epi info unit09

ผูชวยศาสตราจารยพงษเดช สารการ ภาควิชาชีวสถิติและประชากรศาสตร คณะสาธารณสุขศาสตร มหาวิทยาลัยขอนแกน

บทท่ี 9

การวิเคราะหสถิติเชงิพรรณนา ดวย

โปรแกรมยอย Analyze Data

การวิเคราะหขอมูลทางสถิติ แบงออกเปนการวิเคราะหสถิติเชิงพรรณนาและการวิเคราะหสถิติเชิงอนุมาน ซ่ึงในการดําเนินงานวินิจฉัยชุมชน ขอมูลสวนใหญมีลักษณะไมซับซอน และผลที่ไดจากศึกษาเปนการนําขอมูลไปประกอบการระบุปญหา การวิเคราะหปญหาและการจัดลําดับความสําคัญของปญหาในการวางแผนและแกไขปญหาสาธารณสุขในชุมชน ดังนั้นสถิติที่ใชในการวิเคราะหสวนใหญในงานวินิจฉัยชุมชน จึงเปนสถิติเชิงพรรณนา โดยมีแนวทางการวิเคราะหและการนําเสนอขอมูล ดวยโปรแกรมยอย Analyze Data ดังนี้

9.1 สถิติเชิงพรรณนา

สถิติเชิงพรรณนา เปนสถิติที่ใชเพื่ออธิบายคุณลักษณะที่สนใจจากขอมูลที่เก็บรวบรวมมาได และมีขอบเขตจํากัดในการนําเสนอ เฉพาะขอมูลที่เก็บมาเทานั้น ไมสามารถนําไปอางอิงถึงในสวนอื่นได ในการดําเนินงานวินิจฉัยชุมชนสถิติเชิงพรรณนาประกอบดวยการแจกแจงความถี่(จํานวน/รอยละ) คาวัดแนวโนมเขาสูสวนกลาง(คาเฉลี่ย/มัธยฐาน/ฐานนิยม) คาวัดการกระจายของขอมูล(สวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน/ความแปรปรวน) และคาวัดตําแหนงของขอมูล ซ่ึงสามารถสรุปไดดังนี้

9.1.1 การวัดแนวโนมเขาสูสวนกลาง

เปนการหาคากลางในขอมูลที่ศึกษา เพื่อเปนตัวแทนของขอมูลทั้งหมด ประกอบดวยคาเฉลี่ย คามัธยฐานและคาฐานนิยม โดยมีแนวคิดในการคํานวณ และคุณลักษณะเฉพาะดังนี้

บทที่ 9 การวิเคราะหสถิติเชิงพรรณนา ดวยโปรแกรมยอย Analyze Data


172

(1) คาเฉล่ีย(Mean) หมายถึง คาที่เกิดขึ้นจากการนําผลรวมของขอมูลทุกคาที่มีอยู หารดวยจํานวนชุดขอมูลทั้งหมด โดยพิจารณาจากสูตรดังนี้

n

XMean

n

1ii∑

==

เชน ขอมูลมี 5 ชุดดังนี ้คือ 5 , 6, 12, 8, 9 พิจารณาหาคาเฉลี่ยจะไดเทากบั

5

981265Mean ++++= = 8

นั่นคือ จากขอมูลทั้ง 5 ชุดจะมีคาเฉลี่ยเทากับ 8 เปนตน คาเฉลี่ยมีคุณลักษณะเฉพาะไดแก ขอมูลทุกคาถูกนํามาคํานวณ จึง

สามารถนําไปใชในการวิเคราะหทางสถิติข้ันสูงได กรณีขอมูลถูกวัดแบบนามสเกล หรืออันดับสเกลไมสามารถแปลคาได และถูกกระทบดวยคาขอมูลที่สูง หรือต่ําผิดปกติ

(2) คามัธยฐาน(Median) หมายถึง คาขอมูลที่อยูตําแหนงกึ่งกลางของขอมูลเมื่อมีการจัดเรียงคาขอมูลจากนอยไปหามาก หรือมากไปหานอยแลว นั่นคือ เปนคาที่แบงขอมูลที่มีการจัดเรียงกันจากนอยไปหามาก หรือมากไปหานอยออกเปน 2 สวนเทาๆกัน โดยจะมีจํานวนขอมูลคร่ึงหนึ่งที่มีคาต่ํากวาคามัธยฐาน และจํานวนขอมูลอีกครึ่งหนึ่งมีคาสูงกวาคามัธยฐาน เชน ขอมูลมี 5 ชุดดังนี ้คือ 5 , 6, 12, 8, 9 พิจารณาหาคามัธยฐานจะไดเทากบั จัดเรียงขอมูลใหมจากนอยไปหามากไดดังนี้ 5 6 8 9 12 นั่นคือ จากขอมูลทั้ง 5 ชุดจะมีคามัธยฐานเทากับ 8 ซ่ึงเปนคาที่ตําแหนงกลางของขอมูล เปนตน

คามัธยฐานมีคุณลักษณะเฉพาะไดแก ขอมูลถูกนํามาคิดเพียงบางคาเทานั้น ไมเหมาะกับขอมูลที่มีการวัดแบบนามสเกล และเหมาะกับขอมูลที่มีคาสูง หรือต่ําผิดปกติ

