นันทนา กลิ่นสุนทร ตวงพร เข็ม...

รายงานการวจย

59วารสารอาหารและยา ฉบบเดอนมกราคม-เมษายน 2557

บทคดยอ

การปลอมปนสเตยรอยดในยาสมนไพรเพอหวงผลในการรกษายงคงเปนปญหาสำาคญทผบรโภค

อาจไดรบอนตรายจากผลขางเคยงทเกดขนได ดงนนการตรวจวเคราะหสเตยรอยดจงมความจำาเปน และ

จะตองมวธวเคราะหทมประสทธภาพ การศกษาครงนมวตถประสงคเพอพฒนาวธการเตรยมตวอยาง

ดวยเทคนคแคชเชอร (QuEChERS) สำาหรบวเคราะหปรมาณสเตยรอยด 2 ชนด ไดแก เพรดนโซโลน และ

เดกซาเมทาโซนทปลอมปนในยาสมนไพรชนดลกกลอน ดวยโครมาโทรกราฟของเหลวสมรรถนะสงแบบ

รเวอรสเฟส (RP–HPLC) โดยเรมจากการสกดตวอยางจำานวน 0.5 กรม ดวยอะซโตไนไตรล 3 มลลลตร

แลวเตมแอนไฮดรสแมกนเซยมซลเฟต 0.5 กรม รวมกบโซเดยมคลอไรด 0.125 กรม จากนนทำาใหสารบรสทธ

โดยใช primary secondary amine (PSA) เปนตวดดซบรวมกบแอนไฮดรสแมกนเซยมซลเฟต วเคราะหดวย

เครอง HPLC พบวาความเขมขนตำาสดทตรวจวดได (LOD) เทากบ 0.36 และ 0.6 มลลกรมตอกโลกรมของ

เพรดนโซโลนและเดกซาเมทาโซนตามลำาดบ จากการเตมสารละลายมาตรฐานทความเขมขน 10 และ 50

มลลกรมตอกโลกรม ในตวอยางยาลกกลอนสมนไพร ไดคารอยละการคนกลบทยอมรบไดในชวง 82–97%

ดวยคาเบยงเบนมาตรฐานสมพทธนอยกวา 5% วธนเปนวธทงาย สะดวก รวดเรว ใชสารเคมและตวทำาละลาย

อนทรยปรมาณนอย มความเหมาะสม ในการนำาไปตรวจวเคราะหการปลอมปนเพรดนโซโลนและเดกซาเมทาโซน

ในตวอยางยาสมนไพร เพอประโยชนในการคมครองผบรโภค

คำ�สำ�คญ: สเตยรอยด ปลอมปน ยาลกกลอนสมนไพร แคชเชอร เอชพแอลซ

ก�รเตรยมตวอย�งดวยเทคนคแคชเชอรสำ�หรบก�รห�ปรม�ณสเตยรอยด ทปลอมปนในย�ลกกลอนสมนไพร

โดย โครม�โทกร�ฟของเหลวสมรรถนะสง

QuEChERS Sample Preparation for Determination of Steroids Adulterated in Herbal Pillsby High Performance Liquid Chromatography

นนทนา กลนสนทร ตวงพร เขมทอง ปรชญา มาประดษฐศนยวทย�ศ�สตรก�รแพทยท 5 สมทรสงคร�ม

FDA 1-2557 - by fon.indd 59 23/5/2557 16:10:15


60 FDA Journal : January-April 2014

Abstract

Adulterations with synthetic steroids are common problems of herbal medicines

and this can potentially cause serious adverse effects to consumers. It is important to determine

the presence of synthetic steroids and effective analytical method is therefore critically important.

