‘An elephant is a mouse built to government

specifications’

Marcel Pheijffer

NIVRA-Nyenrode

en lid IAASB

Institutionele spaghetti

Institutionele spaghetti: accountancy

• NIVRA / NOvAA / SRA• AFM• CTK• Raad van Tucht / Accountantskamer / Klachtencommissie• IFAC / IASB / IAASB / FEE • Raad voor Jaarverslaggeving / Commissie

Controlerichtlijnen• Ministerie van Financiën / Ministerie van Justitie• BFT / DNB / FIOD-ECD (witwassen)• Europese Commissie• Education Standards IFAC / CEA

Toezichthouders zijn te vaak ‘zelfrijzend bakmeel’

CDA-kamerlid Frans de Nerée: ‘Er is een wildgroei aan instellingen die namens de overheid toezicht houden op een soms wel heel specifiek terrein’. De CDA'er onderstreepte verder dat bij de grote toezichthouders in de gaten moet worden gehouden zodat ze niet uitgroeien tot enorme onhandelbare ambtelijke machines. De Nerée: ‘De grootste van de toezichthouders lijken steeds meer op zelfrijzend bakmeel: Als je niet goed oplet dan worden ze steeds groter’.

Eén toezichthouder: de oplossing?

Eenvoud en overzicht: de motie-Aptroot

overwegende, dat één inspectie- en controledienst voor het bedrijfsleven, door samenvoeging van alle betrokken inspectie en controlediensten, een aanzienlijke vermindering van kosten en administratieve lasten voor bedrijven betekent;

overwegende, dat door één inspectie- en controledienst voor het bedrijfsleven ook een aanzienlijke kostenbesparing bij overheid wordt gerealiseerd;

voorts overwegende, dat één inspectie- en controledienst voor het bedrijfsleven de overheid dwingt tot regelgeving en controle en handhaving zonder stapeling van regels en eisen, zonder tegenstrijdigheden en overlappingen;

spreekt als haar mening uit, dat één inspectie- en controledienst voor het bedrijfsleven gewenst is.

Beleidsvervetting

Beleidsvervetting: accountancy (1)• ISA / ISQ 1 / IFRS / Code of Ethics• RAC / Richtlijnen RJ• Achtste richtlijn EG• WRA / WTA / / BTA / WTRA• Wet Toezicht Financiële Verslaggeving• Wet MOT• GBR / VGC• Regels toetsing integriteit bestuurders• Verordening Accountantsorganisaties• Verordening kwaliteitstoetsing• Verordening beroepsprofiel

Beleidsvervetting: accountancy (2)nadere voorschriften

• Onafhankelijkheid intern accountant• Onafhankelijkheid overheidsaccountant• Onafhankelijkheid openbaar accountant• Controle en overige standaarden• Accountantskantoren (voor niet wettelijke

controles)• Inrichting en beheersing accountantsafdeling• Permanente Educatie

Beleidsvervetting: accountancy (3)

Maar ook nog zaken als:• Gedragsrichtlijn persoonsgerichte onderzoeken• Richtlijn optreden accountant in Algemene

Vergadering van Aandeelhouders• Audit alerts• Bestuursmededeling inning declaraties en

uitoefening retentierecht• Code-Tabaksblat / Sarbanes-Oxley Act• Jurisprudentie Tuchtrechtspraak

Geert Mak in Raiffeisenlezing 2004

Mak hekelde ‘gewichtigdoenerige figuren’ die in een schijnwereld plannetjes bedenken zonder oog voor betrokken vaklieden.

De politie, onze scholen en ziekenhuizen: Nederland gaat gebukt onder de terreur van de afrekencultuur.

Het schoonheidsideaal: Sophia Loren

Ronald Gerritse, SG Financiën

Een man naar mijn hart:

‘De onstuitbare regelverdichting, de navenante beknotting van professionals en de bijbehorende controledrift bij de overheid moet worden gestopt.’

Ronald Gerritse, SG Financiën

Over het stelsel van regels en controle:

‘Een gietijzeren bouwwerk, waarin het durven benoemen van risico’s, het passen van mouwen als dat nodig is en het onder ogen zien van slimme oplossingen, allemaal niet erg groot geschreven wordt.’

Ronald Gerritse, SG Financiën

Over toleranties:

‘We zijn letterlijk het enige land in de wereld dat de eis stelt dat 99 procent van wat we doen gegarandeerd vrij is van én fouten én onzekerheden, 99 procent van alles. Een tolerantie van niet meer dan 1 procent. Fouten én onzekerheden bij elkaar, want je weet maar nooit. 130 keer opnieuw, over elk begrotingsartikel afzonderlijk.’

Terug naar de accountancy

• Hoe komen de regels tot stand?

• Hoe classificeren we de regelgeving: rules- of principles based?

• Een oproep: laat U vaker horen!

Hoe komen de regels tot stand?

