de cuong mo phoi

7/27/2019 De Cuong Mo Phoi

1/15

CNG CHI TIT BI THUYT TRNHM PHI

Sinh vin: Nguyn Th Nguyt GV: Nguyn Th Tng Vy

Lp : Sinh 2A

I. M SN1. nh ngha- M sn l mt dng c bit ca m lien kt trong cht cn bn

nhim mt cht c bit l cartilagen, v th m sn c rn nhtnh.

- Khc vi cc m lin kt khc, trong cht cn bn ca m sn khngc mch mu. Oxy v cc cht dinh dng t nhng mch mu mng sn hoc t dch khp, t mch mu ca mng xng s khuchtn qua cht cn bn vo t bo sn.

2. Chc nng- Nng , m gi (sn hu, kh qun vnh tai)- Bi trn (sn u xng cc khp, u xng sn)- C vai tr quan trng trong s pht trin ca xng di trc v sau

khi sinh.3. Cu toa. Cht cn bnCht cn bn sn kh phong ph. Thnh phn hu c ca cht cn bnch yu gm: collagene, hyaluronic acid, proteoglycan v mt sglycoprotein.

b. Phn t si


2/15

Si lien kt vi trong cht cn bn gm 2 loi: si collagene v si chun.c. T bo sn

M sn l m c t t bo. T bo sn nm trong cc hc nh ca chtcn bn gi l sn. sn c th cha mt hoc mt s t bo sn, cc t

bo cng nm trong cng mt sn gi l cc t bo cng dng.T bo sn hnh cu hoc hnh trng. T bo sn tng hp v ch titcht gian bo sn.d. Mng snSn c bao pha ngoi bi mt lp m lin kt c c gi l mngsn. mng sn gm 2 lp:- Lp trong: nm st ming sn cha nhiu t bo si non coc th sinh

sn v bit ha thnh nguyn bo sn. Nguyn bo sn va sinh sn,va to cht cn bn v t vi mnh vo trong bin thnh t bo

sn- Lp ngoi: cha nhiu mch muMng sn c vai tr quan trng trong s pht trin v dinh dng sn.


3/15

4. Phn loiTy thnh phn si vi trong cht cn bn, c 3 loi sn: sn trong, snchun, sn xa. Sn trong- Sn trong c mu trng ng, cng, tng i n hi, l loi sn ph

bin nht trong c th, nht l giai on bo thai. ngi trngthnh, sn trong phn b mt khp cc xng di, kh qun, thanhqun, ph qun, u xng sn.

- Cht cn bn: c nhng l nh gi l sn cha 1, 2 hay 3 t bo sn,chung quanh sn c mt vng cht cn bn gi l cu sn bt mu

baz mnh.Cht cn bn ng vai tr quan trng trong vic nui dng t bo

sn.- Phn t si: si vi trong cht cn bn sn trong l cc si collagene

c kch thc nh, mnh, nm ri rc u trong cht cn bn sn.Si rt nh, c tnh chit quang, gn ging cht cn bn.

- T bo sn: hnh cu hoc hnh trng nm trong cc sn, l nhng tbo trung m hay t bo si b vi trong cht cn bn v mt nhnhlin lc gia chng vi nhau.

M sn trong t kh qun


4/15

Cht vi thng gp l git m v collagene, nm ri rc trong botng hoc thnh tng m ln hay nh chen vo gia nhng ti cali ni bo c ht.T bo sn c tnh ch tit mnh v c kh nng sinh sn.

- Mng sn: c 2 lp+ Lp ngoi: l mng cha nhiu mch mu c tc dng dinh dng sn.+ Lp trong: l lp sinh sn cha nhiu t bo si, nhiu t bo c khnng sinh sn v c kh nng bin thnh t bo sn. Lp ny m bo s

pht trin ca ming sn bng cch p thm.b. Sn chun

- Sn chun c mu vng, c nhiu hn sn trong.- Si vi trong cht cn bn ch yu l si chun nn sn chun c tnh

cht chun gin, n hi.- T bo sn chun ging t bo sn trong. Trong mi sn c mt t

bo n c hay mt nhm t bo cng dng c t 2 4 t bo.- V tr: vm m mt, vnh tai v ng tai, sn vch mi, sn trong li

g ( hu), sn np thanh qun (c mu vng).

c. Sn x


5/15

- Thnh phn si chim nhiu.- Cht cn bn sn cha nhiu b si collagene.- T bo sn c kch thc nh, nm ri rc hoc ng thnh hang xen

gia cc b si to keo.- Khng c mng sn r rang.- V tr: a gian t sng, mt s khp ch ni gn, dy chng vi

xng.

