“bank respublİka” aÇiq sƏhmdar cƏmİyyƏtİ...32. kapital riskinin idarə edilməsi 50 33....

“BANK RESPUBLİKA”

AÇIQ SƏHMDAR

CƏMİYYƏTİ 31 dekabr 2013-cü il tarixinə bitən il üzrə Konsolidə edilmiş maliyyə hesabatları

“BANK RESPUBLİKA” AÇIQ SƏHMDAR CƏMİYYƏTİ MÜNDƏRİCAT

Səhifə 31 DEKABR 2013-CÜ İL TARİXİNƏ BİTƏN İL ÜZRƏ KONSOLİDƏ EDİLMİŞ MALİYYƏ HESABATLARININ HAZIRLANMASI VƏ TƏSDİQLƏNMƏSİ İLƏ BAĞLI RƏHBƏRLİYİN MƏSULİYYƏTİNƏ DAİR HESABAT 1 MÜSTƏQİL AUDİTOR RƏYİ 2 31 DEKABR 2013-CÜ İL TARİXİNƏ BİTƏN İL ÜZRƏ KONSOLİDƏ EDİLMİŞ MALİYYƏ HESABATLARI:

Mənfəət və ya zərər haqqında konsolidə edilmiş hesabat 3 Digər məcmu gəlirlər haqqında konsolidə edilmiş hesabat 4 Maliyyə vəziyyəti haqqında konsolidə edilmiş hesabat 5 Kapitalda dəyişiklik haqqında konsolidə edilmiş hesabat 6 Pul vəsaitlərinin hərəkəti haqqında konsolidə edilmiş hesabat 7-8 Konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarına qeydlər:

1. Ümumi məlumat 9 2. Mühüm mühasibat uçotu siyasətləri 10 3. Yeni və düzəliş edilmiş Maliyyə Hesabatlarının Beynəlxalq Standartlarının (MHBS) tətbiqi 24 4. Seqment hesabatı 27 5. Xalis faiz gəliri 30 6. Dəyərsizləşmə zərərləri üçün ehtiyat və digər ehtiyatlar 31 7. Xarici valyuta əməliyyatları üzrə xalis gəlirlər 32 8. Qızıl əməliyyatları üzrə xalis gəlir 32 9. Haqq və komissiya gəliri və xərci 32 10. Sığorta haqqı və iddiaların təhlili 33 11. Əməliyyat xərcləri 34 12. Mənfəət vergisi 34 13. Səhm üzrə mənfəət 35 14. Pul vəsaitləri və Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankındakı qalıq vəsaitlər 35 15. Banklardan alınacaq vəsaitlər 36 16. Müştərilərə verilmiş kreditlər 37 17. Digər borc qiymətli kağızları 41 18. Satıla bilən investisiyalar 41 19. Əmlak və avadanlıq 42 20. İnvestisiya əmlakı 43 21. Qeyri-maddi aktivlər 43 22. Digər aktivlər 44 23. Bank depozitləri 44 24. Müştəri depozitləri 44 25. Dövlət qurumlarından və xarici kredit təşkilatlarından alınmış kreditlər 45 26. Digər öhdəliklər 46 27. Subordinasiya borcu 46 28. Səhmdar kapitalı 47 29. Şərti öhdəliklər və təəhhüdlər 47 30. Əlaqəli tərəflərlə əməliyyatlar 48 31. Maliyyə alətlərinin ədalətli dəyəri 49 32. Kapital riskinin idarə edilməsi 50 33. Riskin idarə edilməsi qaydalari 52-64

1

“BANK RESPUBLIKA” AÇIQ SƏHMDAR CƏMIYYƏTI 31 DEKABR 2013-CÜ İL TARİXİNƏ BİTƏN İL ÜZRƏ KONSOLİDƏ EDİLMİŞ MALİYYƏ HESABATLARININ HAZIRLANMASI VƏ TƏSDİQLƏNMƏSİ İLƏ BAĞLI RƏHBƏRLİYİN MƏSULİYYƏTİNƏ DAİR HESABAT

Rəhbərlik “Bank Respublika” Açıq Səhmdar Cəmiyyəti və onun törəmə müəssisələrinin (“Qrup”) 31 dekabr 2013-cü il tarixinə maliyyə vəziyyətini, eləcə də həmin tarixə bitən il üzrə əməliyyat nəticələri, pul vəsaitlərinin hərəkəti və kapitalda dəyişiklikləri Maliyyə Hesabatlarının Beynəlxalq Standartlarına (“MHBS”) müvafiq olaraq düzgün əks etdirən konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarının hazırlanmasına görə məsuliyyət daşıyır. Konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarının hazırlanmasında rəhbərlik aşağıdakılara cavabdehdir:

Mühasibat uçotu qaydalarının müvafiq şəkildə seçilməsinə və tətbiqinə;

Məlumatların, o cümlədən mühasibat uçotu qaydalarının müvafiq, mötəbər, müqayisəli və anlaşıla bilən tərzdə təqdimatına;

İstifadəçilərə xüsusi əməliyyatların, digər hadisə və şəraitlərin Qrupun konsolidə edilmiş maliyyə hesabatları və maliyyə nəticələrinə təsirini anlamağa kömək göstərmək üçün MHBS-ın xüsusi tələblərinin yerinə yetirilməsi kifayət etmədikdə əlavə açıqlamalar verilməsinə;

Qrupun fasiləsizlik prinsipinə əsasən fəaliyyətini davam etdirə bilməsi imkanlarının qiymətləndirilməsinə.

Həmçinin rəhbərlik aşağıdakılara görə məsuldur:

Qrup daxilində sağlam və effektiv daxili nəzarət sisteminin planlaşdırılması, tətbiqi və saxlanılmasına;

Qrupun əməliyyatlarının açıqlanması və izah edilməsi, habelə, maliyyə vəziyyətinin istənilən vaxt dəqiqliklə açıqlanması üçün yetərli olan və Qrupun konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarının MHBS-a uyğun gəldiyini təmin edə biləcək müvafiq mühasibat uçotu qeydlərinin aparılmasına;

Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi və mühasibat uçotu standartlarına müvafiq olaraq yerli uçot qeydlərinin aparılmasına;

Qrupun aktivlərinin mühafizə olunması üçün mümkün tədbirlər görülməsinə; və

Saxtakarlıq və digər pozuntuların müəyyən edilməsi və qarşısının alınmasına.

Qrupun 31 dekabr 2013-cü il tarixinə bitən il üzrə konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarının buraxılması rəhbərlik tərəfindən 29 aprel 2014-cü il tarixində təsdiqlənmişdir.

İdarə Heyəti tərəfindən:

29 aprel 2014-cü il 29 aprel 2014-cü il Azərbaycan Respublikası, Bakı şəhəri Azərbaycan Respublikası, Bakı şəhəri

Deloitte adı ayrı-ayrılıqda müstəqil hüquqi şəxslərdən ibarət olan İsveçrə qanunvericiliyi əsasında yaradılmış Deloitte Touche Tohmatsu birliyinə aiddir. Deloitte Touche Tohmatsu və ona üzv şirkətlərin hüquqi strukturunun ətraflı təsviri üçün www.deloitte.com/about saytına müraciət edin.

© 2014 Deloitte & Touche MMC. Bütün hüquqlar müdafiə olunub.

Deloitte & Touche MMC

Landmark

Nizami küç. 96

Bakı, AZ1010

Azərbaycan

Tel: +994 (12) 598 2970

Faks: +994 (12) 598 2975

www.deloitte.az

MÜSTƏQİL AUDİTOR RƏYİ “Bank Respublika” Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin Səhmdarlarına və İdarə Heyətinə: Biz “Bank Respublika” Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin və onun törəmə müəssisələrinin (birlikdə “Qrup”) 31 dekabr 2013-cü il tarixinə konsolidə edilmiş maliyyə vəziyyəti haqqında hesabatdan və həmin tarixdə bitən il üzrə Qrupun mənfəət və ya zərər, digər məcmu gəlirlər, kapitalda dəyişikliklər və pul vəsaitlərinin hərəkəti haqqında konsolidə edilmiş hesabatlardan, habelə mühüm mühasibat uçotu siyasətlərinin icmalı və digər izahlı qeydlərdən ibarət olan konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarının auditini apardıq. Rəhbərliyin konsolidə edilmiş maliyyə hesabatları üzrə məsuliyyəti

Rəhbərlik hazırkı konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarının Maliyyə Hesabatlarının Beynəlxalq Standartlarına uyğun olaraq hazırlanması və düzgün təqdim edilməsi, eləcə də saxtakarlıq, yaxud səhv nəticəsində yaranmasından asılı olmayaraq mühüm təhriflərin olmadığı konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarının hazırlanması üçün rəhbərliyin qənaətinə əsasən zəruri sayılan daxili nəzarət sisteminə görə məsuliyyət daşıyır. Auditorun məsuliyyəti

Bizim məsuliyyətimiz apardığımız auditə əsasən bu konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarına dair rəy bildirməkdən ibarətdir. Biz auditi Beynəlxalq Audit Standartlarına müvafiq olaraq həyata keçirdik. Bu standartlar bizdən etik tələblərə riayət etməyimizi, eləcə də konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarında mühüm təhriflərin olmadığına kifayət qədər əminliyin əldə edilməsi məqsədilə auditi planlaşdırmağımızı və həyata keçirməyimizi tələb edir. Audit zamanı konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarındakı məbləğ və açıqlamalara dair audit sübutlarının əldə olunması ilə bağlı prosedurlar yerinə yetirilir. Prosedurlar auditorun mülahizəsi, o cümlədən konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarında saxtakarlıq, yaxud səhv nəticəsində baş verməsindən asılı olmayaraq mühüm təhriflərin olması riskinin qiymətləndirilməsindən asılı olaraq seçilir. Belə riskin qiymətləndirilməsini həyata keçirərkən auditor şəraitə uyğun audit prosedurlarının planlaşdırılması məqsədilə müəssisənin daxili nəzarət sistemini, həmin sistemin effektivliyi barədə rəy bildirmək üçün deyil, müəssisə tərəfindən konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarının düzgün hazırlanması və təqdim edilməsinə uyğun olan daxili nəzarətin tətbiqini nəzərdən keçirir. Auditə, həmçinin rəhbərlik tərəfindən tətbiq edilən mühasibat uçotu qaydalarının müvafiqliyinin və irəli sürülmüş mühasibat təxminlərinin əsaslı olduğunun qiymətləndirilməsi, habelə konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarının ümumi təqdimatının qiymətləndirilməsi daxildir. Hesab edirik ki, audit rəyimizi bildirmək üçün əsas verən yetərli və uyğun audit sübutu əldə etmişik. Rəy

Fikrimizcə, konsolidə edilmiş maliyyə hesabatları Qrupun 31 dekabr 2013-cü il tarixinə olan maliyyə vəziyyətini və həmin tarixə bitən il üzrə maliyyə nəticələri və pul vəsaitlərinin hərəkətini Maliyyə Hesabatlarının Beynəlxalq Standartlarına uyğun olaraq bütün əhəmiyyətli hallarda düzgün əks etdirir.

29 aprel 2014-cü il Bakı şəhəri, Azərbaycan Respublikası

3

“BANK RESPUBLIKA” AÇIQ SƏHMDAR CƏMİYYƏTİ 31 DEKABR 2013-CÜ İL TARİXİNƏ BİTƏN İL ÜZRƏ MƏNFƏƏT VƏ YA ZƏRƏR HAQQINDA KONSOLİDƏ EDİLMİŞ HESABAT (Manatla göstərilən səhm üzrə mənfəət istisna edilməklə, min Azərbaycan manatı ilə)

Qeydlər 31dekabr 2013-cü il

tarixinə bitən il

31dekabr 2012-ci il

tarixinə bitən il

Faiz gəliri 5, 30 42,028 35,775

Faiz xərcləri 5, 30 (14,624) (10,540) FAİZ HESABLANAN AKTİVLƏR ÜZRƏ DƏYƏRSİZLƏŞMƏ

ZƏRƏRLƏRİ ÜÇÜN EHTİYATDAN ƏVVƏL XALİS FAİZ GƏLİRİ 27,404 25,235 Faiz hesablanan aktivlər üzrə dəyərsizləşmə zərərləri üçün ehtiyat 6, 30 (198) (1,720) XALİS FAİZ GƏLİRİ 27,206 23,515 Xarici valyuta əməliyyatları üzrə xalis gəlir 7 5,190 4,732

Qızıl əməliyyatları üzrə xalis gəlir 8 - 51

Haqq və komissiya gəlirləri 9, 30 8,927 8,377

Haqq və komissiya xərcləri 9 (3,616) (3,023)

Qazanılmış sığorta haqları 10 6,009 5,693

Təkrarsığorta üzrə ötürülmüş sığorta haqları 10 (1,045) (1,224)

Ödənilmiş ümumi iddialar 10 (3,910) (2,770)

Ötürülmüş ümumi iddialar 10 1,814 1,202

Digər gəlirlər 142 135 Qazanılmamış sığorta haqları ehtiyatında dəyişiklik, təkrarsığorta

çıxılmaqla 6,10 941 (1,568)

Zərər üçün ehtiyatda dəyişiklik, təkrarsığorta çıxılmaqla 6,10 126 578

Digər əməliyyatlar üzrə ehtiyatın bərpası 6 94 48 XALİS QEYRİ-FAİZ GƏLİRİ 14,672 12,231

ƏMƏLİYYAT GƏLİRİ 41,878 35,746 ƏMƏLİYYAT XƏRCLƏRİ 11, 30 (27,368) (23,366)

MƏNFƏƏT VERGİSİNDƏN ƏVVƏL MƏNFƏƏT 14,510 12,380

Mənfəət vergisi xərci 12 (3,229) (2,710) İL ÜZRƏ XALİS MƏNFƏƏT 11,281 9,670

Aiddir: Bank təsisçilərinə 10,822 9,832 Qeyri nəzarət payının sahiblərinə 459 (162)

11,281 9,670

SƏHM ÜZRƏ MƏNFƏƏT Əsas və azaldılmış (AZN) 13 0.708 0.643



9-64-cü səhifələrdəki qeydlər bu konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarının ayrılmaz hissəsini təşkil edir.

4

“BANK RESPUBLİKA” AÇIQ SƏHMDAR CƏMİYYƏTİ 31 DEKABR 2013-CÜ İL TARİXİNƏ BİTƏN İL ÜZRƏ DİGƏR MƏCMU GƏLİRLƏR HAQQINDA KONSOLİDƏ EDİLMİŞ HESABAT (Min Azərbaycan manatı ilə)

31dekabr

2013-cü il tarixinə bitən il

31dekabr 2012-ci il

tarixinə bitən il İL ÜZRƏ XALİS MƏNFƏƏT 11,281 9,670 Sonradan mənfəət və ya zərər hesablarına yenidən

təsnifləşdirilməyən maddələr: Əmlakın yenidən qiymətləndirməsindən yaranan xalis gəlir - 356 Təxirə salınmış mənfəət vergisi - (71) MƏNFƏƏT VERGİSİNDƏN SONRA DİGƏR MƏCMU MƏNFƏƏT - 285 CƏMİ MƏCMU MƏNFƏƏT 11,281 9,955

Aiddir: Bank təsisçilərinə 10,822 10,117 Qeyri-nəzarət payının sahiblərinə 459 (162) CƏMİ MƏCMU MƏNFƏƏT 11,281 9,955




5

”BANK RESPUBLİKA” AÇIQ SƏHMDAR CƏMİYYƏTİ 31 DEKABR 2013-CÜ İL TARİXİNƏ MALİYYƏ VƏZİYYƏTİ HAQQINDA KONSOLİDƏ EDİLMİŞ HESABAT (Min Azərbaycan manatı ilə)

Qeydlər 31 dekabr

2013-cü il 31 dekabr

2012-ci il AKTİVLƏR

Pul vəsaitləri və Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankındakı qalıqlar 14 94,196 118,296

Qızıl 2 - Banklardan alınacaq vəsaitlər 15 29,792 39,184

Müştərilərə verilmiş kreditlər 16, 30 283,274 229,368

Digər borc qiymətli kağızları 17 16,676 472 Satıla bilən investisiyalar 18 11,097 602 Əmlak və avadanlıq 19 28,992 28,947 İnvestisiya əmlakı 20 559 592

Təxirə salınmış mənfəət vergisi aktivləri 12 336 358 Qeyri-maddi aktivlər 21 2,797 2,979 Sığorta əməliyyatlarından yaranan debitor borcları 619 1,115 Digər aktivlər 22 7,430 5,936

Qudvil 388 388 CƏMİ AKTİVLƏR 476,158 428,237

ÖHDƏLIKLƏR VƏ KAPITAL ÖHDƏLİKLƏR:

Bank depozitləri 23 4,308 3,064 Müştəri depozitləri 24, 30 311,599 263,370 Dövlət qurumlarından və xarici kredit təşkilatlarından alınmış

kreditlər 25, 30 69,968 76,817

Ehtiyatlar 6 4,349 5,439 Cari mənfəət vergisi öhdəlikləri 422 556 Təxirə salınmış mənfəət vergisi öhdəlikləri 12 1,597 1,575 Digər öhdəliklər 26, 30 3,116 3,434

Subordinasiya borcu 27, 30 23,184 17,848

Cəmi öhdəliklər 418,543 372,103 KAPİTAL: Bankın təsisçilərinə aid kapital:

Səhmdar kapitalı 28 37,461 37,461 Əmlakın yenidən qiymətləndirmə ehtiyatı 6,939 6,939

Bölüşdürülməmiş mənfəət 9,794 8,772 Cəmi Bankın təsisçilərinə aid kapital 54,194 53,172 Qeyri-nəzarət payı 3,421 2,962

Cəmi kapital 57,615 56,134

CƏMİ ÖHDƏLİKLƏR VƏ KAPİTAL 476,158 428,237


29 aprel 2014-cü il 29 aprel 2014-cü il Azərbaycan Respublikası, Bakı şəhəri Azərbaycan Respublikası, Bakı şəhəri 9-64-cü səhifələrdəki qeydlər bu konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarının ayrılmaz hissəsini təşkil edir.

6

“BANK RESPUBLİKA” AÇIQ SƏHMDAR CƏMİYYƏTİ 31 DEKABR 2013-CÜ İL TARİXİNƏ BİTƏN İL ÜZRƏ KAPİTALDA DƏYİŞİKLİKLƏR HAQQINDA KONSOLİDƏ EDİLMİŞ HESABAT (Min Azərbaycan manatı ilə)

Qeydlər Səhmdar kapitalı

Əmlakın yenidən

qiymətləndi-rilməsi ehtiyatı

Bölüşdürül-məmiş

mənfəət

Cəmi Bankın təsisçilərinə aid kapital

Qeyri-nəzarət

payı

Cəmi kapital

31 dekabr 2011-ci il 37,459 6,654 5,836 49,949 2,632 52,581

İl üzrə mənfəət - - 9,832 9,832 (162) 9,670 Əvvəllər geri alınmış səhmlərin

satışı 2 - - 2 - 2 Adi səhmlər üzrə ödənilmiş

dividendlər 28 - - (6,896) (6,896) - (6,896) Törəmə müəssisənin səhmdar

kapitalında artım - - - - 492 492

Digər məcmu mənfəət - 285 - 285 - 285

31 dekabr 2012-ci il 37,461 6,939 8,772 53,172 2,962 56,134

İl üzrə mənfəət - - 10,822 10,822 459 11,281 Adi səhmlər üzrə ödənilmiş

dividendlər 28 - - (9,800) (9,800) - (9,800) 31 dekabr 2013-cü il 37,461 6,939 9,794 54,194 3,421 57,615




7

“BANK RESPUBLİKA” AÇIQ SƏHMDAR CƏMİYYƏTİ 31 DEKABR 2013-CÜ İL TARİXİNƏ BİTƏN İL ÜZRƏ PUL VƏSAİTLƏRİNİN HƏRƏKƏTİ HAQQINDA KONSOLİDƏ EDİLMİŞ HESABAT (Min Azərbaycan manatı ilə)

Qeydlər 31dekabr


üzrə

31dekabr 2012-ci il

tarixinə bitən il üzrə

ƏMƏLİYYAT FƏALİYYƏTİNDƏN YARANAN PUL

VƏSAİTLƏRİNİN HƏRƏKƏTİ: Mənfəət vergisindən əvvəl il üzrə mənfəət 14,510 12,380 Düzəlişlər:

Faiz hesablanan aktivlər üzrə dəyərsizləşmə zərərləri üçün ehtiyat 6 198 1,720

Digər əməliyyatlar üzrə ehtiyatın bərpası 6 (94) (48) Qazanılmamış sığorta haqları üçün (ehtiyatın

bərpası)/ehtiyat 6 (941) 1,568 Sığorta əməliyyatları üçün ehtiyatın bərpası 6 (126) (578) Xarici valyuta mübadiləsi üzrə zərər 7 54 208 Qızılın qiymətində dəyişikliklərdən yaranan realizə

olunmamış xalis gəlir 8 - (5) Köhnəlmə və amortizasiya 11 2,813 2,789 Əmlak, avadanlıq və qeyri-maddi aktivlərin silinməsindən

xalis zərər/(gəlir) 48 (14) Hesablanmış faizlərdə xalis dəyişiklik 1,604 (157)

Əməliyyat aktivlərində və öhdəliklərində dəyişiklikdən əvvəl

əməliyyat fəaliyyətindən əldə edilən pul vəsaitləri 18,066 17,863 Əməliyyat aktivlərində və öhdəliklərində dəyişikliklər Əməliyyat aktivlərində (artım)/azalma:

Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankında minimum ehtiyat depozitləri 4,598 (3,199)

Qızıl (2) 58 Banklardan alınacaq vəsaitlər (2,280) 376 Müştərilərə verilmiş kreditlər (53,649) (60,531) Sığorta əməliyyatlarından yaranan debitor borcları 496 (138) Digər aktivlər (198) (2,317)

Əməliyyat öhdəliklərində artım/(azalma) Bank depozitləri 1,250 (601) Müştəri depozitləri 45,999 96,257 Dövlət qurumlarından və xarici kredit təşkilatlarından alınmış

kreditlər (6,778) 13,577 Digər öhdəliklər (318) 1,031

Vergidən və faizlərdən əvvəl əməliyyat fəaliyyətindən əldə edilən

pul vəsaitləri 7,184 62,376 Ödənilmiş mənfəət vergisi (3,319) (2,288)

Əməliyyat fəaliyyətindən əldə edilən xalis pul vəsaitləri 3,865 60,088

İNVESTİSİYA FƏALİYYƏTİNDƏN YARANAN PUL

VƏSAİTLƏRİNİN HƏRƏKƏTİ: Əmlak və avadanlıq üçün ödənişlər 19 (3,527) (2,326) Qeyri-maddi aktivlər üçün ödənişlər 21 (584) (391) Əmlak və avadanlıqların satışından daxilolmalar 91 23 Digər borc qiymətli kağızları üçün ödənişlər 17 (16,204) - Digər borc qiymətli kağızlarının satışından daxilolmalar 17 - 4,609 Satıla bilən investisiyalar üçün ödənişlər 18 (10,495) -

İnvestisiya fəaliyyətində (istifadə olunan)/ əldə olunan

xalis pul vəsaitləri (30,719) 1,915

8

“BANK RESPUBLİKA” AÇIQ SƏHMDAR CƏMİYYƏTİ 31 DEKABR 2013-CÜ İL TARİXİNƏ BİTƏN İL ÜZRƏ PUL VƏSAİTLƏRİNİN HƏRƏKƏTİ HAQQINDA KONSOLİDƏ EDİLMİŞ HESABAT (DAVAMI) (Min Azərbaycan manatı ilə)

Qeydlər 31dekabr


üzrə

31dekabr 2012-ci il tarixinə

bitən il üzrə

MALİYYƏLƏŞDİRMƏ FƏALİYYƏTİNDƏN YARANAN PUL

VƏSAİTLƏRİNİN HƏRƏKƏTİ: Subordinasiya borcu üzrə daxilolmalar 7,994 217 Subordinasiya borcunun ödənilməsi (2,774) (7) Adi səhmlər üzrə ödənilmiş dividendlər (9,800) (6,896)

Maliyyələşdirmə fəaliyyətində istifadə olunan xalis pul

vəsaitləri (4,580) (6,686)

Xarici valyuta məzənnəsindəki dəyişikliklərin xarici valyutalarda

saxlanılan pul vəsaitlərinin qalıqlarına təsiri 262 134

NAĞD PUL VƏSAİTLƏRİ VƏ ONLARIN EKVİVALENTLƏRİNDƏ

XALİS (AZALMA)/ARTIM (31,172) 55,451 İLİN ƏVVƏLİNDƏ NAĞD PUL VƏSAİTLƏRİ VƏ ONLARIN

EKVİVALENTLƏRİ 14 143,167 87,716

İLİN SONUNDA NAĞD PUL VƏSAİTLƏRİ VƏ ONLARIN

EKVİVALENTLƏRİ 14 111,995 143,167

31 dekabr 2013-cü il tarixinə bitən il üzrə Qrup tərəfindən ödənilmiş və alınmış faizlərin məbləği müvafiq olaraq 12,354 min manat və 41,362 min manat təşkil etmişdir. 31 dekabr 2012-ci il tarixinə bitən il üzrə Qrup tərəfindən ödənilmiş və alınmış faizlərin məbləği müvafiq olaraq 10,938 min manat və 35,120 min manat təşkil etmişdir.




9

“BANK RESPUBLİKA” AÇIQ SƏHMDAR CƏMİYYƏTİ 31 DEKABR 2013-CÜ İL TARİXİNƏ BİTƏN İL ÜZRƏ KONSOLİDƏ EDİLMİŞ MALİYYƏ HESABATLARINA QEYDLƏR (Başqa qeydlər olmazsa min Azərbaycan manatı ilə)

1. ÜMUMİ MƏLUMAT

“Bank Respublika” Açıq Səhmdar Cəmiyyəti (“Bank”) 1992-ci ildə Azərbaycan Respublikasında təsis edilmiş səhmdar bankdır. Bankın fəaliyyəti Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankı (“ARMB”) tərəfindən tənzimlənir və Bank 83 saylı ümumi lisenziyaya əsasən öz fəaliyyətini həyata keçirir. Bankın əsas fəaliyyəti kommersiya bankçılığı, kreditlər və zəmanətlərin verilməsi və xarici valyutalarla ticarət əməliyyatlarının həyata keçirilməsindən ibarətdir. Bankın 31 dekabr 2013-cü il tarixinə Azərbaycanda 32 filialı və 3 xidmət məntəqəsi fəaliyyət göstərmişdir (31 dekabr 2012-ci il tarixinə: 30 filial və 4 xidmət məntəqəsi). Bankın dövlət qeydiyyatından keçmiş ünvanı aşağıdakı kimidir: Xəqani küçəsi 21, AZ 1000, Bakı şəhəri, Azərbaycan Respublikası. Bank maliyyə hesabatlarında konsolidə edilmiş aşağıdakı müəssisələrdən ibarət olan bank qrupunun (“Qrup”) ana müəssisəsidir:

Təsisçi payı / səsvermə hüquqları (%)

Adı Fəaliyyət göstərdiyi ölkə 2013 2012 Fəaliyyət növü

“Bank Respublika” ASC Azərbaycan Respublikası Ana müəssisə Bankçılıq “Bakı Sığorta” ASC Azərbaycan Respublikası 51 51 Sığorta

“Respublika İnvest” MMC Azərbaycan Respublikası 100 100 Qiymətli kağızlar bazarında

əməliyyatların aparılması

“Bakı Sığorta” Açıq Səhmdar Cəmiyyəti 28 avqust 2007-ci il tarixində Azərbaycan Respublikasında qeydiyyatdan keçmiş səhmdar cəmiyyətdir. Şirkətin əsas fəaliyyəti sığorta xidmətlərinin göstərilməsindən ibarətdir. Şirkət Azərbaycan Respublikası Maliyyə Nazirliyi tərəfindən verilmiş 12 fevral 2004-cü il tarixli sığorta lisenziyasına əsasən fəaliyyət göstərir. Şirkətin üzərinə götürdüyü sığorta xidmətləri yükün, əmlakın sığortalanması, avtonəqliyyat vasitələri sahiblərinin mülki məsuliyyətinin sığortalanması və təkrarsığorta fəaliyyətindən ibarətdir, lakin bunlarla məhdudlaşmır. Şirkətin qeydiyyatdan keçmiş ünvanı aşağıdakı kimidir: Fizuli küçəsi 65, AZ 1014, Bakı şəhəri, Azərbaycan Respublikası. “Respublika İnvest” MMC 1 mart 2007-ci il tarixində Azərbaycan Respublikasında qeydiyyatdan keçmiş məhdud məsuliyyətli cəmiyyətdir. Şirkətin əsas fəaliyyəti qiymətli kağızlarla əməliyyatlar, broker və diler əməliyyatlarından ibarətdir. Şirkət Azərbaycan Respublikasının Qiymətli Kağızlar üzrə Dövlət Komitəsi tərəfindən verilmiş 24 sentyabr 2007-ci il tarixli 84 və 85 saylı broker və diler lisenziyalarına əsasən fəaliyyət göstərir. Şirkətin qeydiyyatdan keçmiş ünvanı aşağıdakı kimidir: Xəqani küçəsi 21, AZ 1000, Bakı şəhəri, Azərbaycan Respublikası. 31 dekabr 2013-cü və 2012-ci il tarixlərinə aşağıdakı səhmdarlar Bankın buraxılmış səhmlərinə sahib olmuşlar:

31 dekabr

2013-cü il, % 31 dekabr

2012-ci il, %

Səhmdar DEG - Deutsche Investitions - und Entwicklungsgesellschaft mbH 16.67 16.67 Quliyev Natiq Saday oğlu 16.66 16.66 Quliyev Elçin Saday oğlu 15.18 15.18 Quliyeva Sevda Saday qızı 14.53 14.53 Quliyev Saday Əsəd oğlu 14.36 14.36 Quliyeva Mariya Heydər qızı 14.07 14.07 SIDT (Sparkassen International Development Trust GmbH) 8.33 8.33 Digər 0.20 0.20

Cəmi 100.00 100.00

10

Bu konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarının buraxılması 29 aprel 2014-cü il tarixində İdarə Heyəti

tərəfindən təsdiq edilmişdir.

