ จงบอกวา
“พอใหนมนตภกษมาแลว ฟงธรรมอย กลบหามเสยเอง เมอเปนเชนนน พวกผมจงคดวา พอคงกลวตาย ใครละจะไมกลวตาย ดงน จงครำครวญ”
“กพระผเปนเจาทงหลายไปไหนเสย”
“พระผเปนเจาทงหลาย ทานพดกนวา ไมเปนโอกาส ลกจากอาสนะหลกไปแลว”
“พอมไดพดกบพระผเปนเจา”
“แลวพอพดกบใคร”
67
“เทวดาประดบรถ ๖ คน นำมาจากเทวโลก ๖ ชน พกอยในอากาศ ตางเปลงเสยงวา ‘ขอทานจงยนดในเทวโลกของขาพเจา ขอทานจงยนดในเทวโลกของขาพเจา’ พอพดกบเทวดาเหลานนตางหาก”
“รถทไหน พวกผมไมเหน”
“ดอกไมทรอยเปนพวงเพอพอ มไหม”
“ม พอ”
“เทวโลกชนไหน ควรเปนทรนรมย”
“ภพดสต อนเปนทประทบอยของพระโพธสตวทกพระองค ของพระพทธ-มารดา และของพระพทธบดา เปนทรนรมยส พอ”
ถากระนน พวกเจาจงเสยงทายวา ขอพวงดอกไม จงคลองทรถมาจากภพดสต ดงนแลว เหวยงพวงดอกไมไปเถอะ”
บตรเหลานนไดเหวยงพวงดอกไมไปแลว พวงดอกไมนนไดคลองทแอกรถ หอยลงในอากาศ มหาชนมองเหนแตพวงดอกไมนน แตไมเหนรถ ธมมกอบา-สกไดถามวา
“เจาทงหลายเหนพวงดอกไมนนไหม”
“เหนจะ”
“พวงดอกไมนน หอยทรถซงมาจากดสต เราจะไปสภพดสต พวกเจาอยาไดวตกไปเลย หากพวกเจาปรารถนาจะพบเราทดสตภพ กจงทำบญทงหลายอยางทเราทำแลวเถด”
68
ดงนแลว เสยชวต เกดผดโตขนเปนเทพบตรบนรถทมาจากภพดสต มนางเทพอปสร ๑,๐๐๐ นาง แวดลอม ไปสวมานแกวสงใหญประมาณ ๒๕ โยชน
ภกษเหลานนกลบมาถงพระเชตวนวหาร พระศาสดาตรสถามวา
“ภกษทงหลาย อบาสกไดฟงธรรมเทศนาแลวหรอ”
ภกษเหลานนทลวา
ฟงแลว พระพทธเจาขา แตอบาสกไดหามเสยในระหวางนนแลวา ขอทานจงรอกอน บตรชายและบตรสาวของอบาสกพากนครำครวญ พวกขาพระองคปรกษากนวา บดนไมเปนโอกาส จงลกจากอาสนะออกมา”
“ภกษทงหลาย อบาสกนนหาไดกลาวกบพวกเธอไม กเทวดาประดบรถ ๖ คน นำมาจากเทวโลก ๖ ชน เชอเชญอบาสกนน เธอไมปรารถนาจะทำอนตรายแกการแสดงธรรม จงกลาวกบเทวดาเหลานน”
“อยางนนหรอ พระพทธเจาขา”
“อยางนน ภกษทงหลาย”
“บดนเขาเกดแลว ณ ทไหน”
“ในภพดสต ภกษทงหลาย”
“ขาแตพระองคผเจรญ อบาสกนนเทยวชนชมในทามกลางญาตในโลกนแลว เกดในฐานะเปนทชนชมนนแลอกหรอ”
“อยางนน ภกษทงหลาย เพราะคนผไมประมาทแลวทงหลาย เปนคฤหสถกตาม เปนบรรพชตกตาม ยอมบนเทงในททงปวงทเดยว”
69
ดงนแลว ตรสพระคาถานวา
“ ผทำบญไวแลว ยอมบนเทงในโลกน ละไปแลว กยอมบนเทง ยอมบนเทงในโลกทงสอง เขาเหนความหมดจดแหงกรรมของตน ยอมบนเทง เขายอมรนเรง
” บคคลผทำกศลมประการตาง ๆ ยอมบนเทง ดวยความบนเทงเพราะกรรมในโลกนวา กรรมชว เราไมไดทำเลย กรรมด เราทำแลวหนอ ละไปแลว ยอมบนเทง ดวยความบนเทงเพราะวบาก ชอวา ยอมบนเทงในโลกทงสองอยางน
ในกาลจบคาถา ชนเปนอนมากไดเปนพระอรยบคคลมพระโสดาบน เปนตน พระธรรมเทศนาไดมประโยชนแกมหาชน ดงนแล
à¾ÅÔ§áËè§âÅ¡
เมอโลกสนนวาสอนไฟลกโพลงอย เ ปนนตย
พวกเธอยงจะราเรง บนเทงอะไรกนหนอ
เธอท งหลายอนความมดปกคลมแลว
ท าไมจงไมแสวงหาประทปเลา
ชราวรรค
71
กลบตร ๕๐๐ คน ในพระนครสาวตถ ไดมอบภรรยาของตนแกนางวสาขามหาอบาสกา ดวยมงหมายวาภรรยาเหลานจกเปนผอยดวยความไมประมาท
หญงเหลานน เมอไปสวนกด ไปวหารกด ยอมไปกบนางวสาขานนแล ในคราวหนง เมอเขาโฆษณางานมหรสพวา จกมงานมหรสพเกยวกบสราตลอด ๗ วน หญงเหลานนกจดเตรยมสราเพอสามของตน สามเหลานนเลนมหรสพเกยวกบสราตลอด ๗ วน ในวนท ๘ ไดออกไปทำงาน
หญงเหลานนหารอกนวา
“พวกเราไมอาจดมสราตอหนาสาม กสราทเหลอยงมอย เราทงหลายจกดมสรานโดยไมใหสามร”
ดงนแลว จงไปเรอนของนางวสาขา กลาววา
ËÔ§ÊËÒ¢ͧ¹Ò§ÇÔÊÒ¢Ò
Audio 12
72
“แมเจา ดฉนทงหลายปรารถนาจะชมสวน”
นางวสาขาตอบวา
“ดละ แมทงหลาย ถาเชนนน จงทำกจทควรทำ เมอเสรจแลวจงออกไป”
นางเหลานนไดไปพรอมกบนางวสาขา ซอนสราไปอยางมดชด เมอดมจนเมาแลว เทยวไปในสวน นางวสาขาคดวา
“หญงเหลานทำกรรมไมสมควร พวกเดยรถยจกตเตยนไดวา สาวกาทงหลายของพระสมณโคดม ดมสรา แลวเทยวไป”
นางจงกลาวกะหญงเหลานนวา
“นแนะแม เธอทงหลายทำกรรมไมสมควร พลอยใหเกดอปยศแกฉนดวย แมสามกจะโกรธพวกเธอ บดน พวกเธอจกทำอยางไรกน”
หญงเหลานนตอบวา
“แมเจา ดฉนทงหลายจกลวงวาเปนไข”
หญงเหลานนไปถงเรอนแลว ทำทาลวงวาเปนไข สามของพวกนางจบไดวาพวกนางแอบดมสราทเหลออย จงไดทบตพวกนางใหถงความเสอมเสย
ในคราวมหรสพครงตอมา หญงเหลานนอยากดมสราเหมอนเคย จงเขาไปหานางวสาขา กลาววา
“แมเจา โปรดพาดฉนไปชมสวนเถด”
นางวสาขาหามวา
73
“ในคราวกอน เธอทงหลายกระทำความอปยศแกฉน เธอทงหลายไปเองเถอะ ฉนจะไมพาเธอทงหลายไป”
“พวกดฉนจกไมทำอยางนน”
แลวเขาไปหานางวสาขา พดใหมวา
“แมเจา ดฉนทงหลายประสงคจะทำพทธบชา ขอจงพาดฉนทงหลายไป วหารเถด”
“แนะแม บดนสมควรแท เธอทงหลายจงไปจดแจงเตรยมตวเถอะ”
หญงเหลานนใหคนถอของหอมและระเบยบดอกไม สวนตวเองหวขวดมสณฐานดจกำมอซงเตมดวยสรา คลมผาผนใหญเขาไปหานางวสาขา แลวเขาไปวหารพรอมกบนางวสาขา นง ณ สวนขางหนง ดมสรา แลวทงขวดเสย ตรงพระพกตรพระศาสดาในโรงธรรม
นางวสาขากราบทลวา
“พระพทธเจาขา ขอพระองคทรงแสดงธรรมแกหญงเหลาน”
ฝายหญงเหลานนมตวสนเทมดวยความเมา เกดความคดวา จกฟอน จกขบ ลำดบนน เทวดาองคหนง ซงนบเนองในหมมาร คดวา
“บดน เราจกสงรางของหญงเหลาน แลวจกแสดงอาการอนแปลกตรง พระพกตรพระสมณโคดม”
แลวจงเขาสงรางของหญงเหลานน บรรดาหญงเหลานน บางพวกจะเรมปรบมอหวเราะ บางพวกเรมจะฟอน พระศาสดาทรงรำพงวา
74
“นอยางไรกน”
ทรงทราบเหตนนแลว ทรงดำรวา
“บดน เราจกไมใหเทวดาผนบเนองในหมมารไดชอง เพราะเราเมอบำเพญบารมตลอดกาลเทาน กหาไดบำเพญเพอมงจะใหพวกเทวดาผนบเนองในหมมารไดชองไม”
เพอจะใหหญงเหลานนสงเวช จงทรงเปลงรศมจากพระโลมาระหวางพระโขนง ทนใดนนเอง ความมดมนอนธการไดเกดขน หญงเหลานนหวาดหวนมรณภยทคกคาม จงสรางเมา
พระศาสดาทรงหายไป ณ บลลงกทประทบนง ประทบยนอยบนยอดเขาสเนร ทรงเปลงพระรศมจากพระอณาโลม ขณะนน แสงสวางไดมเหมอนพระจนทรขนตงพนดวง ลำดบนน พระศาสดาตรสเรยกหญงเหลานนมา แลวตรสวา
“พวกเธอ เมอมาสำนกของเรา ประมาทแลวมา หาควรไม เพราะความประมาทของพวกเธอนนเอง เทวดาซงนบเนองในหมมารจงไดชอง ใหพวกเธอทำกายวการมหวเราะเปนตน ในทซงไมควรทำ บดน พวกเธอควรทำ ความอตสาหะ เพอมงใหไฟราคะดบไป”
ดงนแลว ตรสพระคาถานวา
75
“ เมอโลกสนนวาส อนไฟลกโพลงอยเปนนตย พวกเธอยงจะราเรง บนเทงอะไรกนหนอ เธอทงหลายอนความมดปกคลมแลว ทำไมจงไมแสวงหาประทปเลา
” ในเวลาจบพระธรรมเทศนา หญง ๕๐๐ ตงอยในโสดาปตตผล พระศาสดาทรงทราบความทหญงเหลานนเปนผตงมนอยในอจลศรทธาแลว เสดจลงจากยอดเขาสเนร ประทบนงบนพทธอาสน
ลำดบนน นางวสาขาไดกราบทลพระศาสดาวา
“พระพทธเจาขา ขนชอวาสราน เลวทราม เพราะวาหญงเหลาน นงตรงพระพกตรพระพทธเจาเชนพระองค ยงไมสามารถจะทำอรยาบถใหเรยบรอยได เรมจะลกขนปรบมอ ทำการหวเราะ ขบ และฟอน”
พระศาสดาตรสวา
“นนแหละวสาขา ขนชอวาสรา นเลวทรามแท เพราะประชาชนอาศยสราน ถงความพนาศแลวตงหลายรอย”
“กสรานเกดขนเมอไร พระพทธเจาขา”
เพอจะตรสอปตตเหตแหงสรานนแกนางวสาขาโดยพสดาร จงทรงนำอดตนทานมา แลวตรสกมภชาดกดงตอไปน
76
กมภชาดก วาดวยโทษของสรา
ในอดตกาล เมอพระเจาพรหมทตเสวยราชสมบตในพระนครพาราณส มนายพรานปาผหนงชอวาสระ เปนชาวแควนกาส ไดไปสปาหมพานตเพอแสวงหาสงของในปาหมพานตนนมตนไมตนหนงลำตนตงตรง ทฐานสงประมาณชวบรษหนงไดแตกออกเปนสามคาคบ ระหวางคาคบ ๓ แหงของตนไมนน ไดมโพรงใหญขนาดเทาตม เมอฝนตกกเตมไปดวยนำ ไดมตนสมอ มะขามปอม และเถาพรกไทขนลอมรอบตนไมนน ผลแหงตนไมนน ๆ สกแลว กหลดออกจากขวตกลงไปในโพรงนน ใกล ๆ ตนไมนนมขาวสาลเกดขนเอง และนกแขกเตาทงหลายมาคาบเอารวงขาวสาลจากทนน แลวกบนไปจบกนอยบนตนไมนน เมอนกแขกเตาพากนจกกนอย เมลดขาวเปลอกกด เมลดขาวสารกด หลดหลนลงไปในโพรงนน นำในโพรงนนถกแสงแดดแผดเผากเกดมรสมสแดง ๆ ดวยประการฉะน
ในฤดรอน ฝงนกทงหลายทกระหายนำ บนมากนนำนน กมนเมาพลดตกลงไปทโคนตนไม มอยไปหนอยหนงแลวสงเสยงคขนบนไป ถงสนขปาและลง เปนตน กมนยอยางเดยวกนน พรานปาเหนดงนนกประหลาดใจคดวา
“ถานำนเปนพษ สตวเหลานคงตาย แตนมนมอยไปหนอยหนงแลวกบนไปไดตามสบาย นำนคงไมมพษ” เขาจงลองดมนำนน กเกดมนเมาและอยากจะกนเนอสตว ลำดบนน เขาจงกอไฟใหโชนขน แลวฆานกทพลดตกมาทโคนไม มนกกระทาและไก เปนตน ยางเนอทถานเพลง มอหนงฟอนรำ มอหนงถอเนอกดกน อยในทนนวนหนงถงสองวน
ก ณ ทใกลบรเวณนน มดาบสรปหนงชอวรณะ นายพรานปาเดนไปยงสำนกพระดาบสนนโดยธระอยางอน เขาไดเกดความคดวา
