TÜRK -‹fi ve ITF üyesi HAVA-‹fi

‹DAR‹ YER :

HAVA-‹fi SEND‹KASI

‹ncirli Cad. 68/1 Bak›rköy-‹ST.

Tel: 0.212.660 20 95

Faks: 0.212.571 90 51

www.havais.org.tr

havais@havais.org.tr

Türkiye Sivil Havac›l›k Sendikas›

Ayl›k Yay›n Organ› Ad›na

SAH‹B‹

Genel Baflkan

AT‹LAY AYÇ‹N

SORUMLU

YAZI‹fiLER‹ MÜDÜRÜ

Genel Baflkan Yard›mc›s›

EYLEM ATEfi

TASARIM ve

OFSET HAZIRLIK

Mavi Kare Reklamc›l›k Ltd. fiti.

0.212.266 55 31

www.mavikarereklam.com

BASKI

Ümit Matbaac›l›k San. Tic. Ltd. fiti.

2. Matbaac›lar Sitesi Z-A / 6-10

Topkap› / ‹stanbul

Tel: (0212) 565 42 69

Sicil No: 306731-254313

Baskı Tarihi: Eylül 2007

E y l ü l - E k i m 2 0 0 7BU SAYIDA

ED‹TÖR

ÖZLEM ERGUN

36

KÜLTÜR SANAT

39

ÜYELER‹M‹ZDEN

18

RÖPORTAJLAR

23

KARfiI ATAK: Havac›l›k sektöründe nedenbu kadar çok uluslararas› düzenleme var?

Kemal Ülker

4

21. dönem THY A.O ve 1. dönem Teknik A.fisözleflmelerinin analizi

Mustafa Ya¤c›

7

Ago kuflu ile serçe

Bahad›r Altan

10

Sözleflme süreci ve sonuçlar›

Munzur Pekgüleç

14

T‹S’in ard›ndanFaruk Say›l›r

27

Türkiye’de turizm emekçilerinin sorunlar›

Mahsun Turan / D‹SK-OLEY‹SBas›n Yay›n ve E¤itim Dairesi Uzman›

30

Kamu kurumlar›nda toplu sözleflme ve grevhakk›m›z vard›r, kullanaca¤›z

‹smail Hakk› Tombul / Kamu Emekçileri Sendikalar›Konfederasyonu (KESK) Genel Baflkan›

1

Hava-‹fl Genel Baflkan› Atilay Ayçin:THY A.O. ve Teknik A.fi. sözleflmelerini önemlikazan›mlarla imzalad›kÖzlem Ergun

THY’de 21, Teknik Afi’de 1. dönemtoplu ifl sözleflmeleri 28 A¤ustos 2007tarihinde, zorlu bir sürecin ard›ndan, önemlikazan›mlarla imzaland›. 16 Mart’ta bafllayanT‹S görüflmeleri yaklafl›k 6 ay sürdü. Süreç,grev oylamas› gibi haf›zalardan kolaysilinemeyecek uygulamalara da sahneolurken; çal›flanlar, “patron” kavram›n›ndi¤er anlamlar›yla da tan›flt›lar. Bask› veiflveren tehditleri bu sürece rengini verenbelirleyici uygulamalard›.

Ancak çal›flanlar, “üretimden gelengüç”lerini kullanman›n ne anlama geldi¤ini,uzun bir aradan sonra belki de ilk kez, buT‹S sürecinde somutlad›lar.

THY ve Teknik Afi. sözleflmeleri pekçok aç›dan de¤erlendirilmeyi hak etse de,sürecin en k›ymetli kazan›m› belki deinsanlar›n alg›lar›nda yaratt›¤› s›çrama oldu.“Hak verilmez al›n›r” gerçe¤i eski bir nostaljiolmaktan ç›k›p, ete kemi¤e büründü.

“Sermayenin, patronlar›n ve hükümetinbütün korkusu da buydu zaten” diyenHava-‹fl Genel Baflkan› Atilay Ayçin’le, T‹S’i,grev oylamas›n›, sendikal kazan›mlar›

konufltuk.“THY ve Teknik Afi. çal›flanlar› tüm

bask› ve y›ld›rma politikalar›na ra¤men,kararl› durmas›n› bildiler; sendikalar›na,asl›nda haklar›na ve kendi geleceklerinesahip ç›kt›lar. Bu vesileyle kendilerini birkez de buradan kutluyorum. Bu toplusözleflme ile elde edilen kazan›mlar, onlarayak›flan bir sonuç, son kurufluna kadar hakettiler.” diyen Ayçin, baflar›n›n ancak üyeylebirlikte mümkün olabilece¤ine bir kez dahadikkat çekiyor.

2007-2008 y›llar›n› kapsayacak ve buiki y›l boyunca çal›flanlar›n ücret, sosyalve özlük haklar›n› belirleyecek olan T‹S’in önemli kazan›mlar› neler?

Birkaç ana bafll›kta toplamak mümkün.Ücret ve ücrete ba¤l› maddeler. Çal›flmakoflullar›ndaki iyilefltirilmeler. Uçufl görevve dinlenme süreleri ile ilgili düzenlemeler.

Part-time çal›flan arkadafllar›m›z›n ücretve çal›flma biçimleriyle ilgili uygulamalar.Belirli süreli statüde çal›flanlar›n, belirsizsüreli sözleflme kapsam›na al›nmas› ve iflegirifl ücretlerindeki iyilefltirilmeler.

1

Hava-‹fl Genel Baflkan› Atilay Ayçin:THY A.O. ve Teknik A.fi. sözleflmeleriniönemli kazan›mlarla imzalad›k

Söylefli: Özlem ErgunHava - ‹fl Sendikas›Bas›n/Yay›n Uzman›

Süreç, grevoylamas› gibihaf›zalardan kolaysilinemeyecekuygulamalarasahne olurken;çal›flanlar,“patron”kavram›n›n di¤eranlamlar›yla datan›flt›lar.

Ücretlere yans›yan zam oran›, vardiyaprimleri, ifl tazminat› gibi kalemler dahiledildi¤inde ortalama % 17 civar›nda.

Belirli sürelilerin durumlar›ndakiiyilefltirilmelerle, “eflit ifle eflit ücret”prensibimizi kabul ettirmifl olduk. Bukonuda ›srarc› olmam›z›n hakl› nedenlerivard› ve bu sorun çözülmüfl oldu.

‹flverenle tek uyuflmazl›k konusu ücretde¤ildi elbette, çal›flma koflullar›n›düzenleyen maddelerdeki iyilefltirmelerdeen az ücret kadar önemliydi. Bafl›ndan berisözleflmeyi bir bütün olarak gördük vekarfl› taraf›n da öyle görüp tart›flmalar›n›talep ettik, öyle de oldu.

Önceki y›llarla kazan›mlar aç›s›ndank›yasland›¤›nda, bu sözleflmenin dahaileri yönlerinin oldu¤unu söyleyebilirmiyiz? Ya da farkl›l›klar› nelerdir?

Hava-‹fl Sendikas›’n›n 89 y›l›ndan beriimzalad›¤› sözleflmeler, Türkiye sendikalyaflam prati¤inden fark›. Her toplu

sözleflmedöneminde,geçmiflten bugünesarkan, birikmifl en azbirkaç temel sorunakal›c› çözümler ürettik.

Ücret ve çal›flmakoflullar›n›n hersözleflme dönemindebiraz dahaiyilefltirilmesi, sosyalfarkl›l›klar›ngiderilmesi gibi. Osebeple bu dönemimzalanan toplusözleflmeler, öncekiT‹S’lerden bu

anlamda farkl› de¤il. Ama budönem olay›n kamuoyunayans›mas›, bas›n›n konuya ilgisi,grev karar›n›n genel seçimlerleçak›flmas›, hemen arkas›ndangrevin uygulanaca¤›na dairyapt›¤›m›z aç›klamalar, farkl›sektörlerdeki benzersözleflmelerin uyuflmazl›kaflamas›nda ortak seyirizlemesi, bu dönemi farkl› k›ld›.

Hava-‹fl Sendikas›’n›nbafl›ndan beri izledi¤i, “üyeyidahil ederek, çal›flanlarlabirlikte hareket etme” ilkesi,baflar›y› getiren önemli birneden olsa gerek…

Tek bafl›na olmasa da tabi ki çokbelirleyici bir neden. T‹S’e yaklafl›mdatemel anlay›fl ve çal›flma biçimimiz; üyeyiT‹S’le ilgili tart›flma süreçlerine dahiletmemiz. Toplu sözleflme iflverenin önünegelene kadar, üç kere çal›flanlara gidiyor.Çal›flanlara anketler da¤›t›l›p, temel sorunve ihtiyaçlar tespit edildikten sonra taslakolan sözleflme, uzun tart›flmalar›n ard›ndanson fleklini al›yor. Toplu sözleflme üyelerinkendi gelecekleriyle ilgili karar verme süreciasl›nda, dolay›s›yla bu süreci üyeyi d›flar›dab›rakarak, üyeye ra¤men yapmak yanl›fl.Aksine üyeyi bu sürecin olabildi¤ince içinekatmak gerek. ‹nsanlarla yüzyüze gelerekyap›lan politikan›n en geçerli ve en etkiliiletiflim biçimi oldu¤unu düflünüyoruz.THY’ye ilk defa gelmifl ve belki çal›flmayaflam›na yeni bafllam›fl arkadafllar›m›z›nbu sürece dahil edilerek bilgilendirilmesinin,bu anlamda bir bilinç yarat›lmas›n›n önemlioldu¤unu biliyoruz. Bu sebeple Hava-‹fl’intüm sözleflmeleri en bafl›ndan beri üyeyeaç›k gerçeklefltiriliyor.

Bu çal›flma biçimi, beraberinde karfl›l›kl›güveni ve örgütlülü¤ü getiriyor.

16 Mart’ta bafllayan T‹S görüflmeleri28 A¤ustos tarihinde sona erdi. Yaklafl›k6 ay süren T‹S görüflmeleri ve özelliklegrev oylamas› s›ras›nda hukuki olarak dapek çok sorunla karfl›lafl›ld›.

Grev oylamas›n›, Türkiye iflçi s›n›f›hareketi aç›s›ndan izlenmesi gereken birsüreç olarak de¤erlendiriyorum. Oylaman›nöncesinde ve sonras›nda çal›flanlara vekamuoyuna iflveren taraf›ndan kas›tl› olarakyanl›fl bilgi verildi. Grev olmas›n›n nas›l vehangi koflullarda yap›laca¤›n› 2822 Say›l›Grev Lokavt ve Toplu ‹fl Sözleflmesi yasas›

2

Her toplu sözleflmedöneminde,

geçmiflten bugünesarkan, birikmifl en

az birkaç temelsoruna kal›c›

çözümler ürettik.

Grev karar› alk›fllarla as›ld›.

gayet aç›k olarak belirledi¤i halde, yasad›fl› uygulamalar yap›ld›.

Yasa, “grev karar› al›nd›ktan sonraiflyerinde çal›flanlar›n dörtte biri kendi özgüriradeleriyle, grev oylamas› için mülki idareamirli¤ine baflvurduklar›nda grev oylamas›yap›labilir” diyor. Ancak THY’deuygulaman›n böyle olmad›¤›n› sendikam›zagelen, “iflveren bask›s›yla grev oylamas›için imza verdim, ancak imzam› geri almakistiyorum” içerikli dilekçelerden biliyoruz.Zaten sonras›nda, bu dilekçe ve ifadeleredayanarak itiraz baflvurusunda dabulunduk. Bu itirazdan sonuç alamad›¤›m›zgibi, “çal›flanlar›n gerçekten 4/1’i imzavermifl midir?” sorusuna da yan›tbulamad›k. Dolay›s›yla bilgi edinme kanunuçerçevesinde taraf›m›za tan›nan bilgiedinme hakk›ndan da yaralanamad›k.

Söz konusu yasa, grev oylamas›n› 1günle s›n›rlarken, THY yönetimi yurtd›fl›ndabulunan, izinde, askerde olan çal›flanlar›tehdit yoluyla iflyerine getirerek oykullanmak zorunda b›rakt›. Halihaz›rdabulunan çal›flanlar ise flef, müdür ve baz›baflkanlar arac›¤›yla, iflsizlik sopas›n›sallanarak, iflten atmakla, tayin etmekletehdit edildi.

‹flveren bu süreçte maddi manevi tümolanaklar›n› seferber ederek, oylamadan“hay›r” ç›kmas› için elinden geleni yapt›.‹lk bak›flta “modern” görüntüsü veren THYyönetiminin nas›l ilkel yöntemlerle hareketetti¤ini, nas›l bir ortaça¤ karanl›¤›ndaoldu¤unu; baflta bu tehdit ve bask›laramaruz kalan çal›flan arkadafllar›m›z olmaküzere hep beraber gördük.

Tüm bu olanlar karfl›s›nda; yasalhaklar›m›z› kullanma aflamas›nda devletinbir çok bürokrat›n›n iflverenden yana tarafolduklar›n› görmek ülkemiz ad›naüzücüydü.

Adaletten amaç; haks›zl›¤›,hukuksuzlu¤u ortadan kald›rmakt›r;maalesef bizler adaletten hakk›m›z›alamad›k. Bize göre, gecikmifl adalet,adalet olamazd›. Tüm yasalbaflvurular›m›za karfl›n 1 günle s›n›rl› olangrev oylamas›, iflveren lehine 4 gün sürdü.

Grev oylamas›ndan % 54 “greve evet”,% 46 “greve hay›r” sonucu ç›kt›. SonuçT‹S’i nas›l etkiledi?

Oylaman›n “evet”le sonuçlanmas›öncelikle bizlerin masadaki pazarl›k flans›n›güçlendirdi. Oylamadan önce, “bunund›fl›nda verecek tek kuruflumuz yok”

diyerek bizleri imzayazorlayan yönetim, oylamadansonra tekliflerini yenidengözden geçirmek zorundakald›. Çal›flanlar›m›z “greveevet” demenin, hemen greveç›kmak anlam›na gelmedi¤inigördüler. Oylaman›n bir di¤erönemli sonucu da; “hakverilmez al›n›r” gerçe¤ininkamuoyunda ve di¤er sektöremekçileri nezlinde uzun biraradan sonra tekrar gündemegelmesiydi. Sermayenin,patronlar›n ve hükümetinbütün korkusu da buyduzaten. Darbelerleunutturulmufl de¤erler,yeniden hat›rland›.

Eklemek istedikleriniz,çal›flanlara mesaj›n›z…

Taleplerimiz bafl›ndan beri makuldü.Çal›flanlar›m›z insani yaflam koflullar›ndayaflamay›, emeklerinin karfl›l›¤›n› almay›zaten bafl›ndan beri hak ediyorlard›.

THY ve Teknik Afi. çal›flanlar› tüm bask›ve y›ld›rma politikalar›na ra¤men, kararl›durmas›n› bildiler; sendikalar›na, asl›ndahaklar›na ve kendi geleceklerine sahipç›kt›lar. Bu vesileyle kendilerini bir kez deburadan kutluyorum. Bu toplu sözleflmeile elde edilen kazan›mlar onlara yak›flanbir sonuç, son kurufluna kadar hak ettiler.

Ayn› zamanda Türkiye iflçi hareketininunutturulmufl moral de¤erlerini hat›rlatt›¤›ve bir ezberi bozdu¤u için de ayr›caanlaml›yd›. Yine bu dönemde yan›m›zdabulunmufl emek örgütlerine, kifli vekurumlara da ilgi ve desteklerini eksiketmedikleri için de ayr›ca teflekkürler.

THY A.O. veTeknik Afi.çal›flanlar› kararl›durmas›n› bildiler;sendikalar›na,asl›nda haklar›nave kendigeleceklerine sahipç›kt›lar.Kendilerini bir kezde buradankutluyorum.

3

20 Temmuz 2007, grev karar› as›ld›.

Bir dönem toplu ifl sözleflme sürecide sona erdi. Toplu ifl sözleflmesürecinde yaklafl›m biçimimiz gelinenher noktay› sizlerle paylaflmak ve al›nankararlar› birlikte almak fleklinde oldu.Ancak sendika yönetiminin ald›¤›kararlara her üyenin kat›lmas›n›n ve ayn›görüflü paylaflmas›n›n beklenmesidemokratik iflleyifle pek uygun de¤ildir.Hedeflenenlerin hepsinin en iyi flekildebaflar›ld›¤› gibi bir iddiada mümkünde¤ildir. Ancak bu dönemin önemlide¤iflim noktalar›n› yüzeysel bir flekildeele alarak geçifltirmek olumluluklar›gözard› etmek olur. Olumsuzluklar› veolumluluklar› birlikte de¤erlendirmekzorunday›z. 50 bin kiflinin gelece¤i ileilgili verilecek kararlarda “at›lan taflürkütülen kurba¤a” misalleri biraz hafifkal›r.

Bu dönem toplu ifl sözleflmesininbaz› k›r›lma noktalar›nda toplumun genele¤ilimini iyi okudu¤umuzudüflünüyorum. Zaten en önemli meselebu k›r›lma noktalar›nda ibreyiçal›flanlar›n›n hak ve menfaatlerininyönünde bir milimde olsaçevirebilmektir. Bu genel anlamdasa¤lanm›flt›r. Konuyu ayr›nt›l› olarakanaliz etti¤imizde flu sonuçlar› eldeetmekteyiz. Ana grup THY A.O yönetimitüm süreç boyunca ayr› bir tüzellik olan

THY Teknik A.fi yönetimine hiçbir flekildeözerk yaklafl›m imkan› tan›mad›¤›ndansözleflmeleri bir bütün olarak elealaca¤›z.

‹flveren süreç içinde, iflçileri hakalma mücadelesinden, sendikan›n(sendika yönetimin) tasfiye edilmesisürecine yönlendirmeye oynam›fl, amakaybetmifltir. ‹flçiler sendikal örgütlülüküzerinde oyunlara izin vermeyeceklerinigrev oylamas› sonucu ile ortayakoymufllard›r. Grev oylamas›n›nsonucunun “hemen greve ç›kal›m”anlam›ndan çok, “sendikalörgütlülü¤ümü sabote edemezsiniz”anlam›nda oldu¤unu herkes bilmektedir.Hava-‹fl üyelerinin bu onurlu karfl› ç›k›fl›tüm ülkede sendikal harekete yönelikkamu oyunda oluflmufl bulunanolumsuzluklar› silmifl, yeni bir dönemaçm›flt›r. Bu ülkede grevin bir suç de¤il,hak oldu¤unu herkese yenidentatt›rm›flt›r.

‹flveren grev oylamas›n›n hemensonras›nda yapt›¤› tekliflerininde¤iflmeyece¤i yönündeki görüflünüde¤ifltirmek zorunda kalm›flt›r. Bu grevoylamas›n›n sonras›, iflçilerin sab›rl› veinançl› bir biçimde grev olas›l›¤›n› tazetutarak, greve ç›kmadan elde ettikleriikinci önemli baflar›d›r.

‹dari konularda sözleflmemize önemli

4Mustafa Ya¤c›Hava-‹fl Sendikas›Genel Sekreteri

21. dönem THY A.O ve 1. dönemTeknik A.fi sözleflmelerinin analizi

20 T

emm

uz 2

007

Tekn

ik A

.fi.

‹flveren, grevoylamas›n›nhemen sonras›ndayapt›¤› tekliflerininde¤iflmeyece¤iyönündekigörüflünüde¤ifltirmekzorunda kalm›flt›r.

yeni düzenlemeler kazand›r›lm›flt›r. 6.madde de üyelere eflit ifllem konusundaeskiye oranla daha aç›k bir ifadeeklenmifl, “Hava-‹fl Sendikas›’n›n onay›olmadan yap›labilecek baz› personelemenfaat art›fllar› di¤er personele deyap›lacakt›r” kural› getirilmifltir. Özelliklebu düzenleme ile özellefltirme sonras›sendikal örgütlülü¤ü ortadan kald›rmakiçin baflvurulan “sendikadan istifa etsana flu kadar farkl›l›k” gibi giriflimlerönlenmifl olacakt›r.

Belirli süreli çal›flma sistemi bölümolarak T‹S’den ç›kar›ld›¤›ndan bupersonelin y›ll›k ücretli izin ve mazeretizinleri T‹S’in 21. ve 24. maddesindedüzenlenmifltir. Mazeret izinleri15.06.1999’dan sonra ifle girenler için5 günden 7 güne ç›kar›lm›flt›r. Belirlisürelilerin eski izin dilimlerinde ve günsay›lar›nda bir de¤ifliklik yap›lmam›fl,ancak bu dilimler ile ilgili y›lhesaplamalar›nda ilk belirli sürelisözleflmeli istihdam›n›n bafllad›¤›15.06.1999 tarihi esas al›nm›fl, belirlisüreli sisteme girmeden önce P/Tçal›fl›lm›fl ise ilk ifle girifl tarihi P/Tçal›flamaya bafllan›lan tarih olarak kabuledilmifltir.

Disiplin cezalar›ndan uyarma vek›nama cezas›n›n terfi konusunda etkietmemesi ilk kez düzenlenmifltir.

101. madde de flirket yönetmelikleriile ilgili yap›lacak de¤iflikliklerde yenidüzenleme ile personelin özlük haklar›ile ilgili konularda aleyhte düzenlemeyap›lmamas› esas› getirilmifl, sendikan›nyap›lan de¤ifliklikle ilgili görüflme vegörüfl bildirme süreci tamamlanmadanyönetmeli¤in uygulamaya konulmamas›sa¤lanm›flt›r.

