TÜRK -‹fi ve ITF üyesi HAVA-‹fi

‹DAR‹ YER :

HAVA-‹fi SEND‹KASI

‹ncirli Cad. 68/1 Bak›rköy-‹ST.

Tel: 0.212.660 20 95

Faks: 0.212.571 90 51

www.havais.org.tr

havais@havais.org.tr

Türkiye Sivil Havac›l›k Sendikas›

Ayl›k Yay›n Organ› Ad›na

SAH‹B‹

Genel Baflkan

AT‹LAY AYÇ‹N

SORUMLU

YAZI‹fiLER‹ MÜDÜRÜ

Genel Baflkan Yard›mc›s›

EYLEM ATEfi

TASARIM ve

OFSET HAZIRLIK

Mavi Kare Reklamc›l›k

0.212.266 55 31

www.mavikarereklam.com

BASKI

Ümit Matbaası

Baskı Tarihi: May›s 2007

M a y › s - H a z i r a n 2 0 0 7BU SAYIDA

ED‹TÖR

ÖZLEM ERGUN

1

Baflyaz›

2

‹flverenin uzlaflmaz tutumu, toplu ifl sözleflmegörüflmelerini ç›kmaza sürüklüyor

4

RÖPORTAJLAR

7

“Maliyetler” ve gerçekler!

9

1 May›s’ta iflçiler alanlardayd›

14

THY Genel Kuruluna veyabanc› ortak MOB‹US’a selam!

16

Toplumsal muhalefetimizin dönüm noktas›;89 Bahar EylemleriHava döndü iflçiden…

20

Mete Çubukçu: Savaflın travmaları on yıllarboyu sürecek

Özlem Ergun

23

Önceli¤imiz uçufl güvenli¤idir

Bahad›r Altan

35

KÜLTÜR SANAT

38

ÜYELER‹M‹ZDEN

Cumhurbaflkanl›¤› seçim sürecini tasarlad›¤›senaryoya uygun tamamlayamayan siyasi iktidar›n yanl›flhesaplar› Ba¤dat’tan dönmeye bafllad›. H›rs, öfke, kinve nefret tavan yapm›fl durumda. Kime karfl›? Tando¤anMeydan›’nda do¤up, ‹stanbul’da ça¤layana dönüflenselin içerisinde olan, k›sacas› kendilerinden olmayanherkese karfl›. Bu bast›r›lamaz h›rs ve öfke dinmeden birfleyler yap›lmas› gerekiyordu, yap›ld›. Bask›n erken seçimkarar› al›narak 22 Temmuz 2007 tarihinde yap›lacakgenel seçimlere kadar Türkiye gündemi belirlenmifloldu. Art›k seçimlerle yat›p seçimlerle kalkaca¤›z. Oysaki, bizler biliyoruz ki hayat sadece seçimlerden ibaretde¤il, tüm ac›mas›zl›¤›yla bu güne kadar yaflananlarbundan böyle de yaflanmaya devam edecek. ‹flteböylesine toz duman bir ortamda bu ülkenin üretimcefas›n› çeken iflçiler hak alma mücadelesi vereceklerve onlar›n üyesi olduklar› sendikalar› üyeleri ad›na toplusözleflme yapmaya çal›flacak.

Hava- ‹fl Sendikas› olarak bizler de bu sürecin içindeolan sendikalardan biriyiz. THY’de 21,TeknikA.fi’de1.dönem toplu sözleflme görüflmelerimiz yaklafl›kbir ayd›r devam etmekte. Geçen süre içinde olumluherhangi bir geliflme yaflanmam›flt›r, var olan iflverentavr›n›n devam etmesi halinde olmas› da mümküngörünmemektedir. Kamu sektörü olma özelli¤ini yitirmiflher iki flirketin bafl›nda bulunan yöneticileri, bu statüyüyakalamadan önce, kendilerinin özel sektör anlay›fl›nasahip ve bu gelenekten geldiklerini söylüyor ve bunauygun davranmaya çal›fl›yorlard›. Ancak flirketlerin kamuolmas› önlerinde ciddi bir engel oluflturuyor,düflündüklerini uygulayam›yor, bürokratik engellerdendert yan›yorlard›. Örne¤in, ücret maddesi ile ilgili olarak flunu söylediklerini iyi hat›rl›yorum. “Para var, bizi kendihalimize b›raks›nlar daha iyi bir teklif sunabiliriz.” fiimdiyapmaya çal›flt›klar› ise bunun tam tersi bir yaklafl›m›içeriyor. Rekabet edebilir olmak için maliyetlerde k›s›nt›yagitmeleri (personel maliyeti) gerekti¤ini, aksi halde ayaktaduramayacaklar›n› söylüyorlar. Oysa ki flirket gerçekleriiflverenlerin aksine iflaret ediyor.

Son iki y›l içerisinde flirketlerin her ikisinde yap›lanhesaplara uygun hedefler yakalanm›fl, yat›r›mlar artm›fl,büyüme politikalar› h›z kazanm›flt›r. Bu büyüme sektörgerçe¤ine uygun olmay›p risk tafl›yor olmas›na karfl›n.fiimdi yap›lan yokluk ve yoksulluk söylemleri do¤ruolmamakla beraber, üyelerimizin yapt›klar› özverininkarfl›l›¤›nda yaratm›fl olduklar› “marka flirket” görüntüsünede gölge düflürmektedir. Biz tafl›d›¤›m›z sorumlulu¤un

gere¤i olarak, buradan bir kez daha flirket yetkilileriniuyar›yor, kamuoyunu bilgilendiriyor ve diyoruz ki; “ARTIKYETER”

Son iki dönemdir, kamu sözleflmelerini bahane ederekdüflük tuttu¤unuz ücretlerle çal›flmaya, T‹S masas›ndakabul ettiremedi¤iniz esnek çal›flmay› ifl yerlerindebask›yla kurma anlay›fl›n›za, “Önce yolcu memnuniyeti”diyerek, tüm flirket çal›flanlar›n› yok sayan yaklafl›m›n›za,‹flsizleri örnek göstererek, çal›flanlar›n hak aramalar›naolan tahammülsüzlü¤ünüze, çal›flanlar aras›nda yarat›lanadaletsizliklerin çal›flma bar›fl›n› tehdit eder noktayavarmas›na, flirketlerin büyüme politikalar›n da AlmanLufthansa flirketini, çal›flanlar›n haklar› söz konusu oluncaiflsizleri örnek gösterip, aba alt›ndan sopa gösterença¤d›fl› düflüncelerinize ve yöneticilik anlay›fl›n›za, “ARTIKYETER” diyoruz.

Bu sayd›¤›m›z rahats›zl›klar›n ve benzeri sorunlar›nortadan kald›r›lmas› tüm flirket çal›flanlar›n›n ortaktalepleridir. ‹nand›r›c›l›ktan yoksun do¤ru olmayan veher toplu sözleflme dönemlerinde iflverenlerinortaklaflt›rd›klar› kronikleflmifl gerekçelerle taleplerimizibast›rmaya çal›flan her giriflim demokratik ve yasalzeminde karfl›l›¤›n› bulacakt›r. Biz çal›flanlar› kriz ve s›k›nt›günlerinde hat›rlayan flirket yöneticilerinin, flirketlerinvars›l günlerinde de bizleri hat›rlamaya, sadece sefaletide¤il, refah› da paylaflmaya davet ediyor bunun birerdemlilik oldu¤unu hat›rlatmak istiyoruz. Aksi haldehaklar›m›z› aramak ve almak mücadelesinde yasal vemeflru tüm olanaklar›m›z› kullanaca¤›z. Kamuoyunaça¤r›m›z fludur: Bar›fl, hiçbir zaman tek tarafl› olmaz,taraflar›n karfl›l›kl› olarak haklar›na sayg›l› olmalar›ylamümkündür.

Sayg› ve sevgilerimleAtilay AyçinHava-‹fl Sendikas› Genel Baflkan›

1

Sefaleti paylaflt›k,flimdi refah› paylaflmakistiyoruz

2

THY A.O.’da 21., Teknik A.fi.’de 1.Dönem Toplu ‹fl Sözleflmesigörüflmelerinin 1. oturumu, geçti¤imiznisan ay› içerisinde tamamland›. Üyeyeaç›k gerçeklefltirilen görüflmelerin ikincioturumu, 3 May›s’ta Genel MüdürlükBinas›’nda bafllad›. Toplu sözleflme, 1Ocak 2007 tarihinden itibaren geçerliolacak ve bundan sonraki iki y›l boyuncaTHY A.O. ve Teknik A.fi.’de toplam 11bin 339 çal›flan›n ekonomik, sosyal veözlük haklar›n› belirleyecek.

‹flverenin yaklafl›m› olumsuzToplu sözleflme masas›nda, Belediye

‹flveren Sendikas› Genel Sekreteri RahmiC›b›ro¤lu taraf›ndan temsil edilen iflverentaraf›n›n, talepler karfl›s›nda “personelmaliyetleri çok yüksek” fleklindekiolumsuzluk bildiren ifadelerine s›kça tan›kolduk. Görüflmeler s›ras›nda ele al›nanbaz› konular ve bu bafll›klar›n tart›fl›lmas›s›ras›nda taraflar›n tutumlar› flöyle geliflti:

Belirli süreli sözleflmelilerBelirli süreli sözleflme maddesinin ifl

bar›fl›n› bozdu¤unu söyleyen Hava-‹flSendikas› Genel Sekreteri Mustafa Ya¤c›,part-time çal›flanlar›n da tam mesailiçal›flt›klar›n› hat›rlatt›¤›nda, RahmiC›b›ro¤lu’nun yan›t›, “Az bir süre gidiyorlarzaten” oldu.

Hava-‹fl Genel Baflkan› Atilay Ayçinise C›b›ro¤lu’nu, “Tan›k olmad›¤›n›z birsürecin sözcülü¤üne soyundunuz. fiirketzarar da etse, kâr da etse personeldenfedakârl›k istiyorsunuz” diyerek yan›tlad›.

Sendikal izinlerSendikal izinlerle ilgili olarak, iflveren

temsilcisi Rahmi C›b›ro¤lu, “Daha ilkgünden bafllad›n›z” diyerek, hukuktasendikal izin diye bir fley olmad›¤›n› iddia

etti. Oysa ki bu iznin iflverenin inisiyatifinetabi olmad›¤› çal›flma hukukunda aç›kcatarif edilmifl. Ayr›ca izin ve programlarlailgili sorunlar› yöneticilerin de¤il,çal›flanlar›n yaflad›¤›n›, özellikle uçufliflletmedeki 3.800 kifli, gündelik çal›flmapratiklerinden zaten biliyorlar.

Esnek çal›flmaEsnek çal›flmay› seçenekmifl gibi

sunan iflveren kesimine, Hava-‹flSendikas› Avukat› Abdi Pesok’un yan›t›ise gayet net oldu: “Esnek çal›flma, ulusalmenfaatleri düflünüyor olmaklaba¤daflmaz. Esnek çal›flma, emperyalistülkelerin daha iyi sömürmek içinuydurdu¤u bir çal›flma biçimi. ‹nsan›m›z›‘esnek çal›flma’ ad› alt›nda köle gibiçal›flt›rmak istiyorlar. Esnek çal›flman›ne’sini bile temsil etti¤imiz gruba uygunbulmuyoruz.” Mustafa Ya¤c› ise, “Geriyegötürücü hiçbir maddede anlaflamay›z”diyerek sendikan›n tavr›n› özetledi.

YemekYemek konusuyla ilgili olarak Ayçin,

“Söyledi¤iniz anlamda iyilefltirmeleryap›lm›fl olsayd› zaten maddelerdede¤ifliklik yapma ihtiyac› duymazd›k. THYçal›flanlar›n›n hiçbirinin 7 y›ld›zl› oteldekalmak gibi bir niyeti yok. Sadece servisve yemek sorunu yaflamak istemiyorlar.fiirket çal›flan› nas›l oraya hizmet üretsindiye gönderildiyse, iflveren deyükümlülüklerini yerine getirmekdurumunda. Siz iki y›l önce bu maddeninalt›na imza att›n›z, flimdi nedensavsakl›yorsunuz?” derken, RahmiC›b›ro¤lu’nun yan›t› politikti: “Yönetim-çal›flan ayr›m›n› ortadan kald›rman›z laz›m.Adam gibi çal›flaca¤›z, adam gibiyaflayaca¤›z. Lüzumsuz gereksiz

En temel vebasit talepleri bile

kaba bir patronüslubuyla “israf”,

“lüzumsuz” gibisözlerle karfl›layaniflveren temsilcileriTHY’nin tasarruf

kalemi olarakyaln›zca personel

giderlerine gözdikmifl görünüyor.

‹flverenin uzlaflmaz tutumu, toplu ifl sözleflmegörüflmelerini ç›kmaza sürüklüyor

harcamalardan birlikte kaç›naca¤›z.”Asl›nda hiçbir fley söylemeyen, “ayr›m›

kald›rmak”, “adam gibi çal›flmak veyaflamak”, “lüzumsuz harcamalar”ifadelerinin nas›l bir gerçekli¤e denkdüfltü¤ünü, lüzumsuz harcama ile neyinkastedildi¤ini anlamad›k; ama hemenarkas›ndan, iflçi sa¤l›¤› ve güvenli¤imaddesi baflka bir konunun polemi¤ioldu.

‹flçi sa¤l›¤› ve ifl güvenli¤i‹flçi sa¤l›¤›n›n, iflverenin yükümlülü¤ü

oldu¤u ve sa¤l›k konusunu maliyet unsuruolarak görmenin yanl›fll›¤›, sendikataraf›ndan bir kez daha hat›rlat›l›rken;Rahmi C›b›ro¤lu, “Her bölümde sa¤l›künitesi açabilmek mümkün de¤il. THYsa¤l›k ünitesi de¤ildir. Dramatize etmeyegerek yoktur” derken, Genel SekreterMustafa Ya¤c› ise, iflyeri hekimli¤inin ifllevve amac›n› özetledi: “‹flyeri hekimli¤isadece poliklinik hizmeti veren yerlerde¤ildir. Buralar› sadece ilaç yaz›lan yerlerolarak görmüyoruz. ‹flyeri hekimli¤i;araflt›rma yapmak, meslek hastal›klar› ileilgili veri toplamak, hastal›¤› önlemek vekoruma anlay›fl› getirmek durumunda.Al›nmayan önlemlerin yaratt›¤› maliyetçok daha fazla. Hangi ünitede ilkyard›mlailgili e¤itim yap›ld›? Gürültü yönetmeli¤ivar. Mesela apronda gürültüyü ölçtünüzmü? Radyasyonu ölçtünüz mü?”

C›b›ro¤lu’nun buna yan›t› ise, “Kontrolettik ne olacak?” fleklindeydi. C›b›ro¤lu,“Hava meydanlar›nda çal›fl›yorsan›z, birparça gürültüye raz› olun” mesaj›n› verdi¤içal›flanlara, ifl güvenli¤i yerine “r›za veflükür” ö¤ütledi. Sa¤l›k konusunun Türkiyeiçin de önemli bir sorun oldu¤unu belirtenC›b›ro¤lu, THY sözleflmesinin bu konudapiyasadan ve kamudan ileri oldu¤unusöyleyerek THY sözleflmesinin hakk›n›verdi ama… ‹fadelerinden, örnek olarakTürkiye koflullar›n› referans ald›¤›anlafl›l›yordu ki; kötünün örnekolamayaca¤›n›, ç›tan›n “geri olana” göre

belirlenemeyece¤ini bir kez de buradansöylemek gerekiyor belki.

Disiplin cezalar›Disiplin cezalar›n›n toplu sözleflmeyle

düzenlenmesini talep eden sendikayakarfl›l›k, yönetmelikleri öne süren iflvereninkonuya yaklafl›m› “eski köye yeni adetgetirmek” fleklinde oldu.

‹stenildi¤inde tek tarafl› olarakde¤ifltirilebilecek ve iflverenin keyfiuygulamalara yol açabilecekyönetmelikleri “amirlerin otoritesi” olarakgören iflverene cevaben Mustafa Ya¤c›,“Otoriteyi cezayla sa¤lamak ça¤dafl biryönetim anlay›fl› de¤ildir” diyereksendikan›n yaklafl›m›n› özetledi.

Yukar›da örnek olarak verdi¤imizbirkaç madde üzerinden geçendiyaloglar, iflverenin toplu sözleflmeye,dolay›s›yla iflçi haklar›na yaklafl›m›n›özetlemekte. Çal›flanlar› kastederek“fiirketin sahibi sizlersiniz” demeyi ihmaletmeyen iflverenin, gerçek niyetini haktalepleri karfl›s›ndaki ifadelerindenkolayl›kla anlayabiliyoruz. Bu noktada tümçal›flanlar›n, Teknik-THY ayr›m›gözetmeden birlikte hareket etmekkaç›n›lmaz bir zorunluluk olarakönümüzde duruyor.

Toplu sözleflme ile ilgili di¤er ayr›nt›ve maddelerin durumlar›n› internet sitemizwww.havais.org.tr adresinden takipedebilirsiniz.

3

‹flvereninifadelerinden,örnek olarakTürkiyekoflullar›n›referans ald›¤›anlafl›l›yordu ki;kötünün örnekolamayaca¤›n›, birkez de buradansöylemek gerekiyorbelki.

4

Sözleflmenin çal›flanlar›n lehine sonuçlanaca¤›na inan›yorumSendikam› toplu sözleflme

görüflmelerinde son derece yeterli, bilgilive donan›ml› buluyorum. Karfl›m›zdakiinsanlar› da az çok tan›yor, onlar›ntepkilerini de biliyoruz. fiu ana kadargidiflat pek iyi de¤il. De¤ifliklik teklifetti¤imiz bir çok maddenin önemli birk›sm› ertelendi.

‹flveren rekabeti gerekçe göstererek,personel maliyetlerinin yüksek oldu¤unuher f›rsatta söylüyor, ama ben bunahiçbir flekilde kat›lm›yorum. Baflkan›m›ndedi¤i gibi, baz› fleyler ek maliyetgetirebilir ama bu ek maliyetinkarfl›l›¤›nda da gelirler artacakt›r. Baz›maliyetlere kazanç elde etmek için

katlanmak gerekiyor. Personele yap›lanyat›r›m da bunlardan bir tanesi.

Sözleflmenin biz çal›flanlar aç›s›ndaniyi bitece¤ini umuyorum, öyle olaca¤›nada inan›yorum.

Bu sefer kararl›y›z diyedüflünüyorum. Özellikle uçucuarkadafllar›m›z›n, bizden uzakdavrand›¤›n› düflündü¤ümüz zamanlarolmufltur ama flimdi görüyorum ki onlarda son derece duyarl›lar ve görüyorumki bu iflin içindeler. Tekni¤i ay›rmalar›nara¤men, teknisyen arkadafllar›m›z›n dayan›m›zda oldu¤unu biliyoruz, biz deonlar›n yan›nday›z.

Nurcan CeyhanGelir Yönetim OperasyonMüdürlü¤ü

Birlikte hareket edersek iflveren karfl›nda daha güçlüyüz

Mustafa Do¤anc›Teknik Afi.- ‹flyeri Temsilcisi

fiu anda THY aç›s›ndan,sözleflmenin ç›kmazda oldu¤unugörüyorum, ama teknik Afi’ningörüflmeleri daha olumlu geçiyor.

‹flveren kesimi asl›nda hiçbir fleyvermek istemiyor, zaten iflverenleringenel tavr› da hep böyledir. Ama birlikve beraberlik içinde hareket edebilirsekiflverenin karfl›s›nda daha etkiliolabilece¤imizi düflünüyorum. Teknik

ve THY aras›nda özelikle bir ayr›l›kyarat›ld›. Böl-parçala–yönet anlay›fl›hakim.

Bu flirketi bugünlere bu personelgetirmifltir ve flimdi hak etti¤ini almas›gerekiyor. Sendikam›z›n iflverenkarfl›s›nda do¤ru politika izledi¤inidüflünüyorum, zaten o yüzdenburaday›m.

Uçufl emniyetine ayk›r› bir sözleflme olamazHaz›rlanan tasla¤› sendika ve

çal›flanlar aç›s›ndan çok olumlubuluyorum. Zaten bu taslak önemliölçüde, üyelerle yap›lan anketlersonucunda flekillendi. ‹flvereni bumaddeler zorlayacak. Ancak bumaddeler biz çal›flanlar aç›s›ndanvazgeçilemez ihtiyaç ve zorunluluklaraiflaret ediyor. Uçufl emniyeti ihmalediliyor. Uçufl emniyeti ve tarife deetkinlik önemli konular. Güvenli¤inolmad›¤› bir havayolu flirketinde tekbafl›na yolcu memnuniyeti bir fley ifade

etmiyor. O sebeple tüm sözleflmemaddelerinin tamam›n›n geçmesigerekti¤ini düflünüyorum.

Pek çok konuda Luftansa’y› örnekal›yoruz. Luftansa’da çal›flanlara sormakgerek; “uçufl emniyeti ve tarifedeetkinli¤i bu güne kadar bir kez olsunihmal etmifller mi?”