2. MÜHÜM MÜHASİBAT UÇOTU SİYASƏTLƏRI

Uyğunluq haqqında bəyanat Bu konsolidə edilmiş maliyyə hesabatları Beynəlxalq Mühasibat Uçotu Standartları Şurası (BMUSŞ) tərəfindən buraxılmış Maliyyə Hesabatlarının Beynəlxalq Standartlarına və Beynəlxalq Maliyyə Hesabatlarının Şərhi Komitəsi (“BMHŞK”) tərəfindən verilmiş şərhlərə müvafiq olaraq hazırlanmışdır. Təqdimat meyarının digər əsasları Bu konsolidə edilmiş maliyyə hesabatları Qrupun proqnozlaşdırıla bilən gələcəkdə fəaliyyətini fasiləsizlik prinsipinə uyğun olaraq davam etdirə biləcəyi fərziyyəsi əsasında hazırlanmışdır. Bu konsolidə edilmiş maliyyə hesabatları başqa qeydlər olmadıqda min Azərbaycan manatı ilə təqdim olunur.

Aşağıda göstərilən mühasibat uçotu qaydalarında izah edildiyi kimi, yenidən qiymətləndirmə məbləğində və ya ədalətli dəyərlə qiymətləndirilmiş bəzi binalar və maliyyə alətləri istisna olmaqla, bu konsolidə edilmiş maliyyə hesabatları ilkin (tarixi) dəyər əsasında hazılanmışdır. Tarixi dəyər ümumiyyətlə aktivlərin əvəzində əldə edilə bilən vəsaitlərin ədalətli dəyərinə əsaslanır. Ədalətli dəyər bilavasitə müşahidə olunmasından və ya digər qiymətləndirmə vasitələrini istifadə etməklə hesablanmasından asılı olmayaraq, qiymətləndirmə tarixində bazar iştirakçıları arasındakı əməliyyat üzrə aktivin satılması üçün alınmış və ya öhdəliyin ötürülməsi üçün ödənilmiş qiymətdir. Qiymətləndirmə tarixinə bazar iştirakçıları aktiv və ya öhdəliyə qiymət qoyma zamanı onların xüsusiyyətlərini nəzərə aldıqda, Qrup da həmin aktiv və ya öhdəliklərin ədalətli dəyərini hesablayarkən onların xüsusiyyətlərini nəzərə alır. Bu konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarında qiymətləndirmə və ya açıqlama məqsədləri üçün ədalətli dəyər MHBS 2-yə daxil olan pay alətləri əsasında ödəmə əməliyyatları, MUBS 17-yə daxil olan lizinq əməliyyatları, eləcə də ədalətli dəyər qiymətləndirməsinə oxşar olan, lakin ədalətli dəyər qiymətləndirmələri olmayan, məsələn, MUBS 2-də qeyd edilən xalis satış dəyəri və ya MUBS 36-da qeyd edilən istifadə dəyəri kimi qiymətləndirmələr istisna olmaqla yuxarıdakı kimi müəyyən edilir.

Bundan əlavə, maliyyə hesabatı məqsədilə ədalətli dəyər qiymətləndirmələri belə qiymətləndirmələr üçün giriş məlumatlarının müşahidə edilə bilmə dərəcəsindən və bütövlükdə ədalətli dəyər qiymətləndirmələri üçün giriş məlumatlarının əhəmiyyətliliyindən asılı olaraq Səviyyə 1, 2, 3 kimi təsnifləndirilir. Bu səviyyələr aşağıdakılardır:

Səviyyə 1 – Giriş məlumatları, ölçmə tarixində müəssisənin istifadə edə biləcəyi, fəal bazarda eyni aktiv və öhdəliklər üçün təyin edilən (düzəliş edilməmiş) qiymətlərdir;

Səviyyə 2 – Giriş məlumatları, Səviyyə 1-ə daxil olan təyin edilmiş qiymətlər istisna olmaqla, birbaşa və ya dolayısı ilə aktiv və öhdəliklər üzrə müşahidə edilə bilən giriş məlumatlarıdır; və

Səviyyə 3 – Giriş məlumatları aktiv və ya öhdəliklər üzrə müşahidə edilə bilinməyən giriş məlumatlardır.

Azərbaycan Respublikasında qeydiyyatdan keçmiş Bank və onun konsolidə edilmiş şirkətləri mühasibat uçotunu yerli mühasibat uçotu qaydalarına uyğun olaraq aparırlar. Bu konsolidə edilmiş maliyyə hesabatları yerli mühasibat uçotu qaydalarına istinadən hazırlanmış və MHBS-a uyğunlaşdırılması üçün tərtibatında düzəlişlər edilmişdir. Qrup maliyyə vəziyyəti haqqında hesabatını likvidlik ardıcıllığı ilə geniş şəkildə təqdim edir. Maliyyə vəziyyəti haqqında hesabatın verilməsi tarixindən sonra 12 ay ərzində (cari) və 12 aydan çox müddət (uzunmüddətli) ərzində hesablaşmalar və ya ödəniləcək məbləğlər üzrə təhlil 33 saylı qeyddə göstərilir.

11

Əməliyyat valyutası Qrupun bütün müəssisələrinin maliyyə hesabatlarına daxil edilən maddələr həmin müəssisənin fəaliyyət göstərdiyi əsas iqtisadi mühitdəki valyutanı (“əməliyyat valyutası”) istifadə etməklə ölçülür. Qrupun ana müəssisəsinin əməliyyat valyutası Azərbaycan manatıdır. Qrupun konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarının təqdim olunduğu valyuta Manatdır. Başqa qeydlər olmazsa bütün maliyyə məlumatları yaxın minlik ədədinə qədər yuvarlaqlaşdırılmışdır. Əvəzləşdirmə Maliyyə aktivləri və maliyyə öhdəlikləri yalnız uçotda tanınmış məbləğlərin əvəzləşdirilməsi üçün qanuni hüquq mövcud olduqda və xalis məbləğ əsasında hesablaşmalar aparılması, yaxud eyni vaxtda aktivlərin satılması və öhdəliyin yerinə yetirilməsi nəzərdə tutulduqda qarşılıqlı əvəzləşdirilir, xalis məbləğ isə maliyyə vəziyyəti haqqında konsolidə edilmiş hesabatda açıqlanır. Gəlir və xərclər hər hansı bir mühasibat standartı, yaxud şərhində və Qrupun mühasibat qaydalarında xüsusi olaraq açıqlanması tələb olunmadığı və ya icazə verilmədiyi halda mənfəət və ya zərər haqqında konsolidə edilmiş hesabatda əvəzləşdirilmir. Əsas mühasibat uçotu qaydaları aşağıda açıqlanır. Konsolidasiyanın əsasları Hazırkı konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarına Bankın və onun törəmə müəssisələrinin (struktur müəssisələr daxil olmaqla) maliyyə hesabatları daxildir. Nəzarət aşağıdakı hallarda həyata keçirilir:

Bank investisiya qoyulan müəssisə üzərində səlahiyyətə malik olduqda;

Bank investisiya qoyulan müəssisə ilə iş birliyindən gəlir əldə etdikdə və ya belə gəlirlər üzrə hüquqa malik olduqda;

Bank gəlirlərə təsir etmək üçün öz səlahiyyətindən istifadə etmək qabiliyyətinə malik olduqda.

Bank, fakt və mövcud vəziyyətlərin nəzarətin yuxarıda qeyd olunan üç elementindən birinə və ya daha çoxuna dəyişiklər edildiyini göstərdiyi təqdirdə, investisiya qoyulan müəssisəyə nəzarət edib-etməməsini yenidən qiymətləndirir. Mənfəət və ya zərər və digər məcmu mənfəətin hər bir komponenti Bankın səhmdarlarına və qeyri-nəzarət paylarına aid edilir. Törəmə müəssisələrin cəmi məcmu mənfəəti, hətta qeyri-nəzarət payları üzrə balansda kəsir yaransa belə, Bankın səhmdarlarına və qeyri-nəzarət paylarına aid edilir.

Lazım olduqda törəmə müəssisələrdə tətbiq edilən mühasibat uçotu qaydalarının Qrupdakı digər müəssisələr tərəfindən istifadə olunan mühasibat uçotu qaydalarına uyğunlaşdırılması üçün törəmə müəssisələrinin maliyyə hesabatlarına düzəlişlər edilir. Bütün qrupdaxili əməliyyatlar və qalıqlar konsolidasiya zamanı tam şəkildə çıxarılır. Qeyri-nəzarət payı Qeyri-nəzarət payı Bankın birbaşa və ya dolayısı ilə sahib olmadığı törəmə müəssisələrinin mənfəət və ya zərərinin, habelə xalis aktivlərinin bir hissəsidir. Qeyri-nəzarət payı mənfəət və ya zərər haqqında konsolidə edilmiş hesabatda, eləcə də maliyyə vəziyyəti haqqında konsolidə edilmiş hesabatda ana müəssisənin səhmdar kapitalından ayrıca kapital üzrə göstərilir. Faiz gəlirinin tanınması

Maliyyə aktivi üzrə faiz gəliri iqtisadi mənfəətin Qrupa daxil olması ehtimalı olduqda və gəlir məbləğinin düzgün qiymətləndirilməsi mümkün olduqda tanınır. Faiz gəliri və xərci effektiv faiz metodundan istifadə etməklə hesablama metodu ilə uçot əsasında tanınır. Effektiv faiz metodu maliyyə aktivi və ya maliyyə öhdəliyinin (yaxud maliyyə aktivləri və ya öhdəlikləri qrupunun) amortizasiya olunmuş dəyərinin hesablanması və faiz gəliri, yaxud faiz xərcinin müvafiq dövr üzrə bölüşdürülməsi üsuludur.

12

Effektiv faiz dərəcəsi borc alətinin nəzərdə tutulan müddəti və ya (tətbiq olunarsa) daha qısa müddət ərzində hesablanmış gələcək nağd pul daxilolmalarını (o cümlədən effektiv faiz dərəcəsinin ayrılmaz hissəsini təşkil edən məntəqələrdə ödənilmiş yaxud alınmış bütün haqlar, əməliyyat xərcləri və digər mükafat yaxud endirimlər) ilkin tanınma anında xalis balans məbləğinədək dəqiqliklə diskontlaşdıran dərəcədir. Maliyyə aktivi, yaxud analoji maliyyə aktivləri qrupu ehtimal olunan dəyərsizləşmə zərərinin baş verməsi nəticəsində hesabdan silinərsə (qismən), faiz gəliri bundan sonra dəyərsizləşmə zərərinin qiymətləndirilməsi qiymətləndirilməsi məqsədilə gələcək pul vəsaitləri hərəkətinin diskontlaşdırılması üçün tətbiq edilən faiz dərəcələrindən istifadə olunmaqla uçotda tanınır. Ədalətli dəyərlə uçota alınan aktivlər üzrə qazanılmış faizlər faiz gəliri hissəsində təsnif edilir. Gəlirin tanınması – digər Haqq və komissiya gəlirinin tanınması Kreditlərin verilməsinə görə komissiya haqları birbaşa xərclər ilə birlikdə təxirə salınır və kredit üzrə effektiv faiz dərəcəsinə düzəliş kimi uçotda tanınır. Kreditin ayrılmasının xüsusi kredit razılaşması ilə nəticələnəcəyi ehtimal edilən hallarda, kreditin alınmasına görə komissiya haqqı birbaşa xərclər ilə birlikdə təxirə salınır və nəticədə verilən kreditin effektiv faiz dərəcəsinə düzəliş kimi uçotda tanınır. Kreditin ayrılmasının xüsusi kredit razılaşmasının bağlanması ilə nəticələnməsi ehtimal edilmədiyi hallarda, kreditin alınmasına görə komissiya haqqı kreditin verilmə müddətinin qalan dövrü üzrə mənfəət və zərər uçotunda tanınır. Kreditin ayrılması öhdəliyinin müddəti kredit verilmədən başa çatarsa, belə öhdəliyə görə komissiya haqqı müddət başa çatdığı anda mənfəət və zərərdə tanınır. Kredit xidməti haqları xidmətlərin yerinə yetirildiyi təqdirdə gəlirlər kimi uçotda tanınır. Bütün digər komissiya haqları yalnız xidmətlər göstərildikdən sonra tanınır. Maliyyə alətləri

Qrup maliyyə aləti üzrə müqavilə öhdəliyinə tərəf olduğu halda, maliyyə aktivləri və öhdəlikləri maliyyə vəziyyəti haqqında konsolidə edilmiş hesabatda tanınır. Maliyyə aktivləri və öhdəliklərinin adi alqı-satqısı prosesləri hesablaşma tarixi üzrə uçot üsulundan istifadə etməklə tanınır. Maliyyə aktivlərinin və maliyyə öhdəliklərinin adi alqı və ya satqısı hesablaşma tarixinə uçot üsulundan istifadə etməklə tanınır. Maliyyə aktivləri və maliyyə öhdəlikləri ilk olaraq ədalətli dəyərlə ölçülür. Maliyyə aktivləri və maliyyə öhdəliklərinin alınması və ya buraxılmasına birbaşa aidiyyəti olan əməliyyat xərcləri (ədalətli dəyəri mənfəət və ya zərərdə tanınan maliyyə aktivləri və maliyyə öhdəlikləri istisna edilməklə) uçotda ilkin tanınma anında maliyyə aktivləri yaxud maliyyə öhdəliklərinin müvafiq olaraq ədalətli dəyərinə əlavə edilir və ya bu dəyərdən çıxılır. Maliyyə aktivləri və ya maliyyə öhdəliklərinin mənfəət və ya zərər uçotunda tanınan ədalətli dəyərlə qeydə alınması ilə birbaşa bağlı olan əməliyyat xərcləri dərhal mənfəət və zərər uçotunda tanınır.

Maliyyə aktivləri Qrupun maliyyə aktivləri aşağıda müəyyən edilmiş kateqoriyalar üzrə təsnif edilir: “ödəniş tarixinədək saxlanılan” investisiyalar, “satıla bilən” (SB) maliyyə aktivləri və “kreditlər və debitor borcları”. Təsnifləşdirmə maliyyə alətinin növündən və məqsədindən asılıdır və ilkin tanınma anında müəyyən olunur. Satıla bilən maliyyə aktivləri Satıla bilən maliyyə aktivləri satıla bilməsinə görə müəyyən edilmiş yaxud da (a) kreditlər və debitor borcları, (b) ödəmə tarixinədək saxlanılan investisiyalar (c) mənfəət və ya zərər hesablarında ədalətli dəyərlə qeyd edilən maliyyə aktivləri kimi təsnif olunmayan qeyri-derivativ alətlərdir.

13

Qrupa məxsus olan və aktiv bazarda alınıb-satılan listinq subyekti olan səhmlər və qaytarılabilən istiqrazlar satılabilən investisiyalar kimi təsnifləşdirilir və ədalətli dəyərlə ölçülür. Qrupun aktiv bazarda alınıb-satılmayan və listinq subyekti olmayan, lakin satıla bilən olaraq təsnifləşdirilən və ədalətli dəyərlə (Qrupun rəhbərliyi ədalətli dəyərin düzgün qiymətləndirilməsini mümkün hesab etdiyindən) qeyd edilən səhmlərə investisiyaları vardır . Ədalətli dəyər 31 saylı qeyddə təsvir olunan şəkildə müəyyən edilir. Mənfəət və ya zərərdə tanınan müvəqqəti olmayan dəyərsizləşmə zərəri, effektiv faiz metodu ilə hesablanan faizlər, dividend gəliri və monetar aktivlər ilə bağlı xarici valyuta əməliyyatları üzrə mənfəət və zərər istisna olmaqla, ədalətli dəyərin dəyişməsindən yaranan gəlir və zərər digər məcmu mənfəətdə tanınır və investisiyaların yenidən qiymətləndirilməsi ehtiyatında toplanır. İnvestisiyanın silindiyi və ya dəyərsizləşdiyi halda investisiyaların yenidən qiymətləndirilməsi üzrə ehtiyatda yığılmış məcmu gəlir və zərər mənfəət və zərər kimi yenidən təsnifləşdirilir. İnvestisiya satıldıqda və ya dəyərsizləşdiyi müəyyən edildikdə, investisiyaların yenidən qiymətləndirilməsi ehtiyatında yığılmış məcmu gəlir və ya zərər mənfəət və ya zərər hesablarında yenidən təsnifləşdirilir. Fəal bazarda qiyməti bəyan edilməmiş və ədalətli dəyəri düzgün ölçülə bilməyən satılabilən kapital investisiyaları hər hesabat dövrünün sonunda müəyyən olunmuş hər hansı ehtimal olunan dəyərsizləşmə zərəri çıxılmaqla maya dəyəri ilə ölçülür.

Kreditlər və debitor borcları Sabit və ya müəyyən oluna bilən ödənişləri olan və fəal bazarda qiyməti bəyan edilməmiş ticarət debitor borcları, kreditlər və digər debitor borcları “kreditlər və debitor borcları” kimi təsnif edilir. Kreditlər və debitor borcları effektiv faiz dərəcəsi metodundan istifadə etməklə dəyərsizləşmə çıxıldıqdan sonra amortizasiya olunmuş dəyərdə qiymətləndirilir. Faiz gəliri, faizin tanınması cüzi əhəmiyyət kəsb etdiyi halda qısa-müddətli debitor borcları istisna edilməklə, effektiv faiz dərəcəsini tətbiq etməklə uçotda tanınır. Digər borc qiymətli kağızları

Bu təsnifləşdirməyə sabit və ya müəyyən edilə bilən ödənişləri olan və sabit ödəmə müddətləri olan bəyan edilməmiş qeyri derivariv maliyyə aktivləri daxildir. Rəhbərlik digər borc qiymətli kağızlarının təsnifatını onların ilkin uçotu zamanı müəyyən edir və hər hesabat dövrünün sonunda həmin təsnifləşdirmənin uyğunluğunu yenidən qiymətləndirir. Digər borc qiymətli kağızları amortizasiya olunmuş dəyərlə uçota alınır və MUBS 39-a əsasən kreditlər və debitor borcları kateqoriyasında təsnifləşdirilir. Maliyyə aktivlərinin dəyərsizləşməsi Maliyyə aktivləri dəyərsizləşmənin müəyyən edilməsi məqsədilə hər hesabat dövrünün sonunda qiymətləndirilir. Maliyyə aktivinin ilkin tanınmasından sonra baş vermiş bir və ya bir neçə hadisə nəticəsində investisiyaların gələcək pul hərəkətinin təsirə məruz qaldığını isbat edən obyektiv sübut yaranarsa, maliyyə aktivləri dəyərsizləşmiş hesab edilir. Listinq subyekti olmayan satılabilən kimi təsnifləşdirilmiş kapital investisiyaları üçün təminatın ədalətli dəyərinin onun maya dəyərindən əhəmiyyətli və ya uzun müddət davam edən azalması dəyərsizləşmə üçün əsas ola bilər. Bütün digər maliyyə aktivləri üçün, dəyərsizləşməni göstərən amillərə aşağıdakılar aid ola bilər: Emitent və ya qarşı tərəfinin əhəmiyyətli maliyyə çətinlikləri; yaxud

Əsas borc məbləği və ya faizlərin vaxtında ödənilməməsi və ya ödəmə öhdəliyinin yerinə yetirilməməsi halları kimi müqavilə şərtlərinin pozulması; və ya

Borcalanın müflisliyə uğrayacağı və ya maliyyə strukturunun yenidən təşkil edəcəyi güman olunduqda; yaxud da

Maliyyə çətinlikləri səbəbindən qeyd olunan maliyyə aktivinin təqdim edildiyi fəal bazar məkanlarının yox olması.

Kreditlər və debitor borcları kimi müəyyən maliyyə aktivi kateqoriyaları halında, ayrı-ayrılıqda dəyərsizləşməyəcəyi müəyyən edilən aktivlər, əlavə olaraq, dəyərsizləşmənin müəyyən olunması məqsədilə kollektiv şəkildə təhlil edilir. Kreditlər və debitor borcları portfelinin dəyərsizləşdiyini göstərən obyektiv sübutlara Qrupun ödənişlərin yığılması ilə bağlı keçmiş təcrübəsi, portfeldə vaxtı gecikdirilən ödəmələrin sayının artması, eləcə də debitor borcu öhdəliyinin yerinə yetirilməməsi ilə əlaqələndirilən yerli və ya ölkənin iqtisadi şəraitində müşahidə olunan dəyişikliklər aid edilə bilər.

14

Amortizasiya olunmuş dəyərlə qeyd edilən maliyyə aktivləri halında, uçotda tanınmış dəyərsizləşmə zərərinin məbləği aktivin balans dəyəri ilə maliyyə aktivinin ilkin effektiv faiz dərəcəsində diskontlaşdırılmış təxmin edilən gələcək pul hərəkətinin cari dəyəri arasındakı fərqdən ibarətdir. İlkin dəyəri ilə qeyd edilən maliyyə aktivləri halında isə, ehtimal olunan dəyərsizləşmə zərərinin məbləği aktivin balans dəyəri ilə bənzər maliyyə aktivləri üçün tətbiq olunan cari bazar gəlirlilik norması dərəcəsində diskontlaşdırılmış təxmin edilən gələcək pul vəsaitləri hərəkətinin cari dəyəri arasındakı fərqlə ölçülür. Belə dəyərsizləşmə zərəri sonrakı dövrlərdə əvəzləşdirilmir. Maliyyə aktivinin balans dəyəri, belə dəyərin ehtiyatlar hesabına azalmasını nəzərdə tutan kreditlər və debitor borcları halı istisna edilməklə, bütün maliyyə aktivləri üçün birbaşa olaraq ehtimal olunan dəyərsizləşmə zərəri məbləğində azaldılır. Kreditlər və ya debitor borcu ümidsiz borc hesab edildikdə, belə məbləğlər ehtiyatlar hesabına qarşı silinir. Əvvəllər silinmiş məbləğlərin daha sonra qaytarılması ehtiyat hesabına kreditləşdirilir. Ehtiyatlar hesabının balans məbləğindəki dəyişikliklər mənfəət və ya zərər hesablarında tanınır. Satılabilən maliyyə aktivlərinin dəyərsizləşməsi zamanı digər məcmu mənfəət üzrə tanınmış məcmu gəlir və ya zərərlər dövr üzrə mənfəət və ya zərər şəklində yenidən təsnifləşdirilir. Amortizasiya olunmuş dəyərlə qiymətləndirilən aktivlər halında, sonrakı dövrdə ehtimal olunan dəyərsizləşmə zərəri azalarsa və bu azalmanın dəyərsizləşmənin uçotda tanındığı andan sonra baş vermiş hadisə ilə obyektiv şəkildə əlaqələndirilə bilərsə, bundan qabaq uçotda tanınmış dəyərsizləşmə zərəri mənfəət və ya zərər hesabına əvəzləşdirilir, bu şərtlə ki, dəyərsizləşmənin əvəzləşdirildiyi tarixdə investisiyanın balans məbləği dəyərsizləşmə uçotda tanınmadığı təqdirdə amortizasiya dəyərindən artıq olmasın. Satılabilən pay qiymətli kağızlarına gəldikdə, əvvəllər mənfəət və ya zərər müddəalarında tanınmış dəyərsizləşmə üzrə zərər mənfəət və ya zərər hesabında əvəzləşdirilmir. Dəyərsizləşmə üzrə zərərdən sonra ədalətli dəyərdə baş vermiş hər hansı artım digər məcmu mənfəət haqqında hesabatda tanınır və investisiyaların yenidən qiymətləndirilməsi üzrə ehtiyatlar başlığı altında toplanılır. SB borc qiymətli kağızları halında isə, investisiyaların ədalətli dəyərindəki artım dəyərsizləşmə zərərinin tanındığı andan sonra baş vermiş hadisə ilə obyektiv şəkildə əlaqələndirildikdə, dəyərsizləşmə üzrə zərər mənfəət və ya zərər hesabında əvəzləşdirilir. Şərtləri təkrar razılaşdırılmış kreditlər

Mümkün olan hallarda Qrup girova sahib çıxmaq əvəzinə kreditin ödəmə vaxtının təkrar razılaşdırılması məqsədini güdür. Bu, ödəniş müddətinin uzadılması və yeni kredit şərtlərinin razılaşdırılmasını nəzərdə tuta bilər. Şərtlər yenidən razılaşdırıldıqda, hər hansı dəyərsizləşmə şərtlərdə dəyişikliklərin edilməsindən əvvəl hesablanmış ilkin effektiv faiz dərəcəsindən istifadə etməklə ölçülür və kredit vaxtı ötmüş hesab edilmir. Rəhbərlik bütün meyarlar üzrə tələblərin yerinə yetirildiyini və gələcək ödənişlərin baş tutacağını təmin etmək məqsədilə şərtləri təkrar razılaşdırılmış kreditləri nəzərdən keçirir. Kreditlər ilkin effektiv faiz dərəcəsindən istifadə etməklə hesablanan fərdi və ya birgə dəyərsizləşmə qiymətləndirilməsinin obyekti olmağa davam edir. Kreditlərin və avansların silinməsi Kreditlər və avanslar yığılması mümkün olmadıqda kreditlər üzrə ehtimal olunan dəyərsizləşmə zərəri üçün ehtiyatlara qarşı hesabdan silinir. Rəhbərlik Qrupa ödənilməli olan borcların yığılması üçün bütün mümkün vasitələrdən istifadə etdikdən və Qrup saxladığı bütün girov vəsaitlərini satdıqdan sonra kreditlər və avanslar hesabdan silinir. Əvvəllər hesabdan silinmiş məbləğlərin sonradan bərpa edilməsi ödənişlərin qaytarılması dövründə məcmu mənfəət haqqında konsolidə edilmiş hesabatda maliyyə aktivlərinin dəyərsizləşməsi məbləğinə qarşı əvəzləşdirilir. Yerli qanunvericiliyə əsasən kreditlər yalnız Müşahidə Şurasının, bəzi hallarda isə Məhkəmənin müvafiq qərarı ilə silinə bilər.

15

Maliyyə aktivlərinin tanınmasının dayandırılması Qrup yalnız aktivdən pul daxilolmaları üzrə onun müqavilə hüquqlarının vaxtı bitdikdə, yaxud maliyyə aktivini və aktiv üzrə mülkiyyət hüquqları ilə bağlı bütün risk və mükafatları əsas etibarilə digər tərəfə ötürdükdə maliyyə aktivinin tanınmasını dayandırır. Qrup aktiv üzrə mülkiyyət hüquqları ilə bağlı bütün risk və mükafatları əhəmiyyətli şəkildə digər tərəfə ötürməsə və ya özündə saxlamasa və köçürülmüş aktiv üzərində nəzarətini davam etdirsə, o, aktiv üzrə saxlanılmış payını və bununla əlaqədar ödəyəcəyi məbləğlər müqabilində öhdəliyi uçotda tanıyır. Qrup ötürülmüş aktiv üzrə mülkiyyət hüququ ilə bağlı risk və mükafatları əsas etibarilə özündə saxlayarsa, o, belə aktivi uçotda tanımağa davam edir və aldığı məbləğlər ilə əlaqədar girovu təmin edilmiş borc vəsaitlərini də uçotda tanıyır. Maliyyə aktivinin tanınması tamamilə dayandırıldığı halda, maliyyə aktivinin balans dəyəri ilə alınmış və alınacaq məbləğlər və digər məcmu gəlirlərdə tanınmış və kapitalda toplanan yığılmış gəlir və zərərlər arasındakı fərq mənfəət və ya zərərdə tanınır. Maliyyə aktivinin tanınmasının tamamilə dayandırılması halından başqa digər hallarda (məs., Qrup ötürülmüş aktivlərin bir hissəsini almaq hüququnu saxlayırsa), Qrup maliyyə aktivinin əvvəl müəyyən edilmiş balans dəyərini iştirakın davam etdiyi müddətdə tanımağa davam etdiyi hissə ilə aktivlərin ötürülməsi tarixində həmin hissələrin nisbi ədalətli dəyərləri əsasında artıq tanınmayan hissə arasında bölüşdürür. Artıq tanınmayan hissəyə aid edilmiş balans dəyəri ilə artıq tanınmayan hissə üzrə alınmış ödəniş məbləği və ona aid edilmiş, digər məcmu mənfəət haqqında hesabatda tanınmış hər hansı yığılmış gəlir və ya zərər arasında fərq mənfəət və ya zərər uçotunda tanınır. Digər məcmu mənfəət haqqında hesabatda tanınmış yığılmış gəlir və ya zərər tanınması davam edən hissə ilə belə hissələrin nisbi ədalətli dəyəri əsasında tanınması artıq dayandırılmış hissə arasında bölüşdürülür. Maliyyə öhdəlikləri və buraxılmış kapital alətləri Borc və ya kapital qismində təsnifləşdirmə Borc və kapital alətləri müqavilə şərtlərinə, habelə maliyyə öhdəliyi və kapital alətləri haqqında anlayışa əsasən maliyyə öhdəlikləri, yaxud da kapital kimi təsnif edilir.

Kapital alətləri

Kapital aləti bütün öhdəliklər çıxıldıqdan sonra müəssisənin aktivləri üzrə qalan pay hüququnu təsdiqləyən hər hansı müqavilədir. Qrup tərəfindən buraxılmış kapital alətləri birbaşa emissiya xərcləri çıxılmaqla əldə edilmiş vəsaitlər kimi tanınır. Qrupun öz kapital alətlərinin geri alınması birbaşa kapitalda tanınır və çıxılır. Eyni zamanda, Qrupun öz kapital alətlərinin alınması, satılması, buraxılması və ya ləğv edilməsi üzrə mənfəət və ya zərərdə heç bir gəlir və ya itkilər tanınmır. Digər maliyyə öhdəlikləri

Digər maliyyə öhdəlikləri, o cümlədən Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankında yerləşdirilmiş depozit alətləri, müştəri və bank depozitləri, dövlət qurumlarından və xarici kredit təşkilatlarından alınmış kreditlər, subordinasiya borcu və digər öhdəliklər əməliyyat xərcləri çıxılmaqla ilkin anda ədalətli dəyərlə ölçülür. Digər maliyyə öhdəlikləri sonradan effektiv faiz metodundan istifadə etməklə və faiz xərcləri effektiv gəlir əsasında tanınmaqla amortizasiya olunmuş dəyərlə ölçülür. Effektiv faiz metodu maliyyə öhdəliyinin amortizasiya olunmuş dəyərinin hesablanması və faiz xərclərinin müvafiq dövr üzrə bölüşdürülməsi üsuludur. Effektiv faiz dərəcəsi təxmin edilən gələcək nağd pul ödəmələrini (o cümlədən effektiv faiz dərəcəsinin ayrılmaz hissəsini təşkil edən məntəqələrdə ödənilmiş yaxud alınmış bütün haqlar, əməliyyat xərcləri və digər mükafat yaxud endirimlər) maliyyə öhdəliyinin güman edilən müddəti, yaxud (müvafiq hallarda) daha qısa müddət ərzində ilkin tanınma zamanı xalis balans dəyərinə qədər dəqiqliklə diskontlaşdıran dərəcədir.

