Implementatie van valpreventie in de huisartsenpraktijk

Inge VandenbemptNathalie Van de PutteLaurence ViaeneMarie-Katrien Wauteraerts

Promotor: Prof. Dr. Birgitte Schoenmakers

 

Struikelblokken bij huisartsen en bereidheid bij thuiswonende ouderen

2

Inhoud1. Algemene inleiding2. Onderzoeksvraag 1: motivatie huisarts3. Onderzoeksvraag 2: motivatie ouderen4. Key points5. Bronnen

http://www.slideshare.net/MarieKatrienWauterae/implementatie-valpreventie

3

Algemene inleiding

• Cijferso 1 op 3 65-plussers valt jaarlijkso 40-60% fysiek letselo 40% van overlijden bij ouderen

• Gevolgeno Levenskwaliteit en onafhankelijkheido Psychosociale gevolgeno Kost gezondheidszorg

• Aanpako Praktijkrichtlijn Expertisecentrum Val-en

fractuurpreventie

http://www.slideshare.net/MarieKatrienWauterae/implementatie-valpreventie

4

Algemene inleiding2 onderzoeksvragen:

1. Wat zijn de struikelblokken voor de huisarts om valpreventie te implementeren in de praktijk? Hoe kunnen we dit verbeteren in de toekomst?

2. Wat is de kennis, attitude en motivatie bij thuiswonende 65-plussers omtrent valpreventie en hoe kunnen we als huisarts deze motivatie versterken?

http://www.slideshare.net/MarieKatrienWauterae/implementatie-valpreventie

5

Onderzoeksvraag 1: motivatie huisartsa. Inleiding

• Huisartsen op de eerste lijn bij valincidenten• Cruciale rol bij screening, sensibilisatie, educatie, motivatie

en opvolging

• Oriënterend literatuuronderzoek• Enquête huisartsen

6

Onderzoeksvraag 1: motivatie huisartsb. Methode: oriënterend literatuuronderzoek

Drempels huisarts en richtlijnen• Praktijkrichtlijnen Val- en Fractuurpreventie Vlaanderen• Praktijkrichtlijn Domus medica• Masterproef Dr. Elie Balligand

Mogelijke verbeteringen • Dr. Elie Balligand • Prof. Dr. K. Milisen • Veerle Claeys, referentiepersoon valpreventie, Roeselare

7

Onderzoeksvraag 1: motivatie huisartsb. Methode: enquête

• Huisartsen en HAIO’s• Vlaamse huisartsenkringen• Dwarsdoorsnede onderzoek • 8 gesloten en 2 open vragen

• 3 facetten o Kennis website www.valpreventie.be o Wijze valpreventie en struikelblokkeno Mening omtrent preventief consult

8

Onderzoeksvraag 1: motivatie huisartsc. Resultaten: oriënterend literatuuronderzoek

• Richtlijnen, folders, werkinstrumenteno www.valpreventie.be o www.domusmedica.be

• Praktijkrichtlijn ‘Valpreventie bij thuiswonende ouderen” (Expertisecentrum Val- en fractuurpreventie Vlaanderen) o Grote onwetendheido Geen routinematigheid

9

Onderzoeksvraag 1: motivatie huisartsc. Resultaten: oriënterend literatuuronderzoek

• Implementatie: belemmerende factoreno Tijdstekort o Onvoldoende terugbetalingsmogelijkhedeno Onvoldoende ondersteunend materiaal o Moeilijke samenwerking multidisciplinair vlako Gebrek motivatie ouderen

• Multidisciplinair o Samenwerkingsinitiatief Eerstelijnsgezondheidszorg GOAL, een

sociale kaart ‘Vallen’ o Valkliniek

10

Onderzoeksvraag 1: motivatie huisartsc. Resultaten: enquête

Vraag 1: Kent U de website www.valpreventie.be?

Vraag 2: Gebruikt U de website www.valpreventie.be?

