I. Ν. ?.DISSERTATIO'MEDICA,

de• ©

QUAMCONS. NOBIL. ET EXFER. FACULT. MED.

IN ILLUSTRI ATHEN. UPSAL1ENSI,PRAESIDE

VIRO NOBILISSIMOET

DnoDoct. cakolo• linn/e o,EQYITE AURÄTO DESTELLA POLARE

S;iE R:m M:tis ARCHIATRO,Medic. et Botan. PROFESSORE Reg. et , Ord.Academ. Scient. Upsal. Holmiens. Petropol.Βεϊιοιλ Imp. Nat. Cur. Londin. Monspel.

Tolos. et Florent. SOCIO 5PUBlTCO EXΛMINI MODESTE SUBMITTTT.canutus äug. LENiEUS,

JEMTLANDUS.IN AUD· CAR. MAJ. AI) DIEM XX. DEC.

Anni MDCCLXII.Η.A.M.

U Ρ S A L I

Nbbiliffiflfte stque Celeberrime SecretarieRegis Scient, A cadem is Holmeniis.

Nec Noη

Eques Aurate De Stella Polare

\Te mireris , Honoratiffime Avunculev3 me inΓΝ confpeEum Tuum jam prodire. Graves certeiubiant caufs. Prodea, inqvam , non qua jfr bene,boe teaui meletemate, de Te mereri videar: noaquia mos eft receptus jam diidum ufu qui inva-luic majorum·.. Veneratio , qua Te amplecfcor, tan·ta, quanta effe folec, dum maxima, noa adeo ar-Eis coatinetur limicibus. Verum enim vero , a-nimus effufo exfukat gaudio qtiod, in prsfenti,qualemcumque ηaEns fit occafionem ferne t pa-lam, hoc eil, loage deditiiiimum gratiffimumquedeclarandi. Adfit Tibi Deus faxttque., ut profpe^re omnia Tna tuccedant: faxit, noa nifi fatur an¬tik. hoaoribusqve, e vita diicedas. · Perman furusi

Mworatiß* Hominis §LM

cultov & clietts htimiUimurCÄMJTUS AUG- LENiEUS.

• ^

Experientiflime Medicine DoRor & Chirurg. Profcflbr,;CeiebernmeJ Chirurge Primarie Nofodochii HalmcnCLcgiotiisqae Vexiili Equeftris, Academiar Reg. Sciear.

Holm. & Academias Reg. Chirurg. Parif. Coli.Med. Regii Holmenf. Nec Non Societ.

Chirurgise HolmenfsoeiE,

D:né O LAVEACREL,

Limina Tus vix, &*\t ne vix quidemy ialutare an¬derem, nid aniroum adderet, quo me femperexcepifti, favör plane fingula ris. Quo ties ille mihi;fuccurrit, fuccurrit a utjem femper, haud exigua meadfkit follicitudo,. quod parum meri tis in meTuisrefpondere potuerim. Utinam venerationemquaTe profequor, longe maximam, verbis fat dignispublice tefti£cari: poifem ! Immortales Tibi habeogratias , habebo, dum vivam; referre enim ne-queo. Usque adeo, Experientiffirae Domine Doftor,in aerc (um Tuo. Summum implorare Numen,,fiunquam intermittam, velit omnia Tibi largiri ex-©ρ ta ta, ut diu fel ix. Patriae decus, vivas, floreas*Euturus y, dum vixero , ^

Celeberrimi Nomins TUI /

ctiifor cjiens humillimur \CÄNOTUS AUG, LENAUS,

' Regements? Fål(kikaren,Adel och Högaktad

HERR AUGUSTINLEN/EUS

Och

Dygdådla Frun,,

Fru ANNAH AGSTR ÖM,

Mine Hulda ite Fura i drar.

