gazeta e dhejtorit 2013

8/13/2019 Gazeta e Dhejtorit 2013

1/12

1DHJETOR 2013 NGJALLJA

NGJALLJANr. 12 (252) Viti XX i botimit DHJETOR 2013 mimi 20 lekGZUAR KRISHTLINDJEN!

Nga 20-22 nntor, nVjen, Austri, u mblodhAsambleja e 9-t Botroree Organizats Fet prPaqen. Aty morn pjes600 lider fetar, n pr-faqsim t traditave fetaretradicionale nga do rajoni bots, pr t folur mbi ar-miqsin n rritje pr tje-trin n t gjith globin.Fet pr Paqen sht or-ganizata m e madhe ndr-fetare e bots, ku marrinpjes t gjitha komunitetetm t mdha fetare dhe kasi synim promovimin dhe

arritjen e paqes. Asamblejaprfshin udhheqs fetar

t Krishter, Mysliman,Budist, Induist, Hebrej,Sikh, Shinto, Bahai, Jain,Zoroastrian etj.

N ditn e fundit tAsambles, Kryepiskopi iTirans dhe i Gjith Shqi-pris, Fortlumturia e TijAnastasi, u rizgjodh Pre-sident Nderi i ktij orga-nizmi botror.

Ky sht nj nderim iveant pr veprn eKryepiskopit Anastas, sinj veprimtar i shquar prpaqen dhe mirkuptiminndrfetar n arenn ndr-

kombtare dhe n vendinton. Esht nj zgjedhje q

nderon edhe rolin e KishsOrthodhokse Autoqefalet Shqipris, e cila deripara dy dekadave nisi rru-gn e mrekullueshme tringritjes nga grmadhatdhe pr gjith vendin ton.

N ditn e fundit t pu-nimeve t gjith pjesma-rrsit aprovuan edhe De-klaratn e Vjens - njqndrim dhe thirrje e pr-bashkt pr paqen n botdhe mirkuptimin midisbesimeve t ndryshme. Pon kt dit, Asamblen eprshndeti edhe Patriar-

ku i Konstandinopojs,Vartholomeu.

Kryepiskopi Anastas u rizgjodh President Nderi i Fet pr Paqen

- Fetpr Paqen shtorganizata me madhe ndrfetare e bots,

ku mar rin pjestgjitha komunitetet mtmdha fetare

dhe ka si synim promovimin dhe arritjen e paqes -

Kur sjellim ndr mend perse-kutimet e frikshme, martirizimet emdha q kaluan t krishtert gjattri shekujve t par nga sundimtart ndryshm t Perandoris Ro-make, thjesht dhe vetm sepse be-sonin dhe pohonin Krishtin, kup-

Liria fetare sht pazgjidhshmrisht e lidhur me kthimine vendeve t shenjta t kultit

tojm rndsin e jashtzakon-shme q ka Edikti i Milanos prrrugtimin e Kishs dhe n prgji-thsi pr historin botrore. Njtekst q u hartua nga dy bashk-perandort e asaj epoke, Konsta-ndini dhe Liciniusi. Bhet fjal pr

shpalljen pr her t par t lirisfetare n Evrop.

Me rastin e kremtimit t 1700-vjetorit t Ediktit t Milanos nNish, n Naison antike, ku lindiKonstandini i Madh, do t donimt theksonim dy pika: E para ka

Nderim pr Kishn ton dhe gjith vendin

lidhje me rivendikimin e drejt tdisa Kishave Orthodhokse, t cilatpara shum vitesh duruan perseku-time t rnda ateiste. Dhe pika edyt ka t bj me prgjegjsin eatyre q kan nj pozit me rnd-

(vijon n faqen 2)

1700 vjet nga Edikti i Milanos


2/12

2 NGJALLJA DHJETOR 2013

si n Kish pr t fuqizuar lirinfetare, si edhe, t bjm t diturqndrimin ton n kushtet mbar-botrore q jan krijuar sot.

1.Tema kryesore e Ediktit shtq t krishtert dhe t gjith qyte-tart e tjer t Perandoris Romakemund t ushtrojn lirisht fen etyre dhe se, t gjitha ligjet e nxjerram par, si edhe dekretet e tjera

kundr Krishterimit shfuqizohen.Duke studiuar tekstin e Ediktit,

na bri prshtypje t veant lidhjadirekte e liris fetare me kthimin evendeve t adhurimit tek t kri-shtert, pa detyrimin e riblerjes.Karakteristike sht referimi i de-tajuar dhe kmbngulja pr zbati-min e ktij vendimi. Nj e treta etekstit ka lidhje me kt shtje.Gjuha e tij emfatike sht mjaft

zbuluese n vetvete.Urdhroj-m, veanrisht pr t krishte-rt, prve t tjerave dhe ktgj: vendet e tyre, ku m pare kishin zakon t mblidheshin...nse disa i kan bler qoft ngaarka jon apo nga ndonj arktjetr, kto duhet tu kthehent krishterve, pa par dhe paasnj lloj shprblimi tjetr, pasit jet mposhtur do lloj negli-zhence dhe vnie n pikpyetje.

Dhe nse ka rastisur q disa tiken marr kto vende si dhura-t, ti kthejn ato sa m shpejttek t krishtert. Si rrjedhoj,nse ata q i kan bler ose ataq i kan marr si dhurat kr-kojn dika nga mirsia jon,ti krkojn qeveritarit lokal,nj zgjidhje nga dashamirsiajon. T gjitha kto vende du-het ti dorzohen trupit t tkrishterve, me an t prkuj-

desjes sate dhe pa asnj vone-s kohore.

Liria fetare sht pazgjidhshmrisht e lidhur me kthimine vendeve t shenjta t kultitDhe jo vetm vendet e adhu-

rimit, por edhe shum mgjer, t gjith elementt pa-suror t t krishterve, duhetme t njjtat terma t kthe-heshin dhe pa pikpyetjen mt vogl.

Pasoj e pazgjidhshme e liri-s fetare sht kthimi i vendeve tshenjta t kultit. Nga kjo vjen edhe

detyrimi yn pr t kmbngulurn kt an t kuptimit t liris fe-tare dhe q t krkojm t drejtattona q burojn prej saj (si e b-m n rastin e kishs s Prmetit).Pr fakt t keq, disa shtete t sotmemoderne shfaqen t vonuar rreth1700 vjet, sa i takon kuptimit t gjer-sis s Konceptit t Liris fetare,pr shkak t propagands ateistet shekullit t 20-t. Dhe vazhdojn

t mbajn ende, me pretekste tndryshme, vendet e kultit, ndrsan t njjtn koh sigurojn serespektojn lirin fetare.

2.Pika e dyt: Pranvern shpir-trore q solli Edikti i Milanos njetn e Kishs, e pasuan shumalergji shpirtrore: ndarje, herezi,dobsi njerzore, q i eln rrugnndrhyrjeve shtetrore n jetn esaj. Liria fetare e siguruar me Edi-ktin e Milanos, nuk mjaftonte pr

lulzimin shpirtror dhe frytshm-rin e Kishs, si shpresonin be-

simtart orthodhoks. N kushtete reja lindn probleme t reja.Marrdhniet e pushtetit shtetrordhe t Kishs uan n peripeci treja. N Perndim, Kisha krkoipushtetin e ksaj bote dhe eci mtej duke u br shtet. N Lindje,pushteti shtetror ndrhynte,shpesh arbitrarisht, n shtjet ebrendshme t Kishs.

N shekullin e 20-tKisha je-toi prsri persekutime t rnda.shtja kritike n epokn tonsht, se si duke shmangur varian-tet e dy tundimeve t msiprm, dhea do t vlersojm si duhet prvo-jn, rezistencn, pastrtin e besimitt t krishterve t shekujve t pa-r por edhe t atij t 20-t, t ciltsi ari n furr u dlirsuan dhese si t mos trhiqemi dhe t biem

n ndasi dhe antiteza, t cilat imbart krkimi i privilegjeve tksaj bote.

shtja baz pr shekullin e21-t, duke jetuar n periudhn eshpalljes s t drejtave t njeriut -q ka si element kryesor lirinfetare - sht kjo: sa ne drejtuesit eKishs jetojm moralin kryqngja-llsor t t krishterve q treguanforc gjat prndjekjeve, pa de-vijuar n koncepte pushtetare dhe

synime pr t pasur nj madhshtit jashtme.

Njkohsisht, me kremtimet eprvjetorit t dhnies s liris feta-re me Ediktin e Milanos, impono-het detyrimi q me kto, t bashkek-zistoj edhe meditimi pr prdori-min e drejt t liris fetare. Ajo qkrkohet nga t gjith ne, q kemiprgjegjsi brenda n Kish, shtrespektimi i do personi njerzor,njkohsisht edhe zgjedhja e fuqiss dashuris dhe shmangia edashuris pr fuqin.