The objective of this study was to develop the QuEChERS sample preparation for high

performance liquid chromatography (HPLC) determination of two steroids, prednisolone and

dexamethasone, adulterated in herbal pills. In QuEChERS procedures, a 0.5 g of sample was

extracted with acetonitrile (3.0 ml) and then anhydrous magnesium sulfate (0.5 g) and sodium

chloride (0.125 g). Then simple cleanup was performed by dispersive–solid phase extraction

using PSA sorbents as well as magnesium sulfate for the removal of residual water. Using

HPLC separation, the QuEChERS extraction gave the limits of detection of 0.36 and 0.6 mg/

kg, respectively. Blank sample of herbal pills were spiked with prednisolone and dexamethasone

at two levels of 10 and 50 mg/kg, acceptable recoveries of 82–97% were obtained with

relative standard deviation less than 5%. The technique was simple, convenient, rapid, and

consumed less chemical and organic solvent. It was suitable to analyse prednisolone and

dexamethasone adulterated in herbal medicines for the benefit of consumer protection.

Keywords: steroids, adulterated, herbal pills, QuEChERS, HPLC

บทนำ�

าสมนไพรมบทบาทสำาคญในการรกษาโรค

และมแนวโนมการใชยาในกลมนเพมขน

ในปจจบน เนองจากผบรโภคเชอวาไมเปนอนตราย รกษา

แลวไดผลด(1) แตปญหาทพบ คอ มการนำาตวยาแผนปจจบน

เชน ยากลมสเตยรอยด (steroids) ผสมลงไปในยาสมนไพร

เพอใหเกดผลในการรกษาทรวดเรว ดงดดใจผบรโภค

แตการไดรบสเตยรอยดทปราศจากการควบคมปรมาณ

เปนเวลานาน และไมมขอบงชทางการแพทย อาจเกด

ผลขางเคยงได(2, 3) เชน การเปลยนแปลงลกษณะทางกายภาพ

ทเรยกวา Cushing’s Syndrome โดยมอาการบวม

ตามรางกาย ความดนโลหตสง ระดบโปแตสเซยมในเลอดตำา

กลามเนอออนแรง ผวหนงบาง เกดภาวะแคลเซยม

ในเลอดตำา ภาวะกระดกพรน (osteoporosis) กดการทำางาน

ของตอมหมวกไต ทำาใหตอมหมวกไตฝอ เกดแผล

ในกระเพาะอาหาร ทำาใหกระเพาะอาหารทะลได ฯลฯ

จงมกฎหมายกำาหนดใหสเตยรอยดเปนยาควบคมพเศษ

ตามพระราชบญญตยา พ.ศ. 2510 ตองสงจายโดยแพทย

เทานน และหามนำามาผสมในการผลตยาแผนโบราณ(4, 5)

ดงนน การวเคราะหหาปรมาณสเตยรอยด ในยาสมนไพร

จงมความจำาเปน เพอใชเปนขอมลเบองตนใหผบรโภค

ระวงการใชยาสมนไพรซงอาจมการปลอมปนสเตยรอยด

โดยภาครฐนำาขอมลไปใชประโยชนในการประเมนความเสยง

หรออาการขางเคยงจากการไดรบยาสเตยรอยด ซงจะ

ตองมการพฒนาวธการตรวจวเคราะหทมประสทธภาพ

เนองจากสมนไพร มองคประกอบทางเคมหลายชนด และ

มสารรบกวนการตรวจวเคราะหอยเปนจำานวนมาก ทำาให

ย

FDA 1-2557 - by fon.indd 60 23/5/2557 16:10:15



อยางเปนทางการจาก Association of Official Analytical

Chemists หรอ AOAC International เมอป 2007(15)