Jag kan icke uttrycka den- glädje, med hvilken jag emottager et fåonikadt tlllfdlle, men jag finner likväl ak for inikrankt ämne, at af-borda mig en af mina Kdrafte fkylidigheter. Thet ar at for almanbe¬ten,s ogon a daga lågga den otiphorliga vördnad och Tackiamhet, jagar mina Foråldrar ikyldig for få otaliga valgjarningar, få ogemena profaf de omafte huldheter, forti jag från vaggan haft lyckan och förmånaf mina Foraldrar tipbara. Ach! om pennan vore ikickeÜg at görahjärtat den tjenft, Cum det vid detta tillfallet ordkar fig. Ach! omde vördnads och årkånfamhets foreller, jag i mit innerfia kanner formina Foraldrar f kunde allena/i med aHerminila delen af deras iifiig-het affkilldras. Med livad nöje upfatte jag icke då defle rader, ochined livad hopp, at de viflerligen ikulle röra och behaga mina För¬åldrar? Mina Foraldrar håppas jag ej anfer gåfvan for den, ibirw altkunde ve-fergalia, utan hjertat med hvilket jag gifver den fåfom hår¬flytande af ett rått fonligt, vördnadsfnlt och årkånfatnt finne; hyars6nikan år "att långe fe Sina Föräldrars höga ålder .af den Hogfla vål-fignas med håifa, ro och välgång, då far jag och fånge med ibnligvördnad lefva -k x - .

Mina Huldafte Föräldrars,

lydigs, fon.KNUT AUG. LENZEUS.

KPj ΣΙ.

um anxius beersrem, quodnam Argumen¬tum , in tanta Morlarutn Zf Medisarmentorum va-ristAte , J'pschninis Aca>demici loco publici juris facersm

dubitanti mihi illico occurrebant Cantbarides.Haud equidem diffiteor> hoccs argumentum , velutalia, qua ad fckntiam Medicam fpeäant, adeo ab·undanter, magnorum virorum opera, multis volu·minibus , jVwj illufiratum sjje, z/ί ns tempusquidem ac vires ad ea perlegenda atque recenfendaJiifficersnt; quse quamvis uberioris traclationis an·fam Tisbis preSbereut, curia tarnen domi Juppellsxlongiorsm rei propofttz explicatiomm prohibet. £·taque, quamßeri potefl, brevijjtms opmonem Tne·am hac de re (ißeis animus eft^ ea minime fpe,fore^ ut rei a liquid novi addam, vel dignitatsm Uli*us proprio martc augsam, fed ut fsnuntist oppu-

A gnat*

.».·■>*( ;gnätorilms argumentum ad Materiam Medicampertinens, aUferam.

Prafens qualisciincgue opelld' irr iria Capitacomtnode dividi potefi , durnCantbarides,fimpHees y2\out praparatas, y:o quem effecium &'iijwn prtffienty paucis conjiderabimns

\ '. . \£ . , · ' '· . ' ' v· -·

, . Cap~ l; DIAGNOSIS.CaiitharitfeS) Γη foro medicoy puarum ufus vulgaris at~que communis' eil", ejusdem femper, per Eiihoparrr,,fpeciei ac homin|s iiint. Canthar-ides Cant iuJ'ecffi coleoptra-pal Äntqnpis'filiförmihis-, ßmilque -momUformibus; Iho-race Jubrotwidop Capit&gikl'o, inflexo ; Elytris fiexilibus€/örpore viridi-ferice0\AnPé\kis , hocce iectlloy in ordi-nem fyflematicum redactis, atqueColeopiratis ab aliisdiftindtis, imprimis in bis obiervabatur, Elytfa eiiefiext-lia inftar peiiis, cum tarnen Eiytra aliorum plerumque es-fent rigidä & ßexione fragiiiaquam ob cauilam quo-que Hiiloria? Naturalis cuitqres exiftimabatot, omnia in-fecla coleoptrata, Eiytra iiexiiia habentia , ejusdém eile;geberis St bis igitureun^is hörnen Cäntharidum tribue-Bant; fed; poftea., dum in eo res vertebatur ^ ut infena,accnratiori fubjicefentur examini] eorurnqffe AntennabVotum dediiyurn generuru coleöptfatotitrp habere per-/clpérentrnr, hocce genus induas partes efbdivifum, nem-pe i:mo in ea,s qucc habebantantennas fetaceas*, cum tho-,raceflamißu/d.. 2:da in eay qx\&-antenhis-pohebant nia-niliformibiis, cum thorace · terefinjculo feu rohmdato.. ' Eö <modo, d uob us generipus .diiliniU?,' ad ipjfi iis natura du-£tum οζ eoyum- i tru lhi rany, necefTum quo que. ducebatur;,suiiibet gener.i nomina; addera db/eria-

sk ) 3 (- > . · . ·- -. · " r . ν: ν - -i . - Λ . ■

Priori generi nomenCantharidis retinere concesfunleil.,quonianVplures comprehendebat fpecies, &rainori im-mutatione indigebat ; poilerius vero conjunctum cumgenere alio, anrtea ftabiiito, Meloe eil dielum, quod -no-

'

men a Paracelfo fiimtum hie quqque reeipere necefllimhabebant. Hano-ob cauilam Cantharides noftra? ad idgenus non pertinent, quod a Zoologis nominatur Can-tharis, Meioe.

