jag fred. neikter,1285087/fulltext01.pdf · , quosmanusfudit,detedbacrederentur. ......

12
D. D. D1SSERTATI0 HISTORICA, DE EFFICACIA CLIMATUM AD variam gentium indolem, prågipue ingenia ET mores. '-"^t^^ii'mriii'n'niitinim't1 tu ""t* CUJUS PARTEM UN DEC! M AM, VENIA AMPI. FACH LT. UPS. pryeside Mag. JAG FRED. NEIKTER, Eloqu. £t Polit. Profess. Reg. et Skytt. Reg. Acad. Litt. Hum. ! Iisr. et Ant. ut et Reg. Soc. Scient. Ups. Membro, Publico Examtni fubjicit NICOLA US ABRAHAMUS PIHLMAN, STIP. SEG. ROSLAGÜS, IN AUDIT. GUST. MAJ. D. XXI. DEC. MDCCXCUI. v H. A. Af. S. ÜPSALI JK, LITTE&IS VIDUAE DIRfcCT. JOH. EDMAK.

Upload: vancong

Post on 03-Jul-2019

223 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: JAG FRED. NEIKTER,1285087/FULLTEXT01.pdf · , quosManusfudit,detedbacrederentur. ... Vavoitfnitnusfi longueque l'os tihia,qu'ildisfoit n'avöirplusde quatre ... esfe Anatomi «periti

D. D.

D1SSERTATI0 HISTORICA,DE

EFFICACIA CLIMATUMAD

variam gentium indolem,prågipue

ingenia ET mores.'-"^t^^ii'mriii'n'niitinim't1 tu ""t* •

CUJUS PARTEM UNDEC!MAM,VENIA AMPI. FACHLT. UPS.

pryeside

Mag. JAG FRED. NEIKTER,Eloqu. £t Polit. Profess. Reg. et Skytt. Reg. Acad. Litt.Hum. ! Iisr. et Ant. ut et Reg. Soc. Scient. Ups. Membro,

Publico Examtni fubjicit

NICOLAUS ABRAHAMUS PIHLMAN,STIP. SEG. ROSLAGÜS,

IN AUDIT. GUST. MAJ. D. XXI. DEC. MDCCXCUI.v

H. A. Af. S.

ÜPSALI JK,

LITTE&IS VIDUAE DIRfcCT. JOH. EDMAK.

Page 2: JAG FRED. NEIKTER,1285087/FULLTEXT01.pdf · , quosManusfudit,detedbacrederentur. ... Vavoitfnitnusfi longueque l'os tihia,qu'ildisfoit n'avöirplusde quatre ... esfe Anatomi «periti

ENKE-FRU PASTORSKAN,

HÖGÄDLA

FRU JMLJL&3D1WJL

"UÄSrJLWJD'MJEL^FÖDD LENMOS.

MIN HULDASTA MORMOR!

Glad, att tillfälle gifv.es, haffar jag att uppenbarligenförklara den innerliga tackfamhet, mitt hjena hyfer, vidåtankan 'af Eder befynnerliga godhet, Ofvertygad ommin oförmogenhet, att den på något fått vedergålla,anropar jag Hugfvaielfens Gud, det Han täcktes varaEder Ålderdoms troft; Hans kraft förlånge Ebra åter¬fående dagar, och uppfylle dem med all hugfvalelfe,under väntan efter ett lif, fom ingen vanfklighet år un-derkaftadt. Min vördnad fkall alltid fö'ja min K. Mor¬mors Namn, och jug fkall aldrig upphora att vara

MIN HULDASTA MORMORS

tydigße dotterfottn. a. pihlman,

Page 3: JAG FRED. NEIKTER,1285087/FULLTEXT01.pdf · , quosManusfudit,detedbacrederentur. ... Vavoitfnitnusfi longueque l'os tihia,qu'ildisfoit n'avöirplusde quatre ... esfe Anatomi «periti

ENKE-FRUN,

HÖGÅDLA FRU

2V1JLMGJLJHJETJL FHÄ

ÖMMJLW)född UNANDER*

MIN HÖGTÅLSKADA MOSTER!