ใหเปนวธมาตรฐานในการตรวจวเคราะหสารปราบศตรพช

ตกคางในผกและผลไม ตอมาไดมการศกษาเพอขยายผล

ของเทคนคนออกไปอยางกวางขวางเพอใหครอบคลม

กลมของสารและเมทรกซทหลากหลายมากขน เมอเรวๆ น

ไดมการนำาเทคนคนมาประยกตใชกบการวเคราะห

หาปรมาณสเตยรอยดในตวอยางยานำาสมนไพร(16) ซงพบวา

ยงไมครอบคลมทกเมทรกซของยาสมนไพร เนองจาก

ยาสมนไพรยงมรปแบบอนๆ เชน ลกกลอน ดงนน

เพอใหการตรวจวเคราะหตวอยางยาสมนไพรครอบคลม

มากขน งานวจยนจงไดพฒนาตอยอดโดยนำามาประยกตใช

ในการเตรยมตวอย างเพอหาปรมาณสเตยรอยด

ชนดเพรดนโซโลนและเดกซาเมทาโซน ทปลอมปน

ในยาสมนไพรชนดลกกลอน

วตถประสงค

เพอพฒนาวธการเตรยมตวอยางดวยเทคนค

แคชเชอร (QuEChERS) สำาหรบวเคราะหปรมาณสเตยรอยด

2 ชนด ได แก เพรดนโซโลนและเดกซาเมทาโซน

ทปลอมปนในยาสมนไพรชนดลกกลอนดวยโครมาโทรกราฟ

ของเหลวสมรรถนะสง

วธก�รทดลอง

1. สารมาตรฐานและสารเคม

สารมาตรฐานเพรดนโซโลน DMSc Reference

Standard: purity 99.65% และสารมาตรฐาน

เดกซาเมทาโซน DMSc Reference Standard: purity

99.5%, อะซโตไนไตรล (Merck; Germany),

โซเดยมคลอไรด (Merck; Germany), แอนไฮดรส

แมกนเซยมซลเฟต (Merck; Germany), primary

secondary amine (PSA) (Varian; USA), ผลตภณฑ

ยาลกกลอนททราบแนนอนวาไมมสเตยรอยดผสมอย

เปนตวควบคม (blank sample) ซงไดจากกลมผผลต

ยาสมนไพรชมชนปฐมอโศก จงหวดนครปฐม

ผลการตรวจวดทไดผดพลาด จากงานวจยทผานมา

ไดมรายงานเกยวกบการวเคราะหสารกลมสเตยรอยด

ในตวอยางประเภทตางๆ เชน ยาจนแผนโบราณ อาหารสตว

เครองสำาอาง และปสสาวะ ดวยเทคนค HPLC โดยใช

เครองตรวจวดสญญาณชนดอลตราไวโอเลตวสเบล และ

แมสสเปกโทรมเตอร(6, 7, 8, 9, 10) ซงเทคนคการเตรยม

ตวอยางสวนใหญใชวธการสกดดวยเฟสของแขง (Solid

Phase Extraction: SPE) สำาหรบตวอยางยาแผนโบราณ

ไดมรายงานเกยวกบการเตรยมตวอยางเพอการวเคราะห

หาปรมาณสเตยรอยดโดยการสกดดวยคลอโรฟอรม

โดยใชคลนความถสง (sonication) ตามดวยการสกดดวย

SPE แบบ cartridge(6) ซงขอดอยของวธดงกลาว คอ

ใชตวทำาละลายอนทรยปรมาณมากและหลายชนด

การทำา SPE มหลายขนตอน และสนเปลองคาใชจาย

อกทงเกดอมลชนในขนตอนการสกดของตวอยางบางชนด

และทสำาคญ การใชตวทำาละลาย เชน คลอโรฟอรม อาจกอ

ใหเกดอนตรายตอผวเคราะห และมผลเสยตอสงแวดลอมได

เมอเรวๆ น การเตรยมตวอยางแบบ QuEChERS

ไดรบความนยมอยางกวางขวางในการวเคราะหสาร

ปราบศตรพชตกคางในตวอยางผกและผลไม (11, 12)