Uçufl emniyetine ayk›r› bir toplusözleflme olamaz, uçufl emniyeti riskeat›lamaz. ‹fl huzuru ve ifl bar›fl›n›nsa¤lanmas› için bu maddelerintamam›n›n geçmesi gerekiyor.

fiaziye Tülay ErinçKabin Amiri- Hava-‹fl AmatörYöneticisi

5

‹fl yükümüz art›yor, ücretlerimiz düflükToplu sözleflme görüflmeleri flimdilik

istedi¤imiz gibi geçiyor. Türkiye’degenel olarak tüm sektörlerde ücretlerçok düflük oldu¤undan, iflverenpersonel giderlerini fazla buluyor. Ancak havac›l›k sektörü standartlar›nabakt›¤›n›zda ve her geçen gün artan iflyükümüzü düflündü¤ünüzdeücretlerimiz hayli düflük. Uçak ve yolcusay›s› sürekli artarken, bizler eskiden10 kifli yapt›¤›m›z ifli, bugün 3-4 kifliyleyapmak zorunda kal›yoruz.

Esnek çal›flmay› dayat›yorlar, kezakimi yerlerde baflard›lar da. Esnekçal›flmak bizim için; daha çok ifli daha

uzun zaman diliminde az parayayapmak anlam›na geliyor. ‹flveren, iflçiücretlerini düflürerek hükümet politikas›n›THY’de uygulamaya çal›fl›yor. THY,ücret ve çal›flma koflullar› aç›s›ndanhavac›l›k sektöründe örnek al›nan, öncükabul edilen bir kurumdu. Bu flirketin,bu duruma gelmesini önemlinedenlerinde biri de tafleronlaflma.

THY’de Türkiye’nin küçük bir modeliasl›nda, ülke nas›lsa biz de biraz öyleyiz.

Sendikamdan memnunum, Hava-‹fl’le tan›flt›ktan sonra 10 y›ld›r gönüllüolarak iflyeri temsilcili¤i görevimisürdürüyorum.

Do¤an KarayurtApron ‹flçisi-Yer ‹flletme Temsilcisi

Personel maliyetleri yüksek de¤il‹flverenin, “personel maliyetleri

yüksek” söylemine kat›lm›yorum, çünkübunlar› bire bir yaflanlardan biri debenim. Kendi istekleri do¤rultusundagayet güzel para harcayan flirket,personel için de harcama yapmakzorunda. Nas›l , “personel sayesindeburalara geldik” diyorlarsa personel içinde özveride bulunulmal›.

Beklentimiz, haz›rlad›¤›m›z tasla¤›ntümüyle geçmesi ama bunun iflverenintavr› aç›s›ndan zor olabilece¤inigörüyorum. Anlay›flla yaklaflmad›klar›n›,do¤ru bak›fl aç›s›na sahip olmad›klar›n›görüyorum. Hak alma noktas›nda THYve Teknik çal›flanlar› olarak birliktehareket etmek kaç›n›lmaz bir zorunluluk.

Nefle VardenizYat›r›m Yönetim Baflkanl›¤›Genel Müdürlük Bafl Temsilcisi

Ücretlerimiz Luftansa’n›n üçte biriLehimize olan konularda yasalar›

dayat›p, Avrupa’yla k›yasl›yorlar amaçal›flan haklar› söz konusu oldu¤undaen geri unsurlar örnek olarak gündemegeliyor. ‹flveren, Luftansa’n›n politikalar›nizlediklerini söylerken, çal›flan hak veücretleri gündeme geldi¤inde çok dahageri bir baflka havayoluyla k›yasl›yor.Ücretlerimiz Luftansa’n›n üçte biri.Çeliflki de burada zaten. Mevcut yasalarçal›flan haklar›n› geriye götürürkentoplumsal muhalefetin olmad›¤›n›görüyoruz. ‹flverenin anlaflma veuzlaflmaya aç›k olmayan tavr›n›n siyasi

oldu¤unu düflünüyorum. ‹flveren, buyaklafl›m›yla grevi hak ediyor.

Burada temel sorun yasal süreler.60 günlük süreler sendika ve çal›flanlar›zor durumda b›rakmak için haz›rlanm›fl.Zaten Avrupa’da bu tür süreler yok;sendikalar istedi¤i zaman anlaflmaimzalay›p, istedi¤i zaman greveç›kabiliyor. ‹flveren bu 60 gün süresinceçal›flanlar› oyalamaktan baflka hiçbirfley yapm›yor. Bu ba¤lamda iflimiz çokzor, ilk 60 gün içinde iflvereni masayagetiremezseniz geri kalan süreççal›flanlar›n aleyhine iflliyor.

Ferhan BugayD›fl hatlarYer ‹flletme Bafl Temsilcisi

6

Önceli¤imiz olan uçufl emniyetinden tasarruf edilemezUçucular aç›s›ndan temel s›k›nt›,

iflverenin kendi yay›nlad›¤› talimatlarauymamas›. Toplu sözleflmeye; bus›k›nt›lar› yaflamayaca¤›m›z sa¤lam birhukuki zemin oluflturmak aç›s›ndanyaklafl›yoruz. Çünkü hukuka veyönetmeliklere ayk›r› uçufllarazorlan›yoruz. SHGM, talimatlara ayk›r›uçufllar yap›ld›¤› için THY Yönetimine100 milyarlarla ceza verdi.

Hem kendi, hem uluslararas›yönergelere uymayan bir yönetimle karfl›karfl›yay›z. Dolay›s›yla toplu sözleflmetek dayana¤›m›z. Yönetim kendiyönetmeliklerini tek tarafl› olarak istedi¤igibi de¤ifltirebiliyor. Örne¤in; y›ll›kmaksimum uçufl limiti, simülatör uçufllar›

dahil, 1000 saattir. 2006 y›l›nda herkes1000 saatin üstünde uçufla zorlan›rken,“simülatör buna dahil de¤ildir” dendi.Bu, e¤itim uçuflunu angarya kabuletmektir ki; e¤itim bizler için çok önemli.Bizler bu tür ihlallere olanak vermeyecekbir toplu sözleflme istiyoruz. Bu; ülkeninsivil havac›l›¤› aç›s›ndan da önemli.

Personel ücretleri aç›s›ndan, bir çokAfrika ülkesindeki havayolu flirketindenbile daha kötü durumday›z. Uçuculukta,“uçufl emniyetinin maliyeti” diye birfleyden söz etmek, bafll› bafl›nahavac›l›¤a tezat bir durum oluflturuyor.Can›n maliyetini nas›l ölçersiniz?Önceli¤imiz uçufl emniyetidir, uçuflemniyetinden tasarruf edilmez.

Bahad›r AltanUçufl ‹flletme TemsilcisiKaptan Pilot

fiirketin “sahibiyiz” ama hakk›m›z› alam›yoruz17 y›ld›r kargoda çal›yorum ve bafl

temsilciyim. ‹lk defa böyle bir yönetimleyüz yüze geliyoruz, tabiri caizse ilk defaböyle büyük bir aymazl›kla karfl›karfl›yay›z. Toplu sözleflme masas›nda,“bu flirket personelin” deniyor, ama bizbiliyoruz ki, asl›nda yönetim hiç böylebir anlay›fla sahip de¤il. Bu flirketteb›rak›n flirketin “sahibi olmay›”, çal›flanalt tabaka iflçiyi adam yerine bilekoymuyorlar.

Kargo’da ilkokul mezunu floföroperatör arkadafllar›m›z, bugün iki üçgünlük sözüm ona e¤itimler sonunda,“tehlikeli madde evra¤›n›” ç›karmaya

zorlan›yor. Yaz›flmalar›n tümü ‹ngilizce,ama arkadafl›m ‹ngilizce bilmiyor ki.

Gidiflat hiç iyi de¤il, biz de çal›flanarkadafllar›m›z› ona göre haz›rlayaca¤›z.

18 y›ld›r THY’de çal›yorum, ald›¤›mpara 1.300 YTL. THY kâr eden bir flirket,yöneticiler çok iyi yerlerde olduklar›n›söylüyorlar, öyle de olsunlar. Biz buflirket için çok fedakarl›k yapt›k, 3-4 ayücretimizden %10 feda ederek buflirkete katk›da bulunduk. Bu anlamda flirketin sahibiyiz ama bize hakk›m›zverilmiyor. Masada; tabiri caizse, ipeun serip, 40 dereden su getiriyorlar,ama bu böyle gitmeyecek.

Salih ÖzkurtKargo iflçisi-Kargo Bafltemsilcisi

Avrupa’yla yar›fl›yorsak, ücretlerimizin kriteri de Avrupa olmal›‹flverenin çok uyumlu oldu¤unu

düflünmüyorum. Esnek çal›flmasistemini getirmek için çabagösteriyorlar ancak, esnek çal›flma aslakabul etmeyece¤imiz bir çal›flma biçimi.Çal›flan›n birebir yaflad›¤› olaylar›n herbirini münferit küçük birer örnekmifl gibireddediyorlar. Ben bunu uzlaflmas›z birtutum olarak kabul ediyorum. Toplusözleflmeyle ilgili olarak olmazsaolmazlar›m›z var.

‹statistiklerle de kan›tlad›¤›m›z gibi,ücretlerimizin zaman içinde giderekeriyor. ‹fl yükü sürekli art›yor, tam intibak›

sa¤lanmam›fl part-time personelle iflleryürütülmeye çal›fl›l›yor.

Bu anlamda bak›nca, personelmaliyetleri zaten olabildi¤ince afla¤›çekilmifl durumda. Ve rekabet edildi¤isöylenen havayollar›ylak›yasland›¤›m›zda, onlar›n personelmaliyetleri bizimkilerden çok dahayüksek. ‹flverenin bir baflka söylemi de; “Türkiye koflullar›na göre kendimizide¤erlendirelim”. Bunu kabul etmiyorumçünkü bizler Avrupa’yla Dünya’ylayar›flan bir havayoluyuz, ücretlerimizinkriteri de bu olmal›.

Meliha SevencanGelir Yönetim Baflkanl›¤›Hava - ‹fl Amatör Yönetici

Sürmekte olan toplu sözleflmegörüflmelerini izleyen üyelerimiz çokiyi biliyorlar, iflveren taraf› üyelerimizinen makul talepleri karfl›s›nda bile hiçistisnas›z “maliyetleri kontrol alt›ndatutman›n zorunlulu¤unu” vurguluyor.Ayn› gerekçe ile kazan›lm›flhaklar›m›z›n geri götürülmesine yönelikiflveren taraf›nca gündeme getirilmiflçok say›daki karfl› teklif de masayagetirilmifl durumda.

Bu nedenle toplu ifl sözleflmelerigörüflmelerine damgas›n› vuran bumaliyet heyulas› konusunda berrakbir anlay›fla sahip olmam›z gerekiyor.

Kuflkusuz bir havayolu flirketindemaliyet düzeyi belirleyen çok say›daetken var.

Bu etkenlerin bir bölümü -uçakyak›t› fiyatlar› ve havaalan› vergi veharçlar›- d›flsal olarak belirlenenetkenler.

Kullan›lan uçaklar›n boyutlar›türünden etkenler ise havayoluflirketinin faaliyetinin do¤as›ylayak›ndan iliflkili.

Birim emek maliyeti ve bu eme¤inne derece verimli kullan›ld›¤› iseyaln›zca kendi bafllar›na önemli birermaliyet kalemi oluflturmuyorlar, fakat

ayn› zamanda genel olarak bütünmaliyet kalemlerini de etkiliyorlar.

Bu ba¤lamda Avrupa’n›n öndegelen bütün geleneksel havayoluflirketlerinin birbirleriyle orta mesafelive yo¤un iflleyen hatlarda, birbiriylebüyük ölçüde k›yaslanabilir (birçokdurumda ayn› tip) uçaklar› kullanarakrekabet ettikleri Avrupa ülkeleriaras›nda (AB + Türkiye) yap›lanuluslararas› uçufllar anlaml› birkarfl›laflt›rma yapabilmek ve maliyetleribelirleyen faktörleri daha netgörebilmek aç›s›nda anlaml› bir örnekoluflturuyor.

Bu örnekte geleneksel havayolluflirketlerinin günlük uçak utilizasyonuaras›nda büyük bir farkl›l›k söz konusude¤il.

Uçaklar›n finansman maliyetleriözdefl olmasa bile birbirine çok yak›ndüzeyde ve varolan farkl›l›klar›nhavayolu flirketlerinin toplammaliyetleri üzerindeki etkisi marjinaldüzeyde.

Yedek parça maliyetleri de (heleki uçak tipi ayn›ysa) hemen hemenayn›.

Kullan›lan uçak yak›t›n›n maliyetide karfl›laflt›r›labilir nitelikte.

7

“Maliyetler” ve gerçekler!

Veriler, THYyönetiminin topluifl sözleflmesimasas›nda“maliyet” eksenliiddia veçekincelerininbütünüyleabartmaya dayal›oldu¤unu, bütünyükü çal›flanlar›nomuzlar›nayüklemeyiamaçland›¤›aç›kça ortayakoyuyor.

Birbiriyle rekabet eden havayoluflirketlerinin ayn› havaalan›n›kullanmalar› durumunda havaalan› veuçufl vergi ve harçlar› da ayn› düzeydeolacakt›r. Örne¤imiz kapsam›ndadi¤er maliyet kalemleri (uçufl s›ras›ndayap›lan ikram›n, yer ekipman›n›n,havaalan›ndaki bürolar›n, reklamverilen alanlar›n maliyeti vb.) her birhavayolu yönetiminin verece¤i kararagöre birbirinden önemli ölçüdefarkl›laflacak olsa da bunlar aras›ndakifark bir havayolunun rekabet gücünübelirleyecek boyutlarda olmayacakt›r.

Bütün bu maliyet kalemlerinin azçok karfl›laflt›r›labilir oldu¤u birortamda, emek maliyetleri ayn› hatlarüzerinde birbiriyle rekabet halindekihavayolu flirketlerinin maliyetfarkl›l›klar›n› belirleyen en önemli etkenolarak karfl›m›za ç›k›yor.

Avrupa ülkeleri (AB + Türkiye)örne¤i üzerinden devam edersekpersonel bafl›na ücret maliyetlerininfarkl› Avrupa ülkelerinde çok farkl›düzeylerde seyretti¤ini görüyoruz.Avrupal› havayolu flirketleri aras›nda2002 y›l› verileri üzerinden yap›lan veen yüksek ücret düzeyine sahip olanSAS’taki ortalama ücretler (fazlamesai, sosyal kesintiler dahil) 100kabul edilerek yap›lan endekslemekarfl›m›za THY yönetiminin “hiçbirtalebinize olumlu yan›t veremeyiz, aksihalde maliyet yap›m›z bozulur”iddias›n› bütünüyle çürüten bir tablokoyuyor. Afla¤›daki tabloda Avrupa’n›nönde gelen 18 tarifeli uçufl yapanhavayolu flirketinin personel bafl›nay›ll›k ortalama maliyetlerinin endeksi

yer al›yor.Görüldü¤ü gibi Avrupa ölçe¤inde

THY üç Do¤u Avrupa ülkesi havayoluflirketi ile birlikte en düflük ücretmaliyetine sahip havayolu flirketleriaras›nda yer al›yor. Üstelik LOT, Malevve Czech Airlines afl›r› personelistihdam›n›n getirdi¤i yükle bu avantaj›yeterince kullanam›yorlar. Bu da ücretmaliyeti konusunda THY’yi Avrupa’damuazzam derece avantajl› bir konumayerlefltiriyor.

Veriler, THY yönetiminin toplu iflsözleflmesi masas›nda “maliyet”eksenli iddia ve çekincelerininbütünüyle abartmaya dayal› oldu¤unu,bütün yükü çal›flanlar›n omuzlar›nayüklemeyi amaçland›¤› aç›kça ortayakoyuyor.

8

SAS 100Swiss Airlines 94KLM 91Air France 89Finnair 81‹beria 80Austrian 78Alitalia 77British Airways 76British Midland 66Air Portugal 61Cyprus Airways 58Olympic 53LOT Polish Airlines 40Turkish Airlines 39Malev 34Czech Airlines 24

Personel bafl›naOrtalama maliyet indeksi*

Avrupa ölçe¤indeTHY üç Do¤uAvrupa ülkesi

havayolu flirketi ilebirlikte en düflükücret maliyetinesahip havayolu

flirketleri aras›ndayer al›yor.

9

1 May›s ‹flçi Bayram› Kad›köy’debinlerce kiflinin kat›l›m›yla kutland›.

1977 1 May›s katliam›n›n 30. y›l›ndayaflam›n› yitiren 36 kifliyi anmak isteyenD‹SK, KESK ve TTB üyesi iflçiler iseTaksim’de polisin sald›r›s›yla karfl›laflt›.

Kad›köy’deki 1 May›s mitingindeözellefltirmeye, sosyal güvenli¤e, iflgüvencesi ve örgütlenme özgürlü¤üneyönelik sald›r›lara tepkiler dile getirilirkens›k s›k, “Kahrolsun IMF, tam ba¤›ms›zdemokratik Türkiye” sloganlar› at›ld›.

Türk-‹fl’e ba¤l› sendikalar›n yer ald›¤›

mitinge Deri-‹fl ve Yol-‹fl sendikalar› iflb›rakarak kat›l›rken Hava-‹fl Sendikas›da alandaki yerini ald›.

Tek G›da-‹fl sendikas›ndaörgütlenme çal›flmalar›n› sürdüren DandSak›z Fabrikalar› ve Danone iflçileri isesendika haklar›n›n tan›nmas›n› istediler.

Taksim’de iflçilere yönelik sald›r›lar›nk›nand›¤› mitinge; valili¤in tüm yollar›kapatmas› nedeniyle Taksim’eulaflamayan Disk üyesi baz› sendikalarda Kad›köy mitingine kat›ld›lar.

1 May›s’ta iflçiler alanlardayd›

THY ça¤r› merkezinde çal›flan 96engelli, saat bafl› verilen sadece 5dakika dinlenme aralar›yla günde1000’lerce yolcuya hizmet veriyor.Ço¤unlu¤unu görme özürlülerinoluflturdu¤u çal›flanlar, ifle girerkenkendilerine vaat edilen çal›flmakoflullar›n›n çok uza¤›ndakiuygulamalar›n muhatab› durumundalarbugün. Engelli kadrosundan ifle girenbu insanlara bafllang›çta söylenen,“Yoruldukça gözlerinizidinlendirebilirsiniz” sözleri, bugün yerini,“1 dakika geçti nerede kald›n”ithamlar›na b›rakm›fl durumda. Dinlenmesüreleri ve çal›flma koflullar› aç›s›ndansa¤l›kl› insanlarla ayn› muameleyi görenengelli çal›flanlar, zaten zor ve yorucuolan çal›flma flartlar›nda, gözlerindekisa¤l›k sorunlar›n›n giderek artt›¤›n›anlat›yorlar: “Yemek, çay ve ihtiyaçmolalar› 5 dakikalarla s›n›rl›. ‹fller çokyo¤un ve bazen beynim o kadar çoka¤r›yor ki dinlenmek için 5 dakika hiçbirflekilde yetmiyor. Sabahtan akflamakadar zaten bozuk olan gözlerimizlebilgisayar ekran›na bak›yoruz veekranlarda filtre bile yok. Gözlerimdekisorun giderek art›yor. Çal›flma flartlar›m›z

çok a¤›r ve kald›ram›yoruz.”

1 dakika geciksek sorun yafl›yoruzÇa¤r› Merkezi’nin bahçesinde

konufltu¤umuz engeli arkadafllar›m›z›nçok önemli bir k›sm› çal›flmakoflullar›ndaki s›k›nt›lar›n› anlatmak içingelmifllerdi; ama yine çok önemli birk›sm›, tam da anlatmak istediklerigerekçelerle yan›m›zda neredeyse hiçbulunamadan ifllerine geri dönmekzorunda kald›lar. Çünkü 5 dakikadinlenme aras›, bahçeye ç›k›p geridönene kadar bitmifl, “Biz geri dönmekzorunday›z “diyerek aram›zdan ayr›lmakzorunda kalm›fllard›. Bu manzara bileyönetimin konuya yaklafl›m›n› anlatmakiçin yeterli, ama biz yine de onlar›nifadelerine geri dönelim.

“‹fle girdi¤imiz ilk zamanlarda kimikonulardan muaft›k. Yemek paydosudahil gün içinde 2 saat 15 dakikadinlenme zaman›m›z vard›. fiu an ise 1dakika gecikti¤imizde dahi fleflerimiz,‘geç kald›n›z’ diyerek serzenifltebulunuyor. Dinlenme sürelerimiz sa¤l›kl›arkadafllar›m›z›nkinden farkl› de¤il. 1saat yemek aras› ve saat bafl› 5 dakikadinlenme süresi kullan›yoruz. 5 dakikay›

10

Engellilerin çal›flma flartlar› giderek a¤›rlaflt›r›l›yor

‹fle girdi¤imiz ilkzamanlarda kimi

konulardanmuaft›k. Yemek

paydosu dahil güniçinde 2 saat 15

dakika dinlenmezaman›m›z vard›.

fiu an ise 1 dakikagecikti¤imizde

dahi fleflerimiz,‘geç kald›n›z’

diyerek serzenifltebulunuyor.