Ofårmogen , att pä annat fått erkänna Eder ynncfl*koppas jag, Jet J icke veken mig den tillfridsßällel-fe, att med Edert vördade Namn fä pryda desfablad, fåfom ett vedermäle af den vårdnad, kvarmedjag intill dåden framhärdar

MIN HÖGTÅLSKADA MOSTERS

ödmjuke tjenttrtN. A. PIHLMAN.

Page 4: JAG FRED. NEIKTER,1285087/FULLTEXT01.pdf · , quosManusfudit,detedbacrederentur. ... Vavoitfnitnusfi longueque l'os tihia,qu'ildisfoit n'avöirplusde quatre ... esfe Anatomi «periti

KYRKOHERDENvid Markims ogh aricesta Församlingar i Roslagen,

VÅLÅREVÖRDIGE och HÖGLÅRDE,

herr jlbm.j1jel bxjbqu3åtjlwsSAMT

HoGkDLA FRUN

fru jlmwjl 2vxjm'jdjlb2ewjlbxuxzvijlm,

född unander,MINE HULDASTE FÖRÅLDRAR!

Ett barn, hvilket kanner den oåndeliga fkuld, fom medföljer Föräl¬drars vålgerningar och onttrotteliga omforg om defs vål, kan väl aldrigfatta de tankar, att den mojeligen kan godtgoras. Det år icke eller numin afligt, då jag 6'verlåmnar des>fa blad, utan onfkar endaft, att detmå anfes fom ett af de fvaga prof på min barnfliga tillgifvenhet, b vil¬ka jag kan åfladkomma. Den oåndeliga kårlek J mig alltid bevifat,éfvertygar mig, det J, utom min anhållan, åfven framdeles dermedomfatten mig. Allt mitt bemödande fkall fyfta derhån, att icke gåramig den ovärdig. Måtte allenaft Himmelens Gud med fållhet och väl¬gång krona Edra, Herren gifve! ånnu många dagar! Måtte ock fentden ftunden inträffa, på hvilken jag fkulle fakna tillfälle, att for Ederådagalägga den barnfliga vårdnad och kårlek, bvarmed jag forblifver

MINA HULDASTE FÖRÅLDRARS

lydignfle ßnNILS ABRAH. PIHLMAN.

Page 5: JAG FRED. NEIKTER,1285087/FULLTEXT01.pdf · , quosManusfudit,detedbacrederentur. ... Vavoitfnitnusfi longueque l'os tihia,qu'ildisfoit n'avöirplusde quatre ... esfe Anatomi «periti

# ) 112 ( #

num viginti cubitorum, quod vero ut adtre&avit, colla-bitur Sc in pulvere*» atque iu veeium folutum eft, folaparte quadam capitis de coftae integra , quam ad OrdinisMag i (ti um NI ejuai» in teltinionium rei mifit. Iftiusmodiünguise relätiönes cadavera contre&ata confeflim in pul-verem abliste dicunr, line dubio, ut au£tores excufationem,cur teftes non vocaverint, habeant,

§. XXXVIIf. Nullum vero hujus generis exemplumplures movit tumultus Sc gigantum patronos acrius cumipförum hoftibus comrnifit, quam quod in Delphinatuanno 1615 vifurn e(t, cum osla Teutobochi q) regis Cim~brorum , quos Manus fudit, detedba crederentur. In ru-deribus venuftae arcis Cbaumont fosfores in fepulcrum elatericio lapide ftrudlum inciderunt, quod longitudinemtriginta pedum, latitudine duodenos habuit, Sc o£to pe-des profundum erat. Tabula lapidea lateri cavernae in¬fena tiiulum habuit: Rex Tcutobochus. Dein ad fcele-tum hominis pervenerunt 25- pedes longum , decem adhumeros latum, Sc crasfum pedes quinque. Caput fuitquinque pedum longitudine Sc circumferentia decem. Ma¬xi Ila inferior fuit in circumferentia externa fex pedes; Or¬bita oculi feprem digitorum diametri; Clavicula quatuorped. longa; Tibia quatuor. En immenfae molis corpus!Chirurgus quidasn Habicot cadaveris, quod praefens vi-dit, defcriptionem, nomine Giganteoflologict ftatim edidit;