16

Maliyyə öhdəliklərinin tanınmasının dayandırılması Maliyyə öhdəliklərinin tanınması yalnız və yalnız Qrup öz ödəniş öhdəliyini yerinə yetirdikdə, belə öhdəlik ləğv olunduqda, yaxud müddəti başa çatdıqda dayandırılır. Mövcud maliyyə öhdəliyi tam başqa şərtlərlə eyni kreditorun təqdim etdiyi digər öhdəliklə əvəzlənərsə, yaxud mövcud öhdəliyə əhəmiyyətli düzəlişlər edilərsə, belə əvəzləmə və ya düzəliş ilkin öhdəliyin tanınmasının dayandırılması və yeni öhdəliyin tanınması kimi qəbul edilir. Tanınması dayandırılmış maliyyə öhdəliyinin balans dəyəri ilə öhdəliklər üzrə ödənilmiş və ödəniləcək məbləğlər arasındakı fərq mənfəət və ya zərər uçotunda tanınır. Maliyyə zəmanəti müqavilələri Maliyyə zəmanəti müqaviləsi borc aləti üzrə şərtlərə əsasən ödənişin edilməli olduğu tarixdə müəyyən debitorun belə ödənişləri yerinə yetirə bilməməsi səbəbindən qiymətli kağızın sahibinə dəymiş zərərin əvəzinin ödənilməsini emitentdən tələb edən müqavilə formasıdır.

Qrup tərəfindən buraxılmış maliyyə zəmanəti müqavilələri ilkin olaraq ədalətli dəyərlə ölçülür və ƏDMZ-də tanınan kimi təyin edilmədiyi halda, sonradan aşağıdakı məbləğlərdən daha yüksəyi ilə ölçülür: Qiymətləndirilmiş öhdəliklər və şərti öhdəliklər və şərti aktivlər adlı MUBS 37-ə əsasən

müəyyən olunduğu kimi müqavilə üzrə öhdəlik məbləğindən; və

Məqsədəmüvafiq hallarda gəlirlərin tanınması qaydalarına əsasən uçotda tanınmış yığılan amortizasiya çıxılmaqla ilkin tanınmış məbləğdən.

Derivativ maliyyə alətləri

Qrup valyuta mübadiləsi ilə bağlı riskləri tənzimləmək məqsədilə xarici valyuta üzrə müxtəlif derivativ forvard müqavilələrini bağlayır. Derivativlər derivativ müqaviləsinin bağlanıldığı tarixdə ilkin olaraq uçotda ədalətli dəyərlə tanınır və sonradan onların dövrün sonuna olan ədalətli dəyərinə qarşı təkrar qiymətləndirilir. Nəticədə yaranmış gəlir və ya zərər dərhal mənfəət və ya zərər hesablarında tanınır. Lizinq

Lizinqin şərtlərinə əsasən mülkiyyət hüququ üzrə bütün risk və mükafatlar icarəçiyə ötürüldüyü zaman belə lizinq maliyyə lizinqi kimi təsnifləşdirilir. Bütün digər lizinqlər əməliyyat lizinqi kimi təsnifləşdirilir. Qrup icarəyə götürən tərəf kimi Əməliyyat lizinqi ilə bağlı ödənişlər, lizinq obyekti olan aktiv üzrə iqtisadi mənfəətin tanınması üçün belə mənfəətin daxil olduğu müddəti daha uyğun əks etdirən digər bir metodun istifadə edildiyi hallar istisna olmaqla, lizinq müddəti ərzində düzxətli metod əsasında xərc kimi tanınır. Əməliyyat lizinqlərindən irəli gələn şərti icarə haqları yarandığı dövr üzrə xərc kimi tanınır.

Əməliyyat icarəsi sövdələşməsinin bağlanması üçün icarə stimulları əldə olunduqda belə stimullar öhdəlik kimi tanınır. Stimullar üzrə ümumi mənfəət, lizinq obyekti olan aktiv üzrə iqtisadi mənfəətin tanınması üçün belə mənfəətin daxil olduğu müddəti daha uyğun əks etdirən digər bir metodun istifadə edildiyi hallar istisna olmaqla, düz xətt üsulu əsasında icarə xərclərinin azalması kimi tanınır.

Pul vəsaitləri və onların ekvivalentləri Pul vəsaitləri və onların ekvivalentləri kassadakı nağd vəsaitlərdən, ilkin ödəniş müddəti 90 gündən az və ya 90 günə bərabər olan Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankındakı müxbir hesablar və müddətli depozitlər üzrə sərbəst qalıqlardan, o cümlədən, kredit təşkilatlarından alınacaq ilkin ödəniş müddəti 90 gündən az və ya 90 günə bərabər olan və hər hansı müqavilə öhdəliklərindən azad məbləğlərdən ibarətdir.

17

Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankında saxlanılan məcburi ehtiyatlar Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankında saxlanılan minimum ehtiyat depozitləri onlarla bağlı məhdudiyyətlər nəzərə alınmaqla, Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının tələblərinə uyğun olaraq Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankına yerləşdirilmiş məcburi ehtiyatlar məbləğini əks etdirir. Yuxarıdakıları nəzərə alaraq, Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankı tərəfindən tələb olunan minimum ehtiyat depozitinin məbləği pul vəsaitlərinin hərəkəti haqqında konsolidə edilmiş hesabata pul vəsaitlərinin ekvivalenti kimi daxil edilməmişdir. Əmlak və avadanlıq Binalar maliyyə vəziyyəti haqqında konsolidə edilmiş hesabatda yenidən qiymətləndirilən dəyərlə göstərilir ki, bu da sonrakı dövrlərin yığılmış köhnəlmə və yığılmış ehtimal olunan zərəri çıxılmaqla yenidən qiymətləndirmə tarixində onların ədalətli dəyərini əks etdirir. Yenidən qiymətləndirmələr balans dəyərinin hər hesabat dövrünün sonunda ədalətli dəyəri tətbiq etməklə müəyyən edilə biləcək balans dəyərindən əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənməməsi üçün kifayət qədər müntəzəm qaydada həyata keçirilir. Binaların yenidən qiymətləndirilməsindən yaranan hər hansı yenidənqiymətləndirmə artımı digər məcmu mənfəət haqqında hesabatda tanınır və kapitalda toplanır, hərçənd ki, belə artımın bundan əvvəl mənfəət və zərər uçotunda tanınmış eyni aktivin yenidən qiymətləndirmə azalmasını əvəzləşdirdiyi və nəticə etibarı ilə, əvvəllər xərclənmiş azalma həcmində mənfəət və zərər hesabının kreditinə yazıldığı hal istisna edilir. Binaların yenidən qiymətləndirilməsindən yaranan balans dəyərinin azalması, bu məbləğ həmin aktivin əvvəlki yenidən qiymətləndirilməsi ilə bağlı əmlakın yenidən qiymətləndirmə ehtiyatındakı qalıqdan, əgər varsa, artıq olduğu halda mənfəət və zərər uçotunda tanınır. Başa çatdırılmamış tikililər hər hansı dəyərsizləşmə çıxılmaqla ilkin dəyərlə uçota alınır. Dəyərə peşəkar xidmət haqqı və müvafiq aktivlərlə bağlı Qrupun mühasibat uçotu siyasətinə əsasən kapitallaşdırılmış borcalma xərcləri daxildir. Belə başa çatmamış tikililər, onların tikintisi başa çatdıqda və təyinatı üzrə istismara hazır olduqda, müvafiq əmlak və avadanlıq kateqoriyaları üzrə təsnif edilir. Bu aktivlərin köhnəlməsi, digər əmlak aktivləri halında olduğu kimi, təyinatı üzrə istismara hazır olduğu andan etibarən hesablanmağa başlayır. Yenidən qiymətləndirilmiş binalar üzrə köhnəlmə mənfəət və ya zərər uçotunda tanınır. Yenidən qiymətləndirilmiş əmlak satıldıqda yaxud istismardan çıxarıldıqda, bununla əlaqədar əmlakın yenidən qiymətləndirilməsi ehtiyatındakı qalıq artıq məbləğ birbaşa bölüşdürülməmiş mənfəət hesabına köçürülür. Torpaq sahəsinə amortizasiya hesablanmır. Daşınmaz əmlak və avadanlıq yığılmış köhnəlmə və yığılmış dəyərsizləşmə zərərləri çıxılmaqla ilkin dəyərlə uçota alınır. Köhnəlmə düz xətt metodundan istifadə etməklə aktivlərin faydalı istismar müddətində qalıq dəyəri çıxıldıqdan sonra onların ilkin dəyərini və ya qiymətləndirməsini (azad mülkiyyət təşkil edən torpaq sahəsi, habelə tikintisi başa çatmamış tikililər istisna edilməklə) hesabdan silmək məqsədilə uçotda tanınır. Təxmin edilən faydalı istismar müddətləri, qalıq dəyərləri və köhnəlmə metodu gələcək dövrlər üzrə aşağıdakı illik dərəcələrlə qeyd edilmiş təxminlərdə hər hansı dəyişikliklərin təsiri nəzərə alınmaqla hər hesabat dövrünün sonunda təhlil edilir:

Ləğvetmə dəyəri, tarixi

dəyərin %-i Dərəcə

Binalar 20% 2% Mebel və avadanlıqlar - 15% - 20% Kompüterlər - 20% Avtomobillər 30% 15% Digər avadanlıq - 20% - 25% İcarədəki əmlakın təkmilləşdirilməsi - 20%

18

Əmlak və avadanlıq obyektləri hesabdan silindikdə və ya onların davamlı istifadəsi artıq iqtisadi mənfəət gətirmədikdə, belə aktivlərin tanınması dayandırılır. Əmlak və avadanlıq vəsaitlərinin satılaraq hesabdan silinməsi və ya istismardan çıxarılmasından irəli gələn hər hansı gəlir və ya zərərlər belə aktivlərin balans dəyəri ilə satışdan əldə olunmuş gəlirlər arasında fərq kimi müəyyən edilir və mənfəət və ya zərər hesabatında tanınır. Qeyri-maddi aktivlər Ayrı-ayrılıqda alınmış qeyri-maddi aktivlər Müəyyən istismar müddəti olan, ayrı-ayrılıqda alınmış qeyri-maddi aktivlər yığılmış amortizasiya və yığılmış dəyərsizləşmə zərərləri çıxılmaqla ilkin dəyər ilə uçotda qeyd edilir. Amortizasiya düz xətt metodundan istifadə etməklə aktivlərin faydalı istismar müddətləri üzrə tanınır. Hesablanmış faydalı istismar müddəti və amortizasiya metodu gələcək dövrlər üzrə uçota alınan təxminlərdəki hər hansı dəyişikliklərin təsiri nəzərə alınmaqla hər hesabat dövrünün sonunda təhlil edilir. Qeyri-maddi aktivlərin tanınmasının dayandırılması Qeyri-maddi aktivlər satılaraq hesabdan silindikdə yaxud onların sonrakı istismarı və ya satılması gələcəkdə iqtisadi mənfəət gətirmədikdə, belə aktivlərin tanınması dayandırılır. Qeyri-maddi aktivlərin tanınmasının dayandırılmasından yaranan gəlir və ya zərər, belə aktivlərin balans dəyəri ilə satışdan əldə olunan xalis gəlir məbləği arasındakı fərq kimi ölçülür və aktivin tanınması dayandırıldığı zaman mənfəət və ya zərər hesabatında tanınır. Qudvil istisna olmaqla, maddi və qeyri-maddi aktivlərin dəyərsizləşməsi Qrup maddi və qeyri-maddi aktivlərin dəyərsizləşmə zərərinə məruz qalıb-qalmadığını müəyyənləşdirmək üçün hər hesabat dövrünün sonunda belə aktivlərin balans dəyərini təhlil edir. Dəyərsizləşmənin baş verdiyinə dəlalət edən hər hansı hallar mövcud olarsa, dəyərsizləşmə üzrə zərərin (əgər varsa) həcmini müəyyən etmək üçün aktivin bərpa dəyəri hesablanır. Aktivin fərdi hallarda bərpa dəyərini hesablamaq mümkün olmazsa, Qrup belə aktivin aid olduğu gəlir gətirən aktivlər qrupunun bərpa dəyərini müəyyən edir. Aktivin yerləşdirilməsinə müvafiq və ardıcıllığı gözlənilən əsaslar müəyyən edildiyi hallarda, korporativ aktivlər də fərdi gəlir gətirən aktivlər qrupunda yerləşdirilə bilər, yaxud əks halda, müvafiq qaydada və ardıcıllığı gözlənilməklə yerləşdirilmə əsasları müəyyən edilmiş ən kiçik gəlir gətirən aktivlər qrupunda yer alır. Bərpa dəyəri ədalətli dəyərdən satış və istifadə dəyərlərini çıxıldıqdan sonra alınan daha yüksək məbləğdir. İstismar dəyərini qiymətləndirərkən təxmin edilən gələcək dövrlərin pul axınları pulun vaxt üzrə dəyərinin və gələcək pul axınları ilə bağlı təxminlərə düzəlişlərin edilmədiyi aktiv üçün səciyyəvi olan risklərin hazırkı bazar qiymətləndirilməsini özündə əks etdirən vergiyə qədərki diskont dərəcəsindən istifadə etməklə cari dəyərinə qədər diskontlaşdırılır. Aktivin (yaxud gəlir gətirən aktivlər qrupunun) bərpa dəyərinin onun balans dəyərindən az olduğu hesablanarsa, belə aktivin (yaxud gəlir gətirən aktivlər qrupunun) balans dəyəri bərpa dəyərinə kimi azaldılır. Dəyərsizləşmə zərərinin yenidən qiymətləndirmədən irəli gələn azalma kimi hesab edildiyi hal olaraq müvafiq aktiv uçotda yenidən qiymətləndirilmiş dəyərdə əks olunmazsa, belə zərər dərhal mənfəət və zərər hesabatında tanınır. Dəyərsizləşmə üzrə zərər sonradan əvəzləşdirilərsə, aktivin (yaxud gəlir gətirən aktivlər qrupunun) balans dəyəri hesablanmasına düzəliş verilmiş bərpa dəyərinə qədər artırılır, bu şərtlə ki, artırılmış belə balans dəyəri aktivin (yaxud gəlir gətirən aktivlər qrupunun) dəyərsizləşmə zərərinin tanınmadığı keçmiş illərdə müəyyən edilmiş balans dəyərindən artıq olmasın. Dəyərsizləşmə üzrə zərərin əvəzləşdirilməsinin yenidən qiymətləndirmədən irəli gələn artım kimi hesab edildiyi hal olaraq müvafiq aktiv yenidən qiymətləndirilmiş dəyərlə uçotda əks edilməyənə qədər, belə zərərin əvəzləşdirilməsi dərhal mənfəət və ya zərər hesabında tanınır.

19

İnvestisiya əmlakı İnvestisiya əmlakı icarə haqlarının əldə edilməsi və/və kapitalın artırılması (bu məqsədlər üçün başa çatdırılmamış tikililər daxil olmaqla) üçün saxlanılan mülkiyyətdir. İnvestisiya əmlakı əməliyyat xərcləri daxil olmaqla ilkin dəyər ilə ölçülür. İlkin uçotdan sonra investisiya əmlakı tanınmış dəyərsizləşmə zərəri çıxılmaqla ilkin dəyər ilə ölçülür. İnvestisiya əmlakı satıldıqda və ya investisiya əmlakı daimi olaraq istismardan çıxarıldıqda və satışdan gələcəkdə iqtisadi mənfəətin əldə edilməsi ehtimalı olmadıqda tanınması dayandırılır. Əmlakın tanınmasının dayandırılmasından yaranan hər hansı gəlir və ya zərər (xalis satış gəliri və aktivlərin balans dəyəri arasında fərq kimi hesablanmış) əmlakın tanınması dayandırılan dövrdə mənfəət və ya zərər hesablarına daxil edilir. Qızıl Qızıl ilə ifadə olunan aktiv və öhdəliklərin mübadiləsi London Metal Birjasının ikinci fiksinq əsasında hesablanmış cari dərəcəsi ilə həmin tarixdə tətbiq edilən manatın ABŞ dollarına nisbətdə qüvvədə olan valyuta məzənnəsini istifadə etməklə həyata keçirilir. Təklif qiymətlərindəki dəyişikliklər qızıl əməliyyatları üzrə xalis mənfəət/(zərərdə) qeyd edilir. Sığorta əməliyyatları Qeyri-həyat sığorta əməliyyatları

Hesablanmış sığorta haqları – Müqavilə başlandıqda, sığorta haqları hesablanmış kimi qeydə alınır və müvafiq sığorta polisinin əhatə etdiyi dövr üzrə bərabər hissələrlə qazanılır.

Qazanılmamış sığorta haqları üçün ehtiyat – Qazanılmamış sığorta haqları üçün ehtiyat bərabər vaxt bölgüsü əsasında, hesabat tarixinə qüvvədə olan sığorta polislərinin qalan müddətlərinə aid olan dövrdə hesablanmış sığorta haqlarının bir hissəsini əks etdirir

Ödənilmiş iddialar – Ödənilmiş iddialar, o cümlədən iddiaların həlli ilə bağlı xərclər yarandıqları zaman mənfəət və ya xərc hesablarında göstərilir.

Zərər üçün ehtiyat Zərər üçün ehtiyat yekun zərərlərlə bağlı təxminləri əks etdirir və təxmini iddialar üçün ehtiyatdan (TİE), eləcə də baş vermiş, lakin bildirilməmiş zərərlər üçün ehtiyatdan (BVLBZE) ibarətdir. İddiaların həlli ilə bağlı xərc təxminləri həm TİE, həm də BVLBZE-də əksini tapır. TİE hesabat tarixinə bildirilmiş lakin ödənilməmiş iddialara üçün təqdim olunur. Hesablamalar hesabat tarixindən sonra sığorta hadisələrinin araşdırılması müddətində reqress çıxılmaqla Qrup tərəfindən əldə edilmiş məlumata əsasən həyata keçirilir. BVLBZ faktiki olaraq Qrup tərəfindən biznes sahəsi üzrə müəyyən edilir və əvvəlki illər üzrə iddialara, eləcə də iddiaların həlli xərclərinə əsaslanan fərziyyələrdən ibarətdir. Belə hesablamaların aparılması və yekun ehtiyatların yaradılması metodları davamlı olaraq təhlili edilir və yenilənir. Yekun düzəlişlər mənfəət və ya zərər haqqında hesabatda yarandığı anda əks olunur. Zərərlər üçün ehtiyat iddiaların bildirilməsi və ödənilməsi prosesinin sürətli olması səbəbindən diskontlaşdırılmamış əsasda hesablanır. Təkrarsığorta Qrup adi fəaliyyəti zamanı təkrarsığorta öhdəliklərini öz üzərinə götürür yaxud da digər tərəfə ötürür. Lakin, ötürülmüş təkrarsığorta müqavilələri Qrupu sığortalılar qarşısındakı öhdəliklərindən azad etmir. Təkrarsığorta aktivləri sığorta ödənişləri ilə bağlı təkrarsığorta şirkətlərindən alınacaq qalıq məbləğlər, o cümlədən iddiaların tənzimlənməsi xərcləri və Qrupa ötürülmüş sığorta haqlarından ibarətdir. Təkrarsığortaçılardan əldə edilə biləcək məbləğlər, təkrarsığortalama polisi ilə bağlı olan iddia öhdəliyinə uyğun qaydada müəyyən edilir. Təkrarsığorta üzrə kreditor borclarına təkrarsığorta haqlarının təkrarsığortaçılara ötürülməsi üzrə Qrupun öhdəlikləri, habelə Qrupun təkrar sığortaladığı sığorta hadisələri ilə bağlı sığorta ödənişlərindəki payı daxildir. Sığorta riskinin digər tərəfə ötürülməsini nəzərdə tutmayan təkrarsığorta müqavilələri birbaşa maliyyə vəziyyəti haqqında konsolidə edilmiş hesabatda uçota alınır və digər debitor yaxud kreditor borclarında əksini tapır. Depozit aktivi və ya öhdəliyi nəzəri olaraq təkrarsığortalayan tərəfindən tutulacaq müəyyən mükafat və ya haqlar çıxılmaqla uçotda ödənilmiş yaxud alınmış məbləğ ilə tanınır.

20

Vergi

Mənfəət vergisi xərcləri ödənilməli olan cari vergi və təxirə salınmış vergidən ibarətdir. Cari vergi Ödənilməli olan cari vergi il üzrə vergiyə cəlb olunan mənfəət əsasında tutulur. Vergiyə cəlb olunan mənfəət digər illərdə vergiyə cəlb olunmuş, yaxud gəlirdən çıxılan və heç vaxt vergiyə cəlb olunmayan, yaxud gəlirdən çıxılmayan gəlir və xərclər müddəaları ilə əlaqədar mənfəət və zərər haqqında hesabatda əksini tapmış mənfəətdən fərqlənir. Şirkətin cari vergi ilə bağlı öhdəliyi qanuni qüvvəyə minmiş və ya hesabat dövrünün sonuna tam həcmdə qüvvəyə minmiş vergi dərəcələrindən istifadə etməklə hesablanır. Təxirə salınmış vergi Təxirə salınmış vergi maliyyə hesabatlarında əks olunan aktiv və öhdəliklərin balans dəyəri ilə vergiyə cəlb olunan mənfəətin hesablanmasında istifadə edilən müvafiq vergi bazası arasındakı müvəqqəti fərq əsasında tanınır. Təxirə salınmış vergi öhdəlikləri, ümumiyyətlə, vergiyə cəlb olunan bütün müvəqqəti fərqlər üçün tanınır. Təxirə salınmış vergi aktivləri, ümumiyyətlə, gəlirdən çıxılan bütün müvəqqəti fərqlər üçün tanınır, bu şərtlə ki, belə müvəqqəti fərqlərin hesaba alınması üçün gələcəkdə vergiyə cəlb olunacaq mənfəətin əldə olunması ehtimal edilsin. Müvəqqəti fərqlər vergiyə cəlb olunan mənfəətə və ya uçotda əks olunmuş mənfəətə təsir göstərən əməliyyatlar üzrə digər aktiv və öhdəliklərin ilkin tanınmasından (müəssisə birləşmələri istisna edilməklə) və ya qudvildən yaranarsa, belə təxirə salınmış vergi aktivləri və öhdəlikləri uçotda tanınmır. Qrupun müvəqqəti fərqlərin geri bərpa edilməsinə nəzarət edə bildiyi və müvəqqəti fərqlərin proqnozlaşdırıla bilən gələcəkdə geri bərpa olunmayacağı ehtimal edilən hallar istisna olunmaqla, təxirə salınmış vergi öhdəlikləri törəmə və asılı müəssisələrə investisiya qoyuluşları və birgə müəssisələrin kapitalındakı paylar ilə bağlı vergiyə cəlb olunan müvəqqəti fərqlər üçün tanınır. Sözü gedən investisiya qoyuluşları və paylar ilə bağlı gəlirdən çıxılan müvəqqəti fərqlərdən yaranan təxirə salınmış vergi aktivləri yalnız gələcəkdə belə müvəqqəti fərqlər əsasında tətbiq olunması üçün kifayət məbləğdə mənfəətin yaranacağı mümkün hesab edildikdə və onların proqnozlaşdırıla bilən gələcəkdə geri bərpa olunacağı gözlənildikdə tanınır. Təxirə salınmış vergi aktivlərinin balans dəyəri hər hesabat dövrünün sonunda təhlil edilir və aktivin bütün və ya müəyyən hissəsinin bərpa olunması üçün yetərli mənfəətin yaranacağı ehtimal edilməyən həddə qədər azaldılır. Təxirə salınmış vergi aktivləri və öhdəlikləri hesabat dövrünün sonuna qanuni qüvvəyə minmiş və ya qismən minmiş vergi dərəcələrinə (və vergi qanunlarına) əsaslanmaqla aktivin satıldığı və ya öhdəliyin yerinə yetirildiyi dövrdə tətbiq olunacağı gözlənilən vergi dərəcəsi ilə qiymətləndirilir. Təxirə salınmış vergi aktivləri və öhdəliklərinin qiymətləndirməsi Qrupun hesabat dövrünün sonunda aktiv və öhdəliklərin balans dəyərini bərpa etməsindən və ya ödəməsindən asılı olaraq yaranacaq vergi nəticələrini özündə əks etdirir. İl üzrə cari və təxirə salınmış vergilər Cari və təxirə salınmış vergi digər məcmu mənfəət yaxud birbaşa olaraq kapitalda göstərilən maddələrlə bağlı olduğu və nəticə etibarı ilə, müvafiq olaraq digər məcmu mənfəət və ya birbaşa kapital maddəsi kimi tanındığı hallar istisna edilməklə, mənfəət və ya zərər hesablarında tanınır. Əməliyyat vergiləri Azərbaycanda Qrupun fəaliyyəti ilə əlaqədar olaraq hesablanan bir sıra digər vergilər də vardır. Belə vergilər əməliyyat xərclərinin tərkib hissəsi kimi mənfəət və ya zərər haqqında konsolidə edilmiş hesabata daxil edilir. Ehtiyatlar Ehtiyatlar Qrupun keçmişdə baş vermiş hadisənin nəticəsi olaraq hazırda öhdəliyi (hüquqi yaxud konstruktiv) olduqda tanınır; bu zaman Şirkətdən öhdəliyin yerinə yetirilməsinin tələb olunacağı ehtimal edilir və öhdəlik məbləği etibarlı şəkildə hesablana bilir.

21

Ehtiyatlar kimi tanınan məbləğ öhdəliklə bağlı risk və qeyri-müəyyənlikləri nəzərə almaqla hesabat dövrünün sonunda cari öhdəliyin yerinə yetirilməsi ilə əlaqədar tələb olunan məbləğlərin ən düzgün hesablanmasıdır. Ehtiyat ayırmaları hazırkı öhdəliyin yerinə yetirilməsi üçün hesablanmış pul vəsaitləri axınına istinad etməklə ölçülərsə, onun balans dəyəri (pulun zaman dəyərinin təsiri əhəmiyyətli olduqda) həmin pul vəsaitlərinin cari dəyərinə bərabər olur.) Ehtiyatların yerləşdirilməsi üçün tələb olunan müəyyən və ya bütün iqtisadi mənfəətin kənar tərəflər vasitəsilə bərpa ediləcəyi gözlənilirsə, bu vəsaitin qaytarılması və alınacaq belə vəsaitlərin düzgün qiymətləndirilməsi barədə qəti əminlik olduqda alınacaq məbləğ uçotda aktiv kimi tanınır. Şərti aktiv və öhdəliklər Şərti öhdəliklər maliyyə vəziyyəti haqqında konsolidə edilmiş hesabatda tanınmır, lakin, hesablaşma üzrə vəsaitlərin azalması ehtimalı olduqda belə öhdəliklər açıqlanmalıdır. Şərti aktivlər maliyyə vəziyyəti haqqında hesabatlarda tanınmır, lakin, onlarla bağlı iqtisadi mənfəətin əldə olunacağı ehtimal edildikdə açıqlanmalıdır. Xarici valyutalar Qrupun hər bir müəssisəsinin maliyyə hesabatları hazırlanarkən, müəssisənin əməliyyat valyutasından başqa digər valyuta (xarici valyutalar) ilə aparılan əməliyyatlar belə əməliyyatların aparıldığı tarixdə üstünlük təşkil edən mübadilə məzənnələri ilə qeydə alınır. Hər hesabat dövrünün sonunda, xarici valyuta ilə ifadə olunmuş monetar müddəaların valyuta mövqeyi ədalətli dəyərin müəyyən olunduğu tarixdə üstünlük təşkil edən məzənnə ilə təkrar qiymətləndirilir. İlkin dəyərlə xarici valyutada ölçülmüş qeyri-monetar müddəaların valyuta mövqeyi təkrar qiymətləndirilmir. Monetar maddələr üzrə mübadilə fərqləri mənfəət və ya zərər hesabatlarında uçota alınır. İlin sonuna konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarının hazırlanmasında Qrupun istifadə etdiyi valyuta mübadiləsi məzənnələri aşağıdakı kimi olmuşdur: 31 dekabr


2012-ci il

AZN/1 ABŞ dolları 0.7845 0.7850 AZN/1 Avro 1.0780 1.0377 AZN/Qızıl külçə (1 unsiya) 952.7753 1301.1375

Girov Qrup məqsədəmüvafiq hesab edildiyi hallarda müştərilərin öhdəlikləri müqabilində girov alır. Girov adətən müştəri əmlakının müsadirə olunmasını nəzərdə tutur və Qrupa müştərinin həm cari, həm də gələcək öhdəlikləri ilə əlaqədar bu aktivlər üzrə iddianın qaldırılması üçün əsas yaradır. Geri alınmış girov Bəzi hallarda, aktivlər ödənişi yerinə yetirilməyən kreditlərin geri alınma hüququ itirildikdən sonra müsadirə olunur. Geri alınmış girov satış dəyəri çıxılmaqla balans və ədalətli dəyərdən aşağı olanı ilə ölçülür. Kapital ehtiyatları

Qrupun maliyyə vəziyyəti haqqında konsolidə edilmiş hesabatının kapital hissəsində qeydə alınmış ehtiyata binaların ədalətli dəyərindəki dəyişikliklərdən ibarət olan yenidənqiymətləndirmə ehtiyatları daxildir. Qudvil Müəssisənin alınması ilə əlaqədar yaranan qudvil, əgər varsa, yığılmış dəyərsizləşmə zərərləri, çıxılmaqla, belə alınma tarixində müəyyən olunmuş dəyərlə (yuxarıda bax) uçotda qeyd edilir. Dəyərsizləşmənin yoxlanması məqsədilə, qudvil müəssisələrin birləşməsi nəticəsində birgə fəaliyyətdən mənfəət əldə edəcəyi gözlənilən Qrupun gəlir gətirən obyektlərinin (yaxud gəlir gətirən obyektlər qrupunun) hər birinə şamil edilir.