Persekutimet e jashtme, n ko-h t ndryshme, her largohen dhehern ndodhen n pik kulmore(p.sh. si n Lindjen e Mesme). Me-gjithat, prndjekjet kundr tkrishterve thjesht ndryshojnform (prbuzje, fyerje, shpifje).N rrjedhn e ngjarjeve t shekullitt 21-t, me kaq shum trazira,Kisha Orthodhokse, e bashkuar,duke jetuar n liri dhe n dashuri,

ftohet, n fardolloj kushtesh qt ndodhet, t mbroj lirin fetare,n mbar dheun, duke rrezatuar tvrtetn dhe fuqin shpirtrore tbesimit t krishter.

Anastasi

(F jala e Kryepiskopit mbajtur m

6 tetor 2013, nNi sh, me rastin

e kremtimit t1700-vjetori t t

Edi kti t tM il anos.)

(vijon nga faqja 1)

1700 vjet nga Edikti i Milanos

Ajo q njihet sot si Edikti i Milanossht nj letr perandorake, drguar

qeveritarve t krahinave romake, pr

t zbatuar sa m rigorozisht urdhrat e

marr. Ruhet n gjuhn latine nga

historiani latin Laktanti (240-347 pas

Krishtit, n veprn e tij De mortibus

persecutorum(Vdekja e persekutorve

(Migne, PL. 7/267), dhe n gjuhn greke

n nj form m t shkurtuar, nga hi-

storiani kishtar Efsevi, episkopi i Ceza-

ris s Palestins (265-340 pas Krishtit),

5,2-3

(Migne, P.G. 20, vargjet 880-885).


3/12


Pas shum kohsh vjedhjesh, dmtimesh edenoncimesh, kemi pr her t par t kapur

nga policia trafikant koleksionist te tregutte zi t objekteve t artit kishtar orthodhoks. Kysht nj arsenal q ndr vite konsiderohej sikoleksion privat dhe element mburrjeje elavdie trofesh n ambientet mondane, madje tshfaqura her pas here n galerit zyrtare e se-rioze. M n fund kemi nj ogur t mir pr tardhmen, n t ciln shpresojm q padrejtsitq i jan br objekteve t kultit orthodhoks gja-t 20 viteve t fundit t ndalojn t paktn dukeruajtur at fare ka mbetur nga ky thesar i madh.

E vlersojm kt veprim t fundit ngaorganet prgjegjse, duke ditur se periudha e

viteve t fundit ka qen periudha m e errt nhumbjen e ktyre vlerave, jo vetm t KishsOrthodhokse, por dhe kombtare. M n fundkemi nj prokurori dhe nj polici q bn njveprim pozitiv ndaj ktij fenomeni shum tprhapur. Gj q sht krkuar n vazhdimsinga Kisha Orthodhokse, q ktij vrulli negativt dmtimit dhe vjedhjes s objekteve kishtare,n formn e nj monotonie denoncimesh pa pr-gjigje nga organet prkatese ti jepet fund. Tash-m kemi njerz q jan marr t pandehur, kemiobjekte kishtare t qarta si pjes e kishave dhekemi procedura prokurorie n proces.

Brenda institucionit t Kishs OrthodhokseAutoqefale t Shqipris, nga ringritja e saj m1991 e deri m sot, nn kujdesin e KryepiskopitAnastas, ekzistojn organet (si Brthama e Tra-shgimis Kulturore), t cilat merren n mnyrt drejtprdrejt me monumentet e kultit ortho-dhoks, restaurimin e tyre, mirmbajtjen n vazh-dimsi, duke konvergjuar shpesh n studimeshkencore me vlera t veanta. I gjith ky akti-vitet q prmendm m sipr ka vlejtur dhe vlenpr t plotsuar at vakuum informacioni e de-tajesh n kt periudh t gjat tranzicioni. Nuksht e rastit q organet e drejtsis iu drejtuanKishs Orthodhokse pr t marr informacionin

e duhur mbi vjedhjet q jan br n vazhdimsindaj objekteve t saj t kultit, n mnyr q kyinformacion ti vihej n dispozicion, sipas proku-roris, specialistve t grumbulluar pr kt qllim,pr evidentimin e origjins s objekteve t sekue-struara. Por pavarsisht ans pozitive t bashkpu-nimit, duhet t kishte pasur ftes pr bashkpu-nim t drejtprdrejt n nivel ekspertsh, pr evi-dentimin e elementeve kishtare t ktyre kolek-sioneve. Pra, m sakt, nga prokuroria duhet tkishte nj ftes q specialist t Kishs Ortho-dhokse t bnin pjes n grupin e verifikimit.

Duke iu referuar koleksionit t ekspozuar,

por m pas dhe nga fotografit e vna n dispo-zicion, duket qart q kto objekte jan pjes e

interierit t kishave orthodhokse t periudhavet ndryshme, gj q mund t evidentohet jo ve-tm nga specialistt, por dhe nga njerz t thje-sht t pakualifikuar. N kt koleksion sho-him ikona druri, pjes e programit ikonografikt ikonostaseve t vjetr, gj q e vm re dhen ngjashmrin n dimensione dhe n shkollne prdorur t pikturimit. Duket qart q kto i

prkasin grupeve t s njjts origjin. M pas,shohim pjes t shkputura nga baltakini (pjesae siprme me ikona t vogla e ikonostasit), tcilat fatkeqsisht jan sharruar dhe jan ndar n

pjes m t vogla, pr arsye tregtimi apo tran-

sporti. N kt koleksion nj pjes t madhezn element t ikonostasit: dyer t bukura,

kolona t mdha e t vogla t dekoruara thell,elemente t shkputura nga frone dhespotsh,amvone etj. T gjitha kto, t dmtuara gjatmontimit brutal, por edhe nga keqprdorimi dhemosmirmbajtja gjat rrugtimeve t errta qkan br. Specialistt e Kishs, pavarsishtnga veprimet e organeve t prfshira n ktshtje, kan br studimet dhe hulumtimet etyre t do elementi q sht pjes e ktij kolek-sioni dhe n mnyr t dokumentuar kan arri-tur n konkluzionin shkencor dhe zyrtar q nj

pjes e mir e ktij numri t madh elementesh,jan pa diskutim t kishave orthodhokse.

OBJEKTET E SEKUESTRUARA NGA DREJTSIADUHET TI KTHEHEN KISHS

(vijon n faqen 4)


4/12


- Dhjetor 2012, janar 2013, vidhet dhedmtohet dy her afresku i Onufrit n ki-

shn e Valshit, Shpat, Elbasan.- Shkurt, mars 2012, vjedhja e dy kamba-nave n kishn Lindja e Hyjlindses, nfshatin Vokopol t Beratit, por edhe vjedh-

ja e kambans s kishs s Shn Gjergjitn Libofsh t Fierit.

- Shn e Premtja n fshatin et,

Kavaj. sht vjedhur m 11.2.2011 gjatprocesit t restaurimit.

- Shkurt 2011, vidhet kambana e kishsn Vanaj.

- Kisha n fshatin Bularat, Gjirokastr,sht vjedhur m 19 mars 2011. N t janmarr dy ikona t veanta t ikonostasit.

- Shn Gjergji n Libofsh t Lush-njs. sht br vjedhja e kambans skishs m 4 prill 2011. N kt kish, vitete fundit jan br dhe vjedhje t tjera therpashershme, t cilat si pasoj kansjell zhdukjen e plot t ikonostasit.

- Shn Maria n Zervat, Gjirokastr. Ja-n br tri vjedhje rresht nga dhjetori 2010deri n shkurt 2011, duke vjedhur ikonat et gjith ikonostasit, prfshir ktu dhe bal-takinin, kryqin mbi ikonostas dhe polielin.

- Viti 2009, korrik, vidhen 20 ikona nkishn e Jergucatit.

- Korrik 2009, vidhet pr mbi t 20 -n

her kisha e Kryeengjjve n Gjirokastr.

- Shator 2009, vidhet ikonostasi i mana-stirit t Pepelit, Gjirokastr, kish monu-ment e vjedhur disa her.

- Shtator 2009, vidhet pr t disatn he-

r kisha e Hyjlindses Mari n Voskopoj,kish q sht grabitur dhe m pas.