การเตรยมตวอยางโดยพนฐานประกอบดวยการสกดดวย

ตวทำาละลายอนทรยทเขากบนำาได จากนนเตมเกลอ

จำานวนมากลงไปเพอดดนำาและทำาใหเกด salting–out

effect ตามดวยการกำาจดเมทรกซในสวนสกดโดยใช

dispersive SPE นบวาเปนเทคนคการเตรยมตวอยาง

ทงาย รวดเรว มประสทธภาพ และปลอดภย เนองจาก

ใชตวทำาละลายอนทรยปรมาณนอย ซงจะเหนไดวาขอด

ของ QuEChERS เทยบกบวธการเดม คอ ขนตอนการสกด

งายและเรว และหลกการตางจาก SPE คอ SPE ใชหลกการ

รวมเฟสของแขงโดยสารทตองการจะถกดดซบไวใน

Solid–phase cartridge จากนนชะสารทตองการออก

ดวยสารละลายทเหมาะสม(13, 14) สวน dispersive SPE

ใชหลกการกระจายเฟสของแขงซงสามารถกำาจดสารรบกวน

ไดโดยตรงโดยไมตองผานการปรบสภาพ (conditioning)

ของ SPE(11, 12) เทคนค QuEChERS ไดรบการยอมรบ

FDA 1-2557 - by fon.indd 61 23/5/2557 16:10:16



3. สภาวะของเครอง HPLC

เครองตรวจวดชนด photodiode array

detector (Agilent Technologies; USA) ทความยาวคลน

240 นาโนเมตร อณหภมของคอลมนท 35 องศาเซลเซยส

เฟสเคลอนทประกอบดวย อะซโตไนไตรลและนำา

อตราสวน 40:60 อตราการไหล 1.2 มลลลตรตอนาท

ปรมาตรทฉด 10 ไมโครลตร

4. วธเตรยมสารมาตรฐาน

เตรยมสารมาตรฐานเพรดนโซโลนและ

เดกซาเมทาโซน ความเขมขน 1,000 มลลกรมตอลตร

โดยชงสารมาตรฐานแตละชนด จำานวน 25 มลลกรม

ละลายดวยเมทานอล ปรบปรมาตรใหครบ 25 มลลลตร

ดวยอะซโตไนไตรล เกบไวใชเปนสารมาตรฐานตงตน

(stock solution)

5. ว ธ เตร ยมตวอย างด วย เทคนคของ

QuEChERS

ชงตวอยางยาลกกลอนสมนไพรจำานวน 0.5

กรม ใสในหลอดเซนตรฟวจ ขนาด 15 มลลลตร เตมนำากลน

ปรมาตร 1 มลลลตร ตามดวยอะซโตไนไตรล 3 มลลลตร

เขยาใหเขากน จากนนเตมแอนไฮดรสแมกนเซยมซลเฟต

0.5 กรม และ โซเดยมคลอไรด จำานวน 0.125 กรม เขยา

ใหผสมกนเพอใหเกด การแยกชนของนำาและอะซโตไนไตรล

นำาไปเซนตรฟวจท 5,000 รอบ เปนเวลา 5 นาท

2. เครองมอและอปกรณ

2.1 เครองโครมาโทกราฟของเหลวสมรรถนะสง

(HPLC) รน 1200 Series ผลตภณฑของ Agilent

Technologies; USA ซงประกอบดวย degasser,

quaternary pump, autosampler, column และ

detector ชนด photodiode array

2.2 เครองชงละเอยด 5 ตำาแหนง รน BP

210 D ของ Sartorius AG

2.3 เครองชงละเอยด 4 ตำาแหนง รน LA

230 S ของ Sartorius AG

2.4 คอลมน C18 Hypersil BDS (ขนาด

4.6 x 300 มลลเมตร x 0.45 ไมโครเมตร) ผลตภณฑของ

Thermo Scientific

2.5 เครอง vortex mixer รน KMSI, IKA–

works อตสาหกรรมจำากด

2.6 เ ค ร อ งหม น เ ห ว ย ง ค ว าม เร ว ตำ า

(centrifuge; low speed), Hettich

2.7 หวกรองชนดไนลอน ขนาด 13 มลลเมตร

ขนาดอนภาค 0.45 ไมโครเมตร บรษท Vertical

Chromatography จำากด

2.8 หลอดเซนตรฟวจ ขนาด 15 มลลลตร

ของ บรษท Hycon จำากด

2.9 เขมฉดยาขนาด 3 มลลลตร ของบรษท

Nipro (ประเทศไทย) จำากด

2.10 vial HPLC สชาขนาด 2 มลลลตร

พร อมฝาเกลยวชนด PTFE ของบรษท Agilent

Technologies; USA

ภาพท 1 วธการเตรยมตวอยางยาลกกลอนสมนไพรดวยเทคนคของ QuEChERS

FDA 1-2557 - by fon.indd 62 23/5/2557 16:10:16



6.4 ความแมน (Accuracy) และความเทยง

(Precision)