Ja 46.90

%Nee

53.10%

Ja12.20%

Nee87.80%

11

Vraag 3: Doet U zelf actief aan valpreventie?

Vraag 4: Heeft u hiervoor al multidisciplinair samengewerkt?

- Thuisverpleging- Kinesitherapeut- Ergotherapeut

Ja61.20%

Nee38.80%

Ja85.70

%

Nee 14.30

%

12

Vraag 5: Acht U het nuttig om extra tijd te besteden aan valpreventie?

Vraag 6: Acht U een preventief consult nuttig?

Ja93.90%

Nee6.10%

Ja63.30

%

Nee36.70%

13

Onderzoeksvraag 1: motivatie huisartsc. Resultaten: enquête

Belemmerende factoren • Tijdsgebrek • Onvoldoende kennis• Nalatigheid • Geen routinematigheid • Weinig gemotiveerde patiënten

14

Onderzoeksvraag 1: motivatie huisartsd. Discussie: bespreking van de resultaten

• Kennis en actief gebruik van Valpreventie.be• Specifiek 'Val'consult• Enkelvoudige interventies vs multiple interventies• Multidisciplinaire aanpak : betrek ergotherapeuten

15

Onderzoeksvraag 1: motivatie huisartsd. Discussie: aanbevelingen voor de praktijk

• Gestandaardiseerde aanpak? Valdossier?• Sociale valkaart Vlaanderen? Sociaal netwerk?• LOK-vergaderingen?• E-module valpreventie?• Financiële bijstand vanuit overheid?

16

Voorstel ValdossierOpgesteld obv werkfiches te vinden op valpreventie.be

Patiënt X, lft Woonsituatie: alleenstaand/samenwonend

Valanamnese :

Valgeschiedenis:

Evaluatie:1. Evenwicht/Spierkracht/Mobiliteit 2. Medicatie3. Orthostatische hypotensie4. Zicht5. Voeten + Schoeisel6. Omgeving+ Gedrag7. Valangst

17

Onderzoeksvraag 1: motivatie huisartsd. Discussie: limitaties van de studie

• Kleinschalig onderzoek: 49 artsen• Profiel niet gekend• Ongekende responsiegraad• Zelfselectie

18

Onderzoeksvraag 2: motivatie ouderena. Inleiding

• Oriënterend literatuuronderzoek• Enquête bij thuiswonende 65-plussers

19

Onderzoeksvraag 2: motivatie ouderenb. Methode: oriënterend literatuuronderzoek

• Praktijkrichtlijn www.valpreventie.be, NICE en WHO richtlijnen

• Cochrane Library: ‘Falls Prevention’• Pubmed: ‘Accidental Falls’, ‘Accident Prevention’, ‘Attitude

to Health’ en ‘Aged’

20

Onderzoeksvraag 2: motivatie ouderenb. Methode: enquête

• Richtlijnen, masterproeven dr. M. Agten en dr. E. Balligand • Kennis, attitude, incidentie, bereidheid• Open en gesloten vragen• Schriftelijk en mondeling, geen correcties• Verwerking met Excel

21

Onderzoeksvraag 2: motivatie ouderenc. Resultaten: oriënterend literatuuronderzoek

• Peilen naar kennis, informeren en opleiden• Maatschappelijke sensibilisering, familie en omgeving

betrekken • Voordelen valpreventie: niet enkel risicoreductie• Interventie volgens fase gedragsverandering (Model van

Prochaska, 1994)

• Interventieplan, patiënt centraal• Zelfmanagement promoten

22

Onderzoeksvraag 2: motivatie ouderenc. Resultaten: enquête

• 68 vragenlijsten

• Univariate, beschrijvende analyses

23

Onderzoeksvraag 2: motivatie ouderenc. Resultaten: enquête

Incidentie en attitude• Valincident > 65 jaar?• Huisarts ingelicht?