22

Qudvilin aid edildiyi gəlir gətirən obyektlər hər il və ya belə bölmənin dəyərsizləşməyə məruz qalacağını sübut edən hallar müşahidə olunduqda, daha tez-tez dəyərsizləşmə yoxlamasından keçirilir. Gəlir gətirən obyektin bərpa dəyəri onun balans dəyərindən aşağı düşərsə, dəyərsizləşmə zərəri ilk olaraq obyekt, sonra isə, mütənasib olaraq obyektin hər aktivinin balans dəyəri əsasında digər aktivlər üçün müəyyən edilmiş hər hansı qudvilin balans dəyərini azaltmaq məqsədilə bölüşdürülür. Qudvil üzrə hər hansı dəyərsizləşmə zərəri mənfəət və ya zərər haqqında konsolidə edilmiş hesabatın mənfəət və ya zərər müddəalarında tanınır. Qudvil üzrə uçotda tanınmış dəyərsizləşmə zərəri sonrakı dövrlərdə əvəzləşdirilmir. Gəlir gətirən obyekt hesabdan silinərkən, qudvilin müvafiq dəyəri silinmə üzrə mənfəət və zərərin müəyyən olunması zamanı daxil edilir. Mühüm mühasibat uçotu mühakimələri və təxminlərlə bağlı qeyri-müəyyənliyin əsas mənbələri Mühasibat uçotu qaydalarını tətbiq edərkən, Qrup rəhbərliyindən digər mənbələrdən açıq əldə edilməsi mümkün olmayan aktiv və öhdəliklərin balans dəyərinə dair mühakimələr, hesablamalar və təxminlərin irəli sürülməsi tələb olunur. Hesablamalar və əlaqəli təxminlər keçmiş təcrübəyə və müvafiq hesab edilən digər amillərə əsaslanır. Faktiki nəticələr həmin təxminlərdən fərqli ola bilər. Təxminlər və əsas götürülən fərziyyələr davamlı qaydada təhlil edilir. Mühasibat təxminlərinə olan düzəlişlər, belə düzəliş yalnız onun baş verdiyi dövrə təsir göstərdikdə həmin dövrdə, cari və gələcək dövrlərə təsir göstərdikdə isə, düzəlişin baş verdiyi və gələcək dövrdə tanınır. Təxminlərlə bağlı qeyri-müəyyənliyin əsas mənbələri

Aşağıda gələcək dövrlərə aid əsas fərziyyələr və hesabat dövrünün sonuna təxminlərlə bağlı qeyri-müəyyənliyin əsas mənbələri göstərilir ki, bu da növbəti maliyyə ili ərzində aktiv və öhdəliklərin balans dəyərinə əhəmiyyətli düzəlişlərin edilməsi riskini daşıyır. Kreditlərin və debitor borclarının dəyərsizləşməsi Qrup dəyərsizləşməni müəyyən etmək məqsədilə kreditləri və debitor borclarını mütəmadi olaraq nəzərdən keçirir. Qrupun kreditlər və debitor borcları portfelində baş vermiş dəyərsizləşmə üzrə zərərin tanınması üçün kreditlərin dəyərsizləşməsi üzrə ehtiyatlar yaradılır. Qrup kredit və debitor borclarının dəyərsizləşməsi üzrə ehtiyatlara dair mühasibat təxminlərini qeyri-müəyyənliyin mənbəyi hesab edir, çünki (i) onlar gələcək cərimə faiz dərəcələri barədə fərziyyələrin, eləcə də dəyərsizləşmiş kreditlər və debitor borcları ilə bağlı potensial itkilərin qiymətləndirilməsinin yaxın keçmişdəki fəaliyyət nəticələrinə əsaslanması səbəbindən vaxtaşırı olaraq dəyişikliklərə çox məruz qalır və (ii) Qrupun hesabladığı zərər ilə faktiki zərər arasında hər hansı əhəmiyyətli fərq müqabilində ondan gələcək dövrlərdə konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarına əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərə biləcək ehtiyatların qeyd edilməsi tələb oluna bilər. Borcalanlar maliyyə çətinlikləri ilə üzləşdikdə və belə borcalanlara dair tarixi məlumat mənbələri az sayda olduqda, Qrup hər hansı dəyərsizləşmə zərərinin məbləğini hesablamaq üçün rəhbərliyin mülahizələrindən istifadə edir. Eynilə, Qrup keçmiş fəaliyyət nəticələri, keçmiş müştəri davranışı, qrup daxilində borcalanın ödəniş etmə vəziyyətindəki mənfi dəyişiklikləri göstərən müşahidə oluna bilən məlumatlar, eləcə də qrup daxilində aktiv üzrə öhdəliyin yerinə yetirilməməsi halları ilə əlaqəli olan ölkə və yerli iqtisadi şəraitlərə əsaslanmaqla gələcək pul axınlarındakı dəyişiklikləri hesablayır. Rəhbərlik kredit riski ilə səciyyələnən aktivlər halında əvvəllər baş vermiş zərər üzrə keçmiş təcrübəyə və kreditlər qrupunda olduğu kimi dəyərsizləşməyə dəlalət edən obyektiv sübutlara əsaslanan ehtimallardan istifadə edir. Qrup tarixi məlumatlarda əksini tapmamış hazırkı vəziyyətlərin qeydə alınması məqsədilə kreditlər qrupu üzrə müşahidə oluna bilən məlumatlara düzəliş etmək üçün rəhbərliyin mühakimələrindən istifadə edir. Konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarında maliyyə aktivlərinin dəyərsizləşməsi üzrə ehtiyat müddəasının daxil edilməsi mövcud iqtisadi və siyasi şəraitlərə əsasən müəyyən olunmuşdur. Qrup Azərbaycan Respublikasında belə şərtlərdə hansı dəyişikliklərin baş verəcəyini və belə dəyişikliklərin gələcək dövrlərdə maliyyə aktivlərinin dəyərsizləşməsi ehtiyatlarına necə təsir göstərəcəyini qabaqcadan söyləmək iqtidarında deyil. 31 dekabr 2013-cü və 2012-ci il tarixlərinə müştərilərə verilmiş ümumi kreditlər müvafiq olaraq 290,161 min manat və 236,352 min manat və dəyərsizləşmə zərərləri üçün ehtiyat məbləği isə müvafiq olaraq 6,887 min manat və 6,984 min manat təşkil etmişdir.

23

Maliyyə alətlərinin qiymətləndirilməsi

31 saylı qeyddə göstərildiyi kimi, Qrup müəyyən növ maliyyə alətlərinin ədalətli dəyərini hesablamaq üçün müşahidə oluna bilən bazar məlumatlarına əsaslanmayan giriş məlumatlarından ibarət qiymətləndirmə üsullarından istifadə edir. 31 saylı qeyddə maliyyə alətlərinin ədalətli dəyərinin müəyyənləşdirilməsində tətbiq edilən əsas fərziyyələrə dair geniş məlumat, eləcə də belə fərziyyələr üzrə həssaslıq təhlilinin təfərrüatları göstərilir. Rəhbərlik hesab edir ki, tətbiq olunan seçilmiş qiymətləndirmə üsulları və fərziyyələr maliyyə alətlərinin ədalətli dəyərinin müəyyən edilməsi üçün məqsədə uyğundur. Əmlak və avadanlığın faydalı istismar müddəti Yuxarıda əks olunduğu kimi, Qrup hər il hesabat dövrünün sonunda əmlak və avadanlığın hesablanmış faydalı istismar müddətlərini nəzərdən keçirir. Uçotda yenidən qiymətləndirilmiş məbləğdə əks etdirilən əmlak Bəzi əmlak vasitələri (binalar) uçotda yenidən qiymətləndirilmiş məbləğlərdə ölçülür. Sonuncu belə qiymətləndirmə 1 dekabr 2012-ci il tarixinə təsadüf etmişdir. Növbəti yenidənqiymətləndirmə öncədən 31 dekabr 2014-cü il tarixinə planlaşdırılır. Yenidən qiymətləndirilmiş əmlakın 31 dekabr 2013 və 2012-ci il tarixlərinə balans dəyəri müvafiq olaraq 17,381 min manat və 17,607 min manat təşkil etmişdir. Təxirə salınmış vergi aktivlərinin bərpa oluna bilməsi

Qrup rəhbərliyi əmindir ki, hesabat tarixində təxirə salınmış vergi aktivlərinə qarşı qiymətləndirmə ehtiyatının yaradılmasına ehtiyac olmayacaq, çünki, təxirə salınmış vergi aktivinin tamamilə realizə olunacağı ehtimalı daha çoxdur. Təxirə salınmış vergi aktivlərinin 31 dekabr 2013-cü və 2012-ci il tarixlərinə balans dəyəri müvafiq olaraq 336 min manat və 358 min manat təşkil etmişdir.

Vergi qanunvericiliyi

Azərbaycanın vergi, valyuta və gömrük qanunvericiliyi müxtəlif təfsirlərə məruz qalır. 29 saylı qeydə baxın.

Əlaqəli tərəflərlə əməliyyatların ilkin tanınması Adi fəaliyyət gedişində Qrup əlaqəli tərəfləri ilə əməliyyatlar həyata keçirir. 39 saylı MUBS maliyyə alətlərinin uçotda ədalətli dəyər əsasında ilkin tanınmasını tələb edir. Belə əməliyyatlar üçün fəal bazarın mövcud olmadığı halda onların bazar və ya qeyri-bazar faiz dərəcələri ilə qiymətləndirilib-qiymətləndirilməməsinə dair qərar verilərkən mülahizələrdən istifadə olunur. Mülahizələr əlaqəli olmayan tərəflərlə həyata keçirilən oxşar əməliyyatların qiymətləndirilməsinə və effektiv faiz dərəcəsinin təhlilinə əsaslanır. Əlaqəli tərəflərlə əməliyyatların qalıqları haqqında məlumat 30 saylı qeyddə açıqlanır.

24

3. YENİ VƏ DÜZƏLİŞ EDİLMİŞ MALİYYƏ HESABATLARININ BEYNƏLXALQ STANDARTLARININ

(MHBS) TƏTBİQİ Qrup Mühasibat Uçotu üzrə Beynəlxalq Standartlar Şurası (“MUBSŞ”) və Beynəlxalq Maliyyə Hesabatlarının Şərhi Komitəsi (“BMHŞK”) tərəfindən buraxılmış yeni və ya düzəliş edilmiş aşağıdakı standart və şərhləri qəbul etmişdir ki, bunlar da 31 dekabr 2013-cü il tarixinə bitən il üzrə Qrupun illik konsolidə edilmiş maliyyə hesabatına tətbiq olunmuşdur: Maliyyə hesabatlarına təsir edən standartlar

Konsolidasiya, birgə razılaşmalar, asılı müəssisələr və açıqlamalara dair yeni və düzəliş edilmiş standartlar 2011-ci ilin may ayında konsolidasiya, birgə razılaşmalar, asılı müəssisələr və açıqlamalara dair beş standart toplusu buraxılmışdır ki, bu standartlara da MHBS 10 Konsolidə edilmiş maliyyə hesabatları, MHBS 11 Birgə razılaşmalar, MHBS 12 Digər müəssisələrdə iştirak paylarının açıqlanması, MUBS 27 Fərdi maliyyə hesabatları (2011-ci ildə düzəliş edildiyi kimi) və MUBS 28 Asılı və Birgə Müəssisələrə İnvestisiyalar (2011-ci ildə düzəliş edildiyi kimi) daxil idi. Bu standartlar buraxıldıqdan sonra bu standartlara keçid üzrə müəyyən təlimatları aydınlaşdırmaq üçün MHBS 10-a, MHBS 11-ə və MHBS 12-yə düzəlişlər buraxılmışdır. Qrup bu il ilk dəfə MHBS 10, MHBS 11, MHBS 12-yə keçidlə qaydaları ilə bağlı düzəlişlərlə birgə MHBS 10, MHBS 11, MHBS 12 və MUBS 28-i (2011-ci ildə yenilənmiş) də tətbiq etmişdir. MUBS 27 (2011-ci ildə yenilənmiş) fərdi maliyyə hesabatlarından bəhs etdiyi üçün Qrup tətbiq edilmir. Bu standartların tətbiqinin təsiri aşağıda açıqlanır.

MHBS 10-nun tətbiqinin təsiri. MHBS 10 konsolidə olunmuş maliyyə hesabatlarından bəhs edən Konsolidə edilmiş və fərdi maliyyə hesabatları haqqında MUBS 27-nin və Konsolidasiya-Xüsusi Məqsədli Müəssisələr haqqında ŞDK 12-nin müəyyən hissələrini əvəz edir. MHBS 10-a əsasən nəzarətin şərhi dəyişilmişdir. Belə ki, investor investisiya qoyulan obyekt üzrə nəzarəti a) investisiya qoyulan müəssisə üzərində səlahiyyətə malik olduqda, b) investisiya qoyulan müəssisə ilə iş birliyindən gəlir əldə etdikdə və ya belə gəlirlərə hüquqa malik olduqda və c) gəlirlərə təsir etmək üçün öz səlahiyyətindən istifadə etmək qabiliyyətinə malik olduqda həyata keçirə bilər. İnvestor investisiya obyekti üzərində nəzarəti həyata keçirə bilmək üçün hər üç meyara cavab verməlidir. Əvvəllər nəzarət dedikdə müəssisənin fəaliyyətindən mənfəət əldə etmək üçün müəssisənin maliyyə və əməliyyat siyasətlərinin idarə edilməsi nəzərdə tutulurdu. MHBS 10-a investorun investisiya obyekti üzərində nəzarətini açıqlayan əlavə qayda da daxil edilmişdir. MHBS 10-a daxil edilən digər qaydalar da Qrupa şamil olunur ki, bu da investisiya obyekti üzrə səsvemə hüquqlarının 50%-dən az hissəsinə sahib olan investorun belə obyekt üzərində nəzarətinin olub-olmamasını nəzərdə tutur. MHBS 11-in tətbiqinin təsiri . MHBS 11 Birgə müəssisələrdə iştirak payları haqqında MUBS 31-i əvəz edir və ŞDK 13 Birgə Nəzarət edilən Müəssisələr - Sahibkarlar tərəfindən Qeyri-Monetar Yardımlar adlı müvafiq şərhdə göstərilən qayda MUBS 28-ə (2011-ci ildə düzəliş edilmiş) daxil edilmişdir. MHBS 11 iki və ya daha artıq tərəfin nəzarətinin olduğu birgə razılaşmanın təsnifləndirilmə və uçota alınma qaydasını nəzərdə tutur. MHBS 11-ə əsasən birgə razılaşmaların yalnız iki növü vardır – birgə əməliyyatlar və birgə müəssisələr. MHBS 11 üzrə birgə razılaşmaların təsnifatı birgə razılaşma tərəflərinin hüquq və öhdəliklərinə əsasən, razılaşmaların strukturunu, hüquqi formalarını, belə tərəflər arasında razılaşdırılmış şərtləri, eləcə də müvafiq hallarda digər fakt və vəziyyətləri nəzərə almaqla müəyyən edilir. Birgə əməliyyat, razılaşma üzrə birgə nəzarətə malik tərəflərə (birgə payçılar) belə razılaşma ilə əlaqədar aktivlər üzrə hüquqlar və öhdəliklər verən birgə razılaşmadır. Birgə müəssisə, razılaşma üzrə birgə nəzarətə malik tərəflərə (birgə sahibkarlar) razılaşma ilə bağlı xalis aktivlərə hüquq verən birgə razılaşmadır. Əvvəllər MUBS 31 birgə razılaşmaların üç növünü nəzərdə tuturdu – birgə nəzarət edilən müəssisələr, birgə nəzarət edilən əməliyyatlar və birgə nəzarət edilən aktivlər. MUBS 31 üzrə birgə razılaşmaların təsnifatı başlıca olaraq razılaşmanın hüquqi forması əsasında müəyyən edilmişdir (məs., ayrıca müəssisə üzrə müəyyən edilmiş birgə razılaşma birgə nəzarət edilən müəssisə kimi uçota alınmışdır).

http://www.maliyye.gov.az/sites/default/files/%C5%9EDK-n%C4%B1n%2013%20%E2%84%96-li%20%C5%9E%C9%99rhi%20Birg%C9%99%20N%C9%99zar%C9%99t%20edil%C9%99n%20M%C3%BC%C9%99ssis%C9%99l%C9%99r%E2%80%94Sahibkarlar%20t%C9%99r%C9%99find%C9%99n%20Qeyri-Monetar%20Yard%C4%B1mla.doc

http://www.maliyye.gov.az/sites/default/files/%C5%9EDK-n%C4%B1n%2013%20%E2%84%96-li%20%C5%9E%C9%99rhi%20Birg%C9%99%20N%C9%99zar%C9%99t%20edil%C9%99n%20M%C3%BC%C9%99ssis%C9%99l%C9%99r%E2%80%94Sahibkarlar%20t%C9%99r%C9%99find%C9%99n%20Qeyri-Monetar%20Yard%C4%B1mla.doc

25

Birgə müəssisələrin və əməliyyatların ilkin və sonrakı uçotu fərqlənir. Birgə müəssisələrə investisiyalar iştirak payı metodu ilə tanınır (proporsional konsolidasiya metoduna artıq icazə verilmir). Birgə əməliyyatlara investisiyaların uçot qaydası isə hər birgə payçının öz aktivlərini (eləcə də birgə sahib olduğu aktivlər üzrə hissəsini), öz öhdəliklərini (eləcə də birgə götürülmüş öhdəliklər üzrə hissəsini), öz gəlirini (eləcə də birgə əməliyyat məhsulunun satışından əldə edilən gəlir üzrə hissəsini) və öz xərclərini (eləcə də birgə çəkilmiş xərclər üzrə hissəsini) tanınmasından ibarətdir. Hər birgə payçı birgə əməliyyatdakı payı ilə bağlı aktiv və öhdəlikləri, gəlir və xərcləri tətbiq edilən standartlara uyğun uçota alır. Rəhbərlik Qrupun birgə razılaşmalara investisiyalarının təsnifatını MHBS 11-in tələblərinə uyğun olaraq təhlil etmiş və qiymətləndirmişdir.

MHBS 12-nin tətbiqinin təsiri. MHBS 12 açıqlamalarla bağlı yeni standartdır və törəmə müəssisələr, birgə razılaşmalar, asılı müəssisələr və/və ya konsolidə edilməmiş strukturlu müəssisələrdə payları olan müəssisələrə aid edilir. Ümumilikdə MHBS 12-nin tətbiqi konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarında daha geniş açıqlamaların verilməsi ilə nəticələnmişdir. (1, 3 və 4 saylı qeydə baxın). Maliyyə Alətləri: Məlumatın Açıqlanması adlı MHBS 7-yə düzəlişlər. Qrup bu il Məlumatın Açıqlanması - Maliyyə aktivlərinin köçürülməsi haqqında MHBS 7-yə edilmiş düzəlişləri tətbiq etmişdir. Düzəlişlər maliyyə aktivlərinin köçürülməsi zamanı yaranacaq risklərlə bağlı daha yüksək şəffaflığı təmin etmək üçün maliyyə aktivlərinin köçürülməsi əməliyyatları üzrə açıqlama tələblərini artırır. Maliyyə hesabatlarının təqdimatı haqqında MUBS 1-ə düzəlişlər (2011-ci ilin iyun ayında düzəliş edilmiş). Qrup Digər Məcmu Mənfəət Maddələrinin Təqdimatı adlı MUBS 1-ə düzəlişləri qüvvəyə minmə tarixindən əvvəl (1 iyul 2012-ci il tarixindən başlayan və ondan sonrakı illik dövrlər üçün) tətbiq etmişdir. Düzəliş məcmu mənfəət haqqında hesabatda tələb oluna açıqlama dərəcəsini artırır. Bu düzəlişin təsiri məcmu mənfəət haqqında hesabatdakı müvafiq maddələrin aid edildiyi MHBS-a müvafiq olaraq sonradan mənfəət və ya zərər kimi yenidən təsnifləşdirilməyəcək maddələrlə sonradan mənfəət və ya zərər kimi yenidən təsnifləşdiriləcək maddələrin təhlilindən ibarət olmuşdur. Maliyyə hesabatlarına da mənfəət vergisinin eyni əsasda təhlili məqsədilə düzəlişlər edilmişdir. Düzəlişlər retrospektiv qaydada tətbiq edilmişdir və buna görə də dəyişikliyi əks etdirmək üçün məcmu mənfəət maddələri yenilənmiş şəkildə təqdim edilmişdir. Yuxarıda qeyd edilən təqdimat dəyişiklikləri istisna olmaqla, MUBS 1-ə düzəlişlərin tətbiqi mənfəət və ya zərərə, məcmu mənfəətə və cəmi məcmu mənfəət təsir göstərməmişdir.

MHBS 13 Ədalətli Dəyərin Ölçülməsi. Qrup MHBS 13-ü ilk dəfə bu il tətbiq etmişdir. MHBS 13 ədalətli dəyərin ölçülməsi və açıqlanması üçün vahid qaydaları müəyyən edir. MHBS 13-n əhatə dairəsi genişdir; ədalətli dəyərin ölçülməsi tələbləri həm maliyyə, həm də qeyri-maliyyə alətləri maddələrinə şamil olunur ki, bununla əlaqədar digər MHBS-lər Pay Alətləri əsasında ödəmə adlı MHBS 2-yə daxil olan pay alətləri üzrə ödəmə əməliyyatları, İcarə haqqında MUBS 17-yə daxil olan icarə əməliyyatları və ədalətli dəyərin ölçülməsinə oxşar olan lakin ədalətli dəyər ölçülməsi olmayan qiymətləndirmələr (məsələn, ehtiyatların qiymətləndirilməsi məqsədilə xalis satış dəyəri və ya dəyərsizləşmənin qiymətləndirilməsi üçün istismar dəyəri) istisna olmaqla ədalətli dəyərin ölçülməsini və onunla bağlı açıqlamaları tələb edir və ya buna icazə verir. MHBS 13 ədalətli dəyəri hazırkı bazar şəraitində qiymətləndirmə tarixinə əsas (və ya ən üstün) bazarda düzgün təşkil olunmuş əməliyyat üzrə aktivin satılmasından əldə oluna bilən və ya öhdəliyin ötürülməsi üçün ödənilmiş qiymət kimi müəyyən edir MHBS 13 əsasında ədalətli dəyər qiymətin bilavasitə müşahidə olunmasından və ya digər qiymətləndirmə vasitəsini istifadə etməklə hesablanmasından asılı olmayaraq çıxış qiymətidir. Həmçinin MHBS 13-ə geniş açıqlama tələbləri daxildir. MHBS 13 - 1 yanvar 2013-cü il tarixindən etibarən keçmiş dövrlərə aid etməklə tətbiqi tələb edir. Bundan əlavə, müəssisələrə verilmiş xüsusi keçid müddəaları bu standartı ilk dəfə tətbiq etməzdən əvvəlki dövrlər üçün təqdim olunan müqayisəli məlumatda bu standartda müəyyən olunan açıqlama tələblərinin onlar tərəfindən tətbiq edilməsinə ehtiyac olmadığını müəyyən edir. Bu keçid müddəalarına əsasən müəssisə 2012-ci il müqayisəli dövrü üçün MHBS 13 ilə tələb olunan hər hansı yeni açıqlamalar verməmişdir. Əlavə açıqlamalardan başqa (2013-cü ilin açıqlamaları üçün qeyd 14 və 28), MHBS 13-ün tətbiqi konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarında tanınmış məbləğlərə hər hansı mühüm təsir göstərməmişdir.

26

Maliyyə hesabatlarının təqdimatı haqqında MUBS 1-ə düzəlişlər (2009-2011-ci illəri əhatə edən və 2012-ci ilin may ayında buraxılmış MHBS-lərə illik təkmilləşmələrin bir hissəsi kimi)

2009-2011-ci illəri əhatə edən illik təkmilləşmələr çərçivəsində MHBS-lərə çoxlu sayda düzəlişlər edilmişdir. Şirkətə aid olan düzəlişlərə keçmiş dövrün əvvəlinə (maliyyə vəziyyəti haqqında üçüncü hesabat) maliyyə vəziyyəti haqqında hesabatın və aidiyyəti qeydlərin təqdim olunma vaxtı ilə bağlı MUBS 1-ə edilmiş düzəlişlər daxildir. Düzəlişlər maliyyə vəziyyəti haqqında üçüncü hesabatın (a) müəssisə mühasibat uçotunu keçmiş dövrlərə aid etməklə tətbiq etdikdə və ya maliyyə hesabatlarındakı maddələri keçmiş dövrlərə aid etməklə yenidən bəyan etdikdə və ya yenidən təsnifləndirdikdə və (b) keçmiş dövrlərə aid olunan tətbiq, yenidən bəyannamə və ya yenidən təsnifləndirmə maliyyə vəziyyəti haqqında üçüncü hesabatdakı məlumata mühüm təsir etdikdə tələb olunduğunu müəyyən edir. Buraxılmış, lakin hələ qüvvəyə minməmiş yeni və düzəliş edilmiş MHBS-lər Qrup buraxılmış lakin hələ qüvvəyə minməmiş aşağıdakı yeni və düzəliş edilmiş MHBSləri tətbiq etməmişdir: MHBS 9 Maliyyə alətləri “MHBS 9-un icbari tətbiq tarixi və keçid açıqlamaları haqqında MHBS 9 və MHBS7-yə düzəlişlər

2

MHBS 10, MHBS 12 və İnvestisiya mülkiyyəti haqqında MUBS 27-yə düzəlişlər1

Maliyyə alətləri: Təqdimat – “Maliyyə aktivlərinin və maliyyə öhdəliklərinin əvəzləşdirilməsi” haqqında

MUBS 32-yə düzəlişlər

1

“Aktivlərin dəyərsizləşməsi” haqqında MUBS 36-ya düzəlişlər1

Maliyyə Alətləri: Tanınma və qiymətləndirmə1 haqqında MUBS 39-a düzəlişlər

İcbari ödənişlər haqqında MHBSKŞ 21-ə düzəlişlər1

1 Daha erkən tətbiqinə icazə verilməklə, 1 yanvar 2014-cü il tarixdə başlayan və ya ondan

sonrakı illik dövrlər üçün qüvvədədir. Əgər dəyişikliklər gözlənilirsə, onların təsirini açıqlayın. 2 Daha erkən tətbiqinə icazə verilməklə, 1 yanvar 2015-ci il tarixdə başlayan və ya ondan sonrakı illik dövrlər üçün qüvvədədir. Əgər dəyişikliklər gözlənilirsə, onların təsirini açıqlayın.

MHBS 9 Maliyyə Alətləri. Bu standart 2009-cu ilin noyabr ayında buraxılmışdır və maliyyə aktivlərinin təsnifatı və qiymətləndirilməsi üçün yeni tələbləri təqdim edir. 2010-cu ilin oktyabrında MHBS 9-a edilən düzəliş maliyyə öhdəliklərinin təsnifatı və ölçülməsi, habelə tanınmasının dayandandırılması ilə bağlı yeni tələbləri təsbit edir.

MHBS 9-dakı əsas tələblər:

Maliyyə Alətləri: Tanınma və Ölçülmə” adlı 39 saylı MUBS-un əhatə dairəsinə daxil olan bütün tanınmış maliyyə aktivlərinin sonradan amortizasiya olunmuş yaxud ədalətli dəyərlə ölçülməsi tələb olunur. Xüsusilə də, müqavilə üzrə pul daxilolmalarının yığılması məqsədini daşıyan biznes modeli çərçivəsində saxlanılan və müqavilə üzrə pul daxilolmaları yalnız əsas borc məbləği, eləcə də ödənilməmiş əsas borc məbləği üzrə faizlərin ödənilməsindən ibarət olan borc investisiyaları ümumiyyətlə növbəti hesabat dövrlərinin sonunda amortizasiya edilmiş dəyərlə ölçülür. Bütün digər borc və kapitala investisiya qoyuluşları növbəti hesabat dövrlərinin sonunda ədalətli dəyərlə ölçülür. Bundan başqa Maliyyə alətləri haqqında MHBS 9-a əsasən müəssisələr (ticarət üçün saxlanılmayan) yalnız dividend üzrə gəliri mənfəət və ya zərər hesablarında tanımaq şərtilə kapitala investisiyanın ədalətli dəyərində sonrakı dəyişikliklərin digər məcmu mənfəət hesabatında təqdim edilməsi ilə bağlı yekun seçim edə bilərlər.

9 saylı MHBS-ə əsasən mənfəət və ya zərər hesablarında ədalətli dəyərlə nəzərdə tutulmuş maliyyə öhdəlikləri halında bu cür maliyyə öhdəliyi üzrə kredit riskindəki dəyişikliyə aid edilən onun ədalətli dəyərində baş vermiş dəyişiklik öhdəlik üzrə kredit riskində baş vermiş dəyişikliyin təsir nəticələrinin digər məcmu mənfəət hesabatında tanınması mənfəət və zərər üzrə uçot qeydlərində uyğunsuzluqların baş verməsi yaxud artmasına gətirib çıxarmadığı halda digər məcmu mənfəət hesabatında tanınır. Maliyyə öhdəliyinin kredit riskinə aid edilən ədalətli dəyərdə baş vermiş dəyişiklik sonradan mənfəət və ya zərər hesabında təkrar təsnif edilmir. 39 saylı MUBS-ə əsasən mənfəət və ya zərər hesabında ədalətli dəyərlə nəzərdə tutulmuş maliyyə öhdəliyinin ədalətli dəyərindəki dəyişikliklərin məbləği bütövlüklə mənfəət və ya zərər hesabında təqdim olunur.

27

Qrupun rəhbərliyi gələcəkdə MHBS 9-un tətbiqinin Qrupun maliyyə aktivlərinin və ya maliyyə öhdəliklərinin (məsələn, ədalətli dəyərdəki dəyişiklikləri mənfəət və ya zərər hesabları üzrə qeyd etməklə Qrupun hazırda satılabilən maliyyə aktivləri kimi təsnifləşdirilmiş geri alınan notlara investisiyaları müvafiq hesabat dövrlərinin sonunda ədalətli dəyərlə ölçülməlidir) hesabat olunan məbləğlərinə mühüm təsir edə biləcəyini ehtimal edir. Bununla belə, ətraflı təhlil tamamlanmayanadək MHBS 9-un təsiri ilə bağlı müvafiq təxminlərin verilməsi mümkün deyil. İnvestisiya müəssisələri haqqında MHBS 10, MHBS 12 və MUBS 27-yə düzəlişlər. MHBS 10-a düzəlişlər investisiya müəssisəsini müəyyən edir və investisiya müəssisəsi anlayışına uyğun olan hesabatçı müəssisədən öz törəmə müəssisələrini konsolidasiya etməməyi bunun əvəzinə onları öz konsolidə edilmiş və fərdi maliyyə hesabatlarında mənfəət və ya zərər hesabları üzrə ədalətli dəyərlə göstərməyi tələb edir. İnvestisiya müəssisəsi kimi fəaliyyət göstərmək üçün hesabatçı müəssisədən aşağıdakılar tələb olunur:

Bir və ya daha çox investordan onları peşəkar investisiya idarəetmə xidmətləri ilə təmin etmək üçün vəsaitlər almaq;

İnvestorlar qarşısında biznes məqsədinin yalnız kapitalın dəyərindəki artımdan və ya investisiya gəlirindən və ya hər ikisindən mənfəətin əldə edilməsindən ibarət olması barədə öz üzərinə öhdəlik götürmək; və

Bütün investisiyalar üzrə ədalətli dəyər əsasında fəaliyyət nəticələrini qiymətləndirmək və müəyyən etmək.