Gehns Meloes fequentibus Characleribus defin'itur,Antenncs moniilformes,} artieuio ultimo ovato.Thorax fubrotundus.JE/ytra mollia C ilexilia.Caput inflexum, gibbum. .

SPECIES, in omni msieria rriedica, diilin'ele propo-•ni debentv quäre nfecefllrm dueo, divifionem etiam Me¬loes obfervari, qui quoque commode in duasphaiangesprimarias diilingvipoted:, nempe, in earumMeloes fpe¬cies,qua; Us»bentj j)Elytraahbreviatnübsq ue iiibjacentibus a-liisj 2:0 in eas, quibus fuik Elytra longitudinsabdomims cumfubjaceiitibus aliis:ad haspertinöntCantharides noldrse öffi-cinarum; ad illas veroScarabams Majalis feu ScarabaaisUn-vtuoius, vel Pro-Scarabamspn Pharmacopoliis olim aidlus,cujus ufus hrodie'apudMedicos herein defvetudinemvenit,forfitan eam ob cauilam, quodMedicis vera ejus vis 6cefficacia ig-nota fuerit; quam haud fache peripicere po-tuerunt, quamdiu eum , vineuiis propinquitads, Gantha-ridibus noilris conjunctum eile , nefeiebant.

Species, qua: veucatorium liabene eiiellum , adquem a'Medicis uiurpantur , iunt varite , licet Medicihueusque unä folummodo fpecie per totam Europam iintufi, quam buic loco fiibjiciendam eile necefllim dueo,ut Medicus Pharmacopoliis carens , aliis, ii forte facili-lius obtineri queunt, iniervire poiTM,

Α ζ i:mö

$ ). 4 C &r:mo. MELO F. veiicatoriüs aJhtusc viridiffimu?

intens, antennisnigris. Syfl. nat.. I. ρ.. Faun. fvec,. 2..η. 82η. Sulfa. inf..t. 7. jj. bona..

Cantharis omcinarum, It. Scan.. 185.. Räj. inf wh..Mvuff.jnß typ Aldr. inß. 238. flfonft. inß. t. 7.

Cantharis caerulea- viridis, thorace; teretiufculo.-Mat, f Med. .2, p. 328:.

Habitat /'« Europa;Ha?' Gantharides Officinales noffrates fünf, quasri

Pharmacopiei plcrumque a. Belgis emunt &: hi ab aliis-regionibns adfportant/ Langius Oper. med'.. B p.430. dicit*fasper Germnnicnw colligi & deinde, tranfport.ar.iiw Hollanddiamif. Hifpaniam.

Olim ex Hifpania· eas iblummodb iiimfihaus, nir- ✓de quoque v quW, noftris temppribus, in Officinis refer-vantur, dicuntur Mufca? Hiipania?Spanfka·flugor ; ied;abundeLitis occurrune per tot'am. Europam , ihdocis^qux refpeåu ad Sveciam habitOi meridiem iVeLant;, exlgr. m Hijpafiia y Gaüiar Germanin, &c:. Quid , quodyß. Pratfes in Scania quoque eas copioie- juxta MaimogLami Trelieburguiii& Yiladium.ätqne finitima loca repe*riit, ubi fuftentanturfoliis Liguflri 'vulgaris-·γ Syringa vubgaris,, Lonicerc? Xyloßeonisγ Lonicerce· CaprifoHi ■, Sämbucinigra, Fraxini exceißms, (nonvero in Orno refervata-Cicadis), B'opuli f?igrceßd] αlbce> Bignonice Gätalpcey tarnenimprimis ac.plerumque Liguilri fbliain margine rodunf,ita ut arte vei natura quaii ferratavideantur, ut quoquepfülum e ■ foliis ejusdfm fruticis itatim dijudicare poflimusran in Ioco obvio reperiantur: raro autera tempore ine-·ridiano in ramis fruticum commorantur, fed tum ad in¬feriores· terra? latebras fe conferunt. Qvum igitur-Patria noilra fufficientern earum copiam ferat-, non ne*sefTum erit, ex aliis regionibus eas accerferey cumLufR-ciens quantitas intra Patriam occuj/rat,, 6t,/1 non iufficp»> , ' mt:

3K ) s c 8Eref, Γη alns Föcis plantar! & multipficari poilent. PerartoMetamorphofi brevi tempore'& vix ultra menfem Juniivigent, fed fenfim pereunt & evanefcunt, unde & Au-stores, qui viderunt eas celerker pradentes, magna-cummultitudinqin arbuftis feiiftere, crediderunt, hrecinfenaefle migratoria, originem e terris auftralibus deduceii1-tia, -& tumma deincie celeritate ad fep tentrionem advo-läntia. Xnfeclum elfe inquiunt nonnuili-, qmdcefiivo tem¬pore turmatim accedit, & vixmora triumvel quätuor dierumapud-nos faEltt\ iterwn ahtt, nec apud nos nidulatur vél övaponitfEtalibi: Tametfivero- noßris in ovisfitbinde lavgam enrum -eopiam videasr adventus tamen- Sr difceßus brevi dirimunturfpntio, nimirum alimento deficiente avolani- alio, ita ut vixper quatriduum ιιηο in loeå fuhfiflimt, fed uti turmatim ae-ceaant, itay agmine fnEio, rurfimi- abeunt r 07%., (ine dubio*loca caHdiora^ utpote Siciliamr ItaIiam ac Hijpaniampetuni.Mine fit\ ut its noßris in regzonibus., etiam.ß coire vidcan-tur , ova tamen tion pommt y neepuUos excludimt, qui. vi¬deantur, fed omnes ejusdem mngmtudinisr,, qua adiätioresgaudétity eonfpiciuntur.. Hoc autem ab indole hufus infe-&i longe aliemjm eff, quod,. omnium tardiffime jä&anvdo a]as, ieiein aitunr tollat; quare & , dum arbor feril—tur, in qua fedem fuam habet", ülico terram petit & vixac ne vix quidem, ε loco fe movet, dum facile, nullam-opem fugam quaerens,, carpr poilit. Occafionem verobuic opinioni vel ipfiE dederunt Cantharides, quae, bre-vifTimo tempore r poft pera&am Metamorphofin, vi¬gent & brevi quafr evanefcuntr unde rerum ignari iilasmigratorias juaicarunt;

BF.SCKIPTIO harum öfficibalium CantharidiiiTrhsec eft: Corpus Oblongem, iabcylindricum, viridi-feri-cexxm. Jntetma corpore:paulo breviores, filiformes, ni-

frae, articulis undecim fubclavatis. Caput inflexum,ibpubefcens, punvtis excavatis adfperfum. Os }abio e-A g, mar-

» -ί

Ρlin ins Lih. XXXIX. cap. iisdem verbis fere uti-tur: potentiffima inter opmes varitßjuteis liniis\ quafipeh-·nas transverfas habent, mnltüm plngves.

Imperaiusr, qui primus deferiptionem hujus fipéciei'reliquit, hunc Metoén Cichorii veram Ca?itbaridem Dio-fcoridis & veterum ffotoit; quod fache largimur , quumdioc variis argumentis1, faci-e demonirratii". * i:mö.\Ex deicriptione Haflelquiftii ifciamus Meloén Cichoriiib toto Oriente vulgarem eile. a:do Exinfis- pröpldeta--tibus, viribus & effeclibus generi propras, ad quod ipe-clat. 3 tio Ex loco , quod in agris etim degere aiTerit;viclitat enim Cichorio , quod vulgaritet; in marginibus·arvorum crefcit: 4 to Ex fiiiciis ieu la t is t ra η sveriisque>lineis Elytrorum huic propriis. s:to Ex eq, quod etiam-num hie hodie apud Ch ineη feso fficinaIi s fit Ante ali¬quot annos a Ν. J. Fothergill. M D. integrum Pharmaco-polium Chinehfium rejiortayitD. D Prades, in quo; et-jam unam fcatulam hoc repletam inveniebat : a-deo ii t Chinenjibuspradenti tevo; hanc Diofcoridis Caii-rtharidem ufiii eile, haud ralfo argüimur; Alias ipecies,;Ht minus cognitas,·. parvas & ufui Medico infufficientes^practereo..