77
“เราจกดมนำนรวมกบพระดาบส”
เขาจงตกนำใสกระบอกไมไผอนหนงจนเตม หวไปกบเนอยาง ถงบรรณ-ศาลาแลวกลาวชวนวา “ทานขอรบ จงลองดมนำนดเถด”
แลวทงสองกบรโภคเนอดมนำดวยกน ดวยประการฉะน นำดมนนจงเกดมชอวา สราบาง วรณบาง เพราะนายพรานสระและพระวรณดาบสพบเหนเขา ทงสรพรานกบวรณดาบสคดไดวา มอบายทำมาหากนไดอย จงตกสราใสกระบอกไมไผจนเตม แลวพากนหาบไปจนถงปจจนตนคร ใหคนกราบทล พระราชาวา มคนทำนำดมมาเฝา พระราชาจงตรสสงใหคนทงสองเขาเฝา เขาจงนำนำดมเขาไปถวาย พระราชาทรงเสวยได สองถงสามครงกทรงมนเมา แตนำเมานน พอเสวยไดเพยงวนสองวนเทานนกหมด ตอมา พระราชาตรสถามคนทงสองวา
“นำชนดน มอยทอนบางไหม”
เขาพากนกราบทลวา
“ขอเดชะ มอย พระเจาขา”
“มอยทไหน”
“ทปาหมพานต พระเจาขา”
“ถาเชนนน ทานทงสองจงไปเอามา”
ชนทงสองไปนำเอามาคราวสองคราว แลวปรกษากนวา
“พวกเราไมอาจเอามาบอย ๆ ได”
78
จงจดจำเครองปรงทงปวงไว แลวเอาเปลอกของตนไมนน มาใสปนลงในเครองปรงทกอยาง ปรงสราขนในพระนคร
ชาวพระนครพากนดมสรา จนถงความประมาทมวเมา เลยยากจนเขญใจไปตาม ๆ กน พระนครกไดเปนเหมอนเมองราง ดวยเหตนน คนทำนำดมทงสองจงหลบหนออกจากพระนครนน ไปยงเมองพาราณส ใหคนกราบทล พระราชาวา คนทำนำดมมาเฝา
พระเจาพาราณสตรสสงใหคนทงสองเขาเฝา แลวพระราชทานเสบยงแกคนทงสอง เขาชวยกนจดการปรงสราขน แมในพระนครพาราณสนน ถงพระนครนน กพนาศไปเชนนนอก
เขาทงสองจงหนออกจากเมองนนไปเมองสาเกต หนออกจากเมองสาเกตไปยงเมองสาวตถ
ครงนน พระเจาสพพมตตไดเปนกษตรยพระนครสาวตถ ทาวเธอทำการสงเคราะหแกคนทงสองนน แลวตรสถามวา
“พวกเจาตองการสงใดบาง”
เขากราบทลวา
“ขาพระองคตองการรากไมสำหรบปรง แปงขาวสาล และตมหารอย”
พระราชาตรสสงใหประทานครบทกอยาง
พรานสระและวรณดาบส ปรงสราใสตม ๕๐๐ ใบตงไวแลว ดวยเกรงวา หนจะรบกวน จงผกแมวไวขาง ๆ ตม ตมละหนงตว แมวเหลานนพากนดมสรา
79
ทไหลลงกนตม จนมนเมาหลบไป พวกหนมาแทะห จมก หนวด และหางแมว แลวพากนวงหนไป
พวกคนสอดแนมคดวา
“แมวดมสรา พากนตายหมด”
จงไปกราบทลใหพระราชาทรงทราบ พระเจาสพพมตตทรงเหนวา คนทงสองนจกทำยาพษ จงตรสสงใหตดศรษะคนทงสองเสย คนทงสองพรำทลขอรองวา
“ขอเดชะ ดมสรามรสอรอย พระเจาขา”
ครนพระราชาตรสสงใหประหารชวตคนทงสองแลว มพระราชโองการใหทำลายตมเสย ฝายแมวทงหลาย เมอฤทธสราสรางจางไป กลกขนวงเลนได พวกราชบรษเหนดงนน จงกราบทลใหพระราชาทรงทราบ พระราชาทรง พระดำรวา
“ถานำสราเปนพษ แมวคงตาย ชะรอยจะมรสอรอย เราจะลองดมด”
แลวตรสสงใหประดบตกแตงพระนคร ใหสรางมณฑปขนทหนาพระลาน เสรจแลวประทบนงบนราชบลลงก ซงยกเศวตฉตรขนไวบนมณฑปทประดบตบแตงแลว แวดลอมดวยหมอำมาตยมขมนตร เรมจะเสวยสรา
ครงนน ทาวสกกเทวราชทรงตรวจดสตวโลกวา ชนเหลาไหนบางหนอ ไมประมาทในการบำรงมารดาบดา บำเพญสจรต ๓ ใหเตมบรบรณ ทอดพระเนตรเหนพระเจาสพพมตตนน ประทบนงเพอจะดมสรา จงทรงพระดำรวา
80
“ถาพระเจาสพพมตตนจะดมสราไซร สกลชมพทวปจกพนาศฉบหาย เราจกตองแกไขโดยวธทจะใหทาวเธองดดม”
แลวทรงวางหมอทเตมไปดวยสราใบหนงไวทพระหตถ จำแลงเพศเปนพราหมณ เสดจมายนอยในอากาศ ณ ทเฉพาะพระพกตรพระเจาสพพมตต แลวตรสวา
“ทานทงหลายจงซอหมอใบน”
พระเจาสพพมตตราชทอดพระเนตรเหนพราหมณจำแลง ยนพดอยบนอากาศอยางนน ทรงสงสยวา
“พราหมณนมาจากไหนกนหนอ”
จงตรสถามวา
“ทานเปนใคร มาจากไตรทพยหรอ จงเปลงรศมสวางไสวอยในนภากาศ เหมอนพระจนทรสองสวางในยามรตตกาล รศมแผซานออกจากตวทานดจสายฟาแลบในเวหาส ฉะนน ทานเหยยบลมหนาวในอากาศได เดนและยน ในอากาศได ฤทธของเทวดาทงหลายผไมตองเดนไกล ทานทำใหเปนทตงและใหเจรญดแลวเปนไฉน
ทานเปนใครมายนอยในอากาศ รองขายหมออย หรอวาหมอของทานน ใชประโยชนอะไรได ดกรพราหมณ ขอทานจงบอกเนอความนนแกขาพเจาเถด”
ทาวสกกเทวราชตรสวา “ถาเชนนนทานจงฟง”
เมอจะทรงแสดงโทษของสรา จงตรสวา
81
“หมอใบนมใชหมอเนยใส มใชหมอนำมน มใชหมอนำผง โทษของหมอใบนมอยมใชนอย ทานจงฟงโทษเปนอนมากทมอยในหมอใบน
บคคลดมนำชนดใดแลว เดนโซเซ ตกลงไปยงบอถำ หลมนำครำ และหลมโสโครก พงบรโภคของทไมควรบรโภคแมมากได ทานจงซอหมอน ซงเตมไปดวยนำชนดนน
บคคลดมนำชนดใดแลว ไมมกฎเกณฑในใจ เทยวหยำเปไป เหมอนโคกนกากสรา ฉะนน เปนเหมอนขาดทพกพง ยอมฟอนรำได ขบรองได ทานจงซอหมอใบน ซงเตมไปดวยนำชนดนน
บคคลดมนำชนดใดแลว แกผาเปลอยกาย เทยวไปตามตรอก ตามถนนในบาน เหมอนชเปลอย มจตลมหลง นอนตนสาย ทานจงซอหมอใบน ซงเตมไปดวยนำชนดนน
บคคลดมนำชนดใดแลว ลกขนโซเซ โคลงศรษะและยกแขนขนรายรำ เหมอนรปหนไม ฉะนน ทานจงซอหมอใบน ซงเตมไปดวยนำชนดนน
บคคลดมนำชนดใดแลว นอนจนถกไฟไหมและกนอาหารทเหลอเดนสนขได ยอมถงการถกจองจำถกฆาและความเสอมแหงโภคะ ทานจงซอหมอใบนซงเตมไปดวยนำชนดนน
บคคลดมนำชนดใดแลว พดคำพดทไมควรพด นงพรำในทประชม ปราศจากผาผอน เลอะเทอะ นอนจมอยในอาเจยนของตน มแตเรองฉบหาย ทานจงซอหมอใบน ซงเตมไปดวยนำชนดนน
82
บคคลดมนำชนดใดแลว วางมาดเปนคนสำคญ นยนตาขนขวาง เขาใจวาบานเมองเปนของเราคนเดยว พระราชาแมมมหาสมทร ๔ เปนขอบขณฑสมากไมเสมอเรา ทานจงซอหมอใบน ซงเตมไปดวยนำชนดนน
บคคลดมนำชนดใดแลว ถอตวจด กอการทะเลาะววาท ยยงสอเสยด มผวพรรณนาเกลยด เปลอยกายวงไป อยอยางนกเลงเกา ทานจงซอหมอใบน ซงเตมไปดวยนำชนดนน
นำชนดนทำตระกลทงหลายในโลกนอนมงคงบรบรณมเงนทองตงหลายพนใหขาดทายาทได ทานจงซอหมอใบน ซงเตมไปดวยนำชนดนน
ขาวเปลอก ทรพยสน เงนทอง ไร นา โค กระบอ ในสกลใดยอมพนาศไป ตระกลทมงมทงหลายขาดสญไป เพราะดมนำชนดใด ทานจงซอหมอใบน ซงเตมไปดวยนำชนดนน
บรษดมนำชนดใดแลว เปนคนหยาบชา ดามารดาบดาได แมถงเปนพอผว กพงหยอกลกสะใภได ทานจงซอหมอใบน ซงเตมไปดวยนำชนดนน
นารดมนำชนดใดแลว กลายเปนคนกกขฬะหยาบชา ดาพอผว แมผว และสามได แมเปนทาสเปนคนใช พงรบเปนสามของตนได ทานจงซอหมอใบน ซงเตมไปดวยนำชนดนน
บรษดมนำชนดใดแลว ฆาสมณะหรอพราหมณผตงอยในธรรมได พงไปสอบายเพราะกรรมนนเปนเหต ทานจงซอหมอใบน ซงเตมไปดวยนำชนดนน
ชนทงหลายดมนำชนดใดแลว ประพฤตทจรตทางกาย ทางวาจา หรอทางใจได ยอมไปสนรกเพราะประพฤตทจรต ทานจงซอหมอใบน ซงเตมไปดวยนำชนดนน
83
ชนทงหลายแมจะยอมสละเงนเปนอนมาก มาออนวอนบรษใดซงไมเคยดมสรา ใหพดเทจยอมไมได บรษนนครนดมสราแลว ยอมพดเหลาะแหละเหลวไหลได ทานจงซอหมอใบน ซงเตมไปดวยนำชนดนน
คนรบใชดมนำชนดใดแลว เมอถกเขาใชไปในกรณยกจรบดวน ถกซกถามกไมรเนอความ ทานจงซอหมอใบน ซงเตมไปดวยนำชนดนน
ชนทงหลายดมนำชนดใดแลว ถงจะเคยมความละอายใจอย กยอมจะทำความไมละอายใหปรากฏได ถงแมจะเปนคนมปญญากอดพดมากไมได ทานจงซอหมอใบน ซงเตมไปดวยนำชนดนน
ชนทงหลายดมนำชนดใดแลว นอนคนเดยวไมมเพอน คลายลกสกรนอนเดยวดายดวยชาตกำเนดอนตำ ฉะนน อดขาวปลาอาหาร ยอมเขาถงการนอนเปนทกขอยกบแผนดน สนสงาราศและตองครหานนทา ทานจงซอหมอใบน ซงเตมไปดวยนำชนดนน
ชนทงหลายดมนำชนดใดแลว ยอมนอนคอตก หาเปนเหมอนโคทถกลงปฏกไม ฤทธสรายอมทำใหคนอดทนได ไมกนขาวกนนำ ทานจงซอหมอใบน ซงเตมไปดวยนำชนดนน
มนษยทงหลายยอมเวนดมนำชนดใด อนเปรยบดวยงมพษราย นรชนคนใดเลา ควรจะดมนำชนดนนอนเปนเชนยาพษมในโลก ทานจงซอหมอใบน ซงเตมไปดวยนำชนดนน
โอรสทงหลายของทาวอนธกเวณฑะ ดมสราแลวพาหญงไปบำเรออยทรมฝงสมทร ประหารกนและกนดวยสาก ทานจงซอหมอใบน ซงเตมไปดวยนำชนดนน
84
บรพเทพ คอ อสรทงหลาย ดมนำชนดใดแลวเมามาย จนจตจากไตรทพย คอดาวดงสเทวโลก ยงสำคญตนวาเทยง เปนไปกบดวยอสรมายา
ดกรมหาราชเจา บรษผฉลาดเชนกบพระองค เมอทราบวานำดมชนดน เปนนำเมา หาประโยชนมได จะดมทำไม
ในหมอใบนไมมเนยขนหรอนำผง พระองครอยางนแลว จงซอเสย
ดกรทานสพพมตต สงทอยในหมอน ขาพเจาบอกแกทานแลวตามความเปนจรง ดงนแล”
พระเจาสพพมตตทรงสดบดงนน กทรงทราบโทษของสรา ดพระทย ไดตรสชมเชยทาวสกกเทวราชวา
“ทานมใชเปนบดาหรอมารดาของขาพเจา เปนคนชนดใดชนดหนงซงเปนผมงเกอกล อนเคราะห ปรารถนาประโยชนอยางยงแกขาพเจา ขาพเจาจกกระทำตามถอยคำของทานในวนน
ขาพเจาจกใหบานสวยหาตำบล ทาสหนงรอย โคเจดรอย และรถเทยมดวยมาอาชาไนยสบคนเหลานแกทาน ขอทานผปรารถนาประโยชน จงเปนอาจารยของขาพเจาเถด”
ทาวสกกเทวราชทรงสดบเชนนน เมอจะทรงแสดงอตภาพของเทพยดา ใหพระเจาสพพมตตทรงรจกพระองค จงประทบยนบนอากาศ ไดตรสวา