(3) คาฐานนิยม(Mode) หมายถึงคาขอมูลที่มีจํานวนความถี่หรือซํ้ามากที่สุดของขอมูลชุดนั้น เชน ขอมูลมี 5 ชุดดังนี้ คือ 5 , 6, 5, 8, 9 พิจารณาหาคาฐานนิยมจะไดเทากับ 5 นั่นคือ จากขอมูลทั้ง 5 ชุดจะมีคาฐานนิยมเทากับ 5 ซ่ึงเปนคาที่มีจํานวนความถี่ หรือซํ้ามากที่สุดของขอมูลชุดนี้ เปนตน

คาฐานนิยมมีคุณลักษณะเฉพาะไดแก คิดงายและสะดวก เหมาะกับขอมูลที่มีการวัดแบบนามสเกล

คูมือการใชงานโปรแกรม Epi Info for Windows


173

9.1.2 การวัดการกระจายของขอมูล เปนการหาคาการกระจายของขอมูล เพื่อบงชี้ลักษณะของขอมูล ประกอบดวย

คาสวนเบี่ยงเบนมาตรฐานและคาความแปรปรวน โดยมีแนวคิดในการคํานวณ และลักษณะการนําไปใชดังนี้

(1) คาสวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน(Standard Deviation) หมายถึง รากที่สองของคาเฉลี่ยของความแตกตางกําลังสองของขอมูลแตละตัวกับคาเฉลี่ย ซ่ึงเปนคาที่บงชี้วา โดยเฉลี่ยแลวขอมูลแตละตัวอยูหางจากคาเฉลี่ยมากนอยเทาใด โดยพิจารณาจากสูตรของตัวอยางดังนี ้

1n

)XX(S

n

1i

2i

−

−=

∑=

คาสวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน เปนคาที่นิยมนํามาใชในการนําเสนอรวมกับ

คาเฉลี่ยกรณีขอมูลเปนแบบตอเนื่อง เพื่อแสดงการกระจายตัวของขอมูล เนื่องจากเปนคาที่มีหนวยหนวยเดียวกันกับคาเฉลี่ย และขอมูลที่วัดได

(2) คาความแปรปรวน(Variance) หมายถึง คาเฉลี่ยของความแตกตางกําลังสองของขอมูลแตละตัวกับคาเฉลี่ย โดยพิจารณาจากสูตรของตัวอยางดังนี ้

1n

)XX(S

n

1i

2i

2

−

−=∑=

คาความแปรปรวน เปนคาที่นิยมนํามาใชในการเปรียบเทียบเพื่อทดสอบ

การกระจายของขอมูล กรณีขอมูลเปนแบบตอเนื่อง

9.1.3 การวัดตําแหนงของขอมูล เปนการหาคาตําแหนงของขอมูล เมื่อแบงขอมูลออกเปนสวนๆเพื่อใชในการ

เปรียบเทียบขอมูล ประกอบดวยคาเปอรเซ็นตไทล เดไซลและควอไทล ซ่ึงในบทนี้จะนําเสนอเฉพาะคาเปอรเซ็นตไทล โดยมแีนวคิดในการพิจารณาและความหมายดังนี ้



174

คาเปอรเซ็นตไทล(Percentile) หมายถึง ตําแหนงของขอมูลที่บอกใหทราบวา ในขอมูลทั้งหมด 100 สวน มีจํานวนรอยละเทาใด ที่มีคาต่ํากวาขอมูล ณ ตําแหนงนั้น เชน สมศักดิ์ สอบวิชาชีวสถิติ ไดคะแนน 80 ซ่ึงตรงกับตําแหนงเปอรเซ็นไทลที่ 60 (P60) นั่นหมายความวา ถาแบงนักศึกษาที่เขาสอบทั้งหมดออกเปน 100 สวน ยังมีนักศึกษาอีกจํานวน 60 สวน หรือ รอยละ 60 ที่ทําคะแนนไดต่ํากวาสมศักดิ์ เปนตน

9.2 การวิเคราะหสถิติเชิงพรรณนา

การวิเคราะหสถิติเชิงพรรณนา ดวยโปรแกรมยอย Analyze Data แบงตามลักษณะของขอมูลที่เก็บรวบรวมมาไดเปน 2 กรณีดังนี้

9.2.1 กรณีขอมูลแบบกลุม(Categorical Data)

เปนขอมูลที่มีระดับการวัดแบบนามสเกล(Nominal Scale) และอันดับสเกล(Ordinal Scale) ซ่ึงสามารถจําแนกยอยออกตามจํานวนของตัวแปรไดเปน 2 กรณีดังนี้

(1) กรณีตัวแปรกลุม 1 ตัว เปนการพิจารณาคุณลักษณะของตัวแปรที่มีขอมูลแบบ

กลุมเพียง 1 ตัว เชน เพศ ประกอบดวย ชาย หรือหญิง , การไดรับปจจัยเสี่ยง ประกอบดวย ไดรับหรือไมไดรับ เปนตน สถิติพรรณนาที่ใชไดแก การแจกแจงความถี่(จํานวนและรอยละ)ในรูปแบบตารางทางเดียว