Foto

¤ra

f: Ö

zcan

Yam

an /

Soy

ut

11

geçirdi¤imizde fleflerimizle sorunyafl›yoruz. Bu yüzden bizden savunmabile istiyorlar.”

Günde, 100’ün üzerinde telefonyan›tl›yoruz

A¤›r ifl yükü ve zor çal›flma koflullar›alt›nda, sa¤l›klar› her geçen gün birazdaha bozulmufl olarak günde 8 saatmesai yapan engelli çal›flanlar›n ayl›kücreti 647 YTL. Görme bozuklu¤u olanbir baflka arkadafl›m›z yaflam koflullar›n›flöyle özetliyor:

“300 milyon lira kira veriyorum,evliyim ve 9 ayl›k bir çocu¤um var.Sadece onun masraflar› 300 milyon vekredi kart› borçlar›m var. Her ay›nborcunu ve giderini bir sonraki ayaertelemek zorunda kal›yorum. E¤itimald›¤›m›z 3 ay süresince ise ücretalamad›k ve o süre zarf›nda borçland›k.fiu an hâlâ o borçlar›ödemeye çal›fl›yoruz.Çal›flma koflular› ve ücretkonusundaki iyilefltirmenoktas›nda tek ümidimiztoplu sözleflme.flartlar› ve yap›lan iflinkarfl›l›¤›n› alamamam›zyüzünden flu anda ço¤uarkadafl›m›z›n morali bozuk.Çok ciddi bir yo¤unluk var.Yapt›¤›m›z görüflmeler günegöre de¤ifliyor, bazen öyleoluyor ki; 100’ün üzerinde telefona yan›tveriyoruz.”

Vergi kesintileri halen geri ödenmediEngelli çal›flanlar›n Ça¤r› Merkezi’ndeyaflad›¤› bir di¤er sorunsa, vergikesintileri.

Hukuki olarak vergiden muaf tutulançal›flanlar›n, maafllar›ndan kesilenvergilerin halen geri ödenmemesi, zorçal›flma koflullar›na bir de bürokrasima¤duriyetini ekliyor.

THY yönetimi, “Vergi indirimi yaz›n›zilk çal›flt›¤›n›z flirkete yaz›lm›fl, bizeyaz›lmam›fl” derken, Maliye, “Ben yaz›y›bir kez yazar›m, tüm flirketler onukullan›r” diyor.

Protokol ve yaz› trafi¤i böyle sürüpgiderken, engeli çal›flanlar bir baflkahak gasp›na daha u¤ramaktankurtulam›yor.

Servis ve yemek sorunlar› sürüyorServis ve yemek problemleri ise

iflyerindeki yaflam› zorlaflt›ran baflka ikineden olarak öne ç›k›yor. 1 saatle s›n›rl›yemek paydosunun önemli bir k›sm›,bitmez tükenmez yemek kuyruklar›ndageçerken, servislerin güzergâhlar› baflkabir problem olarak karfl›lar›na ç›k›yor.Ama belki tüm bunlardan daha önemli,daha yak›c› bir baflka problem var ki,birkaç küçük giriflimle çözülmesiolanaks›z görünüyor.

“Baz›lar›” ve kurumsal kimlikBir baflka arkadafl›m›z, di¤er tüm

engelli çal›flanlar›n her gün bir kez dahayaflamak zorunda kald›¤› insanl›k ay›b›n›flöyle anlat›yor: “Bizler buraya gelmedenönce e¤itim ald›k, ancakyöneticilerimizin de yöneticilik e¤itimialmas› gerekiyor. Çal›flan› yapm›fl

oldu¤u hatadan dolay› ikaz etmek,uyarmak baflka bir fley, toplumun içindeazarlamak, rencide etmek baflka birfley. Bir insan› toplum içinde ezmekkabul edilebilir bir fley de¤il.”

Engelli arkadafl›m›z›n kastetti¤ielbete tüm yöneticiler de¤il; “baz›lar›”diye ay›rmay› ihmal etmiyor. Ancak THYgibi bir kurumdan söz ediyorsak e¤er,“baz›lar›” ayr›m›n›n kurumsal kimlikle,kurumsal yönetim anlay›fllar›ylaba¤daflmayaca¤›n› hepimiz biliyoruz.

Engelli çal›flt›rma zorunlulu¤ubulunan THY, sadece bu insanlar›çal›flt›rmakla de¤il, onlar için uygunçal›flma koflullar›n› haz›rlamakla dayükümlü. Bu, insani bir durum olman›nyan› s›ra, yasalarla da aç›kça tarif edilmifldurumda.

Engelli çal›flt›rmazorunlulu¤ubulunan THY,sadece buinsanlar›çal›flt›rmakla de¤il,onlar için uygunçal›flma koflullar›n›haz›rlamakla dayükümlü. Bu,insani bir durumolman›n yan› s›ra,yasalarla da aç›kçatarif edilmifldurumda.

“Sivil havac›l›kta küreselleflme”,dünyada yaflanan “küreselleflme”ivmesinden daha büyük bir h›zlaetkilerini göstermifltir.

Aflama olarak bak›ld›¤›nda sivilhavac›l›ktaki küresel rüzgar, önceliklekamunun sahibi oldu¤u ulusalhavayollar›n›n özellefltirilmesi vesektörün deregülasyonla(kurals›zlaflt›rma) serbestlefltirilmesi vetekelleflme süreçlerini yaratm›flt›r.

As›l olarak bu rüzgar, oldukça düflükkâr marj› ile yönetilen bu sektörde entemel maliyetler içinde yer alan personelmaliyetlerine sald›rmakla ifle bafllam›flt›r.Bir çok havayolunda ifller parçalanm›fl,tafleron sistemi yayg›nlaflm›fl, düzenliistihdamdan, part-time, geçici süreliçal›flma ve ödünç iflçi gibi sendikalörgütlenmeleri ve toplu ifl sözleflmedüzenini tahrip eden yeni geliflmelertemel politika olarak kabul edilmifltir.

Dünyada bu süreç 1980’li y›llardah›zla ilerlerken ülkemizde ÖzalHükümeti’nin 1986’da starta bast›¤›“Özellefltirme Master Ana Plan›” ileönemli bir ivme kazanm›flt›r. Yabanc›küresel kapitalizmin dan›flmanfirmalar›nca yap›lan bu planda, Türkiyeözellefltirmelerinin yolu çizilmifltir. Plan›no dönem ile ilgili temel tespiti çokçarp›c›yd›, “fiu anda özellefltirmeyekalk›flmay›n, önce toplumunözellefltirmeyi kabul edece¤i zeminiyarat›n” ve öyle de oldu. Ülkedebeyinler, medya, devletin elindekikamusal güçler ve hükümet politikalar›ile, “kamu kötüdür, özel iyi”propagandas› ile yo¤ruldu.

Bu çerçevede dünyada sivilhavac›l›kta yaflanan, küreselleflmeeksenli büyük küresel havayolupatronlar›n›n kapal› kap›lar ard›ndaoluflturduklar› politikalar ülkemizde deayn› paralelde tüm hükümetlerceeksiksiz sürdürüldü. ‹kram›n THY’denayr›larak 1989’da blok olarakyabanc›lara sat›lmas›, yer hizmetlerinintasfiyesi için Havafl’›n kurdurulmas› ve1995’te Havafl’›n Turgay Ciner’e bir y›ll›kkâr› kadar fiyata 4 taksitte hibe edilmesi,2 kez denenen blok sat›fl›n baflar›s›zolmas› sonucu çok daha sinsi bir planla

“halka arz” sistemi ile yap›lan sald›r› vetekni¤in bölünerek ayr› bir flirketkurulmas› süreci...

Ülkemizde ulusal bir sivil havac›l›kpolitikas› oluflturmak yerine ulusal sivilhavac›l›¤›m›z›n temel kurumu olanTHY’nin yok edilmesi sürecine yönelenve basamak basamak giden politikalartüm karfl› ç›k›fllar›m›za ra¤men hedefineulaflmada önemli yol ald›.

24 Nisan 2007 tarihinde yap›lan THYGenel Kurulu’nda % 9 hisseye sahipoldu¤u söylenen bir küresel kapitalistyabanc› oyuncuya 2 Yönetim Kuruluüyeli¤i hediye edilmesi ile art›k süreçtamamlanma aflamas›na gelmifltir.Bundan sonra vurulacak tek bir darbekalm›flt›r. Stratejik orta¤a verilecek bellibir payla THY’yi yabanc›lara devretmek.Acaba bu bir hisse devri midir? Yoksakabotaj haklar›m›z›n devri midir? Dahaaç›k tabirle, uçufl hatlar›m›z›n pazardakihaklar›n›n devri midir? Yafland›¤›ndagörülecek...

1989-2007 tam 18 y›ld›r b›kmadanusanmadan yürütülen bu süreçte eldene kalm›flt›r? Dün kamudayken ikramhizmetleri bölümünü kapatanlar, bu güntam yabanc›lara devir politikalar›n›nsonuçlanmas›na ramak kalm›flken,flirketin kasas›ndan nakit 60 trilyonkoyup yeni ikram flirketi kuruyorlar kiminiçin? Halbuki kamu kurulufllar›n›kötüleyerek özellefltirme yolunda avantajsa¤lamaya çal›flan özellefltirmecimant›k, ulusal havayolumuzun dünyaölçe¤inde yaflanan ac›mas›z rekabeteve y›llarca elinin kolunun ba¤lanmas›nakarfl›n çal›flanlar›n›n yüksek sahiplenmekapasitesi ve flirkete duyduklar› aidiyetleoluflturduklar› performansa hep hayretlebakm›fllard›r. Siyasiler aç›s›ndandefalarca h›rpalanan THY, buna ra¤menkrizlerle çöken bir sektörde ayaktakalmas›n› bilmifltir.

B›rak›n devletten kaynak sa¤lamay›,özellefltirmeden elde edilen gelirleri bileelinden al›narak hazineye aktar›lan buflirkete “kötü” deme f›rsat›n› hiçbir zamanyakalayamam›fllard›r. Ama ulusal sivilhavac›l›¤›m›z› tafleronlaflt›rmaad›mlar›ndan da hiçbir zamanvazgeçmemifllerdir.

12

THY Genel Kurulu’na ve yabanc› ortak MOB‹US’a selam!

Bundan sonravurulacak tek bir

darbe kalm›flt›r.Stratejik orta¤a

verilecek belli birpayla THY’yi

yabanc›laradevretmek. Acababu bir hisse devri

midir? Yoksakabotaj

haklar›m›z›n devrimidir? Daha aç›k

tabirle, uçuflhatlar›m›z›n

pazardakihaklar›n›n devri

midir?Yafland›¤›nda

görülecek...

24 Nisan 2007 tarihinde yap›lan THYGenel Kurulu’nun ald›¤› bu kararlarhalen hukuken tart›flmal›d›r. Hava-‹flSendikas›’n›n Dan›fltay’da, “3. halka arz”ifllemi ve Teknik A.fi’nin bölünmesininiptali ile ilgili açt›¤› dava henüzsonuçlanmam›flt›r. Geri döndürülmesigüç sonuçlar do¤uracak bu kararlarneden bu kadar h›zla al›nmaktad›r.?

Al›nan kararlar›n›n bir çok konudaetkisi olaca¤› aç›kt›r. Bu etkiler bilindi¤ihalde hukuki süreç devam etti¤i haldeyap›lanlar yap›lmaktad›r.

Bak›n Ö‹B Dan›fltay’da açt›¤›m›zdavada savunmas›nda ne diyor. “ TürkHava Yollar› Teknik A.fi’nin sermayesinintamam› THY’ye aittir. Davac›n›ndilekçesinde belirtti¤i flekilde yenikurulan flirketin sermayesinin de aynenTHY sermayesindeoldu¤u gibi %75,18’ininkamuya ait %24,82’sininise halka aç›k olmas›n›ngerekti¤i iddias› gerçe¤iyans›tmamaktad›r.fiöyleki; THY halka aç›k birflirket olmakla birlikteyeni kurulan flirket halkaaç›k bir flirket olarakkurulmam›flt›r vesermayesinin tamam›THY tüzel kiflili¤ine aittir.THY’nin ortaklar› dolayl›olarak yeni kurulanflirketin de orta¤›durumundad›r.

Siz Ö‹B busavunmayla ne demekistedi¤ini anlayabildiniz mi? Ancaksavunmas›na flöyle devam ediyor.

“ 2006 May›s ay›nda gerçeklefltirilenüçüncül halka arz sonras› THY’dekikamu pay› % 50’nin alt›na düflmüflolmakla birlikte yönetim hakk› kamununelindedir. Halka arz ile yönetim hakk›devredilmemifltir. Dolay›s›yla THY’nin%100’ü sahip oldu¤u Türk Hava Yollar›Teknik A.fi’de de yönetimdeki ço¤unlukkamudad›r.

Dolay›s›yla davac›n›n dilekçesindesöz konusu etti¤i gibi Mark Mobius’unyönetimle hiçbir iliflkisi yoktur.”

Peki THY A.O’nun ‹MKB’deyay›nlanan 2006 y›l› mali bilançosundaTHY Teknik A.fi. nas›l tan›mlanmaktad›r?

Grup ve flirketler nitelik olarakbilançoda afla¤›daki gibi tarifedilmektedir.

“Ba¤l› ortakl›k, flirketin do¤rudanve/veya dolayl› olarak kendisine ait olanhisselerle ilgili oy kullanma hakk›n›n%50’den fazlas›n› kullanma yetkisikanal›yla mali ve iflletme politikalar›n›flirketin menfaatleri do¤rultusundakontrol etme yetkisi ve gücüne sahipoldu¤u grubu ifade eder.

Ba¤l› ortakl›k kim? THY Teknik A.fiBu durumda Mobius’un adamlar›

THY Yönetim Kurulu üyeli¤inde çelikçomak m› oynayacak?

Bir baflka yönden bakal›m,Özellefltirmeci zihniyetin en önemliçarp›tmalar›ndan olan, “özellefltirme veözellikle halka arz, sermayenin tabana

yay›lmas›d›r buasl›nda çok iyidir”fleklindekiçürümüflyaklafl›m›n “halkaarz” ile THY’ninsermayesiniyayd›¤› tabanane oldu ? THY’de40.000’e yak›nhisse alanyat›r›mc›lar›m›z m›güçlü, flirketin tekbafl›naneredeyse %15den fazlahissesini alan veyönetime 2 kiflisokan MARK

MOB‹US MU?Mobius’a ve özellefltirmecilere

k›zman›n bir alemi yok onlar, 18 y›ld›rbu flirketin kuyusunu kaz›yorlar. Amaiflin birde kendi aç›m›zdan ac› taraf› var.Bu gün meydanlar› dolduran “ülkesat›l›yor”, “ba¤›ms›zl›k elden gitti”,“ikincikurtulufl savafl› laz›m” hayk›r›fllar› iledolduranlar 18 y›ld›r özellefltirmeye karfl›etiyle kemi¤iyle kora kor mücadeleedenlerin sesini hiç duydu mu, duymakistedi mi? Yeri geldi¤inde vatan hainiilan edilen, gerçek yurtseverlerin ‹MF’ye,kapitalizme, küreselleflmeye veemperyalizme karfl›, “baflka dünyamümkündür” 盤l›klar›n› hiç duydularm›?

13

“halka arz” ileTHY’ninsermayesiniyayd›¤› tabana neoldu ? THY’de40.000’e yak›nhisse alanyat›r›mc›lar›m›z m›güçlü, flirketin tekbafl›na neredeyse%15 den fazlahissesini alan veyönetime 2 kiflisokan MARKMOB‹US MU?

14

Petrokimya sanayinin Türkiye’dekien önemli temsilcisi Petkim, hükümetinapar topar ald›¤› bir karar sonucu flimdiözellefltirilme tehlikesiyle karfl› karfl›ya.Hemen her çeflit ara ve nihai ürün üretenPetkim, tek bafl›na Türkiye petrokimyasanayinin lokomotifi görevi görüyor.

700 milyar dolar de¤erinde pazarasahip olan petrokimya sanayisindePetkim, dünya kimyasal ürünlerpazar›n›n % 30'unu, toplam ticarethacminin ise % 8'ini oluflturuyor.

H›zla büyüyen ve yüksek katmade¤er yaratarak ekonominin geliflmesineönemli katk› sa¤layan bir üretim alan›olan petrokimya sanayisi; 1990'larakadar yurtiçi talebin % 70'ini karfl›l›yordu.

Petkim,1987 y›l›nda özellefltirmekapsam›na al›n›rken yine ayn› sebeple;büyük kapasiteli, yeni tesislerinkurularak, flirketin büyütülüpgelifltirilmesi tüm çabalara ra¤menengellenmiflti.

Tüm bu olumsuz uygulamalarara¤men Petkim, toplam 3.595 kifli olanyetiflmifl ve nitelikli çal›flan› ile dünyastandartlar›ndaki ürün kalitesinikoruyarak, üretimine ve tevsiiyat›r›mlar›na devam ediyor.

fiimdi ise bu büyük, kârl›, sanayimizinitici gücü olan flirket; hükümetinözellefltirme politikalar›n›n kurban› olmaküzere. Toplumun ekonomik ve kültüreltüm varl›klar›n›, “sat›l›k” olarak görenhükümet, Halkbank, Tekel fabrikalar›n›n

sat›fl› ve Sosyal Güvenlik Reformu gibihalk aleyhine giriflimlerini “tepki alaca¤›”endiflesiyle seçim arifesinde ertelerken,Petkim’le ilgili farkl› bir tutum sergiledi.

16 Mart 2007 tarihinde Petkim’inözellefltirilmesi için ihale ilan› verenhükümet, böylece bir baflka halkbirikimini, halka ra¤men peflkefl çekmekiçin harekete geçmifl oldu. Petrolsanayisinde yaflanan bu son ya¤man›nen büyük karfl› koyuflunu örgütleyen isePetrol-‹fl Sendikas› oldu.

Petkim’in kuruluflunun 42.y›ldönümüne rastlayan 3 Nisan’daPetrol-‹fl Genel Merkez Binas›’ndakonuyla ilgili düzenlenen bas›naç›klamas›nda, Petrol ‹fl Genel Baflkan›Mustafa Öztaflk›n, Petkim veözellefltirmeyle ilgili bilgi verirken;özellefltirmelerin karfl›s›nda olan Hava-‹fl Genel Baflkan› Atilay Ayçin ve Deri-‹fl Baflkan› Yener Kaya da toplant›dahaz›r bulunarak Petrol-‹fl’e destek verdi.Kapat›lma tehlikesiyle karfl› karfl›ya

Öztaflk›n; “‹hale ilan›nda, ön yeterlilikbaflvurusunda bulunacak firmalar›nsektörde uzmanlaflma ve tecrübe sahibiolmalar› kriteri yer almaktad›r” derkenPetkim’in özellefltirme yan›nda tamamenkapat›lmas› tehlikesiyle de karfl› karfl›yaoldu¤unu belirtti.

Petkim'in öz sermayesinin, 1 milyardolar›n üzerinde oldu¤unu, toplamvarl›klar›n›n de¤erinin ise 1,3 milyardolar oldu¤unu söyleyen Öztaflk›n, bu

Petrokimya devi Petkim özellefltirme k›skac›nda

H›zla büyüyen veyüksek katma

de¤er yaratarakekonominin

geliflmesine önemlikatk› sa¤layan birüretim alan› olan

petrokimyasanayisi; 1990'lara

kadar yurtiçitalebin % 70'ini

karfl›l›yordu.

15

de¤erlerin, ihaleilan›ndaki finansmankriterlerinin 6,5-7 kat›kadar büyüklükteoldu¤unu da hat›rlatt›.

“Al›c› firmalar›n,sadece toplam özsermayelerinin 150milyon dolar, toplamvarl›klar›n›n ise 200milyon dolar olmas›yeterli finansman kriteriolarak görülmektedir”diyen Öztaflk›n, devsanayi kuruluflumuzPetkim'in, finansal veteknik performans› yetersiz, herhangibir özel flirket taraf›ndan elegeçirilece¤ini belirtti.

‹lk kez 2005 y›l›nda % 34’ü “halkaarz” ad› alt›nda özellefltirilen hisselerin% 24’ü yabanc›lara sat›lm›flt›.KOB‹’ler zarar görecek

Öztaflk›n, petrokimyasallar›nüretiminde tek kurulufl olan Petkimözellefltirmesi ile küçük ve orta ölçekliiflletmelerin ve nihai tüketicilerin de zarargörece¤ine dikkat çekerken,“Petrokimyasallar›n üretiminde tekkurulufl olan Petkim, kamusal niteli¤inikullanarak, KOB‹'lerin hammaddeyeucuz ve kolay ulaflmalar›n›sa¤lamaktad›r.

Petkim'in özellefltirilmesi durumunda,petrokimya sektöründe denetim vekontrol özel flirkete geçecektir.

Petrokimya ürünlerininüretim miktar›, bileflimive fiyatlar› özel kesiminkâr e¤ilimine görebelirlenecektir. Budurumdanpetrokimyasalürünlerinin kullan›c›lar›ve ekonominindinamikleri olanKOB‹'ler ve tüketicilerzarar görecektir” dedi.