İnvestisiya müəssisələri üçün yeni açıqlama tələblərini tətbiq etmək məqsədilə MHBS 12-yə və MUBS 27-yə növbəti düzəlişlər edilmişdir. Bank investisiya müəssisəsi olmadığından Qrupun rəhbərliyi investisiya müəssisələrinə düzəlişlərin onun konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarına hər hansı təsir edəcəyini düşünmür.

Maliyyə aktivlərinin və Maliyyə öhdəliklərinin əvəzləşdirilməsi haqqında MUBS 32-yə düzəlişlər. MUBS 32-yə düzəlişlər maliyyə aktivlərinin və maliyyə öhdəliklərinin əvəzləşdirilməsi ilə bağlı tələblərinə aydınlıq gətirir. Xüsusilə də, bu düzəlişlər “hazırda əvəzləşdirmə üçün hüquqi qüvvəyə malik olan” və “eyni zamanda satış və hesablaşmanın aparılması” ifadəsinin mənasına aydınlıq gətirir. Şirkət əvəzləşdirilməli olan hər hansı maliyyə aktivlərinə və ya maliyyə öhdəliklərinə malik olmadığından onun rəhbərliyi MUBS 32-yə bu düzəlişlərin tətbiqinin müəssisənin maliyyə hesabatlarına mühüm təsir edəcəyini düşünmür.

4. SEQMENT HESABATI

Qrup konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarının istifadəçilərinə öz biznes fəaliyyətinin mahiyyətini və maliyyə nəticələrini, habelə fəaliyyət göstərdiyi iqtisadi mühiti qiymətləndirməkdə yardımçı ola biləcək məlumatlar açıqlayır. Bu məsələ “Əməliyyat seqmentləri” haqqında MHBS 8 və seqment hesabatı formasında xüsusi açıqlamalar tələb edən digər standartlar ilə tənzimlənir. MHBS 8 əməliyyat seqmentini aşağıdakı kimi müəyyən edir. Əməliyyat seqmenti:

Gəlir əldə edə biləcəyi və xərclər çəkəcəyi (o cümlədən eyni qurumun digər komponentləri ilə həyata keçirilən əməliyyatlarla bağlı gəlir və məsrəflər) biznes fəaliyyətini həyata keçirən;

Seqmentə ayrılacaq resurslar haqqında qərarın qəbul edilməsi və seqmentin fəaliyyət nəticələrinin qiymətləndirilməsi üçün müəssisənin əməliyyat fəaliyyəti üzrə əsas qərar qəbul edən şəxs tərəfindən əməliyyat nəticələri müntəzəm olaraq təhlil edilən və

Haqqında ayrıca maliyyə məlumatlarının mövcud olan müəssisənin bir komponentidir.

Resursların ayrılması və seqmentin fəaliyyət nəticələrinin qiymətləndirilməsi məqsədilə əməliyyat fəaliyyəti üzrə əsas qərar qəbul edən şəxsə verilən məlumat yerinə yetirilən və ya təqdim edilən xidmət növlərinə əsaslanır. Buna görə də, 8 saylı MHBS-a əsasən Qrupun hesabat seqmentləri aşağıdakılardır:

28

Fiziki şəxslərlə bank işi – özəl bank xidmətləri, özəl müştərilərin cari hesabları, əmanətlər, depozitlər, investisiya əmanəti məhsulları, qəyyumluq, kredit və debit kartlarının verilməsi, istehlak kreditləri və ipoteka kreditlərinin ayrılmasından ibarətdir.

Hüquqi şəxslərlə bank işi – birbaşa debit xidmətləri, cari hesablar, depozitlər, overdraftlar, kredit və digər kredit vasitələri, xarici valyutadakı və derivativ məhsullardan ibarətdir.

Sığorta – avtomobil, əmlak və sair sığorta polislərinin hazırlanması və imzalanması

Digər – broker xidmətləri.

Əməliyyat seqmentlərinin mühasibat uçotu qaydaları əsas mühasibat uçotu siyasətlərinin xülasəsində qeyd edilən qaydalarla eynidir. Seqmentlər arasında əməliyyatlar yalnız vəsaitlərin təkrar bölüşdürülməsindən ibarətdir. Vəsaitlər adətən seqmentlər arasında təkrar bölüşdürülür ki, bu da əməliyyat gəlirində açıqlanan maliyyələşdirmə xərclərinin köçürülməsi ilə nəticələnir. Belə vəsaitlərin ayrılması üzrə hesablanan faiz dərəcələri Qrupun kapital dəyəri əsasında müəyyən olunur. Biznes seqmentləri arasında digər mühüm gəlir və xərc maddələri mövcud deyil. Seqmentin aktiv və öhdəlikləri vergiyə cəlb olunma kimi maddələr istisna edilməklə, əksəriyyəti balans hesabatına aid olan əməliyyat aktivləri və öhdəliklərindən ibarətdir. Bu müəssisələr üzrə seqment məlumatı aşağıdakılardan ibarətdir:

Fiziki şəxslərlə bank işi

Hüquqi şəxslərlə bank işi

Sığorta Bölüşdürül-məmiş

31 dekabr 2013-cü il tarixinə və

həmin tarixdə bitən il üzrə

Cəmi

Faiz gəliri 26,797 14,941 290 - 42,028

Faiz xərcləri (8,949) (5,675) - - (14,624) Faiz hesablanan aktivlər üzrə

dəyərsizləşmə zərərləri üçün (ehtiyat)/ehtiyatın bərpası (1,044) 846 - - (198)

Xarici valyuta mübadiləsi üzrə xalis gəlir 2,759 2,431 - - 5,190

Haqq və komissiya gəlirləri 5,498 3,429 - - 8,927

Haqq və komissiya xərcləri (2,301) (924) (203) (188) (3,616)

Qazanılmış sığorta haqları - - 6,009 - 6,009

Təkrar sığorta zamanı ötürülmüş haqlar - - (1,045) - (1,045)

Ödənilmiş ümumi iddialar - - (3,910) - (3,910)

Ötürülən ümumi iddialar - - 1,814 - 1,814

Digər gəlirlər - - 81 61 142 Qazanılmamış sığorta haqları üçün

ehtiyatda dəyişiklik, təkrarsığorta çıxılmaqla - - 941 - 941

Zərər üçün ehtiyatda dəyişiklik, təkrarsığorta çıxılmaqla - - 126 - 126

Digər əməliyyatlar üzrə ehtiyat - 94 - - 94

Əməliyyat gəliri 22,760 15,142 4,103 (127) 41,878

Əməliyyat xərcləri (15,015) (9,989) (2,364) - (27,368)

Mənfəət vergisindən əvvəl

mənfəət/(zərər) 7,745 5,153 1,739 (127) 14,510

Mənfəət vergisi xərci - - (22) (3,207) (3,229)

İl üzrə xalis mənfəət /(zərər) 7,745 5,153 1,717 (3,334) 11,281

Seqment aktivləri 170,321 259,960 12,564 32,977 475,822

Seqment öhdəlikləri 166,914 243,722 5,113 775 416,524

Digər seqment maddələri Əmlak və avadanlıq üçün hesablanmış

köhnəlmə (1,191) (793) (68) - (2,052)

Müştərilərə verilmiş kreditlər 161,167 122,107 - - 283,274

Kapital qoyuluşları xərcləri - - 337 1,894 2,231 Müştərilərin depozitləri

165,632 145,967 - - 311,599

29

Fiziki şəxslərlə bank işi

Hüquqi şəxslərlə bank işi

Sığorta Bölüşdü-rülməmiş

31 dekabr 2012-ci il

tarixinə və həmin tarixdə bitən il üzrə

Cəmi

Faiz gəliri 21,709 12,802 636 628 35,775

Faiz xərcləri (5,331) (5,209) - - (10,540) Faiz hesablanan aktivlər üzrə

dəyərsizləşmə zərərləri üçün (ehtiyat)/ehtiyatın bərpası (589) 675 (1,806) - (1,720)

Xarici valyuta əməliyyatları üzrə xalis gəlir/(zərər) 2,315 2,424 (7) - 4,732

Xarici valyuta mübadiləsi üzrə xalis gəlir 51 - - - 51

Haqq və komissiya gəlirləri 4,524 3,853 - - 8,377

Haqq və komissiya xərcləri (1,865) (716) (199) (243) (3,023)

Qazanılmış sığorta haqları - - 5,693 - 5,693

Təkrar sığorta zamanı ötürülmüş haqlar - - (1,224) - (1,224)

Ödənilmiş ümumi iddialar - - (2,770) - (2,770)

Ötürülən ümumi iddialar - - 1,202 - 1,202

Digər gəlirlər - 1 74 60 135

Qazanılmamış sığorta haqları üçün ehtiyatda dəyişiklik, təkrarsığorta çıxılmaqla - - (1,568) - (1,568)

Zərər üçün ehtiyatda dəyişiklik, təkrarsığorta çıxılmaqla - - 578 - 578

Digər əməliyyatlar üzrə ehtiyat - 48 - 48

Əməliyyat gəliri 20,814 13,878 609 445 35,746

Əməliyyat xərcləri (9,934) (11,143) (1,282) (1,007) (23,366)

Mənfəət vergisindən əvvəl mənfəət/(zərər)

10,880 2,735 (673) (562) 12,380

Mənfəət vergisi xərci - - 149 (2,859) (2,710)

İl üzrə xalis mənfəət /(zərər) 10,880 2,735 (524) (3,421) 9,670

Seqment aktivləri 124,135 254,872 11,232 37,640 427,879

Seqment öhdəlikləri 131,566 231,748 5,767 891 369,972

Digər seqment maddələri Əmlak və avadanlıq üçün hesablanmış

köhnəlmə (1,539) (292) (47) - (1,878)

Müştərilərə verilmiş kreditlər 120,231 109,137 - - 229,368

Kapital qoyuluşları xərcləri - - 37 2,289 2,326 Müştəri depozitləri

125,857 137,513 - - 263,370

Qrup Azərbaycan Respublikasında fəaliyyət göstərir.

30

5. XALİS FAİZ GƏLİRİ

31 dekabr

2013-cü il

tarixinə bitən il


tarixinə bitən il Faiz gəliri aşağıdakılardan ibarətdir: Amortizasiya olunmuş dəyərlə qeyd edilən maliyyə aktivləri:

- dəyərsizləşməmiş maliyyə aktivləri 40,501 33,195 - dəyərsizləşmiş maliyyə aktivləri 1,442 2,511

Ədalətli dəyərdə qeyd edilən maliyyə aktivləri 85 69

Cəmi faiz gəlirləri 42,028 35,775

Amortizasiya olunmuş dəyərlə qeyd edilən maliyyə aktivləri

aşağıdakılardan ibarətdir: Müştərilərə verilmiş kreditlər 41,411 34,976 Banklardan alınacaq vəsaitlər 353 661 Digər borc qiymətli kağızları 179 69

Amortizasiya olunmuş dəyərlə qeyd edilən maliyyə aktivləri üzrə cəmi

faiz gəliri 41,943 35,706

Ədalətli dəyərdə qeyd edilən maliyyə aktivləri aşağıdakılardan ibarətdir:

Satıla bilən investisiyalar 85 69

Ədalətli dəyərdə qeyd edilən maliyyə aktivləri üzrə cəmi faiz gəliri 85 69

Faiz xərcləri aşağıdakılardan ibarətdir: Amortizasiya olunmuş dəyərlə qeyd edilən maliyyə öhdəlikləri üzrə faiz (14,624) (10,540)

Cəmi faiz xərci (14,624) (10,540)

Amortizasiya olunmuş dəyərlə qeyd edilən maliyyə öhdəlikləri üzrə faiz

xərci aşağıdakılardan ibarətdir: Müştəri depozitləri (9,666) (5,850) Dövlət qurumlarından və xarici kredit təşkilatlarından alınmış

kreditlər (3,193) (2,815) Subordinasiya borcu (1,268) (1,202) Bank depozitləri (497) (673)

Amortizasiya olunmuş dəyərlə qeyd edilən maliyyə öhdəlikləri üzrə cəmi

faiz xərcləri (14,624) (10,540)

Faiz hesablanan maliyyə aktivləri üzrə dəyərsizləşmə zərərləri üçün

ehtiyatdan əvvəl xalis faiz gəliri 27,404 25,235

31

6. DƏYƏRSİZLƏŞMƏ ZƏRƏRLƏRİ ÜÇÜN EHTİYAT VƏ DİGƏR EHTİYATLAR

Faiz hesablanan aktivlər üzrə dəyərsizləşmə zərərləri üçün ehtiyatda hərəkətlər aşağıdakı kimi olmuşdur:

Banklardan alınacaq vəsaitlər

Kreditlər və müştərilərdən

alınacaq vəsaitlər

Cəmi

31 dekabr 2011-ci il 14 6,295 6,309

Tanınmış əlavə ehtiyatlar 1 1,719 1,720 Aktivlərin silinməsi - (2,414) (2,414) Əvvəllər silinmiş aktivlərin bərpası - 3,407 3,407

31 dekabr 2012-ci il 15 9,007 9,022

(Ehtiyatların bərpası)/tanınmış əlavə ehtiyatlar (15) 213 198 Aktivlərin silinməsi - (1,614) (1,614) Əvvəllər silinmiş aktivlərin bərpası - 1,304 1,304

31 dekabr 2013-cü il - 8,910 8,910

Digər ehtiyatlarda hərəkətlər aşağıdakı kimi olmuşdur:

Digər aktivlər Zəmanətlər və digər öhdəliklər

Cəmi

31 dekabr 2011-ci il 278 129 407

Ehtiyatların bərpası (41) (7) (48)

31 dekabr 2012-ci il 237 122 359

Ehtiyatların bərpası (71) (23) (94)

31 dekabr 2013-cü il 166 99 265

Qazanılmamış sığorta haqları

Sığorta zərəri ehtiyatı

Cəmi

31 dekabr 2011-ci il 2,987 1,340 4,327

Tanınmış əlavə ehtiyatlar /(ehtiyatların bərpası) 1,568 (578) 990

31 dekabr 2012-ci il 4,555 762 5,317

Ehtiyatların bərpası (941) (126) (1,067)

31 dekabr 2013-cü il 3,614 636 4,250

32

7. XARİCİ VALYUTA ƏMƏLİYYATLARI ÜZRƏ XALİS GƏLİR

Xarici valyuta əməliyyatları üzrə xalis gəlir aşağıdakılardan ibarətdir: 31 dekabr


31 dekabr

2012-ci il tarixinə bitən il

Dilinq əməliyyatları, xalis 5,244 4,940 Xarici valyuta mövqeyinin yenidən qiymətləndirilməsi üzrə fərqlər, xalis (54) (208)

Cəmi xarici valyuta əməliyyatları üzrə xalis gəlir 5,190 4,732

8. QIZIL ƏMƏLİYYATLARI ÜZRƏ XALİS GƏLİR Qızıl əməliyyatları üzrə xalis gəlir aşağıdakılardan ibarətdir : 31 dekabr

2013-cü il

tarixinə bitən il

31 dekabr 2012-ci il tarixinə

bitən il Qızılın satışından gəlir - 46 Qızılın yenidən qiymətləndirmə fərqi, xalis - 5

Cəmi qızıl əməliyyatları üzrə xalis gəlir - 51

9. HAQQ VƏ KOMİSSİYA GƏLİRİ VƏ XƏRCİ Haqq və komissiya gəliri və xərci aşağıdakılardan ibarətdir: 31 dekabr


31 dekabr

2012-ci il tarixinə bitən il

Haqq və komissiya gəlirləri: Plastik kart xidmətləri 3,646 2,837 Hesablaşmalar 2,359 2,500 Nağd vəsaitlərlə əməliyyatlar 1,722 1,780 Xarici valyuta əməliyyatları 643 703 Zəmanət məktubları 293 346 Digər əməliyyatlar 264 211

Cəmi haqq və komissiya gəliri 8,927 8,377

Haqq və komissiya xərcləri: Plastik kart xidmətləri (1,898) (1,506) Nağd vəsaitlərlə əməliyyatlar (631) (644) Təkrarsığorta (202) (199) Hesablaşmalar (189) (156) Zəmanətlər (128) (141) Qiymətli kağızlarla əməliyyatlar (55) (19) Digər əməliyyatlar (513) (358)

Cəmi haqq və komissiya xərcləri (3,616) (3,023)

33

10. SIĞORTA HAQQI VƏ İDDİALARIN TƏHLİLİ

31 dekabr 2013-cü il tarixinə sığorta haqları və iddiaların təhlili aşağıdakı kimidir:

Avtomobil Əmlak

Digər Cəmi

Qazanılmış sığorta haqqı 4,250 549 1,210 6,009 Təkrarsığorta zamanı ötürülən sığorta haqları (10) (35) (1,000) (1,045)

Hesablanmış xalis sığorta haqları 4,240 514 210 4,964 Qazanılmamış sığorta haqları üçün ehtiyatda dəyişiklik, təkrarsığorta çıxılmaqla 835 (120) 226 941

Qazanılmış xalis sığorta haqları 5,075 394 436 5,905

Ödənilmiş ümumi iddialar (1,981) (157) (1,772) (3,910) Ötürülmüş ümumi iddialar 8 74 1,732 1,814

Ödənilmiş xalis iddialar (1,973) (83) (40) (2,096) Zərər ehtiyatında dəyişiklik, təkrarsığorta çıxılmaqla 126 - - 126

Yaranmış xalis iddialar (1,847) (83) (40) (1,970)

31 dekabr 2012-ci il tarixinə bitən il üzrə sığorta haqqı və iddiaların təhlili aşağıdakı kimidir:

Avtomobil Əmlak

Digər Cəmi

Qazanılmış sığorta haqqı 3,809 450 1,434 5,693 Təkrarsığorta zamanı ötürülən sığorta haqları (14) - (1,210) (1,224)

Hesablanmış xalis sığorta haqları 3,795 450 224 4,469 Qazanılmamış sığorta haqları üçün ehtiyatda dəyişiklik, təkrarsığorta çıxılmaqla 14 - (1,582) (1,568)

Qazanılmış xalis sığorta haqları 3,809 450 (1,358) 2,901

Ödənilmiş ümumi iddialar (1,360) - (1,410) (2,770) Ötürülmüş ümumi iddialar - - 1,202 1,202

Ödənilmiş xalis iddialar (1,360) - (208) (1,568) Zərər ehtiyatında dəyişiklik, təkrarsığorta çıxılmaqla 578 - - 578

Yaranmış xalis iddialar (782) - (208) (990)

34

11. ƏMƏLİYYAT XƏRCLƏRİ

Əməliyyat xərcləri aşağıdakılardan ibarətdir:

31 dekabr

2013-cü il

tarixinə bitən il


tarixinə bitən il İşçi heyəti ilə bağlı xərclər 15,258 12,124 Köhnəlmə 2,052 1,878 Reklam və marketinq 1,333 1,274 Əməliyyat lizinqi 1,138 1,050 Təhlükəsizliklə bağlı xərclər 900 853 Peşəkar xidmət haqları 840 652 Amortizasiya 761 911 Rabitə xərcləri 671 614 Mənfəət vergisindən başqa vergilər 635 1,007 Proqram təminatı xərcləri 577 420 Nəqliyyat və ezamiyyət xərcləri 550 448 Əmanətlərin Sığortalanması Fonduna ödənilən haqlar 546 396 Təmir və texniki xidmət 405 372 Sponsorluq və xeyriyyəçilik 405 339 Ofis xərcləri 398 270 Sığorta 266 45 Kommunal xərclər 166 173 Əyləncə 53 50 Üzvlük haqları 28 21 Çap xərcləri 25 26 Digər əməliyyat xərcləri 361 443

Cəmi əməliyyat xərcləri 27,368 23,366

12. MƏNFƏƏT VERGİSİ Qrup və onun törəmə müəssisələri ödəniləcək cari mənfəət vergisi, eləcə də aktiv və öhdəlikləri üzrə vergi bazalarını Azərbaycan Respublikasının vergi qanunvericiliyinə əsasən hesablayır və uçotda əks etdirir ki, bu da MHBS-dan fərqli ola bilər. Qrup bəzi xərclər vergiyə cəlb olunmadığından və bəzi gəlirlər vergi məqsədləri üçün vergidən azad olduğundan daimi vergi fərqləri ilə üzləşir. Təxirə salınmış vergilər maliyyə hesabatları məqsədləri üçün uçota alınan aktiv və öhdəliklərin balans dəyəri ilə verginin hesablanması məqsədilə istifadə edilən məbləğlər arasındakı müvəqqəti fərqlər üzrə xalis vergi təsirini əks etdirir. 31 dekabr 2013-cü və 2012-ci il tarixlərinə olan müvəqqəti fərqlər əsasən gəlir və xərclərin tanınması üzrə müxtəlif metodlar/zaman müddətləri, eləcə də müəyyən aktivlər üzrə vergi - uçot əsaslı fərqlərdən yaranan müvəqqəti fərqlər ilə əlaqəlidir. Aşağıdakı məbləğlərin üzləşdirilməsində tətbiq edilən vergi dərəcəsi Azərbaycan Respublikasında vergi qanunvericiliyinə əsasən (müəyyən edildiyi kimi) hüquqi şəxslər tərəfindən vergiyə cəlb olunan mənfəət üzrə ödəniləcək 20 %-lik (2012-ci ildə: 20 %) mənfəət vergisi dərəcəsidir. 31 dekabr 2013-cü il və 2012-ci il tarixlərinə müvəqqəti fərqlər aşağıdakılardan ibarətdir: 31 dekabr


2012-ci il

Aşağıdakılar üzrə təxirə salınmış vergi aktivləri/(öhdəlikləri): Müştərilərə verilmiş kreditlər 243 111 Digər aktivlər 126 337 Digər ehtiyatlar 102 107 Banklardan alınacaq vəsaitlər 64 (39) Digər öhdəliklər 32 - Əmlak, avadanlıq və qeyri-maddi aktivlər (1,828) (1,733)

Xalis təxirə salınmış vergi öhdəliyi (1,261) (1,217)

35

31 dekabr 2013 və 2012-ci il tarixlərinə qüvvədə olan vergi dərəcəsinin üzləşdirməsi aşağıdakı kimi olmuşdur: 31 dekabr



tarixinə bitən il

Mənfəət vergisindən əvvəl mənfəət 14,510 12,380

20% yerli vergi dərəcəsi ilə vergi (2012: 20%) 2,902 2,476 Daimi fərqlərin vergi təsiri 327 234

Mənfəət vergisi xərci 3,229 2,710

Cari mənfəət vergisi xərci 3,185 2,878 Cari ildə tanınmış təxirə salınan vergi mənfəəti 44 (168)

Mənfəət vergisi xərci 3,229 2,710

Təxirə salınmış mənfəət vergisi öhdəlikləri 2013 2012

1 yanvar tarixinə – təxirə salınmış vergi öhdəlikləri 1,217 1,314

Digər məcmu mənfəətdə açıqlanan təxirə salınmış mənfəət vergisi

qalıqlarında dəyişikliklər - 71 Konsolidə edilmiş mənfəət və ya zərərdə tanınan təxirə salınmış mənfəət

vergisi qalıqlarında dəyişiklik 44 (168)

31 dekabr tarixinə – xalis təxirə salınmış vergi öhdəlikləri 1,261 1,217

13. SƏHM ÜZRƏ MƏNFƏƏT

Hər səhm üzrə əsas və azaldılmış mənfəətin hesablanmasında istifadə olunan adi səhmlər üzrə

mənfəət və onların ölçülmüş orta sayı aşağıdakı kimi olmuşdur:

31 dekabr



tarixinə bitən il Bankın təsisçilərinə aid olan il üzrə xalis mənfəət 10,822 9,832 Səhm üzrə əsas və azaldılmış mənfəətin hesablanması məqsədləri üçün

adi səhmlərin ölçülmüş orta sayı 15,290,198 15,289,631

Səhm üzrə mənfəət – əsas və azaldılmış (AZN) 0.708 0.643

14. PUL VƏSAİTLƏRİ VƏ AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI MƏRKƏZİ BANKINDAKI QALIQ

VƏSAİTLƏR 31 dekabr


2012-ci il

Kassadaki nağd vəsaitlər 36,525 41,690 Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankındakı qalıq vəsaitlər 57,671 76,606

Cəmi pul vəsaitləri və Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankındakı

qalıq vəsaitlər 94,196 118,296

36

Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankında (“ARMB”) yerləşdirilmiş pul vəsaitlərinə daxil edilmiş ARMB-də yerləşdirilən məcburi ehtiyat depozitləri 31 dekabr 2013-cü və 2012-ci il tarixlərinə müvafiq olaraq 3,216 min manat və 7,814 min manat məbləğində məhdud istifadəli vəsaitlərdən ibarət olmuşdur. ARMB Banka məcburi ehtiyatlar hesabını Bank tərəfindən verilən və hələ Azərbaycan İpoteka Fondundan təkrar maliyyələşdirilməyən ipoteka kreditləri məbləğində azaldılmasına icazə vermişdir. Bank müxbir hesablarındakı bütün vəsaitlərdən istifadə etmək hüququna malikdir, bu şərtlə ki, 30 gün müddətində vəsaitlərin gündəlik orta qalığı tələb olunan məcburi ehtiyat məbləğindən daha çox olsun. Pul vəsaitlərinin hərəkəti haqqında konsolidə edilmiş hesabat məqsədləri üçün pul vəsaitləri və onların ekvivalentləri aşağıdakılardan ibarətdir: 31 dekabr


2012-ci il

Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankında yerləşdirilmiş pul vəsaitləri

və qalıqlar 94,196 118,296 Ödəniş müddəti 90 gündən artıq olmayan digər banklardan alınacaq

vəsaitlər 21,016 32,688

115,212 150,984 Çıxılsın: Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankında yerləşdirilmiş

məcburi ehtiyat depoziti (3,216) (7,814) Çıxılsın: xatirə sikkələri (1) (3)

Cəmi pul vəsaitləri və onların ekvivalentləri 111,995 143,167

15. BANKLARDAN ALINACAQ VƏSAİTLƏR

Banklardan alınacaq vəsaitlərə aşağıdakılar daxildir:

31 dekabr


2012-ci il

Müxbir hesablar 17,491 30,647 Kreditlər və müddətli depozitlər 12,301 8,552

29,792 39,199 Çıxılsın: Dəyərsizləşmə zərəri üçün ehtiyat - (15)

Cəmi banklardan alınacaq vəsaitlər 29,792 39,184

31 dekabr 2013-cü və 2012-ci il tarixlərinə bitən illər üzrə digər banklardan alınacaq qalıq vəsaitlər üzrə dəyərsizləşmə zərərləri üçün ehtiyatda hərəkətlər 6 saylı qeyddə açıqlanır. 31 dekabr 2013 və 2012-ci il tarixlərinə bir banka müxtəlif valyuta ilə yerləşdirilmiş və alınmış qısamüddətli vəsaitlər müvafiq olaraq 2,927 min manat və 2,434 min manat təşkil etmişdir. 31 dekabr 2013 və 2012-ci il tarixlərinə banklardan alınmış vəsaitlərin qalıqlarına Bank tərəfindən plastik kartlarla əməliyyatlar üçün yerləşdirilmiş müvafiq olaraq 1,326 min manat və 1,196 min manat məbləğində zəmanət depozitləri daxildir.

37

16. MÜŞTƏRİLƏRƏ VERİLMİŞ KREDİTLƏR

Müştərilərə verilmiş kreditlər aşağıdakılardan ibarətdir: 31 dekabr


2012-ci il Müştərilərə verilmiş kreditlər 290,161 236,352 Çıxılsın: dəyərsizləşmə zərərləri üçün ehtiyat (6,887) (6,984)

Cəmi müştərilərə verilmiş kreditlər 283,274 229,368

31 dekabr 2013-ci və 2012-ci il tarixlərinə bitən illər üzrə müştərilərə verilmiş kreditlər üzrə dəyərsizləşmə zərərləri üçün ehtiyatda hərəkətlər 6 saylı qeyddə açıqlanır.

Aşağıdakı cədvəldə müştərilərə verilmiş kreditlərin balans dəyəri girovların ədalətli dəyər əsasında deyil, növünə görə təhlil edilir: 31 dekabr


2012-ci il

Daşınmaz əmlak, avadanlıq və mal-material ehtiyatları ilə təmin edilmiş kreditlər 129,993 111,708

Nəqliyyat vasitələri ilə təmin edilmiş kreditlər 62,379 55,772 Fiziki şəxslərin zəmanətləri ilə təmin edilmiş kreditlər 29,484 9,507 Qızıl ilə təmin edilmiş kreditlər 8,699 8,853 Korporativ səhmlərin girov qoyulması ilə təmin edilmiş kreditlər 6,008 6,155 Hüquqi şəxslərin zəmanətləri ilə təmin edilmiş kreditlər 4,176 3,401 Depozitlərlə təmin edilmiş kreditlər 3,433 3,678 Digər vasitələrlə təmin edilmiş kreditlər 13,129 11,394 Təminatsız kreditlər 32,860 25,884

290,161 236,352 Çıxılsın: dəyərsizləşmə zərərləri üçün ehtiyat (6,887) (6,984)


Aşağıdakı cədvəldə iqtisadi sektorlar üzrə təhlil edilən müştərilərə verilmiş kreditlərin balans dəyərləri göstərilir: 31 dekabr


2012-ci il İqtisadi sektorlar üzrə təhlil: Fiziki şəxslər 164,009 123,316 Ticarət 81,993 70,667 Kənd təsərrüfatı 18,622 14,900 İstehsal 13,848 12,810 Tikinti 10,045 10,958 Nəqliyyat və kommunikasiya 1,644 3,701



31 dekabr 2013 və 2012-ci il tarixlərinə bitən illər ərzində Bank təminat kimi saxladığı girova sahib çıxmaqla qeyri-maliyyə aktivləri əldə etmişdir. 31 dekabr 2013 və 2012-ci il tarixlərinə belə aktivlər müvafiq olaraq 277 min manat və 395 min manat təşkil etməklə digər aktivlər kimi təsnifləşdirilmişdir.

