ISTOTA ANALIZY 1 RODZAJE ANALIZY EKONOMICZNEJ 2 METODY ANALIZY FINANSOWEJ 3 BILANS 6 Wskaniki oceny aktyww 7 Wskaniki oceny pasyww 8 Rodzaje kapitau: 10 ANALIZA WYNIKU FINANSOWEGO 11 ANALIZA KOSZTW 13 ANALIZA WYNIKU FINANSOWEGO 16 ANALIZA WSKANIKOWA 20

ISTOTA ANALIZYAnaliza jest to rozkad, rozczonkowanie danego przedmiotu na czci w celu jego lepszego poznania. Analizie mona podda kady przedmiot, kade zjawisko, w celu jego lepszego poznania. Jest to metoda postpowania badawczego, ktra polega na rozoenia badanego zjawiska na czci i rozpatrywaniu kadej z tych czci z osobna, a wszystko to, w celu poznania caoci. Analiza jest pojciem odwrotnym do syntezy. Analiza umoliwia nam: 1) Poznanie struktury zoonej caoci, ustalenia zwizkw i zalenoci wystpujcych pomidzy elementami strukturalnymi (caoci) oraz pomidzy poszczeglnymi elementami a caoci. 2) Poznanie mechanizmw funkcjonowania badanej caoci, zmian jakie w niej zachodz, identyfikacj czynnikw oddziaujcych na t cao oraz siy, kierunek i natenie wpywu poszczeglnych czynnikw na stwierdzone zmiany. Analiza ex-post dotyczca okresu przeszego bez wzgldu na to co bdziemy bada. Analiza moe te dotyczy okresu przyszego ex-ante. Analiza ktra odnosi si do dziaalnoci gospodarczej analiza ekonomiczna. Przedmiotem badania s zjawiska i procesy ktre wystpuj w skali caej gospodarki. Dotyczy to zarwno gospodarki danego kraju, jak i elementw wystpujcych na rynku (przedsibiorstwa, gospodarstwa domowe, pojedyncze osoby). Analiz ekonomiczn ze wzgldu na badany przez nas przedmiot mona podzieli na : 1) Analiza makroekonomiczna przedmiotem jest gospodarka caego kraju. Moe by to te gospodarka globalna, moe dotyczy takich zjawisk jak bezrobocie, wzrost lub spadek PKB itd. 2) Analiza mikroekonomiczna przedmiotem s podmioty gospodarujce (przedsibiorstwa, gospodarstwa domowe, pojedyncze osoby). 3) Analiza finansowa to ta, ktrej wielkoci ekonomiczne wyraone s w pienidzach. 4) Analiza techniczno-ekonomiczna przedmiotem s wszystkie wielkoci ekonomiczne wyraone rzeczowo (w jednostkach objtoci masy osobowo). Przedmiotem analizy finansowej w przedsibiorstwie jest jego dziaalno gospodarcza. Przedsibiorstwo prowadzc sw dziaalno, angauje swj majtek. Wynikiem tego s rone zjawiska, ktre moemy poddawa analizie. Przedmiotem s wic zjawiska wystpujce

wewntrz przedsibiorstwa. Zajmuje si wic analiza finansowa wntrzem przedsibiorstwa. Nie wychodzi do otoczenia. Przedmiot analizy mona podzieli na: 1) Stan finansowy ujcie przedmiotu analizy w wymiarze statycznym, tzn. na dany moment, na dany dzie. Przykadem jest bilans i wszystkie jego elementy. 2) Wyniki finansowe ujcie przedmiotu analizy w wymiarze dynamicznym, tzn. jest to ujte narastajco.

RODZAJE WSKANIKW EKONOMICZNYCH.Dziaalno gospodarcza w przedsibiorstwie musi by rejestrowana. Rejestracj tych zdarze uatwiaj nam wskaniki (mierniki) ekonomiczne. Mierniki te, to wielkoci liczbowe ktre s podstaw do prowadzenia w przedsibiorstwie analizy, s to konstrukcje ekonomiczne, ktre umoliwiaj przeprowadzenie analizy finansowej. Rodzaje wskanikw ekonomicznych: 1) Rozpatrujc przedmiot analizy w ujciu statycznym i dynamicznym: a) Wskaniki statyczne charakteryzuj stan finansowy na dany moment, np. wskaniki dotyczce bilansu. b) Wskaniki dynamiczne charakteryzuj wyniki finansowe jednostki gospodarcze w sposb narastajcy, np. wskaniki charakteryzujce zysk, przychd, koszty, podatek. 2) Ze wzgldu na pojemno: a) Wskaniki syntetyczne to te, ktre maj du pojemno, obejmuj du liczb zdarze. b) Wskaniki czstkowe to te, ktre zawieraj pojedyncze zdarzenia, np. dotyczce rodzaju towaru, materiau, okrelaj wskie zdarzenia. Z iloci zdarze, ktre mierniki obejmuj oraz z iloci zdarze ktre te mierniki ksztatuj, wynika pojemno miernika. Du pojemno maj mierniki dotyczce zysku. 3) Ze wzgldu na wielkoci, w jakich wyraone s wskaniki: a) Wskaniki ilociowe (kwantytatywne) okrelaj rozmiary stanu zasobw lub wynikw. Przedsibiorstwo posiada okrelone zasoby i te wskaniki okrelaj je rzeczowo lub osobowo. b) Wskaniki jakociowe (kwalitatywne) okrelaj relacje midzy wskanikami ilociowymi. Dziki nimi moemy okreli dokadniej badane zjawisko, np. pynno finansow przedsibiorstwa.

RODZAJE ANALIZY EKONOMICZNEJ1) Ze wzgldu na rang problemw objtych analiz: a) Analiza strategiczna. Przedmiotem bada s problemy zwizane z rozwojem przedsibiorstwa. Nie podaje si tej analizie oddzielnie otoczenia i przedsibiorstwa. W tej analizie s jednoci. Pierwotne s relacje zachodzce pomidzy przedsibiorstwem a otoczeniem a nie te, ktre zachodz wewntrz przedsibiorstwa. Relacje, ktre zachodz wewntrz przedsibiorstwa s nastpstwem tych, ktre zachodz w otoczeniu, np. zysk w przedsibiorstwie, gdy na ten zysk ma wpyw wiele relacji zachodzcych w otoczeniu, cho dotyczy on wntrza przedsibiorstwa. Analiza ta wychodzi wic poza przedsibiorstwo. Analiza ta wychodzi wic poza przedsibiorstwo, ukazuje ona szanse i zagroenia zachodzce w otoczeniu. Szanse to to, co przedsibiorstwo powinno wykorzysta, zagroenia to to, czego przedsibiorstwo powinno si ustrzec. Ukazuje ona sposoby wykorzystania tych szans i uniknicia zagroe. A podstawie tej analizy, decydenci podejmuj strategiczne decyzje dotyczce przyszoci przedsibiorstwa. b) Analiza taktyczna. Przedmiotem bada s zagadnienia mniejszej wagi, jest ona ukierunkowana na rozwizywanie biecych problemw w przedsibiorstwie. Jej horyzont czasowy jest krtki, nie wybiega daleko wprzd. W wikszym stopniu skupia si ona na wntrzu przedsibiorstwa. c) Analiza operacyjna. Przedmiotem bada s przedmioty ktre dotycz wycznie wntrza przedsibiorstwa. Polega na badaniu rezultatw jakie przedsibiorstwo osiga na badaniu wynikw, jakie

przedsibiorstwo osiga. Bada si stopie wykorzystania zasobw w przedsibiorstwie, kosztw. 2) Ze wzgldu na form przeprowadzanych bada: a) Analiza wskanikowa. Dostarcza ona informacji o stanie przedsibiorstwa i wynikach, jakie ono osigno w analizowanym okresie w oparciu o wskaniki ekonomiczne. Moemy szacowa skutki zmian. Daje on tylko poznawczy obraz przedsibiorstwa. Nie mona na jej podstawie okreli szczegw. Ukazuje zmiany zjawisk, ale nie ukazuje przyczyn zmian tych zjawisk. b) Analiza rozliczeniowa. Jest gbsz analiz ni poprzednia, ukazuje nie tylko rozmiary zjawisk, ale i determinanty (czynniki), ktre wpywaj na te zmiany. Jest bardzo pracochonna, wymaga bardzo dogbnej znajomoci przedsibiorstwa, ktre bada i wymaga umiejtnoci metodologicznych analizy. 3) Ze wzgldu na czas objty analiz: a) Analiza retrospektywna dotyczy przeszoci przedsibiorstwa. b)Analiza bieca dotyczy biecej dziaalnoci, prowadzi si j aby wykry nieprawidowoci w dziaaniu przedsibiorstwa i je zmieni, nakierowa na lepsze. c) Analiza przyszociowa dotyczy przyszoci przedsibiorstwa, bada projektw zada. Celem tej analizy jest ustalenie efektywnoci projektw, dziaa, ktre maj by w przedsibiorstwie wdraane. Jest ona trudn analiz, gdy na to badanie wpywa bardzo wiele czynnikw z otoczenia przedsibiorstwa. 4) Ze wzgldu na kryterium czstotliwoci prowadzenia analizy: a) Analiza ciga jest ona w przedsibiorstwie prowadzona na bieco. Jej wyniki s wykorzystywane w biecej dziaalnoci przedsibiorstwa do rozwizywania biecych problemw. b) Analiza dorana jest prowadzona w przedsibiorstwie w chwili, kiedy pojawi si problem. Jej celem jest wykrycie tego problemu. c) Analiza okresowa jest ona zdeterminowana okresem czasu. Gwne rodzaje to analiza miesiczna, kwartalna, roczna. Roczna ma najwiksze, jest oparta na sprawozdaniu finansowym przedsibiorstwa. Analiza ta pozwala oceni stan przedsibiorstwa na koniec roku obrachunkowego oraz stwarza przesanki do jego dalszego rozwoju.

METODY ANALIZY FINANSOWEJ1) Ze wzgldu na stopie rozwinicia metod analizy w prowadzonym badaniu danego przedmiotu wyrniamy: a) Analiz elementarn. Polega ona na rozkadaniu danego zjawiska na elementy z ktrych si skada, na badaniu kadego z tych elementw oddzielnie, nie uwzgldniajc w tych badaniach zalenoci midzy tymi elementami oraz zalenoci midzy elementem, a caoci badanego zjawiska. b) Analiz funkcyjn. Polega ona na rozoeniu danego zjawiska na elementy z ktrych si skada, badaniu poszczeglnych elementw z uwzgldnieniem w tym badaniu zalenoci, zwizkw midzy tymi elementami oraz zwizkw midzy elementem a caoci badanego zjawiska. 2) Ze wzgldu na tok analizy: a) Analiza dedukcyjna. Jest metod odwrotn do metody indukcyjnej, przechodzimy od syntezy do zjawisk czstkowych. Wychodzi wic od zjawisk oglnych do szczegowych, od skutkw do przyczyn, od wynikw do czynnikw. Jest ona trudn metod, wymaga ona od analityka bardzo dogbnej wiedzy na temat przedsibiorstwa, na temat zjawiska, ktre bada, na temat metodologii tego badania. Analityk musi potrafi dokadnie oceni badane zjawisko, musi umie sformuowa problemy oraz musi wiedzie ktre problemy podda badaniu. Zalet tej metody jest mniejsza w stosunku do poprzedniej pracochonno. W tej metodzie badaniu poddajemy wycznie te elementy z ktrych to zjawisko si skada, ktre w najwikszym stopniu wpywaj na badane zjawisko. b) Analiza indukcyjna. Polega na podejciu od rozoenia badanego zjawiska na elementy i w oparciu o wyniki dochodzi do syntezy elementw. Polega ona na przyjciu kierunku bada od szczegu, do oglnych dziaa gospodarczych, od przyczyn do skutkw, od czynnikw do wynikw. W

metodzie tej, uoglnienia formuuje si na podstawie szczegowego rozpoznania elementw, z ktrych zjawisko si skada, czyli elementw czstkowych. Ta metoda jest pracochonna, bo badaniu naley podda kady element z ktrego skada si zjawisko, bez wzgldu na to jaki jest wpyw tego elementu na badane zjawisko. Ma ona zalety: jest wnikliwa, wszechstronna i dokadna w badaniu oraz obiektywna w wyciganiu wnioskw, uoglnie. 3) Ze wzgldu na gboko badanych wskanikw (stopie wnikania w zjawisko): a) Analiza porwnawcza jest to taka analiza, ktra polega na okreleniu bezporednich zwizkw, ktre ksztatuj si midzy wskanikami, co pozwala ustali odchylenia midzy badaniami wskanikami oraz dokonaniu na tej podstawie oglnej oceny. Ze wzgldu na zrnicowanie bazy porwnawczej oraz ze wzgldu na rne kierunki porwna, analiza ta, moe przyjmowa rne odmiany: --- Porwnania wykonania badanego zjawiska ze wskanikami, postulatami (czyli porwnania z planem). Wielkoci osignite przez przedsibiorstwo za dany okres porwnuje si z planem jakim to przedsibiorstwo na ten okres sobie zaoyo. Tego typu porwna mona rwnie dokonywa z normami lub limitem. Przykad Badaniu poddajemy wykonanie zysku przedsibiorstwa za rok 2000 w relacji do planu: - Zysk w roku 2000: 1000 z. - Zysk planowany: 850 z. Analiza: 1) Odchylenie bezwzgldne: 1000 z 850 z = 150 z. 2) Dynamika: 1000 z / 850 z x 100% = 117,6% 3) Tempo zmian: 117,6% - 100% = 17,6%