Öztaflk›n’›n dikkatçekti¤i bir di¤er tehlikeise; üretimindurdurularak flirketin

altyap› olanaklar›n›n kullan›larak ithalkimyasal maddelerin ticaretini yap›ld›¤›tank çiftli¤i haline getirilmesi.

Hükümetin her özellefltirme öncesidile getirdi¤i, “Zaten kârl› de¤il, devletins›rt›nda yük” türünden meflrulaflt›rmagiriflimleri, Petkim’in mali bilançosununyan›nda bir kez daha anlams›zlafl›yor.Çünkü kurum 2,2 milyon tonpetrokimyasal ürün üretimi, 1,6 milyardolar ciro, 5 milyon dolar vergi ödemesi,41 milyon dolar net kâr gerçeklefltiriyor.42. kurulufl y›ldönümünde eylemkutlama bir arada

Petkim’in 42. kurulufl y›ldönümünü;“Petkim’e sahip ç›k” pankartlar› tafl›yarakyapt›klar› eylemle kutlayan ve ayn›zamanda sat›fl› protesto eden Petkimiflçileri de flirketlerine sahipç›kacaklar›n›n mesaj›n› verdi.

Petrokimyasallar›nüretiminde tekkurulufl olanPetkim, kamusalniteli¤inikullanarak,KOB‹'lerinhammaddeye ucuzve kolayulaflmalar›n›sa¤lamakta.

Toplumsal haf›zam›za “89 bahareylemleri” olarak geçen süreç, 600 binkamu iflçisinin t›kanan toplu sözleflmegörüflmelerini protesto eylemleriniiçeriyordu. Bahar eylemleri, kamuiflçilerinin 1989 y›l›n›n mart, nisan vemay›s aylar› boyunca, ifl yavafllatma, ifligeç bafllatma, toplu vizite alma, servisve yemek boykotu, sessiz yürüyüfl, alk›fll›protesto, fabrika önünde so¤an ekmekyeme, oturma, yolu trafi¤e kapama gibibir dizi protestoyla yaflama geçti.

Aradan geçen 18 y›lara¤men bugün halen“89 bahar eylemleri”diye bilinen bu sürecintoplumsaldinamiklerimizaç›s›ndan bu kadarbelirleyici olmas›n›n birdi¤er nedeni de 12Eylül kuflkusuz. 600 binkamu çal›flan›n›nt›kanan toplu sözleflmegörüflmeleriyle paralelilerleyen bu süreç, 12Eylül darbesiylet›rpanlanan, geriyegötürülen çal›flmayasalar›na ve yasaklarada baflkald›r› niteli¤itafl›yordu.

‹flçi s›n›f›, aleyhineyarat›lan gerilemeyi,insani olmayan çal›flma

koflullar› ve ücretleri protesto eden 600bin kamu çal›flan› hakk›n› aramak içinart›k sokaklardayd›. Bas›n›n vekamuoyunun da genifl deste¤iniarkas›na alan kamu çal›flanlar›n›n budirenifli, 12 Eylül’den sonra iflçi s›n›f›n›nyeniden dirilifli olarak yorumland›. 1989y›l› en fazla kamu iflçisinin greve ç›kt›¤›y›l oldu. 30 bin 153 kamu çal›flan› greveç›km›flt› ve tüm bu direnifl insancaçal›flma koflullar› ve insanca ücrettalebini içeriyordu. Kamu kesimindekiiflçilerin yapt›¤› grev ve eylemlere, özelsektördeki sendikal› ve sendikas›z iflçilerde ek zam, alacaklar›n ödenmesi, iflçiatmalar›n durdurulmas› gibi taleplerlekat›ld›lar. Y›l boyunca yap›lan grev vedirenifllere kat›lan iflçi say›s› 1,5 milyonubuldu. Bu dönem, ayn› zamanda s›n›fhareketinin siyasallaflt›¤› y›llard›. Bahareylemleri öncesinde % 40 civar›ndaücret zamm›ndan söz eden hükümet,eylemlerin ertesinde % 140 ücretzamm›n› kabul etmek durumunda kald›.

Hava dönmüfl, yel iflçiden yanaesmeye bafllam›flt›.

Yapay ayr›mlar›n geri plana itildi¤i,s›n›f dayan›flmas›n›n öne ç›kar›ld›¤›eylemlerde, iflyeri ve fabrikalardakurulan komiteler sayesinde iflçilerinbirli¤i sa¤land›. ‹flçilerin gerçek veyaflamsal taleplerinin dile getirildi¤i bueylemlerde, do¤al iflçi önderleri de pratikiçinde kendili¤inden ortaya ç›kt›.

16

Toplumsal muhalefetimizin dönüm noktas›; 89 Bahar EylemleriHava döndü iflçiden…

Foto

¤ra

flar

Evr

ense

l Gaz

etes

i arfl

ivin

den

al›n

m›fl

t›r.

Hava-‹fl Genel Baflkanl›¤›’na ilk kez1989 y›l›nda seçilen Atilay Ayçin’le, 89bahar eylemlerinin mücadeleci ruhunuve Hava-‹fl’i konufltuk.

- 89 Bahar Eylemleri’ni yaratandinamikler nelerdi? Tarihimizinönemli direnç noktalar›ndan biriolarak görülen Bahar Eylemleri hangiihtiyac›n sonucu olarak ortaya ç›kt›?

89’un sa¤l›kl› tarifi için öncesinebakmak durumunday›z. 12 Eylül faflistdarbesi sonras›nda, demokratik vesendikal haklar, özgürlükler ask›yaal›nm›flt›.

Hakim anlay›fl, s›n›fsal mücadeleninsiyasallaflmas›ndan rahats›zd›. Ve busiyasallaflmayla birlikte, hak aramamücadelesi; genifl kitleler taraf›ndansahiplenilerek fabrikalarda ve ülkegenelinde yap›lan eylemlerlesomutland›.

Her türlü demokratik hak veözgürlü¤ün ask›ya al›nd›¤› 12 Eylülbask›c› rejimine verilen bir yan›tt› asl›ndabahar eylemleri.

12 Eylül darbesini yapanlar, bugünAmerika’n›n Irak ve Ortado¤u halklar›nayapt›¤› gibi, “bar›fl” için yapt›k dediler.Bu bilinçli olarak seçilmifl bir söylemdi.Örgütlü kifli say›s› salt sendikalardaörgütlü olanlarla s›n›rl›yd›. Cunta daörgütsüz insanlara örgütlüleri hedefgöstererek mesaj›n› onlara veriyordu.

“Bar›fl” slogan›n›n kayna¤› da böylebir fley. O günden bugüne yaflananpek çok toplumsal olguda 12 Eylülfelsefesinin tahribat› çok büyük. Oyüzden 12 Eylül süreci yarg›lanmadan,faillerinden hesap sorulmadan tafllar›

yerine oturtmak mümkün de¤il.89 ise bütün bunlar›n final aflamas›,

olmak ya da olmamak durumuydu. Buanlamda 89 bahar eylemleri önemli.

- 89’dan sonra pek çok sektördeoldu¤u gibi havayolu çal›flanlar› içinde yeni bir süreç bafllad›. Yükselenmuhalefet ortam›na havayolu iflçilerinas›l dahil oldu?

80’li y›llar boyunca THY’de teknisyenolarak çal›fl›yordum. Türkiye’de onbinlerce insan›n maruz kald›¤› iflkenceve hapishane gibi 12 Eylüluygulamalar›ndan ben de nasibimiald›m. Bugün genel baflkan› oldu¤umsendikan›n üyesiydim. Sendikan›n toplusözleflme yapma yetkisi elinden al›nm›fl,“Yüksek Hakem Kurulu” taraf›ndanüzerine siyah bant at›lm›fl kitapç›klar›m›zbas›lm›flt›. Yani sendikalar›n, pazarl›kyapma, hak talep etme, elde etti¤i hakk›kullanma flans› elinden al›nm›flt›.Çal›flanlar olarak devletin tek tarafl›olarak ba¤›tlad›¤› maddelere tabiydik.

12 Eylül’ün, iflçi hareketini devlet vemevcut siyasi iktidarlar ad›nadenetlemekle görevlendirilmifl sendikalanlay›fla bile tahammülüolmad›.

‹flçinin sendikas›naulaflmas› mümkün de¤ildi,sendikan›n da zatenüyesine ulaflmak gibi birderdi yoktu. 12 Eylül’lebirlikte sendikalar da bask›alt›na al›nm›flt›. Böyle birsürecin sonunda 89 bahareylemleri, süregelensendikal anlay›flabaflkald›r›y› da içeriyordu.

Cuntac›lara teslimedilen s›n›f örgütleritabandan gelen buhareketlilikle gerçeksahiplerini buluyordu. 12Eylül siyasal ve ekonomikanlamda en büyük darbeyiiflçi s›n›f›na vurmufltu.

89 bahar eylemleri 12

17

Hava-‹fl Genel Baflkan› Atilay Ayçin:Bahar eylemlerini anlamak için 12 Eylül’e bakmal›

89 BaharEylemleri, 12 Eylüldarbesiylet›rpanlanan, geriyegötürülen çal›flmayasalar›na veyasaklara dabaflkald›r› niteli¤itafl›yordu.

Eylül’ün bir anlamda finaliydi. Buhavayolu iflçilerine de yans›d›.

‹flçiler olarak bir muhalefet sürecibafllatt›k. Y›llarca yoksullu¤a mahkumedilmifl kesimin öncü bir kadroyaihtiyac› vard› ve o dönem ortaya ç›kanHava-‹fl yönetimiböyle bir ihtiyacadenk düflüyordu.‹flkolumuzdaki tümçal›flanlara ulaflarak,genel kurula da buanlay›fl› tafl›d›k. Odönem bu rüzgardanetkilenen baflkaiflkollar› da oldu.Liman-‹fl, Harb-‹fl,TÜMT‹S bunlardan birkaç›. Zonguldakyürüyüflü ve Hava-‹fl’in bu sürece denkgelen 38 günlük grevio dönemin önemliolaylar›ndan sadece birkaç›.

- Bugün kaz›n›lm›fl haklar›nönemli bir k›sm›n› odönemin iflçi harekineborçluyuz demekyanl›fl olmayacak.Bugün geldi¤imiznoktay›, demokrasi veçal›flan haklar›aç›s›ndan nas›lde¤erlendiriyorsunuz?

Sendikal hareketpolitiktir ya da öyle

olmal›d›r. Geldi¤imiz yer aç›s›ndanbakarsak, bunun yeterli oldu¤unusöylemek mümkün de¤il. Mücadeleninolgunlaflt›r›larak ve gelifltirilereksürdürülmesi gerekiyor. Sistemçeliflkilerini kendi içinde yaratt› ve

derinlefltirmeyedevam ediyor.Çeliflkilerin böylesinederinleflti¤i bir yerdesolun bir alternatifolarak görülmemesibenim için çok üzücü.Çünkü sol dedi¤imizideoloji, asl›ndaçal›flanlar›n ideolojisi.Bütün bu partilerinhalkla yüzleflti¤i vebirbirlerinden farkl›olmad›klar›n›ngörüldü¤ü yerdeiflçileri hareketegeçirecek oluflum ve

örgütler nerede? Mücadelenin sa¤l›kl›bir zemine oturtulamad›¤›n› görüyoruz.Böylesine bir yükselifl dönemininard›ndan bugün, özellefltirmeuygulamalar›yla geri bir noktaya düfltük.Bunun en yak›n örne¤ini yine 2007 1May›s’›nda görüyoruz. 1 May›s’›ortaklaflt›ramamak bile bunun en basitörne¤ini gösteriyor bence.

Türkiye’nin içinde bulundu¤u,ekonomik, siyasi ve kültürel flartlariçinde bu bir lükstür.

Ayr›flt›ran noktalardan çok birlefltirennoktalara bakmak bir zorunluluk.

18

Zonguldakyürüyüflü ve Hava-

‹fl’in bu sürecedenk gelen 38

günlük grevi odönemin önemli

olaylar›ndansadece birkaç›.

19

1980’li y›llar emekçi karfl›t› ideolojilerin baflta ekonomik konularda olmak üzere toplumhayat›na önceki dönemlerle karfl›laflt›r›lamayacak kadar egemen oldu¤u y›llar oldu. “Uygulananpolitikalar›n alternatifi yoktur!” iddias›yla kamuoyuna sunulan yeni ekonomik modelin pekçok ö¤esi zaman içinde sistematik slogan ve klifleler yard›m›yla bütün topluma benimsetilmeyeçal›fl›ld› ve bunda da büyük bir baflar› sa¤land›. Bu arada “alternatif yok” iddias›, uygulamayakonulan politikalar gibi orijinal de¤ildi ve Turgut Özal taraf›ndan “There is no alternative”diyen ve bunun bafl harfleri ile TINA doktrinini oluflturmufl olan Margaret Thatcher’dan ödünçal›nm›flt›. 1980’li y›llarda bu flekilde yayg›nlaflt›r›lan “serbest piyasa ekonomisi”, “hür teflebbüs”,“orta direk”, “köfleyi dönme”, “ifl bitiricilik” gibi terimler bu türden bir ideolojiyle yüklü olan terimlerdi. Elbette sermayeçevreleri odalar›, dernekleri ve vak›flar› yoluyla bu kliflelerin dayand›¤› görüfllerin yayg›nlaflmas› için yo¤un bir seferberlikiçine girdiler. O y›llarda ilk özel televizyon olarak faaliyete geçen Star’da hergün akflam haberlerinden sonra Meriç Köyatas›ve Engin Ard›ç, televizyonculuk deyimiyle “prime-time”da yapt›klar› yorum programlar›yla bu ideolojik tav›rlar›n yerleflmesindeönemli bir rol oynad›lar. Daha sonras›nda bütün kitle iletiflim organlar›, büsbütün büyük sermayenin egemenli¤i alt›nagirdi ve Türkiye’nin siyasi tarihinin en bask›c› dönemlerinden birinde, ekonomik konularda “liberal” bir görüntü tafl›yanbir söylem taraf›ndan kesintisiz bir ideolojik bombard›mana tabi tuttulduk.

Karfl› atak

Havac›l›k sektöründe teknolojik geliflmeninitici gücü kim?

Havac›l›k sektöründe teknolojik geliflmeninlokomotif gücü kamu sektörüdür, bu hep böyleolmufltur ve günümüzde de böyle olmaya devametmektedir desem flafl›r›r m›s›n›z?

Kapitalist ekonominin kalesi ve havac›l›ksektöründe teknolojik geliflmenin koçbafl› olanABD’de bile 1915 y›l›ndan günümüze kadar devlethem sivil hem de askeri uçak talebinin ve arz›n›nflekillendirilmesinde belirleyici bir rol oynuyor.ABD’de istisnas›z bütün hükümetler havac›l›ksektöründe araflt›rma çal›flmalar›n› destekliyor,tasar›m gelifltirme çal›flmalar›n› teflvik ediyor veaskeri teknolojinin sivil alana transferini özendiriyor.B52 bombard›man uça¤›n›n yak›t ikmal uça¤› temelal›narak gelifltirilen ve ticari havac›l›¤›ngünümüzdeki yayg›n ve geliflmifl konumunagelmesinde öncü olan Boeing 707 bu transferuygulamas›n›n en tipik örneklerinden biridir. Ayr›caABD’de hükümetler Douglas, McDonnell veLockheed’in de içinde yer ald›¤› sivil uçakimalatç›lar›na zor duruma düfltükleri dönemlerdedestek vermifltir.

Günümüzde yayg›n kabul gören liberaldogmalar paralelinde Ekonomik Kalk›nma ve‹flbirli¤i Örgütü (OECD) bir yay›n›nda havac›l›ksektöründe yeniliklerin özel sektör flirketleriaras›ndaki “rekabet” taraf›ndan sa¤land›¤›n› önesürüyor. Bu saptaman›n do¤rudan sonucu ise fluoluyor: havac›l›k sektöründe devletin rolü temelbilim alan›yla ve “yeniliklerin ortaya ç›kmas›n›sa¤layacak uygun politikalar› oluflturmakla” s›n›rl›olmal›. OECD’nin bu konudaki örne¤i ise UzayMeki¤i. (Jean Guinet ve Dirk Pilat, ‘Promotinginnovation – does it matter?’ OECD Observer 217/8,Yaz say›s› 1999.)

Oysa Uzay Meki¤i bu iddian›n tam tersine birkamu kuruluflu olan ABD Ulusal Havac›l›k ve UzayDairesi’nin (NASA) havac›l›k teknolojisini ileriyetafl›mak için yürüttü¤ü kapsaml› giriflimlerin bir

parças›n› oluflturmaktad›r. NASA’n›n GeliflmiflSubsonik Teknoloji Programlar› optik sistemleri,kompozit yap›lar›, daha geliflkin motorlar› vegelifltirilmifl kanat tasar›mlar›n› içermektedir. NASAayn› zamanda bütün kanatlar›n kontrol yüzeyleriolarak görev yapt›klar› Aktif Aeroelastik Kanat gibiyeni kavramlar gelifltirmektedir. NASA’n›nçal›flmalar› süpersonik uçufl ve hava trafik kontrolüalanlar›nda sa¤lanan yeniliklere de damgas›n›vurmaktad›r. Ancak ABD’de ve dolay›s›yla dünyagenelinde havac›l›k sektöründe teknolojikdinamizmin tek kayna¤› NASA de¤ildir. Havatafl›mac›l›¤›nda devrimci geliflmelere yol açanBilgisayarl› Rezervasyon Sistemlerinin kökleri ABDSAGE (Yar› Otomatik Yer Sistemleri) askeri erkenuyar› sisteminde yatmaktad›r.

ABD’li imalatç›lar ve havayolu flirketleri kamutaraf›ndan üretilmifl olan bu teknolojileri ticari olarakkullan›labilir hale getirebilmek için önemli yat›r›mlaryapt›klar› inkâr edilemez. Ne var ki özel yat›r›mc›lar›nteknolojik belirsizlikten her zaman çok korktuklar›da bilinen bir gerçektir. Hükümetlerin havac›l›ksektörde bütün temel teknolojileri kamu eliylegelifltirmelerinin bafll›ca nedeni de budur.Hükümetler bunun yan› s›ra sektöre on y›llard›rgerekli fiziksel ve elektronik altyap›y›, uygun krediolanaklar›n› da sa¤lad›lar, iflletme prosedürlerinigelifltirdiler ve hatta tarihsel olarak pilotlar›n ço¤unue¤itip yetifltirdiler.

Peki bu muazzam kamusal çaba baflar›l› oldumu? Bu sorunun cevab›n› 1925-1975 dönemi içinABD’nin önde gelen teknoloji ve ekonomiotoritelerine b›rakal›m: “Hangi performans kriteriile –üretim, ihracat, üretkenlik ya da ürün gelifltirme- de¤erlendirirsek de¤erlendirelim ticari uçaksektörünün Amerikan ekonomisinin en önde gelensektörü olarak görülmesi gerekir.” (D. C. Moweryve R. Rosenber, ‘Technical Change in theCommercial Aircraft Industry, 1925-75’ içinde R.Rosenberg, ‘Inside the Black Box: Technology andEconomics’, Cambridge University Pres, 1982.)

Karfl› atak

Bu köfle havac›l›k sektörü özelinde bu ideolojik sald›r›n›n savlar›n› çürütmeyi ve havac›l›k iflçileri saflar›nda iflçi s›n›f›kültürünü yeniden filizlendirmeyi amaçlamaktad›r.

KARfiIATAK

Kemal ÜlkerHava-‹fl E¤itim Uzman›

20 Amerika’n›n Irak’› iflgalinin dördüncüy›l›nday›z. Amerika’n›n 4 y›l boyuncaOrtado¤u halklar› üzerinde estirdi¤i iflgalve terör politikalar› 1 milyona yak›ninsan›n hayat›na mal olur, bir o kadar›n›da göç etmek zorunda b›rak›rken;geride öksüz ve yetim çocuklar, neyapaca¤›n› bilemez genifl y›¤›nlar b›rakt›.Savafl ka¤›t üzerinde bitmifl görünsede, yapay mezhep savafllar›n›nt›rmand›r›ld›¤› bölgede kan, gözyafl› venerede, ne zaman patlayaca¤› belliolmayan bombalar, bugün günlükhayat›n süren ola¤anlar› aras›nda.

Haf›zalar›m›z› k›saca tazelemekgerekirse; Irak’›n elinde bulundurdu¤uiddia edilen kimyasal silahlar›n, savafl›nresmi gerekçesi olarak sunuldu¤unuhepimiz hat›rlar›z. Hatta iflgalin ilerleyengünlerinde ayn› kimyasal silahlar›n ABDeliyle Irak halk›n› hedef alarakatefllendi¤ini de.