(2) กรณีตัวแปรกลุม 2 ตัว เปนการพิจารณาคุณลักษณะของตัวแปรที่มีขอมูลแบบกลุม 2 ตัว โดยมุงเนนพิจารณาคุณลักษณะของตัวแปรทั้ง 2 ควบคูกันไป เชน เพศกับกลุมอายุ ระดับการศึกษากับพฤติกรรม สถิติพรรณนาไดแก การแจกแจงความถี่(จํานวนและรอยละ) แตอาจพิจารณาเพิ่มเติมเกี่ยวกับรอยละตามแถว(Row Percent) หรือรอยละตามคอลัมน(Column Percent) ในรูปแบบตารางสองทาง หรือตารางแจกแจงความถี่แบบไขว(Crosstab)

9.2.2 กรณีขอมูลแบบตอเนื่อง(Continuous Data)

เปนขอมูลที่มีระดับการวัดแบบชวงสเกล(Interval Scale) และอัตราสวนสเกล(Ratio Scale) ซ่ึงสามารถจําแนกยอยออกตามจํานวนของตัวแปรไดเปน 2 กรณีดังนี ้



175

(1) กรณีตัวแปรตอเนื่อง 1 ตัว เปนการพิจารณาคุณลักษณะของตัวแปรที่มีขอมูลแบบตอเนื่องเพียง 1 ตัว เชน รายได อายุ สวนสูง ความดันโลหิต ปริมาณคอเลสเตอรอล เปนตน สถิติพรรณนาไดแก คาวัดแนวโนมเขาสูสวนกลาง(คาเฉลี่ย คามัธยฐาน คาฐานนิยม) และคาวัดการกระจาย(พิสัย ความแปรปรวน สวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ตําแหนงเปอรเซ็นตไทลที่ 25 และ 75) โดยนําเสนอในรูปแบบของตารางแจกแจงความถี่แบบทางเดียว (ซ่ึงควรมีการจัดกลุมขอมูลกอน)

(2) กรณีตัวแปรตอเนื่อง 2 ตัว เปนการพิจารณาคุณลักษณะของตัวแปรที่มีขอมูลแบบตอเนื่อง 2 ตัว โดยการจัดกลุมขอมูลของตัวแปรตอเนื่องทั้งสอง แลวพิจารณาคุณลักษณะของตัวแปรทั้ง 2 ควบคูกันไป เชน อายุกับน้ําหนักของเด็กในวัยเรียน อัตราการเตนของชีพจรกับการออกกําลังกาย เปนตน สถิติพรรณนาไดแก การแจกแจงความถี่(จํานวนและรอยละ) แตอาจพิจารณาเพิ่มเติมเกี่ยวกับรอยละตามแถว(Row Percent) หรือรอยละตามคอลัมน(Column Percent) ในรูปแบบตารางสองทาง หรือตารางแจกแจงความถี่แบบไขว(Crosstab)

9.3 การวิเคราะหสถิติเชิงพรรณนา กรณีขอมูลแบบกลุม

ในการวิเคราะหขอมูลสถิติพรรณนา กรณีขอมูลแบบกลุม สามารถใชโปรแกรมยอย Analyze Data มาทําการวิเคราะห โดยจําแนกออกตามรูปแบบการนําเสนอไดดังนี้

9.3.1 กรณีตัวแปรกลุม 1 ตัว เปนการสรางตารางแจกแจงความถี่ เพื่อแสดงจํานวนและรอยละของตัวแปร

กลุมที่สนใจ 1 ตัว โดยเรียกใชคําสั่ง Frequencies เชน แฟมขอมูล : Garbage ประกอบดวยตัวแปร(ฟลด) : ID SEX EDUC COM STATUS BABY METHOD1 METHOD2 METHOD3 METHOD4 โดยมีขอมูลเปนดังรูปที่ 9.1

รูปท่ี 9.1 รายการขอมูลในแฟมชื่อ Garbage



176

โดยจากฐานขอมูลขางตน หากตองการสรางตารางแจกแจงความถี่ของตัวแปรสถานภาพสมรส(STATUS) กับจํานวนบุตร(BABY) สามารถปฏิบัติเปนขั้นตอนไดดังนี ้

. เรียกใชงานโปรแกรมยอย Analyze Data และคลิกใชคําส่ัง Read(Import) เพื่อเปดแฟมขอมูล

ช่ือ Garbage และ Views ช่ือ Method ดังรูปที่ 9.2

รูปท่ี 9.2 การกําหนดรายละเอียดบนหนาตาง Read

. เล่ือนเมาสไปคลิกที่รายการคําส่ัง Frequencies ในกลุมคําส่ัง Statistics

. จากนั้นจะปรากฏหนาตาง FREQ ข้ึนมา ระบุตัวแปรที่ตองการแจกแจงความถี่ เปนดังรูปที่ 9.3

รูปท่ี 9.3 การกาํหนดรายละเอียดบนหนาตาง Freq



177

ผลลัพธท่ีได



178

จากผลลัพธที่ได สามารถแปลผลไดดังนี้

เปนสวนแสดงคําสั่ง , , เปนสวนทีใ่ชในการควบคุมเพื่อดูรายการผลลัพธตามที่ตองการ เชน

Forward การดูรายการผลลัพธตอไป Back การดูรายการผลลัพธกอนหนานี้ Current Procedure การดูรายการผลลัพธที่เกิดจากคําส่ังปจจุบนั Next Procedure การดูรายการผลลัพธที่เกิดจากคําส่ังถัดไป ชื่อตัวแปร การดูรายการผลลัพธที่เกิดขึ้นของตัวแปรนั้นๆ