Wnioski: 1) Masa zysku za 2000 rok bya o 150 z wiksza w stosunku do zysku planowanego. 2) Dynamika realizacji planowanego zysku wyniosa 117,6% 3) Przedsibiorstwo w 2000 roku zrealizowao zysk o 17,6% wikszy od planowanego. --- Porwnania ze wskanikami okresw ubiegych lub przyszych (czyli porwnania w czasie) wynikiem tej analizy musi by badanie odchylenia bezwzgldnego, ktry jest rnic midzy wielkoci zjawiska w badanym okresie a wielkoci zjawiska w okresie poprzedzajcym badane zjawisko. Wyraone jest ono w tej samej jednostce co badane zjawisko. Nastpny element to dynamika zjawiska stosunek wielkoci badanego zjawiska stosunek wielkoci badanego zjawiska w danym okresie x 100% dzielone przez wielko zjawiska w okresie poprzedzajcym. Wyraona jest ona w procentach i pozwala okreli o ile procent zmienio si badane zjawisko. Wskaniki struktury s procentowym udziaem badanego elementu w caoci zjawiska. Pozwala oceni jak procentow cz z caoci zajmuje badany element. W oparciu o ten wskanik moemy rwnie oceni zmiany jakie nastpuj w kolejnych okresach.

Przykad Pasywa: Kapitay wasne Kapitay obce dugoterminowe Kapitay obce krtkoterminowe Razem

40 30 30 100

40% 30% 30% 100% dynamik zjawiska a 100%.

Tempo zmian wskanik ten jest rnic midzy Porwnania w czasie mog by dokonywane dwojako: - Przez porwnanie do tej samej podstawy (zwyke).

- Przez porwnanie do zmiennej podstawy (acuchowe). Porwnania w czasie do tej samej podstawy i do zmiennej podstawy. Lata 1996 1997 1998 Majtek trway w mln z 10 12 11

1999 14

2000 16

1) Odchylenia bezwzgldne przy staej podstawie (podstaw jest 1996 rok). Lata 1996 1997 1998 1999 Odchylenia w mln z 2 1 4 2) Odchylenia bezwzgldne przy zmiennej podstawie. Lata 1996 1997 Odchylenia w mln z 2

2000 6

1998 -1

1999 3

2000 2

--- Porwnania ze wskanikami innych jednostek gospodarczych (czyli porwnania w przestrzeni) porwnania zjawisk danej jednostki gospodarczej ze zjawiskami innych przedsibiorstw. Dowolna jest tutaj gboko porwna, mona poprzesta na porwnaniu wynikw caego przedsibiorstwa lub do porwnania wynikw danego wydziau, stanowisk. To badanie jest uzalenione od wynikw drugiego przedsibiorstwa, musimy mie te wyniki. Korzystne jest dokonywanie porwna z przedsibiorstwami tej samej brany lub z przedsibiorstwami podobnej wielkoci, o podobnym charakterze produkcji, z przedsibiorstwami zagranicznymi. Przy tym porwnaniu naley pamita by wyeliminowa w tych porwnaniach rnego rodzaju zakcenia, ktre mog znieksztaci wyniki analizy, np. inflacja jest przykadem zakcenia. Wartoci porwnywane trzeba urealni by pozby si inflacji. Lata Przychd ze sprzeday w mln z Inflacja Wskanik inflacji Przychd ze sprzeday urealniony do roku 2000 1999 10 ------------------------12 2000 14 20% 1,2

-------------

ANALIZA PRZYCZYNOWAJest pogbieniem analizy porwnawczej. Polega na ustaleniu czynnikw wpywajcych na dane zjawisko. Nastpnie naley ustali wpyw tych czynnikw na odchylenia, ktre zostay ustalone w wyniku analizy porwnawczej. Jest ona trudniejsza od analizy porwnawczej, ale jej wyniki s korzystniejsze. Przykad Czynniki zjawiska a b c a0 x bo x c0 = 350 000 Okres poprzedni (0) 70 50 100 Okres badany (1) 80 55 90 Odchylenie +10 Oa +5 Ob -10 Oc

a1x b1 x c1 = 396 000

0abc wpyw czynnikw na cao badanego zjawiska. W oparciu o metod kolejnych podstawie badamy wpyw poszczeglnych czynnikw na badane zjawisko: 0a = a1 x b0 x c0 - a0 x b0 x c0 = b0 x c0 (a1 a0) = 50 x 100 (80 70) = 50 000

0b = a1 x b1 x c0 a1 x b0 x c0 = a1 x c0 (b1 b0) = 80 x 100 (55 50) = 40 000 0c = a1 x b1 x c1 a1 x b1 x c1 = a1 x b1 (c1 c0) = 80 x 55 (90 100) = -44 000 Realizacja czynnika a w iloci wikszej o 10 jednostek w stosunku do okresu poprzedniego spowodowaa wzrost badanego zjawiska o 50 000. Realizacja czynnika b w iloci wikszej ni 5 jednostek w stosunku do okresu spowodowaa wzrost badanego zjawiska o 40 000. Realizacja czynnika c w iloci mniejszej ni 10 jednostek w stosunku do okresu poprzedniego spowodowaa spadek zjawiska o 44 000. rda analizy finansowej to materiay na podstawie ktrych dokonuje si analizy. Podstawowe materiay to: a) Materiay ewidencyjne najwiksze znaczenie ma tu sprawozdanie finansowe w skad ktrego wchodz: - Bilans. - Rachunek wynikw. - Informacje dodatkowe. - Sprawozdania z przepyww. b) Materiay pozaewidencyjne. - Dane postulowane (plany). - Wyniki poprzednich analiz. - Materiay z przeprowadzonych kontroli. - Materiay uzyskane z innych przedsibiorstw zarwno krajowych jak i zagranicznych. Prezentacja wynikw analizy: - Forma liczbowa polega na ukazaniu wynikw w tabelach lub szeregach liczbowych. - Forma graficzna polega na przedstawianiu wynikw analizy w postaci rnego rodzaju wykresw. Forma taka jest czytelna dla odbiorcy, atwo wpadajca w oko, pozwala ustali i uwypukli niektre dane, uatwia porwnanie i wykrycie wspzalenoci. - Forma opisowa polega na przedstawieniu wynikw analizy w formie tekstu dostosowanego do odbiorcy, dla ktrego jest ona przeprowadzana.

BILANSMajtek przedsibiorstwa to og rodkw posiadanych przez przedsibiorstwo. Wystpuje w rnych postaciach dlatego jego grupowanie powinno odbywa si wg zblionego charakteru. Podstawowym kryterium grupowania skadnikw majtku jest jego pynno atwo zamiany na gotwk. Wg tego kryterium majtek dzieli si na: - Majtek trway, to ten ktry przedsibiorstwo wykorzystuje przez okres duszy ni 1 rok. - Majtek obrotowy przebywa w przedsibiorstwie krtko, podlega cigej rotacji. Za posiadane rodki pienine kupuje materiay i surowce, przetwarza je na wyroby gotowe, sprzedaje je i znowu uzyskuje gotwk. Wielko majtku i jego struktura ma wpyw na ksztatowanie sytuacji finansowej przedsibiorstwa. Bezporednio do osigania zysku przyczynia si majtek obrotowy, ktry dziki cigemu obrotowi tworzy now dodatkow warto. Majtek trway jest wany ale w tworzeniu zysku ma charakter poredni. Przedsibiorstwo powinno wic dy do najwikszego udziau majtku obrotowego przynoszcego zysk i moliwie niewielkich zasobw majtku trwaego (powinno by go tylko tyle aby przedsibiorstwo mogo funkcjonowa i realizowa swoje cele). Duy udzia majtku obrotowego ma wan zalet zwiksza pynno finansow. Posiadanie duej gotwki w kasie mimo, i poprawia pynno finansow nie jest zjawiskiem finansowo korzystnym, gdy nie przyczynia si do osigania zyskw. Majtek musi mie pokrycie w kapitale jako rdo jego finansowania. Podstawowym kryterium wg ktrego grupuje si kapitay jest ich wasno. W oparciu o nie, wyrniamy kapitay wasne i obce. Kapita wasny jest tym, ktry waciciele zaangaowali w dziaalno przedsibiorstwa. W zalenoci od formy prawnej przedsibiorstwa moe on przybiera posta: - Kapitau akcyjnego w spkach akcyjnych. - Kapitau zakadowego w spkach z ograniczon odpowiedzialnoci. - Funduszu zaoycielskiego w przedsibiorstwach pastwowych.

- Funduszu udziaowego w ....... Do kapitaw wasnych zalicza si rwnie fundusze zapasowe, rezerwowe oraz zysk wypracowany przez przedsibiorstwo. Kapitay wasne maj kluczow rol w przedsibiorstwie, bez nich przedsibiorstwo nie moe istnie. W pewnym stopniu peni on rol ochronn dla kapitaw obcych, ewentualnie straty ponoszone przez przedsibiorstwo w pierwszej kolejnoci obciaj kapita wasny. Majtek przedsibiorstwa ma najczciej wiksz warto ni posiadane kapitay wasne. Cz majtku jest wic w przedsibiorstwie finansowana kapitaem obcym. Kapita obcy w przedsibiorstwie rwnie peni wane role. Pozwala zwikszy rozmiary przedsibiorstwa oraz moe przyczyni si do zwikszenia zysku w wyniku pozytywnego efektu dwigni finansowej. Kapita obcy jako kapita wierzycielski nie pretenduje do udziau w zysku ale otrzymuje zyski w dywidendzie i korzyci w postaci odsetek. Kapitaem obcym przedsibiorstwo powinno finansowa gwnie majtek obrotowy, a wasnymi majtek trway. Inny podzia kapitaw to: a) Kapita dugoterminowy (stay) jest to kapita wasny za wyjtkiem zysku przeznaczonego na wypat dywidend oraz kapita obcy dugoterminowy (zobowizania dugoterminowe). b) Kapita krtkoterminowy. Bilans jest usystematyzowanym zestawieniem w wyrazie pieninym poszczeglnych skadnikw majtku i rde jego finansowania. Przedstawiony w nim jest cay majtek jakim dysponuje przedsibiorstwo i korzystnie zaangaowane w nim kapitay. Majtek ujty w bilansie to aktywa, a rda jego finansowania to pasywa. Bilans sporzdza si w formie dwustronnej, po lewej aktywa, po prawej pasywa. Wan zasad finansw jest ich rwno (aktywa = pasywa; majtek = kapitay). Zasad ktr ujmuje si aktywa w bilansie jest ich pynno od najmniej pynnych, po najbardziej pynne. Zasada wg ktrej usystematyzowane s skadniki pasyww jest ich wymagalno. Cech bilansu jest jego statystyczny charakter, nie ujmuje skadnikw narastajco. Sporzdzany jest na dany dzie.

Wskaniki oceny aktyww Odchylenie bezwzgldne rnica pomidzy wartoci zjawiska na koniec rozpatrywanego okresu, a wartoci zjawiska na koniec okresu poprzedniego. Pozwala ono okreli wielko majtku, jego zmiany. Wyraane jest w tej samej jednostce, co badane zjawisko. Umoliwia badanie dowolnych zjawisk w analizie finansowej.