fed

q) Florus L. 111. c. 10. Rex ioje Teutvbocbus , quaternas fenosqu*equos tranfilire folitus, vtx unum cum fugtret fifeendit, proxitnoque faltUcomprehenfus, infigne fpeclacuhtm triumpbi fuit-, quippe vir tximict proctritM-tit fuptr tropce« ipfa emmtkat. E* qmbus verbis etiam ad giganteam Teu¬tobochi figuram concludere quidam volu^runt. Si enim tropa?a eam (o-lum habuisfent altitudinern, qui Montfaucon arcum tiiumphalem fisfefcribit, pedum 17 ac digir. 4, Tcutobochus hane menfuram excesfisfet. Sedinrerrogare liceat, an voce tropaa, quse in triumpho poitarentur, arcumetiam triumphalem inrelligere h«c loco debeamus?

Page 6: JAG FRED. NEIKTER,1285087/FULLTEXT01.pdf · , quosManusfudit,detedbacrederentur. ... Vavoitfnitnusfi longueque l'os tihia,qu'ildisfoit n'avöirplusde quatre ... esfe Anatomi «periti

# ) ii3 ( #

fed hu i c reiationi fe Riolan, Medicus Farifienfis, confe-ftim alio fcripto, quod Gigantomacbiam infcripfit, oppo-fuit & haec omnia partim falfa, partim male examinatadocuit; etenim ex dimenfionibus, quas ipfe fecerat Ha«bicot, conftare credidit Riolan, quod osfa illa, fi velTeutobochi & hominis fuisfent, gigantem non vigintiquinque, fed tanrum tredecim pedum efficerent; fed longeprobabilius judicat, quod osfa illa non hominis, fed ele-phanti esfent. Cum vero Habicot fuum gigantem tuerivellet, vehemens inrer illum Sc Riolan atque ebrum ami-cos-bellum r) exarfir, quod acriter per aliquot annos agi-tatum efL Ni fällor veritas a partibus Riolani fteiit;praeter enim quod Anatomi ex dimenfionibus, osfa fce-leti iftius non humanorurn osfium habere judicaverintproportiones .$•); antiquarii vix explicare potuerunt quam-

ob-

r) Litis hujus Hiftoriam legere posfumus, in Prosper MarchandDicl. Ant. Bnsfot.

s) Si la tete avoit en longueur cinq pieds, tont le corps devoit enavair trente t d'autant que la tete ne faißtt que h fixieme pnrtie du corps.Si la rondeur de tete etoit de dix pieds, la macboire inferieure ne pouvoit avairque cinq. La téngueur de 2/ pieds la hrgtur de dix pieds, montrtntapertement leur ignomnce. Car (i la lugeur etoit de dix pieds, il em fnlut,que Teutobocbus eut quarntue pieds de longneur; d'autant que la hrgeurd'un corps bumain n'etant que la quatrieme partie de fa longueur, Si les or-bites des yeux etoient de la grandeur d'une moyenne asfiate, il eut falut qu'el-Jes eusfent un picd dc rondeur, ce qui efl lien eloigtié de fept pouces de tourfeulement. Si l'une de clnvicules avoit quatre pieds de hngmtrr, I au teurVavoit fnit nusfi longue que l'os tihia, qu'il disfoit n'avöir plus de quatrepieds. — Que la bautettr & la longueur de In tete etnnt doüxe fots plusgrande que la plus longue dent d'un komme, celles que 1'on montroit etoientd'un pied longues, il fnlut que Teutobocbus eut une titt de 12 pieds longue,

qu'en fextuplnnt cette longueur, fm corps eut eié fnizante & douxe pieds.— Pae fi Par poids d's dens on pouvoit juger de la pefmteur & longueuriu corps, la plus grande dent d'un bommt tit pefant qu'Utie dragme, l'unedt ce petendu Teutobocbus pefant quatre livrés, il ny a pas de doute,qu'il n'eut eté quatre cens fois plus gres <£f pefant quun autre, — Vom