Cap. II. PRAlPARÄTIO.Ex datis ieqeitur, duas impAmis ipecies Canthari-

dum , Melohr vcßcatorium fcilicet & Melcsn Cichorii pro*tifiu medico reeeptas eile ,^quarum prior in Europa fre-quentiffiHills officinis Europteorum fufficiat; pofieriorvero feu -Meloé Cichorii, Canthäris yeteram & Diofco¬ridis relinquatur gentibus orlentalibus, apud qiiäs vuiga-tiffima. ;

Cahtharides ab antiquififimis retro aevis Medicis proiaifu veficat'orio innotuifie, dubiurn eile nequit, cum i-pfie Hippocrates eas ufurpaverit; adeoque quod ufiis ea-rum anginem fuam apud Ärabes habuerip, udi Baglivi-us contendit, prorfus alienum.nobis videtur.,' "Mo-

$ ) t C &Modus Cantharides colligendi perfacilis eft , fi e*

töm iinteum fuper,terramexpliceturfub arbore, ubirepe-sriantur & baculo leviter ramos percutamus, omnes deci-■dunt i tipra Iinteum & facile colliguntur. Sic leåa? citis-Ume exficcenturinfumo velin oiia fupra ignem, utmoxpereant, vel etiam prout Diofcorides tradit, quod facile,ivafe tJ.onpic.ato condantur £f rarp mundoquc Jivtco, obligatoore if deorjum converfo , fufpendantnr fuper eceti fer vent is tquam dc.err.imibdätutn donec afiu exanimentur , pofleaUnteo transfixa reponantun P.erinde vero eit, quoniodoInterSdantur éc iiccentur fumo_, feu quavis .alia faciiiorimethodo.

Veterum plurirm jubent rejicere Caput, Elycra &jPede-s^ fobimque Corpus retinere pro u£u Medico j fédboc fupervacaneumf eitb duciraus , cum -omnes earumpartes eadem gaudent να, adeoque & integral, prout a-f>ud noilrates la Pharmacopoeis occurruntfervari pos-unt.

FRALPARÄTA Cantharidum ill GiBcinis noilriscommuniter tria occurrunt

i :mo Pulvis 9 circa quem obfervandum, quod ,gul eas in pulverem redigit, fédulo caveat, ne pulvis infauces evölet & -excitet faucium inflammationes aut Hae-moptyiin ; quod neque pulverem nudis manibus vel di-fitis nimis verfet, quia pulvis facile inburet Epidermi-i & veficas exitat.

srdo EJfentia Cantbaridum fequenti modo prcepa-ratur.

Pharmacop.» Londinenfis formula:Esc* Cantarid. puherijat. Drach. duas.

Cocciousll. Unciam femis.Spirit, Vinof. temiior. Librana femi^ -

Digerc Zf f.olaperdhartamc BÄRTHOc

St ) 9 ( Si. ; BARTHOLINI Th. formula,' y,

RcC. Ρulveris Cantharid. Scrup. unura.Vini Rhenan. Uticias quatuor.

M. flent per aliquot dies, filtrentur per bibulam Dr;dofts coehlear, i. in yini Cochleae 7, pro vehiculo.

3;tio Emplaftrum veficMoriuvi iecimdjm Piurmsco-• poeam Wurtenbergeniem ita praeparatur.·*

Ree. Pulveris Cantharid. Uncias quatuor,Cera flava Uncias decem.Terebinth. venet. ^Olei. rofar. 7ΊΓ Uncias binascum femis:Camphora drachmas tres.

M. f. Empl. extendendum Jupra alutam, ad jußamdeterminandamque latitudinem.

' Quod fl vero in votis fic, ut hocce emplaftrum for-?tius operetur, aliquid pulveris cantharidum fuperficieiEmplaftri extenft infpergimiis, nec non partem corpo¬ris ante applicationem aceto inungimus , ut promtiusvim fuam veftcatoriam exferat; quamvis plurimi ftatuantvim Cafitharidum ab acidis potius infringi, quam augeri*Ceterum , qui ruri degunt , poftiint pulverem Cantha¬ridum mifcere cum miva aut fermento pani,s acidi &nu-do corpori applicare.

LOCA corporis, quibus applicari debeant, Tunt par¬tes teneriores.· i:mo Nucha feu Cervix. 2:do Pone^res. y.tio Brachii mufeulofa iupra carpum. 4: to Crura.quatuor digitos fupra malleolum. 5.^0 Caputh abraiis ca«pillis. MODUS applicandi hic eft: 1. Abluitur lo¬cus aceto, poftquam crines, ii adfunt, fcalpello ablatijftint. 2. Applicatur Emplaftrum Veftcatorium vel pul¬vis Cantharidum cum fermento panis in formam Empla¬ftri reda&o. 3. Munitur Emplaftro glutinante, fpleniis &fafcia. 4. quando, poft decem circiter horas, veftca fe-ro turgida confpicitur, Chirurgus forcipe illam iauciet