Dynamika zjawiska Zjawisko na koniec rozpatrywanego okresu x 100% -----------------------------------------------------------------------Zjawisko na koniec poprzedniego okresu Pozwala okreli zmian badanego zjawiska w cigu rozpatrywanego okresu. Jeli jego warto jest wysza ni 100% to oznacza to wzrost badanego zjawiska w przedsibiorstwie natomiast jeli jest niszy od 100% to wskazuje to na jego kurczenie si. Umoliwia badanie dowolnych zjawisk. Wskanik ten moemy wykorzysta do badania kadego skadnika aktyww. Tempo zmian = wskanik dynamiki 100%. Jest wskanikiem uzupeniajcym wskanik dynamiki. Wskaniki struktury wyraaj procentowy udzia poszczeglnych grup i skadnikw majtku w globalnej wielkoci majtku. Informuj w czym ulokowany jest majtek przedsibiorstwa. Majtek trway x 100% --------------------------------------Majtek cakowity

Majtek obrotowy x 100% ---------------------------------------Majtek cakowity Suma obu wskanikw musi wynosi 100%. Jeeli udzia majtku trwaego w strukturze jest wysoki, to niska jest zdolno przedsibiorstw do zmiennych warunkw otoczenia. Stosunek ten moe by rny w rnych branach. Ta niska zdolno oznacza, e przedsibiorstwo ma kopoty z zyskiem, nie moe szybko upynni majtku trwaego, nie moe si np. przekwalifikowa.

Wskanik unieruchomienia majtku Majtek trway ------------------------Majtek obrotowy Informuje o stopniu elastycznoci przedsibiorstwa w dostosowaniu si do zmian rynkowych. Jeeli warto wskanika przekracza 1, to oznacza to ma elastyczno w przeprowadzaniu zmian restrukturyzacyjnych. Rozpatrujc wskanik w czasie kiedy jego wzrost jest oznak pogorszenia si elastycznoci przedsibiorstwa, a spadek wartoci symptomem poprawy w tej dziedzinie.

Wskaniki oceny pasyww Wskanik udziau kapitau wasnego w kapitale cakowitym. Kapita wasny x 100% -------------------------------Kapita cakowity Wskanik udziau kapitau obcego w kapitale cakowitym Kapita obcy x 100% ------------------------------Kapita cakowity Wskanik relacji kapitau obcego do wasnego i odwrotnie Kapita wasny --------------------Kapita obcy Kapita obcy --------------------Kapita wasny Te cztery wskaniki pozwalaj oceni struktur wasnociow kapitau. Najwiksze znaczenie maj wskaniki trzeci i czwarty. Trzeci wskanik zwany jest przekadni kapitaow (kapita obcy/wasny). Do niedawna dominowa pogld, e sytuacja finansowa przedsibiorstw bya tym lepsza im relatywnie wikszy by kapita wasny, oraz e kapita wasny nie powinien by mniejszy od obcego. Obecnie nie ma adnych standardowych relacji kapitau wasnego do obcego. Jest natomiast faktem, e relacja kapitaw wasnych do obcych wiksza od 1 wiadczy o mocnych podstawach finansowych przedsibiorstwa.

Wskaniki dynamiki kapitau wasnego i obcego Kapitay wasne na koniec okresu rozpatrywanego x 100% -------------------------------------------------------------------------------Kapitay wasne na koniec okresu poprzedzajcego Kapitay obce na koniec okresu rozpatrywanego x 100% -------------------------------------------------------------------------------Kapitay obce na koniec okresu poprzedzajcego Wskaniki uwzgldniajce terminowo kapitau Kapita dugoterminowy x 100% ---------------------------------------------Kapita cakowity

Okrela jak procentow cz w kapitale cakowitym stanowi kapitay dugoterminowe. Kapita krtkoterminowy x 100% -----------------------------------------------Kapita cakowity Uzupeniajcy do wskanika powyej. Oba musz si razem rwna 100%.

Kapita dugoterminowy x 100% ------------------------------------------Kapita krtkoterminowy Wikszy udzia kapitaw dugoterminowych w strukturze kapitaw jest dla przedsibiorstwa korzystny. Kapita ten jest przez dugi czas zwizany z przedsibiorstwem i dlatego moe by przeznaczony na finansowanie majtku trwaego. Im wyszy udzia kapitau dugoterminowego, tym mniejsze jest ryzyko odpywu kapitau. Jeeli w kapitaach przedsibiorstwa wzrastaj kapitay dugoterminowe, to po stronie aktyww powinien wzrasta majtek trway i odwrotnie. Relacje bilansowe Wskanik pokrycia majtku trwaego kapitaem wasnym Kapita wasny x 100% --------------------------------Majtek trway Ukazuje w jakim procencie kapita wasny finansuje majtek trway. Jeeli majtek trway jest w caoci finansowany kapitaami wasnymi to zachowana jest tzw. zota regua finansowa. Przedsibiorstwo takie ma bardzo silne podstawy finansowe. Wskanik pokrycia majtku trwaego kapitaami dugoterminowymi Kapitay dugoterminowe x 100% ---------------------------------------------Majtek trway Jest to wskanik uzupeniajcy do poprzedniego poniewa kapitay dugoterminowe powinny przewysza warto majtku trwaego. Warto tego wskanika powinna przekracza 100%. Jeeli majtek trway nie jest pokryty kapitaami dugoterminowymi to warto wskanika jest

mniejsza od 100%. Oznacza to, e przedsibiorstwo moe mie trudnoci w regulowaniu biecych zobowiza. O ile przedsibiorstwo swj majtek trway moe nie mie sfinansowanego kapitaem wasnym, to musi bezwzgldnie finansowa majtek trway kapitaem dugoterminowym. Jeli dochodzi do takiej sytuacji, powinien wyemitowa obligacje lub zacign kredyt dugoterminowy. Kapita pracujcy to ta cz kapitau dugoterminowego ktra finansuje majtek obrotowy. Im wysza warto wskanika, tym przedsibiorstwo charakteryzuje wysza pynno finansowa, a inaczej ma wiksz zdolno do regulowania biecych zobowiza. Rodzaje kapitau: Kapita pracujcy w rnych wariantach finansowania majtku obrotowego: 1) Majtek trway Mt < Kapita wasny (Kw) Majtek trway (Mt) ================= ======== Majtek obrotowy (biecy) Kapita pracujcy ================= ======== Kapita wasny (Kw)

Zobowizania biece

Cz majtku obrotowego przedsibiorstwo finansuje kapitaem wasnym i tylko on stanowi kapita pracujcy. Przedsibiorstwo nie posiada kapitaw obcych dugoterminowych. 2) Mt < Kw

Majtek trway Majtek obrotowy

==================== ========= Kapita pracujcy ==================== =========

Kapita wasny

Kapita dugoterminowy Zobowizania biece

Kapita pracujcy finansujcy majtek obrotowy dugoterminowego a w czci z kapitau wasnego. 3) Mt = Kw Majtek trway Majtek obrotowy ================= ======== Kapita pracujcy ================= ========

skada

si

z

kapitau

obcego

Kapita wasny Kapita dugoterminowy Zobowizania biece

Kapita pracujcy jest w caoci kapitaem obcym dugoterminowym i nim finansowany jest majtek obrotowy. 4) Mt > Kapita stay Majtek trway ================= ======== ================= ======== Kapita pracujcy ================= ======== ================= ======== Kapita wasny Kapita dugoterminowy Zobowizania biece

Majtek obrotowy

Kapita pracujcy w tym wariancie ma warto ujemn czyli nie istnieje. Poniewa majtek trway jest wikszy od kapitau staego (wasnego i obcego dugoterminowego), cz majtku trwaego jest finansowana zobowizaniami biecymi. Jest to relacja bardzo niekorzystna dla przedsibiorstwa. Charakteryzuje si ono bardzo nisk pynnoci finansow, a w zasadzie jej brakiem, przedsibiorstwo nie jest w stanie regulowa biecych zobowiza. Wskanik sfinansowania majtku obrotowego kapitaem pracujcym. Kapita pracujcy x 100% ----------------------------------------majtek obrotowy Powysze 4 relacje ukazuj kapita pracujcy jako rdo finansowania majtku obrotowego, jednake nie ustalaj w jakim stopniu majtek obrotowy jest sfinansowany przez kapita pracujcy. Stopie ten okrela powyszy wskanik. Jego wzrost oznacza zwikszenie dugookresowych kapitaw w finansowaniu majtku obrotowego w przedsibiorstwie. Jest to sytuacja korzystna dla przedsibiorstwa. Spadek wartoci wskanika oznacza wzrost finansowania majtku obrotowego kapitaem krtkoterminowym i jest to dla przedsibiorstwa sytuacja niekorzystna.

ANALIZA WYNIKU FINANSOWEGOPrzychd ze sprzeday jest to og rodkw jakie przedsibiorstwo otrzymuje w zamian za swoje wyroby i pfabrykaty, usugi, towary, licencje, patenty itp. Przychody ze sprzeday stanowi wic pieniny wyraz wszystkich efektw zamierzonej dziaalnoci przedsibiorstwa. Analiza przychodw ze sprzeday posiada kluczowe znaczenie zarwno dla biecej dziaalnoci przedsibiorstwa jak i dla jego rozwoju czyli przyszej dziaalnoci. W analizie przychodw zajmowa si naley wycznie przychodem netto, a analiz przychodu ze sprzeday brutto mona pomin z tego wzgldu, e zawiera on w sobie podatki nalene Skarbowi Pastwa. Przy dalszych rozwaaniach, przychd ze sprzeday netto naley rozumie jako przychd ze sprzeday. Analiza przychodw ze sprzeday moe obejmowa: 1) Analiz wielkoci i dynamik przychodw ze sprzeday oraz analiz wykonania planu sprzeday. 2) Analiz struktury rodzajowej przychodw ze sprzeday. 3) Analiz przestrzennej struktury przychodw ze sprzeday. 4) Analiz opacalnoci sprzeday. Ad.1: Na wielko przychodw ze sprzeday oraz ich odchylenie w stosunku do planowanych przychodw na dany okres mog oddziaywa rne czynniki, np.: - Zmiana (wzrost lub spadek) wielkoci popytu na produkty lub usugi badanego przedsibiorstwa. - Zmiana iloci odbiorcw produktw lub usug na rynku (pojawienie si nowych lub wycofanie dotychczasowych). - Zmiana zasigu terytorialnego sprzeday (zwikszenie lub zmniejszenie). - Zmiana jakoci wytwarzanych produktw lub jakoci wiadczonych usug (wzrost lub spadek). - Zmiana struktury rodzajowej sprzeday. - Zmiana cen sprzeday (nie ma prostego przeoenia wpywu wzrostu lub spadku cen wielko przychodw). - Operatywno pracy dziau sprzeday przedsibiorstwa. Naley te wzi pod uwag trend przychodu ze sprzeday. Moe by rosncy, malejcy lub stay. Przy badaniu dynamiki przychodw naley uwzgldni inflacj jaka w badanym okresie wystpia oraz naley porwna dynamik przychodw ze sprzeday wasnego przedsibiorstwa z dynamik innych przedsibiorstw. Ad.2: Zarzdzajcy przedsibiorstwem powinni wiedzie z jakich skadnikw skada si przychd ze sprzeday i jaki jest udzia kadego z nich w przychodzie cakowitym. Z tego wzgldu, analizy

nie naley ogranicza do globalnej sumy przychodw ze sprzeday. Naley wic przeprowadzi analiz rodzajow przychodw ze sprzeday. Ad.3: W ramach tej analizy naley zbada przychody ze sprzeday na rynku krajowym i sprzeday eksportowej. Obie naley (mona) poddawa bardziej szczegowej analizie. Sprzeda krajowa mona podzieli na sprzeda rynku lokalnego, rynku regionalnego i pozosta sprzeda krajow. Sprzeda eksportow mona podzieli np. na sprzeda kontynentw lub pastw. Ad.4: Analiz t mona przeprowadzi w 2 przekrojach: zewntrznym i wewntrznym. Analiza opacalnoci w przekroju zewntrznym polega na ustaleniu opacalnoci sprzeday tych samych wyrobw na rnych rynkach i ustaleniu opacalnoci ronych wyrobw na tym samym rynku. Analiza ta uatwia przedsibiorstwu dokonanie wyboru rynkw na ktrych opaca si sprzedawa i z ktrych trzeba si wycofa. Analiza wewntrzna oparta jest na wskanikach opartych na przychodach ze sprzeday i liczbie pracownikw. Wskaniki opacalnoci sprzeday. Przychd ze sprzeday ----------------------------------Liczba pracownikw Wskanik ten okrela wielko przychodw ze sprzeday, przypadajcego na jednego zatrudnionego. Jego warto jest zrnicowana w poszczeglnych przedsibiorstwach. Wysz warto bdzie mia w przedsibiorstwie o duej kapitaochonnoci produkcji, a zdecydowanie nisz w przedsibiorstwach o duej pracochonnoci produkcji (zatrudniajcych du liczb pracownikw). Korzystna sytuacja ma miejsce, gdy dynamika wskanika ronie wzrasta wtedy dochodowo pracownikw. Przychd ze sprzeday -------------------------------------------------------------Majtek przedsibiorstwa (trway + obrotowy) Wskanik okrela wielko przychodu ze sprzeday przypadajcego na jednostk zaangaowanego majtku w przedsibiorstwie. Gdy wzrasta majtek, w odpowiednim stopniu powinien wzrasta przychd ze sprzeday. Tylko wtedy, gdy ten warunek jest speniany, istnieje sens inwestowania w majtek swojego przedsibiorstwa. Dynamika wskanika powinna by rosnca ronie wtedy opacalno sprzeday. Zapasochonno. Warto zapasw wyrobw gotowych ------------------------------------------------------Przychd ze sprzeday Wskanik ten okrela wielko zapasw na jednostk przychodw. Jeli zapasy rosn, a sprzeda pozostaje na tym samym poziomie, spada lub ronie ale wolniej ni zapasy, to wiadczy to o trudnociach w sprzeday wyrobw. Im wskanik ma mniejsz warto tym dla przedsibiorstwa korzystniej.