, เปนสวนที่แสดงชื่อตัวแปร เปนสวนตารางแจกแจงความถี่ของตัวแปร Baby ซ่ึงจากผลลัพธขางบนจะประกอบดวย

จํานวนบุตร คาที่เปนไปไดของตัวแปร Frequency จํานวน หรือความถี่ Percent รอยละ Cum Percent รอยละสะสม

เปนสวนที่แสดงชวงความเชื่อมั่น 95% ของรอยละในตัวแปร Baby เปนสวนตารางแจกแจงความถี่ของตัวแปร Status ซ่ึงจากผลลัพธขางบนจะประกอบดวย

สถานภาพสมรส คาที่เปนไปไดของตัวแปร Frequency จํานวน หรือความถี่ Percent รอยละ Cum Percent รอยละสะสม

เปนสวนที่แสดงชวงความเชื่อมั่น 95% ของรอยละในตัวแปร Status

จากผลลัพธที่ได เมื่อนํามาสรางเปนตารางแจกแจงความถี่ เพื่อนําเสนอคาจํานวนและรอยละ ไดดังนี้

การแปลผลลพัธท่ีได

การสรุปผล



179

ตารางที่ 9.1 จํานวนและรอยละของผูตอบแบบสอบถามเรื่อง การสํารวจรูปแบบการจัดการขยะ ในครัวเรือนของชุมชนในเขตเทศบาลเมือง จังหวัดขอนแกน จําแนกตามสถานภาพ สมรสและจํานวนบุตร (n=48)

ตัวแปร จํานวน(ราย) รอยละ(%)

สถานภาพสมรส โสด คู หมาย/หยา/แยก จํานวนบุตร 1 2 3 4 5 88 (ไมตอบ เพราะเปนโสด)

7 40 1 5 12 19 3 2 7

14.6 83.3 2.1

10.4 25.0 39.6 6.2 4.2 14.6

จากการศึกษาสถานภาพสมรสและจํานวนบุตร ของกลุมตัวอยางดังตารางขางตน พบวา

กลุมตัวอยาง สวนใหญมีสถานภาพสมรสเปนคู คิดเปนรอยละ 83.3 และหมาย/หยา/แยก คิดเปนรอยละ 2.1 และจํานวนบุตรในกลุมนี้พบวา สวนใหญมีบุตร 3 คน คิดเปนรอยละ 39.6 ขอสังเกตเพิ่มเติม : จากตารางขางตนจะพบวา การนําเสนอจํานวนบุตร ไดรวมเอากรณีที่ไมตอบ เนื่องจากเปนโสด มาดวย ทําใหการคิดรอยละ ไมไดเกิดจากในกลุมมีบุตรจริง ดังนั้นกรณีการนําเสนอขางตน จึงไมเหมาะสม ดังนั้นหากทําการวิเคราะหในกรณีจํานวนบุตรดังกลาว ควรนําคําส่ัง Select มาใชในการคัดเลือกเฉพาะ กลุมคนที่มีสถานภาพสมรสคู หรือหมาย/หยา/แยก มาวิเคราะห และเมื่อคิดคารอยละออกมา ก็จะเปนคารอยละที่เกิดจากกลุมที่มีบุตรจริง ดังนี้

. เล่ือนเมาสไปคลิกที่รายการคําส่ัง Select ในกลุมคําส่ัง Select/If แลวกําหนดเงื่อนไขในหนาตาง SELECT เปนดังรูปที่ 9.4



180

รูปท่ี 9.4 การกาํหนดรายละเอียดบนหนาตาง Select

. เล่ือนเมาสไปคลิกที่รายการคําส่ัง Frequencies ในกลุมคําส่ัง Statistics แลวระบุตัวแปร Baby เพื่อใหแสดงตารางแจกแจงความถี่ และมีผลลัพธ ดังรูปที่ 9.5

รูปท่ี 9.5 การแสดงผลลัพธจากรายการคําส่ัง Freq



181

จากผลลัพธขางตน รอยละที่ไดถือเปนรอยละจริงที่เกิดขึ้นจากกลุมที่ควรจะมีบุตรจริง ดังนั้นในการวิเคราะหขอมูลกรณีดังขางตน ผูวิเคราะหควรพึงระวังในการนําเสนอขอมูล เพราะหากไมมีการคัดเลือกขอมูลเฉพาะกลุม จะทําใหผลลัพธที่ได คลาดเคลื่อนไปจากความเปนจริงและนําไปสูการแปลผลและสรุปผลที่ผิดพลาดได ดังนั้นการนําเสนอขอมูลที่ถูกตองจึงควรเปนดังตารางที่ 9.2 ตารางที่ 9.2 จํานวนและรอยละของผูตอบแบบสอบถามเรื่อง การสํารวจรูปแบบการจัดการขยะ

ในครัวเรือนของชุมชนในเขตเทศบาลเมือง จังหวัดขอนแกน จําแนกตามสถานภาพ สมรสและจํานวนบุตร

ตัวแปร จํานวน(ราย) รอยละ(%) สถานภาพสมรส (n = 48) โสด คู หมาย/หยา/แยก จํานวนบุตร (n = 41) 1 2 3 4 5