Yine sonras›nda Amerika’n›n Irak’aihraç edece¤ini söyledi¤i “demokrasive özgürlük “ 盤›rtkanl›¤›n› da…

fiimdi üzerinden savafl geçmifl,dünyan›n bu “uzak” ülkesinde, iflgaliny›k›nt›lar› aras›ndan “al›n demokrasinizigidin” 盤l›klar› yükselirken, Amerikan’›nemperyal politikalar›n›n insanl›k için ne

anlama geldi¤ine bir kez daha tan›kl›kediyoruz. Irak halk›n›n üzerinde yaflad›¤›zengin petrol yataklar›, sömürgeci ABDiçin savafl›n yeter kofluluyken, bu büyükinsanl›k ay›b›, emperyalizmin vard›¤› yerolarak tarihe geçti bile.

Savafl›n ard›ndan, bölgeye s›kl›klagiden deneyimli gazeteci NTV HaberMüdürü Mete Çubukçu’yla Ortado¤u’dasavafl ve bölgede sürdürülmeyeçal›fl›lan günlük hayat› konufltuk.

Çubukçu, “Ortado¤u’da SavaflDosyas›” adl› haberiyle bu y›l 10. MetinGöktepe ve Sedat Simavi Gazeteciliködüllerine lay›k görülürken, konuylailgili olarak kaleme ald›¤›, “Bizim Filistin”,“Atefl Alt›nda Gazetecilik”,“Ortado¤u’nun Yeniden ‹flgali” isimlikitaplar› da bulunuyor.

Çubukçu, savafl›n her anlamdakitravmalar›n›n, bundan sonraki 10 y›llarboyunca gelecek kuflaklaraaktar›laca¤›n› söylerken, “bugünyaflanan, bugün bitmiyor” diyor.

“Vicdan›m›z› ve insanl›¤›m›z›kaybettik” diyen Çubukçu, bu insanl›kdram› karfl›s›ndaki yabanc›laflmam›z›da, “Amerika’n›n gösteriflli bask›nyapmas›, en az 200 kiflinin ölmesigerekiyor ki, haber olsun. Oran›n

Mete Çubukçu:Savaflın travmaları on yıllar boyu sürecek

fiimdi üzerindensavafl geçmifl,dünyan›n bu

“uzak” ülkesinde,iflgalin y›k›nt›lar›

aras›ndan “al›ndemokrasinizi

gidin” 盤l›klar›yükselirken,

Amerikan’›nemperyal

politikalar›n›ninsanl›k için ne

anlama geldi¤inebir kez tan›kl›k

ediyoruz.

Söylefli: Özlem ErgunHava-‹fl Bas›n Yay›n Uzman›

21

koflullar›n› normal görmeye bafllad›k,yani ‘savafl normal ve bu koflullar içindeolabilir.’ diyoruz. Savafl›normallefltidi¤imiz zaman, zaten butuza¤a düflmüfl oluyoruz.” diyereközetliyor.

‹ran, Lübnan, Filistin, ‹srail,Suriye… Irak’taki savafl ve istilasürecini bölge geneline yönelikpolitikalar aç›s›ndan de¤erlendirebilirmisiniz? Pek çok fley söylendi amabir kez daha özetle söylenecekolursa, ABD Irak iflgaliyle neyihedefliyor?

4 y›l önceki iflgalin görünürdeki temelamac›, imparatorluk mant›¤› dedikleri,faflizan, evangelist ideolojileriçerçevesinde kendi flekillerini vermek.Bir di¤eri tabii ki, Ortado¤u’da sistemd›fl›na ç›kan, ç›kmaya çal›flan, bir dönemkendileriyle birlikte çal›flm›fldiktatörlükleri, monarflileri “yola sokmak”ve Ortado¤u’nun petrol gibi önemli enerjikaynaklar›na el koymak savafl›n enbüyük nedenlerinden biri.

Saddam Hüseyin, Amerika BirleflikDevletleri’nin politikas› s›n›rlar› içindehareket etti¤i sürece, ABD aç›s›ndanhiçbir rahats›zl›k yaratmad› asl›nda. Taki 1991 y›l›nda Kuveyt’i iflgal ederek,sistemin d›fl›na ç›kmaya çal›flana dek. ‹ran-Irak savafl›nda Irak’› destekledi.Bütün kimyasal silahlar›n alt yap›s› vebilgisi Amerika ve bat›l› flirketlertaraf›ndan sa¤land›.Irak, ne zaman sistem d›fl›nda “petrolüyönetmek istiyoruz” dedi, Amerikamüdahale etti.

Ortado¤u’ya aç›lmak için“demokrasi”, kullan›lan önemli birsöylemdi.

ABD, ideolojik kendine güven,küstahl›k ve yanl›fl istihbaratlatereya¤›ndan k›l çeker gibi bu iflisonland›raca¤›n› düflündü ama bununböyle olmad›¤›n› geçen 4 y›l içindegördük.

Yavafl yavafl kaleleri düflürece¤inihesaplad› ama Ortado¤u baflka bir yer,dinami¤i farkl› ve asl›nda kolay okunanbir yer de¤il. So¤uk savafltan sonrauluslararas› politikada aktörler de¤iflti.

Bir anlamda asl›nda ABD,mezhepsel farkl›l›klar ve etnikbölünmelerle kendi karfl›t›n› da yaratt›.

fiimdi de san›r›m bir anlamda krizç›kartarak götürmeye çal›flacaklar.

Bir de Amerika’n›n Ortado¤u’dakien önemli müttefiki ‹srail var...

Amerika, Irak iflgali boyunca pekçok takti¤ini ‹srail’den ald› asl›nda. Çevir,bast›r ve yok et politikas›, ‹srail’in Filistiniflgali s›ras›nda hayata geçirdi¤i taktikler.‹srail Amerika’n›n Irak’dan çekilmesiniistemiyor, çünkü oradaki Amerikanvarl›¤› ve kaos bir flekilde ‹srail’in iflineyar›yor. Dolay›s›yla Amerika ve ‹srailç›karlar› örtüflüyor.

‹srail politikalar›, kendi plan›n› dikteediyor “bizim koflullar›m›zda bar›flistiyorsan›z buyurun, aksi takdirde bizbar›fla yanaflmay›z” diyor.

Saddam Hüseyin gittikten sonrabölgede bir tek ‹ran kald›. Ve ‹srailbölgede kendisini tehdit edecek hiçbirunsur istemiyor.

Bomba bilançolar›n›n yan› s›raIrak’ta gündelik yaflam›n koflullar›nelerdir? Irakl›lar nas›l bir yaflamsürüyor?

Irak’da günün hangi saati, neredebomba patlayaca¤› belli de¤il. Okullarkapal›, öksüz yetim kalan çocuklar veölü say›s› kadar da dul kalan kad›n var.‹nan›lmaz bir sosyal problem sözkonusu. Belli mezhepler kendi sokaklar›,mahalleleri d›fl›na ç›kam›yor. ‹sminizOsman, Ömer ya da Ali ya daHüseyin’se, yer de¤ifltirmek için kimlikde¤ifltirmek zorundas›n›z. Üniversitelergiderek kapan›yor. Dükkan› olan ya dadevlet dairesinde çal›flan, akflam dönüpdönemeyece¤ini bilmeden, sabah

Irak’da gününhangi saati, neredebomba patlayaca¤›belli de¤il. Okullarkapal›, öksüz yetimkalan çocuklar veölü say›s› kadar dadul kalan kad›nvar. ‹nan›lmaz birsosyal problem sözkonusu. Bellimezhepler kendisokaklar›,mahalleleri d›fl›naç›kam›yor.

evden besmele çekerek ç›k›yor.Orada bir hayattan söz etmek

mümkün de¤il. Geçen gün Irakl› birkad›n›n demecini okudum, flöylediyordu; “Bari sabahlar› evlerimizinönündeki cesetleri toplasalar da,çocuklar› okula gönderebilsek.” fiimdiböyle bir ortam› düflünebiliyor musunuz?

Geceleri evleri kimin basaca¤›n›n,kimin taraf›ndan öldürülece¤inizinbilinmedi¤i bir süreç yaflan›yor Irak’da.

Irak’a son gidiflim, insan kaç›rmalar›nyafland›¤› ilk döneme rastl›yor.Felluce’de bir tak›m ‹slami gruplartaraf›ndan yakaland›k, deyim yerindeysegözalt›na al›nd›k. Yan›m›zdaki insan›nreferans›yla, H›ristiyan ve ajanolmad›¤›m›z› kan›tlad›ktan sonra serbestb›rak›ld›k. Ama göz alt›na al›nd›¤›m›zyerde, birkaç ay önce 4-5 Amerikanözel güvenlik görevlisinin yak›laraköldürüldü¤ünü biliyoruz.

90’lar›n bafl›ndan beri bir sürü savafl,çat›flma ve kriz ortam› gördüm ama Irakbeni en çok etkileyen, travma yaratanyerlerden birisidir. O ilk bombard›mangecesini unutamam. Bir ülkenin, birkültürün çöküflünü ve insanlar›nonurlar›n›n ayaklar alt›na al›nd›¤›n›gördüm. Asl›nda, birkaç sene içinde birülkenin bu hale gelebilece¤ini tasavvurda edemiyorsunuz.

Gazetecilik yaparken de, “bensadece gördü¤ümü anlat›r›m, ölü yaral›say›s› veririm” ötesinde, meseleye baflkatürlü bakmaya bafll›yorsunuz.Gazetecilik sadece uzaktan bak›p raporvermek de¤il, bizzat orada olan›,taraflar›yla eflit olan olmayan ayr›m›n›da ortaya koyarak, savafl›n alt›nda hanginedenlerin yatt›¤›n› yans›tarak, insanlara

bakarak, insani de¤erler üzerindengazetecilik yapmay› her zamansavundum.

Ama bu savafl bana bir fleyi aç›kçagösterdi; Amerika politikalar›; hemdünyay›, hem Ortado¤u’yu hem deinsanl›¤› atefle at›yor. Ve her geçen güninsanl›¤›m›zdan kaybediyoruz. Bir de oülkede yaflayan insanlar› düflünün.Onlar›n yaflad›¤› travma ve düflmanl›klarbundan sonraki on y›llara yay›lacak.Bugün yaflanan bugün bitmiyor.

Savafl öncesinden bafllayaraksürecin neredeyse tüm aflamalar›ndaIrak ve Ba¤dat’ta gazetecilik yapt›n›z.Kuflkusuz çok zor olmal›, bu deneyimibiraz sizden dinleyelim. Ayr›cabölgeden do¤ru ve gerçek haberalabiliyor muyuz?

Ba¤dat’›n bombaland›¤› ilk geceoradayd›m ancak her gidiflimde Irak’takidurumun her anlamda daha da kötüyegitti¤ini gördüm. 2004’ün sonundan berigazeteci olarak özellikle Ba¤dat’agitmiyorum, gidemiyorum. Çünkü art›korada gazetecik yapman›n koflulukalmad›. Sokakta dolaflam›yor, insanlarlakonuflam›yor, kaç›r›l›yor veöldürülüyorsunuz. Gazetecilere yönelikbu tavr› Amerika bafllatt›. Gözda¤›vermekti amaçlar›, sonra bölgedeki birtak›m gruplar, insanlar› kaç›rmaya veöldürmeye bafllad›. Bu bir anlamdakarfl›l›kl› olarak ortam› karart›p haber vebilgi ak›fl›n› engellemeye yönelikti. Osebeple bugün asl›nda Irak’tan gelenhaberlere dikkatli bakmak gerekiyor.Ba¤dat’ta bulunan Amerikal› ve ‹ngilizgazeteciler büyük, gayet korunakl› kalegibi otellerde ya da kendi evlerinde,merkezlerinden gelen bilgileri, tekrarcanl› yay›nla merkezlerine iletir durumageldiler. Hayat›n› tehlikeye atarakgazetecilik yapan birkaç kifli var tabiiki ama bu geneli yans›tm›yor. Bat›l› birtak›m akademisyen ve iletiflimciler,orduyla birlikte hareket eden, haberkaynaklar›n› ordudan alan gazetecilerinhaberlerine, “ilifltirilmifl gazeteci”ibaresini eklemeyi öneriyorlar.Gazetecili¤in temel koflullar› art›k Irak’takalmad›.

22

Ba¤dat’tagazetecilik

yapman›n koflulukalmad›. Sokakta

dolaflam›yor,kaç›r›l›yor ve

öldürülüyorsunuz.Gazetecilere

yönelik bu tavr›Amerika bafllatt›.Bu, bir anlamdaortam› karart›p

haber ve bilgiak›fl›n›

engellemeyeyönelikti. O

sebeple bugünIrak’tan gelen

haberlere dikkatlibakmak gerekiyor.

23

Sky Life Dergisi Mart say›s›nda,yolcuya hitaben Say›n GenelMüdürümüz bafl yaz›s›nda flöyle diyor:“ …THY olarak, müflteri memnuniyetiniher zaman birinci önceli¤imiz olarakgörüyoruz…” Ve müflterimemnuniyetinin müflteriyi anlamaktangeçti¤i düflüncesiyle “gizli müflteri vefahri gözlemci” projesini bu amaçlahayata geçirdiklerini söylüyor.

Bu yaz›y› müflteri gözüyleokuyunca 9 y›ld›r çal›flt›¤›m flirketimizdeyaflanan baz› olaylar flerit gibi gözümünönünden geçti. 6 y›l kadar önce uzunu¤rafl›larla ilk kez “kurald›fl› davran›fliçindeki yolculara” karfl› cayd›r›c› olacakbir uygulama, flirketimizde baflar›lm›flve bu konuda bir yönerge haz›rlanm›flt›.Bizler de o yönergeye, flirkethukukçular›n›n yolcunun hakareti taciziveya sald›r›s›na maruz kalan personelinyan›nda hukuki destekte bulunmas›n›sa¤layacak bir madde eklemeyeçal›flm›flt›k. Hiç olmazsa mesaisaatlerinde ve ‹stanbul ile s›n›rl› da olsaTHY avukatlar›ndan küçücük bir deste¤ipersonel olarak yan›m›zda görmekistemifltik. O zamanki yönetim bunuyönergeye yazmasa da hukuki desteksözü vermiflti. Bundan bir ay kadarsonra Almanya’dan ‹stanbul’a dönüfltesald›rgan bir yolcu s›cak yiyecekseçene¤i kalmay›p sadece tavuk etioldu¤undan sorun ç›karm›fl vearkadafl›m›z›n kendi yeme¤ini bile teklifetmesine hakaretlerle karfl›l›k verip

kokpite girmeye çal›flm›flt›. Havadabütün ekibe ve flirketimize hakaretlerya¤d›rm›fl ben de buna flahit oldu¤umiçin hep birlikte davac› olmufltuk. Yerdeayn› tavr› polislere de gösteren vememurlarca gözalt›na al›nan bu kad›nyolcumuz beni, “Bir steward için de¤ermi, bak›n siz kaptans›n›z benim yönetimkurulunda bir sürü tan›d›klar›m var siziniçin iyi olmaz” diye tehdit bile etmiflti.Bafl Pilotluk yaz›l› talebime olumlu bak›pGenel Müdürlükten hukuki destekistemifl ve davan›n takibini talep etmiflti,çünkü konu salt hakaret de¤il, UçuflGüvenli¤i idi. fiirket avukatlar›n›nilgilenmedi¤i ve sendikam›z›n avukat›Say›n Kemal Keleflo¤lu’nun, takip etti¤idavada savc› maalesef takipsizlik karar›verdi.

Bu örnekleri ço¤altmak olas›d›r;tacize, hakarete, fiili sald›r›ya u¤ray›püstüne üstlük bir de flikayet edilen veflirketçe suçlan›p cezaland›r›lan, kabinamirli¤i al›nan birçok arkadafl›m›z var;ama, daha ceza alan ya da dava aç›lanbir yolcu maalesef yok. Kara listeuygulamas› da lafta kalm›fl durumda.

Bunu do¤ald›r ki kötü niyetli yolcularda biliyor ve “müflteri her zaman hakl›d›r”mant›¤›yla hareket eden idari anlay›fl›nçal›flanlar üzerinde yaratt›¤› bask› ve iflgüvencesi korkusunu “çok iyi kullanan”yolcular›m›z maalesef gün geçtikçeart›yor. fiimdi buna bir de “ ben gizliyolcu olabilirim haa…!” eklendi.

Gizli müflteri ve fahri gözlemci

Bahad›r AltanKaptan Pilot- Uçufl ‹flletme Temsilcisi

Önceli¤imiz uçufl güvenli¤idir

Tacize, hakarete,fiili sald›r›yau¤ray›p üstüneüstlük bir deflikayet edilen veflirketçe suçlan›pcezaland›r›lan,kabin amirli¤ial›nan birçokarkadafl›m›z var;ama, daha cezaalan ya da davaaç›lan bir yolcumaalesef yok. Karaliste uygulamas› dalafta kalm›fldurumda.

24

uygulamas› Abdülhamit dönemindenkalma sadece ve sadece personelüzerinde bask› amac›yla yap›lan biruygulama olarak prati¤e geçiyor.

Düflününüz, gerçekten “müflteribeklentilerini anlay›p bu do¤rultudaTHY’nin gelece¤ini planlamay› düflünenbir yönetim bunu neden ilan etsin? Buaraflt›rmay› ilan etmeden, duyurmadanher zaman yapamaz m›? Hatta yanl›fldavran›fl içinde oldu¤unu düflündü¤üpersoneli çok rahat izleyebilir. O haldeneden ilan ediliyor? Sorun buradad›r.

Personele ve özellikle uçucupersonele, “Big Brother seni izliyoraya¤›n› denk al” denerek sopasallanmaktad›r. Yolcuya ise “THYpersoneli kulunuz emrinize amadedir,ne yaparsan katlanacakt›r s›k›ysa g›kdesin!” denmektedir.

Genel Müdürümüz bir de “gizlipersonel” uygulamas› yapsa dapersonelin çektiklerini saptamayaçal›flsa keflke. Bu “gizli personel” birAnkara yat›s›nda Etap Alt›nel Otel’de10 saatten 8 saate indirilen “asgaridinlenme” sonras› sabaha karfl› 03.00da bizimle kalk›p ‹stanbul ve devam›ndaTripoli-‹stanbul uçuflu yapsa; hatta bunu“tebdili k›yafetle” kad›n k›l›¤›ndayapabilse ne iyi olurdu… Personelinözellikle bu otel için flikayetlerini deanlam›fl olurdu belki…

Havada ve yerde sald›r›ya u¤rayantaciz edilen hakarete u¤rayan o kadarçok arkadafl›m›z var ki, flirketin bukonudaki tavr› onlar› sindirmifl ve tacize

sessiz kalmaya mahkum etmifltir. Bunumaalesef yolcu da hissederek istismaretmektedir. Bu konuda cayd›r›c› olacakörneklere ihtiyaç varken yolcuya hitaben“memnuniyetiniz birinci önceli¤imizdir”demek bu tutumdaki kötü niyetlilerik›flk›rtt›¤› gibi öncelik konusunda kafakar›fl›kl›¤› yarat›yor.

Çünkü havac›l›kta öncelik her zaman,dünyan›n her yerinde ayn›d›r. Uçucular›nve asl›nda herkesin, teknikten kargoya,e¤itimden ikrama bütün havac›lar›nönceli¤i UÇUfi GÜVENL‹⁄‹D‹R.

Yolcu memnuniyetini ise onungüvenli¤ini her fleyin üzerinde tutan,kurallar› ihlal ederek kâr etmektensepara kaybetmeyi ye¤leyen bir anlay›fl›nyönetti¤i ve yetifltirdi¤i personel sa¤lar.Böyle motive edilen personelingösterece¤i güler yüz ve netbilgilendirmeler sa¤lar. Yolcuyu ikramlaadeta fl›martmak memnuniyeti art›rmaz.Çünkü esas faaliyet insanlar› bir yerdenbir yere güvenle tafl›makt›r. Uçakgökyüzü restoran› de¤ildir. Yolcular dadaha çok güvenli ve dakik olduklar›ndanflirketleri tercih ederler havyar ikramediyorlar diye de¤il. Daha nisan ay›ndauçufl programlar› alt üst olan ve y›¤›nlade¤ifliklikle kurallara ayk›r›, limit üstüuçufllara zorlanan (Buna “teklif” diyorlarart›k) dinlenme süreleri azalt›l›p haftal›k,ayl›k limitleri taflan uçucularla hizmetverdi¤iniz yolculara alt›n tepsidekaymakl› baklava da sunsan›z nafile.

Yine bu yaz 01.00’da varaca¤›m›zbir ‹stanbul-Antalya seferinde ar›za ve

Genel Müdürümüzbir de “gizli

personel”uygulamas› yapsa

da personelinçektiklerini

saptamaya çal›flsakeflke. Bu “gizli

personel” birAnkara yat›s›nda

Etap Alt›nelOtel’de 10 saatten

8 saate indirilen“asgari dinlenme”

sonras› sabahakarfl› 03.00 dabizimle kalk›p

‹stanbul vedevam›nda Tripoli-

‹stanbul uçufluyapsa; hatta bunu“tebdili k›yafetle”

kad›n k›l›¤›ndayapabilse ne iyi

olurdu…

25

uçak de¤iflikli¤i nedeniyle 04.30 davarmam›za ra¤men her aflamadabilgilendirdi¤imiz ve ar›zal› uçaklakalk›fltansa güvenli¤e öncelik vererekgeç varmay› tercih etti¤imizi; zamankayb›n›n minimum olmas› için netedbirler ald›¤›m›z› da aç›klayananonslarla gerçeklefltirdi¤imiz uçuflsonunda bu kadar gecikmeye ra¤mengüvenliklerine verilen önemden dolay›teflekkürlerle uça¤› terk eden “memnunyolcular›m›z” oldu¤unu hat›rl›yorum.

