ประสิทธิผลก รใช้กระบวนก ร...

รายงานการวจย

37วารสารอาหารและยา ฉบบเดอนกนยายน-ธนวาคม 2556

ประสทธผลก�รใชกระบวนก�รบงคบใชกฎหม�ยต�มพระร�ชบญญตย�

ตอผประกอบก�รร�นข�ยย�จงหวดร�ชบร

The Effectiveness of Using Law Enforcement Drug Act: Drugstore Entrepreneur in Ratchaburi Province

บทคดยอ

การศกษาเรอง ประสทธผลการใชกระบวนการบงคบใชกฎหมายตามพระราชบญญตยาตอผประกอบ-

การรานขายยาจงหวดราชบร เปนการศกษาเชงวเคราะห โดยมวตถประสงคเพอศกษาประสทธผลการใช

กระบวนการบงคบใชกฎหมายตามพระราชบญญตยาของจงหวดราชบรตอการกระทำาผดกฎหมายของ

ผประกอบการรานขายยา กลมตวอยางคอ รานขายยาแผนปจจบน รานขายยาแผนปจจบนเฉพาะยาบรรจเสรจท

มใชยาอนตรายหรอยาควบคมพเศษ และรานขายยาแผนปจจบนเฉพาะยาบรรจเสรจสำาหรบสตว โดยการสม

แบบเจาะจงจำานวน 136 ราย เครองมอทใชในการศกษาไดแก แบบบนทกการตรวจสถานทขายยา เกบรวบรวม

ขอมลป พ.ศ. 2550 และ 2552

ผลการวจยพบวา รานขายยาแผนปจจบนป พ.ศ. 2550 และ 2552 มจำานวน 131 ราย และ 134 ราย

ตามลำาดบ ประสทธผลการใชกระบวนการบงคบใชกฎหมายตามพระราชบญญตยาของจงหวดราชบร

มผลตอการกระทำาผดกฎหมายของรานขายยา อยางมนยสำาคญทางสถต (p-value < 0.01) โดยกอนและหลงการ

ใชกระบวนการมการกระทำาผดรอยละ 40.44 และ 12.34 ตามลำาดบ เม อพจารณาแยกประเภทของ

การกระทำาผดพบวา กอนการใชกระบวนการฯ การกระทำาผดของกลมตวอยางนนมทง 3 ประเภทคอ รนแรงนอย

รนแรง และรนแรงมาก โดยพบรอยละ 29.09, 40.00 และ 31.91 ของกลมทกระทำาผดตามลำาดบ แตภายหลง

การใชกระบวนการฯ การกระทำาผดเหลอเพยงประเภทเดยวคอ รนแรงนอย ทงนการใชกระบวนการบงคบใช

กฎหมายมประสทธภาพสงสดในกลมรานขายยาแผนปจจบนเฉพาะยาบรรจเสรจทมใชยาอนตรายหรอ

ยาควบคมพเศษ พบวา การกระทำาผดลดลงรอยละ 87.74 จากการศกษาดงกลาวแสดงใหเหนวา การใช

กระบวนการบงคบใชกฎหมายตามพระราชบญญตยาของจงหวดราชบร มประสทธผลในการลดการกระทำาผด

กฎหมายของรานขายยา จงควรมการดำาเนนการอยางตอเนองและนำาไปปรบใชกบการควบคมกำากบดแล

ผลตภณฑสขภาพอนๆ เพอประโยชนในการคมครองผบรโภค

คำ�สำ�คญ: กระบวนการบงคบใชกฎหมาย, การกระทำาผดกฎหมาย

สร เฮงจตตระกล สพฒน ตรสกล กฤตธ พทธกานตสำานกงานสาธารณสขจงหวดราชบร


FDA Journal : September-December 201338

Abstract

The study of the effectiveness of using law enforcement drug Act:Drug stores etrepreneur in Ratchaburi province is analytical research. The research aims to study the effectiveness of using enforcement laws process of Ratchaburi province Drug Act to the illegal action of drug stores. The simple group were: drug stores, drugstore especial Ready-Packaged drug which not dangerous drug or specially controlled drug, and drugstore especial Ready-Packaged drug for animals by judgmental sampling of 136 items. The instruments was drug store check record and the data were collected on 2007 and 2009 BE.