• Redenen huisarts niet ingelicht:o Beperkte verwondingeno Vrees voor opname in WZC

24

Onderzoeksvraag 2: motivatie ouderenc. Resultaten: enquête

Incidentie en attitude• Valangst en valincident > 65 jaar volgens geslacht en

leeftijd

25

Onderzoeksvraag 2: motivatie ouderenc. Resultaten: enquête

Incidentie en attitude• Spreken over valpreventie met huisarts en/of familie

27

Onderzoeksvraag 2: motivatie ouderenc. Resultaten: enquête

Kennis: Gesloten vraag met antwoordmogelijkheden• Belangrijkste oorzaken van vallen in huis?

Slecht

even

wicht

Medica

tie

Lage

BD

Slecht

zien

Voetpro

blemen

Schoe

nenAng

st

Interieur

0.0%

10.0%

20.0%

30.0%

40.0%

50.0%

60.0%

70.0%

80.0%

70.6%

50.0% 51.5%54.4%

39.7%

60.3%

42.6%

70.6%

29

Onderzoeksvraag 2: motivatie ouderenc. Resultaten: enquête

Bereidheid• Gesloten vraag met antwoordmogelijkheden

HA aans

prek

en

Slaapmed

icatie

stopp

en

Loop

hulpmidde

len

Beweg

ingspro

gram

ma

Schoe

isel

Oogond

erzo

ek

Interieur

0.0%

10.0%

20.0%

30.0%

40.0%

50.0%

60.0%

70.0%

32.4%

7.4%

51.5%

39.7%

54.4%

38.2%

66.2%

30

Onderzoeksvraag 2: motivatie ouderenc. Resultaten: enquête

Bereidheid• Spreken vs niet spreken over valpreventie

31

Onderzoeksvraag 2: motivatie ouderenc. Resultaten: enquête

Bereidheid• Kwetsbare groepen

32

Onderzoeksvraag 2: motivatie ouderenc. Resultaten: enquête

Oefenprogramma• 22 in groep• 21 thuis• 21 bij kinesitherapeut

33

Onderzoeksvraag 2: motivatie ouderend. Discussie: literatuur

Hoe de patiënt motiveren? (gebaseerd op Miller en Sanchez)

1. Informeren en opleiden2. Verhogen positieve associatie3. Individuele interventie

34

Onderzoeksvraag 2: motivatie ouderend. Discussie: enquête

• Praten over valpreventieo Verhoogde bereidheid tot interventieso Toename valangst (?)

• Valincident niet melden: vrees voor opname in WZC• Populairste interventies: interieuraanpassingen, schoeisel,

loophulpmiddelen

35

Onderzoeksvraag 2: motivatie ouderend. Discussie: limitaties van de studie

• Beperkte steekproef• Selectiebias• Informatiebias

36

Key points• Breng valpreventie ter sprake• Vraag valincidenten na• Vallen ≠ onvermijdbaar• Behoud van zelfstandigheid• Lichamelijke fitheid• Interventieplan samen opstellen, op maat van de patiënt• Samenwerking met paramedici• Opgepast met slaapmedicatie

37

Bedankt voor jullie aandacht.Zijn er nog vragen?

38

Bronnen• Expertisecentrum val- en fractuurpreventie Vlaanderen: Praktijkrichtlijn '

Valpreventie bij thuiswonende ouderen’. Geraadpleegd op 6 maart, 2016 via http://www.valpreventie.be/Zorgverlener/Valpreventiebijthuiswonendeouderen/Praktijkrichtlijn.aspx.

• World Health Organization: WHO global report on falls prevention in older age. Chapter IV: Challenges for prevention of falls in older age. Geraadpleegd op 6 maart, 2016 via http://www.who.int/ageing/publications/Falls_prevention7March.pdf.

• Prevention, O.F., Panel, O.S. (2001). Guideline for the prevention of falls in older persons. Journal of the American Geriatrics Society, 49(5), 664-672.

