sunu planı

AKREDİTASYON SÜRECİNDE ÖLÇÜTLER ARASI İLİŞKİLER VE

AĞIRLIKLANDIRMA

Üniversitelerde Akreditasyon Örneği

Müjgan SağırEskişehir Osmangazi Üniversitesi

Sunu planı

Yükseköğretim Kurumları’nda akreditasyon MÜDEK değerlendirme ölçütleriÇok ölçütlü karar verme, çelişen ölçütler, ölçütler arası bağımlılıklar MÜDEK değerlendirme ölçütlerinin ilişkilendirilmesi için bir Analitik Serim Süreci modeli

16-18 Mayıs 2013, FENBİLKON 5, ESOGÜ

MÜDEK DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ

PROGRAMA ÖZGÜ ÖLÇÜTLER(Lisans)

GENEL ÖLÇÜTLER (Lisans ve Yüksek Lisans)

Genel ölçütlere ek olarak sağlanması gereken ölçütler

• öğrenciler, • program eğitim amaçları, • program çıktıları,• sürekli iyileştirme, • eğitim planı• öğretim kadrosu • alt yapı• kurum desteği ve parasal kaynakları• organizasyon ve karar alma süreçleri

16-18 Mayıs 2013, FENBİLKON 5, ESOGÜ

Gerçek karar problemleri

• birbiriyle çelişen• nitel ve nicel ölçütler içermektedir.

Akreditasyon kapsamında:Değerlendirme sürecinde yer alan ölçütlerin

ağırlıklandırılması ? objektif, sistematik, standart?

⟹

• Kalite, fiyat kalite arttıkça fiyatın artacak olması• uygulanacak bir politika, bu konuda tarafların

tutum ve davranışları öne sürülecek olan politikanın başarıyla

uygulanabilmesinin tarafların tutum ve yaklaşımlarından etkilenecek olması

faktörler arasında etkileşim

Bu bağımlılıkların niceliksel olarak ölçülmesi

Değerlendirilen bir programın sorumlularının gözönüne aldıkları pek çok parametreyi daha kolay kontrol edebilmeleri ve önceliklerini belirleyebilmeleri için sistematik bir yol

Etkileşim halinde olan bileşenlerin sadece sezgisel ve tecrübeye dayalı olarak dikkate alınmasının önüne geçmek

Mevcut durum

Örn: PROGRAM EĞİTİM AMAÇLARI

Kurum özgöreviyle uyum Paydaş gereksinimlerini temel alma ve

güncelleme PEA’na ulaşıldığını belgeleme yöntemi varlığı

ve kullanma PEA’ya ulaşma, kanıtlama

Analitik Serim Süreci

Bağımlılık ve Geri Bildirim ile Karar Verme

Coğrafi ve politik şartlar

Dünya ekonomisi

Enerji ve diğer kaynaklar

Askeri güç

Teknoloji

Düşünce ve kaynaklar

GERÇEK PROBLEMLERDEKİ BAĞIMLILIKLAR

Analitik Serim Süreci

• Gerçek problemler, bağımlılık ve geri bildirim içerirler.

• Bir geri bildirim sisteminde, seçenekler ve ölçütler birbirlerine bağlıdırlar.

• Geri bildirim, yargı değerlerinden elde edilen değerleri geliştirir ve tahmini daha doğru hale getirir.

Serim

İç bağımlılık

C4 den C2 ye ok, dış bağımlılığı gösterir ( C4 deki elemanlar C2 den etkilenmektedir).

C3’de ise iç bağımlılık vardır (kendi içinde enaz iki eleman vardır ki biri diğerini etkiler).

C4

C1

C2

C3Geri bildirim

LOİSTİK ALT SERİMİ – örn: malzeme kriterinin etkilendiği kriterler

Etkin bir malzeme dağıtımı üzerinde araç hızı ve karar hızı nın etkisine

dönük karşılaştırma

Lojistik alt seriminde yer alan kriterlerin ağırlıkları

Bir serimde, bir kümenin elemanları,kişiler, kavramlar, kurumlar vb. olabilir.