II. M XNG

1. nh ngha

- M xng l mt hnh thi thch nghi c bit ca m lin kt, trong cht cn bn nhim mui canxi lm cho m xng rt cng rnph hp vi vai tr chng v bo v c th.

2. Chc nng- Xng l t chc lin kt cng chc v c hnh thi n nh. cng

chc ca xng ch thua men rng.- T chc xng hp li vi nhau thnh mt h thng gi cho ton

b than cng nh bo v cho cc phn mm, cho b my ca c th.- Xng l ni c vn bm vo v n l tr ct ca c quan vn ng.

T chc xng cn l ni d tr mt s mui cng nh gi vai tr

quan trng trong s vn chuyn mt s mui, nht l mui canxi.- Xng l ni d tr khong quan trng h tr qu trnh to huyt.3. Cu toM xng c cu to bi 3 thnh phn chnh: cht cn bn, nhng

phn t si v cc t bo. Trong mt ming xng c mt hc cha ty gi l hc ty, pha ngoi cng ca xng c mt mng lin kt bao

bc gi l mng xng.


6/15

a. Cht cn bn- Nm xen k vo cc t bo xng.- Cht cn bn hu c: chim 25 30% khi lng kh ca xng. T

l ny gim thp khi ng vt gi. Khi chit xut ht cht cn bn huc ca xng, hnh dng xng vn gi nguyn nhng xng gin, dv. Cht hu c trong m xng ch yu l mucopolysaccarid.

- Cht cn bn v c: chim 70 75% khi lng kh ca xng. Chyu l cc loi mui (Ca3(PO4)2, Ca(OH)2 chim n 85% lngmui). Ngoi ra mt s mui khc MgCO3. Mui xng lun i mi.

- Cht cn bn to thnh nhng l xng gn vi nhau. Chen vo gianhng l y c nhng hc nh hnh trng di 22 25m gi l xng cha t bo xng.

b. Phn t si- B vi trong cht cn bn xng ch yu l nhng si to keo v tin

to keo. Trong mi l xng, nhng si to keo xp theo mt hngnht nh. Si to keo chng li sc ging co, tinh th mui khongchng li sc nn lm cho xng vng chc

c. T bo siTrong xng ang hot ng tch cc c th phn bit 4 loi t boxng nh sau: Tin to ct- Ging nh cc m lin kt khc m xng c pht sinh t trung m

phi thai. Sau khi ra i vn cn tn ti nhng km bit ha. Nhng t

bo ny c kh nng phn chia bng gin phn sau bit ha v cutrc v chc nng l tin to ct.- Tin to ct c nhn hnh bu dc hoc di bt mu nht. Cc t bo

ny hot ng tch cc trong qu trnh pht trin bnh thng caxng, khi trng thnh chng tham gia vo vic sa sang li ccxng, hn gn cc xng gy hay b tn thng.

To ct bo- L nhng t bo to cht gian bo xng ri t vi mnh vo trong

tr thnh t bo xng. To ct bo hnh a din hoc hnh tr, ccc nhnh bo tng ni vi nhau, xp thnh hng trn b mt cc b

xng ang hnh thnh.- Cu to: mi to ct bo cha mt nhn ln, hnh cu, c nhiu nhnh

bo tng.- ni no m lin kt sp chuyn thnh m xng th ni to ct

bo xut hin. Chng to ra protein v tham gia gin tip vo viclng ng mui khong trn nn protein. Vy to ct bo to ra mtcht cn bn xng ng thi vi mnh vo to ra t bo xng.


7/15

Ty lc to ct bo c th xy p thm xng hoc ph hy xng,khi ph hy xng c tng cng cc to ct bo vi nhau tothnh hy ct bo.

T bo xng- L nhng t bo nm trong cc xng trong cht cn bn xng.- l nhng t bo hnh sao, thn t bo di 20 - 30m . Cc nhnh

bo tng tri di nm trong tiu qun xng. Tiu qun xng ni tbo ny vi t bo khc. Thng qua tiu qun xng m dch gian bolu thng trong phin xng.

- T bo xng khng c kh nng phn chia nhng c vai tr trongvic duy tr cht nn xng. S cht ca t bo xng dn n s hpth cht nn xng xung quanh n.