The result of research found that on 2007 and 2009 BE. drug stores had a number 131 items and 134 items, respectively. The effectiveness of using enforcement laws process of Ratchaburi province Drug Act has the effected statistical significance on illegal action of drugstore (p-value<0.01) before and after using enforcing laws process has illegal action at 40.44 and 12.34, respectively. Criticize form classifying the illegal find that before using enforcing laws process; the illegal of simples group has three kinds were: less violent, violent, and high violent. The averages were 29.09, 40.00, and 31.91 of the simple illegal group, respectively. After using enforcement laws process, the illegal was less violent. In other words, using enforcement laws process has highest effectiveness in the simple drug stores group, especially, uncontrolled drugs finds that the illegal had less at 87.74 .Using enforcement laws process of Ratchaburi Drug Act was effective in abatement illegal action of drugstore,should continue acting this process and develop the process to others consumer health products.

Keywords: Enforcing laws process, Illegal action

บทนำ�

มอประเทศไทยมการคาขายกบประเทศตะวนตก

มากขน มการนำาเอายาฝรงมาเผยแพร มการ

จดยา การขายยาฝรงมากขน และอยในรปผลประโยชน

ทางการคา ดงนนฝายปกครองบานเมองจงมมาตรการ

ในการควบคมยา ปรากฏหลกฐานในกฎหมายลกษณะ

อาญา พ.ศ. 2451 โดยกำาหนดไวเฉพาะมใหมการผลต

ยาปลอมเทานน ตอมาจงไดมกฎหมายเพอควบคมการ

ขายยา ในรปพระราชบญญตการขายยา พ.ศ. 2479 เปน

ฉบบแรก ซงมการยกเลก แกไขเพมเตมปรบปรง เรอยมา

จนกระทง ป พ.ศ. 2510 จงไดมการปรบปรงกฎหมาย

เและใชพระราชบญญตฉบบใหม ชอวา พระราชบญญตยา

พ.ศ. 2510(1) และมผลบงคบใชมาจนถงทกวนน

ตอมามการปรบปรงแกไขพระราชบญญตยา พ.ศ.

2510(2) จำานวนหลายครง สำานกงานสาธารณสขจงหวด

ราชบร โดยกลมงานคมครองผบรโภคและเภสชสาธารณสข

มบทบาทในการดำาเนนการในบทบาทภารกจคมครองผบรโภค

ดานผลตภณฑยาในจงหวดราชบร มหนาทควบคม กำากบ

เฝาระวง การผลตการจำาหนาย ใหมการดำาเนนการตาม

ขอกฎหมายทกำาหนด ในระยะแรกเนนการใหความร

ทำาความเขาใจ การตกเตอน และแนะนำาในการดำาเนน

การ ใหถกตองตามกฎหมาย



ในป พ.ศ. 2550 สำานกงานสาธารณสขจงหวด

ราชบร ไดมคำาสง ท 36/2550 ลงวนท 20 เมษายน 2550

เรอง แตงตงคณะกรรมการพจารณาทางคด เพอพจารณา

เสนอความคดเหนตอผอนญาต การดำาเนนการโดยใช

กระบวนการบงคบใชกฎหมายตามพระราชบญญตยาของ

จงหวดราชบร โดยมการเพมคณะกรรมการการพจารณา

คดมาในกระบวนการ นาจะมผลตอการปฏบตใหถกตอง

ตามกฎหมายของผรบอนญาต และผมหนาทปฏบตการ

รานขายยาแผนปจจบน ดงนน ผศกษาจงไดทำาการศกษา

เรอง ประสทธผลการใชกระบวนการบงคบใชกฎหมาย

ตามพระราชบญญตยาของจงหวดราชบร

วตถประสงค

เพอศกษาประสทธผลการใชกระบวนการบงคบใช

กฎหมาย ตามพระราชบญญตยาของจงหวดราชบรตอ

การกระทำาผดกฎหมายของผประกอบการรานขายยา

นย�มศพทเฉพ�ะ

กระบวนการบงคบใชกฎหมาย หมายถง กระบวนการ

บงคบใชกฎหมายทมการเพมคณะกรรมการพจารณาคด

รานขายยา หมายถง รานขายยาทเปนแผนปจจบน

3 ประเภท ไดแก

1. รานขายยาแผนปจจบน (ขย.1)

2. รานขายยาแผนปจจบนเฉพาะยาบรรจเสรจ

ทมใชยาอนตรายหรอยาควบคมพเศษ (ขย.2)

3. รานขายยาแผนปจจบนเฉพาะยาบรรจเสรจ

สำาหรบสตว (ขย.3)