7 40 1 5 12 19 3 2

14.6 83.3 2.1

12.2 29.3 46.3 7.3 4.9

จากการศึกษาสถานภาพสมรสและจํานวนบุตร ของกลุมตัวอยางดังตารางขางตน พบวา

กลุมตัวอยาง สวนใหญมีสถานภาพสมรสเปนคู คิดเปนรอยละ 83.3 และหมาย/หยา/แยก คิดเปนรอยละ 2.1 และจํานวนบุตรในกลุมนี้พบวา สวนใหญมีบุตร 3 คน คิดเปนรอยละ 46.3



182

9.3.2 กรณีตัวแปรกลุม 2 ตัว เปนการสรางตารางแจกแจงความถี่ เพื่อแสดงจํานวนและรอยละของตัวแปร

กลุมที่สนใจ 2 ตัว โดยเรียกใชคําสั่ง Tables เชน แฟมขอมูล : Garbage ประกอบดวยตัวแปร(ฟลด) : ID SEX EDUC COM STATUS BABY METHOD1 METHOD2 METHOD3 METHOD4 โดยมีขอมูลเปนดังรูปที่ 9.6

รูปท่ี 9.6 รายการขอมูลในแฟมขอมูลช่ือ Garbage

โดยจากฐานขอมูลขางตน หากตองการสรางตารางแจกแจงความถี่ของตัวแปร

เพศ(SEX) กับการเปนคณะกรรมการของชุมชน(COM) สามารถปฏิบัติเปนขั้นตอนไดดังนี้

. เรียกใชงานโปรแกรมยอย Analyze Data และคลิกใชคําส่ัง Read(Import) เพื่อเปดแฟมขอมูลช่ือ Garbage และ Views ช่ือ Method ดังรูปที่ 9.7

รูปท่ี 9.7 การกาํหนดรายละเอียดบนหนาตาง Read



183

. เล่ือนเมาสไปคลิกที่รายการคําส่ัง Tables ในกลุมคําส่ัง Statistics

. จากนัน้จะปรากฏหนาตาง TABLES ข้ึนมา ระบุตัวแปรที่ตองการแจกแจงความถี่ เปนดัง รูปที่ 9.8





184


เปนสวนแสดงคําสั่ง เปนสวนที่ใชในการควบคุมเพื่อดูรายการผลลัพธตามที่ตองการ เชน


เปนสวนที่แสดงชื่อตัวแปรในแนวคอลัมน เปนสวนที่แสดงชื่อตัวแปรในแนวแถว เปนสวนแสดงคาขอมูลที่แสดงคุณลักษณะของ 2 ตัวแปร ดังนี ้

เพศชายที่เปนคณะกรรมการชุมชน มีทั้งหมด 11 คนคิดเปนรอยละ 33.3 ของเพศชายทั้งหมด และคิดเปนรอยละ 91.7 ของคณะกรรมการชุมชนทั้งหมด การเปนคณะกรรมการชุมชน

เพศ 1 2 Total 1

Row % Col %

11 33.3 91.7

….. 33 100.0 67.3

2 Row % Col %

….. ….. …..

Total Row % Col %

12 24.5 100.0

….. 49 100.0 100.0




185

เปนสวนที่แสดงคาสถิติเชิงอนุมาน เชน การประมาณคาแบบจุดและแบบชวงของคา Odd Ratio คา Relative Risk และคาสถิติทดสอบ Chi-square เปนตน

จากผลลัพธที่ได เมื่อนํามาสรางเปนตารางแจกแจงความถี่ เพื่อนําเสนอคาจํานวนและรอยละ ไดดังนี้ ตารางที่ 9.3 จํานวนและรอยละของเพศและการเปนคณะกรรมการชุมชนของผูตอบแบบสอบถาม

เร่ือง การสํารวจรูปแบบการจัดการขยะในครัวเรือนของชุมชนในเขตเทศบาลเมือง จังหวัดขอนแกน

การเปนคณะกรรมการชุมชน เพศ เปน ไมเปน รวม

จํานวน รอยละ จํานวน รอยละ ชาย 11 91.7 22 59.5 33 หญิง 1 8.3 15 40.5 16 รวม 12 100.0 37 100.0 49

จากการศึกษาเพศกับการเปนคณะกรรมการชุมชนของกลุมตัวอยางดังตารางขางตน พบวา

กลุมตัวอยางที่เปนคณะกรรมการชุมชน สวนใหญเปนเพศชาย คิดเปนรอยละ 91.7

9.4 การวิเคราะหสถิติเชิงพรรณนา กรณีขอมูลแบบตอเนื่อง

ในการวิเคราะหขอมูลสถิติพรรณนา กรณีขอมูลแบบตอเนื่อง สามารถใชโปรแกรมยอย Analyze Data มาทําการวิเคราะห โดยจําแนกออกตามจํานวนตัวแปรไดดังนี้

9.4.1 กรณีตัวแปรตอเนื่อง 1 ตัว เปนการคํานวณหาคาสถิติพรรณนาไดแก คาวัดแนวโนมเขาสูสวนกลาง