Sözleflmelerimiz tüm çevresel veülke geneli bask›lar›na ra¤men 320 binkamu iflçisinin sözleflmelerindehükümetin dayatt›¤› %10 ücret art›fl›efli¤ini aflm›flt›r. Hele kamu emekçilerinedayat›lan %2+%2 y›ll›k ücret art›fl› veücretlerin seviyesi ele al›nd›¤›ndasa¤lanan ücret art›fl› ülkemiz iflçi s›n›f›ad›na çok önemli bir ad›md›r. Ücret,ikramiye vardiya primleri ve yöneticitazminatlar› dahil ayl›k toplammaliyetlerde ortalama %14 art›flsa¤lanm›flt›r. Ücret zamlar›n›n birbölümü seyyanen yap›larak düflükücretliler korunmufltur. Di¤er alt› aylardayine kamu sözleflmelerinin üstünde %3ve %4 art›fl sa¤lanm›fl ve bu oranlar›nüstünde enflasyon gerçekleflmesihalinde %100 fark ilavesi ile koruma

sa¤lanacak flekilde düzenlemeyap›lm›flt›r.

Di¤er yandan istihdam›nkarmafl›klaflmas› ve farkl› ücret biçimleriyap›lan de¤iflikliklerle yeni bir sistemeba¤lanm›fl, sadelefltirilmifltir. Belirli süreliistihdam biçimi toplu ifl sözleflmesindenç›kar›lm›flt›r. Ücret farkl›l›¤› olarak sadeceifl/uçufl tazminatlar›nda farkl›l›k kalm›fl,k›dem ücretler hem mevcut çal›flanlarhem de yeni ifle girecekler içineflitlenmifltir. ‹fl/uçufl tazminatlar›nda iflegirifl ücret oran› yap›lan iflin önemi vemesleki konum ile iliflkilendirilmifl iflçigruplar›nda %60, memur gruplar›nda%70, uzman, lisanss›z teknisyen vekabin memurlar›nda %80, lisansl›teknisyen ve mühendislerde %90 (tipsertifikas› al›nd›¤›nda %100) fleklindedüzenleme yap›lm›flt›r.

Mevcut belirli sürelilerden 2.5 y›l›n›doldurmayanlar yukar›daki oran vesisteme intibak ettirilmifltir.Bu intibaksonucu k›dem ücretin %100’ü, ifl/uçufltazminat›nda yeni oluflturulan A1kademesi ücreti baz ücret olarakal›nacakt›r. Bu yeni sisteme geçifl ilebirlikte ortalama %14olan ayl›k ücretart›fl›n›n daha üstnoktalara ç›kaca¤›aç›kt›r.

Vardiyaprimlerinde ise herkademede farkl› olanprimler, k›dem ücretile iliflkilendirilmifltir.‹kili vardiya kidemücretin %15’ne üçlüvardiya k›dem ücretin%30’na çekilerek

5

Sözleflmelerimiztüm çevresel veülke genelibask›lar›nara¤men 320 binkamu iflçisininsözleflmelerindehükümetindayatt›¤› %10ücret art›fl› efli¤iniaflm›flt›r.

20 Temmuz 2007 THY A.O.

Mustafa Ya¤c›, grev karar› as›l›rken.

6

k›demli personelin k›dem ücretlerindeoldu¤u gibi vardiya primlerimde de ayn›k›demlilik oran›nda de¤erlendirilmesisa¤lanm›flt›r.

Çal›flma süreleri ve düzenlerikonusunda eski haklar›m›z korunmufl,hiçbir yeni esnek çal›flma biçimisözleflmemizde yer almad›¤› gibi, geçicigörevlerde çal›flma ve fazla çal›flmasürelerinin nas›l hesaplanaca¤› busözleflmemizde ilk kez belirlenmifltir.

Pazar yevmiyesinden kesintileri enaza indirecek e¤itim geçici görevvardiya de¤iflimi gibi sebeplerle kesinti yap›lmamas› yorum olmaktanç›kar›lm›flt›r.

THY Teknik A.fi’de al›nmakta olanC/S priminin kapsam› geniflletilmifl,revizyon primi ifl tazminat›n›n %15’inden%17’sine ç›kar›lm›flt›r.

Y›llard›r sembolikolmaktan öte gitmeyensosyal yard›mkonular›nda gözlegörülür art›flsa¤lanm›flt›r. Yemekkonusunda T‹S ‘de ilkkez günlük bedel tespitedilmifltir. Bu bedelyemek verilmeyeniflyerleri için önemli birkazan›md›r. Krefl ücretitasla¤›m›zdaki talebeçok yak›n tesbitedilmifltir. Ayl›k sosyalyard›m da %100’lük birart›fl sa¤lanm›flt›r.Yönetim Kurulu karar›ile belirlenen yolluklar8,6 YTL’den 33.5YTL’ye ç›kar›lm›flt›r.THY Tenik A.fi sözleflmesinde seyahatyard›m› konusunda mevcut çal›flanlarile ilgili (imza tarihi itibar›yla) ana grupTHY A.O haklar›n›n aynenuygulanaca¤›na yönelik düzenlemeyap›lm›flt›r.

Kokpit personelinin daha önceprotokol ile belirlenen lisans kayb›sigortas› toplu ifl sözleflmesi ilebelirlenmifltir (Madde 103). Kabinmemurlar›n›n geçici uçamaz raporuald›klar›nda ücretsiz izne ç›kar›lmalar›104. Madde ile yap›lan düzenlemesonucu ortadan kald›r›lm›flt›r

Bir çok uygulaman›n flirketyönetmelikleri ile belirlendi¤i uçucuekipler ile ilgili olarak ilk kez 105. Maddeile T‹S’in eki kapsaml› bir protokolyap›lm›flt›r. Bu protokolle dinlenme

süreleri yeniden belirlenmifl ve artt›r›lm›fl,ayl›k uçufl program de¤iflikliklerinin ayiçinde 24 saat önceden haber verilerekyap›lmas› düzenlenmifl, 7 bofl günleray içinde sabitlenmifl, tek bofl günlerertesi gün 06.00’ya uzat›lm›fl, ana üsseayn› gün içinde iki görev planlanmamas›kabul edilmifl, konaklamalar ayda enfazla 15 gün ile s›n›rland›r›lm›fl, kabinmemurlar›n flirket k›dem s›ralamas›kurallar› yeniden düzenlemifl, kad›nuçucu ekiplerin hamilelik haklar›düzenlenmifl, nöbet ve yedek ekipgörevi için kesintiler 6 saatten 4 saatedüflürülmüfl, ifle gelindi¤i haldeiflyerinde hastalanma ile al›nan raporlarnedeniyle yap›lan kesintiler (iki günekadar) kald›r›lm›flt›r. Bu protokol ileyap›lan de¤ifliklikler ve 105 madde ileilgili ortakl›k yönetmeliklerinde yap›lacak

de¤iflikliklerdepersonelin özlükhaklar›nda aleyhtedüzenlemeyap›lamayaca¤› da105. Maddede ayr›cadüzenlenmifltir.

Sendikam›z›nönemli taleplerindenolan P/T çal›flanlar›ngiriflten itibaren orant›l›olarak T‹S’denyararlanmas›, 57 ve 58maddelerde normal vevardiya girifl ç›k›flsaatlerininsabitlenmesi, kadropozisyonundaçal›flmada ifl tan›m›de¤iflikliklerininsendika onay› ile

yap›lmas›, belirli sürelilerin k›dem veeski personelin girifl y›llar› ile ilgiliintibaklar›, tayinler ve nakillerle ilgilidüzenleme, tafleron konusundak›s›tlay›c› düzenleme, konular›nda iseherhangi bir düzenleme yap›lmas›sa¤lanamam›flt›r.

Sonuç art› ve eksilerle ortadad›r.Genel anlamda Hava-‹fl Sendikas›,sendika olman›n zaten do¤al sonucuolan› yapm›flt›r. Bu dönem grev karar›as›lm›fl, grev oylamas› gö¤üslenmifl veönemli deneyimler bir çok üyemizce ilkkez görülmüfl, yaflanm›flt›r. Sa¤duyu ilesüreç gözden geçirildi¤indeüyelerimizin yapt›¤› iflinaz›msanmayacak, hatta g›pta ilebak›lacak bir ifl oldu¤u herkesçebilinmektedir. Bu onur bize yeterde artar.

Belirli süreliistihdam biçimitoplu iflsözleflmesindenç›kar›lm›flt›r.K›dem ücretlerihem mevcutçal›flanlar hem deyeni ifle girecekleriçin eflitlenmifltir.

21. dönem T‹S sürecindeö¤rendiklerimiz bence sözleflmeyeeklenenlerden daha büyükkazan›mlard›r. Ana bafll›klarlas›ralayal›m:

1-Birlik beraberlikle, örgütlümücadeleyle, sab›rla en kötü tarihselkoflullarda bile baflarmak mümkündür.

2-Hak aramak flirket düflmanl›¤› veya“vatan hainli¤i” de¤ildir. fiirketini sevmekhakl› taleplerinden vazgeçmeyigerektirmez. ‹kisi bir arada mümkündür.Asl›nda flirketini ve vatan›n› sevmek tamda budur.

3-Grev, modas› geçmeyecek biranayasal hak ve silaht›r. Bunukullananlar› “vatan haini” diyesuçlayanlar, sadece ça¤ d›fl› emekdüflmanlar›d›r.

4- Sendikal› olmak önemli birayr›cal›kt›r. Sendikay› güçlü k›lan iflçilerinta kendisidir. Çal›flanlar›n aktif kat›l›m›varsa örgütlülük bir güçtür, yoksasendika da bir korkuluktan ibarettir.

5-Greve “hay›r” ç›kmas› için seferberolanlar, hatta makamlar›n› bunun içinbask› arac› olarak kullananlar, asl›ndasorunlar› üst düzey yöneticilerdensaklama çabas›yla verimlili¤i vemotivasyonu düflürerek onlar›yan›ltm›fllard›r. Esas bu tutum, flirketezarar vermifltir.

6- Havac›l›k 3-5 senedeedinilemeyecek bir kültürdür. Uçufl

emniyeti ise havac›l›¤a sadececüzdan›yla de¤il vicdan›yla da ba¤l›olanlar›n anlayaca¤› bir kavramd›r.

T‹S metnine yaz›lanlardan çok, bütünTHY çal›flanlar›n›n, hatta onlar›nsayesinde Türkiye’deki di¤er iflçilerinbu konular›n fark›nda olufludur en büyükkazan›m.

fiimdi THY iflçilerinin önü aç›kt›r.Ancak dünyan›n en iyi sözleflmesini deba¤›tlasan›z, onu uygulatmakt›r esasolan. Bunu yapacak olan da yine örgütlübirlikteliktir. Önümüzdeki dönemin görevibudur. Bu deneyimler 15 ay sonrabafllayacak yeni T‹S çal›flmalar›na dahaiyi bir zemin haz›rlayacakt›r. Birli¤imizipekifltirerek daha ça¤dafl koflullaraulaflma çabam›z sürecektir.

Hikayeyi Birgün Gazetesindenfieyhmuz Dikenden aktar›yorum:

Kral Nemrut, Halil ‹brahimPeygamberi yakalam›fl, yakmak içinhaz›rl›klar yapt›r›yor. Efsaneye göre,ateflin göle ve içindeki odunlar›n bal›¤adönüfltü¤ü Urfa’daki Bal›kl› Göl arazisiüzerinde büyük bir atefl haz›rl›¤› içinodunlar tafl›n›yor. Bu s›rada Ago Kuflu,gagas›nda bir kuru çal› getirip atefle“katk›da” bulunuyor! “Bu kadar odununyan›nda getirdi¤inin ne önemi var?” diyesoranlara, “Nemrut yard›m etti¤imi,ondan yana oldu¤umu görüyor ya…”diye yan›t veriyor. Biraz sonra, bu kezserçe geliyor. Gagas›nda bir damla su

7

Ago kuflu ile serçeBahad›r ALTANKaptan PilotUçufl ‹flletme temsilcisi

Bah

ad›r

Alt›

an T

‹S il

e ilg

ili b

ilgi v

erirk

en.

Greve “hay›r”ç›kmas› içinmakamlar›n›kullananlar,sorunlar› üst düzeyyöneticilerdensaklama çabas›ylaverimlili¤i vemotivasyonudüflürerek onlar›yan›ltm›fllard›r.Esas bu tutum,flirkete zararvermifltir.

getirip odunlar›n üzerine b›rak›yor. “Buatefle getirdi¤i bir damlan›n ne hükmüvar?” diye soranlara serçe flöyle yan›tveriyor: “ Benim de ‹brahim’inyak›lmas›na raz› olmad›¤›m, Nemrutakarfl› oldu¤um bilinsin!”

Hiç suçu olmasa da ago kuflunayüklenen bu tarihi miras onu hepsevilmez k›lm›fl. Her gören bir tafl atarolmufl…

Çal›flanlar›n onurlu,dik duruflu baflar›y›getirdi

Grev karar›n›nas›lmas›ndan sonrayaflad›¤›m›z, bask›ylaimza toplama ve grevoylamas› sürecindeçok s›k hat›rlad›m buhikayeyi. Serçelerintafl›d›¤› damlalargerçekten sel olupyang›n söndürür mübilmem ama, THYçal›flanlar› bunun çokgüzel bir örne¤iniverdi. Hem de bütünTürkiye’ye. Çal›flanlar›n bu onurlu vebask›ya boyun e¤meyen dik duruflukazan›mlar› getirdi. Sadece kendisinede¤il bütün çal›flanlara örnek vegelece¤e umut oldu.

Bask›ya dayanamay›p imza atansonra gelip temsilcilere bunu gözleriyaflararak anlatan arkadafllar›m›z daoldu; bütün içtenli¤iyle “Greve Hay›royu verdim ama flimdi sizin hakl›oldu¤unuzu anl›yorum” diyen de. Amasan›r›m sonuçta evet diyen de, hay›rdiyen de bu dönemde çok fley ö¤rendi.

Sendikan›n bizi bir araya getirenve güçlü k›lan bir flemsiye oldu¤u,örgütlü olman›n gücü, birlik veberaberlikle neler yap›labilece¤igözler önüne serildi. Sadecehavac›lar de¤il bütün kamuoyubizim dilimizi ö¤rendi. Baflbakanbile örnek verirken “Türkiye pistegirmifl kalk›fla haz›r bir jet gibidir,neredeyse Take off’a geçmifl…”vb. örnek verdi¤inde “Baflbakan›bile havac› yapm›fl›z” diye espriyapar olduk.

Kurallara uymak flirketi ve ülkehavac›l›¤›n› gözetmektir

Art›k hiçbir fley eskisi gibi olmayacak,2007 bir milatt›r. San›r›m özellikle uçucuarkadafllardan, limit üstü uçman›növünülecek bir fley de¤il en büyükmesleki ay›p ve suç oldu¤unu; kurallarauyman›n flirketi ve ülke havac›l›¤›n›gözetmek oldu¤unu kavramayankalmam›flt›r. Bu sözleflmeninuygulanmas›n› sa¤lamak herkesin

özenle davranmas›n›gerektiriyor. Kuralihlaline izin veren, saltkendisine de¤il bütünarkadafllar›na zararveriyor demektir. Birlikve beraberli¤imizlebunun da üstesindengelece¤iz.

Gelelim “AgoKufllar›na!”

Dergimizin Eylül-Ekim 2006 say›s›nda“Sinekler ve Ar›lar”bafll›kl› bir yaz›myay›nland›. Bu yaz›da,yöneticilerine dürüstçe

yanl›fllar›n› söylemek ve yönergelereayk›r› uygulamalara karfl› ç›kmak yerine,ilkesizce yaranmay› ifl edinmifl baz›tutumlar› bir deney örne¤iyleelefltirmifltim. (bknz: havais.org.tr. dergi-arfliv) Deneyde ar›lar hep ›fl›¤a yöneliyor,sinekler ise sinsice s›v›fl›yordu.Hat›rlayaca¤›n›z gibi 2006 A¤ustosu’ndaflirketimizin uçufl emniyeti ve kurallaraayk›r› olarak günlük maksimum 14 saatolan mesai limitini bilerek aflan, 16saatlik mesai planlamalar›na hep birliktekarfl› ç›km›fl ve bu yanl›fltan dönmelerini

8

Çal›flanlar›nonurlu ve bask›ya

boyun e¤meyendik duruflu

kazan›mlar›getirdi. Sadecekendisine de¤il

bütün çal›flanlaraörnek ve gelece¤e

umut oldu.

sa¤lam›flt›k. (fiimdi planlamalar 13 saatile s›n›rl› yap›lmaktad›r) O zaman baz›“meslektafllar” bas›na demeçler vererekkarfl›m›zda saf tutmufllar ve kuralihlallerini adeta alk›fllam›fllard›. Bututumlar›n›n nas›l ödüllendirildi¤ini dahasonra baz›lar›n›n flirket içi terfilerindegörmüfltük.

Eylül ay›ndaki “Sinekler ve Ar›lar”bafll›kl› yaz›m›n sonu aynen flöylebitiyordu:

“Önümüzde bir toplu sözleflmedönemi yaklafl›yor, yine karfl›m›zda saftutacaklard›r. Art›k onlar›n ›fl›¤ayönelmeleri konusunda umutkalmam›flt›r, karanl›kta kaybolmayamahkumdurlar.”

Talpa, Tassa baflkanlar› grev k›r›c›l›¤›ve sendika düflmanl›¤› yapt›

Hakl› ç›kmamay› o kadar çok isterdimki..! Ama maalesef beni yan›ltmad›lar!

Bu dernek “baflkanlar›”, aylarcasüren T‹S görüflmeleri boyuncameslektafllar›n›n evrensel çal›flma vedinlenme süreleri taleplerini destekleyentek bir söz etmemelerine ra¤men, yinegazetelere demeç vererek grev k›r›c›l›¤›ve sendika düflmanl›¤› yapt›lar. Bunusözde yalanlasalar da tekzip etmezahmetine girmediler. Tekzipedemezlerdi çünkü tav›rlar› bilinen vebeklenen, tam da onlara yak›flan birtav›rd›. Bu da yetmedi Airport Haberisimli duruflu ve tarz› malum internetsitesinde yay›nlanan ve asl›ndaokuyunca bafll›kla ilgisi olmad›¤› çokaç›k görülen, benim de tekzip etti¤imbir “habere” dayanarak ve asl›n› hiçsormadan flahs›ma karfl› “bas›n bildirisi”yay›nlad›lar. Uçuculara hakaret etti¤imyalan›na sar›ld›lar.

Halbuki söz konusu “hakaret”, baflkabir yaz›mda da (Bak›n›z havais.org.tr

dergi arflivi, “Mesleketi¤i mi kulluk mu?”)ayr›nt›l› iflledi¤im birkonuydu. Limit üstüve yönergelere ayk›r›uçufllar› kabuletmenin mesleketi¤ine ayk›r›olaca¤›n›, bunu teklifedenin de kabuledenin de etik d›fl› davran›flta oldu¤unuifade etmemden ibaretti. Bu görüflümüaynen koruyorum.

Bir doktor nas›l 6 ayl›k bir bebe¤ikürtaj edince mesle¤ine ihanet etmiflve insan hayat›n› hiçe saym›fl olursa,bir pilot da kurallara ayk›r› uçuflu kabulederse ayn› etik d›fl› tutumu sergilemiflve insan yaflam›n› hiçe saym›fl olur.Maalesef bu suçu iflleyenler busözümden pek al›nd›lar!

T‹S sürecinde de bu “meslektafllar”ayn› ago kuflunun yapt›¤› gibi etikd›fl› tav›rlar›n› sürdürerek hakl›mücadelemizi baltalamaya çal›flt›lar.Ama THY çal›flanlar› bu oyunlar›nhepsini bofla ç›kart›p, “greve evet”diyerek sendikal örgütlülü¤e sahipç›kt›. Bunun do¤al sonucu olaraksözleflme, hepimiz için, flirketimiz veulusal havac›l›¤›m›z için çok önemlikazan›mlarla imzaland›.

Bizi güçlü k›lan, taleplerimizdebilimsel verilere dayanmam›z, yüzde

yüz hakl› oluflumuz ve demokratikkat›l›mc› çizgimizdi. Bask›yla, tehdit vekorkuyla belki cahil, örgütsüz kitleleryönlendirilebilir, ama THY iflçisidemokratik geleneklere ba¤l›, e¤itimli,bilinçli ve örgütlü olman›n de¤erinianlayacak olgunluktayd›. Greve evetdiyerek iflverene ve yandafllar›na yan›t›n›çok net verdi. Onlar› ayna karfl›s›ndadurufllar›na bakmayadavet ediyorumsadece…

Ar›lar bal yapmaya;serçeler yang›nlara sutafl›maya devamedecekler.

Yeni TopluSözleflmemizflirketimize veçal›flanlar›na u¤urluolsun.

9

Sözleflme, hepimiziçin, flirketimiz veulusalhavac›l›¤›m›z içinçok önemlikazan›mlarlaimzaland›.Bizi güçlü k›lan,taleplerimizdebilimsel verileredayanmam›z,yüzde yüz hakl›oluflumuz vedemokratikkat›l›mc›çizgimizdi.

Grev oylamas› s›ras›nda.

Temsilciler kurulu toplant›s›ndan.

‹fl kolumuzda toplu ifl sözleflmesisüreçleri, y›llard›r prensip haline gelmiflayn› yöntemle haz›rlanmakta. T‹Staslaklar› üyelerle müzakere edilipyaz›lmakta, birlikte son söz söylenmekte.Buraya kadar söylenenler mutlaka tümsendikalarda yap›lmas› gereken birzorunluluk gibi görünse de, birkaçistisna sendika hariç,sendikalar›n eziciço¤unlu¤u T‹Ssüreçlerini üyelerindensaklayarak, kapal›kap›lar ard›ndatamamlamaya gayretgöstermekteler.