“ดกรพระราชา ทาส บานสวย โค และรถอนเทยมดวยมาอาชาไนย จงเปนของพระองคตามเดมเถด เราเปนทาวสกกะจอมเทพของชาวไตรทพย พระองคจงเสวยพระกระยาหาร เนยใส และขาวปายาส พงเสวยขนมกมมาส
85
อนโอชารส ดกรพระองคผเปนจอมประชาชน พระองคจงทรงยนดในธรรม ใคร ๆ ไมตเตยนดวยอาการอยางนแลว จงเขาถงสวรรคสถาน”
ทาวสกกะครนทรงประทานโอวาทแกพระเจาสพพมตต ดวยประการฉะนแลว กเสดจไปยงสถานวมานของพระองคทนท
ฝายพระเจาสพพมตตกไมทรงดมสรา ตรสสงใหทำลายภาชนะสราสน แลวทรงสมาทานศล บรจาคทาน ไดเปนผมสวรรคเปนทไปในเบองหนา
สวนการดมสราเกดนยมกนอยางกวางขวางแมในชมพทวป ตดตอสบเนองมาจนบดน
พระบรมศาสดาทรงนำพระธรรมเทศนานมาแสดงแลว ทรงประชมชาดกวา
“พระราชาในครงนน ไดมาเปนพระอานนท สวนทาวสกกเทวราชไดมาเปนเราผตถาคต ฉะนแล”
¼Ùé«Ö觵éͧà¢éÒËéͧºèÍ æ
ในกาลใดบคคลเปนผกนมาก มกงวง
และมกนอนหลบกระสบกระสาย
ประหน งสกรใหญทถกปรนเปรอดวยอาหาร ฉะน น
ในกาลน น เขาเปนคนมนซม
ยอมเขาไปถงหองนอนราป
นาควรรค
87
สมยหนง พระราชาเสวยพระกระยาหารมากจนทรงอวน วนหนง ทาวเธอเสวยพระกระยาหารเชาแลว ยงไมทนไดพกผอน ไดเสดจไปเฝาพระศาสดา ทรงลำบากพระกาย ทรงพลกกลบไปกลบมาอยบอย ๆ ทรงถกความงวงครอบงำ เมอไมสามารถจะผทมตรง ๆ ได จงประทบนง ณ ทสดขางหนง
ลำดบนน พระศาสดาตรสกะทาวเธอวา
“มหาบพตร พระองคยงไมทนไดทรงพกผอนเลย เสดจมากระมง”
พระราชาทลวา
“ถกละ พระพทธเจาขา ตงแตกาลทบรโภคแลว หมอมฉนมทกขมาก”
“มหาบพตร คนบรโภคมากเกนไป ยอมมทกขอยางน”
¾ÃÐà¨�Ò»àʹ·Ôâ¡ÈÅ
Audio 13
88
แลวตรสพระคาถานวา
“ ในกาลใด บคคลเปนผกนมาก มกงวง และมกนอนหลบกระสบกระสาย ประหนงสกรใหญทถกปรนเปรอดวยอาหาร ฉะนน ในกาลนน เขาเปนคนมนซม ยอมเขาไปถงหองนอนรำไป
” ในกาลจบเทศนา พระศาสดาไดตรสพระคาถาเพอเปนอปการะแก พระราชาวา
“ คนผมสตทกเมอ
รจกประมาณในโภชนะทไดแลวนน
ยอมมโรคภยไขเจบนอย แกชา อายยน
” ดงนแลว โปรดใหอตตรมาณพเรยนไว แลวทรงแนะอบายวา
“เธอพงกลาวคาถานเฉพาะในเวลาทพระราชาเสวย และพงใหพระราชาทรงลดโภชนะลงดวยอบายน”
89
อตตรมาณพไดกระทำเชนนน
สมยตอมา พระราชาทรงกระปรกระเปรา มพระสรระเบา ทรงถงความสำราญ ทรงคนเคยกบพระศาสดายงขน ทรงใหอสทสทานตลอด ๗ วน
ในเพราะทรงอนโมทนาทาน มหาชนซงมาประชม ณ ทนน บรรลคณวเศษใหญแลว ดงนแล
¡ÒùԹ·ÒáÅÐÊÃÃàÊÃÔการนนทาและสรรเสรญ น นเปนของเกา
ไม ใ ช เ ปนเหมอนม ในวนน
ชนท งหลายยอมนนทาผนงนงบาง ยอมนนทาผพดมากบาง
ยอมนนทาผพดพอประมาณบาง ผ ไมถกนนทา ไมม ในโลก
คนผถกนนทาโดยสวนเดยว
หรอวาอนเขาสรรเสรญโดยสวนเดยว
ไม ไดมแลว จกไมม และไมมอย ในบดน
หากวาวญญชนใครครวญแลวทก ๆ วน
สรรเสรญผ ใดซงมความประพฤต ไมขาดสาย
มปญญา ผต งมนดวยปญญาและศล
ใครเลายอมควรเพอต เตยนผน น ผ เ ปนดงแทงทองชมพนท
แม เทวดาและมนษยท งหลายกสรรเสรญเขา
ถงพรหมกสรรเสรญแลว
โกธวรรค
91
อตละนนเปนอบาสกชาวกรงสาวตถ มอบาสกเปนบรวาร ๕๐๐ คน วนหนง พาพวกอบาสกเหลานนไปวหาร เพอตองการฟงธรรม ใครจะฟงธรรมใน สำนกพระเรวตเถระ ไหวพระเรวตเถระแลวนง
กทานผมอายนน เปนผยนดในการหลกเรน เทยวไปผเดยวเหมอนราชสห ทานจงไมกลาวอะไรกบอบาสกนน เขาโกรธวา
"พระเถระนไมกลาวอะไร"
จงลกขน ไปยงสำนกพระสารบตรเถระ ยนอย ณ สวนขางหนง พระเถระถามวา
“พวกทานมาดวยตองการอะไร”
“ทานขอรบ ผมพาอบาสกเหลานเขาไปหาพระเรวตเถระ เพอ
͵ØÅÍغÒÊ¡
Audio 14
92
ตองการฟงธรรม พระเถระไมกลาวอะไรแกผมนนเลย ผมนนโกรธทาน จงมา ทน ขอทานจงแสดงธรรมแกผมเถด”
“ถาอยางนน พวกทานจงนงเถด อบาสกทงหลาย”
แลวแสดงอภธรรมกถาอยางมากมาย
อบาสกโกรธ คดวา อภธรรมกถาละเอยดยงนก สขมยงนก พระเถระแสดงอภธรรมอยางเดยวมากมาย พวกเราตองการอะไรดวยพระอภธรรมน
ดงนแลว ไดพาบรษทไปยงสำนกพระอานนทเถระ พระเถระถามวา
“พวกทานมาดวยตองการอะไร”
จงกลาววา
“ทานขอรบ พวกผมเขาไปหาพระเรวตเถระ เพอตองการฟงธรรม ไมไดแมแตการสนทนาและปราศรยในสำนกของทาน เลยโกรธ แลวจงมายงสำนกของพระสารบตรเถระ แมพระเถระนน กแสดงอภธรรมอยางเดยวละเอยดนก มากมายแกพวกผม พวกผมโกรธแมตอพระเถระนนวา พวกเราตองการอะไรดวยอภธรรมน แลวจงมาทน ขอทานจงแสดงธรรมกถาแกพวกผมเถด ขอรบ”
“ถาอยางนน ขอพวกทานจงนงฟงเถด”
พระเถระแสดงธรรมแกพวกเขาแตนอย ๆ ทำใหเขาใจงาย
พวกเขาโกรธแมตอพระเถระ แลวกไปยงสำนกพระศาสดา ถวายบงคมแลวนง ณ สวนขางหนง
ลำดบนน พระศาสดาตรสกะพวกเขาวา
93
“อบาสกทงหลาย พวกทานมาทำไมกน”
เขากราบทลวา
“เพอตองการฟงธรรม พระพทธเจาขา”
“กพวกทานฟงธรรมแลวหรอ”
“ขาแตพระองคผเจรญ เบองตน พวกขาพระองคเขาไปหาพระเรวตเถระ ทานไมกลาวอะไรกบพวกขาพระองค พวกขาพระองคโกรธทานแลว จงไปหาพระสารบตรเถระ พระเถระนนแสดงอภธรรมแกพวกขาพระองคมากมาย พวกขาพระองคกำหนดอภธรรมนนไมได จงโกรธ แลวเขาไปหาพระอานนทเถระ พระเถระนนแสดงธรรมแกพวกขาพระองคนอยนก พวกขาพระองคโกรธแมตอทาน แลวมาในทน”
พระศาสดาทรงสดบถอยคำของเขาแลว จงตรสวา
“ขอนน เขาเคยประพฤตกนมาตงแตโบราณทเดยว ชนทงหลายตเตยนทงคนนง ทงคนพดมาก ทงคนพดนอยทเดยว ดวยวาผอนเขาพงตเตยนอยางเดยวเทานน หรอวาผอนเขาพงสรรเสรญอยางเดยวไมมเลย
แมพระราชาทงหลาย คนบางพวกกนนทา บางพวกกสรรเสรญ
แผนดนใหญกด พระจนทรและพระอาทตยกด ธาตมอากาศเปนตนกด คนบางพวกนนทา บางพวกสรรเสรญ
แมพระสมมาสมพทธเจาผประทบนงแสดงธรรมในทามกลางบรษท ๔ บางพวกนนทา บางพวกสรรเสรญ
94
กการนนทาและสรรเสรญของพวกอนธพาลไมเปนประมาณ แตผทถกบณฑตผมปญญาตเตยน จงชอวาเปนอนตเตยน ผอนบณฑตสรรเสรญแลว ชอวาเปนอนสรรเสรญ”
ดงนแลว ไดทรงภาษตพระคาถาเหลานวา
“ การนนทาและสรรเสรญ นนเปนของเกา นนไมใชเปนเหมอนมในวนน ชนทงหลายยอมนนทาผนงนงบาง ยอมนนทาผพดมากบาง ยอมนนทาผพดพอประมาณบาง ผไมถกนนทา ไมมในโลก
คนผถกนนทาโดยสวนเดยว หรอวาอนเขาสรรเสรญโดยสวนเดยว ไมไดมแลว จกไมม และไมมอยในบดน
หากวาวญญชนใครครวญแลวทก ๆ วน สรรเสรญผใดซงมความประพฤตไมขาดสาย มปญญา ผตงมนดวยปญญาและศล ใครเลายอมควรเพอตเตยนผนน ผเปนดงแทงทองชมพนท แมเทวดาและมนษยทงหลายกสรรเสรญเขา ถงพรหมกสรรเสรญแลว
”
95
ในกาลจบเทศนา อบาสกเหลานนทง ๕๐๐ ดำรงอยแลวในโสดาปตตผล ดงนแล
¢Ø´ÃÒ¡¢Í§µ¹
นระใดยอมยงสตวม ชวตใหตกลวงไป ๑
กลาวมสาวาท ๑
ถอเอาทรพยท บคคลอนไม ให ในโลก ๑
ถงภรยาของผอน ๑
อน ง นระใดยอมประกอบเนอง ๆ ซงการดมสราและเมรย
นระน ชอวายอมขดซงรากเหงาของตนในโลกนท เดยว
บรษผ เจรญ ทานจงทราบอยางนวา
บคคลผมบาปธรรมท งหลาย ยอมเปนผ ไมส ารวมแลว
ความโลภและสภาพม ใ ชธรรม
จงอยารบกวนทานเพอความทกขตลอดกาลนานเลย
มลวรรค
97
อบาสก ๕ คน คนหนงรกษาสกขาบท คอ เจตนาเครองงดเวนจากการยงชวตสตวใหตกลวงไปอยางเดยว สวนอบาสกทเหลอรกษาสกขาบทขออน ๆ
วนหนง อบาสกเหลานนเกดทมเถยงกนวา
“เรายอมกระทำสงททำไดโดยยาก เรายอมรกษาสงทรกษาไดโดยยาก”
พวกเขาจงไปเขาเฝาพระศาสดา ถวายบงคม แลวกราบทลเรองราวททมเถยงกน
พระศาสดาทรงสดบถอยคำของอบาสกเหลานนแลว มไดทรงกระทำศลแมขอหนงใหตำตอย ตรสวา
“ศลทงหมดเปนของรกษาไวโดยยากทงนน”
ÍغÒÊ¡ õ ¤¹
Audio 15
98
ดงนแลว ไดทรงภาษตพระคาถาเหลานวา
“ นระใด ยอมยงสตวมชวตใหตกลวงไป ๑ กลาวมสาวาท ๑ ถอเอาทรพยทบคคลอนไมใหในโลก ๑ ถงภรยาของผอน ๑ อนง นระใดยอมประกอบเนอง ๆ ซงการดมสราและเมรย นระนชอวา ยอมขดซงรากเหงาของตนในโลกนทเดยว
บรษผเจรญ ทานจงทราบอยางนวา บคคลผมบาปธรรมทงหลาย ยอมเปนผไมสำรวมแลว ความโลภและสภาพมใชธรรม จงอยารบกวนทานเพอความทกข ตลอดกาลนานเลย
” ในกาลจบเทศนา อบาสก ๕ คน นนตงอยในโสดาปตตผลแลว พระธรรมเทศนาไดมประโยชน แมแกชนผประชมกนแลว ดงนแล
¼ÙéÁÕ»ÑÒ¤ØéÁ¤Ãͧ¸ÃÃÁ
บคคลไม ชอวาต งอย ในธรรม
เพราะเหตทน าคด ไปโดยความผลนผลน
สวนผ ใดเปนบณฑต
วนจฉยคดและไม ใ ชคดท งสอง
ยอมนาบคคลเหลาอนไปโดยความละเอยดลออ
โดยธรรมสมาเสมอ
ผน นอนธรรมคมครองแลว เ ปนผม ปญญา
เรากลาววา ต งอย ในธรรม
ธมมตถวรรค
100
วนหนง พวกภกษเทยวบณฑบาตในบานใกลประตดานทศอดรของเมองสาวตถ กลบจากบณฑบาตแลว เดนกลบพระเชตวนวหารจากกลางนคร พอดฝนตกหนก ภกษเหลานนเขาไปพกทศาลวนจฉยความ ไดเหนพวกมหาอำมาตยผวนจฉยรบสนบน ทำเจาของทรพยไมใหเปนเจาของ ทำคนผดใหเปนคนถก คนถกใหเปนคนผด จงคดวา