เตมสารมาตรฐานเพรดนโซโลนและ

เดกซาเมทาโซน ใน blank sample ท 3 ระดบความเขมขน

คอ ระดบ LOQ, 10 มลลกรมตอกโลกรม และ 50

มลลกรมตอกโลกรม แตละความเขมขนทดสอบ 10 ซำา

คำานวณ % Recovery, % RSD และ HorRat (Horwitz

ratio) ประเมนผลการทดสอบความถกตองของวธตามเกณฑ

กำาหนดดงน(17, 18)

ความแมน (Accuracy) กำาหนดเกณฑ

การยอมรบโดยคาเฉลย % Recovery ในชวงรอยละ 80–120

ความเทยง (Precision) กำาหนดเกณฑ

การยอมรบโดย HorRat (Horwitz ratio) คำานวณจาก

อตราสวนระหวาง % RSD ทคำานวณไดจากการทดลอง

กบ % RSD ทคำานวณไดจากสมการ Horwitz

HorRat = Experimental RSD

Predicted Horwitz RSD ; Predicted Horwitz RSD

= 0.66 x 2 (1–0.5logC)

เกณฑการยอมรบ ตองมคานอยกวา 2

7. การประยกตใชกบตวอยางจรง

เตรยมตวอยางดวยเทคนคของ QuEChERS

สำาหรบการวเคราะหตวอยางยาสมนไพรชนดลกกลอน

จำานวน 17 ตวอยาง นำาไปวเคราะหดวย HPLC

8. ผลการทดลอง

จากการเตรยมตวอยางดวยเทคนค QuEChERS

สำาหรบวเคราะหหาปรมาณสเตยรอยดชนดเพรดนโซโลน

และเดกซา เมทาโซนทปลอมปนในยาสมน ไพร

ชนดลกกลอน และการทดสอบความใชไดของวธ ขดจำากด

ในการตรวจพบ (LOD) มคาเทากบ 0.36 และ 0.60

มลลกรมตอกโลกรม ขดจำากดในการเชงปรมาณ (LOQ)

เทากบ 0.8 และ 1.2 มลลกรมตอกโลกรม การทดสอบ

ความเปนเสนตรงและชวงการวเคราะหเรมจาก LOQ

จนถง 10 มลลกรม/ลตร พบคาสมประสทธความสมพนธ

(R2) เทากบ 0.9994 และ 0.9993 สำาหรบสารเพรดนโซโลน

และเดกซาเมทาโซนตามลำาดบ ดงตารางท 1

นำาสารละลายชนบน ปรมาตร 1 มลลลตร ใสในหลอด

เซนตรฟวจ ทประกอบดวย PSA และแอนไฮดรสแมกนเซยม-

ซลเฟต อยางละ 100 มลลกรม เขยาใหเขากน นำาไป

เซนตรฟวจ ท 5,000 รอบ เปนเวลา 5 นาท ดดสารละลาย

ชนบน กรองผานหวกรองชนดไนลอน 0.45 ไมโครเมตร

นำาไปวเคราะหดวยเครอง HPLC (ดงภาพท 1)

6. การตรวจสอบความใชไดของวธการเตรยม

ตวอยาง

6.1 ขดจำากดในการตรวจพบ (Limit of

detection: LOD)


เดกซาเมทาโซน ใน blank sample ทระดบความเขมขน

ทใหขนาดสญญาณเปน 3 เทา ของสญญาณรบกวน

(signal to noise) คำานวณคาความเขมขนตำาสดของสาร

เพรดนโซโลนและเดกซาเมทาโซน

6.2 ขดจำากดในการวดเชงปรมาณ (Limit

of quantitation: LOQ)