Bu yaklafl›mlahaz›rlanan toplu iflsözleflmeleri,çal›flanlar taraf›ndankabullenilmedi¤i gibikendi sendikalar›taraf›ndan yap›lm›fl birifl olarak dagörülmemektedir.

Çal›flanlar hergeçen günsendikalar›nayabanc›laflarak uzaklaflmaktalar.

12 Eylül öncesinde en gerici sendikada olsa, en temel iflleri olan T‹S’i kendileriyapmaktayd›lar ve sonuç her ne olursaolsun üyeleriyle yüz yüze gelmektenkaç›nmazlard›.

Ve bu yüzleflme sendikal yap›lar›n

de¤iflim ve geliflimini h›zland›r›rd›.Bugün ise sendikal yap›larda bu

anlamda de¤iflim gözlenmezken,giderek sendikalar tasfiye edilmekte,sendikal› iflçi say›s› ise toplam çal›flanlariçinde % 7 gibi küçük bir rakamla s›n›rl›kalmakta.

Havayolu çal›flanlar› tüm iflçilereörnek oldu, mesajverdi.

Hava-‹flSendikam›z›n böylesibir dönemdeyürüttü¤ü sözleflmemücadelesi bir çokyönüylede¤erlendirilmeyi hakediyor.

Havayoluçal›flanlar›n›n T‹Ssüreci; Türkiye iflçis›n›f›n›n içindebulundu¤u ruh halinis›n›f lehinede¤ifltirirken, “iflçi s›n›f›isteyince olmayacakbir fley yoktur”gerçe¤ini uzun bir

aradan sonra yeniden hat›rlatm›flolmas›yla da anlaml›.

Sermayenin güdümünde olan yaz›l›ve görsel bas›n, THY çal›flanlar›n›yoksulluk s›n›r›n›n biraz üzerinde ald›klar›ücretlerle konu ederken, yay›nlar›nda,çal›flanlar› vatan haini ilan etmekte

10

Munzur PekgüleçHava-‹fl Sendikas›E¤itim-Örgütlenme Uzman›

Sözleflme süreci ve sonuçlar›

Havayoluçal›flanlar›n›n T‹Ssüreci; Türkiye iflçi

s›n›f›n›n içindebulundu¤u ruh

halini s›n›f lehinede¤ifltirirken, “iflçi

s›n›f› isteyinceolmayacak bir fleyyoktur” gerçe¤iniyeniden hat›rlatd›.

Mun

zur

Pek

gül

eç v

e E

ngin

Bar

utçu

, gre

v ka

rar›

as›l›

rken

.

sak›nca görmediler.Ancak iflveren; bas›n ve reklam

dünyas›n›n tüm bu olanaklar›na ra¤menbaflar›l› olamad›lar.

Son bir hamleyle, lokavt karar› alarakiflyerini kapatacaklar›n› yani dolayl›olarak çal›flanlar› iflten atacaklar›n›söylediler. Grev uygulanmas›durumunda flirketin zarar edece¤ini,kapanaca¤›n›, küçülece¤ini söyleyerekiflsizlik propagandas›n› tüm araçlar›ylayayd›lar.

Bu da tutmad›. Çal›flanlar› grevoylamas›na götürerek, sendikan›netkinli¤ini ve T‹S masas›nda pazarl›kgücünü yok etmek için tüm güçleriniseferber ettiler.

Afifl, bildiri ve pankartlarla tümiflyerlerini donatt›lar. Tüm iflverenyetkililerini seferber ederek, grevoylamas›ndan hay›r ç›kmas› için hertürlü bask› ve zoru uygulad›lar.

Grev oylamas›, “greve evet”lesonland›.

Çal›flanlar bir fleyi çok iyi biliyorlard›.“Greve hay›r” demek, örgütsüzlü¤ü,sözleflmesiz çal›flmay› dolay›s›ylahaklardan uzak bir çal›flma yaflam›n›kabul etmek demekti.

Grev oylamas›ndan ç›kan “greveevet” sonucu, Hava-‹fl üyelerininsendikal› olman›n ne anlama geldi¤iniçok iyi kavrad›klar›n› göstermifl oldu.

Tüm THY ve Teknik A.fi. çal›flanlar›n›;

onurlu, özverili mücadelelerindendolay› kutluyorum

Ayn› zamanda Türkiye iflçi s›n›f›na,bir mesaj verdi: Böylesi bir kararl›l›¤›nsözleflme haklar›n› elde etmede nekadar önemli ve vazgeçilmez oldu¤unuortaya koyarken, Türkiye iflçi s›n›f›na yolgösterici oldu.

Bugün, tekstil, haberleflme, Harp-‹flve di¤er bir çok ifl kolu iflçisine örnekolurken, hak elde etmenin mücadeleylemümkün oldu¤unu gösterdi. Sendikalarda do¤ru önderlik ettiklerinde, baflar›n›nkaç›n›lmaz oldu¤unu ortaya koydular.

Tüm THY ve Teknik A.fi. çal›flanlar›n›bu onurlu, kararl› ve özverilimücadelelerinden dolay› kutluyor,baflar›lar diliyorum.

11

Tüm THY veTeknik A.fi.çal›flanlar›n› buonurlu, kararl› veözverilimücadelelerindendolay› kutluyor,baflar›lardiliyorum.

Havayolu çal›flanlar›n›n 16 Mart’tanbu yana sürdürdü¤ü toplu ifl sözleflmesigörüflmeleri, grev karar›n›n as›lmas› vesonras›nda gerçeklefltirilen grevoylamas›yla, tüm bas›n›n ve dolay›s›ylatoplumun da gündemine girdi. Yaklafl›k5 ay süren ve toplam 11 bin 500havayolu iflçisinin iki y›l boyunca ücretve çal›flma koflullar›n› belirleyecek olantoplu ifl sözleflmesi, “grev ihtimalininortaya ç›kmas›na dek” bas›n›n ilgisiniçekmekten ne kadar uzaksa, buihtimalin belirmesinden sonra o kadar“yak›n” oldu.

Peki ama nas›l?Türkiye ‹hracatç›lar Meclisi (T‹M),

Türkiye Seyahat Acenteleri Birli¤i(TÜRSAB) gibi iflveren örgütlerininbaflkanlar› “turizm ve ihracat eldengidiyor, ülke ekonomisi olas› bir grevdenfilanca milyon dolar zarar eder”盤›rtkanl›klar› aras›nda.

Sermaye ideologlar› ve onlar›nuygulay›c›lar›n›n örgütlü bir koro olarakhep bir a¤›zdan ç›kard›¤›, “grev bizibitirir, yanar›z biteriz” gürültüsü aras›nda,as›l konu olmas› gerekirken talileflen,“havayolu iflçilerinin hangi koflullarda,nas›l çal›flt›¤›n› ve gerçek taleplerininne oldu¤unu” anlayan oldu mubilemiyoruz?

Grev oylamas›yla birliktetüm gazete ve

televizyonlar›n ana haber bültenlerindeTHY çal›flanlar›n›n koflullar›, talepleri;zor bela, adet yerini bulsun gere¤ibirkaç cümleyle yer al›rken, olas› birgrevin turizm ve ihracat aç›s›ndansonuçlar›na programlar ayr›ld›.

Bas›n›n tutumuBu manipülasyon sürecinin bir

tesadüfler toplam› de¤il, örgütlü birpolitikan›n sonucu oldu¤unu söylemekiçin kahin olmak gerekmiyor. Süreçiçinde ifl öyle bir noktaya vard› ki; Takvimgibi kimi gazeteler, “Hava-‹fl Sendikas›taraf›ndan greve zorlanan çal›flanlar,seslerini gazetemiz arac›l›¤› ileduyurdular” deme cüretini bilegösterdiler. Oysa çal›flanlar bir gün önceç›kan ve THY çal›flanlar›n›n kastedildi¤i“Ak›llar› havada” manfletine tepkilerinidile getirmek için aram›fllard› bu “güzidegazetemizin, mümtaz flahsiyetlerini”.Ama onlar, ertesi gün hiçbir fley olmam›flgibi, ellerini yüzlerine sürüp, “Yarabbiflükür” demeyi tercih ettiler! Yine ayn›gazete, “10 oydan 9’u hay›r” diyerek,daha sand›klar›n kuruldu¤u günkendince “müjdeliyordu” seçimsonucunu.

Kanal D’nin “anchorman”i MehmetAli Birand ise, grev oylamas› haberininard›ndan, “Daha ne istiyorsunuz, s›n›rlar›zorlaman›n manas› yok” türünden biraç›klamay›, milyonlar›n gözünün içinebakarak tekrarl›yordu. Birand;

“Kamuoyunu karfl›s›na alma,flantaj yapma pahas›nas›n›rlar›n zorlanmas› herkesi

güç duruma düflürür. Umar›zTürk Havayollar› çal›flanlar›

sa¤duyuyu tercih ederler" diyerekçal›flana bir anlamda, aba alt›ndan

sopa gösteriyordu.Ücretlerin gerçe¤in çok ötesinde

ifade buldu¤u kimi gazete sayfalar›ve televizyon ekranlar›nda, bir de

“Hava-‹fl % 50 zam istiyor” denilerek,gerçek tan›nmaz hale getirildi.

Tüm bunlar ve daha niceleri olurken,

12

Her fleye ra¤men‹hracatç›, turizmci, bas›n ve di¤erleri...

THYçal›flanlar›n›n

ücretlerinin, kötüniyetli bir

çarp›tmaylagerçe¤in çok

üstündegösterildi¤i kimi

gazete vetelevizyonlarda,“Hava-‹fl % 50

zam istiyor”denilerek, gerçek

tan›nmaz halegetirildi. Bunlar

olurken, THYçal›flanlar›n›n

çal›flma koflullar›ve taleplerinin

içeri¤iyle ilgilenenise olmad›.

Özlem ErgunHava - ‹fl Sendikas›Bas›n/Yay›n Uzman›

THY çal›flanlar›n›n çal›flma koflullar› vetalepleri ile ilgilenense olmad›.

Kendi menfaat ve ç›karlar› sözkonusu oldu¤unda çal›flanlar›n al›n teriolan ücretlerini hesaplamaya bafllayanturizmcilerin, “kâr›m›z azalacak” yönlüdemeçlerine “ülke ekonomisi” laflar›n›s›k›flt›rarak, nas›l meflruluk zeminiarad›klar›n› hep birlikte gördük.

Tüm bu “ülke ekonomisi” demagojisiyerini buldu mu? Tabi ki buldu.

‹lk bak›flta kula¤a ulvi gelen “ülkeekonomisi” kavram›n›n içinde, neçal›flanlar ne de onlar›n koflullar› kendineyer bulabildi. Aksine ve handiyse, “Sizolmasan›z, ülkemiz de ekonomimiz dene güzel olurdu” demeye getirildi ifl.

Turizm ve ihracatç›lardan oluflan bukoro; THY yönetimine dönüp; “Sadece2006 y›l›nda 181 milyon YTL kârara¤men THY yönetimi nedençal›flanlar›n› ma¤dur ediyor? Bir marka,uluslararas› alanda baflar› kazanm›fl birflirket olan THY, dünya standartlar›ndahizmet üretirken, çal›flanlar›n› nedenyoksulluk s›n›rlar›na mahkûm ediyor”demedi, diyemedi.

Hizmet dünya standartlar›nda, ücretise az geliflmifl ülke yoksullu¤unda…

Eme¤ime sahip ç›k›yorum!9 A¤ustos 2007 sadece THY

çal›flanlar› için de¤il, bu zamana kadareli yüre¤inde ç›kacak sonucu bekleyendi¤er sektör emekçileri aç›s›ndan dabüyük bir zafer oldu.

Oylama öncesinde kocamanpuntolarla ve iflveren a¤z›ndan konuflan

bas›n, bu kezgazetelerinin bir

köflesinden küçük harflerle,“greve evet ç›kt›” diye f›s›ldamaklayetindiler.

Yine kimi gazeteler teselli kabilinden,“az farkla evet ç›kt›” deyiverdiler. Ancakyine çok önemli bir konuyu, kapsamd›fl› personel konusunu bile isteyeatlayarak.

Buna ve di¤er tüm sald›r› vebask›lara ra¤men, çal›flanlar iradeleriniortaya koyarak iflveren ve müttefiklerineen anlaml› ve en etkili yan›t› verdiler.Oylaman›n sonucu “çal›flan olarakeme¤ime ve haklar›ma sahip ç›k›yorum”demekti asl›nda.

Grev oylamas›nda gösterdikleri hakve taleplerine sahip ç›kan duyarl› vekararl›tutumlar›ndandolay› tümüyelerimize birkez dahateflekkürediyoruz.

Busüreçte hepbirlikte birkez dahagördük ki; örgütlüdurabilmek, eme¤ine vehaklar›na sahip ç›kabilmek,toplu sözleflme görüflmeleriaç›s›ndan ve hatta tüm iflçimücadelesi aç›s›ndan haylianlaml› sonuçlar do¤urdu.‹lerleyen süreçte bu mücadeleninkazan›mlar›n›n hayata yans›yaca¤›naolan umudumuz ise tam. Her fleyera¤men…

13

Kendi menfaat veç›karlar› sözkonusu oldu¤undaçal›flanlar›n al›nteri ücretlerinihesaplamayabafllayanturizmcilerin,“kâr›m›zazalacak”demeçlerine “ülkeekonomisi”laflar›n›s›k›flt›rarak, nas›lmeflruluk zeminiarad›klar›n›birlikte gördük.

THY çal›flanlar› bir toplu sözleflmedönemini daha geride b›rakt›. Sonuçolarak, grev yapmak zorundakal›nmadan ve elde edilen kazan›mlarlaolabildi¤ince iyi bir sözleflme yap›ld›¤›kan›s›n› tafl›maktay›m. Ama bu döneminesas önemi, sendikal durgunlu¤un,yerini bir canlanmaya, bir uyan›flab›rakm›fl olmas›d›r. Bu durumu flöyleözetlemek mümkün:

THY çal›flanlar›n›n, di¤er bir deyiflleHava-‹fl Sendikas›’n›n üyelerinin çokbüyük bir bölümü, böyle çetin geçenve sonunda grev oylamas› olan bir T‹Ssürecine ilk defa tan›k oldular. Kuflkusuzbu sürecin manevralar› da, onlar içinyeni bir deneyim idi. Bana göre busürecin 4 aya¤› vard›; iflveren, sendika,

çal›flanlar ve kamuoyu.‹flveren aç›s›ndan her fley eskisi

gibiydi. Yani bugüne kadar gelmiflgeçmifl di¤er eski yönetimler ne yapt›ysaonlar da ayn› fleyi yapt›lar ayn›enstrümanlar› kulland›lar. Sonuçtagelinen yer ve al›nan sonuç ortadad›r.Bunun de¤erlendirmesini yapmakonlar›n iflidir, bizi ilgilendirmez.

Sendika, örgütün yöneticileri vebenim de içinde oldu¤um gönüllüçal›flanlar›, sürecin bafl›ndan bu yanave bugün de öz elefltiri yap›p, yapmayada devam edece¤iz. Çünkü hem bugünhem de önümüzdeki uzun bir zamandilimi, çal›flanlar için hiç de umut vericide¤il.

Yukar›da da söz etti¤im gibi;çal›flanlar›n büyük bir k›sm› yaflad›¤›m›zolaylara oldukça yabanc›, yafllar› gere¤i12 Eylül darbesinin ac› sonuçlar›n›nizlerini tafl›yan ve ülkemizdedöndürülmek istenen dolaplar›n dahayeni fark›na varmaya bafllayan, ama üstüste yedikleri flamarlarla çabukö¤renmek zorunda kalan gençinsanlar...

Hangi siyasi görüfle sahip olsalar,bu iflyerine nas›l bir tercihle al›nsalar vehatta kiflisel tercihleri ne olursa olsun,büyük ço¤unlukla ortak amaçtabirlefltiler. Güzel olan da bu idi. Neydibu ortak amaç; THY’nin ve kendilerinin

14

T‹S’in ard›ndan

T‹S

s›ra

s›nd

a 10

5. m

add

e ko

nuflu

lurk

en.

Faruk Say›l›rKaptan PilotUçufl ‹flletme Bafltemsilcisi

Bu dönemin esasönemi, sendikal

durgunlu¤un,yerini bir

canlanmaya, biruyan›fla b›rakm›fl

olmas›d›r.

geleceklerine sahip ç›kma irade vekararl›l›¤›.

Baz›lar› “büyük ço¤unluk” dememetak›labilirler ama grev oylamas›n›nsay›sal sonuçlar›na bak›p, “fark flukadard›” demek büyük bir yan›lg›yadüflmektir. Çünkü yine herkes biliyor ki;demokratik uygulamalar›ngerçekleflmesi ancak gücü elindetutanlar›n verdi¤i izin kadard›r.

Kamuoyu, nas›l bir kamuoyu? Nebilir bizimle ilgili? Nas›l ve kimlertaraf›ndan yönlendirilirler ve umurlar›ndam›d›r gerçekler? Yoksa tam sezonortas›nda bofl koltuk yokken, görevyapt›klar› televizyon kanallar›n›n patlayanTHY reklamlar› yüzünden patronlar›ndanald›klar› emirlerle silahlar›n› THYçal›flanlar›n›n üstüne boflaltan mikrofonuve kalemi sat›l›k baz› bilinenlerinoluflturmaya çal›flt›klar› kamuoyu mu?

Tek bildikleri çal›flanlar›n ald›klar›n›söyleyip, insanlar› bu yolla k›flk›rtmayaçal›flt›klar› ücretler mi? Onlar içinparadan daha önemli bir fley yok mu?Ama ben inan›yorum ki; çal›flanlar busüreçte birkaç paral› asker d›fl›ndatoplumun çok büyük bir bölümünündeste¤ini alm›fl ve amaçlar›n›kamuoyuna en iyi biçimde anlatmay›baflarm›flt›r.

Bu süreç içinde beni en çok rahats›zeden fley, grev oylamas› esnas›ndaiflveren vekili baz› yöneticilerin tavr›d›r.Çünkü onlar iflverenleriningösterdi¤i sakin vedemokratik tavr›anlayamam›fl ve kraldançok kralc› tav›rlar› ile iflbar›fl› ve toplumsalhuzurun bozulmas›naneden olmufllard›r. Grevoylamas›, güvenoylamas›na dönmüfl veinan›lmaz taktiklerle gözegirme hesaplar›yap›lm›flt›r.Yasal biruygulama olan oylamaiflleminin, iflverentaraf›ndan uygulanmayakonmas›n› f›rsat bilen baz›kimseler bunu bir savaflhaline getirmifllerdir, hem

de ne zemini ne de zaman› ve hattasilahlar› hiç eflit olmayan bir savafl.Bütün koflullar›n kendilerinden yanaoldu¤unu bilen bu kiflilerin, adil olmayanbu duruma çok masumane bir karfl›tutum sergileyen baz› arkadafllar›m›zatav›r almalar›, sendikay› yalanc›l›klasuçlamalar›, greve evet diyenlerin vatanhaini oldu¤u suçlamalar› ve birarkadafl›m›za ceza vermeleri budönemin utanç verici olaylar› olarakhat›rlanacakt›r.

Bundan sonra olmas› gereken tekfley; taraflar›n tümünün her fleyin geridekald›¤›n› ve tek amac›n THY’yibulundu¤u yerden daha ileriyegötürmek oldu¤unu gösteren tav›r veeylem içine girmeleridir.

15

“Greve evet”diyenlerin vatanhaini oldu¤usuçlamalar› ve birarkadafl›m›za cezavermeleri budönemin utançverici olaylar›olarakhat›rlanacakt›r.

16

Havayolu iflçilerinin mücadelesine güç katan,tüm s›n›f dostlar›na teflekkürler…

THY ve Teknik Afi. çal›flanlar›n›n T‹Ssürecinde; Hava-‹fl’e pek çok kifli ve kurumdestek ziyaretinde bulundu, uzakta olanlartelefon etti, faks çekti. Olas› bir grevdemaddi olanaklar› dahil Hava-‹fl’in yan›ndaolduklar›n› söyleyerek, sendikam›za moraldestek oldular, bu zor süreçte çal›flanlar›nyan›nda bulunduklar›n› her f›rsattayineleyerek, havayolu iflçilerininmücadelesine güç katt›lar.Petrol-‹fl, Deri-‹fl, Tümtis, Belediye-‹fl,Haber-‹fl, Kristal-‹fl genel merkezlerine,Türk-‹fl’e ba¤l› sendikalar›n ‹stanbulflubelerini kapsayan, fiubeler Platformunun

tüm temsilcilerine, ba¤l› bulundu¤umuzkonfederasyon Türk-‹fl’e, KESK, D‹SK, BTSve baflta TMMOB olmak üzere havayoluiflçilerinin T‹S sürecinden onlar›n yan›ndaolmufl pek çok meslek örgütüne, destekmetninde imzas› bulunan tüm ayd›nlara,maniplasyon sürecine ra¤men konuyugündeme tafl›m›fl gazeteci, yazar veçizerlere, “havayolu iflçilerinin yan›nday›z”diye telefon edip, fliirler yazan yurttafllarave ad›n› flimdi hat›rlayamad›¤›m›z tüm s›n›fdostlar›na; sendikam›z üyelerine verdiklerimoral deste¤inden dolay› ayr› ayr› teflekkürederiz.