“โอ มหาอำมาตยเหลานไมตงอยในธรรม พวกเราเคยคดวามหาอำมาตยเหลานวนจฉยโดยธรรม”
เมอฝนหยดแลว ภกษเหลานนมาเขาเฝาพระศาสดา กราบทลเรองราวทงปวง
พระศาสดาตรสวา
ÁËÒÍÓÁÒµÂ�¼Ù�ÇÔ¹Ô¨©ÑÂ
Audio 16
101
“ภกษทงหลาย พวกอำมาตยผวนจฉยเปนผตกอยในอำนาจอคต มฉนทาคต เปนตน ตดสนความโดยผลนผลน ไมชอวาเปนผตงอยในธรรม สวนพวกทไตสวนความผด แลวตดสนความโดยละเอยดลออตามสมควรแกความผดนนแหละ เปนผชอวาตงอยในธรรม”
ดงนแลว ไดตรสพระคาถาเหลานวา
“ บคคลไมชอวาตงอยในธรรม เพราะเหตทนำคดไปโดยความผลนผลน สวนผใดเปนบณฑต วนจฉยคดและไมใชคดทงสอง ยอมนำบคคลเหลาอนไปโดยความละเอยดลออ โดยธรรมสมำเสมอ ผนนอนธรรมคมครองแลว เปนผมปญญา เรากลาววา ตงอยในธรรม
” ในกาลจบเทศนา ชนเปนอนมากบรรลอรยผลทงหลาย มโสดาปตตผลเปนตน ดงนแล
¤ÇÒÁªÑèÇäÁè·ÓàÅ աÇèÒ
กรรมชวไมท าเสยเลยดกวา
เพราะกรรมชวยอมเผาผลาญในภายหลง
สวนบคคลทากรรมใดแลว ไมตามเดอดรอน
กรรมน นเปนกรรมด อนบคคลทาแลวดกวา
นรยวรรค
103
สามของหญงขหงคนหนง ไดอภรมยกบหญงรบใชในบานคนหนง หญง ขหงนนรเขา จงจบหญงรบใชมดมอมดเทา แลวตดห ตดจมกของนาง ขงไว ในหอง ๆ หนง นางตองการปกปดกรรมของตน จงชวนสามวา
“มาเถดนาย เราจกไปวดฟงธรรม”
นางพาสามไปวดนงฟงธรรมอย ขณะนน พวกญาตของนางมาเยยมทบาน ไมพบนางและสาม แตไดพบหญงรบใชซงถกตดหและจมก ถกขงไวในหอง จงชวยกนแกมดนาง แลวนำนางไปพระเชตวนวหาร กราบทลเนอความนน แดพระทศพล ในทามกลางบรษท ๔
พระศาสดาตรสวา
“ขนชอวาทจรต แมเพยงเลกนอยบคคลไมควรทำ ดวย
ËÔ§¢ÕéËÖ§
Audio 17
104
สำคญวา ชนพวกอนยอมไมรกรรมนของเรา สวนสจรตนนแหละ เมอคนอนแมไมร กควรทำ เพราะวาขนชอวาทจรต แมบคคลปกปดทำ ยอมทำการเผาผลาญในภายหลง สวนสจรต ยอมยงความปราโมทยอยางเดยวใหเกดขน”
ดงนแลว จงตรสพระคาถานวา
“ กรรมชวไมทำเสยเลยดกวา เพราะกรรมชวยอมเผาผลาญในภายหลง สวนบคคลทำกรรมใดแลว ไมตามเดอดรอน กรรมนน เปนกรรมดอนบคคลทำแลวดกวา
” ในกาลจบเทศนา สามและหญงขหงนน ตงอยในโสดาปตตผล สวนหญงรบใชนน ไดรบการปลดปลอยใหเปนไท ดงนแล
âÀ¤Ð¦èÒ¤¹·ÃÒÁ»ÑÒ
โภคะท งหลายยอมฆาคนทรามปญญา
แต ไมฆาคนผแสวงหาฝงโดยปกต
คนทรามปญญายอมฆาตน เหมอนฆาผอน
เพราะความทะยานอยากในโภคะ
ปกณณกวรรค
106
พระเจาปเสนทโกศลทรงสดบการเสยชวตของอปตตกเศรษฐ จงตรสถามวาทรพยสมบตทไรบตรจะถงแกใคร ทรงสดบวา "ถงแกพระราชา" จงใหนำทรพยจากเรอนของเศรษฐนน มาสราชตระกล กนเวลาถง ๗ วน แลวจงเสดจไปเขาเฝาพระศาสดา พระศาสดาตรสวา
“ขอเชญมหาบพตร พระองคเสดจมาจากไหนหนอ แตยงวน”
พระเจาปเสนทโกศลทรงกราบทลวา
“พระพทธเจาขา คฤหบดผเปนเศรษฐในกรงสาวตถน สนชวตแลว เขาไมมบตร ขาพระองคนำทรพยสมบตของเขาไปสราชสำนก แลวจงมา”
ทราบวา เศรษฐนน เมอบคคลนำอาหารอนมรสเลศเขาไป กใหทบตคนเหลานน พลางกลาววา
àÈÃÉ°Õ¼Ù�äÁ�ÁպصÃ
Audio 18
107
“มนษยตองกนอาหารเลศอยางนเทยวหรอ พวกเจาเยาะเยยเราหรออยางไร”
ดงนแลว ไลคนเหลานนหนไป แลวบรโภคขาวปลายเกวยนกบนำผกดอง พลางกลาววา “นจงเปนโภชนะสำหรบมนษย”
แมเมอบคคลนำเสอผา ยานพาหนะอยางดมา เขาจะทบตขบไลคนเหลานนพรอมกลาววา
“มนษยจะตองใชของดอยางนเทยวหรอ” แลวกใชแตรมทขาดหรอเกา รองเทาทครำครา เกวยนหก
พระศาสดาจงตรสเลาบรพกรรมของอปตตกเศรษฐนนวา
เรองเคยมมาแลว คฤหบดผเศรษฐนนตอนรบพระปจเจกพทธเจานามวาตครสขดวยบณฑบาต กลาววา
“ทานทงหลายจงใหบณฑบาตแกสมณะ”
ดงนแลว กลกจากอาสนะหลกไป เมอเศรษฐผไมมศรทธา ผโงเขลา กลาวอยางนน แลวหลกไป ภรรยาของเขาผมศรทธาเลอมใส คดวา
“นานเทยวหนอ เราจงไดยนคำวา “จงให” จากปากของเศรษฐน มโนรถของเราจะเตมในวนน เราจกถวายบณฑบาต”
นางรบบาตรของพระปจเจกพทธเจา ไดใสโภชนะอนประณตเตมบาตรแลวถวาย
ฝายเศรษฐนนกลบมา เหนพระปจเจกพทธเจานน จงถามวา
108
“สมณะทานไดอะไร ๆ แลวหรอ”
แลวจบบาตร เหนบณฑบาตอนประณต กมความเรารอน คดวา
“พวกทาสหรอพวกกรรมกรพงกนบณฑบาตน ยงดกวา เพราะวา พวกเขาเมอกนบณฑบาตนแลว จกทำการงานใหเรา สวนสมณะน เมอกนแลว กจกนอนหลบ บณฑบาตของเราฉบหายเสยแลว”
อนง เศรษฐนนไดฆาบตรนอยของพชาย เพราะเหตแหงทรพยสมบต ไดยนวา เดกนนจบนวมอของเศรษฐนนเทยวไป แลวกลาววา
“ยานนเปนของบดาฉน โคนกของทาน”
เศรษฐคดวา
“ในบดน เดกนยงกลาวอยางน กในกาลทเดกนโตขน จกแยงโภคทรพยในเรอนนได”
เขาจงนำเดกนนไปสปา จบทคอแลวบบ เหมอนบบหวมน จนตาย แลวทงศพเดกนนไวในทนน
นเปนบรพกรรมของเศรษฐนน
เพราะเหตนน พระผมพระภาคเจาจงตรสคำนวา
“มหาบพตร ดวยผลแหงกรรมทคฤหบดผเศรษฐ ตอนรบพระปจเจก- พทธเจานามวาตครสข ดวยบณฑบาตนนแล เศรษฐนนจงเขาถงสคตโลกสวรรคถง ๗ ครง ดวยผลทเหลออยแหงกรรมนนนนแล เศรษฐจงครองความเปนเศรษฐอยในกรงสาวตถนแล ถง ๗ ครง
109
มหาบพตร ดวยผลแหงกรรมทคฤหบดผเศรษฐนนใหทานแลว มความเดอดรอนในภายหลงวา พวกทาสหรอกรรมกรพงบรโภคบณฑบาตนยงดกวา จตของเศรษฐนนจงไมนอมไปเพอการบรโภคภตทประณต ไมนอมไปเพอการใชสอยผาทประณต ไมนอมไปเพอการใชสอยยานทประณต ไมนอมไปเพอบรโภคกามคณ ๕ อนดยง
มหาพตร ดวยผลแหงกรรมทคฤหบดผเศรษฐนน ปลงบตรนอยคนหนงของพชายจากชวต เพราะเหตแหงทรพยสมบต เศรษฐนนจงไหมในนรกสนปเปนอนมาก สนรอยปเปนอนมาก สนพนปเปนอนมาก สนแสนปเปนอนมาก ชนทงหลายนำทรพยสมบตทไรบตรครงท ๗ นใหเขาสพระคลงหลวง ดวยผลอนเหลออยแหงกรรมนนแล
มหาบพตร อนงเลา บญเกาของคฤหบดผเศรษฐนนแล หมดสนแลว และบญใหมอนคฤหบดผเศรษฐนนไมสงสม
มหาบพตร กในวนน คฤหบดผเศรษฐไหมอยในมหาโรรวนรก”
พระราชาทรงสดบพระดำรสของพระศาสดาแลว จงกราบทลวา
“พระพทธเจาขา นาอศจรรย นเปนกรรมอนหนก เศรษฐนนเมอโภคะมประมาณเทาน มอย ไมใชสอยดวยตนเองเลย เมอพระพทธเจาเชนกบพระองค ประทบอยในวหารใกล ๆ กมไดทำบญกรรม”
พระศาสดาตรสวา
“จรงเชนนน มหาบพตร ชอวาบคคลผมปญญาทราม ไดโภคะทงหลายแลวยอมไมแสวงหานพพาน อนง ตณหาซงเกดขนเพราะอาศยโภคะทงหลาย ยอมฆาคนเหลานนสนกาลนาน”
110
ดงนแลว ไดตรสพระคาถานวา
“ โภคะทงหลายยอมฆาคนทรามปญญา แตไมฆาคนผแสวงหาฝงโดยปกต คนทรามปญญายอมฆาตน เหมอนฆาผอน เพราะความทะยานอยากในโภคะ
” ในกาลจบเทศนา ชนเปนอนมากบรรลอรยผลทงหลาย มโสดาปตตผลเปนตน ดงนแล
ÊѵºØÃØÉÂèÍÁ»ÃÒ¡¯ã¹·Õèä¡Å
สตบ รษท งหลายยอมปรากฏในท ไกล
เหมอนภ เขาหมพานต
สวนอสตบ รษยอมไมปรากฏในท น
เหมอนลกศรอน เขายง ไป ในราตร ฉะน น
ปกณณกวรรค
112
เศรษฐบตรชออคคะ ชาวอคคนคร เปนสหายของอนาถบณฑกเศรษฐ ตงแตเวลาทยงเปนหนม สหายทงสองนนเรยนศลปะอยในสำนกอาจารยเดยวกน ทำกตกาตอกนวา ในอนาคต ถาผใดขอธดาเพอบตรของตน ผนนตองใหธดาแกผขอ
เมอเขาทงสองเจรญวยแลว ดำรงอยในตำแหนงเศรษฐในนครของตน ๆ
สมยหนง อคคเศรษฐประกอบการคาขาย ไดไปยงกรงสาวตถดวยเกวยน ๕๐๐ เลม อนาถบณฑกเศรษฐเรยกนางจฬสภททาธดาของตนมา สงวา
“แม บดาของเจาชออคคเศรษฐมา กจทควรทำแกเขา จงเปนภาระของเจา”
นางรบคำแลว จงจดโภชนะมแกงและกบดวยมอของตนเอง
¹Ò§¨ÙÌÊØÀÑ··Ò
Audio 19
113
เตรยมวตถตาง ๆ มระเบยบดอกไม ของหอม และเครองลบไลไว ในเวลาบรโภค กจดนำสำหรบอาบไว คอยทานเศรษฐนน
ในเวลาททานเศรษฐอาบนำ กทำกจทกอยางสำเรจเรยบรอย
อคคเศรษฐเหนอาจารสมบตของนางจฬสภททานนแลว มจตเลอมใส ในวนหนง ขณะนงคยกบอนาถบณฑกเศรษฐอย นกไดวาในเวลายงเปนหนม ทงสองทำกตกาอยางหนงไว จงไดขอนางจฬสภททาเพอบตรของตน
แตอคคเศรษฐนนโดยปกตเปนมจฉาทฏฐ เพราะฉะนน อนาถบณฑกเศรษฐจงกราบทลความนนแดพระทศพล พระศาสดาทรงเหนอปนสยของ อคคเศรษฐแลวทรงอนญาต ทานเศรษฐจงปรกษากบภรรยา แลวรบคำของ อคคเศรษฐนน กำหนดวนแตงงาน ทำสกการะเปนอนมาก เรยกนางจฬสภท-ทามา แลวใหโอวาท ๑๐ ขอ วา
ธรรมดาหญงทอยในสกลพอสาม แมสาม
ไมควรนำไฟภายในออกไปภายนอก
ไมควรนำไฟภายนอกเขาไปภายใน
พงใหแกคนทใหเทานน
ไมพงใหแกคนทไมให
พงใหแกคนทงทใหทงทไมให
พงนงใหเปนสข
พงบรโภคใหเปนสข
พงนอนใหเปนสข
114
พงบำเรอไฟ
พงนอบนอมเทวดาภายใน
กในวนมงคลตาง ๆ พอผวของนางไดทำสกการะแกพวกชเปลอย แลวใหคนไปตามนางวา
“เจาจงไปตามนางจฬสภททาใหมาไหวพระสมณะทงหลายของพวกเรา”
นางไมอยากเหนชเปลอยทงหลาย เพราะละอาย ไมปรารถนาจะไป แมพอผวสงขาวไปหลายครง นางกไมมา เขาจงโกรธ แลวพดวา
“พวกเธอจงขบไลนางไปเสย”
นางคดวา “พอผวไมอาจยกโทษแกเรา เพราะเหตไมสมควรได”
นางใหคนเรยกกฎมพมา แลวบอกความนน กฎมพเหลานนทราบความทนางไมมโทษ จงใหเศรษฐยนยอม เศรษฐบอกกบภรรยาวา