Küçücük bir ayr›nt›d›r anons vetemelinde insana verilen de¤er yatar.Samimi ve güven dolu bir ifadeyleyap›lan bilgilendirmeler bazen her türlüflikayeti yok eder. O anonsu yapacakya da samimi güler yüzü gösterecekolan personel bunu yolcu hak etti¤i içinyapacakt›r, hafiye yolcu var diye de¤il.

Ald›¤› biletle içindekilerle beraberuça¤› sat›n ald›¤›n› düflünen, çal›flanlar›afla¤›lamay› huy edinmifl kiflinin, veyaher kaprisli mankenin flikayetinde ça¤›r›psuçlu ifllemi gören bir kabin.

Yolcu da s›n›r›n› bilmelidir. Bu s›n›rçal›flanlar›n insanl›k onurudur, kad›nl›konurudur. THY personelinin onuru ayn›zamanda ulusal onurdur. Bunun ötesinegeçmeye yerli, yabanc›, VIP, CIP kimsecüret edememelidir. Ona flirketçehaklar›n› ve s›n›r›n› hat›rlatacak yüreklili¤igösterecek bir bilinçte olmak gerekiyor.Yaflananlar ve flirketin tavr› özelliklekabin memuru k›zlar›m›z› sinip geriçekilmeye ve i¤renç tacizlere sessizkalmaya itmektedir.

Yönergeler ise sessiz kalmay› de¤iluygun yollarla hatta yaz›l› olarak kurald›fl› davran›fl içindeki yolcununuyar›lmas›n› ve ayn› tutumu devamederse kendisini tafl›may›reddedece¤imizi ona söylememiziistiyor. Kibarca uyar›lar› zay›fl›k olarakde¤erlendiren ve arkadafllar›m›z›ninsanl›k onurunu, kad›nl›k onurunu hiçesayan kifli de nerede olursak olal›m polisnezaretinde uçaktan inmeyi hak ediyordemektir.Yeter ki kaptanlar ve kabingörevlileri uzun bir uçufl sonuyorgunlu¤un üzerine 3-4 saat dahau¤raflmay›, ifade vb. ifllemleri gözealal›m. Ne dersiniz buna de¤mez mi?

fiirketimizden böyle durumlardahukukçular›yla yan›m›zda olmas›n›bekliyoruz. Korkuya gerek yoktur bututum çal›flanlar› fl›mart›p yolcuya çirkindavran›fllara neden olmaz; tam tersinedaha profesyonel, güler yüzlüdavran›fllara neden olacakt›r. Yolcununda e¤itimi sa¤lanarak genifl ço¤unlu¤unmemnuniyeti ve takdiri böylecesa¤lanacakt›r.

Kimse kusura bakmas›n bizimönceli¤imiz uçufl güvenli¤idir.

Havac›l›k kültürünün gere¤i budur.Son y›llarda sektörde her fleyi parayla,maliyetle tan›mlayan bir anlay›fl›nyaratt›¤› erozyonu yafl›yoruz. Buna “dur”diyecek; meslek onuruna, insanl›konuruna sahip ç›kacak bir duruflu hepberaber sergilememiz gerekiyor.

Kimse kusurabakmas›n bizimönceli¤imiz uçuflgüvenli¤idir.Havac›l›kkültürünün gere¤ibudur. Sony›llarda sektördeher fleyi parayla,maliyetletan›mlayan biranlay›fl›n yaratt›¤›erozyonuyafl›yoruz. Buna“dur” diyecek;meslek onuruna,insanl›k onurunasahip ç›kacak birduruflu hepberabersergilememizgerekiyor.

26

Devlet, toplumun en üst düzeyörgütlenmesi olarak ifllev görüyor veyurttafllardan ald›¤› vergilerle temelsistemleri düzenliyor. Bunlar›nvazgeçilmezleri aras›nda ise kuflkusuz,e¤itim ve sa¤l›k hizmetleri geliyor.Özellikle 1980’li y›llar›n sonundan itibarentüm dünyada görülen sosyal devletintasfiyesi ve temel hizmetlerin özellefltirmeyoluyla kamu alan›ndan ç›kar›lmas›,ülkemizi de etkileyen bir süreç olarakgeliflti. E¤itim ve sa¤l›k gibi en temelhaklar›n özellefltirme yoluyla bir “kâralan›” haline getirilmesi, bu hizmetlerdenyararlanacak insanlar› gelir gruplar›nagöre kategorilendirmesi aç›s›ndan da,e¤itim ve sa¤l›¤›n parasal de¤erle

k›yaslanamayacak önemiaç›s›ndan da kabul edilemezbir durum.

Sa¤l›k çal›flanlar› busorunun en yak›n takipçileriolageldiler. Onlar›n, sa¤l›ksistemindeki aksakl›klara vesa¤l›k çal›flanlar›n›nsorunlar›na dikkat çekmek içindüzenledikleri eylemler Sa¤l›kBakanl›¤› ve öteki hükümetyetkilileri taraf›ndan daima,halkla çal›flanlar› karfl› karfl›yagetirecek bir olanak olarakgörüldü ve istismar edildi.

Sorunu “insanlar› sa¤l›k hizmetlerinden

mahrum edemezsiniz” demagojisiyleele alan ve gerçekte, “insanlar›n sa¤l›khizmetlerinden mahrum edildi¤ine vebu alan›n çal›flanlar›n›n koflullar›na”dikkat çekmek için yap›lan eylemlerimanipüle etmeyi amaçlayan bu tutumapek çok kez medya da çanak tuttu.Geçti¤imiz 14 Mart’ta T›p Bayram›nedeniyle ifl b›rakma eylemi yapan sa¤l›kçal›flanlar› da benzer bir tutumlakarfl›laflt›lar. Biz de sa¤l›k alan›ndaçal›flan dostlar›m›z›n temel sorunlar›n›ve Türkiye’de sa¤l›k sisteminin içindebulundu¤u durum ile çal›flanlar›nsorunlara çözüm önerilerini birincia¤›zdan aktarmak istedik. Türk TabipleriBirli¤i Merkez Konseyi Baflkan› Prof. Dr.Gençay Gürsoy sorular›m›z› yan›tlad›.

Sa¤l›k çal›flanlar›n›n çal›flmaflartlar› ne kadar sa¤l›kl›? Sa¤l›kpersonelinin günlük çal›flma pratikleriiçinde, sorunlar nerelerdeyo¤unlafl›yor?

Sa¤l›k çal›flanlar› bugün,piyasalaflt›r›lm›fl, ekip anlay›fl›ndanuzaklaflt›r›lm›fl, rekabetçi bir ortamda,gerçekten çok zor koflullarda görevyap›yorlar. Biliyorsunuz, hekimlerinhaftal›k çal›flma saatleri di¤er meslekgruplar›ndan daha fazla. Bütün kamugörevlileri haftal›k 40 saat süreyle görevyaparlarken, hekimler için bu süre 45

Türk Tabipler Birli¤i Baflkan› Gençay Gürsoy:Sa¤l›k hakt›r, parayla sat›lamaz

Türk Tabibler Birli¤i Baflkan›Gençay Gürsoy

Söylefli: Özlem ErgunHava-‹fl Bas›n Yay›n Uzman›

saat. Buna uzun nöbet süreleri ekleniyor.Türkiye’nin pek çok yerinde sa¤l›kçal›flanlar› yetersiz t›bbi malzemeyle vearaç-gereç ile görevlerini yürütmeyeçal›fl›yorlar. Büyük özveriyleçal›flmalar›na karfl›n emekliliklerineyans›yacak yeterli ücret alm›yorlar. Sa¤l›kBakanl›¤› “performans” ad› alt›ndaki eködemelerle sa¤l›k çal›flanlar›n›nücretlerinin yükseltildi¤ini ileri sürüyor.Oysa, performans tam bir aldatmaca.Emeklili¤e yans›m›yor, sa¤l›k çal›flanlar›n›olumsuz rekabete itiyor ve hangikriterlere göre verildi¤i belli bile de¤il.Üstelik iktidar, tüm bu olumsuzluklar›nnedenini hekimler olarak göstermeye vehekimlerle vatandafl› karfl› karfl›yagetirmeye çal›fl›yor. Tabii, her gün biryenisi ç›kar›lan düzenlemeler, bir günvazgeçip bir gün baflka flekildekarfl›m›za ç›kart›lan uygulamalarnedeniyle sa¤l›k ortam›n›n iyice kaotikhale gelmesi, gelece¤e dönükbelirsizlikler de sa¤l›k çal›flanlar›n›nyaflad›klar› günlük s›k›nt›lar›n cabas›.

Ertelenen Genel Sa¤l›k Sigortas›hangi anlay›fl›n sonucu olarak ortayaç›kt›? Yeni yasa; toplumun sa¤l›khizmetlerinden yararlanmas› ve sa¤l›kçal›flanlar›n›n özlük haklar› aç›s›ndanne anlama geliyor?

Genel Sa¤l›k Sigortas› uygulamas›,Sa¤l›kta Dönüflüm Program›’n›n enönemli ayaklar›ndan biri ve az önce debelirtti¤im gibi Dünya Bankas› ve IMF’ninTürkiye’ye y›llard›r dayatt›¤› neoliberalpolitikalar›n ve piyasac› anlay›fl›n birsonucu olarak ortaya ç›kt›. Biliyorsunuzasl›nda bu yeni bir düzenleme de¤il.Dünya Bankas› ve IMF’nin bundanönceki hükümetlerin önüne de getirdi¤ive onlar›n bir türlü yasalaflt›rmay› gözealamad›klar› bu düzenlemeyi, AKPHükümeti bu ülke vatandafllar›n› yoksayarak, önceki hükümetlerdegörülmemifl bir cüret ve pervas›zl›klaTBMM’de kabul etti. Ancak yasan›n kritikbaz› maddeleri Cumhurbaflkan› AhmetNecdet Sezer taraf›ndan geri çevrildi vehükümet yasay› ertelemek durumundakald›. Zaman neyi gösterecek bilinmezama flu andaki tablo AKP’nin kurucuüçlüsünden biri olan Abdullah Gül’ün,cumhurbaflkan› seçilmesi durumundaTBMM’deyken onaylad›¤› bu yasay›

bekletmeden kabul edece¤inigöstermektedir ne yaz›k ki. Oysa GenelSa¤l›k Sigortas›, Türk Tabipleri Birli¤iolarak bafl›ndan beri karfl› ç›kt›¤›m›zgibi, sa¤l›k finansman sisteminibütünüyle de¤ifltirecek bir uygulamad›r.Sa¤l›k “hakk›”n› sa¤l›k “yard›m›”nadönüfltüren bir uygulamad›r. Sa¤l›¤›nfinansman›n›n vatandafltan toplanacakprimlerden sa¤lanmas› öngörülmektedir;ancak bunun Türkiye gibi kay›t d›fl›çal›flan nüfusunun yüksek oldu¤u birülkede uygulanmas› mümkün de¤ildir.Prim toplamada aksakl›klar meydanagelecektir. Düflük gelirli vatandafl›nsa¤l›k hizmetinden yararlanabilmesiolanaks›z hale getirilmektedir. Sistemileri sürüldü¤ü gibi sa¤l›k hizmetlerininniteli¤ini ve etkinli¤ini art›rmayacakt›r.Tam tersine, müflteri odakl› hizmetanlay›fl› ile sa¤l›k hizmetleri piyasakoflullar›na aç›larak, serbest piyasan›nac›mas›z, her türlü insani de¤erden uzakellerine teslim edilecektir. Sa¤l›kçal›flanlar›n›n mesleki ba¤›ms›zl›¤›ortadan kalkacak, her türlü hekimlikde¤erinin paran›n egemenli¤i alt›naal›nd›¤› bir sistem oluflacakt›r.

14 Mart T›p Bayram›’nda “beyazeylemler”le bir kez daha gündemegelen sa¤l›k çal›flanlar›n›n, bueylemliliklerde öncelikli taleplerineydi?

AKP Hükümeti’nin 4 y›l› aflk›n sürediruygulad›¤›, bir parça çerçevesiniçizmeye çal›flt›¤›m bu Sa¤l›kta DönüflümProgram› ile ülkemiz sa¤l›k ortam› tambir yap-boz tahtas›na döndü. ‹ktidar,uygulad›¤› politikalarla sa¤l›k ve hekimlik

27

Müflteri odakl›hizmet anlay›fl› ilesa¤l›k hizmetleripiyasa koflullar›naaç›larak, serbestpiyasan›nac›mas›z, her türlüinsani de¤erdenuzak ellerine teslimedilecektir.

ortam›n›n hiçbir sorununu çözemedi¤igibi, bir de bu olumsuzluklar›n sorumlusuolarak hekimleri gösterme çabas›nadevam ediyor. Biz tüm bu süre içindebu uygulamalara olan itirazlar›m›z› çeflitlivesilelerle dile getirdik. Ama iktidar birtürlü bu itirazlar›m›z› dikkate almayayanaflmad›. Hat›rlayacaks›n›z,eylemlerimizden bir süre önce hükümet“ithal doktor”, zorunlu mali sorumluluksigortas›, flef ve flef yard›mc›lar›n›n Sa¤l›kBakanl›¤› taraf›ndan atanmas› gibiunsurlar› da içeren “Torba Yasa”y›gündeme getirmiflti. Bütün itirazlar›m›zakarfl›n Torba Yasa’y› mecliste kabulederek sa¤l›k çal›flanlar›n›n taleplerinekarfl› ne kadar duyars›z olduklar›n› birkez daha gösterdiler. Bizler de, 4 y›ld›rsürüp giden bu anlay›fl içerisinde hekimeme¤inin ucuzlat›lmas›, aile hekimli¤ikand›rmacas›, Genel Sa¤l›k Sigortas›,t›p fakültelerinin çökertilmesi,hastanelerin iflletmelefltirilmesi,kadrolaflma, reçete k›s›tlamalar›, mecburihizmet, yetersiz ücret, hekime yönelikfliddet, güvencesiz çal›flma ve TorbaYasa ile bunlara eklenen ithal hekim,mesleki sorumluluk sigorta k›skac› gibiuygulamalara karfl› bir kez daha sesimiziyükseltmek istedik. Amac›m›z, Türkiyesa¤l›k ve hekimlik ortam›n› tahrip edenbu politikalara son verilmesini sa¤lamak.Bu konudaki mücadele azmimiz vekararl›l›¤›m›z halen sürmektedir.

Bugün gelinen noktada sa¤l›ksisteminin t›kand›¤›n›, herkes içindo¤al hak olan sa¤l›k hizmetinin

piyasa koflullar› içinde, di¤er tüm metade¤ifl-tokufllar› gibi al›n›r sat›l›r birticaret nesnesi haline getirildi¤inisöylemek yanl›fl olmayacak. Butabloyu, küreselleflmenin sa¤l›ksektöründeki tezahürü olarakyorumlamak mümkün mü?

Evet, tabii. Bugün neoliberal dünyasistemine bakt›¤›m›z zamangördü¤ümüz fley, sa¤l›k ve e¤itimalanlar›n›n piyasaya b›rak›lmaçabalar›d›r. Bunun uygulay›c›lar›nabakt›¤›m›z zaman ise karfl›m›za tekkutuplu dünyan›n imparatorlar› ve onlar›nküresel finans kurulufllar› Dünya Bankas›ve IMF ç›k›yor. Sa¤l›kta DönüflümProgram› da dünyan›n baflka ülkelerindede uygulanan prototip bir Dünya Bankas›projesidir. Gerçekten, flöyle birinceledi¤iniz zaman, bu projenin bizebenzer ülkelerde kurulan projelerleneredeyse birebir çak›flt›¤›n›göreceksiniz. Felsefesinin alt›nda yatanfleyin ne oldu¤unu da art›k hiç kimsemakyajl› sözcüklerle ifade edebilecekdurumda de¤il. Bu sa¤l›¤›nözellefltirilmesi program›d›r veuluslararas› sermaye piyasas›naaç›lmas›d›r. Bu yüzdendir ki, Türkiye’ninsa¤l›k ortam› ad›m ad›m piyasan›nkurallar›na teslim edilmeye ve piyasakurallar› ifllemeye bafllad›ktan itibarende sa¤l›¤› sosyal güvencesi olankesimler için bile ad›m ad›m paral› halegetirmeye bafllam›flt›r. Bu projeninfelsefesi neoliberal dünya görüflünü ifadeetmektedir.

28

“Sa¤l›ktaDönüflüm

Program›”,sa¤l›¤›n

özellefltirmeprogram›d›r

Bu yaz› 20 Nisan 2007’de kalemeal›nd›.

Kuflkusuz bir yaz›ya bafllaman›n çoksay›da yolu var ve yukar›daki cümlenins›kl›kla görülen, ola¤an giriflcümlelerinden biri olmad›¤› çok aç›k.Ancak konumuz Amerika BirleflikDevletleri (ABD) ve Avrupa Birli¤i (AB)aras›nda 30 Nisan’da imzalanmas›kararlaflt›r›lan “aç›k gökler” anlaflmas›n›nhavac›l›k sektöründe yaratt›¤› ilk etkileroldu¤u için yaz›n›n hemen bafl›nda tarihatmay› zorunlu gördüm.

Bu gerçekten de zorunluydu, çünkü22 Mart’ta Avrupa Komisyonu’ndan ABDile aç›k gökler anlaflmas›n›nimzalanmas›na destek verme karar›ç›kar ç›kmaz geliflmeler zembere¤indenboflanm›fl bir yay gibi h›z kazand›. Sizbu yaz›y› okurken büyük olas›l›klaburada özetlenen geliflmelerin üzerineyenileri -belki de çok daha önemlileri-eklenecek ve bu yaz› bir ölçüde eskimifl,güncel geliflmelerin gerisinde kalm›flolacak.

22 Marttan bu yana neler oldu?Avrupa Komisyonu’nun ABD ile aç›k

gökler anlaflmas›n›n imzalanmas›naoybirli¤i ile destek vermesinin üzerindendaha henüz bir hafta geçmiflken, 30Mart’ta açgözlü bir yat›r›m flirketi olanTexas Pacific Group (TPG), ‹spanya’n›n

bayrak tafl›y›c›s› ‹berya’ya hisse bafl›na3,60 avro (4,80 dolar) önererek talipoldu.

2 gün sonra, 2 Nisan’da ciddi malis›k›nt›larla bo¤uflmakta olan Alitalia’n›ntaliplileri de netlik kazand›. fiirketinyapt›¤› aç›klamaya göre 2 konsorsiyum(birinde TPG, di¤erinde ise Aeroflot yeral›yor) ve bmi (Britanyal› bir havayoluflirketi) ‹talya’n›n bayrak tafl›y›c›s›na teklifvermifl durumdalar.

Birkaç gün sonra British Airways,bmi’den haftal›k 51 slot sat›n ald› veHeathrow’daki egemenli¤ini daha dapekifltirdi.

K›sa bir süre içinde AvusturyaHavayollar›’n›n, SAS’›n ve LOT’unsat›fl›n›n da gündeme gelece¤ikonufluluyor.

Bu arada havac›l›k uzmanlar› tam,“Acaba düflük fiyatl› havayolu flirketleribu anlaflman›n sonucunda transatlantikpazara girirler mi?” diye tart›flmayabafllam›fllard› ki, ‹skoç seyahat flirketiHugh and John Boyle, Nisan ayn›n›nikinci haftas›nda Londra ile New Yorkaras›nda Zoom Airlines (‹skoç’lukardefller taraf›ndan 2002 y›l›ndaOttawa’da bir Kanada flirketi olarakkurulmufl olan ve as›l olarak Britanya ileKanada aras›nda turist tafl›mac›l›¤›yapan bir havayolu) ile düflük fiyatl›uçufllar düzenleme karar› ald›. Bunun

29

ABD-AB aç›k gökler anlaflmas›:‹lk etkiler ve kimi gözlemler

Kemal ÜlkerHava-‹fl E¤itim Uzman›

K›sa bir süre içindeAvusturyaHavayollar›’n›n,SAS’›n ve LOT’unsat›fl›n›n dagündeme gelece¤ikonufluluyor.

30

hemen ard›ndan Avrupa’n›n önde gelendüflük fiyatl› ve sendika karfl›tl›¤›konusunda birincili¤i sektörde kimselereb›rakmayan havayolu flirketi Ryanair detransatlantik pazara girmeyidüflündü¤ünü aç›klad›.

Ayn› günlerde Star ittifak› üyesiUnited Airlines ve bmi transatlantikuçufllarda kapsaml› bir iflbirli¤ianlaflmas› yapmak istediklerini belirterekanti-tröst yasalar›ndan muaf tutulmakiçin ABD hükümetine baflvurudabulundular.