Page 7: JAG FRED. NEIKTER,1285087/FULLTEXT01.pdf · , quosManusfudit,detedbacrederentur. ... Vavoitfnitnusfi longueque l'os tihia,qu'ildisfoit n'avöirplusde quatre ... esfe Anatomi «periti

It ) 114 ( #

obrem Teutobochus in Hetruria vi£lus 8c Romam in tri-umphi fpectaculum du£lus, in Gallia fepeliri potuit, id-que more adeo non folqm a Romanorum fed etiam a

gentis fuae diverfo. Numus, quem in eodem, cum cada-vere conduorio fe reperiisfe perhibebant, cum literis M.A., quae Marii nomen indicare putabantur, esfet infigni-tus, fraudem de cetero sperre teftatus eft; literae enim üjsemelius examinatae, non Larinae fed Gothic® erant. Sin«guiare itaque videarur, quod Buffon fe nefcire profite¬tur, q.uid de Teutobochi fepulcro jndicer; licet enim ve¬rum esfet quod opinarur, quod fcilicet neque Habicot nequeRiolan ea erant Anaromiae peritia, quue hifce osiious ri¬te examinapdis necesfaria hr, tot ramen aha fraudis Scfabuiae adfunt veftigia t) , ut dubius hacrere non debuisfevideatur; fed fortasfe etiam ex hac Hiftoria pradidiurnquaiecumque fuae de prifcis gigantibus opinioni arcesfe-re vo'uir.

§. XXXIX. Tantum tarnen in hac Sc aliis ejusmo-di relarionibus verum eft, quod in terrae gremio osfa in«gentis molis faepius occurrunr, quae tarnen falfo pro gigan¬teis obtrudi credimus, praeter enim, quae in Sicilia obviafunt Sc quorum jam fecimus mentionem , ejusmodi prae«grandes fceleti etiam in reliqüa italia, inprimis Hetruria u)in Galiia v) in Germania x~) ki Sveciajy) quoque, Sc aliis

2 Eu-

le morctau de cute, on favoit asftz, qu'tl riy avort de vertebre au corps ku*rnain, qui ne fut plus grandi, que h p'us grnnde U plus large céte &C.Vide Mercure de France T. III. p. 191, 193, Hsc in eorum gratiamexfcribere, qui Anatoroiac peiiti fint, ut de tota hiftoria judioent, operaspretitim judicavimus.

r) Pbyrejc in vira fua p. 1^3.«) Vide Viaggi de Targione Tazetti.v) Legas, inrer afios, Peyresc in vira Gasfendi.x) E. g. in Thuringia, ad 1 onoam vide Act. Brud, Lipf. <tnno tfyj,

p. in i etiam in Halteren in Weftphalia, & aliis locis.yj In pitcecia fVänga Veftrogothis ingens ficeletus effosfus eft, de

Page 8: JAG FRED. NEIKTER,1285087/FULLTEXT01.pdf · , quosManusfudit,detedbacrederentur. ... Vavoitfnitnusfi longueque l'os tihia,qu'ildisfoit n'avöirplusde quatre ... esfe Anatomi «periti

) ii5 ( &

Europaeis terris reperri funt, in Canada %)> 8c in Siberiafrequentisfime a), Noftro vero aevo vix fibi perfvadereposfunt Phyfici, quod osfa ifta hominurn fint reliquiae,rationes enim baud levis momenti in contrarium nituntur. Cum vero plurimae de gigantibus relationes ejusmo*di osfibus innitantur, hancee etiam materiem, leviter fal»tem, attingere convenit Ea fibi opinione aliquot placuerunt , quod osfa illa nil nifi minerse esfent öc lufus quidam naturse b). Siquidem in cryptis fubterraneis fimula-

era

Upfoliam in initio. hujus feculi pro giganteo tidatus , qui dein balensesfe Anatomi« periti judicarunt. In variis templis osfa ingentia, in fpe-ftaculum fufpenfa proftant, quae fingula abfervatores ejusdem cum "pra-eedenti narurae esfe perfpexerunt»

z) Ad flumen Ohio ab Anglo qtrodam, nomine Chroghan, anno-176$ & 1766. Vide Buffon Suppl. T. V. p. 505.