“ลกสะใภนไมไหวพระสมณะทงหลายของเรา ดวยเขาใจวาเปนผไมมความละอาย”
ภรรยาของเศรษฐคดวา
“พวกสมณะของลกสะใภคนนเปนเชนไรหนอแล นางจงสรรเสรญพระสมณะเหลานนเหลอเกน”
เมอใหคนเรยกนางมาแลว ไดพดกบนางวา
“พวกพระสมณะของเจาเปนเชนไร เจาจงสรรเสรญพระสมณะเหลานนนกหนา
115
พระสมณะเหลานนมปกตอยางไร มสมาจารอยางไร เจาจงบอกเรองนนแกเรา”
นางจฬสภททาประกาศคณทงหลายของพระพทธเจา และพระสาวกของพระพทธเจาแกแมผวนนวา
“ทานผมอนทรยสงบ มใจสงบ ทานเดนยนเรยบรอย มจกษทอดลง พดพอประมาณ พวกสมณะของฉนเปนเชนนน กายกรรมของทานสะอาด วจกรรมไมมวหมอง มโนกรรมหมดจดด พวกสมณะของฉนเปนเชนนน
ทานไมมมลทน มรศมดจสงขและมกดา บรสทธทงภายในภายนอก เตมแลวดวยธรรมอนหมดจดทงหลาย พวกสมณะของฉนเปนเชนนน
โลกฟขนเพราะลาภ และฟบลงเพราะเสอมลาภ ทานผตงอยอยางเดยวเพราะลาภและเสอมลาภ พวกสมณะของฉนเปนเชนนน
โลกฟขนเพราะยศ และฟบลงเพราะเสอมยศ ทานผตงอยอยางเดยวเพราะยศและเสอมยศ พวกสมณะของฉนเปนเชนนน
โลกฟขนเพราะสรรเสรญ และฟบลงแมเพราะนนทา ทานผสมำเสมอในเพราะนนทาและสรรเสรญ พวกสมณะของฉนเปนเชนนน
โลกฟขนเพราะสข และฟบลงแมเพราะทกข ทานไมหวนไหวในเพราะสขและทกข พวกสมณะของฉนเปนเชนนน”
แมผวยนดกบคำเหลานน แลวกลาวกะนางวา
“เจาสามารถแสดงสมณะทงหลายของเจาแกพวกฉนไดหรอ ถากระนน เจาจงทำใหพวกฉนไดเหนสมณะเหลานน”
116
นางรบคำ แลวตระเตรยมมหาทานเพอภกษสงฆ มพระพทธเจาเปนประธาน ยนอยบนพนปราสาทชนบน ผนหนาไปเฉพาะพระเชตวน ไหวโดยเคารพดวยเบญจางคประดษฐ ระลกถงพระพทธคณทงหลาย ทำการบชาดวยของหอม เครองอบ ดอกไมและธป กลาวอญเชญวา
“ขาแตพระองคผเจรญ ขาพเจานมนตภกษสงฆมพระพทธเจาเปนประมข เพอฉนเชาในวนรงขน ดวยสญญาณของขาพเจาน ขอพระศาสดาจงทราบวา เปนผอนขาพเจานมนตแลว”
ดงนแลว จงซดดอกมะล ๘ กำไปในอากาศ ดอกไมทงหลายลอยไปเปนเพดานอนสำเรจดวยระเบยบดอกไม ไปอยเบองบนพระศาสดาผทรงแสดงธรรมอยในทามกลางบรษท ๔
ในขณะนน อนาถบณฑกเศรษฐสดบธรรมกถาแลว นมนตพระศาสดาเพอเสวยในวนพรงน พระศาสดาตรสวา
“คฤหบด ตถาคตรบภตเพอฉนในวนพรงนแลว
อนาถบณฑกเศรษฐกราบทลวา
“ขาแตพระองคผเจรญ คนอนมากอนกวาขาพระองคไมม พระองคทรงรบภตของใครหนอแล”
“คฤหบด นางจฬสภททานมนตไวแลว”
“นางสภททาอยในทไกลตง ๑๒๐ โยชนมใชหรอ พระพทธเจาขา”
“ใช คฤหบด กสตบรษทงหลาย แมอยในทไกล ยอมปรากฏเหมอนยนอยเฉพาะหนา”
117
ดงนแลว จงตรสพระคาถานวา
“ สตบรษทงหลาย ยอมปรากฏในทไกล เหมอนภเขาหมพานต สวนอสตบรษยอมไมปรากฏในทน เหมอนลกศรอนเขายงไปในราตร ฉะนน
” ในกาลจบเทศนา ชนเปนอนมากบรรลอรยผลทงหลาย มโสดาปตตผลเปนตน
ทาวสกกเทวราชทรงทราบวาพระศาสดาทรงรบนมนตของนางจฬสภททาแลว ทรงสงวสสกรรมเทพบตรวา
“ทานจงนรมตเรอนยอด ๕๐๐ หลง แลวนำภกษสงฆมพระพทธเจาเปนประมข ไปสอคคนครในวนพรงน”
ในวนรงขน วสสกรรมเทพบตรนนนรมตเรอนยอด ๕๐๐ หลง แลวไดยนอยทประตแหงพระเชตวน พระศาสดาทรงพาภกษขณาสพผบรสทธทงนน ๕๐๐ รป พรอมดวยบรวารประทบนงในเรอนยอด แลวไดเสดจไปยงอคคนคร”
อคคเศรษฐพรอมดวยบรวาร แลดทางเสดจมาแหงพระตถาคต เหนพระศาสดาเสดจมาดวยสรสมบตใหญ ไดเปนผมใจเลอมใส ทำสกการะดวยวตถทงหลาย มระเบยบดอกไมเปนตน ถวายบงคม ถวายมหาทาน แลวนมนตซำอก ไดถวายมหาทานสน ๗ วน
118
พระศาสดาทรงกำหนดธรรมเปนทสบายของเศรษฐนน แลวทรงแสดงธรรม สตว ๘๔,๐๐๐ รวมเศรษฐนน ไดตรสรธรรม
พระศาสดาเพอทรงอนเคราะหนางจฬสภททา จงรบสงกบพระอนรทธเถระวา
“ เธอจงพกอยในทนแหละ”
แลวไดเสดจไปยงกรงสาวตถ ตงแตนนมา ชาวอคคนครนนไดมศรทธาเลอมใส ดงนแล
ÊØ¢Í×è¹ÂÔ觡ÇèÒ¤ÇÒÁʧºäÁèÁÕ
ไฟเสมอดวยราคะ ยอมไมม
โทษเสมอดวยโทสะ ยอมไมม
ทกขท งหลายเสมอดวยขนธ ยอมไมม
สขอนจากความสงบ ยอมไมม
สขวรรค
120
มารดาของกมารกาคนหนงนมนตพระศาสดามาในงานอาวาหมงคล พระศาสดาพรอมหมภกษเสดจมาในงาน เมอประทบนงแลว นางกมารกาผเปนเจาสาวไดทำการกรองนำ เพอหมภกษทงหลาย เดนไป ๆ มา ๆ อย
ฝายกมารผเปนเจาบาวไดยนดนางอย ดวยอำนาจแหงราคะ เกดความฟงซานขนภายใน จงไมไดบำรงพระศาสดาไมบำรงหมภกษ ในใจคดอยวา
“เราจกเหยยดมอออกจบนางนน”
พระศาสดาทรงเลงเหนอชฌาสยของเขาแลว ไดทรงกระทำใหเขาไมเหนหญงนน เมอเขาไมเหนนาง จงไดยนมองดพระศาสดา พระศาสดาตรสวา
“แนะกมาร กชอวาไฟ เชนกบไฟคอ ราคะ ไมม ชอวาโทษ เชนกบโทษคอ โทสะ ไมม ชอวาทกข เชนกบทกขเพราะการ
à ç¡ËÔ§áË�§µÃСÙŤ¹ã´¤¹Ë¹Öè§
Audio 20
121
บรหารขนธ ไมม แมสขเชนกบนพพานสข ไมมเหมอนกน” ดงนแลว ตรส พระคาถานวา
“ ไฟเสมอดวยราคะ ยอมไมม โทษเสมอดวยโทสะ ยอมไมม ทกขทงหลายเสมอดวยขนธ ยอมไมม สขอนจากความสงบ ยอมไมม
” ในกาลจบเทศนา กมารกาและกมารตงอยในโสดาปตตผล ในขณะนน พระผมพระภาคเจาไดทรงทำใหทงสองเหนซงกนและกน ดงนแล
¤ÇÒÁâÈ¡à¡Ô´¨Ò¡¡ÒÁ
ความโศกยอมเกดแตกาม
ภยยอมเกดแตกาม
ความโศกยอมไมมแก บคคลผพนว เศษแลว
จากกาม ภยจกมแต ไหน
ปยว ร รค
123
อนตถคนธกมารเปนมนษยทตายจากพรหมโลก เกดในตระกลมทรพยมากในกรงสาวตถ ตงแตเกดมาไมปรารถนาจะเขาไปใกลหญง เมอถกผหญงจบกจะรองไห มารดาตองใชผาหอรางกมารกอนแลวอมใหดมนม เมอกมารนนเจรญวยแลว มารดาบดาขอรองใหเขาแตงงานครงแลวครงเลา เขากไมปรารถนาหญง เมอถกออนวอนบอยเขา จงใหชางทอง ๕๐๐ คน มาหา แลวมอบทองคำจำนวนหนง แลวใหปนทองนนเปนรปสตร ชางทำเสรจแลว เปนรปสตรงดงามมาก นำมาแสดงแกเขา เขาเรยกใหมารดาบดาดรปทองนน แลวกลาววา
“ถาพอแมสามารถหาผหญงทรปรางหนาตาเหมอนอยางรปปนนได ฉนจะแตงงาน”
มารดาบดาไดเชญพราหมณผมชอเสยงมา แลวแจงวา
͹Ե¶Ô¤Ñ¹¸¡ØÁÒÃ
Audio 21
124
“ลกของพวกเรามบญมาก นาจะมหญงสาวททำบญรวมกบลกของเราเปนแน ขอพวกทานจงนำรปทองคำนไป และตามหาหญงทรปรางหนาตาเหมอนอยางรปทองคำมา”
พราหมณเหลานนรบคำ และนำรปทองคำตระเวนไปตามเมองตาง ๆ กไมพบหญงทมลกษณะเหมอนรปทองคำ จนถงสาคลนคร แควนชอมททะ นำรปทองคำพกไวททางไปสทานำ
ในนครนน มสาวนอยรปงามคนหนง มอายราว ๑๖ ป มารดา บดาเลยงดใหอยแตบนปราสาท ๗ ชน วนนน แมนมจดใหนายสาวอาบนำแลว ตนเองกตองการอาบนำบาง จงเดนไปสทานำ ทำใหไดเหนรปทองนน นางเหนแลว ตำหนวา
“โอ แมหวดอ เราเพงใหเจาอาบนำแลวออกมาเมอกนเอง ไหนแอบ ออกมาทานำกอนเรา”
พวกพราหมณเหนเหตการณ จงถามวา
“แม เจาคดวาเปนลกของเจาหรอ”
“รปนไมมคาเทาธดาของเรา”
“ถาอยางนน เราอยากเหนธดาของเจา”
นางนมจงพาพวกพราหมณไปสเรอนนาย ถงแลว สนทนาปราศรยแจงเหตทมาแกมารดาบดาของหญงนน และไดเรยกลกสาวลงมาพบพวกพราหม พวกพราหมพดกนวา “ใชแลว” แลวมอบรปทองคำใหแกมารดาบดานน
125
แลวกลบไปบอกแกมารดาบดาของอนตถคนธกมาร มารดาบดานนมใจยนด แลวกลาววา
“ทานทงหลาย จงไปนำหญงนนมาโดยเรว” แลวสงพวกพราหมณพรอมกบทรพยสงของเพอไปรบนางมา
ฝายอนตถคนธกมารไดรขาวการพบหญงสาวทสวยกวารปทองคำอก เขาเกดความรก เรงรบใหนำนางมาโดยเรว แตธดาของสกลนเปนคนบอบบาง ถกเลยงมาอยางทะนถนอม ถกนำมาดวยยาน นางเหนอยออนจนเกดเปนลมตายในระหวางทาง
อนตถคนธกมารรอคอยอยดวยความกระวนกระวาย ถามอยตลอดวา "มาแลวหรอ"
คนในเรอนรความทนางตายแลว แตไมมใครกลาบอกแกเขา เนองจากเหนความรกความสเนหาของเขาทมตอนางมาก ลวงไป ๒-๓ วน จงไดบอก เขาฟงแลวเกดความโศกเศราเสยใจใหญหลวง พรำรำพนวา
“เราไมอาจอยรวมกบนางแลว”
วนหนงพระศาสดาทรงเหนอปนสยทจะบรรลธรรมของเขา จงเสดจไปบณฑบาตทเรอนนน มารดาบดาทลเชญพระศาสดาเสดจเขาไปภายในเรอน ถวายภตตาหารดวยความเคารพ เมอเสวยเสรจแลว ตรสถามวา
“ลกชายของทานไปทใดหรอ”
มารดานนกราบทลวา “เขานอนอดอาหารอยในหอง พระพทธเจาขา”
“จงเรยกเธอมา”
126
อนตถคนธกมารออกมาถวายบงคมพระศาสดาแลว นง ณ สวนขางหนง พระศาสดาตรสถามวา
“กมาร ความโศกมกำลงเกดขนแลวแกเธอหรอ”
อนตถคนธกมากราบทลวา
“ขาแตพระองคผเจรญ ความโศกมกำลงมากเกดขนแกขาพระองค เพราะหญงทจะววาหดวย ตายในระหวางทางทนำมา ขาพระองคจงไมหว”
“เธอรไหมวาความโศกเกดแกเธอ เกดเพราะอาศยอะไร”
“ไมทราบ พระพทธเจาขา”
“ความโศกมกำลงเกดขนแกเธอ เพราะอาศยกาม ความโศกกด ภยกดยอมเกดขนเพราะอาศยกาม”
ดงนแลว ตรสพระคาถานวา
“ ความโศกยอมเกดแตกาม ภยยอมเกดแตกาม ความโศกยอมไมมแกบคคลผพนวเศษแลวจากกาม ภย จกมแตไหน
” ในกาลจบเทศนา อนตถคนธกมารบรรลโสดาปตตผล ดงนแล