เดกซาเมทาโซน ใน blank sample ทระดบความเขมขน

ทใหขนาดสญญาณเปน 10 เทา ของสญญาณรบกวน

(signal to noise) คำานวณคาความเขมขนของสาร

เพรดนโซโลนและเดกซาเมทาโซน ทำาการตรวจวเคราะห

ทความเขมขนนซำา 10 ครง แลวคำานวณหาคารอยละ

การคนกลบ (% Recovery) และรอยละของคาเบยงเบน

มาตรฐาน (% RSD)

6.3 ความเปนเสนตรงและชวงการวเคราะห

(Linearity and range)

เตรยมสารมาตรฐาน working standard

ของเพรดนโซโลนและเดกซาเมทาโซน โดยเรม จาก LOQ

จนถง 10 มลลกรม/ลตร (ppm) และทำาการทดสอบ

ความเปนเสนตรงของวธการเตรยมตวอยางแบบ QuEChERS

โดยการเตมสารมาตรฐานเพรดนโซโลนและเดกซาเมทาโซน

ใน blank sample ใหมความเขมขนระดบเดยวกบ

สารมาตรฐาน หาคาสมประสทธความสมพนธ (R2) เพอ

ศกษาความเปนเสนตรง ซงควรมคาใกลเคยง 1(17, 18)

FDA 1-2557 - by fon.indd 63 23/5/2557 16:10:16



ตารางท 1 คา LOD, LOQ, Linearity และ R2

ชนดของสาร LOD(มลลกรม)

LOQ(มลลกรม)

Linearity(มลลกรม)

R2

เพรดนโซโลน(ขดจำากด)

0.06(0.36)

0.13(0.8)

0.13–10.00(0.8–60.00)

0.9994

เดกซาเมทาโซน(ขดจำากด)

0.10(0.60)

0.20(1.2)

0.20–10.00(1.2–60)

0.9993

จากการทดสอบความแมน และความเทยง โดยเตมสารมาตรฐานใน blank sample ทระดบ LOQ, 10 และ 50 มลลกรมตอกโลกรม พบรอยละการคนกลบของเพรดนโซโลน และเดกซาเมทาโซนอยในชวง 82–97% อยในเกณฑทยอมรบได (80–120%) มคาเบยงเบนมาตรฐานนอยกวา 5% และคา HorRat ในชวง 0.1–0.2 อยในเกณฑการยอมรบ (นอยกวา 2) ดงตารางท 2 และ 3

ตารางท 3 ความแมน (% Recoveries, % RSD) และความเทยง (HorRat) ของเดกซาเมทาโซนทความเขมขน 1.2, 10, และ 50 มลลกรม ตอกโลกรม (ppm)

ชนดของสาร

% Recoveries % RSD HorRat

1.2ppm

10ppm

50ppm

1.2ppm

10ppm

50ppm

เดกซาเมทาโซน 97.6(3.3)

90.7(1.6)

82.3(0.8)

0.2 0.2 0.1

ตารางท 2 ความแมน (% Recoveries, % RSD) และความเทยง (HorRat) ของเพรดนโซโลนทความเขมขน 0.8, 10, และ 50 มลลกรมตอกโลกรม (ppm)

ชนดของสาร

% Recoveries% RSD HorRat

0.8ppm

10ppm

50ppm

0.8ppm

10ppm

50ppm

เพรดนโซโลน 93.1(3.1)

95.1(1.2)

82.5 (0.6)

0.2 0.2 0.1

จากการวเคราะหตวอยางจรงทเปนยาสมนไพรชนดลกกลอนจำานวน 17 ตวอยาง พบปรมาณเพรดนโซโลนในชวงความเขมขน 113.20–7,054.27 มลลกรมตอกโลกรม และเดกซาเมทาโซนในชวงความเขมขน 142.03–657.83 มลลกรมตอกโลกรม ตามลำาดบ ดงตารางท 4