Disa nga vjedhjet e kishave orthodhokse -- monument n vite

Kisha Orthodhokse ka krkuar vazhdimisht q ti kthe-

hen elementet kishtare q i jan marr padrejtsisht kisha-ve, duke filluar q nga periudha e errt e komunizmit dhen vazhdimsi. Kto pjes, si pjes organike t interierevet kishave ekzistojn sot e ksaj dite si pjes e muzeve apomagazinave t administruara nga organet q jan cak-tuar pr tu angazhuar n kt drejtim. sht e padisku-tueshme q kto elemente duhet ti kthehen Kishs Ortho-dhokse si e vetmja pronare fizike dhe shpirtrore e tyre,duke e konsideruar nj padrejtsi marrjen dhe posediminn vazhdimsi nga organe t cilat nuk kan lidhje meKishn dhe besimin.

Marrveshja e vitit 2009 ndrmjet Kishs Orthodhoksedhe Qeveris, e cila mori form ligjore, prve elementeve

t tjera parashikon edhe kthimin e objekteve kishtare dheelementeve prbrs t tyre Kishs Orthodhokse. Ky ligjderi tani nuk sht zbatuar asnjher. Gjithka ka mbeturn letr, e pazbatuar, si n shum raste t tjera n njrnan, dhe nga ana tjetr sht Kisha Orthodhokse q prpi-qet me t gjitha mundsit e saj q kjo marrveshje t zba-tohet dhe drejtsia e shumpritur t vihet n vend.

Kshtu duhet t ndodh dhe me ikonat dhe pajisjet etjera kishtare t sekuestruara koht e fundit? Nuk kemidgjuar qoft n media, qoft n komunikimet e tjera, qt ket nj mendim t qart q kto vlera ti kthehen pro-narit q i jan vjedhur - Kishs Orthodhokse. sht nisurmir, duke menduar sekuestrimin, hetimin, nxjerrjen e keq-

brsve para drejtsis, publikimin n media dhe dhniene rndsis s duhur ksaj ngjarjeje, por nuk dim nsefundi do t jet ai q presim, q elementet e siprprme-ndur ti kthehen Kishs Orthodhokse, si e vetmja posedu-ese e ktyre vlerave. N mbshtetje t ktij kthimi, duhet tinformojm se Kisha Ordhodhokse n mjediset e komplek-sit t Katedrales s Re Ngjallja e Krishtit, ka gati hap-sira t arkivimit t veprave t artit kishtar n mnyr pro-fesionale, duke ruajtur edhe mikroklimn e nevojshme nkto raste, si dhe ambiente bashkkohore t shfaqjesmuzeale t tyre.

Kisha Orthodhokse do t krkoj pran organeve pr-katse kthimin e tyre. Nuk duam dhe nuk mendojm qt prsriten skena t sekuestrimit prfundimtar nga shteti,t objekteve t artit q i prkasin kishave. Kto objekteduhet t kthehen aty ku e kan vendin, pran kishave ele-mente t t cilave kan qen, t porositura dhe realizuarandr shekuj nga besimtar e klerik, si nj veprim n for-mn e nj vlersimi ndaj prkujdesjes s Perndis dhenj form adhurimi e lavdrimi, karakteristik e besimitorthodhoks.

Gjithka q shpjeguam m sipr mendojm se do tvlej si nj burim informacioni transparent jo vetm pr

besimtart orthodhoks, por dhe m gjer, duke shpresuarq gjithsecili nga ne t ndikoj n mnyrn e tij, pavarsisht

prpjekjeve q do t bj Kisha Orthodhokse, n kthimine tyre aty ku e kan vendin.

Pr Brthamn e TrashgimisKulturor e

Ar k. Rest. Gentian Stratobrdha

OBJEKTET E SEKUESTRUARANGA DREJTSIA DUHET TI

KTHEHEN KISHS(vijon nga faqja 3) - Vidhet ikonostasi i Kishs monumen-

tale t Leuss (19 nntor), vjedhje e prs-

ritur disa her, duke synuar elementet etrashgimis.

- Fjetja e Hyjlindses n Bnj, Pr-met. sht vjedhur m 19 nntor 2009. Nt sht zhdukur nj ikon me vlera tveanta shpirtrore dhe artistike.

- Dhjetor 2009, vidhen ikona t vjetran kishn e fshatit Kerre, Dropulli i siprm.

- Shn Thanasi n Karavasta, Lush-nj. Prve vjedhjeve t tjera t mpar-shme vjedhja e fundit sht br n dhjetor2007, duke zhdukur nj pjes t mir tikonostasit, i cili tani nuk ekziston m.

- Nntor 2007, vidhen ikona t vjetrane kishn e Bularatit, Gjirokastr.

- Dhjetor 2007 vidhen elementet evjetr te kishs s Vanajt, Fier.

- Janar 2006, Kisha e Shn Gjergjit tLibofshs sht vjedhur n koh t ndry-shme n mnyr sistematike nga t gjithaelementet me vler. Vidhet edhe n nntor.

- Korrik 2005, Manastiri i Dervicianitgrabitet dy her brenda nj muaji, si dhen muajin tetor.

- Dhjetor 2005, grabitet kisha-monu-ment e Bnjs, n Prmet. Kjo kish sht

grabitur shum her radhazi.- Krishtlindje 2004, n Kor dhe Gjiro-kastr pati 15 raste vjedhje kishash, shumi-ca monument.

- Shtator 2003, vidhen pjes t ikono-stasit t kishs-monument n Kozar, Berat,kish e vjedhur n disa raste.

- Shkurt 2001, vidhet kisha e ShnNikolls, Mesopotam, Sarand.

Kto jan vetm disa nga rastet e vjedh-jeve, sepse vjedhje e dmtime t prsri-tura t ikonave, ikonostaseve, afreskeve, se-ndeve t shenjta n kisha historike, me vle-ra t veanta kulturore e monumentale ka pa-sur edhe n shum nga kishat e Voskopo-

js, n kishn e Grabovs, n kishat e ShnParashqevis dhe Shn Nikolls n Selck tLunxhris, Shn Parashqevis n Hllo-mo t Pogonit, Fjetja e s Trshenjtsn Sopik t Pogonit, te Shn Nikolla nDhrovjan t Delvins, n manastirin e ShnDhimitrit n Qeparo t Himars, n kishne Gjith Shenjtorve n Himar, nmanastirin e Shn Julits dhe Shn Qirikutn Dhuvjan t Dropullit, n manastirinFjetja e s Trshenjts n Driano t

Dropullit, n kishn e Kryeengjjve nBodrisht etj., etj.


5/12


Rrall her ndodh q pr nj per-son kaq t rndsishm t njerzimithistoria na ruajti kaq pak t dhna

biografike. Disa e kan konsideruarpersonin e shn Ignatit si nj yll t madhdhe t shndritshm, i cili u shfaq dheu zhduk menjher. Megjithse drejtoimbi katr dekada Kishn e Antiokis,veprimtaria episkopale dhe krye-sisht msimdhnia e tij ndoshta nukdo t njiheshin as sot nse ai nuk dot martirizohej. N javt e fundit tjets, prpara se t martirizohej aifrymzoi jetn e komuniteteve tkrishtera, prgjat rrugs nga atdheui tij pr n Rom, dhe njkohsishtgjith bots s krishter i dhuroiletrat e tij t mbushura plot me frymdashurie e besimi.

1) Prejardhja e tijT dhnat e pakta q zotrojm

pr jetn e tij i marrim nga letrat q aiu drejtoi komuniteteve t krishterat Azis s Vogl dhe Roms. Filli-misht, rreth emrit t tij - duke pasurparasysh prejardhjen e tij romake -u hodh hipoteza, e cila mbetet epavrtetuar, se emri Ignat vjen ngalatinishtja (ignis=zjarr) dhe se ukrijua n vitet e mpasshme. Disa

hulumtues kan shprehur mendiminse ai rridhte nga nj familje romakee helenizuar (q nga shek. III paraKrishtit e deri n shek. IV pas Krishtittermi i helenizuarnnkupton ata per-sona q ndjekin dhe imitojn m-nyrn e jetess, t mendimit, dhe nprgjithsi kulturn e pasur helene)e Antiokis s Siris. Ndoshta ai kishtetrashguar nga i ati t drejtn e qy-tetarit romak. Sa i prket nivelit arsi-mor, ishte autodidakt, nuk duhet tkishte ndonj arsim t veant dhekish msuar ishin fal shoqrimit

t tij me njerz t shkolluar e t ditur.J. Gojarti thot se Ignati ishte njohurdhe shoqruar me Apostujt (Homelipr Ignatin, PG.50, 588), ndrsa Mar-tirologu antiokian prmend se ai ki-shte dgjuar predikimin e ungjillorJoan Theologut. Padyshim, ndikimpozitiv pati edhe territori ku ai jetoi,duke ditur faktin se Antiokia ishte qy-teti i tret i perandoris pr nga po-pullsia, kultura, dhe rndsia, si edheqendra m e madhe e Lindjes. Sotpranohet se Ignati ishte episkopi II iAntiokis dhe kryepriftria e tij zgjatirreth viteve 70-113/4 pas Krishtit(patjetr para vitit 118).