4) Vide e. g. G. Gmei.in Beiß T. I. p. 34, 78. & alibi. Pai.las ,

Reiß P. 1. p. 140, 158, 370. P. IL p. 266-, 282, 284. 430, 446 v

460, 470. P. III. p. 34, 37, 323, 409, ut quae alia narrant irinera-ria taceamus. Idein dein auéior fufiores dedit de hifce osfibus relationes,Novis Commentariis Academia http. Petropolitana inf er tas,

A) Rircherus I c. Tribus fere pasfuum milhbus Panormo dißtum eßforamen, per quod in ohfcura fpecus latibuln aditus patet. Ingresfi fumuslongisfimi tracius antrum is3 oftendit mihi ( Marchio Veutimiglia) in finißraatrtri pariete lange lateque expprrectum nnrum natura opus. Pntittr dtntesveferebat parvos , medtocres, maximas G? excesfiva magnit udinis, en feriequa natura maxillis amm«lium inferere fölet wfixos, tema copia ut centumcurros inde onerari factle credtderim, tanta nattiralium dentium fimilitudine,ut vix bos ob illis diftjngucre pocueris. Ecce inquit vir lllufirisfimus, hifnnt dentes, quos uonnulh impoftotes hinc excmptos pro gigantum dentibusimperita plebi vtndunt. Sed non fletit bic mira naturce indufirin, uheriusprogresft nefcio qua humanarum reruttt lineatneuta intuiti fiumus, nunc tibia.rum protuberantium forma, modo vertebraruw-, Nihil tarnen inter otmiaosfea fnkfiantja vtßigia organisaturn, ut funt caput, pedes , mattus reperieba-tur. — Addidit tarnen vera esfe in agro Solonio eltphnntum osfa ab Afrisolitn contra hofles introduclorum, qua imperiti pasfim pro gigant um osfibusvenditatit* Addidit quoqut hoc esfc difcrimen inter vera te3 a natura tnine-rali producta , ut illa femper txbiarum canales fifiulofinque meattis retinennt^hac vero feIidum lapidem fint ulla txbiarum concavitate mentiufttur.

Page 9: JAG FRED. NEIKTER,1285087/FULLTEXT01.pdf · , quosManusfudit,detedbacrederentur. ... Vavoitfnitnusfi longueque l'os tihia,qu'ildisfoit n'avöirplusde quatre ... esfe Anatomi «periti

® ( •

era variarum rerum fubinde occurrunt, iis non difparia,quae modo natura in regno vegetabili & animali, modohumana excavare fölet induftria. Ut vero analyfin osfiumprobationibus etiam per ignem, inhituisfent phyfici, haecquidem opinio plane defiit, cum osfa hüscce non folumfiguram, fed etiam mixturam naturalium osfium habuerinr;ea tamen non giganrum r), fed cetorum, elephantum,hipotamorum, rhinocerotum d) aliorumque calidioris zo-

0.3

c) Eruditisfimus Lindhiim Analyfin osfis, quod in Siberia Mamontiidicitur inflituit, cujus fuinrnam in Disfertaiionc citara Scarinii de gigan-tum oslibtJS legimus, & quam exfciibere beic licear. I:o Tota ejus osfis fiub-ßantin omni nota refert déntem elepkantinum. 2:0 Lamella osfea posfuntperfecie detnonßrari. %:o Externa ct ufla durior, Juis tamen dißineta la-tntUis totvtn os cingit, uti fölet in omnxbus omnium animaltum dentibus.4:0 Cavitate in medio gaudet infigni, qua in osfihus pkrisque otnnibusquedentibus femper adefi, $:o Inter Imanditm ingratum atcjue naufeofum fpiratoderens. 6m Ejusdem. limatura fi fcobs dchita aqua quantitate digeftn efi ,abit in gelat.hmm , qua ipfo igne pauto diutius cocia , quietique pofteti com-mhfet, in putridum liquamen degenerat, uti foJent partes quacumque anima-hur» hoc modo tractata. 7:0 Eadetti fcobs carbonibus vivis infperfix dum de-fingrat,, fumos Jpargit nrinofos, qui, fi quid aliud, evidenpisfitne falis alen-lini volatilis uritioß produnt prafentiam» Hutu vero (exceperis modo uonnul-la vegetabilia qua quoque festa funt) animali bus omnibns esfe proprium, at-que in regno minerali nunquam reptriri, mineralogica ntque chetnica fatis^ nbundt teßanmr obfervationes.