(คาเฉลี่ย คามัธยฐาน คาฐานนิยม) และคาวัดการกระจาย(พิสัย ความแปรปรวน สวนเบี่ยงเบน




186

มาตรฐาน ตําแหนงเปอรเซ็นตไทลที่ 25 และ 75) และจัดกลุมขอมูล กอนนําเสนอในรูปแบบของตารางแจกแจงความถี่แบบทางเดียว เชน แฟมขอมูลช่ือ Sample (เปนแฟมขอมูลที่ใหมาพรอมกับโปรแกรม Epi Info) และ Views ช่ือ viewsmoke

โดยจากฐานขอมูลดังกลาว หากตองการคํานวณคาคาวัดแนวโนมเขาสูสวนกลาง(คาเฉลี่ย คามัธยฐาน คาฐานนิยม) และคาวัดการกระจาย(พิสัย ความแปรปรวน สวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ตําแหนงเปอรเซ็นตไทลที่ 25 และ 75) ของตัวแปรอายุ(AGE) สามารถปฏิบัติเปนขั้นตอนไดดังนี้


ช่ือ Sample และ Views ช่ือ viewsmoke (หากไมพบ ใหคลิกตัวเลือกที่ All)

. เล่ือนเมาสไปคลิกที่รายการคําส่ัง Means ในกลุมคําส่ัง Statistics

. จากนั้นจะปรากฏหนาตาง MEANS ใหระบุตัวแปรที่ตองการคํานวณคาสถิติพรรณนา ดังรูปที่ 9.4

รูปท่ี 9.4 การกาํหนดรายละเอียดบนหนาตาง Means



187

.............................................








188

เปนสวนที่แสดงตารางแจกแจงความถี่ของตัวแปรอายุ(age) ซ่ึงจากผลลัพธขางบนจะประกอบดวย

อาย ุ ช่ือตัวแปร Frequency จํานวน หรือความถี่ Percent รอยละ Cum Percent รอยละสะสม

เปนสวนที่แสดงสถิติพื้นฐาน ประกอบดวย Obs จํานวนคาสังเกต Total ผลรวม Mean คาเฉลี่ย Variance ความแปรปรวน Std Dev สวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน Minimum คาต่ําสุด 25% เปอรเซ็นตไทลที่ 25 Median คามัธยฐาน (เปอรเซ็นตไทลที่ 50) 75% เปอรเซ็นตไทลที่ 75 Maximum คาสูงสุด Mode คาฐานนิยม

จากผลลัพธที่ได พบวากลุมตัวอยางในการศึกษาครั้งนี้ มีอายุต่ําสุดเทากับ 9 และอายุสูงสุดเทากับ 96 และมีคาเฉลี่ยเทากับ 45.9 คาสวนเบี่ยงเบนมาตรฐานเทากับ 18.7




189

และหากตองการแจกแจงความถี่ของตัวแปรอายุ(AGE) สามารถปฏิบัติเปนขั้นตอนไดดังนี้

. เล่ือนเมาสไปคลิกที่รายการคําส่ัง Define เพื่อสรางตัวแปรใหมเปน age_new ดังรูปที่ 9.5

รูปท่ี 9.5 การกาํหนดรายละเอียดบนหนาตาง Define

. เล่ือนเมาสไปคลิกที่รายการคําส่ัง Recode ระบุตัวแปร และเงื่อนไขในการจัดกลุมขอมูล ดังรูปที่ 9.6

รูปท่ี 9.6 การกําหนดรายละเอียดบนหนาตาง Recode



190

. เล่ือนเมาสไปคลิกที่รายการคําส่ัง Frequencies ในกลุมคําส่ัง Statistics แลวระบุตัวแปร age_new เพื่อใหแสดงตารางแจกแจงความถี่ และมีผลลัพธ ดังรูปที่ 9.7





191




เปนสวนตารางแจกแจงความถี่ของตัวแปร Age ซ่ึงจากผลลัพธขางบนจะประกอบดวย จํานวนบุตร คาที่เปนไปไดของตัวแปร Frequency จํานวน หรือความถี่ Percent รอยละ Cum Percent รอยละสะสม

เปนสวนที่แสดงชวงความเชื่อมั่น 95% ของรอยละในตัวแปร Baby

จากผลลัพธที่ได เมื่อนํามาสรางเปนตารางแจกแจงความถี่ เพื่อนําเสนอคาจํานวนและรอยละ ไดดังนี้

ตารางที่ 9.4 จํานวนและรอยละของผูตอบแบบสอบถาม จําแนกตามกลุมอายุ ตัวแปร จํานวน(ราย) รอยละ(%)

กลุมอายุ (n =337) ต่ํากวา 30 ป 30 – 39 ป 40 – 49 ป 50 ปขึ้นไป ( X = 45.9 ; SD. = 18.7 ; Min = 9 ; Max= 96)

76 61 68

132

22.6 18.0 20.2 39.2





192

จากตารางขางตน พบวา กลุมตัวอยางมีอายุสวนใหญ 50 ปข้ึนไป คิดเปนรอยละ 39.2 รองลงมามีอายุต่ํากวา 30 ป คิดเปนรอยละ 22.6 โดยมีอายุเฉล่ียเทากับ 45.9 ปและมีสวนเบี่ยงเบนมาตรฐานเทากับ 18.7 ป อายุต่ําสุดเทากับ 9 ปและอายุสูงสุดเทากับ 96 ป