2) Arrestimi dhe martirizimiPas ekspedits ushtarake n kra-

hinat e Armenis dhe Parthis, pera-

ndori Trajan (98-117) u gjend n Li-ndje.N fund t vitit 113 ose n fillimt 114 episkopi i qytetit, Ignati, u arre-stua nga autoritetet romake. Kjo dsh-mohet nga Martirologu antiokian dhe

t cilin pati nj takim dhe bisedmjaft t ngroht. Kur msuan lajmint krishtert e qyteteve fqinje (Efe-sit, Magnisis, Trals) drguan pr-faqsues t tyre q t takoheshin met dhe ti jepnin kuraj, mirpo gjatbisedave ata kuptuan nivelin e lartshpirtror q ai mbartte dhe m paslargoheshin me dobi t madhe shpir-trore, duke u kshilluar prej tij prprobleme t ndryshme q hasnin nkrahinat e tyre.

Kur arriti n Troadh, u informua

se prndjekja n Siri kishte prfundu-ar. Ky lajm sigurisht e gzoi jashtmase dhe e shtyu tu drejtonte letrat krishterve t Filadelfis, Smir-ns, Polikarpit (personale) e ndoshtagrigjs s tij (letr, e cila nuk na kashptuar). M pas, ndoqi pa u ankuarrrugn toksore (Via Egnatia) ngaFilipia deri n Dyrrah (Durrsi isotm) dhe prsri rrugn detare prn Brindizi, me destinacion prfu-ndimtar Romn. Atje, disa t krishte-r me pozita t larta shtetrore uprpoqn t ndrmjetsonin tek auto-ritetet romake, me qllim q t anu-lohej ekzekutimi. Por, ai kur dgjoi

pr kto prpjekje, me ann e njletre iu lut atyre q t mos e pengonint martirizohej (Rom.4:2-3). Marti-rizimi u krye n amfiteatrin e Kolo-seut, rreth dats 20 dhjetor. Eshtrate tij i mblodhn disa t krishter dhei drguan n vendlindjen e tij. N

shekujt e mvonshm u transferuanprsri n Rom.

3) Rreth mbiemrit t tijN letrat e tij Ignati prdor pr

veten mbiemrin = hyj-mbajtsi. Tradita e krijuar ka shp-tuar dy versione: a) Pasi ndrroi jetu gjend i gdhendur n zemrn e tij meshkronja t arta emri i Krishtit dhe,b) Ai ishte fmija i vogl q Krishti emori, e prqafoi, e vendosi n mest nxnsve t Tij dhe ua shfaqi sishembull pruljeje e pafajsie (Mtth.18:2-5. Mk. 9:36-37. Lk.9:47-48).Sipas disave, ai e quan veten hyj-mbajts, sepse prjetonte lidhjenreale me Krishtin dhe se i shrbeuAtij me zell deri n fund t jets.

4) Kontributi i tij n KishNga veprat e tij q kan arritur

deri m sot, 7 letra konsiderohen tvrteta, t cilat kan nj rndsi tveant theologjike. Shn Ignatisht Ati dhe Msuesi i par i Kishsdhe theologu i par pas Apostujve.sht i pari q inaguron termin(Kish Katholike = Kish e bashkuar

dhe e shprndar n tr botn prt prfshir gjith botn) dhe ai qna jep nj informacion mjaft t rn-dsishm dhe unikal pr formimin estrukturs pasapostolike kishtare.Theologjia e tij mund t dallohet ntri pika: a) Episkopi dhe pozita e tijn Kish. b) Uniteti i Kishs dhe c)Liturgjia Hyjnore=bashkimi i besim-tarit me Krishtin.Autoriteti dhe famae emrit t tij shpirtror u prhap edhem gjer se vendlindja e tij. Kjo duketnga respekti dhe besimi absolut qtreguan pr t t krishtert e Aziss Vogl dhe t Roms. Gj q tregonse ai ishte nj episkop me autoritetekumenik. Edhe vet fakti se ai va-zhdon t nderohet pr 1900 vjet resht,si n Lindje ashtu dhe n Perndim,sht domethnse pr kt episkopmartir, pasardhs i denj i apostuj-ve, bari i Kishs dhe imitues i Krishtit.

Zoti Perndi t na jap t gjith-ve zellin e tij t zjarrt pr ti besuar,shrbyer dhe pr ta ndjekur Krishtinderi n fund me prulsin dhe bi-ndjen e tij t plot pr t vrtetn e besi-

mit q ai mbarte dhe prfaqsonte.Ar kimandr it Kozma Sovjani

Hieromartiri i shenjt, Ignat Hyjmbajtsi

Me rastin e 1900 - vjetorit t martirizimit

ai romak. Sipas t parit, ai fillimisht,u gjykua n Antioki dhe m pas, udnua e u ekzekutua duke e hedhurte bishat e egra n Rom, ndrsa,sipas t dytit, u gjykua dhe u dnuan Antioki dhe ekzekutimi i tij u kryen Rom. Lind pyetja pse u ekzekutuan Rom dhe jo n Antioki? Arsyetq detyruan Trajanin t merrte ktvendim mund ti prmbledhim n:a) Ai dshironte tu ofronte banorvet Roms nj spektakl t veantme protagonist nj udhheqs t fam-

shm t krishter dhe b) Tu jeptenj msim t rrept frike banorve tLindjes (kryesisht t Azis s Vogldhe Greqis), t cilt kishin filluart prqafonin me zell Krishterimin.Pr kt qllim, ushtart q e shoq-ronin gjat rrugs, terrorizonin dhearrestonin t krishter t ndryshm.Por, me qndrimin dhe vendosmri-n e tij ai preku gjith t krishtert ekrahinave madje, fitoi dashamirsindhe admirimin e shum idhujtarve.

Ignati e nisi rrugn e martirizimitnga deti i Siris, i shoqruar nga 10ushtar romak dhe po aq t dnuart tjer (Rom.5:1). M pas zbarkoi

n bregdetin e Azis s Vogl.Ushtart q e shoqronin. megjithseishin t ashpr, e lejonin (pasi i pa-

guante) q ai t takohej me vizitort ndryshm. Kur arritn n qytetine Smirns, ku qndroi pak dit, ai umirprit me entuziazm nga komu-niteti dhe episkopi i saj, Polikarpi, me

Le t vijn mbi mua, zjarri, kryqi, egrsira, prerja e gjymtyrve,bluarja e t gjitha kockave dhe t gjitha torturat e kqija t djallit,vetm dua q t fitoj Jisu Krishtin (Rom. 5:3).

Martirizimi i Shn Ignatit. Minologu i Vasilit II (Vat. gr. 1613) shek. XI.


6/12


Rinia Orthodhokse e Shqipris n datn22 nntor 2013, u bashkua n nismn T pa-

strojm Shqiprin n nj dit t Green LineAlbania, duke u bazuar n punn vullnetare tqytetarve t vendit. N t morn pjes rreth220 t rinj orthodhoks nga dioqezat e Tirans,Beratit, Kors, si dhe nga shkollat e Kishs,Protagonistt, Tiran; Liceu Kryqi i Nde-ruar, Sukth-Durrs; Akademia Theologjike nShn Vlash-Durrs, n total 11 grupe rinore,t cilt, t motivuar nga dshira pr nj mjedism t pastr, pastruan dhe sistemuan ambientet ndryshme fillimisht prreth kishave t tyredhe m pas n mjediset e tjera t qyteteve apofshatrave t komuniteteve ku bjn pjes.

Aksionet e t rinjve vijuan me heqjen e mbe-turinave t ndryshme, dherave, mbetjeve t dm-shme plastike apo qelqi etj., duke br t mu-ndur rikthimin e pastrtis.

Kisha Orthodhokse Autoqefale e Shqip-ris sht treguar gjithnj e gatshme pr tkontribuuar n nisma t tilla n mbrojtje t mje-disit. Me an t programeve rinore, ky sht idisati vit radhazi q shum t rinj orthodhoks,nxns apo student, trajnohen dhe m pasmbshteten m qllim mbrojtjen e mjedisit, me

moton Shtpia jon e prbashkt. Grupetrinore n kt veprimtari u ndihmuan finan-ciarisht nga Zyra Sociale e Kishs son Dia-konia Agapes me gjithka q ishte e nevoj-shme n bazn materiale dhe mjetet e nevoj-shme t puns, pr t konkluduar m pas nqllimin final: mbledhjen, ambalazhimin n thast posam dhe grumbullimin e mbeturinave

Nisma T pastrojm Shqiprin n nj ditRini a Orthodhokse Bi j tDrits kontr ibuon npastr imin e mjedisit

t dhe ta zotrojm at, por edhe t jemi kuj-destar t saj.