B ut

Μ ) ι® ( $ut ferofus humor exeat. 5. Quando folrä Braille# adjnarnus iunt, ulcerata pars aperta per ea vel alla feryatur. 6."Chirurgi autem pierumque imponunt EmpL de iperm.Ceti, Empl fperm. Ranar. de Minio, Ceruil# vel aliudquodcunque. 7. fl ieopus Medicis fit, ut ulcerata parsaiucius aperta feryetur , aliquantum pulveris Canthari-dum ulceri infpergunt, unde fluxns ieri dilltius conti*nuatur. g. Si yero ulcusinde malignam induat naturam,MeRe Rofaeeo illinendum.

Cap. III. VIRES.Plura fönt infedta, quse, more Cantharidem acrio-

ribus fpiculis fen particulis Latent, ex. gr. Onifci, Coc-cioneil#, Grylii, Larva? Phal a?uarura, &c. Dum Lifterusaliquaudo pyxides aliquot repurgaret", -in quibus Larv#Phakenaruni in perfedtam abierant Metamorphofin , &pulverem ex bis relidtum flatu dl'fpergeret, evo'abat pul¬vis in ejus faciem, quas inde tota in puftulas elevabatur,certo indieio , pilos ianamque quarundani Phaltenarumnon minus veiicatori^ fcatere quadtate-, quam ipf# Can-tharides. Immό Merurna aiiiqaeSurinamum petentes,nar-rant, fpeciem Larvarum Lepidopterarum hirtarum ibirereriri, quas tangere nudis manibus, fine pericuioin-flammatioms, nemo audet.

Qua ratione hx acres Cantharidum particul# vimfuam exferant, unde tantam obtinuerunt famam, #quenobis ed ignotuai, ac, cur fuccus Euphorbia;, eodeinmodo ac ev, puftulas operetur: Interéa, per quotidia-nam infallibilemque experientiam certiilimi ilimus, Can¬tharidum vim efte veiicatoriam, easque, haud aliter acfubtiliiiimas, novaculas, corporis folidas partes diilecare,hbras rodere, & vafa Lymphatica perterebrare, adeo-qve^ ubicunque aditüs dator inftamationes excitare; qvareetjam unum noc Medicamentum inter heroica & violen-ta reponendum , nec fme fummå cautione interne nro-pinandum eil. USUS

) ii ( &

USUS Cantharidum duplex eil, internus & externus.INTERNUS ufus, c)ui apud ve teres magis, recqptus

fuit, a recentioribus Med ieis plérumqve rejicitnr, quo-ni'am fid'em nunquam habere potuerunt medisamentodjusdem indolis, ut omnes partes, quas attingit, diflecet,pr«terquam quod a päucis in Hydrope deiperata ad hi-beantur Cantharides, dum, liaud aiiter ac interna Para-centeiis, vafa Lymphatica diilolvunt & apertam viamfero per alvtim veiieamve reddunt; quare etjam ab Hoff-manno tom 3. ρ. 541, inter fpeeiiica in Hydrope nu¬merantur, pr«fertim~ob vim earum fummapi in pe'len-da urina-feu aqua Hydropicorum. Ex obfervationibusautem Lifteri evidenter conilat, ejusmodi corrofivä po-tius palliativa dicenda , quam Vera & genuina medica-menta; quamqbrem etjam aegri quibus EiTentiam Can-;tharidum propinavit , initio cjuidem ab his malis «queac paracentefi externa non nihil levati fuere ; brevi ta¬rnen omnesTnevitabili fato oeeubuerunt. Dum intern®pneferibuntur, omnihus obfervationibus conflat, easim-primis aggredi vias urinarias, qvare etjam inter prima¬ria habitcC funt diuretica, eamque ob cauham, avete-ribus in Ifckiria feu omnimoda urinse fuppreffione ,tanquam duro cunéo in duro ligno adhibit« fuerunt;cum aliis diureticis, in Gonorrheis, ad expurgandum vi¬rus fiphiliticum, f«pe infignehi efreTum pradlantes.