Kesk’den toplu ziyaret ve destekKamu Emekçileri Sendikalar›

Konfederasyonu (KESK) Dan›flmaMeclisi Üyeleri, "‹nsanca Yaflam ‹çinToplu Sözleflmeye Yürüyoruz" slogan›yla‹stanbul'dan Ankara'ya do¤rubafllatt›klar› yürüyüfl de Hava-‹fl’eSendikas›n›n önüne gelerek havayoluiflçileriyle de dayan›flt›lar. 28 A¤ustos’taBak›rköy Özgürlük Meydan›'nda birbas›n aç›klamas› yapan, sonra da Hava-‹fl sendikas›na yürüyen yaklafl›k 100kamu emekçilerine polis müdahaleetmeye çal›flsa da “baflar›l›” olamad›.

Hava-‹fl’in baflar›s› hepimize yak›tolmufltur

Sendikaya destek için yürüyüflekat›lan ÖDP ‹stanbul Milletvekili UfukUras da yapt›¤› aç›lamadamilletvekillerine seslenerek ''Gelinmilletvekili maafllar›n› kamu çal›flanlar›n›nmaafllar›na endeksleyelim. Hadi hodrimeydan'' dedi. Uras, �"Türkiye'dekisendikal mücadelenin, s›n›fmücadelesinin, at›l›m yapmas› için Hava‹fl Sendikas›n›n elde etti¤i baflar›hepimize yak›t olmufltur" diye konufltu.Hava-‹fl'in önüne geldiklerinde alk›fllarlakarfl›lanan KESK üyeleri daha sonraotobüslere binerek Ankara'ya hareketetti.

Ayd›nlardan Hava-‹fl’e destekHava-‹fl sendikas›’n›n,T‹S

görüflmelerinde anlaflmasa¤lanamamas› üzerine THY ve TeknikAfi.’de ald›¤› grev karar›na destek verenbirçok ayd›n, yazar, gazeteci, siyasetçi,sanatç› karar›n yan›nda olduklar›n›belirterek, destek metnine imza att›lar.

Birçok sanatç› ve ayd›n›n imzalad›¤›metni okuyan Mor ve Ötesi grubundanKerem Kabaday›, Hava-‹fl Sendikas› veTHY aras›ndaki toplu ifl sözleflmesiuyuflmazl›¤›n›n çal›flanlar›n taleplerido¤rultusunda çözülmesi gerekti¤inisöyledi.

Aç›klamada, Hava-‹fl'in grev karar›

almas›n›n demokrasinin ve hukukdevletinin do¤al bir sonucu oldu¤unubelirtilerek, flunlar kaydedildi:"Sendikan›n alm›fl oldu¤u grevkarar›,sendika üyesi olan ve olmayanbütün çal›flanlar›n kat›ld›¤› grev oylamas›sonucu onaylanm›flt›r. Grevoylamas›nda ›srar eden THY yönetimi,ortaya ç›kan çal›flanlar›n bu iradesinidikkate almak zorundad›r. Hükümetbugüne de¤in defalarca yapt›¤› gibiinand›r›c›l›¤› olmayan 'milli güvenlik'gerekçesine dayanarak grev ertelemeyoluna baflvurmamal›; uyuflmazl›¤›nsendikal haklara sayg› temelinde,demokratik ve hukuk devleti anlay›fl›içinde ve çal›flanlar›n taleplerinin dikkateal›narak çözülmesi için samimi çabaharcamal›d›r."

17

Hava-‹fl’in grevkarar› almas›,demokrasinin vehukuk devletinindo¤al sonucudur.

18

THY’de süren toplu ifl sözleflmesindeortaya ç›kan uyuflmazl›k sonucundayap›lan referandumda emekçiler“GREVE EVET” karar› ald›lar.

Bugün itibariyle toplu sözleflmeanlaflmayla sonuçlanm›fl ve sendikataraf›ndan grev karar› uygulanmam›flolsa da; THY yönetimi ve hükümetinbütün bask›lar›na ve lokavt uygulanaca¤›tehditlerine ra¤men, iflçilerin kendiiradeleriyle ald›klar› grev karar›n› do¤ru,yerinde ve önemli bulduk.

THY emekçileri ald›klar› bu kararla,ifl koflullar›n›n ve ücretlerinin iyilefltirilmesigibi hakl› taleplerinin karfl›lanmas›mücadelesinde (grev vb. gibi) evrenselhaklar›n› kullanmalar›n›n engellenmesinekarfl› gerekli demokratik cevab› verdiler. Emekçilerin “grev” karar›ndan ürkenkimi çevreler ise, THY iflletmesininbataca¤›ndan ve grevin özel flirketlereyarayaca¤›ndan tutun, çal›flanlar›n sosyalhak ve ücretlerinin “yüksek maliyetunsuru” oldu¤u iddialar›na var›ncayakadar komik gerekçelerle ve koro halindeHava-‹fl Sendikas›’n›n üzerine giderekgrevi engellemeye çal›flm›fllar;

demokrasinin temel vazgeçilmezlerindenolan sendikan›n ve sendikalaflman›n“gereksiz” oldu¤unu maniple etmeyeniyetlenmifllerdir.

‹flçilerin ekonomik ve demokratik hakkazan›mlar›n›n ve iyi bir toplu sözleflmeyapman›n bir arac› olarak evrensel birhak olan “grev”, “tahripkar” gösterilerekkamuoyu önünde anlams›zlaflt›r›lmayaçal›fl›lm›flt›r.

Örgütlü sendikal mücadeleninönemini ve gereklili¤ini göstermesiaç›s›ndan toplu sözleflme sürecindeiflçilerin tutumu ve THY A.O. 21. Dönem,THY Teknik A.fi. 1. Dönem toplu iflsözleflmesinin yeni kazan›mlarlaimzalanmas›, sadece THY emekçilerininde¤il Türkiye sendikal hak ve özgürlüklermücadelesinin de önemli bir zaferidir.Bundan dolay› THY emekçilerini veHava-‹fl Sendikas›’n› yürekten kutluyoruz.

Son olarak flu dile¤imizi iletiyoruz;grev konusunda uygulanan referandum,sendikal hak ve özgürlüklerin önündekiyasal engellerin ortadan kald›r›lmas› içinde uygulans›n.

Disk Genel Baflkan› - Süleyman Çelebi

Hava-‹fl’liler grevin bir “amaç” de¤il, demokratik haklar›nkazan›lmas›nda “etkin bir araç” oldu¤unu bir kez daha gösterdiler!

Türk Hava Yollar›’nda toplu iflsözleflmesinin imzalanmas› sürecindeHava-‹fl Sendikam›z›n verdi¤i mücadele,son y›llarda çal›flanlar aç›s›ndan ortayakonan en anlaml› ve etkilimücadelelerden biri olmufltur.

Havac›l›k sektörü gibi, özel bir önemesahip ve çal›flanlar›n›n farkl› statü vekonumda oldu¤u bu sektörde, yap›langrev oylamas›n›n sendikal dayan›flmave mücadele yönünde ç›km›fl olmas›da, ülkemizdeki tüm çal›flanlara büyükbir moral sa¤lam›fl, Türk sendikalmücadele tarihine önemli bir sayfaolarak geçmifltir.

Sendikal dayan›flman›n ve mücadele

azminin baflar›yla sonuçlanaca¤›na olaninanc› pekifltiren bu sürecin, masabafl›nda ve bar›flç›l yollarlaçözümlenmesi, ayr›ca Hava-‹fl’i veüyelerini tatmin eden bir flekildesonuçlanmas› bizim için büyük birmutluluk vesilesidir.

Bu kararl› ve etkili mücadeledeeme¤i geçen, baflta Hava-‹flSendikam›z›n her kademedekiyöneticilerini, Hava-‹fl üyelerini, destekveren kardefl sendika ve kurulufllar›, buhakl› ve meflru mücadeleyi anlay›fllakarfl›layan halk›m›z› kutluyorum vekendilerine teflekkür ediyorum.

Türk-‹fl Konfederasyonu Genel Baflkan› - Salih K›l›ç

Hava-‹fl Sendikas›’n›n verdi¤i mücadele son derece anlaml›

Mavi k›v›lc›m› çakanlara selam olsun!2001 krizinden sonra sendikalara

"ölü topra¤› serpilmifl" gibiydi. 2002y›l›nda bafllayan ve 4.5 y›l süren birinciAKP döneminde de iflsizlik ve yoksullukartm›fl, esnek çal›flmay› getiren ve birçeflit "kölelik düzenini" öngören 4857say›l› yeni ‹fl Kanunu karfl›s›nda iflçi s›n›f›gereken tepkiyi göstermemiflti. Budönemde yo¤un özellefltirmeleryaflanm›fl, SSK hastaneleri sigortal›lar›nelinden al›nm›fl, sosyal güvenlik reformuad› alt›nda emeklilik ve sa¤l›k haklar›iyice t›rpanlanm›flt›. Sendikalar, "nas›lolsa bu yasa do¤rudan üyelerimizietkilemiyor" diyerek etkili bir muhalefetyapmam›fllard›.

Bir de bunlar›n üstüne 2007seçimlerinde AKP'nin baflar›s› ekleninceemek kesimi iyice dura¤anlafl›pumutsuzluk�havas› ortal›¤› kaplamayabafllam›flt›. ‹flte tam bu aflamada Hava-‹fl Sendikas›, "taban›n söz ve karar sahibiolma ilkesi"ne uyarak toplu sözleflmesürecini yönetti. Üyesi ile birlikte hakkay›plar›n› ortaya koydu, ücret veçal›flma koflullar›na iliflkin taleplerinis›ralad›.

Sendikan›n üyesiyle iliflkisini pektan›mayan yeni THY yönetimi, "grevoylamas›" silah›na baflvurdu. Ancak silahgeri tepti. Yo¤un bask›lara ve tekelcimedyan›n gazetecilik kurallar›n› hiçesayarak yapt›¤› iflveren yanl›s›yönlendirici yay›nlar›na ra¤men THYçal›flan› “greve evet” dedi.

Oylama, hem iflveren cephesindehem de medyada flaflk›nl›k yaratt›. Ayn›zamanda bu "mavi k›v›lc›m" emekkesimine moral kazand›rd›, Hava- ‹fl'inarkas›ndan sendikalar birer birer grevkarar› almaya bafllad›. Hak kay›plar›n›ngiderek bir var olma, yok olma sürecinibafllataca¤›n› anlayan sendikalar, s›n›fmücadelesinin gereklerine uygun birpozisyon almaya yöneldiler.

Hava-‹fl'in ard›ndan Teksif, DenizcilerSendikas›, Tez Büro-‹fl grev karar›al›rken, Harb-‹fl ve Haber-‹fl'in toplusözleflme görüflmeleri de uyuflmazl›klasonuçland›. Önümüzdeki süreçte,sendikalar›n bilinçli, ak›lc› ve kararl› birortak mücadele hatt›n› oluflturmas› önemkazan›yor...

Maltepe Üniversitesi Ö¤retim Üyesi - Dr. Atilla Özsever

19

Mücadelenizi selaml›yorumHava–‹fl ve Atilay Ayçin… Bir

sendikac› ve yazar olarak benimdünyamda birbirini ça¤r›flt›ran,bütünleflmifl iki isim… Biri emek örgütü,öteki emekçinin seçti¤i öncüsüdür...Hava–‹fl Sendikas› üyeleri ve yöneticileriile örnek olacak bir görünüm sergilediler.Tüm bask›lara karfl›n grev oylamas›nda‘Evet’ ç›kmas› bu süreçte örgütüngücünü gösterdi. Ve özlenensendikac›l›¤› bizlere emek örgütü Hava– ‹fl, emekçinin sözcüsü Atilay Ayçinyaflatt›. Hava–‹fl’i ve Atilay Ayçin’ikutluyoruz. Kuflkusuz bu bir örgütün,ortak akl›n, ortak eylemin baflar›s›d›r.Küresel rüzgârlar›n esti¤i, sendikaldünyan›n savruldu¤u söylentilerini boflaç›kard›. Köfle yaz›mda vurgulad›¤›mgibi, baz› köfle yazarlar›n›n ‘militansendika’ diye tan›mlama tarafl›l›¤›nakarfl›n; THY’deki geliflmeleri izleyen,

sizinle yüre¤i atan sevenleriniz çoktu.Örgütsel disiplin, kararl›l›k gösterenHava–‹fl üyeleri yaln›z de¤ildiniz…Ayd›nlar sizi imzalar› ile desteklediler.Onlardan biri olman›n onurunu heptafl›yaca¤›m.

Bir kez daha örgütsel güç,dayan›flma, kararl›l›k sizlerle kazand›.Sendikal dünya ›fl›lt›l› bir umut,dayan›flma sihirli sözcük olma özelli¤inisizlerle korudu. Dosta, düflmana güçlüsendikan›n, güçlü yöneticileri ile nas›lda ‘Hak verilmez al›n›r’ gerçe¤ini birkez daha gösterdiniz. Bu bütünleflme,bu mücadele kararl›l›¤›yla ça¤daflsendikac›l›¤›n nas›l yap›ld›¤›n›göstermek müthiflti. Bu mücadelenizhem sendikal dünyaya hem deTürkiye’ye ça¤dafl ve soylu bir hak almamücadelesini gösterdi ve yaflatt›.Mücadelenizi selaml›yorum.

Birgün Gazetesi Yazar›-Basisen ‹ç Anadolu fiube Baflkan› - Yaflar Seyman

Bu ekonomik model, faizcilere aktard›¤› gelirin hiç de¤ilseyar›s›n› eme¤e aktarabilmenin yolunu bulmal›d›r

22 çeyrektir ekonomi ortalama olarak% 6’n›n üzerinde büyürken, memurlar,esnaflar, emekliler, çiftçiler gibi iflçilerde, “bu övünülen, gurur duyulan, istikrarbahfleden ve iktidar partisine % 47 oykazand›rd›¤› ifade edilen büyümeden”paylar›n› alamad›lar.

“Grev yaparsak: iflyerimiz batar,iflimiz elimizden gider, patron k›zar,iktidar bozulur, bizi iflten atarlar. ‹flbekleyen milyonlarca iflsiz var, dahaucuz ücrete onlar› çal›flt›r›rlar.”korkusunun esiri oldular. ‹flverenler vebirinci Tayip Erdo¤an iktidar›, “eksikistihdam politikas›n›” Demokles’in k›l›c›gibi çal›flanlar›n bafl›nda tuttular. Çoksay›da iflsizin oldu¤u bir toplumda,iflçinin büyüme yüksek olsa da, ancakenflasyon kadar ücret art›fl›sa¤layabilece¤i yap›y› 7 y›l boyuncasürdürdüler.

‹flçiler 7 y›l boyunca üstlerine “ölütopra¤› serpilmifl“ gibi beklediler. Grev

hakk›n› kullanmay› neredeyse heptenunuttular. THY çal›flanlar›n›n “greve evet”demesi bu 7 y›ll›k ölü topra¤›n›n savrulupda¤›t›lmas›d›r. Çok k›ymetlidir.

Sand›k iradesini ortaya koydu, “halkistikrara oy verdi” diye iktidar alk›fllamas›yapan yazarlar, THY çal›flanlar›n›n “grevoylamas› sand›¤›ndan ç›kan evetiradesine” de sayg› göstermelidir.

Hava-‹fl üyelerinin sendikal haklar›n›kullanmalar›ndan daha normal, dahameflru, daha yasal baflka bir fleyolamaz. fiimdi kalk›p da, “turizmin enhareketli oldu¤u günlerde grevyapmas›nlar, turizim zarar görür” demekhaks›zl›kt›r. Eme¤e sayg›s›zl›k, hukukaterbiyesizliktir. Bu ekonomik model,faizcilere aktard›¤› gelirin hiç de¤ilseyar›s›n› eme¤e aktarabilmenin yolunubulmal›d›r. Bulam›yorsa bu, THYçal›flanlar›n›n kabahati de¤il,THY’yiyönetenlerin kabahatidir.

Vatan Gazetesi Yazar› - Necati Do¤ru

20

‹flçilerin “greve evet” demedi¤i yerde patronunikinci ad›m› sendikay› tasfiye etmek olmufltur

Bir iflyerinde patronun “grevoylamas›” istemesi, hiç de ola¤an birfley de¤ildir. Bunun içindir ki, e¤eriflyerinde iflçiler “greve evet”demezlerse; art›k toplu sözleflmemasas›nda sendikan›n yapaca¤› bir fleykalmaz. Nitekim, bu yola çok azbaflvurulmufl ve iflçilerin “greve evet”demedi¤i yerlerde patronun ikinci ad›m›iflyerinden sendikay› tasfiye etmekolmufltur.

THY patronunun grev oylamas›zorlamas›nda da, sözleflmede iflçilerintaleplerinin yüksekli¤i de¤il ama ortavadede THY ve Teknik A.fi. ‘densendikay› tasfiye etme plan› vard›.Böylece düz iflçilerin ücretlerini asgariücrete do¤ru çekerken, kalifiye hizmetleriçin de bireysel sözleflmeler yaparakorada da ücreti afla¤› do¤ru çekmekplanlanm›flt›. En az›ndan orta vadedekiamaçlar› buydu. Böylece THY patronu,çal›flma süreleri ve koflullar› konusunda

da sendikan›n denetimindenkurtulacakt›.

Ancak THY ve Teknik A.fi.çal›flanlar›, bir s›n›f güdüsüyle, bütünbask›lara karfl›n bu u¤ursuz plan›bozdular. Üstelik böylece T‹S masas›naa¤›rl›klar›n› art›rd›klar› gibi, di¤eriflkollar›nda patronlar›n benzer yollasendikalar› zorlama, tasfiye etmegiriflimlerinin önüne de ciddi bir setoluflturdular. Çünkü THY’de tersi olsayd›;di¤er greve haz›rlanan iflkollar›nda dapatronlar bu örne¤e dayanarak benzergiriflimler yapacakt›. Bu yüzdendir kiTHY çal›flanlar› ve sendikalar›n kararl›duruflu, di¤er iflkollar› iflçilerininmücadelesinde de katk› olmufltur.Umar›z ki havayolu iflçileri bugünkübirikimlerini koruyup gelifltirerek di¤eriflkollar›ndaki iflçilerle, kamuemekçileriyle dayan›flmagöstereceklerdir.

Evrensel Gazetesi Genel Yay›n Yönetmeni - ‹hsan Çaralan

Türk Tabipleri Birli¤i Merkez Konseyi Baflkan› - Prof. Dr. Gençay Gürsoy

Hepimizin yak›ndan takip etti¤i gibi,Türk Hava Yollar› çal›flanlar›n›n toplu iflsözleflmesi sürecinde anlaflmasa¤lanamamas› nedeniyle Hava-‹flSendikas›, demokrasinin ve hukukdevletinin do¤al bir sonucu olarak grevkarar› alm›flt›.

Grev hakk›, ülkemizin de onaylam›floldu¤u uluslararas› sözleflmeler ve içhukuk ile güvence alt›na al›nm›fl evrenselkabul gören bir hakt›r. Temel hak veözgürlüklerin ayr›lmaz bir parças›d›r.Türk Hava Yollar› çal›flanlar›n bu

haklar›na sahip ç›kmas› ve ortak birkararl›l›kta buluflmalar›, bu sürecin yenikazan›mlarla ve anlaflma ilesonuçlanmas›n› sa¤lam›flt›r. Bu durum,sendikal mücadelenin, çal›flanlar›nbirlikte hareket etmesinin ve grevoylamas›na ortak bir “evet” denmesininönemini ortaya koymaktad›r. Sonuçtanduydu¤umuz memnuniyeti dilegetirirken, bunun tüm ülke sendikalmücadelesi aç›s›ndan bir örnekoluflturmas›n› diliyoruz.

Grev hakk›, temel hak ve özgürlüklerin parças›d›r

21

TMMOB, siyasal iktidar›n Hava-‹fl’e yaklafl›m›n›dikkatle takip etmektedir

Hava-‹fl Sendikas› ile THY aras›ndakiifl uyuflmazl›¤› bugün yeni bir noktad›r.Hava-‹fl Sendikas› çal›flanlar aras›ndayap›lan grev oylamas›ndan sonrayapt›¤› de¤erlendirmede:"THY A.O. ve THY Teknik A.fi. çal›flanlar›kendilerine zaman zaman yasalar›nda d›fl›na ç›k›larak yap›lan ak›l almazbask›lara ve ola¤anüstü bir karfl›kampanyaya karfl›n, anketler vedemokratik tart›flmalar yoluyla kolektifolarak belirledi¤i taleplerinin arkas›ndadurmufltur. Bu tav›r ülkemizdeüzerine ölü topra¤› serpilmifl iflçi

mücadelesinin her türlü zorlu kofluldabile, iflçilerle güven içinde bir örgütlülüksa¤land›¤›nda, nas›lgüçlenebilece¤ini göstermesi aç›s›ndanders niteli¤indedir.” demektedir.TMMOB, Hava-‹fl'in bude¤erlendirmesine sahip ç›kmaktad›r.TMMOB, Hava-‹fl'in ve çal›flanlar›nyan›ndad›r. TMMOB, siyasal iktidar› veTürk Hava Yollar› yönetimini "çal›flanlar›ntaleplerini dikkate alarak, çal›flanlarlehine çözüm için" gere¤ini yapmayaça¤›rmaktad›r.

TMMOB Yönetim Kurulu Baflkan› - Mehmet So¤anc›

Hava-‹fl Sendikas› ve THY çal›flanlar›, Türkiye emek hareketiaç›s›ndan son derece önemli bir ifl yapt›

Y›llard›r emek hareketi kenditaleplerini oluflturma ve mücadeleyoluyla bunlar› iflverenlere iletmekonusunda cesaretsiz ve yetersizkal›yordu.