กรอบแนวคดในก�รวจย

ในการศกษานมกรอบแนวคดเพอเปรยบเทยบจำานวน

ของการกระทำาผดกฎหมายของผประกอบการรานขายยา

ในจงหวดราชบรกอน-หลงการใชกระบวนการบงคบใช

กฎหมายตาม พระราชบญญตยาของจงหวดราชบร

ขอบเขตก�รวจย

การศกษานศกษาเฉพาะประเดนทเปนขอบกพรอง

ทางกฎหมายตามระบในบนทกแบบการตรวจสถานทขายยา

ซงเปนขอมลทไดจากการตรวจเฝาระวงรานขายยาของ

พนกงานเจาหนาทตามพระราชบญญตยาในจงหวด

ราชบร ในป พ.ศ. 2550 และ พ.ศ. 2552 เปรยบเทยบ

กอน-หลงการใชกระบวนการบงคบใชกฎหมาย

มายประโยชนทค�ดว�จะไดรบ

1. ทราบประสทธผลของการใชกระบวนการ

บงคบใชกฎหมายตามพระราชบญญตยาของจงหวด

ราชบร

2. มแนวทางสำาหรบการควบคม กำากบ ดแลราน

ขายยาและสถานประกอบการประเภทอนๆ

3. ผบรโภคไดรบความปลอดภยจากการบรโภคยา

จากรานขายยา

วธดำ�เนนก�รวจย

การศกษาคร งน เปนการวจยเชงวเคราะห

เพอศกษาประสทธผลการใชกระบวนการทางกฎหมาย

ตามพระราชบญญตยาของจงหวดราชบรตอผประกอบการ

รานขายยาและเปรยบเทยบการกระทำาผดกฎหมาย

กอน-หลงการใชกระบวนการทางกฎหมาย

ประชากรเปาหมายคอ รานขายยาทไดรบอนญาต

ทงหมดในจงหวดราชบรในป พ.ศ. 2550 และ พ.ศ.

2552

กลมตวอยางไดจากการสมตวอยางแบบเฉพาะ

เจาะจงรวมทงสน 136 รานเทากนของป พ.ศ. 2550

และ พ.ศ. 2552

เครองมอทใชในการวจย คอ แบบบนทกการตรวจ

สถานทขายยาท เปนมาตรฐานใชท งสวนกลางและ

สวนภมภาคประกอบดวยการตรวจขอบกพรอง จำานวน

16 ขอ



ก�รเกบรวบรวมขอมล

ดำาเนนการดงน

1. พนกงานเจาหนาทในเขตพนทรบผดชอบได

ดำาเนนการสมตวอยางอยางงายจากรานขายยาทเปนกลม

เปาหมาย โดยการใชแบบบนทกการตรวจสถานทขายยา

ในชวงเดอนมถนายน-สงหาคม 2550

2. ดำาเนนการรวบรวมวเคราะหขอมลผลการตรวจ

ของป พ.ศ. 2550

3. นำาเสนอผบรหารโดยผานการพจารณาของ

คณะกรรมการพจารณาทางคด

4. ผรบผดชอบดำาเนนการตามทสงการตามขอเสนอ

ของคณะกรรมการพจารณาทางคด

5. พนกงานเจาหนาทในเขตพนทรบผดชอบ

ดำาเนนการสมตรวจอยางงายจากรานขายยาทเปนกลม

เปาหมายโดยการใชแบบบนทกการตรวจสถานทขายยา

อกครงในชวงเดอนมถนายน-สงหาคม 2552

6. ดำาเนนการรวบรวมวเคราะหขอมลผลการตรวจ

ของป พ.ศ. 2552

7. ผวจยลงขอมลบนทกในแผนบนทกขอมล

ก�รวเคร�ะหขอมล

ใชสถตเชงพรรณนา รอยละ และ chi-square test

ผลก�รศกษ�

ผลการศกษา แบงออกเปน 2 สวน ไดแก

1. ขอมลทวไป

1.1 ผลการศกษาพบวา รานขายยาในจงหวด

ราชบร สวนใหญเปนรานขายยาแผนปจจบนประเภท ขย.1

มจำานวน รอยละ 61.2 และ 62.2 ในป พ.ศ. 2550 และ พ.ศ.