Medieamenta, qu« excitant δζ urgent fangvinemadrenes, plerumqüe etjam genitalia* per vafa Emulgentiapetunfc, qvx originem fuam prope renes habenty quareetjam Cantharides pro valido Hphrodifiaco a veteribus ha¬bit« funt, Ted ob noxam quam adferunt, unanimiterhodie apud fapientiores Medicos in hunc plane ufum ex-ulant. Medicin« iludiofus Upialienfis Holmiam acce-densaviro quodam,Holmi« habitante, rogatus fuifj utEle&uarigm guilaret Tibi prseferiptum tanquam egregium

& ) *4 C &

Äphrodifiacnm, cujus daiis magnitndinem ^quaret glan-dis; Jiic nefcius ifli ElecluarioineiTe Cantharides, duplamaiiumfit doßfi. Ex templo pr'ofectus Upfaliam ^ in itine-'re, fme omni tentigine libidinofa, horrenda itranguriatmafcum Hasmaturia correptus eil, tantaque vis morbierat, ut niü in proximo diverforio obtinuiilet & ingur-gitaflet maximam copiam la£tis calentis, & dein Upfa-Tix redditus infufum Kadicis Altha;ae haußlilet, iaci-le de eo a3um fuiflet.

Debitam circumipeßionem, circa internum ejus u-fum, vix, ac ne vix quidem ädhibere poifumns vel ac-curatiffime dofin obfervantes ? ideoque liulli Canthari-dum internum ufum vaide fvademus; feci potius niiifumma urgeat neceilltas plane exulare jubemus.

EXTERNUS ufus Cantharidum vero maxime pro-ficuus eil. Pulvis infperfus mali rnoris ulcera mundifi-cat, Sc pus promovet.' Ulcera Cacoethica segerrime, utnotiffimum eil, curantur, nifi prius veficatorium, exCanthaiidibus confe£tum, applicetur, quod confumatputrida, ut ulcus purum obtineatur, unde facilius deinfanatur. c. N \

Revulfionis loco infervit, ut rube&iciens Sc de-mum exulcerans. Dua; namque regula; in Medicina ob-^tinent, qua? maximi funt momend, nempe i. Dolor dolo¬rem trahit; 2. Duce evacuationes fimul ftare njqueunt.v Du-plici hinc fcopo Cantharides applicantur , quod fcilicetirritent, quodque evacuent. Quamöbrem ^ha; ufus fre-quentirtimi funt, nimirum, cum materia Arthritica eilretrograda ad vifcera nobiliora, ut ad Caput, Thora-cem & Abdomen, quare etiam tunc pedibus funt appli-canda;, ut materia morbißca trahatur ad partes inferio¬res. Alteri fcopo inferviunt Cantharides evacüando fe-rum corruptum & ilagnan s , quemadmodum vena;feßione educåtur ex infiammatis vifeeribus fangvis cor-

B 3 ru-

I

» O *3 C &

tfupfus. .Quåndo fubitö frigori aperti pori corporis ca-lentis exponuntur, attrahitur & irruit atmoiphtera frigi-da, unde ierum corrumpitur, quod vitiatum habet vim ,\multiplicativam uti acidum laåis, unde Catarrbus\ Rbeurmatismus yOdontalgiä, Gtalgia^ immo Fehres intermitten-tes exacerbantés derivantur. Iii hifce malis utramquefiepe päginam abfolvit veficatorium, quod educit corru-ptum feriim ipiamque morbi cauilam tollit.

Applicatur interdum veficatorium ipfi Thoraci IiiPJéuritide. Certe in Pleuritide fpuria eximium eft, cui £e-des eil injmufculis intercoftafibus^utliac rationeper latusexulceratum ierum corruptum ieu crufta inflammatoriaevacuetur, & inflammatio verfus exteriora trahatur, nead inferiores nobiliores fe difFundat partes; praterquatnquod Pleuriticorum fputum mire folligitat & promovetveficatorium. Soporofis^ etjam infervit morbis, capitiimpofitum, abraiis polis; ut ferum extravafatum , vel rcopiofiusfi adfit, evacuetur. In Dehrio frequenter ädhi-betur ad locuma Cppite remotiffimum applicandum , ut ■ \

η )trahat impetum iangvinis ad partes a cerebro remotifli-mas. In Pbrenitide vero prreftat illud capiti rafo impone-re, fed circumfpedli Meaici hic, \\ unquam alias, cante a-gunt, cum obfervarintveficatoria copiofioria febrem fie¬pe accendere & lingvam ficciorem reddere^ atque inde,tegrum pejus adfici. -f"Λ

Baghvim graviifimus Medicine Audtor in egregiav* fua Difiertatione de ufu abuju veficantium, pulchre do-

cet p. 592. §. II. in quibus morbis veficåtoria omninoexulare debent.