Hy ct bo- L nhng t bo c kch thc ln, nhiu nhn, xut hin nhng

vng xng hoc sn ang b ph hy.- Hy ct bo m nhn chc nng tiu hy sn hay xng, kh mui

khong v tham gia vo s tiu hy nn protein ca cht cn bnxng. V vy, ch no sn hay xng cn ph hy th ch hyct bo xut hin.

- Hy ct bo ch tit acid, enzyme collagenase v mt s enzym lygii protein khc tiu hy cht cn bn xng v gii phng ccmui khong.

d. Mng xng

Mng xng l mt mng lin kt dy khng qu 2mm bc ngoi ccxng, gm 2 lp r rt:- Lp ngoi: tip xc vi m lin kt tha vy xung quanh xng hay

tip xc vi gn mt s ni. Lp ngoi c cu to bi nhng bsi to keo, si chun v nhng t bo si chen vo gia nhng b sito keo y.

- Lp trong: dn vo xng l lp x chun c nhng si to keo hnhcung i cho t mng xng vo trong xng v nhng t bo si vasinh sn va to ct bo. Lp trong ca mng xng c gi l lpto xng.

C 2 lp u cha mch mu tin t ngoi vo trong xng hay t trongxng chui ra.Mng xng ng vai tr quan trng trong s pht trin v ti to xngnhng cn c s c mt ca mui vi. Trong phu thut xng, khi loi

b nhng mnh xng dp nt, mun m bo s ti to xng c ttcn phi tch li mng xng mt t m xng.e. Ty xng


8/15

L m lin kt nm trong hc ty ca xng xp v ng ty ca thanxng di. C 4 loi ty: ty to ct, ty to huyt, ty m, ty x Ty to ct: L ty to xng. L mt m lin kt c bit c nhng t

bo gi l to ct bo v hy ct bo xy dng xng hay tiu hyxng. Ty to huyt: To ra nhng t bo mu thuc cc dng hng cu,

bch cu, tiu cu. Ty m: L mt m m cu to bi t bo m ln, l ni d tr quantrng ca c th. Ty x: Cu to bi t bo si v cc si collagene. Vo tun th 10, 11 ca thi k phi thai, trong cc hc xng ca

phi, ty to ct bt u xut hin. Ti thng th 4, ty to ct dn dnthay th ty to ct to ra hng cu, bch cu, tiu cu sau thay

bng ty m. Ngi trng thnh ty to huyt ch tm thy xng dt

nh xng c, xng sn, t xng sng v mt s u xng di.Trong trng hp mt s bnh l, ty m c th bin i thnh ty tohuyt (thiu mu, nhim khun), bin thnh ty to ct trong trng hpgy xng.4. Phn loi xngCn c vo ngun gc to xng, xng c chia lm 2 loi:- Xng ct mc: l xng do mng xng to ra- Xng havers: L xng do ty to ct to ra, gm xng havers c

v xng havers xp.

Cn c vo cu to, c 2 loi xng:- Xng c: gm xng havers c, xng ct mc. V tr xngng tay, ng chn, xng i, ngn tay, ngn chn

- Xng xp: xng havers xp. V tr xng b vai, xng nh,xng trn, cc xng mt hoc xng np mang ca c.

Xng ct mcL loi xng c to thnh bi nhng l xng nm st nhau do mngxng sinh ra. c im ca xng ct mc l trong cht cn bn cnhng si collagene hnh vng cung (si Sharpey) Xng havers

- Xng havers cL loi xng rt cng v l thnh phn ch yu to nn than ca xngdi. thn xng di, cc l xng c to t ty xng to thnh nhngcu trc c bit gi l h thng havers, l n v cu trc ca xnghavers.


9/15

Mi h thng havers l mt khi hnh tr do nhng l xng ng tmquy quanh chung mt ng nh gi l ng havers. ng havers cha mchmu v m lin kt. Nm xen gia cc h thng havers l mt phn cacc l xng.- Xng havers xpC nhng hc ty ln thong vi nhau bi nhng vch ngn khng hontonMi vch xng c to thnh bi nhng l xng. Ty trong cc hcty c cha ty to huyt.Loi xng ny c u cc xng di, xng dt v trung tm ccxng ngn.5. Cu to xngCn c vo hnh dng, xng c chia lm 3 loi: xng di, xngngn, xng dt Xng diMi xng di c mt on gia hnh ng gi l thn xng v hai u

phnh gi l u xng+ Thn xng: Cu to bi xng c, ngoi cng l mng xng, bntrong l mt ng xng c, gia c mt ng gi l ng ty.Ct ngang thn xng di, ta c:

Lp ngoi mng, gi l h thng c bn ngoi gm nhng l xngct mc ng tm.