ตารางท 4 ปรมาณเพรดนโซโลนและเดกซาเมทาโซนทตรวจพบในตวอยางยาสมนไพรชนดลกกลอน

ตวอยางท ลกษณะตวอยางเพรดนโซโลน

(มลลกรม/กโลกรม)เดกซาเมทาโซน

(มลลกรม/กโลกรม)

1234567891011121314151617

ยาเมดกลมสดำายาเมดกลมสนำาตาลแดงยาเมดกลมสนำาตาลยาเมดกลมสนำาตาลยาเมดกลมสนำาตาลยาเมดกลมสดำาอมนำาตาลยาเมดกลมสดำายาเมดกลมสนำาตาลยาเมดกลมสดำายาเมดกลมสนำาตาลยาเมดกลมสนำาตาลดำายาเมดทรงกระบอกสนำาตาลแดงยาเมดทรงกระบอกสเหลองยาเมดกลมสนำาตาลดำายาเมดกลมสนำาตาลยาเมดกลมสดำายาเมดกลมสนำาตาล

1,340.907,054.27

113.20380.10

1,244.64347.281,968.0

1,078.031,337.33

702.08545.51

ไมพบ ไมพบ637.04700.33262.42

1,926.52

193.70ไมพบ

310.41280.97228.82280.21

ไมพบ249.91

ไมพบ324.66204.33657.83704.07142.03

ไมพบ337.15213.96

FDA 1-2557 - by fon.indd 64 23/5/2557 16:10:16



บรรณ�นกรม

1. Somporn P, Duangporn W. Screening for undeclared synthetic drugs in traditional Thai medicine for healthy life style. Department of Pharmaceutical Science, Facutly of Pharmacy. Chiang Mai University; 2003.

2. Sweetman SC. Martindale: The complete drug reference. 35th ed. London: Pharmaceutical press; 2007. p. 1342–4.

3. นงลกษณ สขวาณชยศลป. เภสชวทยาเลม 3. กรงเทพมหานคร: ภาควชาเภสชวทยา คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยมหดล; 2537.

4. วสตร ธนชยววฒน. พระราชบญญตยา 2510. สำานกพมพสตรไพศาล. กรงเทพฯ.

5 สบญญา หตงคบด. หลกเกณฑสำาคญสำาหรบตำารบยาแผนโบราณ. สำานกงานคณะกรรมการอาหารและยา กรงเทพฯ; 2547.

6 Ku Y.R., Wen K.C., Ho L.K., Chang Y.S. Solid–phase ext ract ion and h igh–per formance l iqu id chromatographic determination of steroids adulterated in traditional Chinese medicines. J. Food and Drug Anal. 1999; 7:123–130.

7. Lumbrears R.G., Valencia R.M., Montes A.S. Hornillos R.I. Liquid chromatographic method development for steroids determination (corticoids and anabolics) application to animal feed samples. J.Chromato–graphy. A 2007; 1156:321–330. .

8. Huetos O., Ramos M., de Pozuelo M.M., Andres M.S., Reuvers T.B.A. Determination of dexamethasone in feed by thin–layer chromatography and high–performance liquid chromatography. Analyst 1999; 124:1583–1587.

9. Gagliardi L., Orsi D.D., Rosaria Giudice M., et al. Development of a tandem thin–layer chromatography high–performance liquid chromatography method for the identification and determination of corticosteroids in cosmetic product. Anal. Chim. Acta. 2002; 457:187–198.

10. Andersen J.H., Hansen L.G., Pedersen M. Optimization of solid–phase extraction clean up And validation of quantitative determination of corticosteroids in urine by liquid chromatography–tandem mass spectrometry. Anal. Chim. Acta. 2008; 617:216–224.