2552 ตามลำาดบ และรานขายยาแผนปจจบนเฉพาะยา

บรรจเสรจสำาหรบสตว (ขย.3) มจำานวนนอยทสดคอ รอยละ 6.6

เทากนทงป พ.ศ. 2550 และ พ.ศ. 2552 ดงแสดงในตารางท 1

ตารางท 1 จำานวนรานขายยาแผนปจจบน 3 ประเภท ในจงหวดราชบร จำาแนกตามปทศกษา

ประเภทรานขายยาป พ.ศ. 2550 ป พ.ศ. 2552

จำานวน (ราน) รอยละ จำานวน (ราน) รอยละ

ขย. 1 131 61.2 134 62.6

ขย. 2 69 32.2 66 30.8

ขย. 3 14 6.6 14 6.6

รวม 214 100 214 100

2. ประสทธผลของกระบวนการบงคบใชกฎหมาย

ตามพระราชบญญตยาของจงหวดราชบรตอการกระทำา

ผดกฎหมายของผประกอบการรานขายยา

2.1 การเปรยบเทยบการกระทำาผดกฎหมายของ

ผประกอบการรานขายยา กอน-หลงการใชกระบวนการ

บงคบใชกฎหมาย

ผลการศกษาพบวา กอนการใชกระบวนการ

บงคบใชกฎหมาย ในป พ.ศ. 2550 มรานขายยาทถกตรวจพบ

ขอบกพรอง รอยละ 40.44 หลงการใชกระบวนการบงคบ

ใชกฎหมาย ในป พ.ศ. 2552 มรานขายยาทถกตรวจพบ

ขอบกพรอง รอยละ 12.34 เมอทดสอบความแตกตาง

ทางสถตพบวา มความแตกตางอยางมนยสำาคญทางสถต

(p-value < 0.01) ดงแสดงในตารางท 2



ตารางท 2 จำานวนของรานขายยาทพบขอบกพรองทางกฎหมาย กอน-หลงการใชกระบวนการบงคบใชกฎหมาย ในป พ.ศ. 2550 กบป พ.ศ. 2552

ผลการตรวจรานขายยา

พบขอบกพรอง(ราน-คดเปนรอยละ)

ไมพบขอบกพรอง(ราน-คดเปนรอยละ)

รวม P - value

จำานวนรานขายยาทถกตรวจป พ.ศ. 2550

55 (40.44) 81 (59.56) 136 (100.00) < 0.01

จำานวนรานขายยาทถกตรวจป พ.ศ. 2552

18 (12.34) 118 (86.76) 136 (100.00)

รวม 73 (26.84) 199 (73.16) 272 (100.00)

2.2 เปรยบเทยบการกระทำาผดกฎหมาย

กอน-หลง การใชกระบวนการบงคบใชกฎหมาย จำาแนก

ตามประเภทรานขายยา

ผลการศกษาพบวา รานขายยาทถก

ตรวจพบขอบกพรอง มจำานวนลดลงในรานขายยาทกประเภท

ภายหลงการใชกระบวนการบงคบใชกฎหมาย เรยงลำาดบ

จากมากไปนอย ดงน รานขายยาแผนปจจบนเฉพาะ

ยาบรรจเสรจทมใชยาอนตรายหรอยาควบคมพเศษ (ขย.2)

รานขายยาแผนปจจบน (ขย.1) และรานขายยาแผนปจจบน

เฉพาะยาบรรจเสรจสำาหรบสตว (ขย.3) พบ ขอบกพรอง

ลดลงรอยละ 87.74, 69.77 และ 20.00 ตามลำาดบ

ดงแสดงในตารางท 3

ตารางท 3 จำานวนรานขายยาทพบขอบกพรองทางกฎหมายในป พ.ศ. 2550 และป พ.ศ. 2552 จำาแนกตามประเภทรานขายยา