Amaç, bütün kümeler ve elemanları için birer ağırlık bulmaktır.

bunun için gerekli temel işlemler

Problemde yer alan ölçütleri belirle, serimi tasarla (ölçütleri grupla, ilişkilendirmelere karar ver),

ikili karşılaştırmaları yap, tüm elemanların sistem içindeki ağırlıklarını bul,

ağırlıklandırılmış matrisleri hesapla ve ölçüt ve seçeneklerin ağırlıklarını bul.

Local: Menu Cleanliness

Speed Service Location Price Reputation

TakeOut

Portion Taste Nutrition

Frequency

Promotion

Creativity

Wendy’s BurgerKing

McDon-ald’s

Menu Item 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.1930 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.3110 0.1670 0.1350 0.1570 0.0510 0.1590Cleanliness 0.6370 0.0000 0.0000 0.5190 0.0000 0.0000 0.2390 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.2760 0.1100 0.3330Speed 0.1940 0.7500 0.0000 0.2850 0.0000 0.0000 0.0830 0.2900 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0640 0.1400 0.0480Service 0.0000 0.0780 0.1880 0.0000 0.0000 0.0000 0.0450 0.0550 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0650 0.1430 0.0240Location 0.0530 0.1710 0.0000 0.0980 0.0000 0.5000 0.2640 0.6550 0.0000 0.0000 0.0000 0.1960 0.0000 0.7100 0.1420 0.2240 0.1070Price 0.1170 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0620 0.0000 0.8570 0.0000 0.0000 0.0000 0.8330 0.0000 0.0300 0.2390 0.0330Reputation 0.0000 0.0000 0.0810 0.0980 0.0000 0.0000 0.0570 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.4930 0.0000 0.1550 0.2070 0.0420 0.2230Take-Out 0.0000 0.0000 0.7310 0.0000 0.0000 0.5000 0.0570 0.0000 0.1430 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0590 0.0510 0.0740Portion 0.2290 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.8330 0.2800 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0940 0.6490 0.5280Taste 0.6960 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.6270 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.2800 0.0720 0.1400Nutrition 0.0750 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.1670 0.0940 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.6270 0.2790 0.3320Frequency 0.7500 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.1670 0.5500 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.6670 0.8750 0.6490 0.7090 0.6610Promotion 0.1710 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.8330 0.3680 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.5000 0.0000 0.1250 0.0720 0.1130 0.1310Creativity 0.0780 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0820 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.5000 0.3330 0.0000 0.2790 0.1790 0.2080Wendy's 0.3110 0.5000 0.0990 0.5280 0.0950 0.0950 0.1010 0.1960 0.2760 0.6050 0.5940 0.0880 0.0880 0.1170 0.0000 0.1670 0.2000Burger King 0.1960 0.2500 0.3640 0.1400 0.2500 0.2500 0.2260 0.3110 0.1280 0.1050 0.1570 0.1950 0.1950 0.2680 0.2500 0.0000 0.8000McDonald’s 0.4930 0.2500 0.5370 0.3330 0.6550 0.6550 0.6740 0.4940 0.5950 0.2910 0.2490 0.7170 0.7170 0.6140 0.7500 0.8330 0.0000

Süper matris

Cluster: Other Quality Advertising CompetitionOther 0.198 0.500 0.131 0.187Quality 0.066 0.000 0.000 0.066Advertising 0.607 0.000 0.622 0.533Competition 0.129 0.500 0.247 0.215