¤Ç÷ӤÇÒÁà¾ÕÂÃã¹Çѹ¹Õé
คนพาลยอมคดวา เ ราจกอย ในท นตลอดฤดฝน
จกอย ในท น ในฤดหนาว และฤดรอน
หารอนตรายไม
มรรควรรค
128
พอคาคนหนงบรรทกผาซงยอมดวยดอกคำจนเตมเกวยน ๕๐๐ เลม เดนทางจากกรงพาราณส มาสกรงสาวตถเพอคาขาย เขาถงฝงแมนำแลว คดวา พรงนเราจงจกขามแมนำ จงปลดเกวยน แลวพกอยทฝงนนนนแล
ตอนกลางคน ฝนตกหนก แมนำเตมดวยนำอยตลอด ๗ วน เขามาถงในพระนคร พวกชนไดเลนนกษตรกนตลอด ๗ วนไปแลว จงไมมใครตองการผาซงยอมดวยดอกคำ
พอคาจงคดวา
“เรามาจากทไกล ถาเราจกเดนทางตอ ความเนนชากจกม เราจกอยทนแหละ ตลอดฤดฝน ฤดหนาว และฤดรอน แลวขายผาเหลาน”
พระศาสดาเสดจเทยวไปบณฑบาตในพระนคร ทรงทราบ
¾�ͤ�ÒÁÕ·ÃѾÂ�ÁÒ¡
Audio 22
129
ความคดของเขาแลว ทรงทำความยมแยมใหปรากฏ พระอานนทเถระทลถามเหตแหงการทรงยมแยม พระองคจงตรสวา
“อานนท เธอเหนพอคามทรพยมากนนหรอไม”
ทานพระอานนททลวา
“เหน พระพทธเจาขา”
“เขาไมรอนตรายแหงชวตของตน จงไดตงจตเพออยขายสงของในทนแหละตลอดปน”
“ขาแตพระองคผเจรญ กอนตรายจกมแกเขาหรอ”
“เขาจะอยไดเพยง ๗ วน เทานน แลวจกเสยชวต”
ดงนแลว ไดทรงภาษตพระคาถาเหลานวา
“ความเพยรเครองเผากเลส ควรทำในวนนทเดยว ใครพงรไดวา ความตายจะมในวนพรงน เพราะวา ความผดเพยนดวยความตาย ซงมเสนาใหญนน ไมมเลย
มนผสงบ ยอมเรยกบคคลผมปกตอยอยางนน มความเพยร ไมเกยจครานตลอดกลางวนและกลางคนนนแลวา ผมราตรเดยวเจรญ”
“ขาพระองคจกไปบอกแกเขา พระพทธเจาขา”
“อานนท เธอคนเคยกน กไปเถด”
พระเถระไปบณฑบาตทกองเกวยนของพอคา พอคาตอนรบพระเถระดวยอาหาร พระเถระจงกลาวกะพอคานนวา
130
“ทานจกอยทน นานเทาไร”
พอคาตอบวา
“ทานผเจรญ ผมมาแตทไกล ถาจกไปอก ความเนนชาจกม ผมจกอยในทนตลอดปน ขายสงของหมด แลวจกไป”
“อบาสก อนตรายแหงชวตรไดยาก การทำความไมประมาท จงจะควร”
“ทานผเจรญ กอนตรายจกมหรอ”
“อบาสก ชวตของทานจกอยไดอก ๗ วนเทานน”
เขาเกดความสงเวช นมนตภกษสงฆ มพระพทธเจาเปนประธาน ถวายมหาทานตลอด ๗ วน แลวรบบาตรเพอประโยชนแกการอนโมทนา
ลำดบนน พระศาสดา เมอจะทรงทำอนโมทนาแกเขา ตรสวา
“อบาสก ธรรมดาบณฑตคดวา เราจกอยในทนนแหละตลอดฤดฝนเปนตน จกประกอบการงานชนดน ๆ ยอมไมควร ควรคดถงอนตรายแหงชวตของตนเทานน”
ดงนแลว จงตรสพระคาถานวา
“ คนพาลยอมคดวา เราจกอยในทนตลอดฤดฝน จกอยในทนในฤดหนาวและฤดรอน หารอนตรายไม
”
131
ในกาลจบเทศนา พอคานนดำรงอยในโสดาปตตผล เทศนาไดมประโยชน แมแกบคคลทประชมกน
เมอพอคาตามสงเสดจพระศาสดาแลว กลบมานอนบนทนอนคดวา
“ดเหมอนโรคในศรษะจะเกดขนแกเรา”
เขานอนอยางนนเสยชวต แลวไปบงเกดในดสตวมาน
¼ÙéÊÁ¹ÒÁÇèÒÀÔ¡ÉØ
ความยดถอในนามรปวาเปนของ ๆ เรา
ไมมแกผ ใดโดยประการท งปวง
อน ง ผ ใดไม เศราโศก เพราะนามรปน นไมมอย
ผน นแล เราเรยกวาภกษ
ภกขวรรค
133
พราหมณคนหนงยอมถวายทานอนเลศในนา ในเวลาเกบเกยวเสรจ ในเวลาขนขาวเขาลาน กถวายทานอนเลศในลาน ในเวลานวด กถวายทานอนเลศในคราวนวด ในเวลาเอาขาวสารลงในหมอ กถวายทานอนเลศในคราวเทขาวสารลงหมอขาว ในเวลาทตนคดขาวใสภาชนะ กถวายทานอนเลศในคราวคดขาวสกใสภาชนะ พราหมณยอมถวายทานอนเลศทง ๕ อยางน
พราหมณนน เมอยงไมใหทานแกปฏคาหกผทมาถงแลว ยอมไมบรโภค เพราะเหตนน เขาจงไดมชอวา "ปญจคคทายก" นนแล
พระศาสดาทรงเหนอปนสยแหงผลทง ๓ ของพราหมณและนางพราหมณ จงไดเสดจไปในเวลาบรโภคของพราหมณ ประทบยนอยทประต
พราหมณนนนงบรโภคอยทหนาประต หนหนาไปในเรอน
»�¨Ñ¤¤·Ò¡¾ÃÒËÁ³�
Audio 23
134
จงไมเหนพระศาสดาผประทบยนอยขางหลงของเขา
ฝายนางพราหมณกำลงปรนนบตเขาอย เหนพระศาสดาแลว คดวา
“พราหมณนถวายทานอนเลศในฐานะทง ๕ กอน แลวจงบรโภค กบดน พระสมณโคดมเสดจมาประทบยนอยทประต ถาพราหมณเหนพระสมณโคดมแลว จกนำภตของตนไปถวาย เราจกไมอาจหงตมเพอเขาไดอก เราจกไมใหพราหมณนเหนพระสมณโคดม”
นางจงหนหลงใหพระศาสดา ยนกมลงบงพระศาสดาไว ประดจบงพระจนทรเตมดวงดวยฝามอ นางพราหมณยนอยอยางนน แลวชำเลองด พระศาสดาดวยหางตา คดวา
“พระศาสดาเสดจไปแลวหรอยง”
พระศาสดาไดประทบยนอยในทเดมนนเอง นางคอย ๆ ถอยไป แลวพดเบา ๆ เพราะกลวพราหมณจะไดยน วา
“นมนตโปรดสตวขางหนาเถด”
เมอพระพทธเจาผเปนทเคารพของชาวโลกทรงสนพระเศยรดวยอาการอนแสดงวา เราจกไมไป นางไมอาจอดกลนไวได จงหวเราะดงลนขน
ขณะนน พระศาสดาทรงเปลงพระรศมไปตรงเรอน แมพราหมณนงหนหลงใหแลวนนแล ไดยนเสยงหวเราะของนางพราหมณ และมองเหนแสงสวางแหงพระรศมอนมวรรณะ ๖ ประการ จงไดเหนพระศาสดา
แมพราหมณเมอเหนพระศาสดาแลว จงพดวา
135
“นางผเจรญ หลอนไมบอกพระราชบตรผเสดจมาประทบยนอยทประตแกเรา ใหเราฉบหายเสยแลว หลอนทำกรรมหนก”
ดงนแลว กถอเอาภาชนะอาหารทตนบรโภคแลวครงหนง ไปเฝาพระศาสดา แลวกราบทลวา
ขาแตพระโคดมผเจรญ ขาพระองคถวายทานอนเลศในฐานะทง ๕ แลวจงบรโภค เหลอสวนแหงภตสวนหนงเทานน เปนภตอนขาพระองคแบงครงจากสวนนบรโภค ภตสวนหนงยงเหลออย ขอพระองคไดโปรดรบภตสวนนของขาพระองคเถด
พระศาสดาไมตรสวา "เราไมตองการภตอนเปนเดนของทาน" ตรสวา
“พราหมณ สวนอนเลศกด ภตททานแบงครงบรโภคแลวกด เปนของสมควรแกเราทงนน แมกอนภตทเปนเดน เปนของสมควรแกเราเหมอนกน
พราหมณ เพราะพวกเราเปนผอาศยอาหารทผอนใหเลยงชพ เปนเชนกบพวกเปรต
ภกษผอาศยอาหารทบคคลอนใหเลยงชพ ไดกอนภตอนใดจากสวนทเลศกตาม จากสวนปานกลางกตาม จากสวนทเหลอกตาม ภกษนนเปนผไมควรชม และไมเหนภตกอนนน แลวขบฉน ธรชนทงหลายยอมสรรเสรญแมซงภกษนนวา เปนมน”
พราหมณพอไดฟงพระคาถานน กเปนผมจตเลอมใส คดวา
“โอ นาอศจรรยจรง พระราชบตรผชอวาเจาแหงดวงประทป มไดตรสวา เราไมตองการภตอนเปนเดนของทาน ยงตรสอยางนน”
136
เขายนอยทประตนนเอง ทลถามปญหากะพระศาสดาวา
“ขาแตพระโคดมผเจรญ พระองคตรสเรยกพวกสาวกของพระองควา ภกษ ดวยเหตเพยงเทาไร บคคลชอวาเปนภกษ”
“คนผไมกำหนดไมตดในนามรปชอวาภกษ”
พระศาสดาทรงใครครวญวา
“ธรรมเทศนาเชนไรหนอ จงจะเปนเครองสบายแกพราหมณน
ชนทงสองน ในกาลของพระพทธเจาทรงพระนามวากสสปะ ไดฟงคำของภกษทงหลายผกลาวอยวา ‘นามรป’ การทเราไมละนามรปแหละ แลวแสดงธรรมแกชนทงสองนน ยอมควร”
“พราหมณ บคคลผไมกำหนด ไมของอยในนามรป ชอวาเปนภกษ”
ดงนแลว ตรสพระคาถานวา
“ ความยดถอในนามรปวาเปนของ ๆ เรา ไมมแกผใดโดยประการทงปวง อนง ผใดไมเศราโศก เพราะนามรปนนไมมอย ผนนแล เราเรยกวาภกษ
” ในกาลจบเทศนา พราหมณและพราหมณทงสอง ตงอยในพระอนาคา-มผล เทศนาไดมประโยชนแมแกชนผประชมกนแลว ดงนแล
¾Ö§µÑ´¡ÃÐáʵѳËÒ
ทานจงพยายามตดกระแสตณหา
จงบรรเทากามท งหลายเสย
ทานรความสนไปแหงสงขารท งหลายแลว
เ ปนผ รพระนพพาน อนอะไร ๆ กระท าไม ได
พราหมณวรรค
138
พราหมณคนหนงฟงธรรมเทศนาของพระผมพระภาคเจาแลว มจตเลอมใส เรมตงนตยภตเพอภกษประมาณ ๑๖ รป ไวในเรอนของตน ในเวลาทภกษทงหลายมาแลว รบบาตร แลวกลาววา
“ขอพระอรหนตทงหลายผเจรญ จงมา ขอพระอรหนตทงหลายผเจรญ จงนง”
เมอจะกลาวคำอยางใดอยางหนง กกลาวคำประกอบเฉพาะดวยวาทะวาพระอรหนตเทานน
บรรดาภกษเหลานน พวกทเปนปถชนคดกนวา
“พราหมณนมความสำคญในพวกเราวาเปนพระอรหนต”
พวกทเปนพระขณาสพกคดวา
¾ÃÒËÁ³�¼Ù�ÁÕ¤ÇÒÁàÅ×èÍÁãÊÁÒ¡
Audio 24
139
“พราหมณนคงรวาพวกเราเปนพระขณาสพ”
ภกษทงหมดไมยนด จงไมไปสเรอนของพราหมณนน พราหมณนนจงเปนทกข เสยใจ คดวา
“ทำไมหนอแล พระผเปนเจาจงไมมา”
เขาจงไปยงวหาร ถวายบงคมพระศาสดา กราบทลเนอความนน
พระศาสดาตรสเรยกภกษทงหลายมา แลวตรสถามวา
“ภกษทงหลาย ขอนนอยางไร”
เมอภกษเหลานนกราบทลเนอความนนแลว จงตรสวา
“ภกษทงหลาย กพวกเธอยงยนดวาทะวา เปนพระอรหนต อยหรอ”
พวกภกษกราบทลวา
“พวกขาพระองคไมยนด พระพทธเจาขา”
"เมอเปนเชนนน คำนนเปนคำกลาวดวยความเลอมใสของชนทงหลาย ภกษทงหลายไมเปนอาบตในเพราะการกลาวดวยความเลอมใส กแลอกอยางหนง ความรกใครในพระอรหนตทงหลายของพราหมณ มประมาณยง เพราะเหตนน พวกเธอพงตดกระแสตณหา แลวบรรลพระอรหนตนนแล จงควร”
ดงนแลว เมอจะทรงแสดงธรรม จงตรสพระคาถานวา
140
“ ทานจงพยายามตดกระแสตณหา จงบรรเทากามทงหลายเสย ทานรความสนไปแหงสงขารทงหลายแลว เปนผรพระนพพานอนอะไร ๆ กระทำไมได
” ในกาลจบเทศนา ชนเปนอนมากบรรลอรยผลทงหลาย มโสดาปตตผลเปนตน ดงนแล
»ÃÐÁÇŸÃÃÁº·
142
·Ò§áË�§¡ÒúÃÃÅØÊØ¢Íѹ侺ÙÅÂ�
พวกชนพาลผม ปญญาทราม
ยอมประกอบเนอง ๆ ซงความประมาท
สวนผม ปญญา ยอมรกษาความไมประมาทไว