9.4.2 กรณีตัวแปรตอเนื่อง 2 ตัว

เปนการพิจารณาคุณลักษณะของตัวแปรที่มีขอมูลแบบตอเนื่อง 2 ตัว โดยการจัดกลุมขอมูลของตัวแปรตอเนื่องทั้งสอง แลวพิจารณาคุณลักษณะของตัวแปรทั้ง 2 ควบคูกันไป ซ่ึงแนวทางในการปฏิบัติก็ใชหลักการเชนเดียวกันกับการวิเคราะหขอมูลเชิงกลุมกรณี 2 ตัวแปร ดังนั้นจึงไมนํามากลาวซ้ําอีกครั้ง แตหากตองการพิจารณาถึงความสัมพันธที่เกิดขึ้นระหวางตัวแปรแบบตอเนื่องสองตัวแปร ซ่ึงสถิติที่ใชไดแก คาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธของเพียรสัน เชน แฟมขอมูลช่ือ Sample และ Views ช่ือ viewsmoke

โดยจากฐานขอมูลขางตน หากตองการหาคาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธของเพียรสัน ระหวางตัวแปรน้ําหนัก(WEIGHT) กับจํานวนบุหร่ีที่สูบ(NUMCIGAR) ในกลุมผูสูบบุหร่ี สามารถปฏิบัติเปนขั้นตอนไดดังนี ้


ช่ือ Sample และ Views ช่ือ viewsmoke

. เล่ือนเมาสไปคลิกที่รายการคําส่ัง Select ในกลุมคําส่ัง Select/If และระบุเงื่อนไข ดังรูปที่ 9.8

รูปท่ี 9.8 การกาํหนดรายละเอียดบนหนาตาง Select

. เนื่องจากในโปรแกรมยอย Analyze Data ของโปรแกรม Epi info เวอรช่ัน 3.3.2 ไมมีคําส่ังในการคํานวณคาสัมประสิทธ์ิสหสัมพันธของเพียรสันโดยตรง แตจะมีการคํานวณคาปรากฏอยูในรายการคําส่ัง Linear Regression



193

. เล่ือนเมาสไปคลิกที่รายการคําส่ัง Linear Regression ในกลุมคําส่ัง Advanced Statistics และระบุเงื่อนไข ดังรูปที่ 9.9

รูปท่ี 9.9 การกาํหนดรายละเอียดบนหนาตาง Regress




194




เปนสวนแสดงคาสถิติตางๆในสมการ Regression เปนสวนที่แสดงคาสัมประสิทธ์ิที่อธิบายได(R2)เทากับ 0.01 และหากตองการหาคาสัมประสิทธ์ิ

สหสัมพันธของเพียรสัน สามารถทําไดโดยถอดรากที่สองของ R2 นั่นคือ 01.0 = 0.1 เปนสวนแสดงคาสถิติตางๆในรูปแบบตาราง ANOVA

จากผลลัพธที่ได สามารถสรุปไดวา “เมื่อศึกษาความสัมพันธระหวางน้ําหนักกับจํานวนบุหร่ีที่สูบ ในกลุมผูสูบบุหร่ีทั้งหมด พบวา มีความสัมพันธกันนอยมาก โดยมีคาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธของเพียรสันเทากับ 0.1”

9.5 การนําเสนอขอมูลดวยคําสัง่ Graph

เปนการนําเสนอขอมูลในรูปแบบของกราฟ(Graph) ชนิดตางๆ เชน กราฟเสน(Line) กราฟแทง(Bar) เปนตน หรือในรูปแบบของแผนภูมิ(Chart) เชน แผนภูมิวงกลม(Pie) ปรามิด(Pyramid) เปนตน ซ่ึงในการกําหนดรูปแบบนําเสนอนั้นจะขึ้นกับลักษณะขอมูลและวัตถุประสงคของการนําเสนอเปนสําคัญ และในโปรแกรมยอย Analyze Data มีรายการคําส่ังที่ใชในการสรางกราฟ หรือแผนภูมิ ไดแก คําส่ัง Graph โดยมีหลักการในการสรางไมแตกตางกันมากนัก ดังนั้นจึง





195

นําเสนอแนวทางการสรางเพียงกรณีกราฟแทงเทานั้น เชน แฟมขอมูลช่ือ Sample และ Views ช่ือ viewsmoke

โดยจากฐานขอมูลดังกลาว หากตองการสรางกราฟแทง(Bar)ของตัวแปรสถานภาพสมรส(Marital) โดยนําเสนอรวมกันกับตัวแปรเพศ(Sex) และจําแนกตามการสูบบุหร่ี(Smoke) ซ่ึงสามารถปฏิบัติเปนขั้นตอนไดดังนี้


ช่ือ Sample และ Views ช่ือ viewsmoke

. เล่ือนเมาสไปคลิกที่รายการคําส่ัง Graph ในกลุมคําส่ัง Statistics

. จากนั้นจะปรากฏหนาตาง GRAPH ข้ึนมา โดยมีรายละเอียดที่สําคัญดังนี้

• เปนสวนในการเลือกชนิดของกราฟ ซ่ึงมีใหเลือกไดหลากหลาย เชน แบบเสน แบบแทง แบบวงกลม แบบกระจาย แบบพื้นที่ เปนตน