Küme karşılaştırma matrisi

Other

Q

AdComp

Other Quality CompetitionAdvertising

Ağırlıklandırılmış matris

Weighted: Menu Cleanliness

Speed Service Location Price Reputation

TakeOut

Portion Taste Nutrition

Frequency

Promotion

Creativity

Wendy’s BurgerKing

McDon-ald’s

Menu Item 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0382 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0407 0.0219 0.0177 0.0293 0.0095 0.0297Cleanliness 0.1262 0.0000 0.0000 0.3141 0.0000 0.0000 0.0473 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0516 0.0205 0.0622Speed 0.0384 0.4544 0.0000 0.1725 0.0000 0.0000 0.0164 0.1755 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0120 0.0261 0.0090Service 0.0000 0.0473 0.1138 0.0000 0.0000 0.0000 0.0089 0.0333 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0121 0.0267 0.0045Location 0.0105 0.1036 0.0000 0.0593 0.0000 0.0990 0.0523 0.3964 0.0000 0.0000 0.0000 0.0257 0.0000 0.0930 0.0265 0.0418 0.0200Price 0.0232 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0123 0.0000 0.4287 0.0000 0.0000 0.0000 0.1091 0.0000 0.0056 0.0446 0.0062Reputation 0.0000 0.0000 0.0490 0.0593 0.0000 0.0000 0.0113 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0646 0.0000 0.0203 0.0387 0.0078 0.0417Take-Out 0.0000 0.0000 0.4426 0.0000 0.0000 0.0990 0.0113 0.0000 0.0715 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0110 0.0095 0.0138Portion 0.0151 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0550 0.0185 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0062 0.0428 0.0348Taste 0.0460 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0414 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0185 0.0047 0.0092Nutrition 0.0050 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0110 0.0062 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0413 0.0184 0.0219Frequency 0.4554 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.1014 0.3338 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.4149 0.5444 0.3455 0.3773 0.3519Promotion 0.1038 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.5056 0.2233 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.3110 0.0000 0.0778 0.0383 0.0601 0.0697Creativity 0.0474 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0498 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.3110 0.2071 0.0000 0.1485 0.0953 0.1107Wendy's 0.0401 0.1974 0.0391 0.2082 0.0950 0.0123 0.0130 0.0773 0.1381 0.6044 0.5940 0.0217 0.0217 0.0289 0.0000 0.0359 0.0429Burger King 0.0253 0.0987 0.1436 0.0552 0.2500 0.0323 0.0291 0.1226 0.0640 0.1049 0.1570 0.0482 0.0482 0.0662 0.0537 0.0000 0.1718McDonald ‘s 0.0636 0.0987 0.2118 0.1313 0.6550 0.0845 0.0869 0.1948 0.2976 0.2907 0.2490 0.1771 0.1771 0.1517 0.1611 0.1788 0.0000

Analitik Serim Sürecinin Üniversitelerde Akreditasyon Sürecinde

Değerlendirme Kriterlerinin Ağırlıklandırılması için Kullanımı

ÖĞRENCİLER EĞİTİM PLANI

PROGRAM ÇIKTILARI VE DEĞERLENDİRME

ALT YAPISÜREKLİ İYİLEŞTİRME

PROGRAM EĞİTİM AMAÇLARI

KURUM DESTEĞİ VE PARASAL KAYNAKLAR

ORGANİZASYON VE KARAR ALMA SÜREÇLERİ

ÖĞRETİM KADROSU

MÜDEK DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ

MÜDEK değerlendirme ölçütleri

Alt ölçütlerle birlikte problemin gerçek boyutu

İki ana başlık için bağlantı ayrıntıları

İkili Karşılaştırma Ekranı (örnek)

16-18 Mayıs 2013, FENBİLKON 5, ESOGÜ

ANA ÖLÇÜT ve ALT ÖLÇÜTLER

PROGRAM ÇIKTILARI VE DEĞERLENDİRME

PÇ belirleme yöntemi varlığıPÇ’nın PEA’yı desteklemesiPÇ’na ulaşıldığını belgeleme yöntemi varlığı ve kullanmaMÜDEK çıktılarına ulaşıldığını kanıtlama