เหมอนทรพยอนประเสรฐ
ทานท งหลายอยาตามประกอบความประมาท
อยาตามประกอบความเชยชดดวยความยนด ในกาม
เพราะวาผ ไมประมาทแลว เพงพนจอย
ยอมบรรลสขอนไพบลย
อปปมาทวรรค
143
¨Ôµ·ÕèµÑé§äÇ�¼Ô´
จตซงต งไวผดแลว
พงท าเขาน นให เลวทราม
ยงกวาความพนาศฉบหายท โจรเหนโจร
หรอคนจองเวรเหนคนจองเวรทาน น
จตตวรรค
144
¤¹â§�ÊӤѵ¹Ç�Ò©ÅÒ´
บคคลใดโง
ยอมสาคญความทตนเปนคนโง
บคคลน นจะเปนบณฑตเพราะเหตน นไดบาง
สวนบคคลใดเปนคนโง
มความสาคญวาตนเปนบณฑต
บคคลน นแล เราเรยกวา คนโง
พาลวรรค
145
¡ÃÃÁÍѹ·ÓãË�à ×Í´Ã�͹ÀÒÂËÅѧ
บคคลกระท ากรรมใดแลว
ยอมเดอดรอนในภายหลง
เปนผมหนาชมดวยน าตา รองไห
เสวยผลของกรรมใดอย
กรรมน นอนบคคลกระท าแลว ไมด เลย
พาลวรรค
146
àÊÁ×͹áÁŧÀÙ�àªÂà¡Êô͡äÁ�
มนพงเทยวไปในบานเหมอนแมลงภ
ไมทาดอก ส และกลนใหชอกช า
ถอเอาแตรสแลวบนไป
ปปผวรรค
147
¼Ù�¶Ö§½��§ÁÕ¹�ÍÂ
บรรดามนษย ชนผถงฝงมจ านวนนอย
ฝายชนนอกน เลาะไปตามตลงอยางเดยว
กชนเหลาใดแล ประพฤตสมควรแกธรรม
ในธรรมท เรากลาวชอบแลว
ชนเหลาน นลวงบวงมารทขามไดยาก
อยางเอกแลว จงถงฝง
ปณฑตวรรค
148
¼Ù�»ÃÒö¹ÒÇÔÇѯ¯Ð
นายโคบาลยอมตอนโคท งหลาย
ไปสท หากนดวยทอนไม ฉน ใด
ชราและมจ จยอมตอนอาย
ของสตวท งหลายไป ฉนน น
ทณฑวร รค
149
¸ÃÃÁà»�¹à˵ØãË�ÂÈà¨ÃÔ
ยศยอมเจรญโดยยงแกคนผมความขยน
มสต มการงานสะอาด
มปกต ใครครวญแลวจงท า
สารวมแลว เลยงชพโดยธรรม และไมประมาท
อปปมาทวรรค
150
¸ÃÃÁà»�¹à˵ØãË�ÍÒÂØÂ×¹
ธรรม ๔ ประการ คอ
อาย วรรณะ สขะ พละ
ยอมเจรญแกบคคลผกราบไหว เ ปนปกต
ผออนนอมตอทานผ เจรญเปนนตย
สหสวรรค
151
¼Ù�µ�ͧàÈÃ�ÒâÈ¡ã¹âÅ¡·Ñé§Êͧ
ผท าบาปเปนปกต ยอมเศราโศกในโลกน
ละไปแลวยอมเศราโศกในโลกหนา
ยอมเศราโศกในโลกท งสอง
เขาเหนกรรมเศราหมองของตนแลว
ยอมเศราโศก เขายอมเดอดรอน
ยมกวรรค
152
¼Ù�ºÑ¹à·Ô§ã¹âÅ¡·Ñé§Êͧ
ผท าบญไวแลวยอมบนเทงในโลกน
ละไปแลว กยอมบนเทง
ยอมบนเทงในโลกท งสอง
เขาเหนความหมดจดแหงกรรมของตน
ยอมบนเทง เขายอมรนเรง
ยมกวรรค
153
à¾ÅÔ§áË�§âÅ¡
เมอโลกสนนวาสอนไฟลกโพลงอย เ ปนนตย
พวกเธอยงจะราเรง บนเทงอะไรกนหนอ
เธอท งหลายอนความมดปกคลมแลว
ท าไมจงไมแสวงหาประทปเลา
ชราวรรค
154
¼Ù�«Ö觵�ͧà¢�ÒË�ͧº�Í æ
ในกาลใดบคคลเปนผกนมาก มกงวง
และมกนอนหลบกระสบกระสาย
ประหน งสกรใหญทถกปรนเปรอดวยอาหาร ฉะน น
ในกาลน น เขาเปนคนมนซม
ยอมเขาไปถงหองนอนราไป
นาควรรค
155
¡ÒùԹ·ÒáÅÐÊÃÃàÊÃÔ
การนนทาและสรรเสรญ น นเปนของเกา
ไม ใ ช เ ปนเหมอนม ในวนน
ชนท งหลายยอมนนทาผนงนงบาง ยอมนนทาผพดมากบาง
ยอมนนทาผพดพอประมาณบาง ผ ไมถกนนทา ไมม ในโลก
คนผถกนนทาโดยสวนเดยว
หรอวาอนเขาสรรเสรญโดยสวนเดยว
ไม ไดมแลว จกไมม และไมมอย ในบดน
หากวาวญญชนใครครวญแลวทก ๆ วน
สรรเสรญผ ใดซงมความประพฤต ไมขาดสาย
มปญญา ผต งมนดวยปญญาและศล
ใครเลายอมควรเพอต เตยนผน น ผ เ ปนดงแทงทองชมพนท
แม เทวดาและมนษยท งหลายกสรรเสรญเขา
ถงพรหมกสรรเสรญแลว
โกธวรรค
156
¢Ø´ÃÒ¡¢Í§µ¹
นระใดยอมยงสตวม ชวตใหตกลวงไป ๑
กลาวมสาวาท ๑
ถอเอาทรพยท บคคลอนไม ให ในโลก ๑
ถงภรยาของผอน ๑
อน ง นระใดยอมประกอบเนอง ๆ ซงการดมสราและเมรย
นระน ชอวายอมขดซงรากเหงาของตนในโลกนท เดยว
บรษผ เจรญ ทานจงทราบอยางนวา
บคคลผมบาปธรรมท งหลาย ยอมเปนผ ไมส ารวมแลว
ความโลภและสภาพม ใ ชธรรม
จงอยารบกวนทานเพอความทกขตลอดกาลนานเลย
มลวรรค
157
¼Ù�ÁÕ»�Ò¤Ø�Á¤Ãͧ¸ÃÃÁ
บคคลไม ชอวาต งอย ในธรรม
เพราะเหตทน าคด ไปโดยความผลนผลน
สวนผ ใดเปนบณฑต
วนจฉยคดและไม ใ ชคดท งสอง
ยอมนาบคคลเหลาอนไปโดยความละเอยดลออ
โดยธรรมสมาเสมอ
ผน นอนธรรมคมครองแลว เ ปนผม ปญญา
เรากลาววา ต งอย ในธรรม
ธมมตถวรรค
158
¤ÇÒÁªÑèÇäÁ�·ÓàÅ աÇ�Ò
กรรมชวไมท าเสยเลยดกวา
เพราะกรรมชวยอมเผาผลาญในภายหลง
สวนบคคลทากรรมใดแลว ไมตามเดอดรอน
กรรมน นเปนกรรมด อนบคคลทาแลวดกวา
นรยวรรค
159
âÀ¤Ð¦�Ò¤¹·ÃÒÁ»�Ò
โภคะท งหลายยอมฆาคนทรามปญญา
แต ไมฆาคนผแสวงหาฝงโดยปกต
คนทรามปญญายอมฆาตน เหมอนฆาผอน
เพราะความทะยานอยากในโภคะ
ปกณณกวรรค
160
ÊѵºØÃØÉÂ�ÍÁ»ÃÒ¡¯ã¹·Õèä¡Å
สตบ รษท งหลายยอมปรากฏในท ไกล
เหมอนภ เขาหมพานต
สวนอสตบ รษยอมไมปรากฏในท น
เหมอนลกศรอน เขายง ไป ในราตร ฉะน น
ปกณณกวรรค
161
ÊØ¢Í×è¹ÂÔ觡Ç�Ò¤ÇÒÁʧºäÁ�ÁÕ
ไฟเสมอดวยราคะ ยอมไมม
โทษเสมอดวยโทสะ ยอมไมม
ทกขท งหลายเสมอดวยขนธ ยอมไมม
สขอนจากความสงบ ยอมไมม
สขวรรค
162
¤ÇÒÁâÈ¡à¡Ô´¨Ò¡¡ÒÁ
ความโศกยอมเกดแตกาม
ภยยอมเกดแตกาม
ความโศกยอมไมมแก บคคลผพนว เศษแลว
จากกาม ภยจกมแต ไหน
ปยว ร รค
163
¤Ç÷ӤÇÒÁà¾ÕÂÃã¹Çѹ¹Õé
คนพาลยอมคดวา เ ราจกอย ในท นตลอดฤดฝน
จกอย ในท น ในฤดหนาว และฤดรอน
หารอนตรายไม
มรรควรรค
164
¼Ù�ÊÁ¹ÒÁÇ�ÒÀÔ¡ÉØ
ความยดถอในนามรปวาเปนของ ๆ เรา
ไมมแกผ ใดโดยประการท งปวง
อน ง ผ ใดไม เศราโศก เพราะนามรปน นไมมอย
ผน นแล เราเรยกวาภกษ
ภกขวรรค
165
¾Ö§µÑ´¡ÃÐáʵѳËÒ
ทานจงพยายามตดกระแสตณหา
จงบรรเทากามท งหลายเสย
ทานรความสนไปแหงสงขารท งหลายแลว
เ ปนผ รพระนพพาน อนอะไร ๆ กระท าไม ได
พราหมณวรรค
·éÒÂàÅèÁ
167
ขอนอบนอมเหนอเศยรเกลา แดพระผมพระภาคสมมาสมพทธองครสศากยมนเจา ผทรงพระกรณาธคณอเนกอนนตททรงเผยพระสทธรรมอนยอดเยยมททรงตรสรดวยพระองคเอง มาโปรดปวงสตวใหพนจากทกขทงปวง
ขอนอบนอมดวยเศยรเกลา แดพระอครสาวกผทรงรวบรวมและเผยแผแสงพระธรรมคำสงสอนขององคพระศาสดามาอยางครบถวนและสบทอดมาจนถงปจจบน
คณะผจดทำขอขอบคณ และขออนโมทนาบญกบทกทานทใหการสนบสนนทกรปแบบในกจมหากศล รวมเผยแผพระธรรมของพระผมพระภาคสมมา-
สมพทโธในรปแบบหนงสออเลกทรอนกสน
ขออนโมทนาบญกบผอานและผฟงทกทานทไดมนสการพระธรรมอนยอดยงนเขาสดวงใจ
¤Ó¢ ͺ¤Ø³ á Å Ð Í¹Ø â Á ·¹ Ò
168
Í Ò § ÍÔ §
Audio อางองAudio 1 พาลนกษตร พระไตรปฎกและอรรถกถา ฉบบมหามกฏราชวทยาลย
เลมท ๔๐ หนา ๓๔๕-๓๔๘Audio 2 นนทโคปาลกะ พระไตรปฎกและอรรถกถา ฉบบมหามกฏราชวทยาลย
เลมท ๔๐ หนา ๔๔๑-๔๔๔ Audio 3 โจรผทำลายปม พระไตรปฎกและอรรถกถา ฉบบมหามกฏราชวทยาลย
เลมท ๔๑ หนา ๑๘๗-๑๘๙Audio 4 ชาวนา พระไตรปฎกและอรรถกถา ฉบบมหามกฏราชวทยาลย
เลมท ๔๑ หนา ๑๙๙-๒๐๓Audio 5 โกสยเศรษฐผมความตระหน พระไตรปฎกและอรรถกถา ฉบบมหามกฏ-
ราชวทยาลย เลมท ๔๑ หนา ๔๙-๕๙Audio 6 การฟงธรรม พระไตรปฎกและอรรถกถา ฉบบมหามกฏราชวทยาลย
เลมท ๔๑ หนา ๓๕๗-๓๕๙Audio 7 อโบสถกรรม พระไตรปฎกและอรรถกถา ฉบบมหามกฏราชวทยาลย
เลมท ๔๒ หนา ๘๖-๘๘Audio 8 กมภโฆสก พระไตรปฎกและอรรถกถา ฉบบมหามกฏราชวทยาลย
เลมท ๔๐ หนา ๓๑๐-๓๒๒Audio 9 อายวฒนกมาร พระไตรปฎกและอรรถกถา ฉบบมหามกฏราชวทยาลย
เลมท ๔๑ หนา ๔๕๙-๔๖๔Audio 10 นายจนทสกรก พระไตรปฎกและอรรถกถา ฉบบมหามกฏราชวทยาลย
เลมท ๔๐ หนา ๑๗๐-๑๗๔Audio 11 ธมมกอบาสก พระไตรปฎกและอรรถกถา ฉบบมหามกฏราชวทยาลย
เลมท ๔๐ หนา ๑๗๕-๑๘๐Audio 12 หญงสหายของนางวสาขา พระไตรปฎกและอรรถกถา ฉบบมหามกฏราชวทยาลย
เลมท ๔๒ หนา ๑๔๓-๑๔๗Audio 13 พระเจาปเสนทโกศล พระไตรปฎกและอรรถกถา ฉบบมหามกฏราชวทยาลย
เลมท ๔๓ หนา ๒๔๒-๒๔๔
169
Í Ò § ÍÔ § (µ Í )
Audio อางองAudio 14 อตลอบาสก พระไตรปฎกและอรรถกถา ฉบบมหามกฏราชวทยาลย
เลมท ๔๒ หนา ๔๖๒-๔๖๗Audio 15 อบาสก ๕ คน พระไตรปฎกและอรรถกถา ฉบบมหามกฏราชวทยาลย
เลมท ๔๓ หนา ๓๕-๓๗Audio 16 มหาอำมาตยผวนจฉย พระไตรปฎกและอรรถกถา ฉบบมหามกฏราชวทยาลย
เลมท ๔๓ หนา ๖๘-๗๐Audio 17 หญงขหง พระไตรปฎกและอรรถกถา ฉบบมหามกฏราชวทยาลย
เลมท ๔๓ หนา ๒๑๒-๒๑๓Audio 18 เศรษฐผไมมบตร พระไตรปฎกและอรรถกถา ฉบบมหามกฏราชวทยาลย
เลมท ๔๓ หนา ๓๒๙-๓๓๓Audio 19 นางจฬสภททา พระไตรปฎกและอรรถกถา ฉบบมหามกฏราชวทยาลย
เลมท ๔๓ หนา ๑๘๒-๑๘๙Audio 20 เดกหญงแหงตระกลคนใดคนหนง พระไตรปฎกและอรรถกถา ฉบบมหามกฏ-
ราชวทยาลย เลมท ๔๒ หนา ๓๗๑-๓๗๒Audio 21 อนตถคนธกมาร พระไตรปฎกและอรรถกถา ฉบบมหามกฏราชวทยาลย
เลมท ๔๒ หนา ๔๐๔-๔๐๘Audio 22 พอคามทรพยมาก พระไตรปฎกและอรรถกถา ฉบบมหามกฏราชวทยาลย
เลมท ๔๓ หนา ๑๓๒-๑๓๕Audio 23 ปญจคคทายกพราหมณ พระไตรปฎกและอรรถกถา ฉบบมหามกฏราชวทยาลย
เลมท ๔๓ หนา ๓๖๔-๓๖๘Audio 24 พราหมณผมความเลอมใสมาก พระไตรปฎกและอรรถกถา ฉบบมหามกฏ-
ราชวทยาลย เลมท ๔๓ หนา ๔๒๓-๔๒๕
170