d) Palias 1. c. T. II. p. 267, 589. T. III. p. 97. Die nach Ir-kutfeh gebrachte Theile zeigten bey erfleti Anblick das fie einem gevaeh fettenRh'moceras gehört haben mHsftn. Der Kopf var noch ganz mit natürlichenLeder bekleidet, und deftn betulicher. Auf der Haut hatte fiel» noch an dereinen Seite und faß überall die ausfere organifation der Haut fthr wohl er¬halten. So gar die Augenlieder fchienen noch nicht völlig ausgefaiilt zu fein.— Die Spaltung der Vorderfusjes fo wohl als der Hinterfusfes waren un¬zweifelhaftet Kenzeichen diefes Thieres. — Quod cadavet a per tantum avi fpa-tiutn fish glac ia li zonn, quoad partes molles tenacioris compagis confervata funt,nan videbitur inirum, fi cogites etiam in partibus Siberia multo aufiralioribustirrnm aßate tantum regelari in fuperficie, Juttio menfe ardentisftma a-ßate tnttm circiter fpitbamarum profunditate gelu adbuc rigtre, vartis heimteprebendebam. Idem Audor in Nov., Cctnm. Eetrop. T. XVII. p. 59?».

Page 10: JAG FRED. NEIKTER,1285087/FULLTEXT01.pdf · , quosManusfudit,detedbacrederentur. ... Vavoitfnitnusfi longueque l'os tihia,qu'ildisfoit n'avöirplusde quatre ... esfe Anatomi «periti

'# ) ( •iije »nimalium esfe cxuvias liquido oftanderunt j prsetci:aliquot eorum, tam in Siberia quam in Canada reperto-rum , quae Hiftorici narurales nefciunt, ad quod anirnalreferan t, cum nulii, quod hactenus innotuerit, animali-»m genen conveniant e). Quomodo fceleti bediarum,qua? ccelum aquilonare nunc minime ferunr, in fngidashafce rerras pervenerint , difficilis eft qusedio, quse eon-

je-

e) Fabulofa piebis in Siberia reiarione nixi, quidam ha»cce osfa relr-<jnla9 esfe docuerunt ingenris cujusdam beftiae, qua? fub rerra degeret <Scin libero nerff periret, Maymotit nuncupnrae, & viam fibi in fena fa'cere narratnr duobus cornuum i 11 flår prominewtibus osfibus. Cum veronemo fueiit, qui hoc animai vivum vel integrum viderit, facile conftnr,quid de rora relatione judicandum fit. Vide Acta Litt. Upf pro anno ijij.trimeftri II. p. 36. Buffon animalium genera oiim fuisfe putar, qua? ma-gnis iliis telluri« nofbae, fr ita loqui lic.ear, revoiutionibus, exflin&a 8zprorfus deftmcla funt, ad quae haec incognira osfa refert. Hauer veroanimalia, i(ta in adhuc incognira quadam Americse parte exiflere posie fu-fpicatur. Sic exempli gratia eft fpecies ingentis animalis marini, quodTricheeus Manntut Lin^äo dicitur , .cujus oifa & inteflina parum peifpe-Öa habemus; vide Zimmerman Geogr. Gefchicht* der Menfcben und Thie.re, P, I. p. 2^3. Pallas vero Bifontis cujusdam osfij fuisfe credit, quicum muhis aliis interioris Afi'a qnadrupedihus, bucasque incognittts esfe po-tllit, Itnque feriorihus obfervationtbus rehnqno, cujusnam atümnbs vere fue-rint, qua defcribo crnnin. Com. Petrop loc. cit. Sed audiamus Buffo-nem : L'on ne peut par douter qu'indeptndamment de l'elephant, du Rbinoce-ms kf de l'bippotame, dont on trouve egnlement des depouillcs dons les deuxcontmens, il riy tut encor un autre animnl common nu deux contintns, d'unegrandeur fuperieure a celle meine des plus grands etep'onns. Cor In formequarr eil• de ces enormes dents mncbeliers pr.euvent qu'elles étoient en grandnomhre dans la mneboire de Fanimil. Qunnd on riy fnppoferoit qne qmtre dexhaque tote, on peut juger de l'e'normne d'une telec te'te, qui nuroit nu moinsfetze dents mncbeliers prfant ebneune ätz a onze livres. L'elephant rien aque quarre, deux de cb :que coté, elles font applatps, occupent, tout l'e-fpnee de la machnne> ces deux dents molaires de elepbnnt fort applatis,ne Jurpasfent qne de deux pocuees la hrgeur de In plus grosfe dent quarréede tnnimnl inconnu, qui eft du doublt plus epaisfe, que celle de l'elepbnnt;ainfi tout nous porte a croir , que cette nneyene tfpece. qu'on doit regarde*'comme la premiere & la plus gt ande de tous les animnux terreßrss, ria fub-