Hava ‹fl Sendikas› ve THY çal›flanlar›bu gidifli de¤ifltirdi. Son derecedemokratik bir oylama yap›ld›. Çal›flanlartaleplerini demokratik ve özgür birflekilde dile getirdi. Oylama sonucundasendikalar›n›n elini toplu sözleflmemasas›nda güçlendirdiler ve taleplerinönemli bir bölümünün gerçekleflmesininyolunu açt›lar. Bu olmasayd›, talepleryine gerçekleflemeyecekti, çal›flanlar›n

temsilcileri yine masadan boynu bükükkalkacakt›.

Bu oylama ile Türkiye emekhareketine de önemli bir mesaj verildi:

Emek hareketinin ve sendikalhareketin yeniden ve yavafl yavaflhaklar›na ve taleplerine sahip ç›kmas›için önemli bir ad›m at›lm›fl oldu. Emekhareketinin di¤er sektörlerinin de budeneyimden dersler edinmesinisa¤lamak çok önemli.

Bu yap›labildi¤i oranda, sendikalhareketin zaaflar›n›n afl›lmas› vehareketin yeniden flekillenmesi yönündeönemli ad›mlar at›labilecektir.

Ba¤›ms›z Milletvekili - Ufuk Uras

22

Konut EdindirmeYard›m› (KEY)

hesaplar›n›ntasfiyesi için

yönetmelik ResmiGazete'de 14

A¤ustos 2007tarihinde

yay›mland›.

De¤erli üyelerimiz,Konut Edindirme Yard›m› (KEY)

hesaplar›n›n tasfiyesi için yönetmelikResmi Gazete'de 14 A¤ustos 2007tarihinde yay›mland›.

Yönetmeli¤e göre;• ‹flyerleri hak sahiplerinin listelerini

30 Kas›m’a kadar oluflturacak. (BakanlarKurulu bu süreyi bir defaya mahsus üçaya kadar uzatabilecek.)

• ‹flyerlerince haz›rlanacak listelertasfiye halindeki Emlak Bankas›'nagönderilecek.

• Emlak Bankas›, hak sahiplerininisim, konut edindirme yard›m› venemalar›n› içeren listeleri, 30 Kas›m2007'den itibaren üç ay içinde EmlakGayrimenkul Yat›r›m Ortakl›¤›'na (EGYO)bildirecek. (Hazine'nin ba¤l› oldu¤ubakan bu süreyi bir defaya mahsus ikiaya kadar uzatabilecek.)

• Listeler Resmi Gazete'de ilanedilecek

• Bunu takiben listelerde yeralmayanlar›n baflvurular› için süre

tan›nacak ve ödemeler 2008'deyap›lacak.

Hak sahiplerinin konut edindirmeyard›m› anapara tutarlar›n›nnemaland›r›lmas›nda;

• Hesaplar›n bankaca takip edildi¤i1 Ocak 1987 ila 29 Aral›k 1999aras›ndaki dönem için EmlakBankas›'n›n alt› ayl›k vadeli mevduatfaizi bileflik usulde uygulanacak.

• Hesaplar›n bankadan EGYO'yadevredildi¤i 29 Aral›k 1999'den 30Kas›m 2007 tarihine kadar ise;EGYO'nun net aktif de¤erinin yüzde60.96's›n›n, Emlak Bankas› Afitaraf›ndan ayni sermaye olarak EGYO'yadevredilen tafl›nmazlar karfl›l›¤› 395milyon 751 bin 717 YTL oran› esasal›narak nemaland›r›lacak.

Tüm üyelerimize duyulur.Sendikam›z KEY hesaplar›n›n

tasfiyesi ile ilgili olarak yeni geliflmelerolmas› durumunda sizleribilgilendirmeye devam edecek.

Sorular›n›z için: havais@havais.org.tr

Konut Edindirme Yard›m› (KEY) ödemeleri

Konut Edindirme Yard›m› (KEY), 11 Kas›m 1986 y›l›nda 3320 say›l› yasaile 10 ve daha fazla iflçi çal›flt›ran iflyerlerindeki iflçiler, 657 say›l› DevletMemurlar› Kanunu ile 926 say›l› Türk Silahl› Kuvvetleri Personel Kanunu, 2914say›l› Yüksekö¤retim Personel Kanunu ve 2802 say›l› Hakimler ve Savc›larKanunu'na göre ayl›klar›n› alan devlet memurlar› ile di¤er kamu görevlileri vebunlar›n emeklilerine kanunda belirtilen esaslara göre konut edindirmeyard›m›n› amaçl›yordu. Yard›mla ilgili kesintiler, kanunun yürürlükte oldu¤usüre içerisinde iflçiler ad›na iflverenden, memur ve di¤er kamu çal›flanlar›ad›na ise ilgili kurumdan yap›larak, Türkiye Emlak Kredi Bankas› nezdindememurlar için "Toplu Konut Ve Kamu Ortakl›¤› ‹daresi Baflkanl›¤› ad›na aç›lanDevlet Memurlar› ve Emeklileri Konut Edindirme Yard›m›, iflçiler için de ayn›bankada aç›lan "‹flçiler ve Emekliler Konut Edindirme Yard›m›" hesaplar›ndatopland›. Kanunun, yard›m için 75 metrekarelik evlerin 60 metrekarelik bölümüiçin yararlanma flart› koflmas›, fonun kullan›m›n›n çok düflük olmas›na nedenolurken, yard›m için kesinti uygulamas›na da 1996 y›l›nda son verildi.

Konut Edindirme Yard›m› nedir?

Kanunda, Konut Edindirme Yard›m› fonunun tasfiyesi s›ras›ndanemaland›rman›n Emlak Bankas›’n›n faizleri üzerinden yap›laca¤›nahükmediliyor. Bu, nemaland›rman›n o y›llarda geçerli olan piyasa mevduatfaizlerinin çok alt›nda kalan bir faiz oran›yla yap›laca¤› anlam›na geliyor. Di¤erbir deyiflle, hak sahipleri (yani bizler) ciddi bir gelir kayb›na u¤rayacaklar.Türk-‹fl Sosyal Güvenlik Dan›flman› Celal Tozan’›n hesaplamalar›na göreödemelerini eksiksiz olarak yapm›fl olan bir çal›flana 500 YTL civar›nda birödeme yap›lacak. Tozan’›n hesaplar›na göre, gerçekçi bir nemaland›rmayap›lm›fl olsayd› bu tutar yaklafl›k olarak 4500 YTL olacakt›.

Hak sahipleri büyük kayba u¤rayacak

Konuyla ilgili belgelerKonut Edindirme Yard›m› Hak Sahiplerine Ödeme Yap›lmas›na Dair Yönetmelikhttp://rega.basbakanlik.gov.tr/eskiler/2007/08/20070814-5.htm

23

Havac›l›k sektöründe nedenbu kadar çok uluslararas›düzenleme var?

The Economist’in e-ticaret, pazarlama veulaflt›rma alanlar›ndan sorumlu editörlerinden PaulMarkillie, bu derginin 14 Haziran tarihli say›s›nda“Uçufl korkusu” bafll›¤› ile yay›nlad›¤› havac›l›kdosyas›na ek olarak, web sitesinde yay›nlanmaküzere kendisiyle yap›lan bir söyleflide flöyle diyor:“Havayolu sektöründe de¤iflim yaflan›yor, ancakçok yavafl bir h›zla. Sonuçta karfl›m›zda dünyayaküreselleflmeyi getirmifl, ancak kendisiniküresellefltirememifl olan bir sektör var.”

Buna benzer yorumlar havac›l›k sektöründedaha fazla ve daha h›zl› liberallefltirmeden vekurals›zlaflt›rmadan yana olanlarca son y›llarda s›ks›k tekrarlan›yor. Bu konunun verdi¤i mesaj fluflekilde özetlenebilir: Havac›l›k sektöründe, sektörüngeliflimine ket vuran çok fazla say›da uluslararas›düzenleme var ve bunlardan en k›sa zamandakurtulmak laz›m.

Bu, sektörün gerçek ihtiyaçlar›n›n yerine liberalideolojik önyarg›lar› koyan, son derece tehlikeli biryaklafl›m. Konuyla ilgili sa¤l›kl› bir de¤erlendirmeyapabilmek için öncelikle havac›l›k sektöründeneden bu kadar çok uluslararas› düzenleme veiflbirli¤inin oldu¤unu sormak gerekiyor.

Peki ama neden böyle?Asl›nda bu sorunun çok yal›n bir cevab› var:

baflka bir seçenek olmad›¤› için. Uluslararas›havayolu flirketleri do¤alar› gere¤i küresel bir a¤›nparçalar›n› oluflturuyorlar. Sözgelimi genifl gövdelibir uçak, k›rda bofl bir alana inifl yapamaz: bu tiptebir uçak belirli bir uzunlu¤a ve güce sahip olan birpiste, geliflmifl iletiflim sistemlerine ve inifl deste¤ineihtiyaç duyar. Dolay›s›yla bu uça¤›n bir noktayauçabilmesi için öncelikle uygun altyap›y› veoperasyonla ilgili gerekli prosedürleri güvencealt›na alan bir anlaflman›n bulunmas› gerektirir.Pilotlar›n o ülkenin hava trafik kontrolörleriylekonuflabilmeleri, bunun için evrensel bir ortak dilinolmas› gerekir. Bütün bu konular da ancak ilgilibütün devletlerin aralar›nda anlaflmalar›yla, belirlibir kurallar ve düzenlemeler manzumesioluflturmalar›yla çözümlenebilir. Bir BirleflmiflMilletler kuruluflu olan Uluslararas› Sivil Havac›l›k

Örgütü’nün (ICAO) operasyonla ilgili ve teknikstandartlar oluflturuyor olmas› do¤rudan bu ihtiyaçlaba¤lant›l›d›r.

Benzer bir mant›k ticari faaliyetler için de geçerli.Sözgelimi bir yolcu Londra’dan Auckland’a uçuyorve bu yolculu¤u s›ras›nda Bangkok ve Sydney’deaktarma yap›yor olsun. (Bu örne¤i gerçekçi olmas›için www.cheapflights.com web sitesinden birkaçdakikal›k bir araflt›rma yaparak oluflturdum.) Bunuyaparken bu yolcu, her biri kendine özgürezervasyon sistemlerine sahip olan ve farkl› parabirimleri kullanan farkl› havayolu flirketlerinikullan›yor olabilir. (Benim internetten oluflturdu¤umörnekte 3 havayolu flirketi söz konusuydu.)

Bu havayolu flirketleri rezervasyonlar› yap›yorlar,birbirlerinin biletlerini tan›yorlar, toplam bilet bedelinisapt›yorlar, ulusal para birimlerini birbirineçeviriyorlar ve geliri yapt›klar› bir anlaflmaçerçevesinde paylafl›yorlar. Bunlar son derecekarmafl›k süreçler. Örne¤in, havayollar› dalgalanan,bir inip bir ç›kan döviz kurlar›na karfl› kendi parabirimlerini (Tarife Konstrüksiyon Birimlerini)oluflturmak zorundalar.

Bütün bu ifllemlerin yürütülebilmesi için bir takashizmetine ihtiyaç var. Bu ihtiyac› karfl›lamakUluslararas› Hava Tafl›mac›l›k Birli¤i’nin (IATA)bafll›ca görevlerinden biri. E¤er IATA olmasayd›hükümetler mutlaka bir tane yaratmak zorundakal›rlard› dersek durumu abartm›fl olmay›z. fiuras›çok aç›k, küresel bir sistem belirli bir örgütseldüzenleme olmadan iflleyemez. Küresel bir a¤›n,bu a¤ üzerinde belirlenen ücret tarifeleri ve transferanlaflmalar› olmadan ifllemesi olanaks›zd›r.

Paul Markillie gibiler, yani havac›l›k sektöründekide¤iflimi yavafl bulanlar ve sektörü özgül yanlar›n›fazlaca göz önünde bulundurmadan di¤ersektörlerle k›yaslayarak tam boy bir liberalleflmeyive kurals›zlaflmay› arzu edenler yan›l›yorlar.Havac›l›k sektörü asl›nda yavafl de¤il, olabilece¤ikadar h›zl› bir biçimde de¤ifliyor. Sorun ve tehlikesektördeki de¤iflim h›z›n›n “yeterli” olmamas› de¤il,bu h›z›n ideolojik bir tutumla sektörünkald›ramayaca¤› bir ivmeye tafl›nmas›d›r.

KARfiIATAKKemal Ülker

Hava-‹fl E¤itim Uzman›

Üretimin giderek daha fazlaküreselleflmesiyle birlikte ulaflt›rmahizmetleri de h›zl› ve köklü bir yap›salde¤iflim süreci içinden geçiyor. 25-30

y›l öncesinden farkl›olarak ulaflt›rma sektörüart›k sadece pazarlar›birbirine ba¤lam›yor,giderek daha fazlaüretim sürecinin birparças› olarak ifllevgörüyor.

Dünya üzerindekiekonomik sektörlerintamam›na yak›n› sonderece h›zl› bir biçimdebütün dünyay› bir üretimarenas› olarak kullananbirkaç ulus ötesi devinelinde yo¤unlaflm›fldurumda ve bu devlergiderek daha fazlakarmafl›klaflan lojistikihtiyaçlar›n› karfl›lamakiçin bu konudauzmanlaflm›fl ve birdençok tafl›ma türünükullanan (intermodal)lojistik flirketlerini

kullan›yorlar. Pazarlama veperakendecilik sektörleri de giderekdaha fazla küresel flirketlerinegemenli¤i alt›na giriyor.

Ulaflt›rma sektörüne yönelik talepas›l olarak bu büyük küresel flirketlerinyük tafl›ma ihtiyaçlar› taraf›ndanflekillendiriliyor. ‹ntermodal lojistikflirketlerinin güçlenmesi ile birlikte, farkl›ulaflt›rma sektörlerinde kendi aralar›ndarekabet eden flirketler (yani havayoluflirketlerinin havayolu flirketleriyle,gemicilik flirketlerinin gemicilikflirketleriyle vb.) yerine, karfl›m›zdabirbiri ile rekabet eden devasa küreselintermodal ulaflt›rma a¤lar›n› buluyoruz.Di¤er bir deyiflle ulaflt›rma alt sektörleriaras›ndaki ayr›mlar siliklefliyor.

Liberalizasyon, kurals›zlaflt›rma veulaflt›rma sektöründe faaliyet gösterenflirketlerin özellefltirilmeleri bu sürecinayr›lmaz bir parças› ve beraberindeulaflt›rma sektörünün, t›pk› hizmetverdi¤i di¤er ekonomik sektörler gibi,az say›da, daha büyük küreseliflletmecilerin elinde yo¤unlaflmas›n›getiriyor. Üstelik bu süreç sadeceulaflt›rma flirketlerini yenidenflekillendirmekle kalm›yor, ulaflt›rma

24

Lojisti¤in önlenemez yükselifli veulaflt›rma iflçileri*Kemal ÜlkerHava-‹fl E¤itim Uzman›

altyap› yat›r›mlar›n› da giderek dahafazla belirler hale geliyor. Bu yat›r›mlar›nönemli bir bölümü daha flimdiden özelyat›r›m haline gelmifl durumda. Lojistiksanayileflmifl ülkelerle geliflmekte olandünya aras›ndaki ulaflt›rma ve iletiflimuçurumunu da giderek daha fazladerinlefltiriyor.

Ulaflt›rma zinciri içinde iflçilerin yeri‹ntermodal lojisti¤in geliflimi ve

ulaflt›rma sektöründe sahip oldu¤u pay›sürekli olarak art›r›yor olmas› çal›flmakoflullar›nda ve çal›flanlar›n haklar› vekazan›mlar› üzerinde yo¤unlaflan birbask›n›n oluflmas›na yol açt›. Dünyan›ndört bir yan›nda, bütün ulaflt›rma altsektörlerinde iflçiler flu ortak sorunlarlayüz yüze geliyorlar:

• gidifl gelifl sürelerini k›saltmayayönelik olarak otomasyon düzeylerininart›r›lmas›

• geçici iflçili¤e karfl› (özelliklelimanlarda) yap›lm›fl olandüzenlemelerin birer birer ortadankald›r›lmas›

• esnek çal›flman›n artmas›• çal›flma saatleri ve vardiya

sistemleri konusunda yap›lan bask›lar• personel say›s›nda büyük çapl›

azaltmaya gidilmesi• ifl yo¤unlu¤unun belirgin bir

biçimde artmas›• sendikal örgütlenmeye yönelik

sald›r›larda art›fl• ücret maliyetini azaltmaya yönelik

kesintisiz bask›lar• ulusal ya da uluslararas›

düzenlemeleri ve yasalar› göz ard›etmeye ya da çi¤nemeye yönelik artanbask›lar

Neler yap›lmal›?Do¤ald›r ki bir iflçi sendikas› olarak

bizler soruna ulaflt›rma iflçileri aç›s›ndanbak›yoruz ve hükümetten taleplerimizide bu bak›fl aç›s›yla formüle ediyoruz.

• Ulaflt›rma hizmetlerinin ya daulaflt›rma iflçilerinin çal›flma koflullar›üzerinde olumsuz etki yaratt›¤›durumlarda özellefltirme vekurals›zlaflt›rma uygulamalar›ndan geridurulmal›d›r.

• Devlet düzenlemeleri ve uzundönemli stratejik kamusal planlamayolcu ve yüktafl›mac›l›¤›nda merkezibir rol oynamal›d›r.

• Sektörün yenidenyap›land›r›lmas›sürecinde emniyetstandartlar›n›n erozyonau¤ramas›na, ticarikayg›lara konuedilmesine engelolunmal›d›r.

• Ulaflt›rma zinciriüzerinde yer alan bütüniflçilerin temel çal›flmahaklar›ndanfaydalanmalar›sa¤lanmal›d›r.

* Bu yaz› ilk olarak Ambar

Dergisi’nde yay›nland›.

25

Ulaflt›rma sektörüart›k sadecepazarlar› birbirineba¤lam›yor,giderek daha fazlaüretim sürecininbir parças› olarakifllev görüyor.

Küresel finans piyasalar›nda yaflanançalkant› bitti mi? Olup biten yaln›zcagecikmifl bir düzeltme mi, yoksa yükselmekonjonktürünün sonuna m› geldik?

‹MF’nin çeflitli raporlar›nda çok aç›kbir biçimde dile getirildi¤i gibi dünyaekonomisi çok ciddi dengesizliklerdenmustarip. Yer darl›¤› nedeniyle buradaayr›nt›lar›n› ele almayaca¤›m›z budengesizliklerin er geç de¤iflece¤ikonusunda genel bir fikir birli¤i var.Tart›fl›lan uyum sürecinin sert bir iniflolmadan nas›l gerçeklefltirilebilece¤i.

The Economist 1 A¤ustos tarihlisay›s›n›n bafl makalesinde bu finansaldalgalanman›n en fazla çok büyük caria盤› olan birkaç “yükselen ekonomiyi”etkileyece¤ini söylüyor ve örnek olarakda Türkiye’ye iflaret ediyor.

Kimi yorumcular son haftalar›nçalkant›lar›n›n ABD, AB ve Japonyamerkez bankalar›n›n k›sa vadeliönlemleriyle geçifltirilece¤ini hattageçifltirildi¤ini öne sürüyorlar. Di¤erleriise o derece iyimser de¤iller ve çok sertolmasa bile uzun dönemli bir iniflin efli¤inegelindi¤i inanc›ndalar.

Konu Türkiye’ye geldi¤indeyorumcular›n tamam›na yak›n› ekonomininbu tür çalkant›lara eskisine k›yasla çokdaha haz›r ve çok daha dayan›kl›oldu¤unu söylüyorlar. Ancak bununötesinde de tam bir görüfl birli¤i yok.Kimileri her fleye ra¤men ekonominin hâlâönemli k›r›lganl›klar› oldu¤unu söylerken,bir k›s›m yorumcu da bu k›r›lganl›klar›nabart›lmamas› gerekti¤ini belirtiyor.

Biz, Türkiye ekonomisinink›r›lganl›klar›n› küçümseyenlerin ciddi birhata yapt›klar›n› düflünüyoruz.Gerçeklerimizi k›saca özetleyelim:

Türkiye çok yüksek bir d›fl borçstokuna sahip. 2007 y›l›n›n ortas›nda d›flborçlar›n toplam› yaklafl›k olarak 225milyar dolara ulaflm›fl durumda. Bu tutar›n135 milyar dolarl›k bölümü özel sektöreait. Dolay›s›yla özel sektörün önemli birbölümü, t›pk› 1994 ve 2001 krizleriöncesinde bankalar›n yapt›¤› gibi aç›kpozisyon tutuyor ve ciddi bir kur riski

tafl›yor. Havac›l›k sektöründe hangiflirketlerin bu grup içinde yer ald›¤›n›bilmiyoruz. Ancak e¤er varsa bu flirketlerinkrize yatk›n olduklar›n› söylemek yanl›flolmayacakt›r.

Türkiye ekonomisi 2001 mali kriziniyaflad›¤›nda dünya ekonomisi 1997’deyaflanan Asya krizini izleyen bir finansalçalkant› ve büzülme dönemindengeçiyordu. Bu dönem 2002’de son buldu.Uluslararas› ekonomik konjonktür de¤ifltive bununla birlikte uluslararas› sermayeak›mlar› yeniden canland›.

Bu canlanma paralelinde Türkiye’yeyönelen yabanc› sermaye de h›z kazand›.Türkiye’nin son 5 y›lda gösterdi¤i h›zl›büyümenin arkas›nda as›l olarak bugiderek ivme kazanan d›fl kaynak girifliyer al›yor.

Görülen o ki dünya ekonomisinde bukonjonktür sona eriyor. The Economist,Financial Times gibi yay›nlarda yer alanyorumlar buna iflaret ediyor.