• Vooral internationaal

• International Federation of Accountants (IFAC)

• International Auditing and Assurance Standards Board (IAASB)

IAASB: samenstelling

• 18 leden

• 10 door IFAC Member Bodies• 5 via Forum of Firms• 3 public members

• Thans 12 uit openbare praktijk, 6 niet• Gaat naar 9 om 9• Overigens is het de vraag of daar betere regels

door komen

IAASB: observers

• Public Company Accounting Oversight Board (PCAOB)

• Financial Services Agency (Japan)

• Europese Commissie

IAASB: CAG

Maar ook een Consultative Advisory Group (CAG), met onder meer:

• IOSCO• Basel Committee• Wereldbank• Europese Commissie, maar bijvoorbeeld ook:

• Islamic Financial Services Board• Japan Securities Dealers Association• Eastern Central and Southern African Federation of

Accountants

IAASB: CAG

‘The objective of the IAASB Consultative Advisory Group (the CAG) is to provide input to and assist the IAASB through consultation with the CAG member organizations and their representatives at the CAG meetings, in order to obtain:

• Advice on the IAASB’s agenda and project timetable (work program), including project priorities;

• Technical advice on projects; and• Advice on other matters of relevance to the

activities of the IAASB.’

IAASB: PIOB

En natuurlijk ook een toezichthouder:

Public Interest Oversight Board (PIOB)

IAASB: PIOB

‘for overseeing the public interest activities of IFAC related to auditing, giving priority, at least initially, to those standard setting activities related to audits and other financial statement assurance activities. The PIOB shall oversee IFAC standard-setting activities in the areas of audit performance standards, independence and other ethical standards for auditors, audit quality control and assurance standards, and other audit and auditor-related standard-setting activities’.

IAASB: due process

• Projectvoorstellen via CAG en PIOB

• Openbare vergaderingen

• Vergaderstukken op website

• Exposure drafts voor consultatie

• Bespreking commentaren

• Eventueel re-exposure

• Instemming 12 van 18 leden vereist

IAASB: due process

Sterke mate van:

• transparantie

• consultatie

• mogelijkheden tot inspraak

Kritiekpunt: Nue & Graham

’The public interest’ is a phrase that we, as accounting researchers, associate with accounting almost by reflex. When we talk about accounting and society, the normative imperative creeps in, and we find it quite natural to insist that accounting ought to serve the public interest’

Kritiekpunt: Loft & Humprey

Artikel: IFAC.ORG: organising the world of auditing with the help of a website.

‘That there is a great deal of transparancy in the activities of IFAC, with considerable details of committee meetings, background papers et cetera avaliable on the IFAC website. But this is argued to be a one-way form of accountability, with few stakeholders given the opportunity in practice to intervene in any meaningful way in IFAC’s decisions.’

Kritiekpunt: Humprey e.a.

‘A problematic issue in IFAC’s pursuit of recognition and influence has been whether it has appropriate public oversight. In particular, can self-regulation by a private governance actor at the global level succeed when that actor is supposed to be promoting the interests of the international profession as well as serving the public interest?’

Kritiekpunt: Sikka

‘Seemingly, as major fraction of international capital, auditing firms have colonised and captured the state to shield themselves from regulatory action’

Kritiekpunt: Pheijffer

• Te weinig reacties tijdens consultatie en inspraak

• Meestal 40 tot 50

• Alleen de usual suspects: accountants-kantoren, beroepsorganisaties en organisaties zoals beurstoezichthouders en bancaire sector

Echter:

• Kritiek vooral theoretisch van aard: men geeft niet aan waar het echt is misgegaan

• Er zijn voldoende countervailing powers waaronder CAG en PIOB

• Zouden er wel betere regels zijn indien de invloed van de accountantskantoren minder is?

Rules- of principlebased?

• IFAC stelt: principle based

• Deregulering en helderheid via Clarity-project

• Gevolg: in principe heldere regels

Clarity-project

Per richtlijn:

• benoemen doel

• benoemen beoogde outcome

• requirements & shall-bepalingen

• opname application material

Clarity-project

We schuiven steeds meer op naar een op regels gebaseerd systeem.

Overigens hangt de AFM dat ook aan: • ‘bepaling xxx van COS yyy is niet nageleefd’• ‘wat niet gedocumenteerd is bestaat niet’• gebruik check-list (hetgeen ze zelf nog beter

frequenter doen dan de accountant)

Laat U vaker horen!!

• Consultatiemogelijkheden te over• Reageer primair internationaal, subsidair

nationaal• VGC-debat is uit de hand gelopen• Komende ledenvergadering NIVRA is zeer

belangrijk• Ik sta voor een pluriforme beroepsorganisatie.

U ook?• Gebruik Uw stem!

Gert Smit vraagt het ook:

‘Het NIVRA als standaardsetter is bezig met een omvangrijk proces van implementeren van (internationale wet- en regelgeving, van onder andere de Europese Unie en accountancy organisaties (IFAC, IAASB, IESBA).’

Gert Smit vraagt het ook:

‘Om effectiever te kunnen zijn en eventueel bepaalde afwegingsmogelijkheden en de geschetste opties te kunnen inbrengen, zijn we nu bezig met de regels van morgen. Wij maken belanghebbenden meer bewust van hun mogelijke inbreng en rol in dit proces, zoeken meer Europese afstemming en zouden in dit kader natuurlijk ook graag inbreng vanuit het Rijk willen ontvangen.’