PROGRAM EĞİTİM AMAÇLARIKurum özgöreviyle uyum

Paydaş gereksinimlerini temel alma ve güncelleme

PEA’na ulaşıldığını belgeleme yöntemi varlığı ve kullanma

PEA’ya ulaşma, kanıtlama

16-18 Mayıs 2013, FENBİLKON 5, ESOGÜ

Ana ölçüt Ağırlık Ana Ölçüt Ağırlık

Öğrenciler 0,12 Öğretim kadrosu 0,08Program eğitim amaçları

0,14 Altyapı 0,09

Program çıktıları ve değerlendirme

0,11 Kurum desteği ve parasal kaynaklar

0,14

Sürekli iyileştirme 0,10 Organizasyon ve karar alma süreçleri

0,12

Eğitim planı 0,10

Ana Ölçütlerin Ağırlıkları

ÖZET:

Bu çalışma kapsamında;

nicel olarak ölçülebilen faktörleri yanında

program e¤itim amaçları, karar alma süreçleri gibi niteliksel ölçütleri de olan yanısıra her bir ölçütün de¤erlendirme ölçe¤inde kaygI, zayıflık gibi yine nitel derecelerin yer alabildiği akreditasyon sürecinde kullanılabilecek

bir çeşit sentez ve ağırlıklandırma yöntemi

önerilmektedir.

Referans:

Karmaşık Karar Süreçlerinde Nitel ve Nicel FaktörlerinOrtak Sentezi İçin Bir Yaklaşım: ÜniversitelerdeAkreditasyon Örneği (Müjgan Sağır Özdemir)

Uluslararası Yükseköğretim Kongresi: Yeni Yönelişler ve Sorunlar (UYK-2011)27-29 Mayıs 2011, İstanbul, 2. Cilt , Bölüm IX, Sayfa 888-896

Avrupa Birliği-Türkiye konusunda eniyi politikanın belirlenmesi

E. P. Ayas & M. Sağır

Seçenek politikalar

1. Tam üyelik2. Üye olmamak3. Üye olmamak fakat özel statü verilmesi

Benefits Opportunities

Economic

Political

Social

Costs

Economic

Political

Social

Risks

Economic

Political

Social

Economic

Political

Social

Her alt model için; ekonomik, politik ve sosyal alt kriterleri belirlenmiştir.

TÜRKİYE MODELİ

Türkiye modelinde yer alan etkenler ve elde edilen ağırlıklardan bir bölüm

Ölçüt Alt ölçütlerYerel ağırlık

Bütünsel ağırlık

.

Fırsat(0.152)

Ekonomik(0.493)

Ticari fırsatlar 0.25 0,019

Daha güçlü ekonomi 0.75 0,056

Politik(0.195)

AB’nin politik konulardaki tecrübeleri

0.25 0,007

Politik krediler 0.75 0,022

.

Maliyet(0.307)

Ekonomik(0.40)

Paranın bütçeye tahsisi 0,556 0,068

Azınlıkların durumu 0,322 0,039

AB standartlarına uyum maliyeti 0,11 0,013

Politik(0.40)

Azınlıklar 0.40 0,049

Sınırlar 0.40 0,049

Diğer ülkelerle ilişkiler 0.20 0,025

SINIRLAR KRİTERİ İÇİN ALT SERİM

Alternatives

Faydalar

(0.366)

Fırsatlar(0.152)

Maliyetler 0.307)

Riskler

(0.173)

bB+oO-cC-rR

bB+oO+c(1-C)+r(1-R)

bB+oO+c(1/C)+r(1/R)

Tam üyelik

0.527 0.512 0.135 0.123 0.207

0.557 0.575

Üye olmama

0.077 0.080 0.220 0.396 -0.095

0.194 0.272

Özel statü 0.395 0.407 0.643 0.479 -0.073

0.248 0.152

Türkiye modeli sonuçları

1. Uzmanlık bilgisine gerek vardır. 2. En önemli aşama, çoğu problemde olduğu

gibi problemin tanımlanması ve modelinin tasarlanmasıdır.