Türkiye’ye dönük d›fl kaynak ak›m›n›nartarak sürmemesi ise büyümenin h›zlaafla¤›ya do¤ru inmesi anlam›na gelecektir.D›fl kaynak girifline ba¤l› h›zl› ekonomikbüyüme iflsizli¤i azaltamayan bir büyümeoldu. D›fl kaynak giriflinin durgunlaflmas›ise ne yaz›k ki iflsizli¤in h›zla artmas›ylasonuçlanacakt›r.

S›cak para stoku 90 milyar dolardüzeyinde ve yukar›da bu stoktan birç›k›fl olmayaca¤› varsay›ld›. Buradaönemli bir ç›k›fl olmas› durumunda yenibir mali kriz kap›y› çalabilir. Bunun ne türsonuçlara yol açaca¤›n› 1994 ve 2001felaketlerinden çok iyi bildi¤imiz için uzunuzun anlatmaya gerek yok.

Özetlemek gerekirse ve en kötü durumsenaryosu (s›cak para stokundan önemlibir ç›k›fl olmas›) bir kenara b›rak›ld›¤›nda,uluslararas› ekonomik konjonktürdekide¤iflim, büyümesi büyük ölçüde d›flkaynak girifline ba¤l› hale gelmifl olanTürkiye ekonomisinde birkaç y›la yay›lanbir ekonomik durgunlu¤a iflaret ediyor.E¤er bu do¤ruysa, havac›l›k sektöründede ciddi boyutlara ulaflan bir afl›r› kapasitesorunuyla karfl› karfl›ya kal›nabilir.

26

Türkiye çokyüksek bir d›fl borç

stokuna sahip.2007 y›l›n›n

ortas›nda d›flborçlar›n toplam›

yaklafl›k olarak225 milyar dolaraulaflm›fl durumda.

Bu tutar›n 135milyar dolarl›k

bölümü özelsektöre ait.

Finansal çalkant›, Türkiye ekonomisive havac›l›k sektörü

Hava-‹fl Sendikas›’n›n son toplu iflsözleflmesi sürecinde sergilemifl oldu¤udirenifl, özellikle “turizm camias›”taraf›ndan elefltiri konusu yap›lm›fl vemuhtemel bir grevin, turizm sektörüneönemli zararlar verece¤i vurgulanaraksendika üzerinde bask› oluflturulmufltur.Bu tutum, tüm sektörlerde sorunlarasadece iflverenler gözüyle bak›larakçözüm arama al›flkanl›¤›n›n somut birgöstergesidir. Bu kapsamda kimse iflçileri“camiadan” saymamaktad›r. Bu durumturizm sektöründe daha belirgindir.

Bu yaz›, turizmin öznesi olan turizmçal›flanlar›n›n baz› temel sorunlar›n›nHava-‹fl Sendikas› mensuplar›na ve ilgilikamuoyuna aktar›lmas› amac›yla kalemeal›nm›flt›r.

Turizm sektöründe veri eksikli¤iTurizm sektörüne iliflkin veri denildi¤i

zaman, hemen herkesin akl›na, ülkemizehangi ülkelerden kaç turist geldi¤i, turizmgelirlerinin ne kadar oldu¤u, tesis ve yatakkapasiteleri konusunda elde edilen verilergelmektedir. Oysa sektöre iliflkin sa¤l›kl›çözümlemeler ve öngörüler yap›labilmesiiçin, turizm emekçilerinin çal›flma koflullar›,ekonomik ve sosyal durumlar› ve meslekisorunlar› hakk›nda da belirli aral›klarlaveri toplanmas› gereklidir. Ülkemizde bukonudaki resmi rakamlar› Kültür ve TurizmBakanl›¤›'n›n güncelli¤ini kaybetmifl s›n›rl›

çal›flmalar› ve Çal›flma ve Sosyal GüvenlikBakanl›¤›'n›n (ÇSGB) alt› ayda biryay›mlad›¤› istatistikler oluflturmaktad›r.Bu verilerin de gerçe¤i yans›tmad›¤›bakanl›k dahil herkes taraf›ndanbilinmektedir. Turizm sektöründeTürkiye’deki istihdam durumuna iliflkingüvenilir resmi istatistikler bulunmamas›nara¤men çeflitli kurumlar ve araflt›rmac›lartaraf›ndan elde edilen veriler göz önündebulunduruldu¤unda konaklama vee¤lence yerleri ifl kolunda 1,2 ila 1,5milyon kiflinin istihdam edildi¤i tahminedilmektedir. Oysa ÇSGB'nin Temmuz2007 tarihli verilerine göre sektörümüzde325.758 kay›tl› çal›flan bulunmaktad›r.

Kay›td›fl›l›kTurizm sektöründe çal›flanlar›n say›s›

1,2 milyon kabul edildi¤inde, kay›tl›çal›flanlar›n say›s› 325.758 oldu¤una göre,konaklama ve e¤lence yerleri ifl koluçal›flanlar›n›n yaklafl›k dörtte üçü kay›td›fl› çal›flt›r›lmaktad›r.

Kay›t d›fl› çal›flt›r›lanlar›n çok büyükbir ço¤unlu¤u açl›k s›n›r›n›n da alt›ndaolan asgari ücret almaktad›rlar. Kay›ts›z,güvencesiz çal›flmaya raz› olan iflçiler birtaraftan günü kurtarmaya mecbur kal›rkendi¤er taraftan ifl güvencesinden, sa¤l›kve sosyal güvenlik haklar›ndan yoksunbir flekilde çal›flt›r›lmaktad›r. Bu iflçilerinçok önemli bir bölümü, turizmin geliflmifl

27

Uzun ve yorucuçal›flma saatleriyan›nda, kay›t d›fl›çal›flt›r›lanlar›nçok büyük birço¤unlu¤u açl›ks›n›r›ndayaflamaktad›r.

Mahsun TuranD‹SK/OLEY‹SBas›n Yay›n ve E¤itim Dairesi Uzman›

Türkiye’de turizm emekçilerinin sorunlar›

oldu¤u bölgelere turizm sezonunda gelenmevsimlik iflçilerdir. Konaklama ihtiyaçlar›da çal›flt›klar› ifl yerinde kendilerine ayr›lansa¤l›ks›z mekanlarda karfl›land›¤›ndan,uykudan artan zamanlar›n›n neredeysetamam›n› çal›flarak geçirmektedirler. 13-14 saati bulan çal›flma sürelerinin yan›ndaher türlü güvenceden ve izin haklar›ndanyoksun olan mevsimlik ve kay›t d›fl› çal›flanturizm iflçileri, vahfli bir sömürü alt›ndaezilmektedirler.

ÖrgütsüzlükÇal›flma ve Sosyal Güvenlik

Bakanl›¤›'n›n aç›klad›¤› Temmuz 2007istatistiklerine göre turizm sektöründeçal›flan sendikal› iflçi say›s› 104.488'dir.Bu say› kay›tl› çal›flanlar›n yaklafl›k%32'sini oluflturmaktad›r. Ancak sektördeçal›flanlar›n say›s› 1,2 milyon kifli kabuledildi¤inde bile sendikalaflma oran›yaklafl›k %8,5'te kalmaktad›r.

Günümüzde herhangi bir ifl yeriniörgütleme çal›flmas› t›pk› bir “gizli örgütkurma stratejisiyle” yürütülmek zorundad›r.Örgütlenme çal›flmalar›ndan iflvereninhaberinin olmas› demek, örgütlenmeyeherhangi bir flekilde destek vermifl iflçileriniflten ç›kar›lmas› demektir. Örgütlenmeyebulaflm›fl iflçinin iflten at›lmas›ndan sonrabafllat›lan hukuksal süreç de, ailesiningeçimi ifl yerinden ald›¤› maafla ba¤l›olan emekçilerin hayatlar›n›n altüstolmas›na yetmektedir. Bu nedenle,iflçilerin sendikalaflmaya cesaretedebilmeleri için, iflten ç›kar›lmay› vehayatlar›n› altüst etmeyi göze almalar›gerekmektedir. Yaflam koflullar›n›nböylesine a¤›r oldu¤u, iflsizli¤in böyleyüksek oldu¤u bir ortamda bir sendikada

örgütlenmek neredeyse imkans›z gibidir.Sendikal örgütlenmenin önündeki yasalengellerin hemen hepsi 12 Eylüldarbecilerinin yasalar›yla getirilmifltir.

4857 Say›l› “Kölelik Yasas›”4857 Say›l› ‹fl Yasas›nda, temel hizmet

akdi biçimi olan “belirsiz süreli hizmetakdi” biçiminden vazgeçilerek, yenihizmet akitleri ve yeni çal›flma türleridüzenlenmifltir. Yasada, esnek çal›flmamodeli temel model olarak kabul edilmifl,ara dinlenmelerde dahi bu modelbenimsenmifltir.

4857 say›l› ‹fl Yasas› ile getirilen“denklefltirme” uygulamas› önemli birde¤iflikliktir. Bu düzenlemenin iflçiye“serbest zaman” kullanma hakk›kazand›rd›¤› savunulmaktad›r. Oysaiflverenler bu düzenlemeye dayanarak,fazla çal›flma ücreti ödemektenkaç›nabilmektedir. Öyle ki yo¤unlaflm›flifl program›na göre, çal›flma sürelerinibelirleyerek, iflçiyi ona göre çal›flt›rmakta,iflin az oldu¤u dönemlerde denklefltirmemetodunu kullanarak çal›flt›rmaktankaç›nmaktad›r. Söz konusu çal›flman›n“taraflar›n anlaflmas›” kofluluna ba¤lanm›flolmas›, hiçbir anlam ifade etmemektedir.Özellikle iflçilerin çal›flma koflullar›n›ilgilendiren kararlarda “taraflar›naralar›nda anlaflmalar›” koflulunaba¤lanan kararlar›n büyük ölçüdeiflverenlerin istekleri fleklindesonuçlanaca¤›n› tahmin etmek güçde¤ildir. Dolay›s›yla, ‹fl Hukuku’nun özünüoluflturan “zay›f olan iflçiyi, güçlü olaniflverene karfl› korumak” yaklafl›m›, 4857Say›l› ‹fl Yasas› ile büyük ölçüde yaraalm›flt›r. “Kölelik yasas›” olaraktan›mlad›¤›m›z 4857 say›l› yasa ileiflverenlere befl ayr› sözleflme yapmaolana¤› tan›nm›flt›r. Yeni ‹fl Yasas› ileiflverenler, tam zamanl›, k›smi zamanl›,ça¤r› üzerine çal›flma, geçici ifl iliflkisi,deneme süreli ifl sözleflmeleri olaraks›n›fland›r›labilecek befl ayr› türdesözleflme yapma olana¤›na sahiptirler.Tak›m sözleflmesi ad› alt›nda yeni birdüzenlemeye gidilerek sar› sendikac›l›¤›nönünün aç›lmas› amaçlanm›flt›r. Kiral›kiflçi kavram› getirilerek iflveren taraf›ndankendi iflçilerini bir baflka iflverene kirayaverme hakk› tan›nm›flt›r.

Bununla birlikte söz konusu yasan›niflçiler aç›s›ndan ne anlama geldi¤i,

28

‹fl Hukuku’nunözünü oluflturan

“zay›f olan iflçiyi,güçlü olan

iflverene karfl›korumak”

yaklafl›m›, 4857Say›l› ‹fl Yasas› ilebüyük ölçüde yaraalm›flt›r. “Kölelik

yasas›” olaraktan›mlad›¤›m›z

4857 say›l› yasa ileiflverenlere befl ayr›

sözleflme yapmaolana¤›

tan›nm›flt›r.

özellikle bizim ifl kolumuzda aç›kçagörülmektedir. Sendikam›z›n örgütlüoldu¤u ifl yerlerinde, esnek çal›flmauygulamalar› nedeniyle önemli sorunlaryaflanmaktad›r. Örne¤in, bizim “ekstra”tabir etti¤imiz belirli süreli ifl sözleflmesiyleçal›flt›r›lan arkadafllar›m›z, kontroledemedi¤imiz a¤›r bir sömürü iliflkisi ileçal›flt›r›lmaktad›r. Üstelik, söz konusustatüde çal›flt›r›lanlar›n say›s› öylesineartm›flt›r ki, sendikal örgütlülü¤ü tasfiyeetmek için bile kullan›l›r hale gelmifltir.

TafleronlaflmaTafleronlaflma, hem emek

sömürüsünü art›rmakta hem desendikas›zlaflmaya yönelik bir bask› arac›olarak kullan›lmaktad›r. Son zamanlardaözellikle befl y›ld›zl› otellerde iflin asliunsuru oldu¤u tespit edilen baz› bölümlertafleronlara devredilerek, mevcut yasayadahi ayk›r› uygulamalaryayg›nlaflmaktad›r. Yarg› sistemimizdekiaksakl›klar nedeniyle bu tür yasa d›fl›uygulamalara karfl› yürütülen hukuksalmücadelelerde istenilen sonuç eldeedilememektedir.

E¤itimli personel sorunuÖte yandan Turizm Meslek Liselerinde

ve Turizm Meslek Yüksekokullar›ndaokuyan ö¤renciler, ö¤rencilikdönemlerinde stajyer olarakgönderildikleri ifl yerlerinde, çok a¤›rflartlarda çal›flt›r›lmakta, bu nedenle demeslekten so¤utulmaktad›r. Bu durum

nedeniyle Turizm okullar›ndan mezunolanlar›n çok büyük bir k›sm› baflkasektörlerde çal›flmay› tercih etmektedirler.

‹flyerinde bask› ve tacizTurizm endüstrisinin emek-yo¤un ifl

gücüne dayanmas›, üretim ve tüketimimefl zamanl› gerçekleflmesi sektördekiuzun ve yorucu çal›flma saatleri, düflükücret, sezonluk çal›flmalar, sektörünkrizlere karfl› çok hassas olmas›, afl›r›rekabetle birleflince çal›flanlar üzerindeolumsuz etkiler oluflturmaktad›r. Buolumsuz durumlarla karfl›laflan çal›flanlar›nbir de ifl yerinde maruz kald›¤› sald›rgandavran›fllar, psikolojik y›ld›rma (mobbing)ve cinsel taciz olgular› eklenirse vahimbir tablo ortaya ç›kmaktad›r.

29

1’i uçufl s›ras›nda ölümle sonuçlanan olmak üzere; toplam 6 uçucu personel,geçti¤imiz bir y›l içinde beyin kanamas›, 2 kaptan felç geçirdi.

Y›lbafl›ndan beri bilinen 6 kalp ameliyat›, 8 kanser tedavisi gören uçucu var.Sa¤l›k sorunu yaflayan arkadafllar›m›za son olarak kaptan Faik Y›lmaz eklendi.

fiu anda yo¤un bak›mda yaflam mücadelesi veren kaptan›m›za ve sa¤l›k sorunuyaflayan di¤er tüm arkadafllar›m›za acil flifalar diliyoruz.

Tasarruf tedbirleri nedeniyle Havac›l›k T›bb› Derne¤i’nin sa¤l›k sorunlar›na›fl›k tutan dergilerine dahi ilgi gösterip abone olmayan THY yönetimi bu konudabir fleyler yapmak durumundad›r.

Örne¤in; uçaklarda yenilen dondurulmufl g›dalar, yaflam biçimi, yo¤un stresve yorgunluk pek çok önemli sa¤l›k sorununun bafllang›c› ve nedeni.

‹flçi sa¤l›¤› ile ilgilenmek, tedbir almak, yap›lan araflt›rmalara destek vermektüm dünyada oldu¤u gibi ülkemizde de ça¤dafl oldu¤unu iddia eden yönetimleringörevi ve sorumlulu¤udur.

Kaptan Faik Y›lmaz ve sa¤l›k sorunu yaflayandi¤er tüm arkadafllar›m›za acil flifalar diliyoruz

Bizim “ekstra”tabir etti¤imizbelirli süreli iflsözleflmesiyleçal›flt›r›lanarkadafllar›m›z,kontroledemedi¤imiz a¤›rbir sömürü iliflkisiileçal›flt›r›lmaktad›r.Üstelik, söz konusustatüdeçal›flt›r›lanlar›nsay›s› öylesineartm›flt›r ki,sendikalörgütlülü¤ü tasfiyeetmek için bilekullan›l›r halegelmifltir.

4688 say›l› Kamu GörevlileriSendikalar› Kanunu gere¤ince hükümetile yetkili sendika ve konfederasyonlar›aras›nda her y›l gerçekleflen “TopluGörüflmeler” 15-29 A¤ustos tarihleriaras›nda yap›ld›. Sonuç beklendi¤i gibioldu ve kamu çal›flanlar› bir kez dahasefalet ücretlerine mahkûm edildi.

Yetkili konfederasyon olarak KamuSen ve Memur Sen’le birlikte davetlisioldu¤umuz bu y›lki görüflmeler öncesindeHükümete yapt›¤› toplu sözleflmeça¤r›m›za bir yan›t alamad›¤›m›z için,“toplu görüflme” masas›na oturmad›k.Di¤erkonfederasyonlarada hükümeti toplusözleflmeyezorlamak üzereortak grevça¤r›s›ndabulunduk. Ne varki, Kamu Sen veMemur Sen, kamuemekçilerinin toplusözleflme hakk›için greve gitmekyerine, hükümet

yetkilileriyle çay-kahve içmeyi tercihettiler. Kamu emekçilerinin taleplerini dilegetirmek yerine, kazan›lm›fl haklar›m›z›tart›flma konusu haline getirdiler.

Mevcut haliyle “toplu görüflme”sistemi masadaki taraflar›n güçlerininhiçbir flekilde eflit olmad›¤›, al›nankararlar›n ba¤lay›c› de¤il istiflari nitelikteoldu¤u ve son sözü daima bakanlarkurulunun verdi¤i bir oyalamadüzene¤inden ibarettir. Bafl›ndan berikarfl› ç›kt›¤›m›z bu yöntem, geçti¤imizy›ldan bu yana iyiden iyiye bir “ortaoyunu”na dönüflmüfltür. Hükümet

30

Kamu kurumlar›nda toplu sözleflme vegrev hakk›m›z vard›r, kullanaca¤›z

‹smail Hakk› TombulKamu Emekçileri Sendikalar›Konfederasyonu(KESK) Genel Baflkan›

Mevcut haliyle“Toplu Görüflme”sistemi masadaki

taraflar›ngüçlerinin hiçbir

flekilde eflitolmad›¤›, al›nan

kararlar›nba¤lay›c› de¤il

istiflari nitelikteoldu¤u ve son sözü

daima bakanlarkurulunun verdi¤i

bir oyalamadüzene¤inden

ibarettir.

yetkililerinin verdikleri hiçbir sözünarkas›nda durmad›¤›, imzalananmutabakat metinlerinin gereklerinin yerinegetirilmedi¤i masada durmak, kamuemekçilerini bofl yere umutland›r›poyalamaktan baflka bir anlamagelmemektedir. Bu yüzden geçti¤imizy›l masay› terk ederek “bundan böyletoplu görüflme için de¤il, sadece vesadece toplu sözleflme yapmak üzeremasaya oturaca¤›m›z›” dile getirmifltik.Bu y›l da ayn› kararl›l›kla, toplu sözleflmetalebimizi tekrarlad›k.

Her ne kadar 4688 say›l› yasa, kamuçal›flanlar›n›n grev ve toplu sözleflmehaklar›n› tan›masa da, 20 y›la varan hakl›ve meflru mücadelemiz, Anayasa’n›n 90.maddesi, Türkiye’nin taraf oldu¤uuluslararas› sözleflmeler ve A‹HM kararlar›Türkiye’de kamu çal›flanlar›n›n grev vetoplu sözleflme yapma hakk› oldu¤ununalt›n› çizmektedir. Grev ve toplu sözleflmehaklar›m›z›n önündeki tek engel ise siyasiiradedir. AKP hükümeti ›srarla buhakk›m›z› kullanmam›za engel olmaktad›r.Bu y›lki görüflme sürecinde bu hakk›nkullan›lmas› için anayasa de¤iflikli¤ineihtiyaç oldu¤unu söyleyerek sorumlulu¤uüzerinden atmaya çal›flm›flt›r.

Hükümetin niyeti, kamu emekçileriningrev ve toplu sözleflme haklar›n›

görmezden gelerek, bu alandakisendikal mücadeleyizay›flatmakt›r. En son Hava-‹flörne¤inde bir kez daha a盤aç›kt› ki, emekçilerin as›l silah›,üretimden gelen güçleridir. Grevkarar› alman›n kendisi bile,emekçilerin taleplerinin yerinegetirilmesi için yeterli olmufltur.

Kamu çal›flanlar› aras›nda dasendikal mücadelenin gelece¤igrev ve toplu sözleflme yapmahaklar›m›z›n kullan›labilir halegetirilmesindedir. Geçti¤imiz y›lmasadan kalkarken dilegetirdi¤imiz “Masa(l)lar sizin,iflyerleri ve sokaklar bizimdir”slogan›, toplu sözleflme ve grevhaklar›m›z›n kullan›l›r halegetirilmesi için en önemlistratejimizdir. Emekçiler haklar›n›masa bafllar›nda görüflerek

de¤il, iflyerlerinde ve sokaklardamücadele ederek kazanabilirler. KESK,nas›l ki kamu emekçilerinin sendikakurma hakk›n› iflyerlerinde ve sokaklardafiili ve meflru mücadele ederekkazand›ysa, toplu sözleflme ve grevhakk›m›z› kullanmay› da iflyerlerinde vesokaklarda mücadele ederekbaflaracakt›r.