ประเภทรานขายยาแผนปจจบน

ป พ.ศ. 2550 ป พ.ศ. 2552รอยละของการเปลยนแปลงจำานวนทตรวจพบ/

จำานวนทตรวจรอยละ จำานวนทตรวจพบ/

จำานวนทตรวจรอยละ

ขย. 1 43/ 100 43.00 13/ 100 13.00 - 69.77

ขย. 2 10/ 32 31.25 1/ 26 3.80 - 87.74

ขย. 3 2/ 4 50.00 4/ 10 40.00 -20.00

รวม 55/ 136 40.44 18/ 136 12.34 -67.27



2.3 เปรยบเทยบการกระทำาผดกฎหมาย

กอน-หลงการใชกระบวนการบงคบใชกฎหมายจำาแนก

ตามความรนแรงของประเภทความผด

การกระทำาผดกฎหมายแบงออกเปน

3 ประเภทตามความรนแรง ดงน

ประเภทท 1 รนแรงนอย หมายถง

การกระทำาความผดบญชยาไมเปนปจจบน ไมมปายแสดง

ประเภทใบอนญาต ไมมปายแสดงชอ การจดแยกยาไมเปน

สดสวน รานยาไมถกสขลกษณะ

ประเภทท 2 รนแรงปานกลาง หมายถง

การกระทำาความผด ไมมบญชยาตามกำาหนด ไมตดฉลากยา

ทภาชนะบรรจ

ประเภทท 3 รนแรง หมายถง การกระทำา

ความผด พบยาหมดอาย/เสอมสภาพ ขายยาไมตรงตาม

ประเภทใบอนญาต

เมอถกตรวจพบ การกระทำาผดกฎหมาย

แตละประเภท สำานกงานสาธารณสขจงหวดราชบรจะม

การดำาเนนการกบรานขายยานนแตกตางกนไปตาม

ประเภทความรนแรง ดงน การกระทำาผดกฎหมาย

ประเภทท 1 จะทำาหนงสอไปตกเตอน รานขายยาทกระทำา

ผดกฎหมายประเภทท 2 จะทำาหนงสอเรยกรานขายยา

มาตกเตอนเปนลายลกษณอกษร และการทำาผดกฎหมาย

ประเภทท 3 จะดำาเนนคดรานขายยา

ในกรณพบการกระทำาผดกฎหมายมากกวา

1 ประเภท ในรานขายยานน ใหถอความรนแรงของการ

กระทำาความผดเปนหลกในการแยกประเภทความผดโดย

ยดความรนแรงมากกวาเปนหลก

ผลการศกษาพบวา กอนการใชกระบวนการ

บงคบใชกฎหมายในป พ.ศ. 2550 มรานขายยาทถกตรวจพบ

การกระทำาผดกฎหมายจำานวนทงหมด 55 ราน เรยงลำาดบ

ตามความรนแรงของประเภทความผดดงน ประเภทท 1

รอยละ 29.09 ประเภทท 2 รอยละ 40.00 ประเภทท 3

รอยละ 30.91

ภายหลงการใชกระบวนการบงคบใช

กฎหมาย ในป พ.ศ. 2552 มรานขายยาทถกตรวจพบ

การ กระทำาผดกฎหมายจำานวน 18 ราน ซงทงหมดเปนการ

กระทำาความผดประเภทท 1 คอรนแรงนอย ดงแสดง

ในตารางท 4

ตารางท 4 จำานวนรานขายยาทพบขอบกพรองทางกฎหมายในป พ.ศ. 2550 และ พ.ศ. 2552 จำาแนกตามประเภท การกระทำาผดกฎหมาย

ประเภทความผดรานขายยาทพบขอบกพรอง ป พ.ศ. 2550 รานขายยาทพบขอบกพรอง ป พ.ศ. 2552

จำานวน (ราน) รอยละ จำานวน (ราน) รอยละ

ประเภทท 1 16 29.09 18 100.00

ประเภทท 2 22 40.00 0 0

ประเภทท 3 17 30.91 0 0

รวม 55 100.00 18 100.00



2.4 เปรยบเทยบการกระทำาผดกฎหมายกอน-หลงการใชกระบวนการบงคบใชกฎหมาย จำาแนกตามประเภท

การกระทำาผดกฎหมาย และขอบกพรองทตรวจพบ

ทงนกอนการใชกระบวนการบงคบใชกฎหมาย มรานขายยาทพบขอบกพรอง 55 ราน หลงการใช

พบขอบกพรอง 18 ราน ทงกอน-หลง พบรานขายยาบางรานมขอบกพรองมากกวา 1 ขอ

ผลการศกษาพบวา กอนการใชกระบวนการบงคบใชกฎหมาย ในป พ.ศ. 2550 ขอบกพรองยอย

ทตรวจพบมากทสดคอ การไมจดทำาบญชยาตามทกำาหนด ซงเปนการกระทำาผดกฎหมายประเภทท 2 รอยละ 37.93

ขอบกพรองยอยทตรวจพบมาก รองลงมาคอ พบยาหมดอาย /ยาเสอมสภาพ รอยละ 24.14 ภายหลงการใช

กระบวนการบงคบใชกฎหมาย ในป พ.ศ. 2552 ตรวจพบมเพยงขอบกพรองทเปนการกระทำาผดกฎหมายประเภท

ท 1 ซงมความรนแรงนอย โดยพบขอบกพรองยอยการจดทำาบญชยาไมเปนปจจบนมากทสด รอยละ 85.71

ดงแสดงในตารางท 5

ตารางท 5 จำานวนขอบกพรองทตรวจพบในแตละประเภทของการกระทำาผดกฎหมาย ในป พ.ศ. 2550 และ พ.ศ. 2552 จำาแนกตามชนดขอบกพรอง

ประเภทขอบกพรองทตรวจพบ

ป พ.ศ. 2550 ป พ.ศ. 2552

จำานวนขอบกพรองยอย

(ขอ)