รบฟงและดาวนโหลดไดท "WWW.UTTAYARNDHAM.ORG
WWW.SOUNDCLOUD.COM/UTTAYARNDHAMWWW.YOUTUBE.COM/C/UTTARNDHAMORGPAGE
จดทำโดย โครงการแสงธรรมแหงพระไตรปฎก มลนธอทยานธรรมเมอวนท ๑๔ เมษายน ๒๕๕๙ (วนครอบครว ๒๕๕๙)
«Õ ´Õ ¾ Ã Ð ä µÃ»Ô ®¡ à ÊÕ Â § ÍÒøÃÃÁº· ªØ ´·Õ ñ
171
¤³Ð¼Ù ¨Ñ ´·Ó «Õ ´Õ ¾ Ã Ð ä µÃ»Ô ®¡ à ÊÕ Â § ÍÒøÃÃÁº· ªØ ´·Õ ñ
ทปรกษา ไชย ณ พล อครศภเศรษฐ
อำนวยการ ณฐกร ทบทอง
บทพากย ณฏฐา เจยรวงศ
ณตยาภรณ เจยรวงศ มสารศม ธนรตนปณณโชต
บนทกเสยง ณฐกร ทบทอง
ตดแตงเสยง- ณฐกร ทบทอง
มกซเสยง นธยา วทวสกล อภลคน เจยมจนทร
ควบคมคณภาพ กฤตน กาญจนาภา
ธญญนร ศรบณยาฐตกล
พนกาญจน ลาภานนท
รชน ลนทรตนศรกล ววรรณา สวรรณประเสรฐ
ออกแบบปก มลฤด ตงสกลพทกษ
ประชาสมพนธบญ & กรรณกา ตะลอมสน ผลต & การเงน สดาทพย เจยรวงศ
สอาร สธโสภณ
ศรสนต ตะลอมสน
เผยแผ ปทมา เอออรรถการ
วารณ วรารกษพงศ
และคณะ
เผยแผสอ- กฤตน กาญจนาภา อเลกโทรนกส ชยชาญ รกการงาน นตนาถ ชาตศรวฒนา
วสทธ ปรมาภรณพลาส โสภา ลวฒนนท
ประสานงาน ขวญชนก บวทอง
ขตตยะ รตนมณ
วารณ วรารกษพงศ
172
·ÕÁ¾Ò¡Â� «Õ ´Õ ¾ Ã Ð ä µÃ»Ô ®¡ à ÊÕ Â § ÍÒøÃÃÁº· ªØ ´·Õ ñ
ผพากย ชอตอน ตวละคร
กตตมา พลวงษ ตอนท 1-12
สตบรษยอมปรากฏในทไกลเลาเรองนางสภททา
ขตตยะ รตนมณ ผบนเทงในโลกทงสอง เทวดาจนทรเพญ สงกตตพงศ ความชวไมทำเลยดกวา หญงขหงชนตรนนทน ปณณะนธ ตอนท 13-24
ผปรารถนาววฏฏะธรรมเปนเหตใหยศเจรญผสมนามวาภกษ
เลาเรองหญงสาว ๆหญงเจาของเรอนพราหมณ
ณทพรดา เออพบลยวฒนา ความโศกเกดจากกาม มารดา
ณฏฐพชา อารยววฒนา คนโงสำคญตนวาฉลาดธรรมเปนเหตใหอายยนเพลงแหงโลกการนนทาและสรรเสรญสขอนยงกวาความสงบไมมควรทำความเพยรในวนนพงตดกระแสตณหา
โจร ๒พราหมณ ๒พรานปาอตลอบาสกเจาบาวพอคาพราหมณ
ตรมนทร เกษมวรตพงศ ธรรมเปนเหตใหยศเจรญเพลงแหงโลก
กมภโฆสกพระเจาสพพมตต
ทวพร เตงประทป ผบนเทงในโลกทงสอง ธมมกอบาสก
เทวฤทธ สวารชร ธรรมเปนเหตใหยศเจรญเพลงแหงโลกเพลงแหงโลก
คน ๒มารพระราชา
ธนกฤต เพชรโลหะกล กรรมอนทำใหเดอดรอนภายหลงการนนทาและสรรเสรญควรทำความเพยรในวนน
พระอานนทเถระพระอานนทเถระพระอานนทเถระ
173
·ÕÁ¾Ò¡Â� «Õ ´Õ ¾ Ã Ð ä µÃ»Ô ®¡ à ÊÕ Â § Í ÒøÃÃÁº· ªØ ´·Õ ñ (µ Í )
ผพากย ชอตอน ตวละคร
ธานนทร แสนทวสข ทางแหงการบรรลสขอนไพบลยกรรมอนทำใหเดอดรอนภายหลงธรรมเปนเหตใหยศเจรญผบนเทงในโลกทงสองความโศกเกดจากกามพงตดกระแสตณหา
อรยสาวกชาวนาพระเจาพมพสารบตรอนตถคนธกมารภกษขณาสพ
นตนาถ ชาตศรวฒนา ผปรารถนาววฏฏะ หญงกลางคนนลบล จาตเทศะ ผปรารถนาววฏฏะ
ธรรมเปนเหตใหยศเจรญสตบรษยอมปรากฏในทไกล
หญงแกนางสนมภรรายาอคคะ
พราดร ณ นคร กรรมอนทำใหเดอดรอนภายหลงธรรมเปนเหตใหยศเจรญเพลงแหงโลก
ราชบรษคน ๑คนสอดแนม
พฒนา บญเปง การนนทาและสรรเสรญ พระสารบตรเถระ
พนกาญจน ลาภานนท ธรรมเปนเหตใหยศเจรญโภคะฆาคนทรามปญญา
ธดาของนางสนมเดก
ภคพล พงพทยากล จตทตงไวผดเสมอนแมลงภเชยเกสรดอกไมธรรมเปนเหตใหยศเจรญธรรมเปนเหตใหอายยนผตองเศราโศกในโลกทงสองผบนเทงในโลกทงสองผมปญญาคมครองธรรมความโศกเกดจากกามพงตดกระแสตณหา
ภกษภกษคน ๓ภกษภกษภกษภกษพราหมณภกษปถชน
รว บวดวง เสมอนแมลงภเชยเกสรดอกไม พระโมคคลลานเถระ
174
·ÕÁ¾Ò¡Â� «Õ ´Õ ¾ Ã Ð ä µÃ»Ô ®¡ à ÊÕ Â § Í ÒøÃÃÁº· ªØ ´·Õ ñ (µ Í )
ผพากย ชอตอน ตวละคร
วเชยร มามเกต กรรมอนทำใหเดอดรอนภายหลงธรรมเปนเหตใหยศเจรญผซงตองเขาหองบอยๆโภคะฆาคนทรามปญญาสตบรษยอมปรากฏในทไกลผสมนามวาภกษ
พระราชาราชคหเศรษฐพระราชาพระเจาปเสนทโกศลอนาถบณฑกเศรษฐพราหมณ
สายใจ ตนตระบณฑตย เพลงแหงโลก หญงสทธา วรรณสวาท คนโงสำคญตนวาฉลาด
เสมอนแมลงภเชยเกสรดอกไมธรรมเปนเหตใหอายยนโภคะฆาคนทรามปญญาสตบรษยอมปรากฏในทไกล
โจร ๑โกสยเศรษฐพราหมณ ๑เศรษฐอคคะ
สนทร มศร เพลงแหงโลกสตบรษยอมปรากฏในทไกล
ทาวสกกเทวราชทาวสกกเทวราช
อภลคน เจยมจนทร ความโศกเกดจากกาม แมนมอรสรา ทพยบญตา เสมอนแมลงภเชยเกสรดอกไม ภรรยาเศรษฐอญชล ชยชนะวจตร ผปรารถนาววฏฏะ
เพลงแหงโลกนางวสาขานางวสาขา
อทธพล มามเกต ทกตอน พระพทธเจาอนธน ธนาภสทธกล ผปรารถนาววฏฏะ หญงสาวนอย
175
ʶ Ò ¹·Õ ºÑ ¹ ·Ö ¡ à ÊÕ Â §
1. หองปฏบตการวจยทางสวนศาสตรและเสยงพด ภาควชาฟสกส คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย2. หองบนทกเสยง บรษท ปญญธารา จำกด ถนนแจงวฒนะ
176
Ã Ò Â¹ Ò Á¼Ù Ê ¹Ñ º Ê¹Ø ¹ ´ Ò ¹ ¤ ÃØ Àѳ± ÇÑ Ê ´Ø á Å Ð ¤ Ò ã ª Ê Í Â ã ¹¡ Ò Ã ´ Ó à ¹Ô ¹ ¡ Ò Ã â ¤ à § ¡ Ò Ã Ï
อาจารยไชย ณ พล อครศภเศรษฐคณเกษร – คณเจยม ทบทอง
คณจรญศกด ลวฒนนทคณจฑารตน ตงพานช
คณจำลอง จงผดงเกยรต - คณวระ และคณวลย ลลามะลคณซน วทวสกลคณณฐกร ทบทองคณณฐพงศ สงขะโห
คณตตยา - คณนรนดร - คณนตนาถ ชาตศรวฒนาคณถร คงชวยชาต
คณทพวรรณ ทวาวรรณวงศคณธนกฤต เพชรโลหะกล
คณธญญนร ศรบณยาฐตกล – คณดสต เลศสนคณนฤมล เลศสน – คณวสทธ ปรมาภรณพลาส
คณนนทวน เพชราภรต
คณปทมา เอออรรถการคณพรพรรณ วงศมาศา
คณพยนต – คณศรวรรณ รกการงาน
177
Ã Ò Â¹ Ò Á¼Ù Ê ¹Ñ º Ê¹Ø ¹ ´ Ò ¹ ¤ ÃØ Àѳ± ÇÑ Ê ´Ø á Å Ð ¤ Ò ã ª Ê Í Â ã ¹¡ Ò Ã ´ Ó à ¹Ô ¹ ¡ Ò Ã â ¤ à § ¡ Ò Ã Ï (µ Í )
คณพฒนา บญเปงคณพนกาญจน ลาภานนท – คณวรวช เลศสน
คณมสารศม ธนรตนปณณโชตคณมงเตามง แซลม – คณพลทรพย หาญอทยรศม
คณววรรณา สวรรณประเสรฐคณวรวฒน ตะลอมสน
คณวระ เตมสทธโชค – คณกนกกานต โอสถานเคราะหคณณฐนลน เตมสทธโชคคณศรสนต ตะลอมสนคณศรภรณ เลศอไรวงศคณสดาทพย เจยรวงศ
คณสน วทวสกลคณอภยลกษณ ตนตระบณฑตย
คณอภลคน เจยมจนทรคณอรพรรณ บญทองคณอสรย จตตสมนก
178
» à Р¸ Ò ¹¡ Ò Ã Ñ ´ · Ó «Õ ÕÍ Ò Ã Â ¸ à à Áº· ªØ ´ ·Õ ñ
¤Ø³¨ÓÅͧ ¨§¼´Ø§à¡ÕÂõԤسÇÕÃÐ áÅÐ ¤Ø³ÇÅÑ ÅÕÅÒÁÐÅÔ
Ã Ò Â ¹ Ò Á¼Ù Ã Ç Á Ê Ã Ò § «Õ ´Õ Í Ò Ã Â ¸ à à Áº· ªØ ´ ·Õ ñ
อาจารยไชย ณ พล อครศภเศรษฐ คณดสต เลศสน และคณธญญนร ศรบณยาฐตกลโครงการแสงธรรมแหงพระไตรปฎก และผรวมบรจาค คณตตยา – คณนรนดร – คณนตนาถ ชาตศรวฒนาครอบครวเจยรวงศ คณทองด – คณนพรตน ประธานชยมงคล และครอบครวคณเจยม – คณเกษร ทบทอง คณทนกร ธนาภสทธกลคณเนาวรตน ศภปณฑตา คณธนกฤต เพชรโลหะกลคณกนกกานต โอสถานเคราะห - คณวระ เตมสทธโชค – คณณฐนลน เตมสทธโชค
คณธนนทร – คณณภา ธนาภสทธกลคณกรรณกา ตะลอมสน - วศรต วภาวสนทด คณธตกาญจน ภกดตนตพนธคณกรรช และนองธน วรสถต คณนนททน นพพศาลวงศคณกวณ วภาวสนทด คณนตยา ฉนทวานชคณกว – คณกฤตยา ตะลอมสน และครอบครว คณนภา เทยมจรสคณกานตภาพรรณ จวรยเวชช คณบญมา เธยรวฒนานนทคณคณนธยา วทวสกล คณประภสสร พรประสทธกลคณจรญศกด ลวฒนนท คณปณณวฒน วทรปกรณคณชนาธป คณากร คณปทมา เอออรรถการคณชวน นมกตตกล คณปยนช ระวแสงสรยคณชำนาญ - ศรสนต วทรปกรณ และครอบครว คณปณยภา วทรปกรณคณณดา วภาวสนทด คณพรญญ ธนาภสทธกลคณณฏฐนนท องศสงห คณพชญะพมพ วทวสกลคณณฐกร ทบทอง คณพนกาญจน ลาภานนท และครอบครว
179
Ã Ò Â¹ Ò Á¼Ù Ã Ç Á Ê Ã Ò § «Õ ´ÕÍ Ò Ã Â ¸ à à Áº· ªØ ´ ·Õ ñ (µ Í )
คณพมพดา องควาสฏฐ คณศภางคพรรณ พสษฐเกษม
คณภรวชร องควาสฏฐ คณศภานน ธนานษฐ
คณภดท ตะลอมสน คณสายใจ หวงพฒนศรกล
คณมณฑา ศรสถตอนนต และครอบครว คณสกานดา ลลามะล
คณมนตร ประทมสวรรณ คณสชรา สมมา
คณมลฤด ตงสกลพทกษ คณสทธมน นาคจำรสศร
คณรววรรณ ธนาภสทธกล คณสภาภค คลายเนตร
คณรชฎาภา คณะเกษม คณอนรกษ กฤษฏาพงษ
คณรชน ลนทรตนศรกล คณอภยลกษณ ตณตระบณฑตย
คณวรวฒ จรดา เลศสน คณอภลคน เจยมจนทร
คณวภา เลศฤทธภวดล คณอรณรง ยญญลกษณ
คณววฒน – คณสดารตน ตะลอมสน และครอบครว คณอรณวรรณ วนาพนธพรกล
คณวสทธ คณแอนนา คณอนนา ตะลอมสน
คณวรวฒน ตะลอมสน และครอบครว คณอนธน ธนาภสทธกล
คณวรวฒน – คณขนษฐา องควาสฏฐ และครอบครว บรษท ไมโครเทคโปรดกส จำกด
คณศรพรรณ สทธาโรจน บรษท ไมโครเทคทลแอนดดาย จำกด
คณศรภรณ เลศอไรวงศ รานโอชายะ สาขาซคอนบางแค และผรวมบรจาค
คณศรวรรณ – คณพยนต รกการงาน และครอบครว สถาบนเพอการพฒนาจตและกาย และผรวมบรจาค
หมายเหต ปจจยทเหลอจากการผลตซดชดน จะนำไปรวมสนบสนนธรรมกจของโครงการแสงธรรมแหงพระไตรปฎก
180
ขอเชญทกทานทเกยวของในการสรางสรรคบญใหญน ทำจตใหผองใสในมหาบญทไดทำแลวน จนเปนจาคานสต
ปรากฏภมจตด ภมปญญาด ภมธรรมด ภมสงคมด ภมสมบตดยง ๆ ขนไป