Önümüzdeki dönemde grev ve toplusözleflme haklar›m›z›kullan›labilir halegetirmek içinTürkiye’nin dört biryan›nda sokaklar› vemeydanlar›dolduraca¤›z.Türkiye’de 70 milyonyurttafl›m›z hizmetüreten bizler,üretimden gelengücümüzükullanarak dersleritatil, köprüleriücretsiz, bürolar›ifllemez halegetirece¤iz. Toplusözleflme ve grevhakk›m›z vard›r,kullanaca¤›z!

31

Hükümetin niyeti,kamuemekçilerinin grevve toplu sözleflmehaklar›n›görmezdengelerek, bualandaki sendikalmücadeleyizay›flatmakt›r. Enson Hava-‹flörne¤inde bir kezdaha a盤a ç›kt› ki,emekçilerin as›lsilah›, üretimdengelen güçleridir.

Son iki ayda, mevsimlik tar›m iflçilerinikanl› b›çakl›, sansasyon soslu 3. sayfahaberlerinin aras›na s›k›flt›rarakgündemimize tafl›yan katliam gibi trafikkazalar›n›n k›sa bilançosu:

Büyük ço¤unlu¤u Güneydo¤uBölgesi’nden olmak üzere toplam 54mevsimlik tar›m iflçisi yaflam› yitirdi,onlarcas› yaraland›…

Varl›klar›ndan ancak yollaradöküldükleri yaz aylar› boyunca iptidaiulafl›m koflullar›nda yaflad›klar› kazalarlahaberdar oldu¤umuz, y›l›n kalank›sm›nda haf›zalar›m›zdan di¤er pekçok toplumsal gerçekli¤imiz gibikaz›rcas›na sildi¤imiz “mevsimlik” tar›miflçileri…

Türkiye co¤rafyas›n›n hemen herkar›fl›na da¤›larak sürüp giden; yoksulhayatlar›n›n çilelerinden, sevinçlerinden,üzüntülerinden, umutlar›ndan bihaberoldu¤umuz; bo¤az toklu¤una f›nd›ktanpamu¤a tozlu kamyon kasalar›ndasürüklenen; yafllar› kelimenin tamanlam›yla yediden yetmifle uzanan kocabir “mevsimlik köle” ordusu…

Her ne kadar trafik kazalar›n›nistatistiki verilerine gösterilen titizlikonlar›n say›lar›n› tespit etmektegösterilmese de, say›lar› görmezden

gelinecek kadar az de¤il. TÜ‹K verilerinegöre 700.000 civar›nda oldu¤u tahminedilen mevsimlik tar›m iflçilerinin say›lar›farkl› kaynaklarca 2 milyona kadar varanrakamlarla aç›klan›yor. Bu kadar büyükbir kitlenin y›l›n yar›s›na yay›lan bir süreboyunca oradan oraya sürüklenirkenyaflad›¤› dram, ancak bizimki gibi “bolselülitli” gündemlere mahkum edilen birülkede birkaç sat›rla geçifltirilebilirdi.

Mevsimlik tar›m iflçileri, hiç topra¤›olmayan, ço¤unlukla büyük topraksahiplerine ya da devlete ait çiftliklerdeiflgüçlerini satarak geçinen köylülerolarak tan›mlanabilir. Kimi zaman çokküçük topra¤a, çok az üretim arac›nasahip olmalar› tar›m iflçisi olmalar›n›engellemez. Belirleyici olan, baflkas›n›ntopra¤›nda ücret karfl›l›¤› çal›flmakt›r.‹flsizli¤in kol gezdi¤i bir co¤rafyadaeme¤ini satabilme “lüksüne” sahipolduklar› için flansl› say›labilirler. Ancakbu sat›fl sürecinin köleci topluma olanuzakl›¤›n› ifade eden ücretlerin, günde13-14 saatlik çal›flma için al›nan 15-20YTL oldu¤u düflünülürse, bu tablo,21.yüzy›lda yaflanabilecek en korkunçinsanl›k ay›plar›ndan biri olmaya adayd›r.

fiimdi dilerseniz, toplumsalduyarl›l›¤›m›z› i¤difl etmek isteyenlere

32

Varl›klar›ndanancak yollara

döküldükleri yazaylar› boyuncaiptidai ulafl›mkoflullar›nda

yaflad›klar›kazalarla haberdar

oldu¤umuz, y›l›nkalan k›sm›nda

haf›zalar›m›zdandi¤er pek çok

toplumsalgerçekli¤imiz gibi

kaz›rcas›nasildi¤imiz

“mevsimlik” tar›miflçileri…

Yavuz PakSiyaset Bilimci

Unutulmufl ve savrulmufl yaflamlar:Türkiye’nin mevsimlik köleleri

33

Say›lar› 2 milyonubulan mevsimliktar›m iflçilerinin,y›l›n yar›s›nayay›lan bir süreboyunca oradanorayasürüklenirkenyaflad›¤› dram,ancak bizimki gibi“bol selülitli”gündemleremahkum edilen birülkede birkaçsat›rlageçifltirilebilirdi.

inat, mevsimlik tar›m iflçilerini mercekalt›na alal›m.

Tar›mda Neler Oluyor?Emperyalist kapitalizme ba¤›ml›

sanayileflme süreci, k›rsal kesimde de1950'lerden bu yana önemli birdönüflümü gerçeklefltirmifltir. K›rsalkesimde de emperyalist kapitalizmin,ba¤›ml› ülkeler için öngördü¤ü geliflimprogram›na uyumlu bir süreçyaflanm›flt›r. Ba¤›ml› sanayileflmeninkayna¤›n› oluflturdu¤u teknolojilerink›rsal alana girmesi, kapal› tar›msalyap›lar›n parçalanmas› ve artanoranlarda pazara aç›lmas› sonucunudo¤urmufltur.

Türkiye’de tar›msal nüfusun toplamnüfus içerisindeki pay› kapitalistekonomik geliflme ve h›zl› flehirleflmesonucu giderek azalmaktad›r. 1980y›l›nda tar›m nüfusunun (köy vekasabalar) pay› %56,1 iken, 1990 y›l›nda%41,0’ e ve 2000 y›l›nda %35,1’edüflmüfltür. (D‹E verileri) Geliflmiflkapitalist ülkelerin nüfus yap›s›nabak›ld›¤›nda, bu oran halen yüksektir,denilebilir. Fakat, geliflmifl kapitalistülkelerde sanayileflme ile tar›m›n birliktegeliflti¤i ve kentleflmenin planl› birbiçimde yürütülerek sa¤land›¤›düflünülürse, Türkiye’deki kentleflmenin,kente göçün ve k›r nüfusunun giderekazalmas›n›n bir geliflme sürecinden çok,zorlay›c› ve itici nedenlerle gerçekleflti¤ikendili¤inden ortaya ç›kar.

Tar›mda makineleflmeyi getirenkapitalistleflme süreci, topraklar›n belliellerde yo¤unlaflmas›n› ve büyük topraksahipleri ve yoksullaflan vemülksüzleflen köylülük ayr›m›n›yaratm›flt›r. Mülksüzleflen köylülü¤ünbir kesimi, "eme¤ini satma lüksüne”sahip olarak tar›m iflçilerinin anakayna¤›n› olufltururken, bir kesimi dekentlerdeki sanayi burjuvazisinin ucuzemek gücü kayna¤› ve yedek sanayiordusu durumuna gelmifltir. Eflitsizgeliflimin do¤al sonucu olarak,mülksüzleflen köylülük zaman içindetopraklar›n› rekabet edemedikleri büyüktoprak sahiplerine topraklar›n›devretmifltir. Ayr›ca, büyük topraksahiplerinin kirac›l›k, yar›c›l›k iliflkileri dekendilerine ba¤l› yoksul köylülerin

topraklar›ndan uzaklaflt›r›lmalar› kentegöç kervan›n› h›zland›rm›flt›r. Tar›msalnüfusun giderek artmas› sonucu verasetyoluyla bölünen ekilebilir tar›msalarazilerin bu nüfusun gereksinimlerinikarfl›layamayacak kadar küçülmesi degöçü ve mülksüzleflmeyi tetikleyenunsurlardan biridir.

Türkiye tar›m›n›n aç›k ve belirgin birbiçimde istikrar programlar›na girmesi12 Eylül süreci ile bafllad›. 24 Ocakkararlar›, içerdi¤i yap›sal dönüflümprogram›yla kapitalist küreselleflmesürecine eklemlenme modeliydi DünyaBankas› raporunda yer alan bu sözdereform önerileri, 9 Aral›k 1999’da IMF’yeverilen niyet mektubu ve 10 Mart2000’de Dünya Bankas›’na verilenkalk›nma politikas› mektuplar› da bumodelin son halkalar› oldular. BöylelikleTürkiye’de tar›m ve hayvanc›l›¤›çökerterek, ülkeyi küresel g›daflirketlerinin pazar› haline getirmek içinIMF ve Dünya Bankas›’nca dayat›lan“tar›m program›” uygulamaya konuldu.Avrupa, Amerika ve Japonya, kendiaralar›nda ve Dünya Ticaret Örgütü(DTÖ) içinde çekiflerek tar›mlar›n›desteklemeyi sürdürmekte; son y›llardaIMF ve Dünya Bankas›’n›n reçetelerinikabul eden Türkiye’de ise çiftçi, dünyapiyasalar›ndaki eflitsiz ve istikrars›zkoflullara ad›m ad›m teslim edilmektedir.(Türkiye Tar›m›nda IMF Tahribat› - ZiraatMühendisleri Odas› Bursa fiubesiaraflt›rmas›)

2000'li y›llar›n bafl›ndan beri tar›mdauygulanan neoliberal reçetelerçerçevesinde, yaln›zca destekler de¤il,destekleme sisteminin üzerineoturtuldu¤u tüm kurumlar tasfiye edilmifl;2000-2006 tarihleri aras›nda 1.7 milyoninsan tar›msal üretimden kopmufltur.

Tar›mdaki küçük üreticiyi topraktaoyalayan desteklerin IMF buyru¤u ilekald›r›lmas› ve tar›m girdilerindeki h›zl›fiyat art›fl› ile ürün fiyatlar›n›n bafledememesi sonucu k›rlardamülksüzleflme doludizgin sürüyor vekentlerde iflsizler ordusu h›zla büyüyor.Tar›mdaki ücretsiz aile iflçisinin 2000y›l›nda toplam istihdamda yüzde 21.2olan pay›n›n çok k›sa sürede 2006’dayüzde 14,3’e kadar indi¤i görülüyor.K›rdan yo¤un bir kopufltur bu. Ayn›dönemde, ücretli say›s›n›n 10,4milyondan 12,6 milyona ç›kmas›(ki buifl bulabilenlerdir, iflsizleri saym›yoruz,doludizgin bir iflçileflmenin, dahado¤rusu mülksüzleflmenin yafland›¤›n›ortaya koyuyor. (Mustafa Sönmez,Türkiye iflçi s›n›f›n›n nicel profili, 2007)

fiimdi gözlerimizi Türkiye ‹statistikKurumu’nun rakamlar›na çevirip bütünbu geliflmelerin meyvelerini toplayal›misterseniz: Türkiye nüfusunun yüzde1.29'u açl›k s›n›r›n›n, yüzde 25.6's› iseyoksulluk s›n›r›n›n alt›nda yafl›yor.Türkiye'de açl›k s›n›r›n›n alt›ndayaflayanlar›n say›s› 2004 y›l›nda 909 binkifliye kadar yükselirken, yoksulluks›n›r›n›n alt›ndaki nüfus ise 17 milyon

991 bin kifli. TÜ‹K'in yoksullukaraflt›rmas›, k›rsal kesimde hemyoksullu¤un hem de açl›¤›n giderekbüyüdü¤ünü gösteriyor. K›rsal kesimdeaçl›k çekenlerin oran› yüzde 2.39'ayoksulluk s›n›r›n›n alt›ndaki nüfusun oran›ise yüzde 40'a kadar yükseldi. Bu aradatar›mda çal›flan nüfusun en yüksekyoksullu¤u yaflamas›, tar›m sektöründekisorunlar› da gözler önüne seriyor.Hanehalk› fertlerinin çal›flt›¤› sektörleregöre en yüksek yoksulluk yüzde 40.88'letar›m sektöründe çal›flanlar aras›ndayaflan›yor. (TÜ‹K verileri)

Cumhuriyetin “efendileri” açl›k veyoksullu¤a mahkum

Ülkemiz tar›m alan›nda h›zl› vesindirmesi oldukça zor birkapitalistleflme sürecinden geçiyor vekaç›n›lmaz bir son olarak Cumhuriyet’in“efendileri” her geçen gün yoksullu¤ave açl›¤a mahkum ediliyor. Mevsimliktar›m iflçileri iflte bu tar›msal geliflimsürecinin sonucu ve bu panoraman›nen ma¤dur kesimi olarak tutunabilecekbir dal aramaya koyuluyorlar buco¤rafyan›n dört köflesinde.

Tar›m iflçilerinin emeklerinin karfl›l›¤›n›almalar›, insanca yaflam koflullar›nakavuflmalar› varolan yap› içinde kal›nd›¤›sürece mümkün gözükmemektedir.Mevcut durumda ise, tar›m alan›ndaçal›flan mevsimlik iflçilerin çal›flmakoflullar›n› ve temel haklar›n› korumayadönük çal›flmalar›n yap›lmas›, bu süreceönderlik edecek sendikalaflmafaaliyetinin önemi ortadad›r.

Elektri¤i, suyu olmayan derme çatmaçad›rlarda, sosyal güvencedentamamen yoksun çal›flt›r›lan milyonlarcamevsimlik köle, yoksullu¤un veumutsuzlu¤un cirit att›¤› köylerindenzorunlu göç ettirilerek ya da tar›msalalandaki kapitalistleflmenin kurbanlar›olarak, Avrupa Birli¤i namzeti Türkiye’nintakkesinin alt›nda tüm ç›plakl›¤›yladurmaktad›r. Kel baflta takkeninsonsuza kadar durabilece¤inidüflünmek ve onlar› sadece trafikkazalar›ndaki istatistiki verilereindirgeyerek saklamaya çal›flmakbeyhude bir çaba olmaya mahkumdur.

34

Mevsimlik tar›miflçilerinin 13-14saat çal›flman›nkarfl›l›¤› olarak

ald›¤› düflünülürsebu tablo, 21.

yüzy›ldayaflanabilecek en

büyük insanl›kay›plar›ndan biriolmaya adayd›r.

81 kad›n iflçi Antalya SerbestBölge’deki Novamed firmas›nda 26Eylul 2006’dan beri grevdeler.

Novamed, merkezi Almanya’dabulanan Fresenius Medical Care’ye aitbir fabrika. FMC kuresel piyasaya hemdiyaliz urunleri hem de diyaliz tedavihizmetleri sunan çokuluslu bir sirket.Tum dünyada 45 ulkeye da¤›lm›flfaaliyetleriyle dev bir tekel durumunda.FMC’nin Avrupa’da 12 tesisi var.Bunlar›n tümünde sendika var vesadece Antalya’da sendika yok.

Novamed’de çal›flan kad›nlar bir y›lönce Petrol-‹fl sendikas›na üye oldularve haklar›n› almak için greve ç›kt›lar.

81 kad›n; ucuz ifl gücü olmaya,güvencesiz çal›flmaya vesendikas›zlaflt›r›lmaya,

sa¤l›k önlemlerinin al›nmamas›nedeniyle kimyasal maddelerlezehirlenmeye,

tuvalete gittiklerinde dakikalar›nsay›lmas›na, kad›n olduklar› içinafla¤›lanmaya

ne zaman do¤uracaklar›napatronlar›n›n karar vermesine “hay›r”dedikleri için grevdeler.

‹nsanca flartlarda çal›flmak istedikleriiçin grevdeler.

15 Eylül 2007 tarihinde, fiiflli’detoplanan kad›n platformu üyeleri; birbas›n aç›klamas› yaparak, grevdeki 81kad›na destek oldu. Hava-‹fl GenelBaflkan Yard›mc›s› Eylem Atefl’in

okudu¤u bas›n aç›klamas›nda; “Bizkad›nlar, kad›n eme¤i ve kad›n bedeniüzerindeki kapitalist ve patriyarkalsömürüye karfl› ç›kmak, Novamed’dedirenen kad›n iflçileri desteklemek içingrevin birinci y›l›nda sokaklarday›z.”diyerek novamed’li kad›nlar içingerçeklefltirecekleri etkinleri ve talepleris›ralad›lar: “Açaca¤›m›z standlardatoplayaca¤›m›z imzalar,düzenleyece¤imiz panel ve flenliklerleseslerimizi Novamed’li kad›nlar›n sesinekatmaya kararl›y›z. Biz kad›nlar, serbestbölgelerin serbest sömürü bölgeleriolmaktan ç›kmas› için gerekli yasaldüzenlemelerin yap›lmas›, Novamed'likad›nlar›n talepleri kabul edilereksendikal haklar›n›n veörgütlülüklerinin�korunmas› içinsokaklarday›z. Kapitalizme ve erkekegemenli¤ine karfl› kad›ndayan›flmas›n›n ve görünmeyen eme¤insesini yükseltmekiçin sokaklarday›z.”

“NOVAMED’inpatronlar›nasesleniyoruz” diyenkad›n platformuüyeleri, grevdekikad›nlar›n sendikas›Petrol-‹fl’le masayaoturarak, grevcikad›nlar›ntaleplerinin kabuledilmesini istedi.

35

81 kad›n; ucuz iflgücü olmaya,güvencesizçal›flmaya,sendikas›zlaflt›r›lmaya, ne zamando¤uracaklar›napatronlar›n›nkarar vermesine“hay›r” dedikleriiçin grevdeler.

Novamed grevi 1. y›l›nda!Novamed’li kad›nlar yaln›z de¤il

Hav

a-‹fl

Gen

el B

aflka

n Y

ard

›mc›

s› E

ylem

Ate

fl

36

Gecekondu Gezegeni, üçüncü dünya ülkelerinin kentsel bölgelerindehalen bir milyar insan›n yaflamakta oldu¤u gecekondu mahallelerinintarihini ve bugününü analiz ediyor. Konuyla ilgili genifl literatürden ald›¤›verileri kullanan Mike Davis, yoksullar›n Mumbai, Kahire, ‹stanbul, SaoPaulo, Seul gibi onlarca megakentte verdi¤i hayatta kalma mücadelesinibetimlerken çok önemli bir dizi tespitte bulunuyor.

Davis'e göre IMF ile Dünya Bankas›'n›n k›skac›ndaki devletlerin budevasa sorunu çözmek için gelifltirdi¤i önlemler yoksullar›n de¤il ortas›n›f›n ifline yar›yor. Baz› liberal çevrelerin yoksullar›n pratik becerilerinedüzdükleri ikiyüzlü methiyeler ve as›l çözüm mercii olarak gösterilenSTK'lar kentlerdeki toplumsal hareketleri radikallikten uzaklaflt›r›yor; hery›l yüzbinlerce yoksul yaflad›klar› mahallelerden zorla tahliye edilirken,boflaltt›klar› yerlere orta s›n›f yerlefliyor.

Gecekondu GezegeniMike Davis / Çeviri: Gürol KocaMetis Yay›nlar›

Üç ayl›k düflünce dergisi Cogito'nun 2007 yaz say›s›n›n dosya konusu“Melankoli”. Aristoteles’ten günümüze dek hekimler kadar ve bazenonlardan daha çok düflünürlerin de ilgisini çeken melankoli hastal›¤›,Galenos, Montaigne, Freud, Walter Benjamin gibi de¤iflik dönemlerdeyaflam›fl düflünürlerin üzerinde kafa yordu¤u melankoli, bireyle ilgilisüreçleri ve sonuçlar› olan bir hastal›k gibi görünse de, toplumsal rollerve topluluk yaflant›s›yla da do¤rudan ilgili. Cogito edisyonu taraf›ndankapsaml› bir incelemeye tutulan melankoli, hemen herkesin kendisindenbir fleyler bulabilece¤i bir “varl›k duyumu” olarak da görülebilir. Dergideyer alan Walter Benjamin’in “Sol Melankoli” yaz›s› ve konuya iliflkin birklasik olan, ‹bn Sina’n›n “Melankolinin Teflhis ve Tedavisi” bafll›kl› yaz›s›oldukça ilgi çekici. Ancak editörlerin, melankoli ile ilgili bunca kapsaml›bir çal›flma yürütüp, 2005 y›l›nda kaybetti¤imiz Serol Teber’in Türkiye içinde bir ilk olan “Melancholia” isimli kitab›n› tamamen atlamas› ise vahimbir eksiklik.

Melankolinin Teflhis ve TedavisiCogito51Yap› Kredi Yay›nlar›

Türkiye’de kad›n haklar› ve sendikal mücadele denince akla ilk gelenisim Yaflar Seyman… Sevgisini hesaps›z, sabr›n› sonsuz sundu¤u o¤luF›rat’› askere gönderince tüm anneler gibi, onun da yüre¤i hasretleyanar… Yüre¤indeki yang›n› F›rat askerde oldu¤u sürece ona yazaraksöndürmeye çal›fl›r. Ama toplumsal duyarl›l›¤› ona bir anne olmas›n›nyan›nda bir kad›n haklar› savunucusu oldu¤unu unutturmaz. Hiç akl›ndanç›karmad›¤› o¤lunun hasretine dünyay› de¤ifltiren kad›nlar›n destans›öyküyü kar›fl›r. Dünyan›n dönüflümüne emek ve sevgi katan tüm kad›nlarYaflar Seyman’›n “kalem parmaklar›nda” vücut buluyor.