Özetlemek gerekirse, 22 Mart’tan buyana yaflananlar Avrupa Birli¤i üyesiülkelerde havayolu flirketlerinin pazarpaylar›n› koruyabilmek için sat›n almave birleflmelere yönelmifl durumdalarve bu e¤ilim önümüzdeki günlerde deh›zlanarak sürece¤ini söylemek içinmüneccim olmak gerekmiyor. Di¤er birdeyiflle transatlantik aç›k gökleranlaflmas› ile AB ülkelerinde bayraktafl›y›c›l›¤› sisteminin tasfiyesininönündeki son engel kalmam›fl oluyor.

Tekelleflmenin önündeki kimi pürüzlerElbette bu sat›n alma giriflimleri

pürüzsüz süreçler olmayacak. Örne¤in‹beria’n›n en cazip yanlar›ndan biri olanLatin Amerika a¤› ayn› zamanda enönemli sorunlar› yaratma potansiyelinesahip. Çünkü ‹beria’n›n Latin Amerika’dasahip oldu¤u uçufl hatlar› AB-ABD aç›kgökler anlaflmas› kapsam›nda yeralm›yor. Dolay›s›yla ‹spanyol olmayanbir al›c›n›n bu ülkelerdeki ve dünyan›ndi¤er köflelerindeki havac›l›k otoriteleriile anlaflmaya varmalar› gerekiyor.Ayr›ca AB hükümetleri her ne derlersedesinler hem ‹talya’da hem de‹spanya’da yabanc›lar›n ulusalvarl›klar›n› bu flekilde sat›n almas›ndanrahats›z olanlar›n say›s› hiç de az de¤il.

Özellikle Aeroflot’un teklifinin ‹talya’dabüyük rahats›zl›k yaratt›¤›ndan sözediliyor.

Uzmanlara göre ‹beria için verilecekmücadele uzun bir mücadele olacak.TPG’nin mevcut teklifi flirketin flimdikihisse de¤erinin epeyce alt›nda. Ayr›ca‹beria’n›n yüzde 10’una sahip olanBritish Airways’in sat›fla karfl› ç›kmas›,TPG ile iflbirli¤i yapmas› ya da kendiad›na bir teklif vermesi de mümkün.Lufthansa’n›n da burada yar›fla dahilolmas› kuvvetle muhtemel.

Bu arada British Airways’in yapt›¤›gibi flirketlerin slotlar›n› art›rmayayönelmeleri de beklenmeli. Özelliklesat›n almalar›n çok karmafl›klaflmas›durumunda birçok havayolunun bu yolagidece¤inden söz ediliyor.

Peki iflçilere ne olacak?‹beria yönetim kurulu AB-ABD aç›k

gökler anlaflmas›n›n imzalanaca¤›n›nkesinleflmesinin hemen sonras›ndakendilerini sat›n almak isteyenleregerekli incelemeleri yapabilmeleri içinmali kay›tlar›n› açmay› kararlaflt›rd›.

Di¤er havayolu flirketleri ilek›yasland›¤›nda ‹beria’n›n mali durumu“fena de¤il” fleklinde özetlenebilir. fiirketdüflük fiyatl› havayolu flirketlerine karfl›rekabet alan›nda iyi bir performansgösterdi¤i gibi tarihsel ba¤lar›n›n güçlü

AB hükümetleriher ne derlerse

desinler hem‹talya’da hem de

‹spanya’dayabanc›lar›n

ulusal varl›klar›n›bu flekilde sat›n

almas›ndanrahats›z olanlar›n

say›s› hiç de azde¤il.

31

oldu¤u Latin Amerika’dabir çok rakibinin iflasedip piyasadanç›kmas›ndan dolay›önemli bir gelir art›fl› eldeedebilmifl bir havayolu.Nakit ak›fl› ve bilançosuaç›s›ndan da sektörünstandartlar›çerçevesinde iyidenebilecek birkonumda. 2006 y›l›ndaflirketin net borcu kay›tl›sermayesinin yüzde 55’idüzeyindeydi.

‹spanya dünya üzerindeki en gözdetatil ülkelerinden biri olmaya devamediyor ve bu da ‹beria’y› potansiyelal›c›lar› için daha cazip hale getiriyor.Buna ek olarak birçok Avrupal›n›n ikincievlerini bu ülkede sat›n ald›klar›n› gözönünde bulundurmak gerekiyor.

‹flçiler aç›s›ndan en önemli geliflmeise sektör uzmanlar›n›n ‹beria’n›npotansiyel al›c›lar›n› yeterince cezpedebilmesi (2007 fiyat/kazanç oran›n›nistenilen düzeye gelmesi) için personelgiderlerini yüzde 25 oran›nda afla¤›ya

çekmesi ve yönetimin sendikay› bunaraz› etmesi gerekti¤ini söylüyor olmalar›.Bu örnek AB ülkelerinde bafl döndürücübir h›zla geliflece¤i anlafl›lantekelleflmenin iflçiler için ücret ve hakkay›plar› anlam›na gelece¤ine iliflkinöngörümüzü aç›k bir biçimdedo¤ruluyor.

Çok basitlefltirildi¤inde anlaflma AB ile ABD aras›ndaki havayolculu¤una yönelik “k›s›tlamalar›” (elbette kurallar› “k›s›tlama” olarakadland›rmak son derece ideolojik bir tan›mlama, t›pk› “serbestlefltirme”,“esnek çal›flma”, “aç›k gökler” vb.’leri gibi) azaltmay› amaçl›yor.

Buna göre merkezi AB’de bulunan bir havayolu flirketi AB üyesiülkelerin herhangi bir flehrinden ABD’deki herhangi bir flehreuçabilecek. Örne¤in Alman havayolu flirketi Lufthansa bundan böyleyaln›zca Frankfurt’tan de¤il fakat Madrid’den ya da Roma’dan daABD’ye do¤rudan uçabilecek. Elbette bunun tersi de do¤ru.

Anlaflma havac›l›k operasyonlar›aç›s›ndan ne anlama geliyor?

Baflta plan uygulaman›n buy›l›n Ekim ay›nda bafllat›lmas›yönündeydi.

Ancak Britanya’n›n talebi ileAB bakanlar› aç›k göklerinuygulanmas›na 2008 y›l›n›n Martay›nda bafllanmas›n›kararlaflt›rd›lar.

Ne zamanuygulamayagirecek?

AB ülkelerinde bafldöndürücü birh›zla geliflece¤ianlafl›lantekelleflme iflçileriçin ücret ve hakkayb› anlam›nagelecek.

Avrupa uçak sanayii dahaönce görülmemifl bir krizyafl›yor. Airbus 10.000 iflçininifline son verme yönünde birplan aç›klad› ve Power8 ad›verilen bu plan karfl›s›ndaflirketin Almanya, Fransa,‹ngiltere ve ‹spanya’daki üretimbirimlerinde önemli iflçieylemleri yafland›.

10 bin iflçinin ifline son verecek planakarfl› ç›kan iflçiler, Fransa’da 17 binkiflilik, Hamburg’da yaklafl›k 20.000kiflilik gösteriler düzenlediler ve birergünlü¤üne ifli aksatt›lar. ‹spanya’dakiiflçiler bir saat ifl b›rak›rken, ‹ngiltere’dede Airbus iflçileri protesto eylemidüzenlediler.

Asl›ndaAirbus’tayaflananlar flirketerakibi Boeing’inbüyük bir darbesiolarak görülebilir.Bu darbeyimümkün k›lan iseesasen Airbus’›ngeçti¤imiz y›llardaözellefltirilmifl olmas›. Bu özellefltirme,Airbus’› kontrol eden holding olanEADS’nin denetimini Amerikan fonlar›n›nele geçirmesine yol açt›. ABSözleflmesinin ise haks›z rekabete yolaçmamak gerekçesiyle devletmüdahalesini ve devlet deste¤iniyasakl›yor olmas› dolay›s›yla, özelliklebaflkanl›k seçimlerinin canl›l›¤›n›nyafland›¤› Fransa’da bu sorun her siyasi

liderin gündeminde olsa da, flirketinyeniden millilefltirilmesini savunanlard›fl›nda tüm siyasiler bu ifltenç›karmalar›n kaç›n›lmaz olaca¤›n›n itirafetmek zorunda kal›yorlar.

Ayn› süreçte THY’nin özellefltirilmesisonucu THY hisselerinin % 9.94’ünüelinde bulundurdu¤u söylenen

Templeton fonukurucusu MobiusTHY yönetimine ikitemsilcisinisokuyor. Havac›l›ksektörününilgilendi¤i, bildi¤i birkonu olmad›¤›n›söyleyen eskiTurkcell yöneticisi

Muzaffer Akp›nar ile daha önce deyönetimde olan Hüseyin Atilla ÖksüzTHY yönetiminde Mobius’un fonununtemsilcisi olacak.

Businessweek dergisinin haberinegöre Airbus’taki iflçi ç›karma plan›n›nnedeni A380 program›ndaki gecikmelerve di¤er idari ve mali sorunlardan dolay›ana flirket EADS’nin tahmin edilenkar›n›n 5 milyar Euro kadar azalm›flolmas›. 10 bin iflçi ç›kartmay› kapsayanPower8 plan›n›n 2010 y›l›na kadar 5milyar Euro tasarruf sa¤lamas›hesaplan›yor.

Avrupa’da oldu¤u gibi Türkiye’dede uçak sanayiinin ve havac›l›ksektörünün gelece¤inin güvencesiflirketlerin uluslararas› spekülatif fonlar›ndenetimine terk edilmesininengellenmesinde, bu önemli ulusalflirketler üzerinde kamusal mülkiyetyoluyla ulusal egemenli¤insa¤lanabilmesindedir.

32

Airbus’ta Amerikan fonlar›, THY’de MobiusP›nar ErolHava-‹fl D›fl ‹liflkiler Uzman›

10 bin iflçinin iflineson verecek planakarfl› ç›kan iflçiler,Fransa’da 17 bin

kiflilik,Hamburg’da

yaklafl›k 20.000kiflilik gösterilerdüzenlediler ve

birer günlü¤üne ifliaksatt›lar.

Guatemala küçük ama güzel bir ülke.12 milyon vatandafl›n›n yaklafl›k yar›s›yerli halktan, a¤›rl›kl› olarak da Mayalar›ntorunlar›ndan olufluyor. Ancak ne yaz›kki Guatemala Maya kültürü geçmiflindençok kendi halk›na karfl› fliddetin hakimolmas›yla ünlü.

1954 y›l›ndaki darbenin ard›ndanyüzde 83’ü yerli halktan olan yaklafl›k200 bin kifli “yok oldu” (yani öldürüldü)ve hükümet güçleri birçok insan haklar›ihlaline imzas›n› att›.

1996’da bir Bar›fl Anlaflmas›imzaland›. Anlaflma savafla son veriyorve umutlar› yeflertiyordu. Toprakanlaflmazl›klar› için bir çerçeve öneriyor,k›rsal kesimlerdeki yoksullu¤a, toprakda¤›l›m›ndaki eflitsizli¤e ve Mayahalk›n›n siyasal süreçlerden d›fllanm›flolmas›na çareler ar›yordu.

Aralar›nda ABD, Kanada, Japonya,Norveç, Finlandiya, Belçika, Hollanda,Almanya, ‹sviçre, ‹sveç ve ‹ngiltere’ninde bulundu¤u bir dizi ülke halenGuatemala’ya bu Bar›fl Anlaflmas›ndakitaahhütlerini yerine getirmesi içinyard›mda bulunuyor.

Ancak gerçekte ülkeye bar›fl gelmiflolmaktan çok uzak. Halen cinayetlercezas›z kalmaya devam ediyor.

15 Ocak 2007 tarihinde bir limaniflçisi, STEPQ liman iflçileri sendikas›n›nGenel Sekreteri Pedro Zamora evindeniki çocu¤u ile ayr›ld›. Liman tesislerininiçerisinde yer alan sa¤l›k oca¤›nagidiyordu. Zamora ve sendikas› uzuncasüredir Puerto Quetzal liman›n›nbütünüyle veya k›smen özellefltirilmesiplanlar›na karfl› ve ayr›ca geçerli toplusözleflmenin hükümlerine riayet edilmesiiçin mücadele ediyordu.

Özellefltirmeye karfl› mücadelesadece Zamora’n›n sendikas›n›nüyelerinin çal›flma koflullar› ile ilgilikayg›larla yürütülmüyordu. Bunund›fl›nda ülkenin en önemli liman› olanPuerto Quetzal liman› federal bütçe içinönemli bir gelir kayna¤› idi. Bu gelirinbir k›sm› flehir için son derece gerekliolan yerel altyap›n›n inflas›ndakullan›l›yordu.

Liman yönetimi iflçileri korkutmak vebast›rmak için polisi kullanmaya kararverdi. ‹flçiler korkmufllard› ama ifllerinive gelirlerini kaybetmekten dekorkuyorlard›. Kamuya ait bir liman›nbundan böyle sadece özel sektörç›karlar›na iflletildi¤ini görmekistemiyorlard›.

Sendika liman›n modernize edilmesigerekti¤ini kabul ediyordu ve hatta buyönde öneriler sunmufltu. Ancakönerileri yok say›lm›flt›. ‹flçiler bununüzerine birlik olmaya ve mücadeleetmeye karar verdiler.

Bu günlerde Pedro Zamora takipedilmeye baflland›. ‹flçi gösterilerinepolis gönderiliyordu. Sendikaflikayetlerini en üst makamlara kadar,hatta ülkenin cumhurbaflkan›na kadarulaflt›rd› ama herhangi bir yan›t alamad›.

15 Ocak günü saat 19:30’da Pedrolimandaki sa¤l›k oca¤›ndan ayr›ld›,arabada iki çocu¤u da vard›. Limandanç›kt›ktan hemen sonra takip edildi¤inifarketti. Kaçmaya çal›flt› ama s›k›flt›r›ld›¤›için arabas› bir duvara çarparak durdu.

Tepkisi an›nda çocuklar›n› korumakoldu. Onlar› yere itti (üç yafl›ndaki o¤luolayda yaraland› ama flimdi iyileflti).Arabaya 100 mermi isabet etti, Pedro’yaise 20 mermi. Onu hastaneye götürentan›klara göre bafl›ndan davurulmufltu.

ITF yetkilileri Pedro Zamora’n›nöldürülüflünün onun iflçilerinifllerini korumak için mücadelesiniengellemeye yönelik oldu¤ukanaatindeler. Guatemala’l›yetkililerin konuyla ilgili sessizli¤inisuç ortakl›¤› olarakgörüyorlar.Dahas› geriye kalansendika yöneticilerinin de yineölüm tehditleri ald›klar›n› aç›kl›yorve yetkilileri soruflturmay› suçlular›bulacak flekilde sonuçland›rmayave geride kalan sendikac›lar›ngüvenli¤ini sa¤lamaya davetediyorlar.

ITF’nin Transport International dergisiNisan-Haziran 2007 say›s›ndan

derlenmifltir.

33

Pedro Zamora’n›n özellefltirme karfl›t›sendikal mücadelesi ve öldürülüflü

Guatemala’da bu y›l›n bafl›ndaUluslararas› Tafl›mac›l›k ‹flçileriFederasyonu ITF’nin üyesi STEPQsendikas› Genel Sekreteri PedroZamora’n›n öldürülmesi karfl›s›nda,ITF’nin suçlular›n bulunmas› vecezaland›r›lmas› ve sendikaya yöneliksüren bask›lar›n son bulmas› içinbafllatt›¤› genifl çapl› kampanya devamediyor.

Hava-‹fl’in talebi sonras›nda Türk-‹flkonfederasyonu ve ona ba¤l› sendikalarda kampanyaya kat›larak Zamora içinadalet isteyen mektuplar› ITF arac›l›¤›ylaGuatemala yetkililerine iletmifllerdi. Budergimizde Zamora’n›n sendikalmücadelesi ve öldürülüflüyle vesürdürülen kampanyayla ilgili dahadetayl› bilgi vermek istiyoruz.

ITF’nin öncülü¤ünde üst düzey birsendikal heyet fiubat ay›ndaGuatemala’ya gitti. Heyet yapt›¤› gözlemve görüflmelerin ard›ndan liman iflçilerisendikas› liderinin öldürülmesine iliflkinsoruflturmaya dair ciddi kayg›lar›n› dilegetiriyor:

“23 Ocak günü heyet olarakGuatemala’daki küçük bir Pasifik sahilikenti olan Iztapa’daki polis istasyonundabulunan minibüsü görmeye gittik. BizlereKongre’nin ‹nsan Haklar› Komisyonununtahsis etti¤i silahl› korumalar da bizeefllik ediyordu. Yüksek kalibreli silahmermileri ile delik deflik edilmifl olanarac›n çevresinde topland›k.

Bu araç Guatemala’da PuertoQuetzal liman iflçileri sendikas› STEPQGenel Sekreteri Pedro Zamora’n›nhayat›n›n son buldu¤u yerdi. Zamora ogün bu araç ile çocuklar›n› sa¤l›k

oca¤›ndan alm›flt›. Bu görüntücinayetin düzgün bir flekildesoruflturulmas›n› ve sendikayönetiminin geri kalanlar›n›ngüvenli¤inin sa¤lanmas›n›hedefleyen ITF-ITUC heyetiiçin a¤›r bir bafllang›çt›.

‹zleyen günlerde heyet birdizi siyasi ile ve kurumlarlagörüfltü.

Polis bize –limanda aylarcasürmüfl olan anlaflmazl›k veZamora’ya ve di¤er sendika

yöneticilerine yönelik olarak bir y›ld›ryap›lan öldürme tehditlerine karfl›n- olas›bir yerel anlaflmazl›k d›fl›nda herhangibir do¤rultuda soruflturmayürütmediklerini ifade etti. Soruflturmay›yürüten üst düzey hükümet görevlileriZamora’n›n bedenini hiç görmemiflolduklar›n› söylediler. Adli t›p raporlar›ile çal›fl›yorlard› ancak bu raporlarZamora’y› hastaneye götürmüfl olantan›klar›n anlatt›klar› ile çelifliyordu. ‹nsanhaklar› görevlilerinden ise Guatemala’dasiyasi cinayetlerin tümüyle cezas›zkald›¤› bir iklimin egemen oldu¤unuö¤reniyorduk.

Bu iç karart›c› gerçeklere ra¤men,Pedro’nun annesinin ve ailesininvakar›na ve adaletin yerine getirilmesiiçin kararl›l›klar›na flahit olduk. Kendiniadam›fl, çok kez faaliyetlerinden dolay›kendi yaflamlar›n› riske atan insanhaklar› aktivistleriyle karfl›laflt›k. Ve ayr›caSTEPQ sendikas› üyelerinin ola¤anüstücesaretleri ile risklere ve kendilerine veailelerine yönelik tehditlere karfl›nmücadelelerini sürdürme kararl›l›¤›naflahit olduk.

Heyetimiz ziyaretleri esnas›ndalimanda sürdürülen yeniden yap›lanmaesnas›nda iflten ç›kart›lm›fl olan dokuzsendika üyesinin yeniden ifle al›nmas›n›talep etti. Bu sendikan›n gücünükorumak için çok önemliydi. Ayr›cauluslararas› mali kurumlarla dagörüflerek onlardan insan haklar› ihlallerisürerken yat›r›mlar›n› sürdürmemelerinitalep ettik.

Heyetin ayr›lmas›n›n ard›ndan birkaçgün içerisinde liman yönetimi“uluslararas› kamuoyu ilgisi nedeniyle” dokuz iflçiyi ifllerine geri almak zorundakald›. Uluslararas› bankalar ise ciddikötü muameleler sürdü¤ü sürece yat›r›mgerçeklefltirmeyeceklerinin güvencesinivermiflti. Yine bir di¤er zincirleme etkiise bir di¤er Guatemala liman›n›n 15y›ld›r ilk kez sendikalarla müzakereetmeyi kabul etmesi ile yafland›.

ITF ile ITUC flimdi kampanyalar›n›Pedro Zamora’n›n katillerinin bulunmas›,adalete teslim edilmeleri ve geriye kalanSTEPQ yöneticilerinin ölüm tehditlerinekarfl› korunmas› için sürdürüyor.”

34

Zamora için adalet: Kampanya devam ediyor...

ITF Genel Sekreteri Stuart Howard Zamora’n›nailesini ziyareti s›ras›nda.

ITF ile ITUCflimdi

kampanyalar›n›Pedro Zamora’n›n

katillerininbulunmas›, adaleteteslim edilmeleri ve

geriye kalanSTEPQ

yöneticilerininölüm tehditlerinekarfl› korunmas›için sürdürüyor.

‹lki geçen y›l gerçeklefltirilen ‹flçi Filmlerifestivali bu y›l 1-7 may›s tarihleri aras›nda20 ülkeden 40 filmi izleyicisiyle buluflturacak.1-7 May›s tarihleri aras›nda ‹stanbul, Ankarave ‹zmir’de efl zamanl› olarakgerçeklefltirilecek festival’in geçen y›l oldu¤ugibi bu y›l da büyük ilgi görmesi bekleniyor.Festival bu kentlerdeki gösterimini ard›ndanbaflta Adana, Artvin, bursa ve Eskiflehirolmak daha pek çok Anadolu flehrine tümy›la yay›lan bir uzun bir yolculu¤a ç›kacak.