Wskanik rotacji zapasw w razach. Przychd ze sprzeday ---------------------------------------------------Warto zapasw wyrobw gotowych

Wskanik ten jest odwrotnoci wskanika zapasochonnoci. Wskazuje ile razy dokona si obrt zapasami w cigu rozpatrywanego okresu. Wzrost wskanika oznacza przypieszenie szybkoci obrotu zapasami skraca si czas zalegania zapasw wyrobw gotowych w magazynie, czyli opacalno sprzeday ronie. Wskanik rotacji zapasw w dniach. Warto zapasw wyrobw gotowych x 360 dni -----------------------------------------------------------------Przychd ze sprzeday Wskanik rotacji zapasw wyrobw gotowych w dniach oznacza, ile dni zapasy wyrobw gotowych zalegaj w magazynie. Im wskanik ma mniejsz warto, tym korzystniejsza jest to sytuacja dla przedsibiorstwa (mniejsze problemy ze sprzeda).

ANALIZA KOSZTWKoszty powstaj we wntrzu przedsibiorstwa koszty wasne. S pierwotne wzgldem przychodw. Przedsibiorstwo najpierw musi zatrudni pracownikw, zakupi materiay, surowce, przetworzy je oraz sprzeda i dopiero wtedy osignie przychd ze sprzeday. Jeeli wyroby sprzeda si powyej kosztw, osignie si zysk. W naszej analizie bdziemy bada wielko kosztw wasnych, koszty w relacji z przychodami ze sprzeday i czynniki, ktre determinuj koszty. Porwnywa naley: 1) Globaln sum kosztw za dany okres z przychodami ze sprzeday za ten sam okres. 2) Koszty z danej dziaalnoci za dany okres z przychodami z tej samej dziaalnoci, tego samego okresu. 3) Koszty jednostkowe wyrobu z cen tego wyrobu. Czynniki determinujce koszty: 1) Zewntrzne czynniki niezalene od przedsibiorstwa, wynikaj z jego otoczenia, np. cena energii. 2) Wewntrzne czynniki zale od przedsibiorstwa, np. wydajno pracy, zuycie materiaw i energii, dziaalno remontowa. Podstawowym celem analizy kosztw jest zaproponowanie dziaa przedsibiorstwa na przyszo. Zadania analizy kosztw wasnych: 1) Poznanie wielkoci dynamiki i struktury kosztw wasnych. 2) Ustalenie odchyle kosztw w stosunku do przyjtej podstawy porwna. 3) Rozpoznanie czynnikw determinujcych wielkoci kosztw, ich struktur natenie oddziaywania na koszty. 4) Zaproponowanie dziaa prowadzcych do obnienia kosztw. 5) Dostarczenie danych do planowania i ksztatowania kosztw w przyszoci. Analiz kosztw mona przeprowadzi w dwch przekrojach: 1) Jako analiz kosztw cakowitych w ukadzie rodzajowym. 2) Jako analiz kosztw cakowitych w ukadzie kalkulacyjnym. Ad.1: Koszty w ukadzie rodzajowym: - Zuycie materiaw i energii. - Usugi obce. - Podatki i opaty obciajce koszty. - Wynagrodzenia i narzuty na wynagrodzenia. - Amortyzacja majtku trwaego. Pozostae koszty. Jest to ten prostszy rodzaj kosztw.

oraz

Analiza kosztw w ukadzie rodzajowym polega na: 1) Porwnaniu kosztw za dany okres z kosztami planowanymi na ten sam okres i z kosztami poprzednich okresw. 2) Porwnaniu dynamiki kosztw poszczeglnych rodzajw. 3) Ocenie struktury kosztw rodzajowych. 4) Okreleniu czynnikw wpywajcych na wielko kosztw i struktur kosztw rodzajowych. 5) Porwnaniu wskanikw kosztw w ukadzie rodzajowym z takimi samymi wskanikami innych przedsibiorstw. Ad.2: Drugim przekrojem klasyfikowania kosztw wasnych w przedsibiorstwie (oprcz rodzajowego) jest kalkulacyjny ukad cakowitych kosztw wasnych. W ukadzie tym, koszty grupuje si nie ze wzgldu na rodzaj, a ze wzgldu na jednostk kalkulacyjn wyrobu, pfabrykatu lub procesu technologicznego. Podstawowy podzia kosztw w ukadzie kalkulacyjnym to: 1) Koszty bezporednie. 2) Koszty porednie. Podstaw tego podziau jest zwizek kosztw z produkcj oraz sposb w jaki odnosz si do jednostki kalkulacyjnej. 1.Mat. Koszty Techniczny Zakadowy Bezpored. bezpored. koszt koszt 2.Wynagrodz wytworzeni wytworzenia enie a bezporedni e 3.Inne koszty bezporedni e 4.Koszty wydziaowe 5.Koszty zarzdu (oglnowydziaowe) 6.Straty....... 7.Koszty sprzeday Cakowity koszt wasny ======== ======== ======== ======== ======== ======== ======== ======== ======== ===== Koszty porednie

Koszty bezporednie to te, ktre na podstawie dokumentacji rdowej mona bez adnego rozliczenia odnie wprost do jednostki kalkulacyjnej. Koszty porednie to te, ktrych nie mona na podstawie dokumentacji rdowej odnie wprost do jednostki kalkulacyjnej. Najprostszym sposobem przeliczenia kosztw porednich na jednostk kalkulacyjn jest forma procentowego narzutu. Analiza cakowitych kosztw wasnych w ukadzie kalkulacyjnym polega na: 1) Porwnaniu kosztw poniesionych za dany okres z kosztami planowanymi na ten sam okres oraz z kosztami okresw poprzednich. 2) Ustaleniu dynamiki kosztw cakowitych oraz dynamiki poszczeglnych pozycji kalkulacyjnych i porwnaniu dynamiki kosztw z dynamik produkcji. 3) Ocenie struktury kosztw w ukadzie kalkulacyjnym. 4) Porwnaniu wskanikw struktury kosztw ukadu kalkulacyjnego badanego przedsibiorstwa z innymi przedsibiorstwami. 5) Okreleniu czynnikw wpywajcych na zmiany w wielkoci i strukturze cakowitych kosztw wasnych. Analiza kosztw bezporednich. Naley rozpocz od porwnania kosztw badanego okresu z kosztami planowanymi na ten okres i kosztami ubiegego okresu. Ustala si wic odchylenia bezwzgldne kosztw bezporednich oraz odchylenie poszczeglnych elementw kosztw bezporednich, czyli

materiaw bezporednich, robocizny bezporedniej i pozostaych kosztw bezporednich. Naley nastpnie przeprowadzi analiz przyczynow: - Najpierw dla caego zjawiska, czyli kosztw bezporednich. - Nastpnie badaniu naley podda kady element oddzielnie. W tym celu naley ustali czynniki wpywajce na materiay bezporednie, na koszty wynagrodze bezporednich, na pozostae koszty bezporednie. Majc ustalone te czynniki naley podda analizie przyczynowej kady rodzaj kosztu oddzielnie. Przykad analizy kosztw materiaw bezporednich. Przyjmujc, e produkcja jest jednorodna, na koszty produkcji wpywaj takie czynniki jak: - Wielko produkcji. - Zuycie materiaw i energii. - Cena nabycia materiaw. Koszty materiaw bezporednich przy produkcji jednorodnej. Wyszczeglnienie Rok poprzedni-1999 Rok badany-2000 Odchylenie 1.Wielko produkcji 1 000 1 200 200 (w szt.) 2.Zuycie materiaw na 20 15 5 wyrb (w kg) 3.Cena 1kg 40 50 10 materiau (w z) Koszty materiaw Bezporednich (w 800 000 900 000 100 000 z) 1) Odchylenie kosztw w roku badanym w stosunku do roku poprzedniego 900.000 800.000 = 100.000. 2) Wpyw wielkoci produkcji na badane odchylenie materiaw bezporednich 1.200 x 20 x 40 1.000 x 20 x 40 = 160.000. 3) Wpyw zuycia materiaw na badane odchylenie materiaw bezporednich 1.200 x 15 x 50 1.200 x 20 x 40 = -240.000. 4) Wpyw ceny na badane odchylenia materiaw bezporednich 1.200 x 15 x 50 1.200 x 15 x 40 = 180.000. Razem: 160.000 + (-240.000) + 180.000 = 100.000. OA=a1b0c0 a0b0c0 OB=a1b1c0 a1b0c0 OC=a1b1c1 a1b1c0 Wnioski: 1) Koszty materiaw bezporednich w roku 2000 byy wysze o 100.000z w stosunku do roku 1999 (wzrost z 800.000 do 900.000). 2) Dynamika wzrostu kosztw strat bezporednich wyniosa 112,5%. 3) Wzrost produkcji o 200 sztuk spowodowa wzrost kosztw o 260.000z. 4) Zmniejszenie zuycia materiaw na jednostk wyrobu o 5kg spowodowao spadek kosztw o 240.000z. 5) Wzrost ceny nabycia materiaw o 10z za 1kg spowodowa wzrost kosztw o 180.000z. 6) czny wzrost kosztw materiaw bezporednich pod wpywem wszystkich czynnikw wynis 100.000z. Analiza kosztw porednich. Przeprowadza si j w analogiczny sposb jak w analizie kosztw bezporednich. Jednak ze wzgldu na mniejsze znaczenie, co wynika z faktu, e ich globalna wielko jest mniejsze w stosunku do kosztw bezporednich mona je pomin. Poniewa koszty porednie nie zale wprost proporcjonalnie od zmian wielkoci produkcji, naley porwnywa dynamik kosztw porednich z dynamik kosztw bezporednich. Koszty porednie powinny rosn wolniej ni koszty bezporednie.