Qui gravitcr vulnerati Gapite fuerunt, cum vomitii, de-'

■ feSiu fen[mim aliisque gravibus leeficerebri fymp tcmntibus^dumUlis applicabantnr veficantia, nonnuUiρau!o poß vehementifß·mis convulfionibus cori ipiebantur. Alii fiidoribus frigidis,quibusJuperveniebat mors > pauch inUrjeSHs beris aut diebus,

laho-

» ) 14 C $laboralant; aliifequenfi noStemoriebantur. Quilue vencreafemel lafyorarunt, ab adhibitis veficantibus fummopere ladun-titrj ?/2 quocUnque demum morbo adhibeantur ; mde nonnifi'in maximis fangvims coagulafionibus of morbis Jopbrofis in"t(dibus agrisprafcrifantur, baud tarnen fine debita pruden-tia. In febrib us ardentibus coniinuisa i» quibtts adeftmagna fangvinis agitatio Ef impetus. In tempeftate anni ca-lulaOéfficca, aique in ardentioribus pariter temperamentis,region/bus, viäus generibus, cetatejuveniii efc. In ajfeSli-,bus nervofis cum felre adardentern inclinante. /« affeéibus,comatofis febrium, qua accedajit ad ardentes. In Morbis pe¬iloris jpasmodicis , inflammatoriis, E?5 a falino acri confti·'tutione fwgvinisprodttciis , in omnibus, inquit, hifcecafibusin pejus cejjifje veficaniia, pluries obfervavimus*

Comméndat quoque veficatoria Baglivius in afFe -ftibus impetüofis & quidemmodo deriyandi, modo re-vellendi animo. Hujus generis funt, DolorificiCbroni-ci: in Capitis affefdbus praecipue Hemicranicis, Ophthalmicis Odontalgicis & tandem iii Arthriticis infuitibus re-'eentibus, prtecipue quando congeftio eilferofo acris;ma¬gis autem fangyineis congeftionibus Phlebotomiefeu e-vacuationes imceri iangymis utiiiores funt.

Profuη t etiam adverfus Lippitudinem, ρ rsecipue il-lam, quam humidam yocant ; adyerfus Lethnrgum & iiinexpugnabilis dormiendi neceffitas hominem urget.

Veficatoria non operantur in partibus mortuis, fedeo ferocius aggrediuntur vivas ; unde feparatio viya? amortua parte per illa facile obtinetur. ■

hitcrftimulos, certe principem obtinerelocum vefi-cantia, ac omnibus affeflibus ante memoratis convenire,Mechanici urio omnes ore fatentur. Quamobrem plu-rimi morbi, vix ac ne vix quidem curantur, nifi adhi-beantur veiicantia: in aliis contra in pejus abeunt, ii im- -prudenter ufurpantur.

Ver-

) Η ( 5K✓

Verbo. Conducunt vefieantia,i. Piilfuiy ubi äebilis obiervatur.2% Expe&onitimem Pieuritieorum promovent.3. Éxantbepiatum eruptionem augent.4. Artbriticis , ubi materia eil retrograda , conveniunt5. Ill Rbeumatismo, Catarrbo, Graveäiney Coryza, Odovt·algiat; Otalgiäy febribus intermitténtibus & exacerban«tibus profunt

6. In Aviblyopia, Stiffußdne, Lippitudiiie, Ophthalmia.7. In TnJJi cum fputo crailo copiofo.8. In Apoplexia & mgrbis Sopororfis.9. In Aftbmate ex repulfa fcabie.10/ In Convulfionibus ilne febre & in Epilepila Juvant.

Nocent vero'inprimis iequentibus. -i. Plethoricis , juvenihis c,?lidis , conftitutione aeriscali-da, Macilentis.

2 . Siphilititis & xis, qui an teg Siphilitide laborarunt.3." Febrilas ardentibus fen Phiogiilicis & Phrenitidi.4. Gravidis, Calculofis^Menflruantibus.5. Eväcuatoriis niorbis1.6. Convulfiojtilus.

S. D. G.

/~

Min VÄN,/ ^ '

0 fl$n fpanik* flugan känna rått,Och hennes kraft med fördel bruka ,

Till önfkad lindring får de fiuka,Ej [ker, forn mången tror, fa lått.

Erfarenhet din lärdom hkt,Uti din konfl du intet felar,

Di72 hand β val, fom flugan, helår i,Jag har det känt och ftelf förfökt.

• V~- · · .■ ··>