3. Konuşma dilinde yargılar kullanıldığında, sayısal değerlere dönüştürülmesi önemlidir.

Analitik Serim Süreci uygulamalarında önemli konular

16-18 Mayıs 2013, FENBİLKON 5, ESOGÜ

4. Sentezlemede, ağırlıkların doğru kullanılması gerekir.

5. Sonuçların kullanılabilirliği için yeterince veri olmalıdır, gereğinden fazla veri ise tutarsızlığı arttırır.

6. Sonucun, duyarlılık analizi ile irdelenmesi gerekir.

16-18 Mayıs 2013, FENBİLKON 5, ESOGÜ

Potansiyel kullanım alanları (Üretim ve hizmet sektörleri)

• En iyi stok politikasına karar verme• İşletmeye alınacak yazılım seçimi• İş değerlendirme• Performans değerlendirme• Pazar payı tahmini• Yatırım kararları

Politika

• Seçimlerde adayların oy oranlarının tahmini• Savunma sanayinde eniyi politikayı belirleme

• Kariyer planlama• Satın alma ve yatırım kararları

Kişisel

• Yükseköğrenimde farklı senaryoların

değerlendirilmesi (Socio-Econ. Planning Sciences, Vol. 10, 1976, pp.

251-264).

• Performans değerlendirme (Industrial Engineering Journal, April-May-June, N:2, 2002).

• Çoklu kaynakların tahsisi (Mathl. Comput. Modelling, Vol. 17, No. 4/5, p. 55-72, 1993.

• İnsan kaynakları yönetimi (Fourth International Symposium on The Analytic Hierarchy Process, Simon Fraser University, Burnaby, B.C., Canada, July 12-15, 1996).

Gerçekleştirilmiş uygulamalar

Gerçekleştirilmiş uygulamalar (devam)

• Portföy seçimi (The Journal of Portfolio Management, No. 3, Spring, 1980).

• Nükleer artıkların yok edilmesinde eniyi

stratejinin seçimi (Health & Environment Digest, Volume 6, No. 6, October 1992).

• Başkanlık seçimlerinde oy oranları tahmini (Bush & Al Gore), (p. 345 in Multiple Criteria Decision Making)

Gerçekleştirilmiş uygulamalar (devam)

• Yerel ve bölgesel çakışmaların çözümü (in Selected Readings in Quantitative Urban Analysis, edited by J. Bernstein, 1977).

• Politikada eniyi adayın seçimi (Behavioral Science, Vol. 22, 1977, pp. 237-245).

• Filo yönetimi (NAFA Bulletin, April, 1979).

• Enerji politikalarının analizi (Energy Policy, March, 1977, pp. 63-75).

• Terörde uzlaşma politikaları (Study for the Arms Control and Disarmament Agency, 1977. See also Facing Tomorrow's Terrorist Incident Today, U.S. Department of Justice, LEAA, Washington, D.C., 20531, pp. 28-31).

• Sudan ulaşım problemi (Interfaces, Vol. 8, No. 1, 1977, pp. 37-57).

Gerçekleştirilmiş uygulamalar (devam)

• Hava Kuvvetleri uçuş personeli tayin yeri seçim problemi (Osmangazi Üniv. Fen Bilimleri Ens. Yüksek lisans tezi), 2004.

• Hava Kuvvetleri uçuş personeli tayin yeri seçim problemi (Osmangazi Üniv. Fen Bilimleri Ens. Yüksek lisans tezi), 2004.

Mevcut yazılımlar

• Expert Choice (www.expertchoice.com)• Super Decisions (www.superdecisions.com)

Kitaplar

• Analytic Hierarchy Process (Thomas L. Saaty, RWS Publications)

• Decision Making with Dependence and Feedback, the Analytic Network Process

(Thomas L. Saaty, RWS Publications)

mujgan.sagir@gmail.commsagir@ogu.edu.tr

16-18 Mayıs 2013, FENBİLKON 5, ESOGÜ