Festival; neo - liberalizm karfl›t›deneyimleri paylaflarak, yaflad›¤›m›zdünyan›n dününe, bugününe ve gelece¤ineemek cephesinden bakmay› amaçl›yor.‹flçilerin yurt içinde ve yurt d›fl›nda kendis›n›f› ile iletiflim kurmas› için sineman›nçevirmenli¤in yararlanan festivali, geçen y›lyaklafl›k 8000 izleyiciye ulaflarak amac›naulaflma noktas›nda önemli bir mesafekaydetti. Dördü yabanc› kurmaca, befliyerli kurmaca, 23’ü yabanc› belgesel, 8’iyerli belgesel olmak üzere 40 filmin yer ald›¤›festivalde, bu y›l da çok say›da sinema

klasi¤i ve yeni yap›m izlenebilecek.Böylece Almanya’dan Rusya’ya,‹talya’dan Arjantin’e; Çin’den Irak’adek birçok ülke ve bölgede olupbitenleri medyan›n süzgecindengeçmeden ö¤renmek mümkünolabilecek.

Festivalde baz› filmler sunumlugösterilirken, yerli ve yabanc›konuklarla söylefliler düzenlenecek.Bu y›l ayr›ca festivalin genifl emekçikesimlerle daha fazla buluflmas›amac›yla, sendika flubelerinde veHalkevleri taraf›ndan yoksulmahallelerde özel gösterimleryapacak. Festival kapsam›ndaFoto¤raf Sanatç›s› Tolga Sezgin'in"Göçmen ‹flçiler" konulu foto¤rafsergisi’de izlenebilecek.

Geçti¤imiz y›l Halkevleri,Sendika.org, Bas›n-‹fl ve Sine-Sentaraf›ndan düzenlenen festivaledestek veren kurumlara bu y›l Petrol-‹fl,Birleflik Metal-‹fl ve Hava-‹fl’de kat›ld›. 35

2. Uluslararas› ‹flçi Filmleri Festivali Bafllad›

Festival filmleri ‹stanbul’dan sonra Anadolu’yu gezecek

Ankara Ekin Tiyatrosu’nun, “Vatan Kurtaranfiaban” adl› oyununu Hava-‹fl üyeleri topluca

izledi.

Ankara Ekin Tiyatrosu oyuncular›, Hava-‹fl’etiyatroya olan ilgi ve katk›lar›ndan dolay› teflekkür

plaketi verdi.

THY Sosyal Yardım Vakfı Krefl’inin çocuklarınının çalıflmaları

36

Erken Cumhuriyet döneminde emek tarihine iliflkin geliflmeleri çeflitliyönleriyle ele alan kitap, bu dönemin politik ve sosyal tahliline dönükçal›flmalara katk› sa¤l›yor.

Kitab›n çok önemli bir özgün katk›s›, Türkiye’de çocuk iflçili¤in tarihiüzerine kapsaml› bir de¤erlendirme sunmas›. Makal, 1920-1960 dönemindeçocuk iflçili¤inin hukuksal ve nicel boyutlar›n›n net bir resmini çiziyor.“Top oynay›p ac›kamayan çocuklara” ayr›lan bu bölüm, emekçilerin köle-amele-iflçi ‘statüleri’ aras›nda s›k›flmas›n›n en çarp›c› cephesine ›fl›ktutuyor.

Ameleden ‹flçiye: Erken CumhuriyetDönemi Emek Tarihi Çal›flmalar›

Ahmet Makal‹letiflim Yay›nlar›

Ba¤›ms›z Sosyal Bilimciler (BSB) ‹ktisat Grubu, kamuoyuna her y›ldüzenli olarak sunmakta oldu¤u y›ll›k de¤erlendirmelerini bu çal›flma ilesürdürmekte. 2006 y›l› bafl›nda ülkemizin ekonomik, siyasal ve sosyalyaflam›na iliflkin de¤erlendirmelerin sunuldu¤u bu raporun ana temas›n›,Uluslararas› Para Fonu (IMF) ile 1998’de bafllat›lan Yak›n ‹zleme Anlaflmas›sonras› Türkiye ekonomisinin geliflim dinamiklerinin ve sorunlar›n›nirdelenmesi oluflturmakta.

IMF’nin iktisadi tarihimizde oldukça uzun geçmifle dayal› bir yeriolmas›na karfl›n, iktisat politikas› içindeki konumu özellikle 1998 Yak›n‹zleme Anlaflmas›’ndan bu yana daha da belirginleflmifltir.

IMF Gözetiminde On Uzun Y›l

Ba¤›ms›z Sosyal BilimcilerYordam Yay›nlar›

Yaz 2005. Yaln›zl›klar ve imkâns›z aflklar flehri ‹stanbul. AtatürkHavaliman›. Belgin, Ayhan ve di¤erleri... Sonunda art›k hiçbirinin eskisigibi olmayaca¤› 4 saatlik serüven.

‹stanbullular roman›, Atatürk Havaliman› d›fl hatlar terminalinde, sevsede sevmese de hepsinin ‹stanbul'la gönül, ifl, ekmek, yurt ve/veya kimlikba¤lar› olan, 15 kiflinin hayatla, kendileriyle, hiç beklenmedik büyük birtehditle ve ‹stanbul'un kendisiyle yüzleflmelerinin hikâyesini anlat›yor.

‹stanbul'un kendisinin de bir anlat›c›-karakter oldu¤u roman, genetikbilimciden-gurbetçi iflçiye, taksi floföründen-ünlü bir heykelt›rafla, tuvalettemizlikçisinden-mimarlar odas› eski baflkan›na kadar ‹stanbullu 15 kiflininyollar›n›n kesiflti¤i bir ortamda, yüzy›l›m›z›n göçlerle genifllemifl‹stanbul’undan, dolay›s›yla Türkiye’sinden bir kesit sunuyor.

‹stanbullularBuket UzunerEverest Yayınları

37

Tek ilkesi ikiyüzlülük olan bir toplumda birey ahlakl› kalabilir mi?Birbirlerine dayanarak ikiyüzlü bir toplum içinde ayakta kalmaya çal›flan,dahas› onu de¤ifltirmeyi düflünebilen bu genç insanlar›n aflk aray›fllar›sadece küçük bir grubun de¤il, ‹kinci Dünya Savafl›'ndan sonraki y›llar›yaflayan Türkiye'nin de bir betimini gerçeklefltiriyor. Leylâ Erbil, yaflananbireysel dramlar›n içe ifllemesini sa¤l›yor. [...] kiflilere özgü olarak kurdu¤uanlat›m biçimlerinin yetkinli¤i ise özellikle vurgulanmal›.

Mektup Aflklar›

Leyla ErbilKanat Yay›nlar›

Virginia Woolf, Dalgalar’da d›fl dünyay› yok eder. Üç kad›n ve üç erkekçocukluklar›ndan yafll›l›k dönemlerine kadar tüm hayatlar›n› anlat›ld›¤›kitapta, d›fl dünya nesnel olarak de¤il, ancak kiflilerin iç dünyalar›nayans›d›¤› kadar›yla verilir. “Bir olay örgüsüne uyarak de¤il, bir ritme uyarakyaz›lan kitap, “fiiir olmayan herhangi bir fley edebiyata neden girsin ki”diyen Woolf taraf›ndan iki y›l içinde üç kez yaz›l›r ve dalgalar›n sesineuydurularak, fliir gibi yüksek sesle okunarak düzeltilir…

Dalgalar

Virginia Woolf‹letiflim Yay›nlar›

1992’den bu yana dünyan›n dört bir yan›ndaki savafl ve krizbölgelerinden haber geçen Mete Çubukçu bu kitab›nda dünyan›n kanayanyaras› Ortado¤u'yu ele al›yor.

Reel politikalar›n Irak’›n iflgali ile iflas etti¤i bu dönemde masa bafl›ndahaz›rlanan politikalara karfl› vicdani ve insani durufllar da büyük önemkazan›yor. “Ortado¤u’nun Yeniden ‹flgali” adl› kitap da bölgeyle sadeceinsani duygularla ilgilenenler için de önemli referanslar içeriyor.

Ortado¤u’nun Yeniden ‹flgali

Mete ÇubukçuKalkedon Yay›nlar›

38

EVLENENLER• THY Genel Müdürlük üyemiz

Sare Taflç› ile Emre Y›ld›r›m18.03.2007’de, • THY Yer ‹fll üyemizBaflar Arz›k ile Sevgi Karacakaya,• THY Yer ‹fll üyemiz Mehmet Uyarile Rabia Korkmaz 14.04.2007’da,• THY Yer ‹fll üyemiz Serkan Arslanile Özlem Y›ld›z 14.04.2007’da, •THY Yer ‹fll üyemiz Hakan Yafl öleDamla Gülen 05.05.2007’de, • THYUçufl ‹fll üyemiz Mustafa Tolgafientürk ile Funda Turpçuo¤lu09.06.2007’de, • THY Gnl Md TeknikYrd üyemiz Ünal Akbay ile Jale29.04.2007’de, • THY Gnl Md TeknikYrd üyemiz Meral Erol’un k›z› Sedaile Serdar 05.05.2007’de, • Hava ‹flAnkara fiube Personelimiz VeyselBa¤r›aç›k’›n o¤lu Ali ile Gülflen13.05.2007’de, • Ankara Kabin içiflefli¤i üyemiz Figen AYDIN27.01.2007 tarihinde, • THY A.O‹zmir ‹stasyon Müdürlü¤ünde çal›flanüyemiz Nusret ASLANTAfi21.04.2007 tarihinde evlenmifllerdir.Kendilerine ömür boyu mutluluklardileriz.

DO⁄UM• THY Genel Müdürlük üyemiz

Taner Erim in k›z› Melike19.02.2007’de, • THY Yer ‹fll Bflküyemiz Ufuk Apayd›n’n›n k›z› Melis23.02.2007’de, • THY Üyemiz EmreKüçükcan’›n Bensu ad›nda k›z›12.02.2007’de, • THY Yer ‹fllüyelerimiz Levent ile Yasemin Özgülün Harun Efe isminde o¤lu26.02.2007’de, • THY Teknik üyemizAyten Genç’iin Elif ad›nda bir k›z›16.03.2007’de, • THY Yer ‹fll üyemizOsman Emre Küçükcan’›n Bensuisminde k›z› 12.02.2007’de, • THYYer ‹fll üyelerimiz Burcu ve BülentK›l›çarslan’›n o¤lu ‹smail Görkem24.01.2007’de, • THY Yer ‹fll üyemizEnis Erdem’in Samet Enis ad›ndao¤lu 15.03.2007’de, • THY Yer ifllüyemiz Ebru Saraço¤lu’nun o¤lu

14.06.2006’da, • THY Yer ‹fll üyemizFeriz Hot’un Arda isminde o¤lu13.04.2007’de, • Ankara ‹stasyonüyemiz Osman SAYDAM’›n k›z›02.11.2006 tarihinde, • AnkaraKargo Md. üyemiz GökseninKUMBARO⁄LU nun k›z›21.11.2006’da, • Ankara Kargo Md.üyemiz fiefik K›flla n›n k›z›30.11.2006’da, • Ankara ‹stasyonüyemiz Erdem YÜCEL in k›z›27.12.2006’da, • Ankara Teknik A.fi.üyemiz U¤ur Gürel ÇALIfi ›n k›z›29.12.2006’da, • Ankara Sat›fl Md.üyemiz P›nar DO⁄AN’›n ikizbebekleri 12.01.2007’de, • Ankara‹stasyon üyemiz fiahibe fiAH‹N’ink›z› 22.12.2006’da, • Ankara istasyonüyemiz Özgül TÜLEK’in o¤lu20.12.2007’de, • Ankara Kargoüyemiz ‹rfan Mete ARSLAN’›n k›z›09.02.2007 de, • Ankara Teknik A.fi.üyemiz Mustafa ÇAKIR’›n o¤lu07.02.2007’de, • THY A.O ‹zmir‹stasyon Müdürlü¤ü’nde çal›flanüyemiz fiehnaz B‹L‹R ve TolgaB‹L‹R’in (her ikiside üyemiz)28.04.2007 tarihinde, • THY-Antalyakargodan üyemiz Dilek DUMAN’›n‹rem isminde bir k›z› olmufltur.09.04.2007, • THY-Antalya flehirbilet sat›fl dan üyemiz BetülALTUNDA⁄’›n Begüm isminde birk›z› 17.02.2007’de do¤mufltur.Sa¤l›kl› ve uzun ömürlü olmalar›n›diliyoruz.

RAHATSIZLANMA• THY Harekat memuru üyemiz

Kadir Özgür O¤uz’un babas›23.02.2007’de, • THY Yer ‹fllüyelerimiz Taner ve Caner Erdem11.09.2007’de, • THY Kargo üyemiz‹smail Ayd›n’›n k›z› Berna Nur06.04.2007’de, • THY Uçufl üyemizDeniz Molu 25.04.2007’de, • AnkaraTeknik A.fi.üyemiz Hasan ARSLAn›n annesi 21.11.2006 tarihinde, •Ankara ‹stasyon üyemiz HakanALPTEK‹N (fib.Yön.Krl.Üyesi)

ÜYELER‹M‹ZDEN

39

21.11.2006’da, • Ankara ‹stasyonüyemiz Mustafa KARASIRT04.12.2006’da, • Ankara ‹stasyonüyemiz Abdülkadir YELER25.12.2006’da, • Ankara ‹stasyonüyemiz Köksal ACARBAfi’›n annesi25.12.2006’da, • Ankara ‹stasyonüyemiz Murat OLUZLU (fib. Yön.Krl. Üyesi) 27.12.2006’da, • Ankara‹stasyon üyemiz Belgin KEND‹R26.12.2006’da, • Ankara ‹stasyonüyemiz Songül ÖZEK‹N (fib.Muhabere Temsilcisi)’in annesi26.12.2006’da, • Ankara ‹stasyonüyemiz Ahmet DEM‹R in annesi10.01.2007’de, • Ankara Teknik A.fi.üyemiz Muzaffer YILMAZ12.01.2007’de, • Ankara ‹stasyonüyemiz Mehmet ÜRÜN16.01.2007’de, • Ankara Teknik A.fi.üyemiz Osman ERKANAT’›n efli19.01.2006’da, • Ankara Sat›fl Md.üyemiz Tülin BAfiALAN22.01.2007’de, • Ankara KargoMd.üyemiz Bülent YERL‹’nin K›z›Aleyna 29.01.2007’de, • Ankara‹stasyon üyemiz ‹smail ÖZCAN’›nbabas› 27.01.2007’de, • Ankara‹stasyon üyemiz Kadir ÖZDEM‹R’inefli 26.01.2007’de, • Ankara ‹stasyonüyemiz Hikmet DEM‹RC‹27.01.2007’de, • Ankara ‹stasyonüyemiz Fulya Yeliz KAHRAMAN’›nbebe¤i 29.01.2007 tarihinde, •Hava-‹fl ‹zmir fiubemizin emekli eskifiube Baflkan› Mustafa YALÇIN21.02.2007 tarihinde kalp krizigeçirmifltir, • THY A.O ‹zmir ‹stasyonMüdürlü¤ü’nde çal›flan üyemizTürkay KARADAVUT’un kardefli‹lkay Önal KÖKSAL 03.03.2007tarihinde, • THY A.O ‹zmir ‹stasyonMüdürlü¤ünde çal›flan üyemizHüseyin SEZER’in annesi GülçinSEZER 07.03.2007 tarihindeameliyat olmufltur, • THY A.O ‹zmir‹stasyon Müdürlü¤ü’nde çal›flanüyemiz Burç BUDAGEÇER’in efli10.03.2007 tarihinde trafik kazas›geçirmifltir, • Hava-‹fl ‹zmir fiubesiYönetim Kurulu üyemiz HatemERTOSUN’un kardefli 16.03.2007

tarihinde ameliyat olmufltur, • THYA.O ‹zmir ‹stasyon Müdürlü¤ü’ndeçal›flan üyemiz Akif ÖREN’in annesi23.03.2007 tarihinde, • THY A.O‹zmir ‹stasyon Müdürlü¤ü’ndeçal›flan üyemiz ‹lter YILMAZ’›nbabas› 10.04.2007 tarihinde ameliyatolmufltur, • Hava-‹fl ‹zmir fiubesiDisiplin Kurulu Üyemiz AhmetKURNAZ’›n k›z› Emine ALAN01.05.2007 tarihinde ameliyatolmufltur, • THY A.O ‹zmir ‹stasyonMüdürlü¤ü’nde çal›flan üyemiz‹brahim UMÜR’ün annesi ArabiUMÜR 01.05.2007 tarihinde ameliyatolmufltur, • Hava-ifl Antalya flubesekreteri Orhan KARABULUTgözünden ameliyat oldu 04.04.2007,• HY-Antalya flehir bilet sat›fldanüyemiz Özlem AKIN’›n annesiKeziban KABAKÇI, • Hava-iflAntalya flube yönetim kurulu üyemizMehmet GÜNGÖR’ün babas›04.04.2007’de, • Hava-ifl Antalyaflubesi yönetim kurulu üyemiz AvniÇAY’›n annesi Han›m ÇAY22.03.2007’de, • Hava-ifl Antalyafiubesi E¤itim ve Teflkilatland›rmaSekreteri üyemiz Murat YaflarYILDIZ’›n babaannesi10.04.20074de, • THY- Antalyaistasyondan üyemiz Ünal FAK‹R01.03.2007’de, • STFA’dan eskiüyemiz Serhat KODAMAN01.03.2007’de, • THY-Antalyaistasyondan üyemiz Ömer AliÇÖKMEZ’in annesi Hatice ÇÖKMEZ17.04.2007’de, • Hava-ifl Antalyaflube sekreterimiz OrhanKARABULUT’un ye¤eni HaticeAKTAfi 14.03.20074de, • THY-Antalya istasyondan üyelerimiz Çi¤ilP›nar BA⁄IfiLAYICI, AlperÇUKULTAY, Mehmet TUNCER,Hasan ÇAY, Bahar ONUKMAN,Yasemin AKKUfi, Neslihan KURT,Serkan AKIN ve kargodan üyemiz‹brahim KURT iflten ç›kt›klar›nda09.04.2007’de kaza geçirmifllerdir.Kendilerine acil flifalar diliyoruz.

40

ÖLÜM* THY Uçufl ‹fll Bflkan› Nefle

Kocao¤lu’nun annesi 07.03.2007’de,• THY Teknik üyemiz Ersin Yüksel’inannesi , • THY Teknik üyemiz ÜmitAkil 08.03.2007’de, • THY Gnl Mdüyemiz Fatih Gezer’in babas›08.03.2007’de, • THY Teknik üyemizHüseyin Demir 21.02.2007’de, • THYTeknik üyemiz Sabri Erenerun’unbabas› 09.04.2007’de, • THYRezervasyon veri iletiflim müdürüBülent Varangil 16.04.2007’de, •THY Uçufl ‹flletme üyemiz TurgutAkgül’ün babas› 05.04.2007’de, •THY E¤itim üyemiz Ahmet AynurÇal›flkan’›n kay›npederi03.05.2007’de, • Ankara Euroserveüyemiz Teoman YILDIRIM22.11.2006’da, • Ankara fiubeçal›flan›m›z Veysel BA⁄RIAÇIK ›nefli 18.12.2006’da, • Ankara ‹stasyonüyemiz Mehmet AYDO⁄AN’›nannesi 26.12.2006’da, • Ankara‹stasyon üyemiz Nuri YILDIZ’›nbabas› 28.12.2006’da , • THY A.O

‹zmir ‹stasyon Müdürlü¤ünde çal›flanüyemiz Mehmet NO⁄AY’›n annesi09.03.2007 tarihinde, • THY A.O‹zmir ‹stasyon Müdürlü¤ü’ndeçal›flan üyemiz Mert ‹ÇTEN’in babas›11.03.2007 tarihinde, • Hava-‹fl ‹zmirfiube E¤itim ve Teflkilatland›rmaSekreterimiz Ça¤lar BOZKURT’unkardefli 03.04.2007 tarihinde, • THYA.O ‹zmir ‹stasyon Müdürlü¤ündeçal›flan üyemiz RamazanCALPB‹N‹C‹’nin amcas› 17.04.2007tarihinde, • Antalya fiubeSekreterimiz Orhan KARABULUT’unye¤eni 02.04.20074de, • THY-Antalya istasyondan üyemiz SerkanAKCAN’›n kay›nvalidesi02.04.2007’de, • THY-Antalyaistasyondan üyemiz NecatiHASTÜRK’ÜN kay›nvalidesi, HaticeHASTÜRK’ün annesi 23.04.2007’de,• THY-Antalya istasyondan üyemiz Ahmet ALBAYRAK’›n dedesi27.04.2007’de vefat etmifltir. Vefatedenlere Tanr›’dan rahmet,yak›nlar›na baflsa¤l›¤› diliyoruz.

Hava-‹fl ‹zmir fiubesi1 May›s’ta ve Petkim’inözellefltirme karflıtımitinginde di¤eriflçilerle birliktealanlardayd›.