3D เปนตัวเลือกในกรณีตองการใหกราฟที่เลือก แสดงผลแบบ 3 มิติ

• เปนสวนในการเลือกตัวแปรที่ตองการสรางกราฟในแนวแกน X

• เปนสวนในการกําหนดชื่อหัวเร่ืองของกราฟ

• เปนสวนในการกําหนด Template ที่บันทึกไว



196

• เปนสวนในการกําหนดรายละเอียดของแกน Y

เกี่ยวกับ รูปแบบของคาที่แสดง และตัวแปรที่ตองการนําไปถวงน้ําหนัก

• สวนแรกเปนสวนที่ใชในการกําหนดตัวแปรที่

ตองการแสดง และสวนที่สองเปนสวนในการกําหนดตัวแปรเพื่อใชในการจําแนก

• เปนสวนในการกําหนดรายละเอียดเพิ่มเติมเกี่ยวกับการแสดงผลบนหนาจอ ซ่ึงโดยทั่วไปไมจําเปนตองกําหนดก็ได

. ตองการสรางกราฟแทง(Bar)ของตัวแปรสถานภาพสมรส(Marital) โดยนําเสนอรวมกันกับ

ตัวแปรเพศ(Sex) และจําแนกตามการสูบบุหร่ี(Smoke) ซ่ึงสามารถระบุคาไดดังรูปที่ 9.10



197

รูปท่ี 9.10 การกําหนดรายละเอียดบนหนาตาง Graph

. ผลที่ไดจากการระบุตัวแปรตามขางตน เปนดังรูปที่ 9.11

รูปท่ี 9.11 ผลการแสดงกราฟ จากรายการคําส่ัง Graph



198

. ซ่ึงหากผูใชตองการปรับแกคุณสมบัติตางๆของกราฟเพิ่มเติม สามารถทําได โดยเลื่อนเมาสไปคลิกที่รายการคําสั่งหลัก View และคลิกที่ Customization… ดังรูปที่ 9.12

หรือคลิกเมาสขวาที่กราฟ จะไดรายการ คําส่ังยอยดังรูป

รูปท่ี 9.12 รายการคําส่ังปรับคุณสมบัติของกราฟ

. จะปรากฏหนาตาง Customization เพื่อใหผูใชแกไขคาคุณสมบัติตางๆของกราฟตามที่ตองการ

ดังรูปที่ 9.13

รูปท่ี 9.13 การกําหนดรายละเอียดบนหนาตาง Customization



199

. และผูใชงาน ยังสามารถนํากราฟ หรือแผนภูมิที่สราง คัดลอก(Copy)ไปวาง(Paste)ในเอกสารรายงานตามที่ตองการได โดยเลือกรายการคําสั่งยอย Copy to Clipboard ในรายการคําสั่ง Edit ดังรูปที่ 9.14

รูปท่ี 9.14 รายการคําส่ังในการคัดลอกกราฟ ดังนั้นการสรางกราฟ หรือแผนภูมิ ดวยโปรแกรม Analyze Data จึงถือเปนอีกทางเลือกหนึ่งในการนําเสนอขอมูล ประกอบการวิเคราะหสถิติเชิงพรรณนา เพราะโปรแกรมไดกําหนดตัวเลือกชนิดของกราฟไวใหเลือกคอนขางครอบคลุมในการใชงาน โดยเฉพาะในงานสํารวจภาคสนาม หรืองานดานวินิจฉัยชุมชน แตทั้งนี้ในการเลือกรูปแบบการนําเสนอขอมูลจําเปนอยางยิ่ง ที่ตองคํานึงถึงลักษณะของขอมูล และวัตถุประสงคของการเสนอขอมูล ทั้งนี้เพื่อเปนการลดความสับสน หรือความผิดพลาดที่อาจเกิดขึ้นจากการสื่อความหมายของรูปแบบที่นําเสนอไป

9.6 บทสรุป การวิเคราะหสถิติเชิงพรรณนา ถูกนํามาใชในงานสํารวจภาคสนาม หรืองานวินิจฉัย

ชุมชนคอนขางแพรหลาย ดังนั้นผูวิเคราะหจึงจําเปนอยางยิ่งที่ตองเลือกใชสถิติใหเหมาะสมกับงานของตนเอง รวมถึงรูปแบบในการนําเสนอขอมูลใหสอดคลองและเหมาะสม ซ่ึงปจจัยสําคัญที่ควรพิจารณาในการตัดสินใจเลือกใชสถิติเชิงพรรณนาและรูปแบบการนําเสนอใหเหมาะสมไดแก ระดับการวัดของตัวแปร รูปแบบการกระจายตัวของขอมูลและวัตถุประสงคของการศึกษา นั่นแสดงวา กอนทําการวิเคราะหขอมูล ผูวิเคราะหควรทําความเขาใจเกี่ยวกับระดับการวัดของขอมูลและตรวจสอบลักษณะการแจกแจงของขอมูลที่มีอยู รวมถึงการทบทวนวัตถุประสงคของงานในโครงการใหมีความชัดเจนมากขึ้น ทั้งนี้เพื่อใหขอสรุปที่ไดจากการวิเคราะหขอมูลมีความถูกตองและนําไปสูการตัดสินใจวางแผนและแกไขปญหาสาธารณสุขในชุมชนไดเปนอยางดี

epi info unit09

Documents