• Close, J.C., Lord, S.R. (2011). Fall assessment in older people. BMJ,343(d5153).• Yardley, L., Bishop, F.L., Beyer, N., Hauer, K., Kempen, G.I., Piot-Ziegler, C., et al.

(2006). Older people's views of falls-prevention interventions in six European countries. The Gerontologist, 46(5), 650-660.

• Expertisecentrum val- en fractuurpreventie Vlaanderen. Valproblematiek. Geraadpleegd op 30 mei, 2016 via http://www.valpreventie.be/Zorgverlener/Valproblematiek/Gevolgen.aspx.

• Expertisecentrum val- en fractuurpreventie Vlaanderen: Praktijkrichtlijn “Algemene gezondheidspromotie met oog op valpreventie”. Geraadpleegd op 30 mei, 2016 via http://www.valpreventie.be/Portals/Valpreventie/Documenten/thuis/EVV_PR_thuis_Deel_1.pdf

39

Bronnen• Wertelaers, A., Govaerts, F., Van, A. (2001). Preventie van letsels ten gevolge van vallen

bij 65-plussers. Huisarts Nu.,30, 434-52.• Balligand, E., Milisen, K., & Dejaeger, E. (2011-2012). Bereidheid van thuiswonende 55-

plussers tot deelname aan valpreventie. KU Leuven, Leuven, België.• Leysens, G., Baecke, C., Vandamme S., Vlaeyen, E., Geeraerts, A., Senden, C., et al.

(2015). Het toepassen van valpreventiemaatregelen in de thuiszorg: een survey in Vlaanderen. Geraadpleegd op 30 mei, 2016 via http://www.valpreventie.be/Portals/Valpreventie/Documenten/thuis/2015_EVV_Rapport_Survey_Thuissetting.pdf

• Samenwerkingsinitiatief Eerstelijnsgezondheidszorg GOAL: Sociale kaart Vallen. Geraadpleegd op 31 mei, 2016 via http://www.selgoal.be/samenwerking/valpreventie-3/sociale-kaart-vallen/

• Campbell, A. J., Robertson, M. C. (2007). Rethinking individual and community fall prevention strategies: a meta-regression comparing single and multifactorial interventions. Age and ageing, 36(6), 656-662.

• Afbeelding overcoming obstacles. Geraadpleegd op 12 juni, 2016 via http://www.cartoonmotivators.com/blog/overcoming-obstacles/

40

Bronnen• Nationale Institute for Health and Care Excellence: Falls in older people: assessing risk

and prevention. Geraadpleegd op 6 maart, 2016 via https://www.nice.org.uk/guidance/cg161/chapter/1-Recommendations.

• Agten, M., Milisen, K., & Aertgeerts, B. (2013-2014). Bereidheid van thuiswonende 55-plussers tot deelname aan valpreventie: een survey onderzoek in Vlaanderen. KU Leuven, Leuven, België.

• Yardley, L., Beyer, N., Hauer, K., McKee, K., Ballinger, C., Todd, C. (2007). Recommendations for promoting the engagement of older people in activities to prevent falls. Quality and Safety in Health Care, 16(3), 230-234.

• McInnes, E., Askie, L. (2004). Evidence review on older people's views and experiences of falls prevention strategies. Worldviews on Evidence‐Based Nursing, 1(1), 20-37.

• Liekens S (2016). Motivatie tot gedragsverandering. Terugkomavond Valnet project dd 27/04/2016: “Vallen: multidisciplinair aangepakt” UZ Leuven.

• Child, S., Goodwin, V., Garside, R., Jones-Hughes, T., Boddy, K., Stein, K. (2012). Factors influencing the implementation of fall-prevention programmes: a systematic review and synthesis of qualitative studies. Implement Sci, 7(91), 1-14.

• Gillespie, L.D., Robertson, M.C., Gillespie, W.J., Lamb, S.E., Gates, S., Cumming, R.G., et al. (2009). Interventions for preventing falls in older people living in the community. Cochrane Database Syst Rev,2(CD007146).