38

Fiziki şəxslərə verilmiş kreditlər aşağıdakı məhsullardan ibarətdir: 31 dekabr


2012-ci il Avtomobil kreditləri 60,309 53,653 İstehlak kreditləri 47,389 26,959 İpoteka kreditləri 39,312 28,870 Plastik kartlar 10,665 6,904 Lombard kreditləri 6,334 6,930


Cəmi fiziki şəxslərə verilmiş kreditlər 161,167 120,231

31 dekabr 2013 və 2012-ci il tarixlərinə bütün kreditlər (müştərilərə verilmiş kreditlərin 100%-i) Azərbaycan Respublikasında fəaliyyət göstərən şirkətlərə verilmişdir ki, bu da mütləq şəkildə bir region üzrə coğrafi təmərküzləşməni əks etdirir.

39

Aşağıdakı cədvəllərdə müştərilərə verilmiş kreditlərin dəyərsizləşmə əsasında təhlili verilmişdir:

Korporativ kreditlər

Fiziki şəxslərə verilmiş

kreditlər – avtomobil kreditləri


kreditlər – ipoteka

kreditləri


kreditlər – istehlak kreditləri


kreditlər – plastik kartlar


kreditlər – lombard kreditləri

31 dekabr 2013-cü il

cəmi

Cari və dəyərsizləşməmiş

Daşınmaz əmlak, avadanlıq və mal-material ehtiyatları ilə təmin olunmuş kreditlər 76,045 9 38,369 1,948 - - 116,371 Nəqliyyat vasitələri ilə təmin olunmuş kreditlər 1,328 58,222 - 744 - - 60,294 Fiziki şəxslərin zəmanətləri ilə təmin olunmuş kreditlər 1,946 1 - 27,351 - 1 29,299 Depozitlərlə təmin olunmuş kreditlər 813 - - 1,874 731 - 3,418 Qızıl ilə təmin olunmuş kreditlər 624 - - 1,727 - 6,299 8,650 Hüquqi şəxslərin zəmanətləri ilə təmin olunmuş kreditlər 3,320 - - 110 - - 3,430 Korporativ səhmlərin girov qoyulması ilə təmin olunmuş kreditlər 5,003 - - - - - 5,003 Digər vasitələrlə təmin olunmuş kreditlər 11,272 9 - 1,704 - - 12,985 Təminatsız kreditlər 10,762 3 21 10,918 9,793 1 31,498

Cəmi cari və dəyərsizləşməmiş 111,113 58,244 38,390 46,376 10,524 6,301 270,948

Dəyərsizləşmiş kimi müəyyən olunan müştərilərə verilmiş kreditlər

- ödənişi 30 gündən az müddətə gecikdirilmiş 14,023 1,544 893 822 106 27 17,415 - ödənişi 30 gündən 90 günədək gecikdirilmiş 57 189 29 68 22 4 369 - ödənişi 90 gündən 180 günədək gecikdirilmiş 47 141 - 54 9 - 251 - ödənişi 180 gündən 360 günədək gecikdirilmiş 276 191 - 69 4 2 542 - ödənişi 360 gündən artıq gecikdirilmiş 636 - - - - - 636

Cəmi dəyərsizləşmiş kimi müəyyən olunan müştərilərə verilmiş kreditlər 15,039 2,065 922 1,013 141 33 19,213

Çıxılsın dəyərsizləşmə ehtiyatı (4,045) (1,098) (648) (837) (160) (99) (6,887)

Cəmi müştərilərə verilmiş kreditlər 122,107 59,211 38,664 46,552 10,505 6,235 283,274

40

Aşağıdakı cədvəllərdə müştərilərə verilmiş kreditlərin dəyərsizləşmə əsasında təhlili verilmişdir:

Korporativ kreditlər


kreditlər – avtomobil kreditləri


kreditlər – ipoteka

kreditləri


kreditlər – istehlak kreditləri


kreditlər – plastik kartlar


kreditlər – lombard kreditləri


cəmi

Cari və dəyərsizləşməmiş

Daşınmaz əmlak, avadanlıq və mal-material ehtiyatları ilə təmin olunmuş kreditlər 72,090 11 27,563 3,760 - 1

103,425

Nəqliyyat vasitələri ilə təmin olunmuş kreditlər 1,681 51,654 - 229 - - 53,564 Fiziki şəxslərin zəmanətləri ilə təmin olunmuş kreditlər 18 10 - 8,753 - - 8,781 Depozitlərlə təmin olunmuş kreditlər 1,651 - - 1,555 487 - 3,693 Qızıl ilə təmin olunmuş kreditlər 1,046 - - 923 - 6,872 8,841 Hüquqi şəxslərin zəmanətləri ilə təmin olunmuş kreditlər 2,812 - - 18 - - 2,830 Korporativ səhmlərin girov qoyulması ilə təmin olunmuş kreditlər 5,003 - - 1 - - 5,004 Digər vasitələrlə təmin olunmuş kreditlər 5,887 16 - 5,491 - - 11,394 Təminatsız kreditlər 13,810 10 43 5,054 6,351 12 25,280

Cəmi cari və dəyərsizləşməmiş 103,998 51,701 27,606 25,784 6,838 6,885 222,812

Dəyərsizləşmiş kimi müəyyən olunan müştərilərə verilmiş kreditlər

- ödənişi 30 gündən az müddətə gecikdirilmiş 4,407 1,485 957 461 29 29 7,368 - ödənişi 30 gündən 90 günədək gecikdirilmiş 517 217 263 545 26 5 1,573 - ödənişi 90 gündən 180 günədək gecikdirilmiş 4,005 148 44 85 8 5 4,295 - ödənişi 180 gündən 360 günədək gecikdirilmiş 109 102 - 84 3 6 304

Cəmi dəyərsizləşmiş kimi müəyyən olunan müştərilərə verilmiş kreditlər 9,038 1,952 1,264 1,175 66 45

13,540

Çıxılsın dəyərsizləşmə ehtiyatı (3,899) (1,209) (744) (853) (138) (141) (6,984)

Cəmi müştərilərə verilmiş kreditlər 109,137 52,444 28,126 26,106 6,766 6,789 229,368

41

MHBS-a əsasən hazırlanmış bu konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarında Bank “Maliyyə Alətləri: Tanınması və Ölçülməsi” haqqında 39 saylı MUBS-da təsvir edilən ehtiyatlar portfelinin yaradılması metodologiyasını tətbiq etmiş və hesabat dövrünün sonuna baş vermiş, lakin xüsusi olaraq hər hansı fərdi kreditlər üzrə müəyyənləşdirilməmiş dəyərsizləşmə zərərləri üçün portfel ehtiyatlarını yaratmışdır. Bankın siyasəti kreditin dəyərsizləşdiyinə obyektiv sübutlar müəyyən olunmayana qədər, hər bir krediti “cari və dəyərsizləşməmiş” kimi təsnif etməkdən ibarətdir. Bank kreditin ödəniş vaxtı gecikdirildiyi halda dəyərsizləşib-dəyərsizləşmədiyini və mövcud olarsa aidiyyəti girovun etibarlılığını təhlil edir. Nəticə etibarı ilə, Bank yuxarıda göstərilən dəyərsizləşmiş kimi müəyyən edilmiş kreditlərin köhnəlmə təhlilini təqdim edir. 31 dekabr 2013 və 2012-ci il tarixlərinə müştərilərə verilmiş kreditlərə şərtləri yenidən razılaşdırılmış müvafiq olaraq 3,701 min manat və 4,641 min manat məbləğində kreditlər daxil olmuşdur. Əks halda bu kreditlər vaxtı keçmiş və ya dəərsizləşmiş olardı.

17. DİGƏR BORC QİYMƏTLİ KAĞIZLARI 31 dekabr 2013-cü il tarixinə Qrup Azərbaycan Respublikası İpoteka Fonduna aid 3% nominal faiz dərəcəsi ilə 16,078 min manat məbləğində uzunmüddətli istiqrazlara sahib olmuşdur (31 dekabr 2012: sıfır). 31 dekabr 2013-cü il tarixinə Qrup iki yerli şirkətə aid 9%-14% nominal faiz dərəcəsi ilə 598 min manat məbləğində müddətli borc qiymətli kağızlarına sahib olmuşdur (31 dekabr 2012-ci il: bir yerli şirkətə aid 14% nominal faiz dərəcəsi ilə 472 min manat).

18. SATILA BİLƏN İNVESTİSİYALAR Satila bilən investisiyalar aşağıdakılardan ibarətdir: 31 dekabr


2012-ci il

Borc qiymətli kağızları 10,495 - Kapital qiymətli kağızları 602 602

Cəmi satıla bilən investisiyalar 11,097 602

Nominal faiz

dərəcəsi 31 dekabr

2013-cü il Nominal faiz

dərəcəsi 31 dekabr

2012-ci il

Borc qiymətli kağızları Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının qısamüddətli notları 1.1% 10,495 - -

10,495 -

Kapital qiymətli kağızları Təsisçi payı,% Təsisçi payı,%

“Milli Kart” MMC 10.00% 500 10.00% 500 “Bakı Fond Birjası” MMC 6.00% 88 6.00% 88 SWIFT - 14 - 14

602 602

Cəmi satıla bilən investisiyalar

11,097 602

42

19. ƏMLAK VƏ AVADANLIQ

Əmlak və avadanlıq aşağıdakılardan ibarətdir:

Torpaq Binalar Mebel və avadanlıq

Kompü-terlər

Nəqliyyat vasitələri

İcarəyə alınmış əmlakın

təkmilləşdiril- məsi

Digər avadanlıq

Başa çatmamış

tikili

Cəmi

İlkin/yenidən qiymətləndirilmiş dəyərlə

31 dekabr 2011-ci il 5,617 16,639 4,694 3,614 2,266 476 1,166 505 34,977

Əlavələr - 429 829 641 287 86 54 - 2,326 Yenidən qiymətləndirmə - 107 - - - - - - 107 Silinmələr - - (5) (6) (23) - - - (34) Köçürmələr - 440 - - - 143 (89) (494) -

31 dekabr 2012-ci il 5,617 17,615 5,518 4,249 2,530 705 1,131 11 37,376

Əlavələr 5 56 691 692 349 237 104 97 2,231 Silinmələr (14) - (389) (338) (60) (174) (131) - (1,106)

31 dekabr 2013-cü il 5,608 17,671 5,820 4,603 2,819 768 1,104 108 38,501

Yığılmış köhnəlmə 31 dekabr 2011-ci il - - (2,765) (2,128) (934) (417) (584) - (6,828)

Köhnəlmə xərci - (258) (539) (610) (182) (115) (174) - (1,878) Yenidən qiymətləndirmə - 250 - - - - - - 250 Silinmələr - - 3 6 18 - - - 27 Köçürmələr - - 22 (31) - 55 (46) - -

31 dekabr 2012-ci il - (8) (3,279) (2,763) (1,098) (477) (804) - (8,429)

Köhnəlmə xərci - (282) (638) (649) (235) (153) (95) - (2,052) Silinmələr - - 317 327 42 162 124 - 972

31 dekabr 2013-cü il - (290) (3,600) (3,085) (1,291) (468) (775) - (9,509)

Xalis qalıq dəyəri 31 dekabr 2013-cü il 5,608 17,381 2,220 1,518 1,528 300 329 108 28,992

31 dekabr 2012-ci il 5,617 17,607 2,239 1,486 1,432 228 327 11 28,947

43

31 dekabr 2013 və 2012-ci il tarixlərinə əmlak və avadanlığa müvafiq olaraq 2,571 min manat və

2,197 min manat məbləğində tam köhnəlmiş əmlak və avadanlıq daxil olmuşdur.

Qrupun sahib olduğu binalar müstəqil qiymətləndiricinin hesabatı əsasında uçotda yenidən

qiymətləndirilmiş dəyərlə göstərilmişdir. 31 dekabr 2013 və 2012-ci il tarixlərinə bu binaların ümumi

balans dəyəri müvafiq olaraq 17,381 min manat və 17,607 min manat təşkil etmişdir. Əgər binalar

uçotda yığılmış köhnəlmə və dəyərsizləşmə zərərləri çıxılmaqla, ilkin dəyər ilə göstərilərsə, onun

balans dəyəri 31 dekabr 2013-cü il tarixinə 9,228 min manat olardı (31 dekabr 2012: 9,442 min

manat).

31 dekabr 2013-cü il tarixinə Qrupun sahib olduğu binalar və ədalətli dəyər iyerarxiyası haqqında

məlumat aşağıdakı kimi olmuşdur:

Səviyyə 2 31 dekabr 2013-cü il

tarixinə ədalətli dəyər

Binalar 17,381 17,381

Cəmi 17,381 17,381

20. İNVESTİSİYA ƏMLAKI

2008-ci ildə Qrup uzun müddətə qiymətinin artması məqsədilə investisiya əmlakı qismində torpaq

sahəsi almışdır. 31 dekabr 2013-cü və 2012-ci il tarixlərinə bitən illər üzrə investisiya əmlakı müvafiq

olaraq 559 min manat və 592 min manat təşkil etmişdir. Rəhbərlik hesab edir ki, 31 dekabr 2013 və

2012-ci il tarixlərinə investisiya əmlakının ədalətli dəyəri təxminən onun ilkin dəyərinə bərabər

olmuşdur.

21. QEYRİ-MADDİ AKTİVLƏR

Qeyri-maddi aktivlər aşağıdakılardan ibarətdir:

2013 2012 İlkin dəyər 1 yanvar 5,466 5,396 Əlavələr 584 391 Silinmələr (307) (321)

31 dekabr 5,743 5,466

Yığılmış amortizasiya 1 yanvar (2,487) (1,895) İl üzrə xərc (761) (911) Silinmələr 302 319

31 dekabr (2,946) (2,487)

Xalis qalıq dəyəri 31 dekabr 2,797 2,979

Qeyri-maddi aktivlərə proqram təminatı və lisenziyalar daxildir.

44

22. DİGƏR AKTİVLƏR

Digər aktivlər aşağıdakılardan ibarətdir:



Digər maliyyə aktivləri: Digər banklardan plastik kart əməliyyatları üzrə əldə olunacaq vəsaitlər 820 588 Pul köçürmələri üzrə hesablaşmalar 367 956 İşçilər üzrə debitor borclar 137 431 Digər 27 33

1,351 2,008 Digər qeyri-maliyyə aktivləri: Qabaqcadan ödənişlər 3,234 1,938 Mənfəət vergisindən başqa, qabaqcadan ödənilmiş vergilər 989 670 Təxirə salınmış xərclər 988 790 Təxirə salınmış akvizisiya xərcləri 626 340 Geri alınmış girov 277 395 Digər 131 32

7,596 6,173 Çıxılsın: dəyərsizləşmə zərərləri üçün ehtiyat (166) (237)

Cəmi digər aktivlər 7,430 5,936

31 dekabr 2013 və 2012-ci il tarixlərinə bitən illər üçün digər aktivlər üzrə dəyərsizləşmə zərərləri üçün ehtiyatda hərəkətlər 6 saylı qeyddə açıqlanır.

23. BANK DEPOZİTLƏRİ

Bank depozitləri aşağıdakılardan ibarətdir:



Banklardan alınmış kreditlər 2,935 2,644 Bankların müxbir hesabları və digər kredit institutları 1,373 420

Cəmi bank depozitləri 4,308 3,064

2013 və 2012-ci illər ərzində Qrup eyni vaxtda bir bankdan müxtəlif valyutalarda qısamüddətli vəsaitlər almış və orada yerləşdirmişdir (15 saylı qeyd).

24. MÜŞTƏRİ DEPOZİTLƏRİ

Müştəri depozitləri aşağıdakılardan ibarətdir:

31 dekabr


2012-ci il Cari hesablar 163,961 167,230 Müddətli depozitlər 147,638 96,140

Cəmi müştəri depozitləri 311,599 263,370

31 dekabr 2013-cü və 2012-ci il tarixlərinə müvafiq olaraq 13 min manat və 819 min manat məbləğində müştəri depozitləri verilmiş zəmanətlərlə bağlı təminat kimi saxlanılmışdır.

45

31 dekabr


2012-ci il İqtisadi sektorlar üzrə təhlil: Fiziki şəxslər 165,632 125,857 Enerji 107,037 101,786 Ticarət 27,163 10,796 İnşaat 5,479 5,752 Nəqliyyat və rabitə 1,819 603 Sığorta 1,584 3,225 Kənd təsərrüfatı 1,543 2,018 İstehsal 456 1,740 Dövlət təşkilatları 430 860 Maliyyə 166 2,156 Səfirlik 98 50 İnvestisiya qoyuluşu 87 5,092 Notariat 38 3,134 Lizinq - 140 Digər 67 161

Cəmi müştəri depozitləri 311,599 263,370

31 dekabr 2013 və 2012-ci il tarixlərinə 5 müştəriyə ödənilməli müvafiq olaraq 125,434 min manat və 109,568 min manat (ümumi müştəri depozitlərinin 40% və 42%-i) məbləğində müştəri depozitləri var idi ki, bu da mühüm cəmləşməni əks etdirir.

25. DÖVLƏT QURUMLARINDAN VƏ XARICI KREDIT TƏŞKILATLARINDAN ALINMIŞ KREDITLƏR

Dövlət qurumlarından və xarici kredit təşkilatlarından alınmış kreditlər aşağıdakılardan ibarətdir: 31 dekabr


2012-ci il Dövlət qurumlarından alınmış kreditlər: Azərbaycan İpoteka Fondu 19,096 14,848 Sahibkarlığa Kömək Milli Fondu 12,045 13,752

Cəmi dövlət qurumlarından alınmış kreditlər 31,141 28,600

Xarici kredit təşkilatlarından alınmış kreditlər: Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı 11,932 13,717 Cənub-Şərqi Avropa üçün Avropa Fondu 9,306 10,837 OPEC Beynəlxalq İnkişaf Fondu 7,893 - DEG - Deutsche Investitions-Entwicklungsgeselschaft 3,935 5,226 Beynəlxalq Maliyyə Korporasiyası 3,837 7,869 Almaniya-Azərbaycan Fondu 1,924 1,785 Qara Dəniz Ticarət və İnkişaf Bankı - 8,783

Cəmi xarici kredit təşkilatlarından alınmış kreditlər 38,827 48,217

Cəmi dövlət qurumlarından və xarici kredit təşkilatlarından alınmış

kreditlər 69,968 76,817

31 dekabr 2013-cü və 2012-ci il tarixlərinə dövlət qurumlarından və xarici kredit təşkilatlarından alınmış kreditlərə Azərbaycan İpoteka Fondundan alınmış müvafiq olaraq 19,096 min manat və 14,848 min manat məbləğində kreditlər daxildir. Bu kreditlərin ödəmə müddətləri 2 ildən 30 ilədəkdir və illik faiz dərəcəsi 1-4%-dir. 31 dekabr 2013-cü və 2012-ci il tarixlərinə dövlət qurumlarından və xarici kredit təşkilatlarından alınmış kreditlərə Sahibkarlığa Kömək Milli Fondundan alınmış müvafiq olaraq 12,045 min manat və 13,752 min manat məbləğində kreditlər daxildir. Bu kreditlərin ödəmə müddətləri 11 ilədəkdir və illik faiz dərəcəsi 1%-dir.

46

25 oktyabr 2013-cü il tarixdə Bank OPEC Beynəlxalq İnkişaf Fondu ilə kredit xətti üçün müqavilə bağlamışdır. 31 dekabr 2013-cü il tarixdə kredit xətti üzrə qalıq balansı 7,893 min manat olmuşdur. Bu kreditlər buraxıldığı tarixdən etibarən 1 il ərzində ödənilməlidir və onlara illik 3.9% hesablanır. Bank xarici kredit təşkilatlarından alınmış kreditlərlə bağlı maliyyə şərtlərini yerinə yetirmək öhdəliyinə malikdir. Bu şərtlərə borcun səhmdar kapitalına nisbəti və müxtəlif digər maliyyə göstəriciləri daxildir. 31 dekabr 2013-cü il və 31 dekabr 2012-ci il tarixlərinə Qrup borc müqavilələrinə daxil olan bütün maliyyə şərtlərini yerinə yetirmişdir.

26. DİGƏR ÖHDƏLİKLƏR Digər öhdəliklər aşağıdakılardan ibarətdir: 31 dekabr


2012-ci il Digər maliyyə öhdəlikləri: Səhmdarlara ödəniləcək vəsaitlər 688 688 Pul köçürmələri və plastik kartlarla əməliyyatlar üzrə hesablaşmalar 426 270 Hesablaşma prosesində olan öhdəliklər 221 382 İstifadə olunmayan məzuniyyətlə bağlı işçilərə ödəniləcək vəsaitlər 158 813 Əmanətlərin Sığortalanması Fonduna ödəniləcək vəsaitlər 145 105 Təkrarsığorta əməliyyatlarından yaranan kreditor borclar 140 304 Sığorta əməliyyatlarından yaranan kreditor borclar 125 145 Peşəkar xidmət haqları üzrə kreditor borclar 51 111 Digər banklarla plastik kart əməliyyatları üzrə ödəniləcək vəsaitlər 10 106 Digər 51 77

2,015 3,001 Digər qeyri-maliyyə öhdəlikləri: Təxirə salınmış mənfəət 598 133 Mənfəət vergisindən başqa vergilər 485 285 Digər 18 15

Cəmi digər öhdəliklər 3,116 3,434

27. SUBORDİNASİYA BORCU

Subordinasiya borcu aşağıdakılardan ibarətdir:

Valyuta Ödəniş ili 31 dekabr


2012-ci il

Üçüncü tərəflərdən alınmış

subordinasiya borcu USD 2023 11,779 3,970 Xarici kredit təşkilatlarından –üçüncü

tərəflərdən alınmış subordinasiya borcu USD 2014-2015 5,224 7,837

Əlaqəli tərəflərdən alınmış subordinasiya borcu USD 2017 3,997 4,042

Xarici kredit təşkilatlarından – üçüncü tərəflərdən alınmış subordinasiya borcu EUR 2016 2,184 1,999

Cəmi subordinasiya borcu 23,184 17,848

Qrup müflisləşdiyi və ya ləğv edildiyi təqdirdə hazırkı borcun qaytarılması Qrupun bütün digər kreditorlar qarşısında öz öhdəliklərini təmin etməsindən sonra baş verəcək. Qrup subordinasiya borcu ilə bağlı maliyyə şərtlərinə əməl etmək öhdəliyi daşıyır. Bu şərtlərə borcun kapitala nisbəti əmsalı və digər müxtəlif maliyyə fəaliyyəti göstəriciləri daxildir. 31 dekabr 2013-cü və 2012-ci il tarixlərinə Qrup bu şərtlərdən heç birini pozmamışdır.

47

28. SƏHMDAR KAPITALI

31 dekabr 2013 və 2012-ci il tarixlərinə şirkətin təsdiq olunmuş səhmdar kapitalı hər birinin nominal dəyəri 2.45 manat olan 15,290,198 ədəd adi səhmdən ibarət olmuşdur. 2013-cü ildə Qrup adi səhmlər üzrə 9,800 min manat məbləğində dividendlər elan etmiş və ödəmişdir (2012-ci il: 6,896 min manat).

29. ŞƏRTİ ÖHDƏLIKLƏR VƏ TƏƏHHÜDLƏR Adi fəaliyyət zamanı Qrup müştərilərin ehtiyaclarını qarşılamaq üçün balansdan kənar riskləri olan maliyyə alətləri üzrə müqavilə tərəfi qismində çıxış edir. Dəyişən kredit riski dərəcəsini nəzərdə tutan bu alətlər maliyyə vəziyyəti haqqında konsolidə edilmiş hesabatında əks etdirilmir. Qrup balansda qeyd edilən əməliyyatlar halında olduğu kimi, balansdankənar öhdəlikləri qəbul edərkən eyni kredit nəzarət və idarəetmə siyasətlərini tətbiq edir. Zəmanətlər və digər öhdəliklər üzrə zərər ehtiyatı 31 dekabr 2013-cü və 2012-ci il tarixlərinə müvafiq olaraq 99 min manat və 122 min manat təşkil etmişdir. 31 dekabr 2013-cü və 2012-ci il tarixlərinə şərti öhdəliklər aşağıdakılardan ibarət olmuşdur: 31 dekabr

2013-cü il 31 dekabr 2012-ci il

Şərti öhdəliklər və kredit öhdəlikləri Kreditlər və istifadə edilməmiş kredit xətləri üzrə öhdəliklər 14,439 10,430 Verilmiş zəmanətlər və oxşar öhdəliklər 4,968 6,888

Cəmi şərti öhdəliklər və kredit öhdəlikləri 19,407 17,318

Məhkəmə prosesləri – Qrup vaxtaşırı olaraq və adi fəaliyyəti müddətində müştərilər və müqavilə tərəflərinin irəli sürdüyü iddialarla üzləşir. Rəhbərlik düşünür ki, heç bir hesablanmamış mühüm itkilər yaranmayacaq və bu səbəbdən də hazırkı konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarında ehtiyatlar nəzərdə tutulmamışdır. Vergiqoyma – Azərbaycan Respublikasının ticarət, o cümlədən vergi qanunvericiliyi birdən çox təfsirə yol verə bilər. Bundan əlavə, biznes fəaliyyəti ilə əlaqədar olaraq vergi orqanlarının öz mülahizələrinə görə sərbəst qərar vermələri riski də mövcuddur. Biznes fəaliyyəti ilə əlaqədar Qrup rəhbərliyinin mülahizələrinə əsaslanan müəyyən mövqe vergi orqanları tərəfindən birmənalı qarşılanmadıqda, Qrupa əlavə vergilər, cərimələr və faizlər hesablana bilər. Belə qeyri-müəyyənlik halları maliyyə alətlərinin qiymətləndirilməsi, dəyərsizləşmə zərəri üçün ehtiyatların qiymətləndirilməsi və sövdələşmələrin bazar qiymətinin müəyyənləşdirilməsi ilə bağlı ola bilər. Bundan başqa, belə qeyri-müəyyənlik vergiyə cəlb olunan mənfəətin natamam hesablanması olaraq ehtiyat üzrə müvəqqəti fərqin qiymətləndirilməsi, habelə müştərilərə verilmiş kreditlər və debitor borcları ilə bağlı dəyərsizləşmə üzrə zərər üçün ehtiyatların geri qaytarılması ilə də bağlı ola bilər. Qrupun rəhbərliyi ödəniləcək vergi məbləğlərinin hesablandığını düşünür, buna görə də, konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarında heç bir ehtiyat nəzərdə tutulmamışdır. Ümumiyyətlə vergi ödəyiciləri audit ilindən sonrakı üç təqvim ili ərzində vergi auditindən keçməlidirlər. Lakin tamamlanmış auditlər tabeçiliyində olan vergi orqanları tərəfindən yerinə yetirilmiş vergi auditi nəticələrinin daha yuxarı səlahiyyətli vergi orqanları tərəfindən əlavə vergi auditi ilə yoxlanması ehtimalını istisna etmir. Cinayət işinin araşdırılması zamanı iddia müddəti məhkəmənin qərarına əsasən yeddi ilədək uzadıla bilər. Əməliyyat mühiti – Azərbaycan kimi inkişaf etməkdə olan ölkələrin bazar mühitləri inkişaf etmiş ölkələrlə müqayisədə müxtəlif risklərə, o cümlədən iqtisadi, siyasi və sosial, habelə, hüquqi və qanunvericilik ilə bağlı risklərə daha çox məruz qalır. Azərbaycanda biznes fəaliyyətinə təsir edən qanun və qaydalar sürətlə dəyişməkdədir, vergi qanunvericiliyi və tənzimləyici baza müxtəlif formada şərh olunur. Azərbaycanın gələcək iqtisadi kursuna dövlət tərəfindən qəbul edilən maliyyə və monetar siyasətlər eləcə də hüquq, idarəetmə və siyasi mühitdəki dəyişikliklər mühüm təsir göstərir.

48

Azərbaycan neft və qaz məhsullarının iri istehsalçısı və ixracatçısı olduğuna görə ölkə iqtisadiyyatı, xüsusi olaraq, dünya bazarlarının neft və qaz qiymətlərinə qarşı həssasdır.

30. ƏLAQƏLİ TƏRƏFLƏRLƏ ƏMƏLİYYATLAR

Bank və onun əlaqəli tərəfləri olan törəmə müəssisələri arasında əməliyyatlar konsolidasiya zamanı ixtisar edilmiş və bu qeyddə açıqlanmamışdır. Qrup və digər əlaqəli tərəflər arasında əməliyyatların təfərrüatları aşağıda açıqlanır:

31 dekabr 2013-cü il 31 dekabr 2012-ci il

Qeydlər Əlaqəli tərəflərin qalıqları

Maliyyə hesabatı

müddəası üzrə cəmi

Əlaqəli tərəflərin qalıqları

Maliyyə hesabatı


Müştərilərə verilmiş kreditlər 16 290,161 236,352

- Səhmdarlar və Qrup səhmdarlarının mühüm paya malik olduğu müəssisələr 5,137 5,147

- Qrupun əsas rəhbər heyəti 827 1,023

Dəyərsizləşmə zərərləri üçün ehtiyat 16 ( 6,887) (6,984) - Səhmdarlar və Qrup səhmdarlarının

mühüm paya malik olduğu müəssisələr ( 103) (100) - Qrupun əsas rəhbər heyəti ( 16) (20)

Müştərilərin depozitləri 24 311,599 263,370

- Səhmdarlar və Qrup səhmdarlarının mühüm paya malik olduğu müəssisələr 512 1,324

- Qrupun əsas rəhbər heyəti 731 748 Dövlət qurumlarından və xarici kredit

təşkilatlarından alınmış kreditlər 25 69,968 76,817 - Səhmdarlar və Qrup səhmdarlarının

mühüm paya malik olduğu müəssisələr 3,935 5,226 Digər öhdəliklər 26 3,116 3,434

- Səhmdarlar və Qrup səhmdarlarının mühüm paya malik olduğu müəssisələr 688 688

- Qrupun əsas rəhbər heyəti 47 - Subordinasiya borcu 27 23,184 17,848

- Səhmdarlar və Qrup səhmdarlarının mühüm paya malik olduğu müəssisələr 3,997 4,042

Kreditlər və istifadə olunmamış kredit xətləri

üzrə öhdəliklər 29 14,439 10,430 - Səhmdarlar və Qrup səhmdarlarının

mühüm paya malik olduğu müəssisələr 293 253 - Qrupun əsas rəhbər heyəti 231 99

Menecment və digər əsas idarəedici heyətə ödənişlər aşağıdakı kimi olmuşdur: 31 dekabr 2013-cü il

tarixinə bitən il 31 dekabr 2012-ci il

tarixinə bitən il

Əlaqəli tərəflərlə əməliyyatlar

Maliyyə hesabatı


Əlaqəli tərəflərlə əməliyyatlar

Maliyyə hesabatı


Əsas idarəedici heyətə ödəmələr

(11 saylı qeyd): - qısamüddətli işçi müavinətləri 3,306 15,258 2,490 12,124

Cəmi 3,306 15,258 2,490 12,124

49

Əlaqəli tərəflərlə əməliyyatlar üzrə uçotda tanınmış aşağıdakı məbləğlər 31 dekabr 2013 və 2012-ci il tarixlərinə bitən illər üzrə mənfəət və ya zərər haqqında konsolidə edilmiş hesabata daxil edilmişdir: 31 dekabr 2013-cü il

tarixinə bitən 31 dekabr 2012-ci il

tarixinə bitən

Qeydlər Əlaqəli tərəflərlə

əməliyyatlar

Maliyyə hesabatı


Əlaqəli tərəflərlə

əməliyyatlar

Maliyyə hesabatı


Faiz gəliri 5 42,028 35,775


- Qrupun əsas rəhbər heyəti 177 122 Faiz xərci 5 (14,624) (10,540)

- Səhmdarlar və Qrup səhmdarlarının mühüm paya malik olduğu müəssisələr (620) (720)

- Qrupun əsas rəhbər heyəti (472) (41) Faiz hesablanan aktivlər üzrə

dəyərsizləşmə zərərləri üçün ehtiyat 6 ( 198) (1,720) - Səhmdarlar və Qrup səhmdarlarının

mühüm paya malik olduğu müəssisələr (3) (60) - Qrupun əsas rəhbər heyəti 4 (2)

Haqq və komissiya gəliri 9 8,927 8,377


- Qrupun əsas rəhbər heyəti 30 5 Əməliyyat xərcləri 11 (27,368) (23,366)

- Səhmdarlar və Qrup səhmdarlarının mühüm paya malik olduğu müəssisələr (16) (44)

- Qrupun əsas rəhbər heyəti (3,306) (2,490)

31. MALİYYƏ ALƏTLƏRİNİN ƏDALƏTLİ DƏYƏRİ MHBS ədalətli dəyəri qiymətləndirmə tarixində bazar iştirakçıları arasındakı əməliyyat üzrə aktivin satılması üçün alınmış və ya öhdəliyin ötürülməsi üçün ödənilmiş qiymət kimi müəyyən edir. Qrupun dövri olaraq ədalətli dəyərlə ölçülən maliyyə aktivləri və maliyyə öhdəliklərinin ədalətli dəyəri Qrupun maliyyə aktivlərinin və maliyyə öhdəliklərinin bəziləri hər hesabat tarixinin sonunda ədalətli dəyərlə ölçülür. Şirkətin dövri olaraq ədalətli dəyərlə ölçülməyən maliyyə aktivləri və maliyyə öhdəliklərinin ədalətli dəyəri (lakin ədalətli dəyər açıqlamaları tələb olunur) Aşağıdakı cədvəldə verilənlər istisna olmaqla, direktorlar hesab edir ki, konsolidə edilmiş maliyyə hesabatlarında tanınmış maliyyə aktivlərinin və maliyyə öhdəliklərinin balans dəyərləri təxminən onların ədalətli dəyərini əks etdirir.