-‹lhan Selçuk-

F›rat’a MektuplarYaflar SeymanGüncel Yay›nc›l›k

Adorno “Kültür Endüstrisi” kavram›n› Nazizm sona ererken ortaya atar(1944). Y›llar sonra bu kavrama geri dönerek “Kültür Endüstrisine GenelBir Bak›fl” makalesini yazar (1963). Bu arada “Kültür ve Yönetim” üzerinedüflüncelerini de yay›nlam›flt›r (1960). Bu kitapta derlenen yukar›daki üçyaz›, gerek kültür kuram›, gerekse kültürel hayat›n dönüflümü konusundakielefltirel çal›flmalar›n vazgeçilmez kaynaklar›n› oluflturur. 19. yüzy›lda,Endüstri Devrimi'nin ak›lc›l›¤›na karfl›t bir anlamda tan›mlanan sanat›nnas›l giderek maddi üretim süreçlerine ve onlar› yöneten akla yenikdüfltü¤ünü anlat›rlar. Endüstriyel mant›¤›n ve bürokratik iflletme disiplinlerinindenetimine giren modern sanat›n özerkli¤ini ve elefltirelli¤ini yitirmesiniincelerler. Kültür endüstrisinin yol açt›¤› tehdide aç›kça iflaret edenAdorno’nun en kötümser tahminlerinin zamanla gerçekleflmesi, kültürendüstrisi üzerine yazd›klar›n›n, rahats›z edici de olsa, ne kadar ça¤dafloldu¤unu gösterir.

Kültür Endüstrisi - Kültür YönetimiTheodor W. Adorno / Derleyen‹letiflim Yay›nlar›

37

"Ablam Edith... Babam›z birdi, kötü adam da de¤ildi ama s›k s›k veesasl› dayak atard›. Sonra büyüdük, sokaklara ç›kt›k, ara sokaklarda,kald›r›mlarda hem sürttük hem flark› söyledik, Edith daha Edith Piaf de¤ildi,hayat› ve erkekleri bir arada tan›d›k, o daha yirmisine gelmeden, 'Aflk›l›nd› m› ya ›s›tmak gerekir ya da vazgeçmek' anlay›fl›n› kapt›, amamesle¤inde o kadar havai olmad›, ö¤renip ilerlemek için ne gerekiyorsayapt›, zaten o yüzden, h›rs›yla, tutkusuyla Kald›r›m Serçesi oldu, neadamlar geldi geçti hayat›ndan, gece baca¤›n› bir erke¤in beline sarmadanyatmay› hiç beceremedi, neonlardan da hiç inmedi, en çok askerlerisevdi, Savafl s›ras›nda hele, Yves Montand'a da kök söktürdü, flark›söylerkense hep t›rmand›, para saymay› bilmedi, Charles Aznavour'ukeflfetti, anneli¤i erken tatm›flt›, hayata hiç doymad›, öldü¤ü gece parmaklar›bir serçe pencesi gibi benimkilerin üzerine kapanm›flt›, ertesi sabah altkattaki çocuk söyledi, inanmak istemiyordum ama, ölmüfltü..."

Kald›r›m Serçesi / Edith PiafAgora Kitapl›¤›

Kanadal› hukuk profesörü Joel Bakan, fiirket adl› eserinde modernflirketin tarihine, karakterine ve küreselleflmifl yap›s›na elefltirel bir bak›flsunuyor. Son yüz elli y›lda büyük bir de¤iflim geçirerek dünyan›n egemenkurumu haline gelen ve egemen söylemin merkezine oturan flirket, yetkinbir iktidar mekanizmas›n› biz “s›radan” insanlar›n sorgulamas›naelvermeyecek kadar çetrefil bir biçimde uyguluyor. fiirket, bir yandankendini toplumun vazgeçilmez bir unsuru, medya vas›tas›yla idealizeedilen “aile” kavram›n›n iktisadi yans›mas› ve sosyal sorumluluklar›n hamisiolarak gösterirken, beri yandan da CEO'lar›ndan en küçük ortaklar›nakadar salt öz ç›kar›n›n peflinde koflan bir iktidar tahayyülünü toplumadayat›yor. Joel Bakan güçlü modern devletlerin yaratt›¤› ve besledi¤i bufleytani arac›n tarihini ve karakterini gözler önüne seriyor.

Kâr ve Güç PeflindekiPatolojik Kurum: fiirketJoel Bakan / Çeviri: Rahmi G. Ö¤dülAyr›nt› Yay›nlar›

‹stanbul Kültür Sanat Vakf›taraf›ndan düzenlenen 10.Uluslararas› ‹stanbul Bienali; 8Eylül Cumartesi günü bafllad›.‹stanbul Bienali sergileri 4Kas›m Pazar günü akflam›nakadar 2 ay boyunca Pazartesigünleri hariç her gün10.00–19.00 aras›ndagezilebilecek.

Hou Hanru’nunküratörlü¤ünde AKM, AntrepoNo.3, ‹MÇ, santralistanbul veKad›köy Halk E¤itimMerkezi’nde 96 uluslararas›sanatç› ve sanatç› grubununprojelerinin sergilendi¤i 10.Uluslararas› ‹stanbul Bienali;‹stanbul’u bir sanat platformunadönüfltürmüfl durumda.

10. Uluslararas› ‹stanbul Bienali’ninkavramsal çerçevesi “‹mkâns›z de¤il,Üstelik Gerekli: Küresel Savafl Ça¤›nda‹yimserlik”. Onuncu y›l›nda kentselolgulara ve mimari gerçekli¤e odaklanan‹stanbul Bienali kapsam›nda bu y›l 96uluslararas› sanatç› ve sanatç› grubunun150’yi aflk›n projesi sergileniyor.

‹stanbul'un turistik haritalar›nda pekyer almayan mekânlar›n› seçen ve herbir mekân› farkl› bir temayla ele alanÇinli küratör Hou Hanru, bu temalar›her mekân›n simgesel anlam›na,mimarisine, geçmifline, ifllevine ve kenthayat›ndaki yerine göre belirlemifl. Budo¤rultuda AKM’de politikaya, ‹MÇ’deekonomiye ve Antrepo No.3’tetoplumsal hayata ve kent hayat›na dairprojeler bulunuyor.Merkezi’nde kentsel yaflama dair,ütopya kavram›na odaklanan 13 projeyer al›yor. Baz› projeler sanatç›lar›nbinan›n tarihi ve gerçekli¤i üzerineyapt›klar› derinlemesine araflt›rmayadayal› olarak ve özellikle bu mekâniçin yarat›ld›. AKM’deki projelerintemas› ise “Yakmal› m› Yakmamal› m›?”olarak belirlendi.

‹MÇ bloklar› güncel sanat sergimekân› olarak ilk defa kullan›l›yor.

Bloklar›n tarihi, mimarisi ve ifllevi gözönünde bulundurarak mekan›n, “DünyaFabrikas›” temas› çerçevesindekiprojelere ev sahipli¤i yapmas›na kararverilmifl. ‹MÇ’deki sergi, küreselleflmeça¤›nda dönüflen üretim biçimleri veçal›flma hayat›na dair projeler içeriyor.A¤›rl›kl› olarak 5. Blokta yer alacakdükkânlar ile tüm bloklardaki çeflitlidükkan ve ortak kullan›m alanlar›nda27 proje izleyiciye sunuluyor.

Antrepo No.3’te uluslararas› göç,iletiflim ve kentlerdeki s›n›r alanlar›nadair 43 sanatç› ve sanatç› grubununeserleri yer al›yor. Sosyal hayat ve kenthayat› ana temas› etraf›ndaki ifllere yerverilen bir mekân olarak Antrepo No.3’te,kentleflme, göç, kültürleraras› diyalog,yerelleflme, göçmenlik ve kenteentegrasyon ve s›n›rlar etraf›ndakikonular iflleniyor.

Bienal Atölye ve E¤itim Program›Proje Orta¤› santralistanbul ile Kad›köyHalk E¤itim Merkezi de ‹stanbul Bienalikapsam›nda gerçekleflecek özel proje,paneller ve film programlar›na evsahipli¤i yap›yor.

38

10. Uluslararas› ‹stanbul BienaliKüresel savafla karfl› iyimserlik

‹stanbul Bienalisergileri 4 Kas›m

Pazar günüakflam›na kadar 2

ay boyuncaPazartesi günleri

hariç her gün10.00–19.00

aras›ndagezilebilecek.

39

N‹fiAN• THY Antalya emekli üyemiz AhmetMANCALAR’›n k›z› 31.08.2007’deniflanlanm›flt›r. Kendisine mutluluklardiliyoruz.

EVLENENLER• ‹stanbul üyemiz Yeflim Ifl›k ve KorkutK›rbay 2007.09.12’de, • ‹stanbul üyemizNilüfer Do¤an ile Ergün Arslan2007.09.08’de, • ‹stanbul üyemiz BurcuGültekinler ile Serdar Sabuncu2007.09.08, • ‹stanbul üyemiz SuzanY›lmaz ile R›za K›l›ç 2007.09.02’de, •‹stanbul üyemiz Nuh Sümer ile Sevil ‹lhan2007.08.31’de, • ‹stanbul üyemiz DuyguBa¤lam ile Kadir Karaduman2007.08.29’da, • ‹stanbul üyemiz Aysunfiafak ile F›rat Fidan 2007.08.29’da, •‹stanbul üyemiz Nurcan At›c› ile CanEmrah Ülgü 2007.08.26’da, • ‹stanbulüyemiz Safiye Gerede ile Özgür Gülflen2007.08.26’da, • ‹stanbul üyemiz ErkanBafl ile Özlem 2007.08.25’de, • ‹stanbulüyemiz Salih Sami Acar ile Zübeyde2007.08.24’de, • ‹stanbul üyemiz KadriyeY›lmaz ile ‹hsan Özkeçeci 2007.08.19’da,• ‹stanbul üyemiz Emrah Büyükarslanile Deniz Ölçer 2007.08.18’de, • ‹stanbulüyemiz Begüm Zorluer ile Ertu¤rulBuluntu 2007.08.11’de, • ‹stanbul üyemizMehmet Kocaakman ile Aliye Atalay2007.08.04’de, • ‹stanbul üyemiz SimayÇekem ile Haflim Erdo¤an2007.07.28’de, • ‹stanbul üyemiz NurflenÇall› ile Erhan Kurflun 2007.07.27’de, •‹stanbul üyemiz Pelin Yurtman ile Ertu¤rulDo¤an 2007.07.26’da, • ‹stanbul üyemizNeslihan Koç ile Ahmet Acan2007.07.22’de, • ‹stanbul üyemiz SibelDuran ile Selahattin Çifçi 2007.07.20’de,• ‹stanbul üyemiz Duygu ‹lalan ile MertEkfli 2007.07.14’de, • ‹stanbul üyemizBurak Okucu ile Aylin Çamc›2007.07.06’da, • ‹stanbul üyemiz Tu¤baEr ile ‹lker Baflaran 2007.06.04’de, •Ankara ‹stasyon Md. Eda ÜLGER05.07.2007’de • Ankara ‹stasyon Md.Mustafa KUMSEL 13.07.2007’de •Ankara Kargo Md. Demet AKBABA13.07.2007’de • Ankara ‹stasyon Md.Nilgün KÜLTÜR 28.07.2007’de • AnkaraSat›fl Md. Banu ÇOKSAYAR

09.08.2007’de, • Ankara ‹stasyon Md.Gürhan ARSLAN 18.08.2007’de • Ankara‹stasyon Md. Hikmet DEM‹RC‹’nin o¤lu19.08.2007’de, • Ankara ‹stasyon Md.Mustafa ERDO⁄AN’›n k›z› 09.09.2007’de,• Hava-‹fl ‹zmir fiubesi Yönetim Kuruluüyemiz Hatem ERTOSUN’un kardefliTar›k ERTOSUN (STFA çal›flan›yd›)01.08.2007’de • THY A.O ‹zmir KargoMüdürlü¤ünde çal›flan üyemiz Arif EKEN15.08.2007’de • Hava-‹fl ‹zmir fiubesiDenetim Kurulu Baflkan› (emekli) RüstemGÖKTAfi’›n o¤lu Mustafa GÖKTAfi22.08.2007’de • THY ‹zmir Teknik A.fi’deçal›flan üyemiz Murat ET‹MAN30.08.2007’de, • THY Antalyaistasyondan üyemiz Soner SARI20.07.2007’de, • THY Antalyaistasyondan üyemiz Volkan B‹LG‹28.07.2007’de • THY Antalyaistasyondan üyemiz Didem DEM‹ROLile THY Antalya flehir bilet sat›fldanüyemiz Serkan BAfiAR’la 28.07.2007’de• THY Antalya istasyondan üyemizMustafa ALDEM‹R 22.08.2007’deevlenmifllerdir; ömür boyu mutluluklardileriz.

DO⁄UM• THY Teknik A.fi. üyemiz M. MuratDa¤c›’n›n 30.08.2007’de Zeynep ad›ndak›z›, • ‹stanbul Teknik Depolar TesellümMustafa Ertan’›n 07.09.2007’de Sevgi veBar›fl ikizleri, • ‹stanbul’da Yelda A¤gez10.06.2007’de, • ‹stanbul’da MehmetOlcayhan F›rat 2007.08.02’de, •‹stanbul’da Gültekin K›l›nç 2007.07.06’da,• ‹stanbul’da Nazl› Uçan Kabul2007.02.19’da do¤mufllard›r, • AnkaraSat›fl Md. Nejla KARAASLAN’›n29.06.2007’de o¤lu, • Ankara ‹stasyonMd. Volkan At›nç EKE’nin 21.08.2007’nink›z›, • THY A.O ‹zmir ‹stasyonMüdürlü¤ü’nde çal›flan üyemiz Asl›KOCATÜFENK ile THY A.O ‹zmir KargoMüdürlü¤ünde çal›flan üyemiz EmreKOCATÜFENK’in 13.07.2007’de o¤lu, •THY A.O ‹zmir Kargo Müdürlü¤ü’ndeçal›flan üyemiz Berna KARTALTEPE24.07.2007’de do¤um yapm›flt›r, • THYA.O ‹zmir ‹stasyon Müdürlü¤ü’ndeçal›flan üyemiz Rasim ÇIRAKO⁄LU’nuno¤lu 21.07.2007’de, • Hava-ifl Antalya

ÜYELER‹M‹ZDEN

40

flubesi disiplin kurulu üyemiz AhmetDEVEC‹’nin 11.07.2007’de EFE KAANisminde bir o¤lu, • THY Antalyaistasyondan üyemiz Bengü ÇAKI’n›nçocu¤u, • THY Antalya istasyondanüyemiz Bayram SÖNMEZ’in gelini HaticeSÖNMEZ’in çocu¤u olmufltur. Sa¤l›kl›ve uzun ömürlü olmalar›n› diliyoruz.

SÜNNET• Burak Kaan Zülfikar, Konya,2007.07.29’da, • Zafer Salc›, ‹stanbul,2007.07.08 • Serkan Ural, ‹stanbul,2007.07.07’de sünnet olmufllard›r •Ankara ‹stasyon Dspç Sami KAYA’n›no¤lu 11.07.2007’de • Ankara ‹stasyonMd. Müslim ARSLAN’›n o¤lu31.08.2007’de, • Hava-‹fl ‹zmir fiubesiYönetim Kurulu Üyesi Cengiz SARI’n›no¤lu 30.08.2007’de, • THY A.O ‹zmir‹stasyon Müdürlü¤ü’nde çal›flan üyemizYasemin ERALP’in o¤lu 31.08.2007’de,• THY Antalya emekli üyemiz MüfitÖZKAN’›n o¤lu 25.07.2007’de, • THYAntalya istasyondan üyemiz SaimPINAR’›n o¤lu 04.09.2007’de, • Hava-iflAntalya flubesi mali sekreteri ErtanUYAR’›n ye¤eni 02.09.2007’de sünnetolmufllard›r, geçmifl olsun dileklerimiziiletir, baflar›lar dileriz.

RAHATSIZLANMA• Erkan Taflk›ran, ‹stanbul,2007.08.29’da, • Selim Pür, ‹stanbul,2007.08.22’de, • Hasan fiahin, ‹stanbul,2007.07.06’da, • Gülseren Sa¤l›k,‹stanbul, 2007.07.03’de, • Ankara‹stasyon EB‹ Gülflah KARAMAN’›n efli03.07.2007’de, • Ankara ‹stasyon DspçSeher ORTATATLI’n›n o¤lu01.07.2007’de • Ankara ‹stasyon Md.Erkin GÜNEV‹’nin (fib.Mali Sekreteri)babas› 01.07.2007’de, • Ankara ‹stasyonMd. Mehmet ULUA⁄AÇLI’n›n annesi19.07.2007’de, • Ankara ‹stasyon Md.Gülfem KABAKÇI’n›n annesi17.07.2007’de, • Ankara Sat›fl Md. ÖzlemGÖZÜAÇIK’›n efli 23.07.2007’de •Ankara Kargo Md. Bülent YERL‹’ninannesi 07.08.2007’de • Ankara ‹stasyonMd. Çetin KIRATLI’n›n anne ve babas›trafik tazas› 23.08.2007’de, • Ankara‹stasyon Md. Erkan BOZAL‹28.08.2007’de • Ankara ‹stasyon Md.Fahrettin MUCUK 11.09.2007’de •Ankara Temsilcisi Songül ÖZEK‹N’nin

annesi 13.09.2007’de, • Ankara ‹stasyonElgin AKYÜZ’ün babas› 21.07.2007’de,• AnkaraTemsilcisi Hakan ALPTEK‹N’in(fib.Yön.Krl.üyesi) efli 23.08.2007’deameliyat olmufltur, • Ankara TemsilcisiDo¤an KURBAN 14.09.2007’de ameliyatolmufltur, • THY A.O ‹zmir Sat›flMüdürlü¤ü’nde çal›flan üyemiz Na¤ihanGENÇ’in annesi 07.07.2007’de, • THYA.O ‹zmir Kargo Müdürlü¤ü’nde çal›flanüyemiz Nazikter TERZ‹O⁄LU23.07.2007’de aya¤› k›r›lm›flt›r, • THYA.O ‹zmir ‹stasyon Müdürlü¤ü’ndeçal›flan üyemiz Mustafa TURGUT’unbabas› 03.08.2007’de rahats›zlanm›flt›r,• THY A.O ‹zmir ‹stasyon Müdürlü¤ü’ndeçal›flan üyemiz Engin OTAR13.08.2007’de ameliyat olmufltur, •Hava-‹fl ‹zmir fiubesi Yönetim KuruluÜyemiz Cengiz SARI’n›n kay›npederiMehmet Ali ORUÇ 17.08.2007’deameliyat olmufltur, • Hava-‹fl ‹zmir fiubesiYönetim Kurulu üyemiz HatemERTOSUN’un k›z› 12.09.2007’de ameliyatolmufltur, • THY Antalya flehir biletsat›fldan üyemiz SüleymanCANKARA’n›n kay›npederi • THY Antalyaistasyondan üyemiz Zeki EKfi‹L‹’ninannesi 10.09.2007’de, • THY Antalyaistasyondan üyemiz Ünal FAK‹R03.09.2007’de rahats›zlanm›fllard›r;kendilerine acil flifalar diliyoruz.

VEFAT• Elif Özen fiekerciler'in efli, ‹stanbul,2007.09.14’de, • Saadettin Taflç›'n›n veSelahattin Taflç›n’›n emekli teknisyenbabalar›, ‹stanbul 2007.09.10’da, •Aydan Baltay, ‹stanbul, 2007.08.31’de,• Tayfun Tunal›, ‹stanbul, 2007.07.07’de,• Banu Pekkaya, ‹stanbul, 2007.07.04’de,• Hüseyin Özsoy’un babas›, ‹stanbul,14.09.2007’de, • Ankara Sat›fl Md. EsraZ‹NG’in 30.07.2007’de babas› (BediiAKOL THY emeklisi), • THY A.O ‹zmir‹stasyon Müdürlü¤ü’nde çal›flan üyemizNuri KURAN’›n babas› 08.07.2007’de, •Hava-‹fl Antalya flubesi yönetim kuruluüyemiz Mehmet GÜNGÖR’ün babas›25.07.2007’de, • THY Antalyaistasyondan üyemiz Osman ÇERÇEL’inye¤eni, • Hava-‹fl Antalya flubebaflkan›mz AHMET TAfiDEM‹R’in ninesi08.09.2007’de vefat etmifllerdir. Vefatedenlere Tanr›’dan rahmet, yak›nlar›nabaflsa¤l›¤› diliyoruz.

06 A¤ustos 2007 - 09 A¤ustos 2007 tarihleri aras›nda yap›lan grev oylamas› veoy say›m›.

20 Temmuz 2007 tarihindeTHY A.O. ve THY TeknikA.fi. iflyerlerine grevkarar›n›n as›lmas›.

8 A¤ustos 2007 tarihindeLiman-‹fl ‹zmir fiubesi’nindüzenlemifl oldu¤uözellefltirme ile ilgili panele‹zmir fiube Baflkan› veYönetim Kurulu üyelerikat›ld›. fiube Baflkan›Hasan Coflkun THYA.O.’da ve THY Teknik A.fi.’de gelinen süreç ile ilgili bas›na aç›klama yapt›.

Hava-‹fl ‹zmir fiubesi, Deri-‹fl Sendikas›’n›n örgütlenme çal›flmas› içinde oldu¤uLider Deri ve Alkan Deri iflyerlerinde 12 Temmuz 2007 tarihinde Türk-‹fl’e ba¤l›sendikalarla birlikte, örgütlenme sonucu ifl akitleri fesh edilen iflçi arkadafllar›m›zamaddi ve manevi dayan›flma ziyareti yapt›.