Perndia i prpjekjet e t rinjve dhe shpre-sojm n t ardhmen t gjith t marrin pjessrish n aksione t tilla, madje edhe m tshpeshta, pr t mirn e mjedisit, shtpis sont prbashkt.

T shtunn, m 7 dhjetor, nsalln e konferencave t Universi-tetit LOGOS, n Tiran, u kryeceremonia e dorzimit t diplomave

pr studentt q mbaruan sistemin3-vjear n degt: Ekonomik,Laborator dhe Informatik.

Merrnin pjes Kryepiskopi iTirans, Durrsit dhe i Gjith Shqi-

pris, Fortlumturia e Tij, Anastasi.Ishin t pranishm gjithashtu edhestudent, pedagog, prindr dhe tftuar t tjer.

T pranishmit u prshndetnnga Rektori i ktij Universiteti, prof.

mira studimet trevjeare. N fundt ceremonis, studentt dhe t

pranishmit i prshndeti Presidentii Universitetit LOGOS, Krye-

piskopi Anastas.Prgzime pr diplomn, t

dashur ish-student, por gjithmondo t jemi student pr t gjitha gj-rat. Ta gzoni diplomn. Zoti i be-koft prpjekjet tuaja. Ju uroj sh-ndet, dashuri, kuraj, besim dhesuksese gjithmon. Zoti me ju, -iu drejtua studentve Fortlumturia

e Tij.Lu lj eta Pjetri

Dorzimi i diplomave pr studentt q mbaruan sistemin trevjearn Universitetin LOGOS

n vendet e caktuara pr tu transportuar mpas n vendet e tyre t riciklimit.

Kjo nism mjaft frytdhnse na rikujton se,si pjestar t prgjegjshm q jetojm nkomunitet, duhet t jemi gjithmon kujdestart krijess q na e dhuroi Perndia, Krijuesi iGjithsis. Nuk mjafton vetm t jetojm n

dr. Ilia Telo, nga zv/rektori prof. as.dr. Beatrie Polo, nga prof. dr.

Joan Meni

Robert Andoni, si edhe student qmbaruan me rezultate shum t


7/12


Ne - m shum se 600 udhheqs fetardhe njerz t besimit, q prfaqsojm t gjithatraditat fetare historike dhe gjith kontinentet ebots - u mblodhm n Vjen, Austri, pr Asa-mblen e 9-t Botrore t Organizats Fetpr paqen.

Vijm nga familja botror e Fet pr Paqen,e formuar nga 90 kshilla dhe grupe kombtarefetare, pes kshilla kontinental, nj kshillbotror dhe rrjetet fetare ndrkombtare t gra-ve dhe t t rinjve. Traditat tona respektive feta-

re na kan thirrur t punojm s bashku pr paqen.Asamblet e mparshme botrore t Fetpr Paqen na kan dhn mundsin t dalloj-m elementt pozitiv pr Paqen, krcnimetpr Paqen dhe konsensusin multifetar, q shpre-het nprmjet vlerave t prbashkta pr Paqen.Impenjohemi pr nj veprim t prbashktbazuar n kto vlera t prbashkta t ruajturathellsisht dhe t ndara gjersisht me t tjert,si nj themel pr t afirmuar imperativin e mir-pritjes s tjetrit, si zemra e vizionit ton multi-fetar pr Paqen.

Ne riafirmojm elementt e prbashkt pozi-

tiv t Paqes q i gjejm te t gjitha besimet dhetraditat tona respektive:

- Riafirmojm se Paqja sht thelbsore nreligjionet tona dhe besimet tona respektive naobligojn t punojm s bashku pr ta ndrtuar.

- Dashuria, dhembshuria dhe ndershmriajan m t forta se urrejtja, indiferenca dhegnjeshtra.

- T gjith burrat dhe grat jan t pajisur medinjitet njerzor, ndajn vlera humane t prba-shkta, duhet t kujdesen pr njri-tjetrin dhe thi-rren ti trajtojn problemet e t tjerve si t tyret.

- Pranojm thirrjen pr ti qndruar prandhe mbshtetur m t dobtit dhe t promovoj-m shoqri t drejta e harmonike.

- I vlersojm grat dhe burrat si t barabartn prpjekjen pr ndrtimin e paqes.

- Fmijt prfaqsojn interesin parsor.Statusi i veant i tyre krkon mbrojtjen dhekujdesin ton dhe duhet t ket prioritet n pr-dorimin e burimeve t shoqrive tona.

- Transformimi n jo t dhunshm i konflik-teve nprmjet dialogut dhe pajtimit z vendqendror n ndrtimin e paqes.

- Prdorimi i armve brthamore dhe i tgjitha armve t shkatrrimit n mas dhe padallim sht imoral; dhe

- Prparimi i zhvillimit njerzor dhe mbrojtjae toks jan pjes e prpjekjes pr Paqe.

Elementt pozitiv t Paqes q ne ndajmjan t lidhur n mnyr t pandashme methirrjen ton pr t prballuar krcnimet e pr-bashkta ndaj saj. Kto krcnime prfshijn:

- Keqprdorimin e fes pr t mbshtetur dolloj dhune, prfshir ekstremizmin e dhunshm.

- Krizn shpirtrore n veprim, q grryenvlerat n mbrojtje t jets.

- Konfliktet e dhunshme dhe shtimin e armve.- Pabarazin e theksuar e n rritje, prfshir

dhunimin e prhapur t t drejtave themelore.- Dhunn kundr grave, abuzimin me fmijt

dhe dobsimin e mbshtetjes pr familjet.- Varfrin ekstreme, smundjet e lna pa

trajtim dhe mungesn n shkall t gjer tmundsive; dhe

- Degradimin mjedisor, harxhimin e burime-ve natyrore dhe ndryshimet klimatike, q krc-nojn rendin dhe prparimin njerzor.

Kur dshmojm se disa fetar tradhtojn m-simet e Paqes t besimeve t tyre, nuk pushojmnga ana tjetr t prpiqemi - vet dhe me komu-nitetet tona - pr nj kultur t Paqes q shtonmirqenien e t gjithve, themeluar mbi nj sh-rim t prbashkt, jetes dhe siguri t prba-shkt.

Armiqsi n rritje

Asambleja e 9-t e Organizats Fet pr

Paqen trheq vmendjen pr nj krcnim tri pr Paqen - armiqsin n rritje.

Jemi thellsisht t shqetsuar nga kjo armi-qsi n rritje, n shoqri dhe mes komunitetevefetare. Kjo armiqsi kundr tjetrit sht njshtrirje e intolerancs dhe shum shpesh merrformn e dhuns. Viktima t armiqsis janshpesh popullsit m t dobta, prfshir an-tart e minoriteteve etnike dhe gjuhsore, emi-grantt, refugjatt, azilkrkuesit, personat pannshtetsi.

Armiqsit shfaqen n t gjith sektort eshoqris-qeveri, individ, organizata apo grupesociale. Megjithse liria e besimit dhe e mendimitvlersohen gjithnj e m shum ndrkombta-risht, nj numr n rritje qeverish po vendosinshtrngime ndaj besimeve dhe praktikimit t tyre.Shpesh, disa fe vendosen n nj pozicion infe-rior n raport me t tjerat. Dhuna sektare dhemidis komuniteteve po ndan shoqrit, ushqen

konflikte, shkatrron jet t pafajshme. Armi-qsia shoqrore kundr individve a grupeve,t ushqyera nga intoleranca dhe frika ndajtjetrit, krcnon dinjitetin njerzor, qeverisjene mir dhe mirqenien e prbashkt. Gjithmone m shpesh ka persona q persekutohen prshkak t besimit t tyre.

Intoleranca dhe dhuna n t gjitha shfaqjete tyre jan pengesa pr Paqen. Ato rndojnn mnyr shqetsuese edhe krcnimet e tjerandaj Paqes. Komunitet fetare duhet ta prba-llojn armiqsin ndaj tjetrit si nj krcnimurgjent, por edhe si nj els pr t prballuar

krcnime t tjera pr Paqen.