50

31 dekabr 2013-cü il 31 dekabr 2012-ci il Balans dəyəri Ədalətli dəyər Balans dəyəri Ədalətli dəyər

Pul vəsaitləri və Azərbaycan

Respublikası Mərkəzi Bankındakı qalıqlar 94,196 94,196 118,296 118,296

Banklardan alınacaq vəsaitlər 29,792 29,792 39,184 39,184 Müştərilərə verilmiş kreditlər 283,274 283,274 229,368 229,368 Digər borc qiymətli kağızları 16,676 16,676 472 472 Satıla bilən investisiyalar 11,097 11,097 602 602 Sığorta əməliyyatlarından yaranan

debitor borcları 619 619 1,115 1,115 Digər maliyyə aktivləri 1,351 1,351 2,008 2,008 Bank depozitləri 4,308 4,308 3,064 3,064 Müştəri depozitləri 311,599 311,599 263,370 263,370 Dövlət qurumlarından və xarici kredit

təşkilatlarından alınmış kreditlər 69,968 69,968 76,817 76,817 Ehtiyatlar 4,349 4,349 5,439 5,439 Digər maliyyə öhdəlikləri 2,015 2,015 3,001 3,001 Subordinasiya borcu 23,184 23,184 17,848 17,848

31 dekabr 2013-cü il 31 dekabr 2012-ci il Səviyyə 2 Cəmi Səviyyə 2 Cəmi

Pul vəsaitləri və Azərbaycan

Respublikası Mərkəzi Bankındakı qalıqlar 94,196 94,196 118,296 118,296

Banklardan alınacaq vəsaitlər 29,792 29,792 39,184 39,184 Müştərilərə verilmiş kreditlər 283,274 283,274 229,368 229,368 Digər borc qiymətli kağızları 16,676 16,676 472 472 Satıla bilən investisiyalar 11,097 11,097 602 602 Sığorta əməliyyatlarından yaranan

debitor borcları 619 619 1,115 1,115 Digər maliyyə aktivləri 1,351 1,351 2,008 2,008 Bank depozitləri 4,308 4,308 3,064 3,064 Müştəri depozitləri 311,599 311,599 263,370 263,370 Dövlət qurumlarından və xarici kredit

təşkilatlarından alınmış kreditlər 69,968 69,968 76,817 76,817 Ehtiyatlar 4,349 4,349 5,439 5,439 Digər maliyyə öhdəlikləri 2,015 2,015 3,001 3,001 Subordinasiya borcu 23,184 23,184 17,848 17,848

Cədvəldə Səviyyə 2 kateqoriyasına daxil edilmiş maliyyə aktivlərinin və öhdəliklərinin ədalətli dəyəri, diskontlaşdırılmış pul vəsaitlərinin hərəkətinin təhlilinə əsasən və tərəflərin kredit riskini əks etdirən diskont dərəcəsi üzrə mühüm məlumatlardan istifadə etməklə ümumi qəbul edilmiş qiymətqoyma modellərinə uyğun olaraq müəyyən edilmişdir.

32. KAPİTAL RİSKİNİN İDARƏ EDİLMƏSİ

Qrup borc və kapital balansının optimallaşdırılması yolu ilə səhmdarlarının gəlirlərini artırmaqla Qrupa daxil olan müəssisələrin fasiləsizlik prinsipi əsasında fəaliyyət göstərə biləcəyini təmin etmək məqsədilə öz kapitalının idarə edilməsini həyata keçirir. Qrupun kapitalının adekvatlığına digər üsulların tətbiqi ilə yanaşı Bazel Kapital Sazişi 1988 ilə müəyyən edilmiş əmsallar vasitəsilə və Qrupun idarə edilməsi üçün Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankı tərəfindən müəyyən olunmuş əmsallardan istifadə etməklə nəzarət olunur. Ötən il ərzində Qrup xarici mənbələrin tətbiq etdiyi bütün kapital tələblərini tam yerinə yetirmişdir. Qrupun kapital strukturu 27 saylı qeyddə açıqlanan subordinasiya borclarını özündə əks etdirən borc vəsaitlərdən və kapitaldakı dəyişikliklər haqqında konsolidə edilmiş hesabatda açıqlandığı kimi buraxılmış səhmdar kapitalı, ehtiyatlar və bölüşdürülməmiş mənfəətdən təşkil olunmuş ana müəssisənin səhmdarlarına məxsus kapitaldan ibarətdir.

51

Aktiv və Öhdəliklərin İdarəedilməsi Komitəsi kapital strukturunu hər yarım ildə təhlil edir. Belə təhlilin bir hissəsi kimi, Direktorlar Şurası kapitalın dəyərinə və hər kapital sinfi üzrə riskləri nəzərdən keçirir. Direktorlar Şurasının tövsiyələrinə əsasən Qrup kapital strukturunun ümumi balansını dividentlərin ödənilməsi və yeni səhmlərin buraxılması yolu ilə tənzimləyir. Qrupun kapital risklərinin idarəedilməsi üzrə ümumi siyasəti 2012-ci ildən dəyişməz qalır.

Aşağıdakı cədvəldə kapitalın adekvatlığı məqsədləri üçün Bazel Komitəsinin tətbiq etdiyi qaydalara əsasən Qrupun qanunvericiliklə tələb olunan minimal kapital vəsaitlərinin təhlili göstərilir: 31 dekabr



tarixinə bitən il

1-ci dərəcəli kapitalda hərəkətlər: 1 yanvar tarixinə 45,828 42,038

Səhmdar kapitalında artım - 2 Elan edilmiş dividendlər (9,800) (6,896) Qeyri-nəzarət payında dəyişiklik 459 330 Qeyri-maddi aktivlərdə dəyişiklik 182 522 İl üzrə mənfəət 10,822 9,832

31 dekabr tarixinə 47,491 45,828

31 dekabr



tarixinə bitən il

Tənzimləyici kapitalın tərkibi: 1-ci dərəcəli kapital: Səhmdar kapitalı 37,461 37,461 Bölüşdürülməmiş mənfəət 9,794 8,772 Qeyri-nəzarət payı 3,421 2,962 Çıxılsın: Qeyri-maddi aktivlər (2,797) (2,979) Çıxılsın: Qudvil (388) (388)

Cəmi müəyyən olunmuş 1-ci dərəcəli kapital 47,491 45,828

Yenidənqiymətləndirmə ehtiyatı 6,939 6,939 Subordinasiya borcu 16,887 12,236 1-ci dərəcəli kapitalın 100% ilə məhdudlaşdırılmış 2-ci dərəcəli

kapitalın cəmi 23,826 19,175

Çıxılsın: maliyyə fəaliyyəti ilə məşğul olan şirkətlərə investisiya

qoyuluşları (602) (602) Cəmi tənzimləyici kapital 70,715 64,401

Kapitalın adekvatlıq əmsalları: 1-ci dərəcəli kapital 15% 17% Cəmi kapital 22% 24%

Kapitalın adekvatlığını təmin etmək üçün normativ qaydalarla müəyyən edilmiş kəmiyyət ölçüləri Qrupdan risk üzrə ölçülmüş aktivlərə qarşı minimal məbləğ və əmsalların ümumi olaraq 12% və 1 dərəcəli kapitalın 6% səviyyəsində saxlanılmasını tələb edir. 31 dekabr 2013-cü və 2012-ci il tarixlərinə Qrup kapitalın adekvatlığı məqsədləri üçün ümumi kapitalın hesablanmasına 1-ci dərəcəli kapitalın 50% həcmində məhdudlaşan alınmış subordinasiya borclarını daxil etmişdir. Qrupun müflisləşdiyi və ya ləğv edildiyi təqdirdə qeyd olunan borc Qrupun bütün digər kreditorlar qarşısında öhdəliklərini yerinə yetirməsindən sonra baş verəcək.

52

33. RİSKİN İDARƏ EDİLMƏSİ QAYDALARI

Risklərin idarə edilməsi Qrupun bankçılıq fəaliyyəti üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir və Qrup əməliyyatlarının əsas elementini təşkil edir. Qrup əməliyyatlarına xas olan əsas risklər aşağıdakılarla bağlıdır:

Kredit riski

Likvidlik riski

Bazar riski

Qrup effektiv və səmərəli riskin idarəedilməsi prosesinin tətbiqinin önəmli olması faktını qəbul edir. Belə prosesin bu cür təşkili üçün Qrup riskin idarəedilməsi çərçivəsini yaratmışdır ki, bunun da əsas məqsədi Qrupu risklərdən qorumaqdan və Qrupa qarşıya qoyulmuş fəaliyyət məqsədlərinə nail olma imkanlarının yaradılmasından ibarətdir. Risklərin idarəedilməsi çərçivəsi vasitəsilə Qrup aşağıdakı risklərin idarə edilməsini həyata keçirir: Kredit riski Qrup kredit riskinə məruz qalır ki, bu da maliyyə aləti üzrə bir tərəfin öz öhdəliklərini yerinə yetirə bilməməməsi və bunun digər tərəfə maliyyə zərərinin dəyməsindən yaranan riskdir. Riskin idarəedilməsi və monitorinqi müəyyən edilmiş səlahiyyətlər çərçivəsində həyata keçirilir. Bu proseslər Kredit Komitəsi və Qrupun İdarə Heyəti tərəfindən icra edilir. Kredit Komitəsi tərəfindən hər hansı müraciət olmayana qədər, kredit prosesləri üzrə bütün tövsiyələr (borcalan üçün təsdiqlənmiş məhdudiyyətlər və ya kredit sazişinə edilmiş düzəlişlər və sair) filialın riskin idarəedilməsi direktoru yaxud Risklərin İdarəedilməsi Departamentinin meneceri tərəfindən təhlil edilir və təsdiqlənir. Gündəlik riskin idarəedilməsi prosesi Kredit Departamentlərinin və Filialların Kredit Bölmələrinin rəhbəri tərəfindən həyata keçirilir. Qrup bir borcalan yaxud bir qrup borcalanlar və sənaye seqmentləri üzrə qəbul edilmiş risk məbləğinə hədlər qoymaqla üzərinə götürdüyü kredit riskləri səviyyəsini strukturlaşdırır. Borcalan yaxud məhsul (sənaye sektoru) üzrə kredit riski səviyyəsinə qoyulmuş hədlər İdarəetmə Şurası tərəfindən rüblük təsdiqlənir. Banklar və brokerlər daxil olmaqla hər hansı bir borcalan halında riskə məruzqalma həddi daha sonra balans və balansdan kənar müddəalarla bağlı riskləri əhatə etməklə Kredit Komitəsi tərəfindən müəyyən olunmuş alt-limitlərlə məhdudlaşır. Təyin olunan hədlərlə bağlı faktiki riskə məruzqalma hallarına gündəlik nəzarət olunur. Müvafiq hesab edilən hallarda və əksər kreditlərlə əlaqədar olaraq Qrup girov, eləcə də fərdi və korporativ zəmanətlər qəbul edir. Bəzi kredit məbləğləri qeyd olunan təminat vasitələrinin əldə edilməsi mümkün olmayam fərdi şəxslərə verilmiş kreditlərdən ibarətdir. Belə kreditlər davamlı olaraq nəzarətdə saxlanılır və illik yaxud daha qısa müddətlərdə təhlil edilir. Kreditlərin ayrılması üzrə öhdəliklər kredit, zəmanət və ya akreditiv formasında çıxış edən istifadə edilməmiş kredit vəsaitlərdən ibarətdir. Balansdankənar uçotda olan maliyyə alətləri üzrə kredit riski müqavilə tərəfinin müqavilə şərtləri və müddəalarına əməl edə bilməməsi nəticəsində zərərin baş verməsi ehtimalı kimi müəyyən olunur. Kreditin ayrılması öhdəliyi üzrə kredit riskinə gəldikdə isə, Qrup realizə edilməmiş belə öhdəliklərin ümumi məbləğinə bərabər potensial zərər riski ilə üzləşir. Lakin, zərərin ehtimal edilən məbləği realizə edilməmiş kredit öhdəliklərindən azdır, ona görə ki, kreditin ayrılması üzrə öhdəliklərin əksəriyyəti müştərilərin xüsusi kredit standartlarına davamlı qaydada cavab verə bilməsindən asılıdır. Qrup maliyyə vəziyyəti haqqında hesabat və maliyyə alətləri halında olduğu kimi, riskin təsir nəticələrinin yumuşaldılması üçün limitləri və cari monitorinq prosesini tətbiq etməklə kreditlərin verilməsinin təsdiqlənməsi proseduruna əsaslanan eyni kredit siyasətini şərti öhdəliklərə qarşı istifadə edir. Qrup balansdankənar uçotda əks etdirilən şərti öhdəliklərin ödəniş müddətinə qədər dövrü nəzarətdə saxlayır, çünki daha uzunmüddətli öhdəliklər qısamüddətli kredit öhdəlikləri ilə müqayisədə daha çox kredit riski dərəcəsinə məruz qalır. Kredit riskinə maksimal məruzqalma həddi Qrupun kredit riskinə məruzqalma həddi əhəmiyyətli dərəcədə dəyişir və həm fərdi risklərdən, həm də ümumi bazar iqtisadiyyatı risklərindən asılıdır.

53

Aşağıdakı cədvəldə balans hesabatı, eləcə də balansdankənar hesabatda əks etdirilən maliyyə aktivləri ilə bağlı kredit riskinə maksimal məruzqalma həddi göstərilir. Maliyyə vəziyyəti haqqında hesabatda əks etdirilən maliyyə aktivləri halında kredit riskinə maksimal məruzqalma həddi həmin aktivlərin hər hansı əvəzləşdirmədən və girov razılaşmalarında qabaqkı balans dəyərinə bərabərdir. Qrupun şərti öhdəlikləri və kreditin ayrılması ilə bağlı öhdəlik üzrə kredit riskinə maksimal məruzqalma həddi isə, qarşı tərəf öz öhdəliklərini yerinə yetirmədiyi təqdirdə (bütün qarşı iddiaların, girov və ya təminat dəyərini itirdikdə) həmin alətlərin müqavilə məbləğlərindən ibarət olur.

Riskə maksimum

məruz qalma

Əvəzləş-dirmə

Əvəzləşdir-mədən sonra

xalis maksimal

məruzqalma həddi

Qoyulmuş girov

Xalis məruzqalma

həddi


ARMB-dakı qalıqlar 57,671 - 57,671 - 57,671 Banklardan alınacaq vəsaitlər 29,792 - 29,792 - 29,792 Müştərilərə verilmiş kreditlər 283,274 3,433 279,841 247,545 32,296 Digər borc qiymətli kağızları 16,676 - 16,676 - 16,676 Satıla bilən investisiyalar 11,097 - 11,097 - 11,097 Sığorta əməliyyatlarından yaranan debitor

borcları 619 - 619 - 619 Digər maliyyə aktivləri 1,351 - 1,351 - 1,351 Kreditlər və istifadə olunmamış kredit xətləri

üzrə öhdəliklər 14,439 2,764 11,675 999 10,676 Verilmiş zəmanətlər və oxşar öhdəliklər 4,968 13 4,955 2,050 2,905 31 dekabr 2012-ci il

ARMB-dakı qalıqlar 76,606 - 76,606 - 76,606 Banklardan alınacaq vəsaitlər 39,184 - 39,184 - 39,184 Müştərilərə verilmiş kreditlər 229,368 3,678 225,690 200,343 25,347 Müştərilərə verilmiş kreditlər 602 - 602 - 602 Digər borc qiymətli kağızları 472 - 472 - 472 Sığorta əməliyyatlarından yaranan debitor

borcları 1,115 - 1,115 - 1,115 Digər maliyyə aktivləri 2,008 - 2,008 - 2,008 Kreditlər və istifadə olunmamış kredit xətləri

üzrə öhdəliklər 10,430 1,133 9,297 1,246 8,051 Verilmiş zəmanətlər və oxşar öhdəliklər 6,888 819 6,069 3,348 2,721 Balansdankənar risk Qrup həm balans müddəaları, həm də balansdankənar müddəalar üzrə risklərin idarə edilməsində əsasən eyni qaydalardan istifadə edir. Kreditlərin ayrılması ilə bağlı öhdəliklər halında isə, həmçinin kredit və avanslar üçün olduğu kimi, müştərilər və qarşı tərəflər ilə bağlı eyni kredit riskinin idarə edilməsi siyasətləri tətbiq olunur. Girov qarşı tərəfin imkanları və əməliyyatın mahiyyətindən asılı olaraq tələb edilə bilər. Coğrafi cəmləşmə

Riskin İdarə Edilməsi Komitəsi (RİK) qanunvericilik və qanuni tənzimləmə arenasında müşahidə olunan risklərə nəzarət edir və onların Qrupun fəaliyyətinə təsirini qiymətləndirir. Belə yanaşma Qrupa Azərbaycan Respublikasının investisiya mühitindəki dəyişikliklərdən yaranan itkiləri minimuma endirmək imkanı yaradır.

54

Aktiv və öhdəliklərin coğrafi cəmləşməsi aşağıda göstərilir:

Azərbaycan Respublikası

İƏİT ölkələri Digər qeyri-İƏİT ölkələri


Cəmi QEYRİ-DERİVATİV MALİYYƏ

AKTİVLƏRİ

Azərbaycan Respublikası Mərkəzi

Bankındakı nağd və qalıq vəsaitlər 94,196 - - 94,196 Banklardan alınacaq vəsaitlər 11,638 16,539 1,615 29,792 Müştərilərə verilmiş kreditlər 283,274 - - 283,274 Digər borc qiymətli kağızları 16,676 - - 16,676 Satıla bilən investisiyalar 11,083 14 - 11,097 Sığorta əməliyyatlarından yaranan

debitor borcları 619 - - 619 Digər maliyyə aktivləri 339 649 363 1,351

Cəmi qeyri-derivativ maliyyə aktivləri 417,825 17,202 1,978 437,005

QEYRİ-DERİVATİV MALİYYƏ

ÖHDƏLİKƏRİ Bank depozitləri 1,373 2,935 - 4,308 Müştəri depozitləri 311,599 - - 311,599 Dövlət qurumlarından və xarici kredit

təşkilatlarından alınmış kreditlər 31,141 38,827 - 69,968 Ehtiyatlar 4,349 - - 4,349 Digər maliyyə öhdəlikləri 1,937 - 78 2,015 Subordinasiya borcu - 17,945 5,239 23,184

Cəmi qeyri-derivativ maliyyə

öhdəlikləri 350,399 59,707 5,317 415,423


ALƏTLƏRİ ÜZRƏ XALİS MÖVQE 67,426 (42,505) (3,339)

Azərbaycan Respublikası

İƏİT ölkələri Digər qeyri-İƏİT ölkələri


Cəmi QEYRİ-DERİVATİV MALİYYƏ

AKTİVLƏRİ


Bankındakı nağd və qalıq vəsaitlər 118,296

- - 118,296 Banklardan alınacaq vəsaitlər 10,088 26,646 2,450 39,184 Müştərilərə verilmiş kreditlər 229,368 - - 229,368 Satıla bilən investisiyalar 588 14 - 602 Digər borc qiymətli kağızları 472 - - 472 Sığorta əməliyyatlarından yaranan

debitor borcları 1,115

- - 1,115 Digər maliyyə aktivləri 538 514 956 2,008

Cəmi qeyri-derivativ maliyyə aktivləri 360,465 27,174 3,406 391,045


ÖHDƏLİKƏRİ

Bank depozitləri 420 2,644 - 3,064 Müştəri depozitləri 263,370 - - 263,370 Dövlət qurumlarından və xarici kredit

təşkilatlarından alınmış kreditlər 28,600

48,217 - 76,817 Ehtiyatlar 5,439 - - 5,439 Digər maliyyə öhdəlikləri 2,922 - 79 3,001 Subordinasiya borcu - 10,011 7,837 17,848

Cəmi qeyri-derivativ maliyyə

öhdəlikləri 300,751

60,872 7,916 369,539


ALƏTLƏRİ ÜZRƏ XALİS MÖVQE 59,448

(33,698) (4,510)

55

Girov Tələb olunan girovun məbləği və növü qarşı tərəf ilə bağlı kredit riskinin qiymətləndirilməsindən asılı olaraq müəyyənləşdirilir. Girov növlərinin və qiymətləndirmə parametrlərinə məqbul olduğunu müəyyənləşdirmək üçün qaydalar tətbiq olunur. Qəbul edilən əsas girov növlərinə aşağıdakılar aiddir:

Kommersiya kreditləri halında, daşınmaz əmlak vasitələri, mal-materiallar üçün girov hüququ.

Fiziki şəxslərə kreditlərin verilməsi halında, yaşayış sahəsinin ipotekası.

31 dekabr 2013 və 2012-ci il tarixlərinə Bankın ayrı-ayrılıqda dəyərsizləşdiyi müəyyən edilmiş kreditlər ilə əlaqədar saxladığı girovun ədalətli dəyəri müvafiq olaraq 4,793 min və 6,613 min manat təşkil etmişdir. Girov daşınmaz əmlakdan və avadanlıqdan ibarətdir. 31 dekabr 2013-cü il tarixinə Qrupun mülkiyyətində olan və satılması planlaşdırılan girov əmlakının balans dəyəri 277 min manat olmuşdur (31 dekabr 2012: 395 min manat). Rəhbərlik girovun bazar dəyərinə nəzarət edir, baza razılaşmasına əsasən əlavə girov tələb edir, habelə dəyərsizləşmə zərəri üçün ehtiyatın müvafiq məbləğdə olduğunu təhlil etdiyi müddətdə aldığı girovun bazar dəyərinə nəzarət edir. Maliyyə aktivlərinin növü üzrə kredit keyfiyyəti Aşağıdakı cədvəldə Qrup tərəfindən saxlanılan vaxtı keçməmiş və dəyərsizləşməmiş digər maliyyə aktivlərinin kredit reytinqləri açıqlanır: 31 dekabr 2013-cü il AA A BBB <BBB Reytinqsiz Cəmi

Banklardan alınacaq vəsaitlər - 11,542 1,655 12,565 4,030 29,792

Müştərilərə verilmiş kreditlər - - - - 270,948 270,948 Digər borc qiymətli kağızları - - - 16,078 598 16,676 Satıla bilən investisiyalar - - 14 10,495 588 11,097 Sığorta əməliyyatlarından yaranan debitor

borcları - - - - 619 619

Digər maliyyə aktivləri - - 104 44 1,203 1,351 31 dekabr 2012-ci il AA A BBB <BBB Reytinqsiz Cəmi

Banklardan alınacaq vəsaitlər 13,168 10,966 228 8,537 5,485 38,384 Müştərilərə verilmiş kreditlər - - - - 222,812 222,812 Satıla bilən investisiyalar - - - - 602 602 Digər borc qiymətli kağızları - - - - 472 472

Sığorta əməliyyatlarından yaranan debitor borcları - - - - 1,115 1,115

Digər maliyyə aktivləri - - 57 385 1,566 2,008

Qrup beynəlxalq agentliklər tərəfindən reytinq dərəcəsi müəyyən edilməmiş qarşı tərəflərlə bir sıra əməliyyatlar aparır. Qrup qarşı tərəflərin beynəlxalq reytinq agentliklərinin təqdim etdiyi reytinq göstəriciləri ilə müqayisə oluna bilən reytinq dərəcələrini müəyyən etmək imkanı verən daxili modellər işləyib hazırlamışdır. Korporativ borcalanları qiymətləndirmək məqsədilə Qrupda borcalanların kredit reytinq dərəcələrinin müəyyənləşdirilməsi üçün metodologiya hazırlanmışdır. Bu metod borcalanın reytinqini, eləcə də kredit üzrə girovun reytinqini hesablamaq və təyin etmək/təsdiqləmək imkanını verir. Sistem borcalanın əsas fəaliyyət göstəricilərindən asılı olaraq verilmiş standartın obyektivliyinin yetərli olmadığı təqdirdə mütəxəssis tərəfindən cüzi düzəliş ediləcəyi ehtimal olunmaqla kəmiyyətin qiymətləndirilməsi modelinə əsaslanır. Metod aşağıdakı meyarlar qrupu əsasında reytinq dərəcəsinin müəyyənləşdirilməsini nəzərdə tutur: borcalanın bazar göstəriciləri, qudvil, kredit tarixi, məlumatın şəffaflığı və mötəbərliyi, biznes fəaliyyəti və müəssisələrin fəaliyyət mühiti haqqında məlumat, Qrup və borcalan arasında münasibətlər, borcalanın maliyyə vəziyyəti, biznes fəaliyyəti və təqdim edilmiş girov. Maliyyə vəziyyəti və biznes fəaliyyəti ən vacib meyarlardır. Buna görə də, kəmiyyət qiymətləndirilməsi (“scoring”) modeli borcalanın və kreditin ümumi qiymətləndirilməsi üçün şərait yaradır.

56

Borcalanın kəmiyyət qiymətləndirilməsi modeli Qrupda kiçik və orta ölçülü müəssisələrə kreditlər ilə bağlı qiymətləndirmənin aparılması və belə kreditlərin ayrılmasına dair qərar verilməsi məqsədilə işlənib hazırlanmışdır. Kəmiyyət qiymətləndirilməsi modeli adi kredit məhsulları ilə əlaqədar olaraq hazırlanmış və borcalanların əsas fəaliyyət göstəricilərindən ibarətdir: maliyyə vəziyyəti, borcalanla münasibətlər, idarəetmə keyfiyyəti, məqsəd yönümlü istifadə, yerləşmə, kredit tarixi, girov və sair. Borcalanın parametrlərinə əsaslanan kəmiyyət qiymətləndirməsi kredit ilə bağlı qərar qəbuletmə prosesinin əsas amillərindən biridir. Fərdi borcalanların qiymətləndirilməsi metodologiyası aşağıdakı meyarlara əsaslanır: təhsil, məşğulluq, maliyyə durumu, kredit tarixi, borcalanın sahib olduğu əmlak. Kreditin maksimal həddi əldə edilmiş məlumata əsasən hesablanır. Kreditin maksimal həddi borcalana borc təzyiqi əmsalı əsasında hesablanır. Qrup korporativ kreditlərə və fiziki şəxslərə verilən kredit qruplarına qarşı daxili metodologiyalarını tətbiq edir. Kəmiyyət qiymətləndirməsi metodologiyaları müəyyən məhsullar üçün xüsusi olaraq hazırlanıb və kredit müddətinin müxtəlif mərhələlərində tətbiq olunur. Nəticə etibarı ilə isə, maliyyə vəziyyəti haqqında konsolidə edilmiş hesabat üzrə müştərilərə verilmiş kreditlərin ödənilməmiş qalıqlarına uyğun gələn çarpaz məhsul keyfiyyətinin qiymətləndirilməsi ilə müqayisə aparılması mümkün olmur. Bu kimi bir çox müfəssəl məlumatlar təqdim olunmur. Müştərilərə verilmiş kreditlərdən başqa digər maliyyə aktivləri onlara Fitch, Standard & Poor’s və Moody’s kimi beynəlxalq səviyyədə tanınmış agentliklər tərəfindən verilən kredit reytinqinə görə dərəcələnir. AAA ən yüksək mümkün reytinq dərəcəsi hesab edilir. İnvestisiya dərəcəli maliyyə aktivlərinin reytinqi AAA-dan BBB-ya kimi dəyişir. Reytinqi BBB-dan aşağı olan maliyyə aktivləri spekulyativ dərəcəli kimi təsnifləşdirilir. 31 dekabr 2013-cü və 2012-ci il tarixlərinə Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankında yerləşdirilmiş vəsaitlərin məbləği müvafiq olaraq 57,671 min manat və 76,606 min manat təşkil etmişdir. Beynəlxalq reytinq agentliklərinə əsasən Azərbaycan Respublikasının kredit reytinqi BBB- (2012-ci ildə: BBB-) dərəcəsinə uyğun gəlmişdir. Likvidlik riski

Likvidlik riski ödəniş vaxtı çatdıqda maliyyə alətləri ilə bağlı maliyyə öhdəliklərinin yerinə yetirilməsi üçün kifayət qədər vəsaitlərin mövcud olması ilə bağlı riskdir. AÖİK (Aktivlər və Öhdəliklər İdarəetmə Komitəsi) Qrupun növbəti maliyyə ili üçün strategiyasını müəyyənləşdirməklə, bu növ risklərə ödəniş müddətinin təhlili yolu ilə nəzarət edir. Cari likvidlik onun saxlanılması və pul vəsaitləri hərəkətinin optimallaşdırılması üçün valyuta bazarında ticarət əməliyyatlarında iştirak edən Xəzinədarlıq Şöbəsi tərəfindən idarə olunur. Likvidlik riskini idarə etmək üçün Qrup aktiv/öhdəliklərin idarə olunması prosesinin bir hissəsi olaraq müştərilər və bank əməliyyatları üzrə gözlənilən gələcək pul vəsaitləri hərəkətinin gündəlik monitorinqini həyata keçirir. İdarə Heyəti ödəniş vaxtı çatan depozitlərin çıxarılması tələbinin qarşılanması üçün minimal məbləğlərə və bu cür gözlənilməyən məbləğdə tələblər olduğu təqdirdə istifadəyə hazır olmalı banklararası və digər borc vəsaitlərinin minimal məbləğinə qarşı hədlər müəyyən edir. Likvidlik və faiz dərəcəsi riskinin təhlili aşağıdakı cədvəldə təqdim olunur: Aşağıdakı təqdimat Qrupun əsas idarəedici heyətinə daxildə təqdim olunan məlumata əsaslanır.