ANALIZA WYNIKU FINANSOWEGOZysk operacyjny jest zyskiem wynikajcym z dziaalnoci podstawowej przedsibiorstwa dziaalno ta wynika z celu do jakiego zostao powoane. Zysk z operacji finansowych. Jego pozycja w przedsibiorstwie jest z reguy zdecydowanie mniejsza ni zysku operacyjnego. Zysk z dziaalnoci gospodarczej wynika z zamierzonej dziaalnoci gospodarczej. Zysk i straty nadzwyczajne to efekty niezamierzonej dziaalnoci przedsibiorstwa (kary, grzywny, opaty sdowe, umorzenia). Zysk brutto jest zyskiem wynikajcym z caoci dziaalnoci przedsibiorstwa, skorygowany o zyski i straty nadzwyczajne. Zysk brutto ulega obowizkowemu obcieniu na rzecz budetu. Po odliczeniu tego mamy zysk netto. Analiz zysku mona przeprowadzi w wielkociach: a) Wzgldnych, w oparciu o wskaniki. b) Bezwzgldnych. Poddaje si jej wszystkie rodzaje zyskw. Analiz naley rozpocz od zbadania wielkoci. Naley porwna j w czasie (z wczeniejszymi okresami). Wynikiem jest wynik ktry mwi o wahaniach i dynamice zysku. Pniej bada si dynamik. Bierze si tu pod uwag inflacj koryguje si. Potem bada si struktur zjawiska poddaje si badaniu kolejne kategorie zysku. Pozwala oceni jaki rodzaj dziaalnoci przynosi przedsibiorstwu zysk. Nastpnie ustala si analiz przyczynow: odchylenie, czynniki ktre miay na nie wpyw i metod podstawie bada si jakie czynniki miay najwikszy wpyw na odchylenia. Analiza w wartociach bezwzgldnych jest tylko wstpna. Nie ma porwna efektw do nakadw. Dopiero analiza w wartociach wzgldnych pokazuje rozmiary efektywnoci przedsibiorstwa. Polega na porwnywaniu zysku do innych wielkoci (majtku, kosztw). Najwaniejszymi wskanikami s wskaniki rentownoci sprzeday i kapitau. Do ich obliczenia naley uywa zysku w wielkociach brutto i netto. Wskanik rentownoci sprzeday Zysk netto x 100% -------------------------------Przychd ze sprzeday Informuje on o tym, ile procent zysku osigno przedsibiorstwo z uzyskanego przychodu ze sprzeday. Wskanik okrela stopie opacalnoci sprzeday. Im wysza jest jego warto, tym wysza jest efektywno dziaalnoci przedsibiorstwa. Wysoko wskanika zaley w pewnym stopniu od rodzaju dziaalnoci, a konkretnie od dugoci cyklu produkcyjnego. Przedsibiorstwo realizujce kilka cyklw obrotowych w roku (np. handel) maj na og nisz mar i odwrotnie. Kade przedsibiorstwo powinno dy by warto wskanika bya jak najwysza. Inne postacie wskanikw rentownoci sprzeday: Zysk brutto x 100% -------------------------------Przychd ze sprzeday Zysk operacyjny x 100% ------------------------------------Przychd ze sprzeday Zysk operacyjny x 100% ----------------------------------------------------Przychd z dziaalnoci gospodarczej Zysk netto (lub brutto) x 100% ------------------------------------------------------

Przychd z dziaalnoci operacyjnej Wskaniki rentownoci ukazuj peny obraz poznawczy, gdy dokonujemy porwna danego wskanika ze wskanikami lat ubiegych (porwnywanie dynamiki). Wskaniki rentownoci mona rwnie porwna przestrzennie: - Z innymi przedsibiorstwami o podobnym charakterze i rozmiarach. - Z bran. - Ze redni krajow. Wskanik rentownoci kapitau cakowitego Zysk x 100% ------------------------Kapita cakowity Jest podstawowym wskanikiem pomiaru efektywnoci dziaalnoci przedsibiorstwa. Informuje, ile procent zysku przedsibiorstwo osigno z zaangaowanego w nim kapitau. Wysoka i rosnca warto wskanika z reguy zachca inwestorw do dalszego inwestowania. Niska rentowno powoduje wycofywanie zaangaowanego w przedsibiorstwie kapitau przez jego wacicieli. Przedsibiorstwo o wysokim wskaniku rentownoci dysponuje najczciej korzystnymi moliwociami rozwoju. Wskanik naley porwna z okresami ubiegymi powinien rosn. W liczniku w zalenoci od potrzeb moe si znale zysk netto, brutto lub operacyjny. Wskanik rentownoci majtku Zysk x 100% ------------------------Majtek cakowity Okrela efektywno przedsibiorstw z punktu widzenia stopnia wykorzystania jego majtku. Ze wzgldu na rwno w przedsibiorstwie kapitaw i majtku, wskanik moe by uywany zamiennie ze wskanikiem rentownoci kapitau w zalenoci od celw analizy. Rentowno kapitau wasnego Zysk netto x 100% ---------------------------Kapitay wasne Wartoci tego wskanika s szczeglnie zainteresowani waciciele przedsibiorstw (udziaowcy, akcjonariusze). Na jego podstawie oceniaj swoje korzyci jakie osigaj z lokowania kapitaw w danym przedsibiorstwie w porwnaniu z zyskownoci lokat w innych przedsibiorstw. Jeli w liczniku umieci si zysk brutto, to warto wskanika powinna przewysza stop odsetek od lokat dugoterminowych w bankach wtedy inwestorom opaca si lokowa swoje kapitay w przedsibiorstwach, a nie w banku. Inna posta rentownoci kapitau cakowitego Zysk netto + odsetki od kapitau obcego x 100% ------------------------------------------------------------------Kapita cakowity Wskanik rentownoci kapitau cakowitego moe mie tak posta, poniewa odsetki od kapitau obcego te s zyskiem tyle, e paconym kredytodawcom. W analizie rentownoci kapitaw naley porwnywa wskaniki rentownoci kapitau wasnego ze wskanikami rentownoci kapitau obcego. Jeeli przedsibiorstwo nie korzysta z kapitaw obcych, oba wskaniki s sobie rwne. W rzeczywistoci cz majtku jest pokryta kapitaami

obcymi. W takiej sytuacji jeli koszt pozyskania kapitaw obcych w postaci paconych odsetek jest niszy od rentownoci kapitau cakowitego to dowodzi to o celowoci uywania kapitaw obcych. Przedsibiorstwo osiga wtedy dodatkowe korzyci. Rnica midzy rentownoci kapitau obcego a rentownoci kapitau cakowitego odzwierciedla pozytywny efekt dwigni finansowej (kapitaowej). Jeeli rnica ta jest ujemna to przedsibiorstwo przynosi strat z tytuu korzystania z kapitau obcego. Efektywno takiego przedsibiorstwa spada. Przedsibiorstwo Kapita wasny Kapita obcy Kapita cakowity A 100 000 400 000 500 000 B 400 000 100 000 500 000 C 500 000 -----------500 000

Odsetki od kapitau obcego wynosz 9%. Przedstawi trzy warianty wskanikw dwigni finansowej w poszczeglnych przedsibiorstwach przy rnych wielkosciach zysku. WARIANT 1 Przedsibiorstwo Zysk z odsetkami Odsetki Zysk bez odsetek

A 25 000 36 000 -11 000

B 25 000 9 000 16 000

C 25 000 ----------25 000

Rentowno kapitau wasnego: A) -11 000 x 100% ---------------------- = -11% 100 000 B) 16 000 x 100% ---------------------- = 4% 400 000 C) 25 000 x 100% ---------------------- = 5% 500 000

WARIANT 2 Przedsibiorstwo Zysk z odsetkami Odsetki Zysk bez odsetek

A 50 000 36 000 14 000

B 50 000 9 000 41 000

C 50 000 ----------50 000

Rentowno kapitau wasnego: A) 14 000 x 100% ---------------------- = 14% 100 000 B) 41 000 x 100% ---------------------- = 10,3% 400 000 C) 50 000 x 100% ---------------------- = 10% 500 000 WARIANT 3 Przedsibiorstwo Zysk z odsetkami Odsetki Zysk bez odsetek

A 75 000 36 000 39 000

B 75 000 9 000 66 000

C 75 000 -----------75 000

Rentowno kapitau wasnego:

A) 39 000 x 100% ---------------------- = 39% 100 000 B) 66 000 x 100% ---------------------- = 16,5% 400 000 C) 75 000 x 100% ---------------------- = 15% 500 000 Rentowno kapitau cakowitego: Wariant I 25 000 x 100% --------------------- = 5% 500 000 Wariant II 50 000 x 100% --------------------- = 10% 500 000 Wariant III 75 000 x 100% --------------------- = 15% 500 000 Wskaniki dwigni finansowej: Wariant I: A) 11% - 5% = -16% B) 4% - 5% = -1% C) 5% - 5% = 0%

Wariant II: A) 14% - 10% = 4% B) 10,3% - 10% = 0,3% C) 10% - 10% = 0% Wariant III: A) 39% - 15% = 24% B) 16,5% - 15% = 1,5% C) 15% - 15% = 0% Wnioski: 1) Przedsibiorstwo C z racji tego, e nie korzystao z kapitau obcego, we wszystkich 3 wariantach osigno zerowe wskaniki dwigni finansowej. 2) Przedsibiorstwo B finansujce w 20% swj majtek kapitaem obcym, w wariancie I ponioso strat z tytuu korzystania z kapitau obcego. Odsetki od niego (9%) byy w tym przypadku wiksze od rentownoci kapitau cakowitego. Podobna sytuacja wystpia w przedsibiorstwie w wariancie I. 3) Przedsibiorstwo A i B w wariantach II i III osigny dodatkowe korzyci (zwikszyy efektywno) dziki korzystaniu z kapitaw obcych. W sytuacjach gdy rentowno kapitau cakowitego przewyszaa koszt kredytu. Najwiksze korzyci uzyskao przedsibiorstwo A w wariancie III. Wskanik dwigni finansowej wynis a 24%. Przedsibiorstwo to a w 80% finansowao swj majtek kapitaem obcym.

Nieliczne przedsibiorstwo funkcjonuj w oparciu o kapitay wasne, wikszo z nich korzysta z rnych form wspomagania kapitaowego czyli kapitaw obcych. W tych przedsibiorstwach pojawia si problem zaduenia i naley problem ten podda analizie. Analizy zaduenia przeprowadza si w wartociach bezwzgldnych. Wskaniki pynnoci finansowej nastawione s na ocen finansw przedsibiorstwa w krtkim czasie natomiast wskaniki zaduenia s wykorzystywane do oceny dugoterminowej wypacalnoci przedsibiorstwa. Wskaniki te okrelaj w jakim stopniu przedsibiorstwo jest finansowane z wasnych rde, a w jakim z obcych, obrazuj wic proporcje kapitaw wasnych i obcych w finansowaniu majtku przedsibiorstwa, Wskaniki suce ocenie zaduenia mona podzieli na 2 grupy: - Wskaniki obrazujce poziom zaduenia. - Wskaniki informujce o zdolnoci przedsibiorstwa do obsugi zaduenia.

ANALIZA WSKANIKOWAAnaliza wzgldna to analiza polegajca na obliczaniu wskanikw. Polega na obliczaniu wskanikw, analizie ich oraz oceny ich w czasie i przestrzeni. Daje gboki obraz przedsibiorstwa. Wynikami analizy wskanikowej interesuje si wiele podmiotw, tj. zarzdzajcy przedsibiorstwem, waciciele przedsibiorstw, inwestorzy, banki, dostawcy i odbiorcy, konkurencja itd. Analiza dotyczca przyszoci to analiza oparta na bilansie i rachunku wynikw. Ma bardzo due znaczenie w przedsibiorstwie. Analiza wskanikowa obejmuje 4 obszary w przedsibiorstwie: 1) Analiza pynnoci finansowej. 2) Analiza zaduenia przedsibiorstwa (wspomagania finansowego). 3) Analiza sprawnoci dziaania przedsibiorstwa (obrotowoci). 4) Analiza rentownoci. Analiza pynnoci finansowej. Zdolno przedsibiorstwa do terminowego regulowania zobowiza biecych (uregulowanych w cigu roku). Najwaniejsze z tych czterech wskanikw, gdy kade przedsibiorstwo musi regulowa swoje zobowizania, gdy jeli utraci sw zdolno to musi ogosi upado. Przedsibiorstwom, ktre maj du rentowno, ale nie maj pynnoci te grozi upado. Swoje biece zobowizania przedsibiorstwo reguluje z aktyww biecych (tych, ktre mona szybko, atwo i tanio zamieni na gotwk). Analiza wskanikowa odnosi si do bada polegajcych na obliczaniu wskanikw oraz ich ocenie na podstawie porwna w czasie i przestrzeni, ewentualnie na przeprowadzeniu analizy przyczynowej. Jest pogbieniem analizy bilansu i rachunku wynikw. Ujmuje rnorakie powizania pomidzy bilansem i rachunkiem wynikw. W oparciu o wyniki analizy wskanikowej mona dokona dogbnej oceny sytuacji finansowej przedsibiorstwa. Sytuacj t zainteresowane s rne osoby. Kady w takim zakresie, ktry dla niego i wedug niego jest najwaniejszy. Odnosi si gwnie do przeszoci przedsibiorstwa mimo to jej wyniki s w wielu przypadkach podstaw do podejmowania decyzji dotyczcych przyszoci przedsibiorstwa w szczeglnoci wtedy, gdy uzupeniona jest analiz otoczenia przedsibiorstwa. Wskanik biecej pynnoci Aktywa biece ------------------------Pasywa biece Jest podstawowym wskanikiem sucym ocenie pynnoci finansowej przedsibiorstwa na podstawie moliwoci spaty zobowiza biecych, dziki upynnieniu aktyww biecych (rodkw obrotowych). Wskanik biecej pynnoci finansowej informuje o tym, ile razy aktywa biece pokrywaj pasywa biece, czyli biece zobowizania. Optymalna wielko wskanika: od 1,5 do 2,0. Oznacza rwnowag finansow przedsibiorstwa. Jego spadek