Deklar ata F inale e Asambless9-tBotrore tOrganizats Fetpr Paqen,Vjen, 22 nntor 2013

T mirpressh tjetrin

- Nj vizion multifetar i Paqes

(vijon n faqen 8)


8/12


Vizioni yn multifetar i Paqes i bn thirrje

gjith njerzve t besimit t mirpresin tjetrin.donjra nga traditat tona t ndryshme fetarebn thirrje pr nj solidaritet aktiv e t thell, sidhe pr ndjeshmri pr tjetrin, t rrnjosurakto n nj unitet shpirtror dhe vlerash gjer-sisht t ndjera e t ndara midis komunitetevetona fetare. T mirpressh tjetrin, do t thotrespekt dhe pranim reciprok.

Ne mbshtesim promovimin e fuqishm ttolerancs, nj princip i ushqyer nga njohja e tdrejtave themelore universale njerzore dhe qsht thelbsore pr t mirpritur tjetrin.

T mirpressh tjetrin prforcon, por edhe

shkon prtej tolerancs, duke e thirrur do grupfetar t qndrojm me solidaritet me dinjitetin,dobsin dhe mirqenien e tjetrit, me gjithforcn e msimeve vetjake shpirtrore e mo-rale. Kto msime jan specifike pr do traditfetare. Ato prfshijn: luftn pr drejtsi,vetsakrificat pr t mirn e tjetrit, t mbajnmbi vete vuajtjet e pafajshme, ti prgjigjen skeqes me t mir, krkimin dhe prhapjen e fal-jes dhe shprehjen e dashuris e t keqardhjespa kufizime.

T mirpressh tjetrin na thrret t punoj-m pr lulzimin e plot t dinjitetit njerzor n-prmjet zhvillimit shpirtror t qenieve njerzore.

Duke u bazuar n deklaratat e Asamblevet shkuara ne e dim se t mirpressh tjetrinfton do person t bashkpunoj, t ushqej dhet kujdeset pr t mirn ton t prbashkt, qprfshin respektimin e natyrs dhe zhvillimin nharmoni me t. Kujdesi pr tokn sht njdetyrim fetar solemn.

Duke punuar s bashku, komunitetet fetaremund t jen aktor t fuqishm pr t paranda-luar dhunn prpara se t shprthej dhe pr-hapjen e konfliktit kur ndodh, si dhe t drejtojnkomunitetet e tyre n ringritjen e shoqrive t

shkatrruara nga lufta. Burime t teprta tprdorura pr armt mund t shpenzohen mmir pr t lehtsuar varfrin, pr edukimindhe kujdesin shndetsor baz pr t gjith, dhepr t prballuar sfidat mjedisore. T mirpre-ssh tjetrin do t thot t shohsh veten te tjetri.Pr t lehtsuar kt, duhet ti msojm fmijttan kundr dhuns, strategjit pr parandalimine konflikteve dhe vlerat universal e Paqes. Vi-zioni pozitiv q ndajm na jep bazn pr t drejtnnjerzore pr Paqen.

T mirpressh tjetrin - Nj vizion multifetar i Paqes

(vijon nga faqja 7) Duhet t mirpresim tjetrin duke dhn nj kon-cept m t fuqishm t qytetaris, q njeh t drej-tat themelore, prfshir lirin e fes apo besimit.

Komunitetet fetare mirpresin tjetrin kurpunojn s bashku pr nj zhvillim njerzor qrespekton tokn. T mirpressh tjetrin hedhposht bashkfajsin n shkatrrimin e toks,q i rndon katastrofat dhe ankthet njerzore.Ruajtja e ajrit ton, truallit dhe ujit sht thelb-sore pr mbijetesn dhe mirqenien njerzore.Zhvillimi duhet t nderoj vazhdimsin e jets,duke ruajtur natyrn pr t mirn e brezave tsotm dhe t ardhshm.

Komunitete tona fetare mund t kthehen nqendra t edukimit fetar pr t mirpritur tje-

trin. Pr t br kt, duhet t rikuperojmmsimet tona specifike q na krkojn t mir-presim tjetrin dhe ti prhapim ato sa m gjerbrenda komuniteteve respektive, duke prfshirveanrisht t rinjt dhe ti vm n jet.

Komunitetet fetare mund t punojn pr tndryshuar tendencn n rritje t armiqsis prtjetrin, duke prhapur nj vizion multifetar prpaqen dhe nprmjet veprimtarive multifetare...

Vjen, Austr i 22 nntor 2013

M 9 tetor, pas nj periudhe t shkurtr pushimi, grat e

Lidhjes s Tirans filluan prsri takimet e tyre t prjavshme,

do t mrkur pasdite. Pr funksionimin m t mir t jets

shpirtrore, Lidhja e Grave ka ngritur 4 grupe pune: Rritja m

Krishtin, Dshmia, Miqsia dhe Shrbimi.

Grupi i par dhe i dyt ndihmojn pr prhapjen e Ungjillitndr grat q kan dshir t pasurojn njohurit pr besimin

orthodhoks, duke u treguar dshmi t ndryshme. Grupi i tret,

Miqsia, fton gra besimtare t bhen edhe ato pjes e Lidhjes

n t gjith aktivitetet. Grupi i katrt, Shrbimi, ndihmon n

shum vepra shrbimi q kryhen te nevojtart, n mensn e t

varfrve, n azile, burgje etj. Nj rndsi t veant Lidhja e Gra-

ve t Tirans i ka kushtuar bashkpunimit me grat e lidhjeve te

tjera t Kryepiskopats, si t Rrushkullit, Shkodrs dhe Kavajs.

N muajin nntor nj prfaqsi nga Lidhja e Tirans morn pjes

n zgjedhjen e Kshillit t grave n Kavaj dhe Rrushkull dhe

ndan prvojat e tyre t puns.

Rajmonda Shqevi

Tiran

Jet e pasur shpirtroree grave

t Lidhjes Orthodhokse


9/12


Fal nxitjes dhe dashamirris s disa besim-tarve, mu dha mundsia q dy vite rresht ta

kremtojm ditn e Shn Nikolls n fshatin eKllzit, n Lunxhri. N krye t fshatit gje-nden dy vende t shenjta, t cilat ishin katandisurn gjendje rrnoje. Shn Kolli i Madh pati fa-tin q n vern e vitit 2012 t ndjej dorn e re-stauratorve. Me bekimin e Hirsi Dhimitrit dhekontributin financiar t vllezrve Qirka, ngaana e Mitropolis u realizuan ndrhyrjet nmuratur dhe ati.

At Theodhori meshoi pr her t par nt dy kto kisha pas nj periudhe t gjat pr-gjumjeje. Besimtart u mblodhn mngjesin e6 dhjetorit me grupin q erdhi nga Tirana e

Gjirokastra.

Kllzi ka dhe kisha t tjera, Shn Mhilli eShn e Premtja, t cilat sot jan ende n gjendjerrnoje. Por ktij fshati i mungon tempulli i tyresimbol, kisha e Shn Maris n qendr t fshatit.Padrejtsisht sot ai vend nuk ka ende dinjitetindhe shenjtrin q ka pasur n shekuj. Nj gjdihet: e shenjta nuk prdhoset.

Nga pikpamja tipologjike kemi t bjm menj kish njnefshe, me hajat n ann perndi-more. Nisur nga vzhgimet e kryera, konstatoj-m se ajo duhet t jet ndrtuar n vitin 1786

(sipas mbishkrimit q ndodhet n nj gur qoshejet riprdorur qysh nga antikiteti, n kndin jug-perndimor t objektit). Zbulimi i nj stele varribrenda kishs dhe e vendosur n funksion tikonostasit na dha ngacmimin pr t br nj

Kllzi, mes lashtsis dhe rigjallrimitt adhurimit t krishter

hetim intensiv t territorit prreth. Nisur nga ti-pologjia, stilistika e ksaj pllake monolite prkuj-timoreje mendojm se i prket periudhs hele-nistike (shek. III-II para Krishtit), koh kur Anti-gonea dhe Kalaja n Lekl njohn lulzimin e

jets qytetare. N kt sit arkeologjik, ku spikatpozicioni strategjik, pran nj burimi me uj t

bollshm, konstatuam pranin e gjurmve t njsistemi fortifikues (mur mbrojts dhe hyrje) dhefragmente t shumta qeramike. Gjendja brendakishs thrret domosdoshmrin e nj ndrhyrjejesistemuese si n dysheme dhe faqet e mureve.

Nga sektori i artit krkohet ndrhyrje restauru-ese n at fragment t vetm q ka shptuar ngaafresku. Spikatin paraqitjet e plota t dy shenjto-rve, Konstadinit dhe Elens, t cilat kannevoj pr konsolidime t menjhershme.