9. สรปและวจารณ

เทคนค QuEChERS สามารถใชในการเตรยม

ตวอยางสำาหรบวเคราะหการปลอมปนสเตยรอยดชนด

เพรดนโซโลนและเดกซาเมทาโซนในยาลกกลอนสมนไพรได

ซงนบเปนวธทง าย สะดวก รวดเรว ใชสารเคมและ

ตวทำาละลายอนทรยปรมาณนอย เมอเทยบกบเทคนค

การเตรยมตวอยางแบบ SPE

จากการทดสอบความใชไดของวธการเตรยม

ตวอยางดวยเทคนค QuEChERS โดยการทดสอบ

ความเปนเสนตรงและชวงการวเคราะหทเรมจาก LOQ

จนถง 10 มลลกรม/ลตร (หรอ 60 มลลกรม/กโลกรม)

ของเพรดนโซโลนและเดกซาเมทาโซนตามลำาดบ พบวา

มคาสมประสทธความสมพนธ (R2) ใกลเคยง 1 แสดงถง

วธการทดสอบมความเปนเสนตรง ชวงความเขมขนเหมาะสม

ในการวเคราะหตวอยาง จากการทดสอบความแมน และ

ความเทยงทระดบ LOQ, 10 และ 50 มลลกรมตอ

กโลกรม พบรอยละการคนกลบของเพรดนโซโลนและ

เดกซาเมทาโซนระหวาง 82–97% ซงจะเหนวาความแมน

อยในเกณฑทยอมรบไดคอในชวง 80–120%(17, 18) และ

จากการประเมนความเทยงด วย HorRat พบวา

อยระหวาง 0.1–0.2 ซงเกณฑทยอมรบตองนอยกวา 2(17, 18)

แสดงถงวธการวเคราะหมความถกตอง แมนยำา สามารถ

นำาไปใชกบการวเคราะหตวอยางจรงจากหองปฏบตการได

กตตกรรมประก�ศ

ขอขอบคณนางสาวจารวรรณ ลมสจจะสกล

ผอำานวยการศนยวทยาศาสตรการแพทยท 5 สมทรสงคราม

และรศ.ดร.ธรรมนญ หนจกร ภาควชาเคม คณะวทยาศาสตร

จฬาลงกรณมหาวทยาลย ทใหคำาแนะนำาและสนบสนน

งานวจยในครงนจนสำาเรจลลวงดวยด

FDA 1-2557 - by fon.indd 65 23/5/2557 16:10:16



Determination of pesticide residues in food by

acetonitrile extraction and partitioning with

magnesium sulfate; 2007.Chapter10:17–26.

16. Nantana K., Amorn P., Tumnoon N. Determination

of steroids adulterated in liquid herbal medicines

using QuEChERS sample preparation and high–

performance liquid chromatography. J.Pharm.

Biomed.Anal. 2011;55:1175–1178.

17. The fitness for purpose of analytical methods. A

laboratory guide to method validation and related

topics, EURACHEM Guide, First internet version,

December 1998.

18. Taverniers I., de Loose M., van Bockstaele E. Trends

in quality in the analytical laboratory: II analytical

method validation and quality assurance. Trends in

Analytical Chemistry. 2004; 23:535–552.

11. Anastassiades M., Lehotay S.J., Stajnbaher D.,

Schenck F.J. Fast and easy multiresidue method

employing acetonitrile extraction/partitioning and

dispersive solid–phase extraction for the

determination of pesticide residues in produce. J.

AOAC Int. 2003; 86:412–431.

12. Majors R.E. QuEChERS–A new technique for

multiresidue analysis of pesticides in foods and

agricultural samples. LCGC Asia Pacific.2008;

11:1–7.

13. Majors R.E. Advanced topics in solid–phase

extraction: chemistries. LCGC N.Am. 2007;25: 1–9.

14. Thurman E.M., Mills M.S. Solid–phase extraction:

principle and practice. John Wiley & Sons. New York. 1998.

15. AOAC International (2007), AOAC Official Method

of Analysis, AOAC official method 2007.01,

FDA 1-2557 - by fon.indd 66 23/5/2557 16:10:16

นันทนา กลิ่นสุนทร ตวงพร เข็ม...

Documents