poniej normy jest symptomem zagroenia finansowego dla przedsibiorstwa, a wzrost powyej 3,0 z jednej strony wiadczy o wysokiej pynnoci przedsibiorstwa, ale z drugiej strony moe wiadczy o nieefektywnej dziaalnoci przedsibiorstwa, ktre mog przejawia si: - Nadmiernymi zapasami materiaw lub (i) wyrobw. - Nadmiernymi nalenociami. - Nadmiarem nie zainwestowanych pienidzy. Wynik nieefektywnej dziaalnoci obnia rentowno (zmniejszenie zysku). Wskanik szybkiej pynnoci Aktywa biece Zapasy -------------------------------------Pasywa biece Wskanik ten ma charakter uzupeniajcy do poprzedniego. Informuje o stopniu pokrycia pasyww biecych aktywami biecymi o najwikszej pynnoci, czyli nalenociami, papierami krtkoterminowymi i rodkami pieninymi. Jego norma to od 0,8 do 1,0. Znaczne przekroczenie grnej granicy oznacza nieproduktywne gromadzenie rodkw pieninych lub utrzymywanie wysokiego stanu nalenoci krtkoterminowych przy niskim stanie zobowiza krtkoterminowych. W ocenie pynnoci finansowej naley zwrci uwag na rnic pomidzy wskanikiem biecym, a szybkim. Na pozytywn ocen zasuguje przedsibiorstwo. W ktrym rnica midzy nimi nie jest dua. Znaczna rnica wiadczy o zbyt duym udziale zapasw w aktywach biecych. Aktywa biece: - Zapasy. - Nalenoci. - Papiery wartociowe przeznaczone do obrotu. - Gotwka. Wskanik wypacalnoci rodkami pieninymi (patno bieca). rodki pienine ------------------------------Zobowizania biece Jest dalszym pogbieniem oceny moliwoci patniczych przedsibiorstwa. Informuje jak cz zobowiza przedsibiorstwo moe pokry natychmiast (podanymi aktualnie rodkami pieninymi). Norma: od 0,1 do 0,15. Kapita pracujcy to ta cz kapitau staego, ktra finansuje zobowizania biece. Wskanik udziau kapitau pracujcego w aktywach Kapita pracujcy x 100 ---------------------------------Aktywa ogem Uwaa si, e pynno finansowa przedsibiorstwa nie budzi zastrzee, gdy udzia kapitau pracujcego w aktywach jest zbliony do udziau zobowiza biecych w kapitale cakowitym. Zbyt wysoka jego warto wiadczy o nieefektywnej dziaalnoci przedsibiorstwa (zmniejsza moliwo zysku), a zbyt niska warto utrudnia spat zobowiza. Wskanik rotacji zapasw w dniach Warto zapasw x 360 -----------------------------------

Przychody ze sprzeday Okrela ile dni trwa jeden cykl obrotu zapasami. Maa jego warto to wikszy obrt zapasami przedsibiorstwo sprawniej dziaa. Wskanik rotacji nalenoci w dniach redni stan nalenoci x 360 -----------------------------------------Przychody ze sprzeday Niska jego warto oznacza krtki cykl inkasowania nalenoci. Jego wzrost oznacza pogorszenie w ciganiu nalenoci. W rnych przedsibiorstwach ma rn warto. rednio mona przyj, e powinno wynosi 30 dni. Wskanik wydajnoci pracy jednego zatrudnionego Przychody ze sprzeday -----------------------------------Liczba pracownikw Im wysza wydajno pracy (wyszy przychd uzyskamy z jednego pracownika), tym wysza sprawno dziaania. Powinien wic rosnc w czasie. zatrudnionego

Analiza rentownoci Rentowno informuje nas o procentowych efektach uzyskanych z zaangaowanych w przedsibiorstwie zasobach. Moe przybiera form zyskownoci, gdy przedsibiorstwo osignie dodatni wynik finansowy lub deficytowoci, gdy przedsibiorstwo osignie ujemny wynik finansowy. Analiz rentownoci mona przeprowadzi w wielkociach bezwzgldnych i wzgldnych. Analiza rentownoci w wielkociach wzgldnych polega na badaniu bezwzgldnej wielkoci osignitego zysku lub straty w relacji do.... Wskaniki obrazujce poziom zaduenia przedsibiorstwa. Wskanik oglnego zaduenia Zobowizania ogem x 100% -------------------------------------------Aktywa ogem Okrela udzia zobowiza w finansowaniu majtku przedsibiorstwa. Jego wzrost oznacza wzrost udziau kapitau obcego w finansowaniu majtku przedsibiorstwa a zmniejszenie wasnych. Wzrost kapitaw obcych z jednej strony zwizany jest z wynikiem finansowym (konieczno spaty kredytw wraz z odsetkami), ale z drugiej strony, wysokie zaduenie jest szans na dodatkowe korzyci pochodzce (wynikajce) z pozytywnego dziaania dwigni finansowej (wystpuje, gdy oprocentowanie kredytw jest nisze od stopy rentownoci caego majtku przedsibiorstwa). Niski poziom wskanika oglnego zaduenia i ewentualnie jego spadek oznacza z kolei zmniejszenie stopnia zaduenia, czyli wzrost samodzielnoci finansowej przedsibiorstwa. Kredytodawcy i poyczkodawcy preferuj na og niski poziom wskanika, poniewa stwarza to poczucie bezpieczestwa na odzyskanie zaangaowanego kapitau w przypadku ewentualnej likwidacji przedsibiorstwa.

Wskanik zaduenia dugoterminowego Zobowizania dugoterminowe x 100%

------------------------------------------------------Aktywa ogem Informuje jaka cz majtku jest finansowana zobowizaniami dugoterminowymi. Korzystna sytuacja pod wzgldem zaduenia wystpuje wtedy, gdy warto wskanika jest wysoka i niewiele ustpuje wskanikom oglnego zaduenia jest to oznak wysokiego udziau zobowiza dugoterminowych w oglnym zadueniu przedsibiorstwa. Wskanik struktury zobowiza Zobowizania dugoterminowe x 100% ------------------------------------------------------Zobowizania ogem Wysoka warto zobowiza dugoterminowych w strukturze zobowiza jest korzystna dla przedsibiorstwa zobowizania dugoterminowe s mniej pilne, przez pewien okres (powyej roku) nie s wymagalne. Wskanik zaduenia kapitaw wasnych Zobowizania ogem ---------------------------------Kapita wasny Zwany jest te przekadni kapitaow. Wzrost wskanika jest oznak wzrostu zaduenia przedsibiorstwa i odwrotnie. Do niedawna dominowa pogld, e sytuacja finansowa przedsibiorstwa bya tym lepsza, im relatywnie mniejsze byy kapitay obce oraz, ze kapitay obce powinny by mniejsze od kapitau wasnego. Jest natomiast faktem, e warto wskanika poniej jednoci wiadczy o mocnych podstawach finansowych przedsibiorstwa. Wskaniki zaduenia ukazujce zdolnoci przedsibiorstwa do obsugi dugu. Wskanik pokrycia obsugi dugu (wskanik wiarygodnoci kredytowej) wykorzystujcy zysk przed opodatkowaniem Zysk przed opodatkowaniem + odsetki ------------------------------------------------------Raty kapitaowe + odsetki Informuje ile razy zysk brutto wraz z odsetkami pokrywa roczne raty kredytowe spacana przez przedsibiorstwo powikszone o odsetki. Optymalna wielko wskanika to 2,5 za minimalna to 1,0. Przy wartoci wskanika poniej 1,0 przedsibiorstwo nie jest w stanie spaca zobowiza. Wskanik pokrycia zobowiza odsetkowych. Zysk przed opodatkowaniem + odsetki -----------------------------------------------------Odsetki Wskanik ten jak i poprzedni oblicza si za pomoc zysku przed opodatkowaniem (brutto), poniewa odsetki od kredytw s zaliczane w ciar kosztw, czyli s pacone przed opodatkowaniem zysku podatkiem dochodowym. Im wyszy poziom wskanika, tym kredytodawcy korzystniej oceniaj wypacalno przedsibiorstwa. Wskanik pokrycia obsugi dugu nadwyk finansow Zysk netto + amortyzacja --------------------------------------Rata kredytu + odsetki

Informuje o zdolnoci przedsibiorstwa do spaty raty kredytu powikszonej o odsetki z nadwyki finansowej. Norma to okoo 1,5. Jeli poziom wskanika jest niszy, uwaa si, e przedsiwzicie inwestycyjne finansowane kredytem jest ryzykowne. Banki w takich sytuacjach daj od przedsibiorstw dodatkowych gwarancji kredytowych.

ANALIZA SPRAWNOCI (OBROTOWOCI).

DZIAANIA

PRZEDSIBIORSTWA

Jest to umiejtno efektywnego wykorzystania posiadanych zasobw w danych warunkach. Wskanik poziomu kosztw wasnych (wskanik operacyjnoci). Koszt wasny sprzeday x 100% ---------------------------------------------Przychd ze sprzeday Jeeli warto wskanika wynosi 70%-90%, to jest to dowd wysokiej sprawnoci dziaania przedsibiorstwa. Przy wzrocie wskanika powyej 90%, przedsibiorstwo moe mie problemy z biec pynnoci finansow oraz brakuje mu rodkw na rozwj. Wskanik rotacji majtku Przychody ze sprzeday ----------------------------------Majtek ogem Informuje, ile jednostek przychodw ze sprzeday przedsibiorstwo uzyskao w badanym okresie z jednej jednostki majtku. Zakadajc jego warto rwn 6, mona rozumie, e przedsibiorstwo w danym okresie dokonao szeciokrotnego obrotu majtkiem przedsibiorstwa. Powinien w czasie rosn. Jeli do kierowania przychodw ze sprzeday w wikszym stopniu przyczynia si majtek trway to liczymy wskanik rotacji majtku trwaego. Wskanik rotacji majtku trwaego Przychody ze sprzeday ----------------------------------Majtek trway Wskanik rotacji majtku obrotowego Przychody za sprzeday --------------------------------------Majtek obrotowy Okrela szybko obrotu majtku obrotowego, czyli ile jednostek przychodw przedsibiorstwo osigno z jednostki majtku obrotowego. Im wysza warto wskanika, tym przedsibiorstwo sprawniej dziaa.

Wskanik rotacji zapasw w razach Przychody ze sprzeday --------------------------------Warto zapasw Okrela liczb obrotw zapasw w cigu badanego okresu. Jeli liczba obrotw wzrasta, to zapasy podlegaj szybszemu kreniu. Sytuacja taka jest korzystna dla przedsibiorstwa.

Wskanik rotacji zapasw w dniach Warto zapasw x 360 dni -------------------------------------------Przychody ze sprzeday Okrela ile dni trwa jeden cykl obrotowy zapasami. Maa jego warto, to szybszy obrt zapasami przedsibiorstwo sprawniej dziaa. Wskanik rotacji nalenoci w dniach redni stan nalenoci x 360 dni ---------------------------------------------Przychody ze sprzeday Niska jego warto oznacza krtki cykl inkasowania nalenoci. Jego wzrost oznacza pogorszenie w ciganiu nalenoci. W rnych przedsibiorstwach ma rn warto. rednio mona przyj, e powinien wynosi 30 dni. Wskanik wydajnoci pracy jednego zatrudnionego Przychody ze sprzeday ------------------------------------Liczba pracownikw Im wysza wydajno pracy (wyszy przychd z jednego zatrudnionego pracownika), tym wysza sprawno dziaania. Powinien wic rosn w czasie. Rentowno informuje o procentowych efektach uzyskanych z zaangaowanych w przedsibiorstwie zasobw. Moe przybiera form zyskownoci gdy przedsibiorstwo osignie dodatni wynik finansowy lub deficytowoci gdy przedsibiorstwo osignie ujemny wynik finansowy. Analiz rentownoci mona przeprowadzi w wartociach bezwzgldnych i wzgldnych. Wskaniki rentownoci sprzeday (obrotu). A) Wskaniki bdce relacj wyniku finansowego do przychodw ze sprzeday. Wskanik rentownoci sprzeday (obrotu) netto mara zysku Zysk netto x 100% ---------------------------------Przychody ze sprzeday Jest najczciej wykorzystywanym wskanikiem w analizie rentownoci sprzeday ukazuje globaln rentowno przedsibiorstwa. Okrela ile procent przychodu ze sprzeday stanowi zysk netto. Jego rosnc warto w porwnaniu z okresem ubiegym moe oznacza wzrost wolumenu sprzeday, zwikszenie asortymentu sprzeday, osignicie wyszych cen sprzeday, obnienie kosztw jednostkowych. Powinien w czasie rosn.