Gojdhnat na thon se n nj shpell afrShn Kollit u shfaq nj ikon e Hyjlindses ardhur

prej manastirit t Cepos. Banort ndrtuan (ndo-shta n vitin 1884), n at vend kishn e shnKollit t Vogl. Mjeshtrit kan realizuar nj zgjidh-

je inteligjente t harmonis shpell-ndrtes. Udesh ndrhyrja e mbshtetur prej vllezrveKristaq e Sofo Qirka, q situata nga rrnoj tkthehej n identitet gjat vers s vitit 2013.

Duke lexuar studimin e prof. Valter ShtyllsVepra inxhinerike hidrike n Shqipri, t bienn sy aftsit e mjeshtrve lunxhiot edhe nndrtimin e krojeve, bendeve dhe mullinjve nzonn e tyre e m gjer. N Kllz ekziston njansambl arkitektonik q meriton status tveant. Bashk me kishat, edhe dy mullinjt eujit n vijim t njri-tjetrit, rruga me kalldrmdhe ura e gurt mbi prroin e Gurrs duhet tmerren n mbrojtje shtetrore pasi t jen stu-diuar nga specialistt e Institutit t Monu-menteve.

N mbyllje dua t evidentoj mikpritjen e ve-ant t ciln e kam ndjer shum hert n kra-hinn e Lunxhris gjat viteve t puns si msu-es n shkolln e mesme t Qesoratit dhe ekspe-ditave arkeologjike n Antigone.

Spiro Ni ka,

arkeolog-restaurator,IMK

Kisha jon Orthodhokse me faqen e sajzyrtare prpiqet t prcjell mesazhin dheinformacionin e saj edhe n internet.

Ajo i njeh vizitort e saj me:- besimin e krishter orthodhoks,

- organizimin dhe veprimtarin estrukturave institucionale,

- lajmet m t fundit,

- arsimin, edukimin dhe shrbimin social e kulturor q ofron n shoqri,

- ndrtimin dhe restaurimin e kishave dhe manastireve,

Me www.orthodoxalbania.org

do tgjeni ninternet Kishn Or thodhokse Autoqefale tShqipris

Shihemi, lexohemi e dgjohemi n moment dhe kudo n t gjith globin me

www.orthodoxalbania.org

- botimet kishtare etj.

Teksti ktu ndrthuret me fotografi, mesazhzanor, muzikor e filmik.

Kt informacion do ta gjeni n tri gjuh: shqip,anglisht e greqisht.


10/12


Kalendarii Liturgjive Hyjnore,

JANAR 20141 E Mrkur Rrethprerja e Zotitton Jisu Krisht. Vasili i Madh.(H ahen tgji tha)3 E Premte Pr. Malakia. Dsh.

Gordi. Oshg. Gjenovefa. (Hahen tgjitha)(Shrbesa e Orve)4 E shtun Mbledhja e 70 Ap. Osh.Theoktisti. Apolinaria, senatore.

5 E Diel PARA THEOFANIS.Dsh. Theopemti e Theonai.(Kreshm) (Vaj e ver)6 E Hn Pagzimi i Shptimtaritton Jisu Krisht (Theofania).7 E Mart Mbledhja e Joan Pa-gzorit, Pararendsit. Athanasi nIzmir.11 E Shtun Osh. TheodhosKinovjarku. Osh. Vitali n Gaza.

12 E Diel PAS THEOFANIS.Dsh. Tatjana, Efthasia, Mertiu.Osh. Ilia.14 E MartMbyllja e Theofanis.Oshd. n Sina e Raitho. Shn Nina.17 E Premte Osh. Andoni iMadh. Dsh. i ri Gjergji n Janin.(Vaj e ver)18 E Shtun Athanasi e Kirili tAleksandris. Dshg. Theodhuli.

19 E Diel 12 LLUKAIT.Osh. Makaregjiptiani. Mark Evgjeniku i Efesit.20 E Hn Osh. Efthimi i Madh.Petro doganieri. Dsh. i ri Zaharia.

22 E Mrkur Ap. Timotheu nga t70-t. Oshd. Anastas persiani. (Vaj e ver)25 E Shtun Grigor Theologu iKonstandinopojs. Osh. Marisi.

26 E Diel 15 LLUKAIT.Osh. Kse-nofondi e familja. Osh. Ava Amonai.30 E Enjte 3 Hierarkt: Vasili iMadh, Grigor Theologu, Joan Gojarti.

NGJALLJA

Kryeredaktor: Thoma Dhima

Adresa:Kryepiskopata Orthodhokse,

Rruga e Kavajs, Nr. 151Tiran

Tel: (04) 2234 117, 2235 095.Fax: 2232 109

Shtypurn shtypshkronjn Ngjallja

Organ i Kishs OrthodhokseAutoqefale t Shqipris

Del nn kujdesin

e Kshillit Botues

Themelues:Kryepiskopi Anastas

Teatri lvizs i kukullave ofroinj program t veant kt fund-viti pr m shum se nj mij fmi-

j. Shfaqja e ksaj Krishtlindjejetitullohej Nga Vendi Un te Ve-ndi Ti. Kjo pjes u shfaq n Tiran,Vlor, Fier, Berat, Toshkz, Agim,Gramsh, Shtrmen, Shijon, Gjinar,Librazhd, Shn Vlash, Kavaj,Durrs e Rrushkull.

Fmijt patn mundsin qnprmjet teatrit t msonin mshum mbi prulsin, faljen dhedashurin pr njri-tjetrin. Ata kup-tuan se arsyeja e ardhjes s Krishtit

foshnj n kt bot, sht pik-risht dashuria e madhe pr njer-zimin. Prve shfaqjes me kukullafmijt morn pjes dhe n konkur-sin lidhur me kt tem. M pasmsuan kng pr Krishtlindjendhe zhvilluan lojra.

Zyra Qendrore e Fmijve ba-shkpunoi me Zyrn e Katekizmitt Kishs Orthodhokse, si edhe met rinjt q studiojn n AkademinTheologjike, pr t br t mundurzhvillimin e ktij aktiviteti.

Teatri lvizs i kukullave shtnj mjet shum efektiv pr argti-min e fmijve pr ti njohur ata mefestat orthodhokse dhe me tematikat ndryshme.

Mbi prulsin, faljen dhe dashurinpr njri-tjetrin

Doli

n

qarkullim

Kalendari

Orthodhoks

2014

Historia e ksaj shfaqjeje sht shum trheqse dhe tregon

pr nj djal t vogl i cili banonte n Vendin Un. Banort e ktij

vendi ishin njerz q nuk shkonin mir me njri-tjetrin dhe fmijt

nuk luanin bashk pr arsye se donjri dshironte t ishte fitues.

Vendi Un drejtohej nga Mbretresha Mendjemadhsi dhe ajo i

detyronte njerzit e ktij vendi se t thoshin nuk ekziston vend m i

bukur se Vendi Un.

Por, Kokforti, djali i vogl nga Vendi Un, dgjoi nj dit pr

Vendin Ti dhe dshironte ta vizitonte kt vend me gjith sakrificn

q mund ti kushtonte. Ai e vizitoi Vendin Ti dhe msoi se rregulli

pr t hyr n kt vend nuk ishte si n Vendin Un, ku donjrithoshte Un i pari, por ktu duhet t msoje t thoshe Ti i pari.

Prulsia dhe dashuria mbizotronin kudo. Kjo gj e ndryshoi gjith

jetn e Kokfortit dhe ai u prpoq t msonte edhe banort e tjer

t Vendit Un.Ana Meni


11/12


S fundmi, n Klinikn Okulistike dhe ORL, t Fondacionit KlinikatOrthodhokse t Ungjillzimit, sht vn n funksion shrbimi iKirurgjis okulistike. N salln e kirurgjis kryhen ndrhyrje me teknika

bashkkohore me vendet e zhvilluara.Tashm mund t trajtohen me sukses nj numr smundjesh si

katarakti (perde), glaukoma, strabizmi, chalazioni, pterigium etj.Garanci pr mbarvajtjen e trajtimeve kirurgjikale jan aparaturat

moderne t cilsis s lart dhe stafi i kualifikuar e i prkushtuar.