57

Ölçülmüş orta effektiv faiz

dərəcəsi

1 aya qədər

1 aydan 3 aya qədər

3 aydan 1 ilə qədər

1 ildən 5 ilə qədər

5 ildən çox Qeyri- müəyyən ödəniş

müddəti

31 dekabr 2013-cü il tarixinə

cəmi QEYRİ-DERİVATİV MALİYYƏ AKTİVLƏRİ Sabit faiz dərəcəli alətlər Banklardan alınacaq vəsaitlər 5.56% 5,715 1,263 2,524 2,808 - - 12,310 Müştərilərə verilmiş kreditlər 18.08% 17,018 27,154 98,195 102,525 26,708 - 271,600 Digər borc qiymətli kağızları 3.24% 16,078 - 598 - - - 16,676 Satıla bilən investisiyalar 1.07% 10,495 - - - - - 10,495

Cəmi sabit faiz dərəcəli maliyyə

aktivləri 49,306 28,417 101,317 105,333 26,708 - 311,081

Dəyişən faiz dərəcəli alətlər Müştərilərə verilmiş kreditlər 7.21% 137 277 1,298 9,962 - - 11,674

Cəmi dəyişən faiz dərəcəli maliyyə

aktivləri 137 277 1,298 9,962 - - 11,674

Faiz hesablanmayan maliyyə aktivləri Azərbaycan Respublikası Mərkəzi

Bankındakı pul və qalıq vəsaitlər 94,196 - - - - - 94,196 Banklardan alınacaq vəsaitlər 17,482 - - - - - 17,482 Satıla bilən investisiyalar - - - - - 602 602 Sığorta əməliyyatlarından yaranan debitor

borcları - 619 - - - - 619 Digər maliyyə aktivləri 1,214 137 - - - 1,351

Cəmi faiz hesablanmayan maliyyə

aktivləri 112,892 619 137 - - 602 114,250

Cəmi qeyri-derivativ maliyyə aktivləri 162,335 29,313 102,752 115,295 26,708 602 437,005


ÖHDƏLİKLƏRİ Sabit faiz dərəcəli alətlər Bank depozitləri 6.73% 2,935 - - - - - 2,935 Müştəri depozitləri 8.38% 9,406 9,615 89,185 39,423 9 - 147,638 Dövlət qurumlarından və xarici kredit

təşkilatlarından alınmış kreditlər 2.68%

- 1,968 1,965 - 31,141 - 35,074 Subordinasiya borcu 6.50% - - - 2,184 - - 2,184


öhdəlikləri 12,341 11,583 91,150 41,607 31,150 - 187,831

Dəyişən faiz dərəcəli alətlər Dövlət qurumlarından və xarici kredit

təşkilatlarından alınmış kreditlər 5.23%

- 1,322 16,481 17,091 - - 34,894 Subordinasiya borcu 7.39% - - 2,618 6,500 11,882 - 21,000


öhdəlikləri - 1,322 19,099 23,591 11,882 - 55,894

Faiz hesablanmayan maliyyə öhdəlikləri Bank depozitləri 1,373 - - - - - 1,373 Müştəri depozitləri 163,961 - - - - - 163,961 Ehtiyatlar 4,349 - - - - - 4,349 Digər maliyyə öhdəlikləri 1,131 - 196 - - 688 2,015


öhdəlikləri 170,814 - 196 - - 688 171,698

Cəmi qeyri-derivativ maliyyə öhdəlikləri 183,155 12,905 110,445 65,198 43,032 688 415,423

Faiz dərəcəsinin həssaslıq aralığı 37,102 15,789 (7,634) 50,097 (16,324)

Məcmu faiz həssaslıq aralığı 37,102 52,891 45,257 95,354 79,030

Likvidlik aralığı (20,820) 16,408 (7,693) 50,097 (16,324)

Məcmu likvidlik aralığı (20,820) (4,412) (12,105) 37,992 21,668

58

Ölçülmüş orta

effektiv faiz dərəcəsi

1 aya qədər




5 ildən çox Qeyri- müəyyən ödəniş

müddəti

31 dekabr 2012-ci il tarixinə

cəmi QEYRİ-DERİVATİV MALİYYƏ AKTİVLƏRİ Sabit faiz dərəcəli alətlər Banklardan alınacaq vəsaitlər 1.42% 2,793 834 3,203 1,707 - - 8,537 Müştərilərə verilmiş kreditlər 16.58% 18,906 32,502 81,375 71,142 16,743 - 220,668 Digər borc qiymətli kağızları 14% - - 472 - - - 472


aktivləri 21,699 33,336 85,050 72,849 16,743 - 229,677

Dəyişən faiz dərəcəli alətlər Müştərilərə verilmiş kreditlər 6.22% 201 380 1,697 6,422 - - 8,700


aktivləri 201 380 1,697 6,422 - - 8,700

Faiz hesablanmayan maliyyə aktivləri Azərbaycan Respublikası Mərkəzi

Bankındakı pul və qalıq vəsaitlər 118,296 - - - - - 118,296 Banklardan alınacaq vəsaitlər 30,647 - - - - - 30,647 Satıla bilən investisiyalar - - - - - 602 602 Sığorta əməliyyatlarından yaranan debitor

borcları - 1,115 - - - - 1,115 Digər maliyyə aktivləri 1,544 33 431 - - - 2,008


aktivləri 150,487 1,148 431 - - 602 152,668

Cəmi qeyri-derivativ maliyyə aktivləri 172,387 34,864 87,178 79,271 16,743 602 391,045


ÖHDƏLİKLƏRİ Sabit faiz dərəcəli alətlər Bank depozitləri 6.89% 2,333 - 311 - - - 2,644 Müştəri depozitləri 8.39% 4,982 14,075 51,754 25,315 14 - 96,140 Dövlət qurumlarından və xarici kredit

təşkilatlarından alınmış kreditlər 2.93% 197 2,444 3,571 15,075 15,193 - 36,480 Subordinasiya borcu 6.50% - - - 1,999 - - 1,999


öhdəlikləri 7,512 16,519 55,636 42,389 15,207 - 137,263

Dəyişən faiz dərəcəli alətlər Dövlət qurumlarından və xarici kredit

təşkilatlarından alınmış kreditlər 5.69% 131 415 15,021 23,345 1,425 - 40,337 Subordinasiya borcu 7.56% - 138 2,703 13,008 - - 15,849


öhdəlikləri 131 553 17,724 36,353 1,425 - 56,186

Faiz hesablanmayan maliyyə öhdəlikləri Bank depozitləri 420 - - - - - 420 Müştəri depozitləri 167,230 - - - - - 167,230 Ehtiyatlar 5,439 - - - - - 5,439 Digər maliyyə öhdəlikləri 1,284 - 1,029 - - 688 3,001


öhdəlikləri 174,373 - 1,029 - - 688 176,090

Cəmi qeyri-derivativ maliyyə öhdəlikləri 182,016 17,072 74,389 78,742 16,632 688 369,539

Faiz dərəcəsinin həssaslıq aralığı 14,257 16,644 13,387 529 111

Məcmu faiz həssaslıq aralığı 14,257 30,901 44,288 44,817 44,928

Likvidlik aralığı (9,629) 17,792 12,789 529 111

Məcmu likvidlik aralığı (9,629) 8,163 20,952 21,481 21,592

59

Yuxarıdakı cədvəldə göstərilən ödəniş müddətləri müqavilədəki müddətlərə uyğundur. Lakin, qüvvədə olan qanunlara əsasən fiziki şəxslər depozit müqaviləsinə vaxtından əvvəl xitam vermək hüququna malikdirlər. Yuxarıda qeyri-derivativ maliyyə aktivləri və öhdəlikləri üzrə dəyişən faiz dərəcəli alətlər üçün qeyd edilən məbləğlər dəyişən faiz dərəcələrində dəyişiklik hesabat dövrünün sonunda müəyyənləşdirilmiş faiz dərəcəsi hesablamalarından fərqli olduğu təqdirdə dəyişdirilir. Aşağıdakı cədvəllərdə Qrupun geri ödəniş müddətləri razılaşdırılmış qeyri-derivativ maliyyə öhdəliklərinin müqavilə üzrə qalan ödəniş müddətlərinin təfərrüatları göstərilir. Cədvəllər Qrupdan ödənişin tələb oluna biləcəyi ən erkən tarix əsasında maliyyə öhdəliklərinin diskontlaşdırılmamış pul hərəkəti üzrə tərtib edilmişdir. Cədvəllərdə həm faiz, həm da əsas pul vəsaitlərinin hərəkəti göstərilir. Faiz daxilolmaları dəyişkən dərəcəli olduğu halda diskontlaşdırılmamış məbləğ hesabat dövrünün sonunda faiz dərəcəsi sxemi əsasında müəyyən olunur. Müqavilə üzrə ödəniş müddəti Qrupdan ödənişin tələb oluna biləcəyi ən erkən tarixə əsasən müəyyən olunur.

Ölçülmüş orta

effektiv faiz

dərəcəsi

1 aya qədər




5 ildən çox

Qeyri- müəyyən ödəniş

müddəti

31 dekabr 2013-cü il,

cəmi

Sabit faiz dərəcəli alətlər Bank depozitləri 6.73% 2,943 - - - - - 2,943 Müştəri depozitləri 8.38% 9,343 10,326 95,816 42,641 12 158,138 Dövlət qurumlarından və xarici

kredit təşkilatlarından alınmış kreditlər 2.68% 59 2,123 2,543 1,950 33,224 - 39,899

Subordinasiya borcu 6.50% - - - 2,394 - - 2,394

Cəmi sabit faiz dərəcəli

maliyyə öhdəlikləri 12,345 12,449 98,359 46,985 33,236 - 203,374

Dəyişən faiz dərəcəli alətlər Dövlət qurumlarından və xarici

kredit təşkilatlarından alınmış kreditlər 5.23% 43 1,418 17,898 18,673 - - 38,032

Subordinasiya borcu 7.39% - 160 3,960 11,056 16,242 - 31,418

Cəmi dəyişən faiz dərəcəli

maliyyə öhdəlikləri 43 1,578 21,858 29,729 16,242 - 69,450

Faiz hesablanmayan alətlər Bank depozitləri 1,373 - - - - - 1,373 Müştəri depozitləri 163,961 - - - - - 163,961 Ehtiyatlar 4,349 - - - - - 4,349 Digər maliyyə öhdəlikləri 1,131 - 196 - - 688 2,015 Maliyyə zəmanətləri üzrə

öhdəliklər 4,968 - - - - - 4,968 Kreditlər və istifadə olunmamış

kredit xətləri üzrə öhdəliklər 645 1,471 12,319 4 - - 14,439

Cəmi faiz hesablanmayan

maliyyə öhdəlikləri və təəhhüdlər 176,427 1,471 12,515 4 - 688 191,105

Cəmi maliyyə öhdəlikləri və

təəhhüdlər 188,815 15,498 132,732 76,718 49,478 688 463,929

60

Ölçülmüş

orta effektiv

faiz dərəcəsi

1 aya qədər




5 ildən çox

Qeyri- müəyyən ödəniş

müddəti

31 dekabr 2012-ci il,

cəmi

Sabit faiz dərəcəli alətlər Bank depozitləri 6.89% 2,333 - 327 - - - 2,660 Müştəri depozitləri 8.39% 5,017 14,272 55,011 33,811 15 - 108,126 Dövlət qurumlarından və xarici

kredit təşkilatlarından alınmış kreditlər 2.93% 197 2,456 3,649 16,842 15,638 - 38,782

Subordinasiya borcu 6.50% - - - 2,519 - - 2,519

Cəmi sabit faiz dərəcəli

maliyyə öhdəlikləri 7,547 16,728 58,987 53,172 15,653 - 152,087

Dəyişən faiz dərəcəli alətlər Dövlət qurumlarından və xarici

kredit təşkilatlarından alınmış kreditlər 5.69% 132 419 15,662 28,658 1,506 - 46,377

Subordinasiya borcu 7.56% - 140 2,856 16,942 - - 19,938

Cəmi dəyişən faiz dərəcəli

maliyyə öhdəlikləri 132 559 18,518 45,600 1,506 - 66,315

Faiz hesablanmayan alətlər Bank depozitləri 433 - - - - - 433 Müştəri depozitləri 167,230 - - - - - 167,230 Ehtiyatlar 5,439 - - - - - 5,439 Digər maliyyə öhdəlikləri 1,284 - 1,029 - - 688 3,001 Maliyyə zəmanətləri üzrə

öhdəliklər 6,888 - - - - - 6,888 Kreditlər və istifadə olunmamış

kredit xətləri üzrə öhdəliklər 444 1,282 8,704 - - - 10,430

Cəmi faiz hesablanmayan

maliyyə öhdəlikləri və təəhhüdlər 181,718 1,282 9,733 - - 688 193,421

Cəmi maliyyə öhdəlikləri və

təəhhüdlər 189,397 18,569 87,238 98,772 17,159 688 411,823

Yuxarıdakı maliyyə zəmanəti müqavilələri üzrə daxil edilmiş məbləğlər zəmanət üzrə qarşı tərəfin tələbi ilə tam zəmanətli məbləğ razılaşması əsasında Qrupdan tələb oluna bilən maksimum məbləğdir. Hesabat dövrünün sonuna olan gözləntilərə əsasən Qrup hesab edir ki, qeyd olunan razılaşma üzrə heç bir məbləğin ödənilməli olmayacağı ehtimalı daha çoxdur. Lakin, bu təxminlər qarşı tərəfin, mümkün hal olaraq, saxladığı zəmanəti təmin edilmiş maliyyə debitor borclarının kredit itkiləri ilə üzləşməsi ehtimalından asılı olaraq dəyişə bilər. Maliyyə zəmanəti müqavilələri üzrə Qrupun maksimum ödəniş edə biləcəyi məbləğ, 31 dekabr 2013-cü il və 2012-ci il tarixlərinə zəmanətlə bağlı tam təmin olunmuş məbləğ qarşı tərəf vasitəsilə tələb olunarsa, müvafiq olaraq 4,968 min manat və 6,888 min manat təşkil edir.

61

Maliyyələşmə mənbələri Bazar riski Bazar riski bazardakı qiymət və məzənnələr səviyyəsində dəyişikliklərin yaxud onların mütərəddidliyinin Qrupun gəlir və ya kapitalına yaxud da onun biznes məqsədlərinin reallaşdırılması imkanlarına mənfi təsir göstərməsi riskidir. Bazar riski Qrupun məruz qaldığı faiz dərəcəsi riskini, valyuta riskini, kredit spredlərini, əmtəə qiymətlərini və qiymətli kağızların qiymətini əhatə edir. Qrup tərəfindən riskin qiymətləndirilməsi üsullarında və ya onun üzləşdiyi risklərin idarə edilməsi və qiymətləndirliməsi metodlarında heç bir dəyişikliklər olmamışdır. Qrupa daxil olan müəssisələr həm sabit, həm də üzən faiz dərəcələri ilə borc vəsaitləri cəlb etdiyindən Qrup faiz dərəcəsi riskləri ilə üzləşir. Risk Qrup tərəfindən sabit və üzən faiz dərəcələrinin müvafiq şəkildə vəhdəti yaradılmaqla idarə olunur. AÖİK həmçinin faiz riskini və bazar risklərini Qrupu müsbət faiz marjası ilə təmin edən faiz dərəcəsi mövqeyini uyğunlaşdırmaqla idarə edir. Xəzinədarlıq şöbəsi Qrupun cari maliyyə nəticələrinin monitorinqini həyata keçirir, Qrupun faiz dərəcələrindəki dəyişikliklərə həssaslığını və mənfəətliliyinə təsiri hesablayır. Qrupun kredit müqavilələrinin, eləcə də faiz hesablanan digər maliyyə aktivləri və öhdəliklərinin əksəriyyəti ya sabit faiz dərəcəsini daşıyır, ya da ki, kredit verənin seçimi ilə faiz dərəcələrinin dəyişdirilməsinə yol verən müddəalar nəzərdə tutur. Qrup faiz dərəcəsi marjasını nəzarətdə saxlayır və bu səbəbdən əhəmiyyətli faiz dərəcəsi riskinə və ya sonrakı pul hərəkəti riskinə məruz qalmadığını hesab edir. Faiz dərəcəsinə qarşı həssaslıq Qrup bazar mühitindəki mənfi dəyişikliklərdən irəli gələ biləcək potensial itkiləri dövrü olaraq hesablamaqla ədalətli dəyərin faiz dərəcəsi riskini idarə edir. Xəzinədarlıq şöbəsi Qrupun cari maliyyə nəticələrinin monitorinqini həyata keçirir, Qrupun ədalətli dəyərin faiz dərəcələrindəki dəyişikliklərə həssaslığını və onun gəlirliliyinə təsirini hesablayır. Aşağıda göstərilən həssaslıq təhlili hesabat dövrünün sonunda həm derivativ, həm də qeyri-derivativ alətlər üzrə faiz riskinə məruzqalma əsasında müəyyən edilmişdir. Üzən faiz dərəcəsi daşıyan öhdəliklər üzrə təhlil dövrün sonunda öhdəliyin ödənilməmiş məbləğinin bütün il üzrə ödənilmədiyini hesab etməklə həyata keçirilir. Qrup daxilində faiz dərəcəsi riski barədə əsas idarə heyətinə məlumat verildikdə 50 baza dərəcəsində artım və ya azalmaya istinad edilir ki, bu da rəhbərliyin faiz dərəcələrində mümkün dəyişikliklərin qiymətləndirilməsini əks etdirir. Faizlərin 50 baza dərəcəsində artdığı/azaldığı və bütün digər dəyişən göstəricilər sabit saxlanıldığı təqdirdə, Qrupun 31 dekabr 2013-cü il tarixinə bitən il üzrə məcmu gəlirinin ümumi məbləği 395 min manat məbləğində artır/azalır (2012-ci ildə: məcmu gəlirin ümumi məbləği 225 min manat məbləğində artır/azalır). Bu isə əsasən Qrupun dəyişən və sabit faiz dərəcəli kreditlər üzrə faiz risklərinə məruz qalmasına aid edilir. Valyuta riski Valyuta riski xarici valyuta mübadiləsi məzənnələrində dəyişikliklər baş verməsi səbəbindən maliyyə alətlərinin dəyəri ilə bağlı riskdir. Qrup maliyyə vəziyyəti və pul vəsaitlərinin hərəkəti üzrə üstünlük təşkil edən xarici valyuta mübadiləsi məzənnələrində dəyişikliklərin təsirinə məruz qalır. AÖİK təxmin edilən manat devolvasiyası və digər makroiqtisadi göstəricilər əsasında açıq valyuta mövqeyinin idarəedilməsi yolu ilə valyuta riskinə nəzarət edir ki, bu da Qrupa valyutaların milli valyutaya qarşı mübadilə məzənnələrinin dəyişməsindən irəli gələn əhəmiyyətli zərərin azaldılmasına imkan yaradır. Xəzinədarlıq şöbəsi Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının tələblərinə uyğunlaşmanı təmin etmək məqsədilə Qrupun açıq valyuta mövqeyinin gündəlik monitorinqini həyata keçirir.

62

Qrupun aktiv və öhdəliklərin ifadə edildiyi əsas valyutalar üzrə açıq mövqeyi aşağıda göstərilir:

AZN ABŞ dolları

1 ABŞD = 0.7845 AZN

AVRO 1 Avro =

1.0780 AZN

Digər valyuta

31 dekabr 2013-cü il Cəmi

QEYRİ-DERİVATİV MALİYYƏ AKTİVLƏRİ


Bankındakı pul və qalıq vəsaitlər 55,495 33,173 3,387 2,141 94,196 Banklardan alınacaq vəsaitlər 7,198 14,607 5,916 2,071 29,792 Müştərilərə verilmiş kreditlər 138,383 143,350 1,541 - 283,274 Digər borc qiymətli kağızları 16,676 - - - 16,676 Satıla bilən investisiyalar 11,083 - 14 - 11,097 Sığorta müqavilələrindən yaranan debitor

borcları 619 - - - 619 Digər maliyyə aktivləri 319 946 3 83 1,351

Cəmi qeyri-derivativ maliyyə aktivləri 229,773 192,076 10,861 4,295 437,005


ÖHDƏLİKLƏRİ

Bank depozitləri 548 795 25 2,940 4,308 Müştəri depozitləri 165,539 138,606 6,689 765 311,599 Dövlət qurumlarından və xarici kredit

təşkilatlarından alınmış kreditlər 31,141 36,903 1,924 - 69,968

Ehtiyatlar 4,349 - - - 4,349 Digər maliyyə öhdəlikləri 1,618 250 105 42 2,015 Subordinasiya borcu - 21,000 2,184 - 23,184

Cəmi qeyri-derivativ maliyyə öhdəlikləri 203,195 197,554 10,927 3,747 415,423

AÇIQ MÖVQE 26,578 (5,478) (66) 548

63

AZN ABŞ

dolları 1 ABŞD =

0.7850 AZN

AVRO 1 Avro =

1.0377 AZN

Digər valyuta


Cəmi

QEYRİ-DERİVATİV MALİYYƏ AKTİVLƏRİ


Bankındakı pul və qalıq vəsaitlər 61,697 53,012 2,327 1,260 118,296 Banklardan alınacaq vəsaitlər 4,989 25,259 7,313 1,623 39,184 Müştərilərə verilmiş kreditlər 117,237 110,744 1,387 - 229,368 Satıla bilən investisiyalar 602 - - - 602 Digər borc qiymətli kağızları 472 - - - 472 Sığorta əməliyyatlarından yaranan debitor

borcları 1,042 73 - - 1,115 Digər maliyyə aktivləri 206 1,062 12 728 2,008

Cəmi qeyri-derivativ maliyyə aktivləri 186,245 190,150 11,039 3,611 391,045


ÖHDƏLİKLƏRİ

Bank depozitləri 183 532 9 2,340 3,064 Müştəri depozitləri 127,654 128,390 6,616 710 263,370 Dövlət qurumlarından və xarici kredit

təşkilatlarından alınmış kreditlər 28,600 46,428 1,789 - 76,817 Ehtiyatlar 5,439 - - - 5,439 Digər maliyyə öhdəlikləri 2,179 574 200 48 3,001 Subordinasiya borcu - 15,849 1,999 - 17,848

Cəmi qeyri-derivativ maliyyə öhdəlikləri 164,155 191,773 10,613 3,098 369,539

AÇIQ MÖVQE 22,190 (1,623) 426 513

Derivativ maliyyə alətləri - xarici valyuta forvard müqavilələri 182 - - (182)

DERİVATİV MALİYYƏ ALƏTLƏRİ ÜZRƏ

AÇIQ MÖVQE 182 - - (182)

AÇIQ MÖVQE 22,372 (1,623) 426 331

Valyuta riskinə qarşı həssaslıq

Aşağıdakı cədvəldə manatın müvafiq xarici valyutalara qarşı mübadilə məzənnəsinin 10% dərəcəsində artması və ya azalması halına qarşı Qrupun həssaslığını göstərən təfərrüatlar açıqlanır. Qrup daxilində xarici valyuta riskini əsas rəhbər heyətə hesabat edərkən 10 %-lik həssaslıq dərəcəsindən istifadə edilir və bu dərəcə xarici valyuta məzənnələrində yaranmış mümkün dəyişikliklərin rəhbərlik tərəfindən qiymətləndirilməsini göstərir. Həssaslıq təhlili yalnız xarici valyuta ilə ifadə edilmiş qalıq monetar vəsaitləri özündə birləşdirir və xarici valyuta məzənnələrində 10%-lik dəyişiklik nəzərə alınmaqla onların dövrün sonundakı valyuta mövqeyinin bir valyutadan digərinə çevrilməsinə düzəliş edir. Aşağıdakı müsbət rəqəmlər manatın müvafiq valyutaya qarşı 10% dərəcədə güclənməsi müqabilində mənfəət və digər kapital vəsaitlərində baş vermiş artımı göstərir. Manatın müvafiq valyutaya qarşı 10% dərəcədə zəifləyəcəyi təqdirdə, mənfəət və digər kapital vəsaitləri müqayisəli təsirə məruz qala, aşağıdakı balans göstəriciləri isə mənfi rəqəmlərlə ifadə oluna bilərdi.

ABŞ dollarının təsiri Avronun təsiri

2013 2012 2013 2012

Mənfəət və ya zərər və kapital (548) (162) (i) (7) 43

64

(i) Bu əsasən hesabat dövrünün sonunda ABŞ dolları və Avro ilə ifadə olunmuş Qrupun qalıq

debitor və kreditor borcları ilə bağlı qalan riskə məruzqalma halına şamil edilir.

Rəhbərlik hesab edir ki, həssaslıq təhlili aidiyyatı xarici valyuta mübadiləsi riskininə uyğun deyil, çünki, ilin sonuna olan itkilər riski il ərzindəki itkilər riskini əks etdirmir. Həssaslıq təhlili üzrə məhdudiyyətlər Yuxarıda qeyd olunan cədvəllər digər ehtimallar dəyişmədiyi halda əsas ehtimaldakı dəyişikliyin təsirini əks etdirir. Reallıqda, ehtimallar və digər amillər arasında qarşılıqlı əlaqə mövcuddur. O cümlədən qeyd etmək lazımdır ki, bu həssaslıqlar sabit deyil və iri yaxud xırda təsirlər bu nəticələrdən interpolyasiya və ya ekstrapolyasiya edilməməlidir. Həssaslıq təhlili Qrupun aktiv və öhdəliklərinin fəal şəkildə idarə edildiyini nəzərə almır. Bundan başqa, bazarda hər hansı canlanma baş verdiyi zaman Qrupun maliyyə vəziyyəti dəyişə bilər. Məsələn, Qrupun maliyyə riskinin idarəedilməsi strategiyası bazar dəyişiklikləri ilə bağlı riskə məruzqalma halının idarə olunması məqsədini daşıyır. İnvestisiya bazarlarında mənfi dəyişikliklər olduqda rəhbərlik tərəfindən görülən tədbirlər investisiyaların satılması, investisiya portfeli strukturunun dəyişməsi və həyata keçirilən digər mühafizə tədbirlərindən ibarət ola bilər. Nəticə etibarı ilə, aktivlər maliyyə vəziyyəti haqqında hesabatda bazar dəyəri ilə qeyd edilir təxminlərdəki dəyişikliyin faktiki təsiri öhdəliklərdə özünü büruzə verə bilmir. Belə olan təqdirdə, öhdəliklər və aktivlər üçün müxtəlif qiymətləndirmə əsasları səhmdar kapitalında dəyişkənliyə gətirib çıxara bilər. Yuxarıda həssaslıq təhlillərindəki digər məhdudiyyətlərə Qrupun yalnız yaxın dövr üçün dəqiqliklə proqnozlaşdırıla bilməyən mümkün qısamüddətli bazar dəyişikliklərinə dair mövqeyini əks etdirən potensial riski göstərmək üçün şərti bazar dəyişikliklərindən istifadə olunması və bütün faiz dərəcələrinin eyni tərzdə hərəkət edəcəyi ilə bağlı təxminlər daxildir. Qiymət riski olan məhsullar Şirkət, ümumi və xüsusi bazar qiyməti dəyişikliyinə məruz qalan məhsullar ilə bağlı qiymət riskinə məruz qalır. Qrup, bazar mühitində baş verən mənfi dəyişikliklərdən yarana biləcək mümkün zərəri dövri şəkildə təxmin etməklə, eləcə də zərər üzrə müvafiq məhdudiyyətlər, marja və təminatla bağlı tələblər müəyyən etməklə və onların tətbiqi vasitəsilə qiymət riskini idarə edir. İstifadə edilməmiş kredit öhdəlikləri halında isə, Qrup məbləği belə öhdəliklərin ümumi məbləğinə bərabər olan potensial zərərlə üzləşir. Lakin, zərərin ehtimal edilən məbləği bundan azdır, belə ki, öhdəliklərin əksəriyyəti kredit razılaşmasında göstərilən şərtlərdən asılıdır. Əməliyyat riski Əməliyyat riski sistemin işləməməsi, insan səhvi, fırıldaqçılıq və ya xarici hadisələrin təsiri nəticəsində yaranan zərər riskidir. Nəzarət sistemi düzgün fəaliyyət göstərmədikdə əməliyyat riskləri nüfuza xələl yetirə, habelə hüquqi və ya qanuni nəticələrə səbəb ola, yaxud da maliyyə itkiləri ilə nəticələnə bilər. Qrup bütün əməliyyat risklərinin aradan qaldırılmasını planlaşdıra bilməsə də, belə riskləri nəzarət qaydaları vasitəsilə, eləcə də mümkün risklərin monitorinqini və onlara cavab tədbirlərini həyata keçirməklə idarə etməyə səy göstərir. Nəzarət tədbirlərinə vəzifələrin effektiv bölgüsü, çıxış, təsdiqləmə və üzləşdirmə prosesləri, habelə işçilərin təlimi və qiymətləndirmə prosesləri daxildir.

“bank respublİka” aÇiq sƏhmdar cƏmİyyƏtİ...32. kapital riskinin idarə edilməsi 50 33....

Documents