Wskanik rentownoci sprzeday (obrotu) brutto Zysk brutto x 100% ----------------------------------Przychody ze sprzeday

Okrela ile procent przychodw ze sprzeday stanowi zysk brutto (zysk netto wraz z obowizkowymi zmniejszeniami zysku). Porwnanie tego wskanika z poprzednim, ukazuje wpyw obowizkowych zmniejsze zysku (gwnie podatku dochodowego) na zysk netto przedsibiorstwa. Jego warto w czasie powinna rosn. Rentowno sprzeday z dziaalnoci gospodarczej Zysk z dziaalnoci gospodarczej x 100% ----------------------------------------------------------Przychody ze sprzeday Okrela ile procent przychodw ze sprzeday stanowi zysk z dziaalnoci zamierzonej przez przedsibiorstwo (operacyjnej i finansowej a z pominiciem zyskw i strat nadzwyczajnych). Rentowno sprzeday z dziaalnoci finansowej Zysk z dziaalnoci finansowej x 100% ----------------------------------------------------Przychody ze sprzeday Rentowno sprzeday z dziaalnoci operacyjnej Zysk z dziaalnoci operacyjnej x 100% -------------------------------------------------------Przychody ze sprzeday S to wskaniki uzupeniajce do poprzednich. Okrela tak jak poprzednie, ile procent przychodw ze sprzeday stanowi zysk z dziaalnoci okrelonej w liczniku. Przy porwnaniach w czasie wskanikw rentownoci sprzeday, kady ich wzrost jest korzystny dla przedsibiorstwa. Wskaniki bdce relacj wyniku finansowego do kosztw dziaalnoci. Zysk netto x 100% --------------------------Koszty wasne Zysk brutto x 100% ----------------------------Koszty wasne Wskaniki te okrelaj efekt finansowy dziaalnoci przedsibiorstwa w przeliczeniu na jednostk poniesionych kosztw. Ich wzrost w najwikszym stopniu moe oznacza spadek kosztw wasnych w mniejszym stopniu wzrost przychodw ze sprzeday. Przy porwnaniach w czasie ich wzrost oznacza korzystne zmiany w dziaalnoci przedsibiorstwa. Wskaniki bdce relacj kosztw do przychodw ze sprzeday zwane wskanikami poziomu kosztw. Koszty wasne + lub wyniki nadzwyczajne x 100% -----------------------------------------------------------------------Przychody ze sprzeday brutto Koszty dziaalnoci operacyjnej x 100% --------------------------------------------------------Przychody ze sprzeday brutto Okrelaj one procentowy udzia kosztw lub procentowy udzia kosztw skorygowanych o wyniki nadzwyczajne w kwocie ze sprzeday. Im niszy jest ten udzia, tym wysza rentowno przedsibiorstwa. Przy porwnaniach z okresami poprzednimi (porwnanie w czasie), wzrost

tych wskanikw oznacza niekorzystn rentownoci ocenianego przedsibiorstwa. Wskaniki rentownoci majtku.

sytuacj

dla

przedsibiorstwa

pogorszenie

S procentowym stosunkiem wyniku finansowego w ujciu bezwzgldnym do okrelonego rodzaju majtku przedsibiorstwa. Ukazuj wic efektywno wykorzystania w przedsibiorstwa majtku ktrym ono dysponuje. Rosncy poziom wskanika rentownoci majtku oznacza wzrost racjonalnego wykorzystania posiadanych zasobw majtku trwaego lub obrotowego. Przy porwnaniach tych wskanikw w czasie naley pamita, e kady wzrost majtku np. zakoczenie zadania inwestycyjnego moe spowodowa przejciowy spadek wartoci tych wskanikw. Wielkoci porwnywalne naley korygowa o wskanik inflacji. Wskanik rentownoci majtku ogem (ROA) Zysk netto x 100% ---------------------------------Majtek ogem (aktywa) Wskanik rentownoci netto majtku trwaego Zysk netto x 100% ----------------------------------Majtek trway Wskanik rentownoci netto majtku obrotowego Zysk netto x 100% ----------------------------------Majtek obrotowy Wskaniki te okrelaj stopie efektywnoci finansowej poszczeglnych grup majtku zaangaowanego w przedsibiorstwie. Wskaniki drugi i trzeci s uzupenieniem, rozwiniciem podstawowego wskanika rentownoci neto majtku ogem (pierwszy). Wzrost wskanikw w czasie jest zjawiskiem korzystnym wzrasta wykorzystanie majtku. Wskaniki rentownoci brutto majtku ogem. Zysk brutto x 100% --------------------------Majtek ogem (Zysk brutto + odsetki) x 100% -------------------------------------------Majtek ogem W pierwszym wskaniku zysk netto skorygowany o obowizkowe obcienia zysku (gwnie podatek dochodowy), a w drugim dodatkowo jeszcze o odsetki pacone od kredytw. W prowadzonej analizie koryguj one rentowno majtku, co wynika z faktu, e pacony podatek i odsetki od kapitaw obcych s elementami zmniejszajcymi zysk netto. Wskaniki rentownoci kapitau Wskaniki rentownoci kapitau wasnego s procentow relacj zysku netto do kapitau wasnego w rnej jego formie. Wyraaj one efekty dziaalnoci przedsibiorstwa (wielko osignitego zysku netto na jednostk kapitaw wasnych przedsibiorstwa), okrelaj wic nie rentowno caoci kapitaw wasnych, a jedynie jego czci, z pominiciem kapitaw

obcych. Wzrost wskanikw w porwnaniu w czasie wiadczy o lepszym wykorzystaniu ulokowanych w przedsibiorstwie przez wacicieli kapitaw. Wskanik rentownoci kapitau wasnego (ROE) Zysk netto x 100% -------------------------------Kapita wasny ogem Przy porwnaniach wskanika w czasie naley urealni zysk o wskanik inflacji. Kady wzrost wskanika oznacza wikszy zysk przedsibiorstwa w relacji do zaangaowanych w nim kapitaw wasnych. Rentowno kapitau podstawowego (akcyjnego lub udziaowego) Zysk netto x 100% ------------------------------------Kapita akcyjny (udziaowy) Wskanik ten jest czstkow postaci poprzedniego wskanika. Ukazuje rentowno kapitau akcyjnego lub udziaowego. Wskaniki rentownoci jednostkowej udziaw kapitaowych.

Wskanik zyskownoci na jedn akcj (udzia) - EPS Zysk netto --------------------------------Liczba akcji (udziaw) Wskanik o bardzo duym znaczeniu. Na jego podstawie akcjonariusze (udziaowcy) oceniaj dziaalno przedsibiorstwa i podejmuj decyzje co do dalszego inwestowania w jego dziaalno. Wskanik dywidendy na jedn akcj (udzia) DPS Zysk przeznaczony na dywidend ------------------------------------------------Liczba akcji (udziaw) Wskanik ten okrela wysoko dywidendy wypacanej przez przedsibiorstwo na jedn akcj (udzia). Im wiksza jego warto, tym wiksze korzyci dla akcjonariuszy (udziaowcw). Wskanik ceny rynkowej akcji (udzia) MSP w stosunku do osignitego zysku na jedn akcj (udzia) EPS PER Cena rynkowa akcji (udziay) ------------------------------------------Zysk na jedn akcj (udzia) Daje pogbion ocen omawianego zagadnienia (rentowno jednostkowa udziaw kapitaowych). Informuje lokujcych kapita w przedsibiorstwo o efektywnoci tych lokat. Wskanik wypaty dywidendy w stosunku do zysku na jedn akcj

Dywidenda na jedn akcj (udzia) ----------------------------------------------------Zysk na jedn akcj (udzia) Wskanik ten okrela inwestorom jak cz zysku wypracowanego przez przedsibiorstwo wypaca si w formie dywidendy a jaka pozostaje w przedsibiorstwie na jego rozwj. Rentowno zasobw ludzkich. Wskanik rentownoci zatrudnienia Zysk netto ----------------------------------------Przecitny stan zatrudnienia Wzrost wskanika przy porwnaniach w czasie, oznacza wiksz warto zysku wypracowan przez 2 pracownika jest to zjawisko korzystne.

PRG RENTOWNOCIChcc mie peny obraz rentownoci przedsibiorstwa powinno si rwnie przeprowadzi analiz progu rentownoci. Po jej przeprowadzeniu posiadamy pene informacje: 1) Jakie rozmiary przychodw ze sprzeday s niezbdne do pokrycia cakowitych kosztw wasnych w przedsibiorstwie. 2) Ile naley sprzeda wyrobw aby osign okrelon kwot zysku. Gwnym celem analizy progu rentownoci jest wyznaczenie punktu granicznego w ktrym przychody ze sprzeday pokryj si z poniesionymi w przedsibiorstwie kosztami. Jest to wic punkt w ktrym nastpuje zrwnanie osignitych przychodw ze sprzeday z poniesionymi kosztami co oznacza, e przedsibiorstwo nie osiga zysku ale i nie ponosi strat. W jasny sposb rozdziela wic ca dziaalno przedsibiorstwa na 2 sfery: sfery straty i sfer zysku. Prg rentownoci mona wyznaczy graficznie lub matematycznie. Wyznaczmy prg rentownoci moe by wyraony ilociowo jako ilo sprzedanych wyrobw niezbdnych do pokrycia poniesionych kosztw i wartociowo jako kwota uzyskana za sprzeday niezbdna do pokrycia poniesionych kosztw. W celu wyznaczenia progu rentownoci zarwno w ujciu graficznym jak i matematycznym naley przyj nastpujce zaoenia: 1) Koszty przedsibiorstwa dzielimy na koszty stae i koszty zmienne. 2) Wielko produkcji w badanym okresie jest rwna wielkoci sprzeday. 3) Koszty stae s w caym okresie jednakowe dla caej wielkoci produkcji. 4) Koszty zmienne jednostkowe s stae. 5) Ceny sprzedawanych wyrobw s stae, niezalenie od wielkoci sprzeday. Ujcie matematyczne. 1) Wyznaczanie przychodw ze sprzeday. Ps = p x q 2) Wyznaczenie kosztw wasnych przedsibiorstwa. Kc = Ks + Ks + Kzj x q 3) W progu rentownoci nastpuje zrwnanie Ps i Kc. Ps = Kc p x q = Ks + Kzj x q q(p Kzj) = Ks a) Wyznaczajc ilo sprzedanych wyrobw (q) wyznaczamy prg rentownoci w ujciu ilociowym. Ks q = Pri = -----------

P Kzj b) Wyznaczajc wielko osignitych przychodw (p x q) wyznaczamy prg rentownoci w ujciu wartociowym. Ks q = ----------- / x p p Kzj

Ks p x q = Prw = -------------1 Kzj/p Majc wyznaczony prg rentownoci w ujciu ilociowym mona okreli w jakiej relacji pozostaj do zdolnoci produkcyjnej przedsibiorstwa lub do popytu na rynku na oceniany wyrb. Wyznaczenie progu rentownoci pozwala take na wyznaczenie zysku jaki przedsibiorstwo osignie przy wykorzystaniu maksymalnej zdolnoci produkcyjnej. Obliczamy go przez odjcie kosztw wasnych sprzeday od przychodw ze sprzeday przy maksymalnej wielkoci produkcji jak przedsibiorstwo jest w stanie wyprodukowa. Obliczenie progu rentownoci pozwala take w atwy sposb okreli jakie zmniejszenie sprzeday wyrobw doprowadzi przedsibiorstwo do utraty rentownoci. W praktyce wyznaczenie progu rentownoci przy produkcji wielu wyrobw o zrnicowanej strukturze asortymentowej jest o wiele bardziej zoone.