รอยละ จำานวนขอบกพรองยอย

(ขอ)

รอยละ

ประเภทท 1 (รนแรงนอย) มหนงสอตกเตอน

- บญชยาไมเปนปจจบน- ไมมปายแสดงประเภทใบอนญาต- ไมมปายแสดงชอ- การจดแยกยาไมเปนสดสวน- รานยาไมถกสขลกษณะ

10 2 2 2 1

17.243.453.453.451.72

18 2 0 0 1

85.719.530.000.004.76

ประเภทท 2 (รนแรงปานกลาง) มหนงสอเรยกมาตกเตอนเปนลายลกษณอกษร

- ไมมบญชยาตามกำาหนด- ไมตดฉลากยาทภาชนะบรรจ

22 1

37.931.72

0 0

0.000.00

ประเภทท 3 (รนแรง) ดำาเนนคด

- พบยาหมดอาย/เสอมสภาพ- ขายยาไมตรงตามประเภทใบอนญาต

14 4

24.146.90

0 0

0.000.00

รวม 58 100.00 21 100.00



ก�รอภปร�ยและสรปผล

1. รานขายยาในจงหวดราชบรมจำานวนมากทสด

คอ รานขายยาแผนปจจบน (ขย.1) รองลงมาคอรานขายยา

แผนปจจบนเฉพาะยาบรรจเสรจทมใชยาอนตรายหรอ

ยาควบคมพเศษ (ขย.2) และรานขายยาแผนปจจบน

เฉพาะยาบรรจเสรจสำาหรบสตว (ขย.3) ตามลำาดบ

2. การใช กระบวนการบงค บใช กฎหมาย

ตามพระราชบญญตยาของจงหวดราชบร มผลตอการ

กระทำาผดกฎหมายของผประกอบการรานขายยา อยาง

มนยสำาคญทางสถต (p-value < 0.01) โดยกอนและหลงการ

ใชกระบวนการบงคบใชกฎหมายมรานขายยากระทำาผด

กฎหมาย รอยละ 40.44 และ 12.34 ตามลำาดบ แสดงให

เหนวา กระบวนการบงคบใชกฎหมายตามพระราชบญญตยา

ของจงหวดราชบรมประสทธผลทำาใหการกระทำาผด

กฎหมายรานขายยาลดลง

นอกจากนยงพบวา รานขายยาทกระทำาผดกฎหมาย

ภายหลงการใชกระบวนการบงคบใชกฎหมายดงกลาว

มจำานวนลดลงในรานขายยาทกประเภทดวยโดยรานขายยา

แผนปจจบนเฉพาะยาบรรจเสรจทมใชยาอนตรายหรอยา

ควบคมพเศษ (ขย.2) มจำานวนลดลงมากทสด รอยละ

87.74 รองลงมาคอ รานขายยาแผนปจจบน (ขย.1)