Fondacioni Klinikat Orthodhokse t Ungjillzimit - Klinika Okulistike dhe ORL

Shrbim i ri i Kirurgjis Okulistike

- Po kryhen ndrhyr je me ni vel tlar tdhe me tekn ika bashkkohore -Shrbimet e reja, pr smundje dhe probleme q krkojn ndrhyrje

kirurgjikale jan:

5. Halazioni6. Katarakti (perde) me ultratinguj (fakoemulsifikacion)

1. Dakriocistorhinostomi2. Strabizmi3. Glaukoma4. Pterigioni

Ndr m t pambrojturit n konfliktin sirian kan qen t krishtert,

t cilt jan dbuar, vrar apo detyruar t kthejn besim duke u krcnuar

me vdekje bashk me familjet, si dhe iu jan shkatrruar vendet e kultit.Nj akt ekstrem ishte edhe rrmbimi nga ekstremistt i dy episkopve,

njri nga t cilt orthodhoks, i Patriarkans s Antiokis.

Nj akt tepr i rnd ka ndodhur edhe n ditt e fundit. N qytetin e

krishter antik t Malulas, ku banort flasin ende aramaishten, gjuhn

q prdorej n kohn e Jisuit, ndodhet manastiri i lasht dhe i famshm

mrekullibrs i Shn Thekls, i cili ka qen i njohur dhe pr jetimoren e

tij (si dhe manastiri i njohur i Shn Sergjit). Pasi nj pjes e qytetit ra n

duar t fondamentalistve, ata rrmbyen 12 murgeshat orthodhokse t

tij dhe i kan uar n nj vend t panjohur. Ka lajme se ata kan rrmbyer

edhe fmijt e jetimores, pr t cilt kujdeseshin murgeshat. Pr kt

shtje ka pasur nj mobilizim t veant ndrkombtar, por deri tani parezultate konkrete.

N lidhje m kt ngjarje, Patriarku sirian i Antiokis, Fortlumturia e

Tij Joan Yazigi, ka br nj apel: I bjm thirrje fars s ndrgjegjes, q

Perndia ka mbjell n gjith qeniet njerzore, prfshir rrmbyesit, pr

Siri

Akt i rnd kundr t krishterve orthodhoks

t liruar motrat tona. Ftojm komunitetin ndrkombtar dhe qeverit e

gjith bots t kontribuojn pr lirimin dhe sigurin e murgeshave t

manastirit t Shn Thekls bashk me to dhe t jetimve.


12/12


Mister t uditshm shikoj dhe q nuk e marrdot vesh. Zra barinjsh mbrrijn ndr vesht

e mi sot, nuk luajn me fyej nj kng t rastsi-shme. Buzt e tyre psalin himn qiellor. Engjjtbjn himnologji, kryeengjjt himnojn, psalinKeruvimet dhe lavdrojn Serafimet. Panegjiri-zojn t gjith duke par Perndin mbi dhdhe njeriun n qiej. Sot Vithlehemi imitoi qiellin:

N vend t yjeve, pranoi engjj, n vend tdiellit, pranoi Diellin e Drejtsis. Dhe mos krkot msosh se si. Se aty ku Perndia do, ligjet enatyrs ndryshojn. Ai pra, e deshi dhe e bri.Zbriti n tok dhe e shptoi njeriun. T gjitha

bashkpunuan me At pr kt qllim.Sot lind Ai q ekziston prjetsisht dhe bhet

ai q nuk ka qenkurr m par.sht Perndi dhe

bhet njeri! Bhetnjeri dhe prsriPerndi mbetet!Kur lindi, judenjtnuk pranuan lindjene Tij t uditshme.

Nga njra an fari-senjt keqinterpre-tuan librat e shenjtdhe nga ana tjetr,skribt msonin t

tjera gjra n vendt atyre q duhe-shin msuar. Hero-di, nga ana e tij, kr-konte t gjenteFoshnjn e sapoli-ndur jo pr ta nde-ruar, por pr ta vra-r. E pra t gjithkta frkojn syt,duke par Mbretine Qiellit t gjendet

prmbi dh me trup njerzor, i lindur prej mitrsvirgjrore.

Dhe erdhn mbretrit pr tiu falur Mbretitt prmbiqiellshm t lavdis.

Erdhn ushtart pr ti shrbyer Kryegjene-ralit t Fuqive qiellore.

Erdhn grat pr t nderuar At q i shnd-rroi hidhrimet e grave n gzim.

Erdhn virgjreshat pr t nderuar At qkrijoi gjinjt dhe qumshtin, e q tani po piqumsht prej Nns Virgjresh.

Erdhn foshnjat pr tiu falur Atij q u bfoshnj, pr t kompozuar himn lavdrimi ngagoja e foshnjave (Ps. 8:3).

Erdhn fmijt pr tiu falur Atij q mania e

Herodit i bri martirt e par.Erdhn barinjt pr tiu falur Bariut t mir,

SHN JOAN GOJARTI

Ja Krishti lindq e sakrifikoi jetn e tij pr hir t deleve t tija.

Erdhn priftrinjt pr tiu falur Atij q u b

Kryeprift si Melkisedeku (Hebr. 5:10).Erdhn skllevrit, pr tiu falur Atij q moriform skllavi pr ta shndrruar skllavrin tonn liri.

Erdhn peshkatart pr tiu falur Atij q iktheu n peshkatar njerzish (Matth. 4:19).

Erdhn taksambledhsit pr tiu falur Atij,q nxori ungjillor nga taksambledhsit.

Erdhn prostitutat pr tiu falur Atij q idorzoi kmbt e Tij te lott e nj prostitute.

Me pak fjal, erdhn t gjith mkatart prt par Qengjin e Perndis, q ngre mbi shpa-tullat e Tij mkatin e bots.

Magt pr tiu falur.Barinjt pr ta lavdruar.Taksambledhsit pr ta predikuar.Prostitutat pr ti ofruar miro.Gruaja samaritane pr t hequr etjen.Kananeasja pr tu br mir.

Meqense t gjith krcejn prej gzimit, duaedhe un t krcej, dua t vallzoj, dua t bjfest t madhe. Pa kitar, pa daulle, pa lla-mbadhe t ndezura n dorn time. Po kremtojme t madhe duke mbajtur, n vend t ktyre,shprgnjt e Krishtit. Kto jan shpresa ime,kto jan jeta, kto jan shptimi im, daullja ime,kitara ime. Prandaj i kam me vete: Pr t marr

fuqi prej fuqis s tyre, q t thrras bashkme engjjt: Lavdi Perndis n m t lartat e

bashk me barinjt e mbi dhn paqe e mbinjerzit mirdashje (Llk. 2:14).

Dhe a e dini prse? Sepse Ai q para gjithjetve lindi nga Ati n mnyr t pashpjegueshme,lind sot nga virgjresh n mnyr t prmbina-tyrshme. Se si ndodhi, kt e di hiri i Shpirtit tShenjt.

Perndia pranoi t shfaqet prpara nesh mepamje t dukshme njeriu, q t shprbj me ant ksaj mnyre do lloj dyshimi pr ekzistencne Tij. Dhe pas ksaj, pasi na msoi me an t pra-nis s Tij t prekshme e t padyshueshme, tna udhheq lehtsisht n besimin e vrtet, nt padukshmet dhe t prmbinatyrshmet.

Fmij shikoj Perndin e parajetshm!N grazhd prehet Ai,

q ka fron qiellin!Duar njerzore prekin

t paafrueshmin dhe tpatrupin!

Me shprgnj sht ilidhur fort Ai, q shkat-rron prangat e mkatit!

...Ejani pra t kremtoj-m! Ejani t bjm festme t madhe!

Sot u zgjidhn prangatshumvjeare.

Djalli u turprua.

Demont u terratisn.Parajsa u hap.Mallkimi u zhduk.Mkati u prndoq.Mashtrimi u largua.E vrteta u zbulua.Predikimi i besimit t

mir u derdh dhe u pr-hap ngado.

Mbretria e Perndi-s u mboll prmbi dh.

Engjjt bisedojn tokme njerzit. T gjitha u bn nj.

Prse vall? Sepse Perndia zbriti n tokdhe njeriu u ngjit n qiejt. Zbriti Perndia ntok dhe prsri ndodhet n qiejt. I tr shtn qiell dhe i tr n tok. U b njeri dhe shtPerndi. sht Perndi dhe mori trup. Mbahetn prqafimin virgjror dhe n duart e Tij mbantr botn. N grazhd qndron dhe lviz trgjithsin. Brenda n shprgnj mbshtillet dheshprthen prangat e mkatit.

... Fjala e Evs tregoi drurin q nxori Adaminnga Parajsa. Fjala e Marias tregoi Kryqin q evuri Adamin prsri n parajs.

Ktij pra, Fjals s Perndis dhe Birit t Vir-gjreshs, q eli rrug n vend t pakaluar, le

ti drejtojm lavdrim bashk me Atin dhe Shpirtine Shenjt n jet t jetve. Amin.

gazeta e dhejtorit 2013

Documents