Lp gia dy, to bi h thng havers trung gian v h thng ct mc

trung gian.Lp trong mng, gi l h thng c bn trong, gm nhng l xngng tm do ty to ct sinh ra khi ng ty khng ln ln na.+ u xng: bao xung quanh u xng l mng xng tr din khp,gm 2 lp:

Lp ngoi mng, do xng ct mc to nnLp trong: xng havers xp

Xng ngnC cu to tng t u xng di Xng dt: l thnh phn ca xng vm s. Mt ngoi c bao ph

bi mng xng, mt trong ph bi mng lin kt cng, cu to bi 3lp:

Lp ngoi v lp trong: thuc loi xng ct mcLp gia: xng havers xp

6. Nhng yu t nh hng n s pht trin ca xnga. Yu t dinh dng


10/15

- Thiu protein: lm gim tng hp collagene dn n lm gim s phttrin ca xng.

- Thiu canxi: lm cho s canxi ha cht nn xng khng hon ton vvy lm gim cng rn ca xng. Thiu canxi tr em gy bnhci xng, ngi ln gy bnh long xng.

- Thiu vitamin D: lm gim s hp thu canxi t thc n. Tc ngging nh thiu canxi.

- Thiu vitamin A: lm chm s pht trin ca xng.- Thiu vitamin C: c ch s pht trin ca xng do vitamin C rt cn

cho qu trnh tng hp collagene.b. Yu t hormone- PTH (parathyroid): lm tng qu trnh hy xng v c ch qu trnh

to xng. Tha PTH lm xng mt canxi, tng canxi mu v gy slng ng canxi bt thng mt s m, c bit thn, cc thnh

ng mch.- Cacitonin: c tc ng ngc vi PTH, lm tng qu trnh to xng.- GH (Growth hormone): GH kch thch s pht trin ca bng sn ni.

tr em, thiu GH dn n s pht trin sm b dng li gy bnh lntuyn yn, tha GH gy bnh khng l. ngi trng thnh, thaGH gy bnh to u chi.

- Cc Steroid gii tnh (Androgens v Estrogens): Kch thch s toxng. Thiu hormone gii tnh lm chm dy th, chm s kt thcca a sn ni.

III. M THN KINH1. nh ngha- M thn kinh l loi m phn ha cao vi nhng chc nng cm ngc chon lc cc loi kch thch ca mi trng v dn truyn xung ngn cc c quan m n tc ng.- M thn kinh gm t bo thn kinh (neuron) v t bo thn kinh m.

Neuron v t bo thn kinh m hp thnh nhng cu trc v c quanring bit => H THN KINH2. T bo thn kinh (neuron)

- Neuron l n v cu to v chc nng ca m thn kinh. Gm thn vsi thn kinh (si nhnh v si trc)


11/15

a. Thn neuron- Thn neuron l trung tm dinh dng ca neuron cng nh trung tmnhn kch thch.- Thn cha mt nhn ln hnh cu hay hnh trng, bo tng c y

cc bo quan.- Trong bo tng cn c nhng th Nissl, th Nissl c bit phong ph

trong bo tng ca thn neuron vn ng sng trc ty sng.- Bo tng cu thn neuron cn cha nhiu x thn kinh v vi ng

thn kinh. Hnh dng ca thn v cc nhnh neuron c duy tr bix thn kinh. Cc vi ng c tc dng vn chuyn cc cht t vng nyn vng khc ca neuron.

b. Nhnh neuronL cc nhnh bo tng ko di t thn neuron v phn nhnh nhiu ln.Cn c vo hng dn truyn xung thn kinh, cc nhnh neuron cchia lm 2 loi: Si nhnh v si trc

Si nhnh (ui gai)- L nhng nhnh neuron dn truyn lung xung ng thn kinh vothn neuron.

- Khi nhn kch thch, si nhnh dn truyn xung ng thn kinh vthn neuron.

- Trong bo tng ca ui gai phn thn vn c x thn kinh, ti th,li ni bo khng ht, th Nissl.