มจำานวนลดลงรอยละ 69.77 และรานขายยาแผนปจจบน

เฉพาะยาบรรจเสรจสำาหรบสตว (ขย.3) มจำานวนลดลง

รอยละ 20.00 ตามลำาดบ

การใชกระบวนการบงคบใชกฎหมายมผลทำาให

การกระทำาผดกฎหมายในรานขายยาประเภท ขย.2

ลดลงมากทสดนน อาจเนองมาจากรานขายยาประเภท

ขย.2 เปนกลมทมนโยบายภาครฐควบคมกำากบไมใหเพม

จำานวนราน อกทงยงมขอจำากดไมใหกระทำาผดกฎหมาย

ขายยาอนตรายหรอยาควบคมพเศษ ซงหากตรวจพบวา

ขายยา ไมตรงตามประเภทใบอนญาตถอเปนการกระทำา-

ผดกฎหมายประเภทท 3 ซงรนแรงและจะถกดำาเนนคด

สงผลใหรานขายยาประเภท ขย.2 มความกระตอรอรน

ทจะปรบปรงเปลยนแปลงและมความระมดระวงในการ

ประกอบกจการ จงทำาใหพบการกระทำาผดกฎหมาย

ในครงนลดลงไปมากทสด สำาหรบรานขายยาแผนปจจบน

เฉพาะยาบรรจเสรจสำาหรบสตว (ขย.3) ยงขาดความใสใจ

ในการปฏบตจดทำาเอกสารและดแลสถานทใหเรยบรอย

เปนสดสวน ซงเปนการกระทำาผดกฎหมายประเภทท 1

รนแรงนอย จะถกตกเตอนเทานน จงทำาใหยงคงพบการ

กระทำาผดของรานขายยาประเภท ขย.3 มากกวากลมอน

อยางไรกตาม ไมพบการกระทำาผดกฎหมายทรนแรง หรอ

รนแรงปานกลางหลงการใชกระบวนการทางกฎหมาย

3. การใชกระบวนการบงคบใชกฎหมายมผลทำาให

การกระทำาผดกฎหมายของรานขายยาลดความรนแรงลง

โดยกอนการใชกระบวนการบงคบใชกฎหมาย ผประกอบ-

การรานขายยาทมการกระทำาผดกฎหมายรอยละ 40.44

พบความผดทง 3 ประเภทความรนแรง การกระทำาผดกฎหมาย

ประเภทท 2 รนแรงปานกลาง พบมากทสด รอยละ

40.00 รองลงมาคอประเภทท 3 รนแรงพบรอยละ 30.91

และประเภทท 1 รนแรงนอย พบรอยละ 29.09 ตามลำาดบ

แตภายหลงการใชกระบวนการบงคบใชกฎหมาย รานขายยา

ทกระทำาผดกฎหมาย ทง 18 ราย (รอยละ 12.44)