Page 11: JAG FRED. NEIKTER,1285087/FULLTEXT01.pdf · , quosManusfudit,detedbacrederentur. ... Vavoitfnitnusfi longueque l'os tihia,qu'ildisfoit n'avöirplusde quatre ... esfe Anatomi «periti

* ) IIS ( #

jecluris ultro cirroque agitandis largam dedit occafionem/).Plurimi usque ad diluvium univerfale regrediunrur, cujusundac vento fubfolano verfus feptemtriones propulfse mer-forum animalium corpora in hafce piagas detulerunt, quaedein decrefcentibus aquis ad fundum iverunt, limo fabulo-que fubftdemis diluvii obrura; quod eo probabilius judi-eant, cum loca, ubi fceleti ifti effosfi funt, & ftrata folifatis indicent, quod non humana ope, fed cafu ibi con-dita fuerint; praeter quod cetorum aliorumque marino¬rum animalium osfibus mifti faepius reperiantur, quaé vixalio modo, nifi diluvii confufione in loca a mari tarndisfita deferri potuisfe videntur g), Buffon vero ad fu-

am

Jifié que dans les premiers tans fe? n'efl pas parvenue jufqW a nous\ cor unanimnl dpiit l'efpece fercnt plus gründe que cel'e de l'elephant, tte pourroit fecacber Hude part fur la terre, au point de dementer inconnu. D'ailleurs iltß evident par la forme méme de ces dens, par leur étnail fe? par la difpojt-tion de leur meines, qu'tlles n'ont aueuti rapport au dents des chacalots Ottd'autres cetacfes, fe?' qu'eües ont réelkment nppnrtenu a un animnl terreflte,dom l'efpece etoit plus voiftne de ceile de ^ippotatne que l'aucune autre.f) Opomodo in Galliam Sc Itabam elephanti venerint haud difficilicorjefturn qsfeqüj posfumus, Cartbaginienfes 6t Pyrrlms iis beftiis in bei«lis cum Romanis uti funt, & qüi in Provihcia GaÜorum cliquando effo-diunrur feeieti, ex iis forte fuerunt, qui Hannibaleni fecuti fub ejus perGalliam irinere mortui funt. Fuerunt etiam, qui deri potuisfe crediderunt,quod elepbantina , qtrse ad Tonnam in Germania reperta funt osfa , exuvi«iänt quorundam elephantum, quos Comites de Gleichen fub expeditionibuscruciatis, vel olii prineipes, curiodrate rerum exoticarum dueti, in Germa-niam duci enrarnnt. Sed pister quod non nid minores elephanti 6t ju¬niores in Europam ferri foieanr, 6t ifti fceleti fatis demonffoant, quodfuerunt maximorum hujus generis nrnmalium, obftat etiam fpfa mortis a-renofi ratio ubi condit« eranf, qui diiigentius infpeflus nunquam fe ligo-ne perfosfum & sggeftione novae terrst deineeps rurfus impleturn manife-fto probat; etenim fi Collis ifte perfosfus futsfet, injefloque eadavere reple-tus, ftrats ftreris impoflta fuisfent, Sc slia turbati dtus vefligia confpice>rentur, quemadmodurr. in turnulis, qui humani artificii funt, obftrvare li¬cet, quod hic fe prmfus sliter habet.