ANALIZA PRZEPYWW PIENINYCH CASH FLOW.W kadym przedsibiorstwie w wyniku prowadzonej dziaalnoci gospodarczej notuje si wypywy gotwki z przedsibiorstwa i wpywy gotwki do przedsibiorstwa. Cash flow jest rozrachunkiem tych przepyww pieninych. Rachunek ten jest wic zestawieniem wpyww i wypyww gotwkowych w firmie. Na podstawie tego rozrachunku moemy obliczy nadwyk wpyww nad wypywami czyli nadwyk gotwki w przedsibiorstwie za badany okres. Dziaalno przedsibiorstwa dzieli si na 3 dziedziny: 1) Operacyjn. 2) Inwestycyjn. 3) Finansow. Rachunek przepyww pieninych jest sum przepyww w obrbie tych dziedzin. Dziaalno operacyjna w przedsibiorstwie ma najwikszy zakres. Odnosi si do dziaalnoci do ktrej przedsibiorstwo zostao powoane. Polega wic na zakupie czynnikw produkcji oraz sprzeday wyrobw, usug i innych skadnikw majtku. Dziaania te wpywaj na zwikszenie lub zmniejszenie zapasw, nalenoci, zobowiza oraz na osiganie zysku i ponoszenie kosztu amortyzacji. Dziaalno inwestycyjna polega na zakupie i sprzeday rzeczowych skadnikw majtku trwaego, wartoci niematerialnych i prawnych oraz finansowych skadnikw majtku trwaego. Dziaalno finansowa przedsibiorstwa zwizana jest ze zmianami kapitau akcyjnego lub zapasowego, z rozliczeniem osignitego zysku, np. wypata dywidendy oraz pozostawienie zyskw w przedsibiorstwie, a take zaciganiem i spat kredytw lub poyczek. Rozliczenie przepyww pieninych cashflow mona przeprowadzi metod bezporedni lub poredni. Odmienno tych metod ma jedynie odniesienie do toku ustale przepyww w dziaalnoci operacyjnej. W Polsce stosuje si przede wszystkim metod poredni ktra ma wiksze walory informacyjno-analityczne. Metoda porednia jest w pewnym stopniu uproszczeniem metody bezporedniej. Wychodzi si z niej od syntetycznej wielkoci zysku i amortyzacji roku biecego. W dalszej czci przepyww ustala si salda, zwikszenia lub zmniejszenia zasobw pieninych w kadym z 3 rodzajw dziaalnoci przedsibiorstwa. Podsumowujc saldo oglne, jest ono saldem z tych 3 rodzajem dziaalnoci przedsibiorstwem saldo oglne nastpnie korygowane jest o rodki pienine na pocztek roku obrotowego. Wskaniki siy finansowej przedsibiorstwa.

Wskanik przepyww pieninych do obrotu Cash flow x 100% --------------------------------Przychd ze sprzeday Okrela jaki procent przychodw ze sprzeday pozostaje do swobodnej dyspozycji przedsibiorstwa. Przyjmuje si, e warto tego wskanika powinna oscylowa w przedziale od 5 do 13%.

Stopie finansowania wewntrznego inwestycji Cash flow x 100% ------------------------------------------------rodki przeznaczone na inwestycj Poziom tego wskanika wynoszcy 100% oznacza, e nadwyka rodkw finansowych wystarcza na zewntrzne sfinansowanie inwestycji. Jego warto powyej 100% wskazuje, e nadwyka rodkw finansowych przewysza potrzeby finansowania inwestycji a poniej 100% wiadczy, e do finansowania inwestycji konieczny jest udzia rodkw pochodzcych z zewntrz. Stopa zwrotu kapitau Cash flow x 100% -------------------------------Kapitay wasne Okrela w jakim procencie zwraca si w cigu roku kapita wasny w postaci nadwyki rodkw pieninych. Dynamiczny stopie pynnoci Cash flow x 100% -----------------------------------------------Zobowizania krtkoterminowe Informuje w jakim procencie zobowizania krtkoterminowe mog zosta pokryte przez nadwyk finansow. Wskaniki wystarczalnoci gotwki.

Wskanik oglny wystarczajcy gotwki rodki pienine netto z dziaalnoci operacyjnej ------------------------------------------------------------------------Spata zobowiza + inwestycje + wypata dywidend Rosncy poziom wskanika wiadczy o moliwociach pokrycia przedsibiorstwa z wygospodarowanych rodkw pieninych. potrzeb finansowych

Wskanik udziau amortyzacji w przyrocie rodkw pieninych z dziaalnoci operacyjnej

Amortyzacja -----------------------------------------------------------------rodki pienine netto z dziaalnoci operacyjnej Wysoki udzia wskanika oznacza, e amortyzacja odgrywa du rol w osignitej nadwyce rodkw pieninych powinno zachca przedsibiorstwo do dziaa inwestycyjnych. Wskaniki wydajnoci gotwkowej: Sprzeday rodki pienine netto z dziaalnoci operacyjnej ---------------------------------------------------------------------Przychody ze sprzeday Majtku rodki pienine netto z dziaalnoci operacyjnej ---------------------------------------------------------------------Majtek ogem Na pozytywn ocen zasuguje wysoki poziom tych wskanikw i rosnca ich tendencja. Przepywy pienine mona rozpatrywa za okresy przesze czyli retrospektywnie (ex post) lub za okresy przysze czyli prospektywnie (ex ante). Ujcie retrospektywne daje obraz o rodkach pieninych w przedsibiorstwie na okrelony moment bilansowy a ujcie prospektywne okrela przewidywany ruch rodkw pieninych w okresach przyszych. Ujcie prospektywne jest wic podstaw gospodarowania pynnymi aktywami oraz planowania bilansowego za prospektywne przepywy wchodz zazwyczaj w ramy biznes planw. Opracowane prognozy daj orientacj o przewidywanych rodkach pieninych w celu najkorzystniejszego ich zagospodarowania oraz o ewentualnie zagraajcym niedoborze rodkw.

ANALIZA STRATEGICZNA.Etapy zarzdzania strategicznego: Analiza strategiczna Projektowanie strategii Realizacja strategii Analiza strategiczna. W analizie strategicznej szczeglne znaczenie ma analiza SWOT. Jest ona kompleksow metod suc do badania otoczenia organizacji i jej wntrza. Polega wic na prognozowaniu organizacji na podstawie zdefiniowanych wynikw badania szans oraz zagroe wynikajcych z otoczenia przedsibiorstwa a sabych i mocnych stron wynikajcych z wntrza. Zwolennicy analizy uwaaj, e wzbogacona analiza finansowa przedsibiorstwa stanowi wystarczajc podstaw informacyjn do opracowania strategii przedsibiorstwa. Analiza SWOT skada si z 3 etapw: 1) Identyfikacja i analiza szans jako czynnikw pozytywnych wynikajcych z otoczenia oraz zagroe jako czynnikw negatywnych wynikajcych z otoczenia. 2) Identyfikacja i analiza mocnych stron przedsibiorstw (pozytywy) oraz sabych stron (negatywy). 3) Okrelenie pozycji strategicznych przedsibiorstwa i okrelenie jego rozwoju w przyszoci czyli zaliczenie do przedsibiorstw rozwojowych, nierozwojowych lub do przedsibiorstw o zrnicowanych moliwociach rozwojowych. Analiza strategiczna jest jednym z etapw zarzdzania strategicznego. Zarzdzanie strategiczne natomiast jest to proces zoony z analizy, planowania i zarzdzania ktre naley rozumie jako etap realizacji opracowanej strategii. Analiza strategiczna w sensie czynnociowym jest zbiorem dziaa diagnozujcych organizacj i otoczenie, natomiast w sensie narzdziowym jest zestawem metod analizy. Analiza strategiczna zacza ewoluowa w latach 50/60 XX wieku, a skoczya w latach 80tych. Charakterystyczne cechy analizy strategicznej: - jednoczesne badanie otoczenia i organizacji oraz konfrontowanie wynikw tych bada.

- interdyscyplinarny (dotyczy wielu dyscyplin naukowych) charakter analizy strategicznej. Wykorzystuje si metody zarwno jakociowe jak i ilociowe. Otoczenie ktre naley podda badaniu, skada si z makrootoczenia oraz otoczenia konkurencyjnego (sektorowego). Makrootoczenie jest to zesp warunkw w ktrych przedsibiorstwo funkcjonuje, np. kraj, region, strefa klimatyczna, ukad polityczny, ukad prawny. Charakterystyczn cech makrootoczenia jest to, e bardzo silnie oddziaywuje ono na przedsibiorstwo, na jego moliwoci rozwojowe, a przedsibiorstwo nie jest w stanie zmienia makrootoczenia (wpywa na nie). Bodce pynce z makrootocznia przedsibiorstwa odczytuje jako szanse lub zagroenia dla siebie. Otoczenie konkurencyjne to wszystkie podmioty z ktrymi przedsibiorstw kooperuje lub rywalizuje (dostawcy, odbiorcy, konkurencja). Charakterystyczn cech otoczenia sektorowego jest to, e midzy jego elementami a przedsibiorstwo zachodzi sprzenie zwrotne. Podmioty otoczenia dziaaj na przedsibiorstwo ale i przedsibiorstwo dziaa na te podmioty. W teorii i praktyce zarzdzania strategicznego przedsibiorstwem wypracowano 2 zasadnicze koncepcje analiz makrootoczenia: 1) Koncepcja bezscenariuszowa inaczej wielorakich moliwoci. 2) Koncepcja scenariuszowa. Ad.1: Koncepcja bezscenariuszowa polega na budowie 1 wersji scenariusza rozwoju zdarze i na tej podstawie 1 strategii. Sukces zaley tu od stopnia trafnoci, identyfikacji szans i zagroe pyncych z otoczenia. Charakterystyczn cech tej analizy jest wic antycypacja, przewidywanie przyszych zdarze. Ad.2: Koncepcje scenariuszowe polegaj na przygotowaniu wielu rozmaitych wersji scenariuszy opisujcych sytuacj organizacji i stanu otoczenia w ktrych bd w przyszoci funkcjonowa oraz na zbudowaniu dla kadej wersji oddzielnej strategii. Nie dokonuje si w tej metodzie wyboru 1 scenariusza, 1 strategii dziaania. Realizuje si ten wariant ktry w danym momencie jest najbardziej zbliony do sytuacji w otoczeniu. Zarwno w koncepcji bezscenariuszowej jak i scenariuszowej stosuje si nastpujce metody analiz makrootoczenia: - Ekstrapolacja trendw. - Analiza luki strategicznej. - Opinie ekspertw (metoda delficka). W koncepcjach scenariuszowych dodatkowo mona stosowa: - Scenariusze moliwych zdarze. - Scenariusze symulacyjne. - Scenariusze stanw otoczenia. - Scenariusze procesw w otoczeniu. Analiza sektorowa Wrd metod analizy otoczenia konkurencyjnego najbardziej wartociowe wyniki uzyskuje si stosujc model Portera. Porter zaproponowa analiz sektora w ktrym dziaa dane przedsibiorstwo (lub bdzie dziaao) przez zbadanie 5 czynnikw ksztatujcych atrakcyjno tego sektora: - Sia oddziaywania dostawcw i moliwoci wywierania przez nich presji na przedsibiorstwa sektora. - Sia oddziaywania nabywcw i moliwoci wywierania przez nich presji na przedsibiorstwo. - Natenie walki konkurencyjnej wewntrz sektora. - Groba pojawienia si nowych produktw lub substytutw. Atrakcyjno sektora jest tym wiksza im mniejsza jest presja dostawcw, nabywcw na przedsibiorstwo, im mniejsza jest groba pojawienia si nowych substytutw oraz im mniejsza jest walka konkurencyjna w sektorze. Metoda Portera ma te wad. Poniewa ma

charakter analizy jakociowej, nie daje moliwoci porwnania (matematycznego) sektora w czasie i midzy sektorami. Niedogodno t mona usun stosujc metod oceny punktowej. Polega ona na przepisaniu map poszczeglnych czynnikw i sumowaniu punktw co w atwy sposb pozwala oceni sektor. W analizie tej wypracowano 2 podejcia: - Klasyczne. - Zasobowe. W podejciu zasobowym wychodzi si z zaoenia, e sukces przedsibiorstwa tkwi w nim samym, poddaje si wic badaniu zasoby materialne przedsibiorstwa (kapita, nieruchomoci, technologie, wyposaenie techniczne, surowce, sie dystrybucji) i niematerialne (kadra, jej kwalifikacje, motywowanie do sukcesu, kultura organizacyjna, wynalazki, patenty). W celu okrelenia sabych i mocnych storn przedsibiorstwa. Po przeprowadzeniu analizy otoczenia i wntrza przedsibiorstwa naley skonfrontowa ich warunki i na ich podstawie zakwalifikowa przedsibiorstwo do: - Rozwojowych. - Nierozwojowych. - Zrnicowanych.