12/15

Si trc- L nhnh di nht ca neuron, dn lung xung ng ri xa thn neuron

Nhng nhnh di nht ca si trc hay ui gai thng tn cng bngu phnh gi l cc cc tn cng. Cc tn cng thuc si trc chanhng ti nh gi l ti Synap ng knh t 200 500 A0 c mngdy khong 500. Cc tn cng ca ui gai khng c ti Synap

Nhng si thn kinh: Si trc hay si nhnh ca mt neuron l thnhphn ch yu ca si thn kinh. Cn c vo cu to vi th, ngi ta chianhng si thn kinh ra lm 3 loi: Si thn kinh trn, si khng myelinv si myelin

- Si thn kinh trn: nhng si nhnh hay si trc khng c v bc, ctrong cht xm ca nhng trung tm thn kinh

- Si thn kinh khng myelin: thng thy dy thn kinh ph v v dythn kinh giao cm. Tr trc c bc ngoi bi 1 lp bo tng mngcha nhiu nhn dt ca t bo Schwann gi l bao Schwann

- Si thn kinh c myelin: C trong cht trng ca nhng trung tm thnkinh v l thnh phn ca dy thn kinh ngoi bin.

S lan truyn xung TK trn si Lan truyn xung TK trn sic bao Milin trc khng c bao Milin

c. Synap

L mt vng bit ha v cu trc v chuyn mn ha v chc nng,nm xen gia 2 neuron hoc gia 1 neuron v 1 t bo hiu ng (t boc hoc t bo tuyn)


13/15

Cu to synap- Phn trc Synap: l u tn cng ca neuron trc. Mng bo tng

bao bc u tn cng ni i din vi phn synap sau l mng tin synap.

Trong bo tng, ngoi cc ng siu vi, x thn kinh, cn c nhiu tiSynap. Trong ti Synap c cha cc cht ha hc trung gian ng vai trquyt nh trong vic dn truyn xung ng qua synap.- Phn sau synap: c th l cc tn cng ca si nhnh, thn si nhnh,thn neuron hay thn si trc hoc l mt t bo hiu ng. Phn bo tngca hu synap i din vi mng tin synap gi l mng hu synap. Botng hu synap cha ty th, li ni bo, ng siu vi, x thn kinh nhngkhng c ti synap- Khe synap: ngn cch gia mng tin v mng hu synap. y khng

c 1 t bo no hay b phn no khc xen vo k c t bo thn kinh m.d. S dn truyn xung thn kinh qua SynapC nhiu cht trung gian ha hc. h thn kinh, cht trung gian ha hc

ph bin nht l acetylcholin v noradrenalin V d: i vi acetylcholin c tng hp t phn trc synap t cholinv acetyl CoA vi s tham gia ca E. cholinesteraze, sau tch ly trongti synap. Khi xung ng thn kinh ti phn trc synap, cc ti synap bkch thch, chng tin st v nhp vo mng trc gii phng acetylcolinvo khe synap bng hin tng xut bo. Acetylcolin khuch tn nhanhtrong khe synap lin kt vi cc th th ca mng sau synap. Xung ng

thn kinh c truyn qua synap


14/15

2. T bo thn kinh mM thn kinh m c coi l m chng , dinh dng v bo v ca h

thn kinha. T bo thn kinh m chnh thc l nhng t bo t nhnh, t bo sao v vi bo m

T bo saoT thn t bo c nhng nhnh bo tng ta ra cc pha, c nhnh chyti neuron, c nhnh chy ti mch mu.Gm c t bo sao loi nguyn sinh v t bo sao loi si

T bo t nhnhT thn t bo ta ra mt t nhnh bo tng ngn, t chia nhnh

Vi bo m

Thuc loi t bo nh, thn t bo hp ngang v di. C c trongcht xm v cht trng

b. T bo thn kinh m ngoi viL nhng t bo v tinh vy quanh thn cc neuron thuc hch no ty,hch giao cm v nhng t bo Schwann

c. T bo thn kinh m biu m


15/15

T bo biu m ng ni ty v cc no tht: t bo biu m ng ni ty mt ngon c nhng vi nhung mao, nhn nm cc ngn. Nhng t bo

biu m lp cc no tht cc no tht c hnh khi vung T bo biu m m ri mng mch: l nhng chm nhung mao chia

nhnh, mi nhung mao c lp bi biu m vung n. m ri mngmch tit ra dch no ty.

T bo biu m th mi: c 2 mng t bo hnh khi vung c nhiu sct hng trong c kh nng ch tit v tit ra th dch.

de cuong mo phoi

Documents