g) Htcc eit enam opinio ipdus Celeberrimi Pailas, Locum ex No¬vis Cotrim, Petropolit, To tri. XVII» p. 29» transferiptum Leftoribus no

Page 12: JAG FRED. NEIKTER,1285087/FULLTEXT01.pdf · , quosManusfudit,detedbacrederentur. ... Vavoitfnitnusfi longueque l'os tihia,qu'ildisfoit n'avöirplusde quatre ... esfe Anatomi «periti

*§p ) 119 ( #

im de refrigerata tellure opinionem hos exoticos nofirisin terris fccleros explicat. SpJendidae in,c phantsfiae in-dulgcns novum excogitavit Geogonide fyiie>ma , ad qaodtel lus noftra primum cometa igne perp:ruo fl gråvit, us-quedum fenfim refrigerata hominibus 6c animaJibus reci-piendis idonea reddererur, & planera fa£la esfer, Uc ve-ro boreales plagae primum frigefcerent, ita etiam pnrngeincolas nattae funt, quando ad eam tandem quam india6c Africa jam habent temperiem deferbuisfenr j quo ?a£loelephanros, hippotamos 6c rhinocerotes aluerunt, quodcirciter quindecim mille abhinc annis fa&um putat. Au-gefcente vero dein frigore, auftralia haecce animalia pe-tierünt loca, quae iis jam commodo gaudebanr clima-te A). Sed haec materia ad hiftoriam telluris phyficam ,

rnagis quam ad noftrum argumentum, pertinet. Quid-quid

fbis haud ingratum fore fperamus, cum opinionem Au&oris hujtis in com-pendio fiflar. Ptrisfimum efl, per omnern Siberiam, wvverfainque Afimborealem reliquias ejusmodi vaflisfmorum zona torrida incolarum dißierfas es-fe , isf inveniri tmxirne in ripis fluviorum campeßrium, ßlts Alpcßiibus Si-betid trnciihus faxisque telluri congeniris exceptis, qua ntque elcpbantum,Rbinocerotumve osfn, neque corpora marina aut alia petrefacta in (inu foveiit.— Congeßa alibi in unum qnaß cumulum multomm dnimitium osfi rcpeitafunt; alibi fingulorum animalium rtliqma tumulis arénofis fepulta, nltbi &T5frtquentisßme falitaria membra Eltphantum, Rbiaoctrotum fociata cum corpo-rum marinarum reliquiis reperiuntur, ur merito in bis pbanainenis a^mfcascu>n C/ Auetore (Pallas) vidiein fcf effeius inundat'wms nimium violetita,tiimiumque terribilis, quam ut iüa univerßilis nan csße potuertt. Enumera-tis dein Rhinocerotum 6t elspbantum in Siberio deteiforum reliquiis, Arftorhujus fummarii addir: Ultimum locum tenet crania duo animalis bacienusnondum cogniti. In Ulis mira osfium crasfiries eß fc? firmhas & bafis cor-ntium, qna ftnguUria osfa plana funt, c&rnuum fubßamia continua , totamfrontem cinciput is* oeeipnt nd protuberantiam oeeipita/em usque incrufiant.Et borum quvque ernniorum deßo iptwties adjunauntur, Hsecce ex fumma-rio präEinisfo ipfi volumini fumpfimus; pkua veio 6t accuratiora ipfe Pal¬las eodetn in volumine p. 576 6t feq. docer.

h) Vide Epoques de In Nature. Hift. Naf. Suplem. T. V.