พบเปนความผดประเภทรนแรงนอยทงหมด ไมพบความผด

ประเภทรนแรง และรนแรงปานกลาง ทงน เนองจากการ

ใชกระบวนการบงคบใชกฎหมายตามพระราชบญญตยา

ของจงหวดราชบรเปนไปอยางพรอมเพรยงและทวถง

ทกราน โดยมหนงสอเชญผประกอบการรานขายยาท

กระทำาผดกฎหมายประเภทท 2 จำานวน 22 รายมาพบ

เพอตกเตอนเปนลายลกษณอกษรพรอมกน รานขายยา

ทพบการกระทำาผดกฎหมายประเภทท 1 จำานวน 16 ราย

มหนงสอตกเตอนใหทราบขอบกพรองและใหแกไขใหแลว



เสรจภายในเวลาทกำาหนด และใหตรวจสอบรานขายยา

ทกระทำาผดกฎหมายประเภทท 3 ซำา หากพบขอบกพรอง

อกใหดำาเนนคด ทำาใหผประกอบการรานขายยาในจงหวด

ราชบรไดรบทราบโดยทวถงกน และมการปรบตวแกไข

ปรบปรงรวมทงดแลการประกอบธรกจใหเขมงวดมากขน

สงผลใหการกระทำาผดกฎหมายลดลงไปและตรวจไมพบ

การกระทำาผดกฎหมายประเภทท 2 และประเภทท 3

ในป พ.ศ. 2552

4. ภายหลงการใชกระบวนการบงคบใชกฎหมาย

ในป พ.ศ. 2552 พบรานขายยากระทำาผดกฎหมาย

ประเภทท 1 รนแรงนอยเพมจำานวนมากขนจาก 16 ราย

เปน 18 ราย (เพมขนรอยละ 12.5) ไมพบขอบกพรอง

เรองการไมมบญชตามกำาหนด ซงเปนผลจากการทสำานกงาน

สาธารณสขจงหวดราชบรเชญพบ ตกเตอนใหแกไข

อยางไรกตาม แมรานขายยาเหลานนมการจดทำาบญช

แลวแตบางสวนยงจดทำาไมสมำาเสมอทำาใหบญชรายการ

ซอขายไมเปนปจจบน จงทำาใหหลงการใชกระบวนการ

บงคบใชกฎหมายพบการ กระทำาผดในขอบกพรองนเพมขน

สำานกงานสาธารณสขจงหวดราชบรตองควบคมกำากบตอไป

อยางไรกตามในการศกษานใชหลกการและวธการในการ

บงคบใชกฎหมายตาม compliance policy เพอพฒนา

รานขายยาใหปฏบต ถกตองตามกฎหมาย เพอใหผบรโภค

มความปลอดภย หากพบผประกอบการรานขายยามการ

กระทำาฝาฝนกฎหมายในเรองตางๆ สำานกงานสาธารณสข

จงหวดจะมการดำาเนนการตามบทบาทหนาทในฐานะ

พนกงานเจาหนาทตอไป

ขอเสนอแนะ

จากผลการศกษาทพบวา ประสทธผลการใช

กระบวนการบงคบใชกฎหมายตามพระราชบญญตยา

ของจงหวดราชบร มผลตอการกระทำาผดกฎหมายของ

ผประกอบการรานขายยา อยางมนยสำาคญทางสถต (p-value

<0.01) โดยกอนและหลงการใชกระบวนการทางกฎหมายม

การกระทำาผดกฎหมาย รอยละ 40.44 และ 12.34 ตาม

ลำาดบ แสดงใหเหนวา กระบวนการบงคบใชกฎหมาย

ตามพระราชบญญตยาของจงหวดราชบร มประสทธผล

ทำาใหการกระทำาผดกฎหมายรานขายยาลดลง ผวจย

จงมขอเสนอแนะ ดงตอไปน

1. ควรมการใชกระบวนการบงคบใชกฎหมายตอ

รานขายยาอยางตอเนอง เพอประโยชนในการควบคม

กำากบเพอการคมครองผบรโภคดานยา

2. ควรขยายผลในการใชกระบวนการบงคบใช

กฎหมายในการควบคมกำากบทางกฎหมายตอกรณ

ผลตภณฑสขภาพอนๆ ตอไป

3. ในการดำาเนนการในเรองทยาก การดำาเนนการ

ในรปแบบคณะกรรมการจะทำาใหทำาไดงายขน

4. การดำาเนนการโดยการมสวนรวมของผมสวนได-

สวนเสย จะทำาใหเกดความเปนธรรมกบทกฝายทเกยวของ

และเกดความเขาใจซงกนและกน

5. การดำาเนนการบงคบใชกฎหมายทกระทำาตอ

หมกลมคนจำานวนมาก ตองกระทำาบนความเทาเทยมกน

เสมอภาคกน จะลดความรสกทไมดตอเจาหนาทผปฏบต

ไดมาก และดำาเนนการไดอยางราบรน ไดรบความรวมมอ

จากผประกอบการอยางด

บรรณ�นกรม

คณะทำางานเพอศกษาวเคราะหระบบยาของประเทศไทย. 2537.

ระบบยาของประเทศไทย. สถาบน วจยสาธารณสขไทย

มลนธสาธารณสขแหงชาตรวมกบสำานกงานคณะกรรมการ

อาหารและยา. กรงเทพฯ : อรณการพมพ, 647.

พระราชบญญตยา พ.ศ.2510 ฉบบแกไขเพมเตม

สำานกงานสาธารณสขจงหวดราชบร . รายงานการประชม

คณะกรรมการพจารณาทางคด. 2550. ครงท 1-2550

วนท 11 ตลาคม 2550 หนา 4-6.



มานตย อรณากร. (2540). การศกษาวจยเรองการศกษาระบบ

ควบคมของกระทรวงสาธารณสขตอการใชยาลดความอวน

กลมวตถออกฤทธตอจตและประสาทในสถานพยาบาล

เอกชน สำานกงานคณะกรรมการอาหารและยา. กระทรวง

สาธารณสข, 14

สำานกงานคณะกรรมการอาหารและยา. กองวชาการ กลมงานตดตาม

และประเมนผล สำานกงานคณะกรรมการอาหารและยา

(2543). การศกษาสถานการณการคมครองผบรโภคดาน

ยาของประเทศไทย ป 2543. สำานกงานคณะกรรมการ

อาหารและยา, 21-23.

บญศร เลาหภกด. (2551). ผลงานการควบคมมาตรฐานสถานพยาบาล

เอกชน ในจงหวดราชบร ป 2546-2550 โดยคณะอนกรรมการ

สถานพยาบาลประจำาจงหวด. สำานกงานสาธารณสขจงหวด

ราชบร., 20

สำานกงานสาธารณสขจงหวดราชบร. 2553. คณะกรรมการ

พจารณาทางคด. แนวทางการดำาเนนการเพอลดและขจด

ปญหาการกระทำาฝาฝนกฎหมายอาหารและยา ปรบปรง

ครงท 3 สสจ.ราชบร, 5.

สำานกงานคณะกรรมการอาหารและยา กระทรวงสาธารณสข.

2546. แนวทางรวมดำาเนนการเพอลดและขจดปญหาการ

กระทำาฝาฝนกฎหมาย (Compliance Policy) (ฉบบปรบปรง

แกไข ครงท 4) สนว.อย, 17-24.

พชย พนภย. 2554. ประสทธผลการบงคบใชกฎหมายความรบผด

ในผลตภณฑเพอการคมครองผบรโภค. วารสารเทคโนโลย

ภาคใต, 2, หนา 4-6.

ดษฎ อายวฒน และวณชชา ณรงคชย. 2553. โครงการประเมน

ผลการบงคบใชกฎหมายตามพระราชบญญตควบคมเครอง

ดมแอลกอฮอล พ.ศ. 2551 ในเขตภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

(จงหวดอดรธานและขอนแกน). ขอนแกน. 123-128.

ประสิทธิผลก รใช้กระบวนก ร...

Documents