ww

w.k

ullh

add.c

om

Il-Óadd 28 ta’ Diçembru, 2014Óar©a Nru 1,120 Prezz ›0.80

MICHELLE ABELA

INTERVISTA MA’

Ara pa©na 9

POLITIKA ÌDIDA

Fid-dawl tad-diskors li g˙amel il-Papa g˙all-Milied, il-gazzetta KullÓadd g˙aΩlet li titkellem mal-Patri Dumnikan Fr Mark Montebello, li b˙ala osservatur u opinjonista, esprima l-opinjoni tieg˙udwar l-istess diskors. Fost ˙afna affarijiet huwa aççenna l-fatt li g˙alkemm Fran©isku huwa aktarmiftu˙ u jitkellem il-lingwa l-poplu meta mqabbel ma’ dak ta’ qablu, xorta wa˙da g˙adu ma sarxejn biex l-g˙anqbut li n©ema’ jitne˙˙a.

Aktar minn hekk, Fr Mark Montebello stqarr ukoll li huwa façli li wie˙ed jitkellem fuq il-problemili qed tiffaççja l-Kurja. IΩda huwa ferm aktar diffiçli li g˙al dawn il-problemi tinstab il-kura biex tfej-jaqhom; dan g˙ax matul iΩ-Ωminijiet jista’ jkun li n˙olqot xi forma ta’ reΩistenza. G˙alhekk, hemmbΩonn li mill-kliem ng˙addu g˙all-fatti biex dawn in-nuqqasijiet ikunu indirizzati llum qabel g˙adau ma n˙allux is-sitwazzjoni tiddeterjora.

Madankollu, fi kliem Fr Mark Montebello, l-aktar ˙a©a importanti mhijiex biss li nibnu relazzjonib’sa˙˙itha ma’ kwalunkwe Papa, g˙ax dan maΩ-Ωmien se jinbidel, imma li din nestenduha ma’Ìesù g˙ax, fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar, hu biss li jg˙odd.

Ara pa©na 3

“FORSI HU TARD WISQ”

Il-Gvern jinsab impenjat illi jil˙aq il-miri maqbula mal-UnjoniEwropea biex sas-sena 2020 inkunu nistg˙u ni©©eneraw 10%tal-ener©ija permezz ta’ sorsi rinovabbli. G˙alhekk, il-Gvern,wara li g˙amel l-istudji tieg˙u li minnhom irriΩulta li l-windfarms mhumiex sostenibbli f’pajjiΩna, nieda politika dwar is-solar farms flimkien ma’ inçentivi o˙ra favur l-ambjent hekkkif im˙abbra fil-ba©it.

Ara pa©na 2

JILQA’ L-EWWEL PAZJENTI

Is-sezzjoni tal-outpatient tal-Isptar Onkolo©iku Sir AnthonyMamo laqg˙et l-ewwel pazjenti din il-©img˙a. Dan iç-çentruse jkun qed i˙addan sistemi ©odda bl-g˙an li l-pazjenti mhuxbiss jirçievu kura aktar sofistikata iΩda wkoll sabiex isir l-a˙jaruΩu mill-façilitajiet moderni, spazjuΩi u attrezzati li dan l-isptaril-©did se jkun qieg˙ed joffri.

Ara pa©na 2

FUQ SISIEN SODI

Fl-ewwel sena s˙i˙a ta’ Gvern Laburista ddeçidejna linag˙tu ˙arsa lejn il-weg˙diet imwettqa fil-qasam tal-ekonomija, u mag˙hom f’katina hemm involut ukoll is-settur tal-ener©ija. Dawn il-pro©etti kbar g˙al pajjiΩnaΩgur li fil-futur qrib se jkomplu j˙allu l-frott u b’hekkigawdi l-poplu kollu.

Ara pa©na 8

02 28|12|2014 loKalIKÓkullhadd.com

F’konferenza tal-a˙barijietdwar is-Solar Farms Policy liindirizza nhar it-Tnejn lig˙adda, is-SegretarjuParlamentari g˙all-Ippjanar uS i m p l i f i k a z z j o n iAmministrattiva, MichaelFalzon qal li kienu di©à da˙lu72 sottomissjoni ming˙and is-settur privat dwar is-SolarFarms Policy, fl-ewwel stadjuta’ konsultazzjoni pubblika.

Qal ukoll li f’dawn l-a˙˙artnax-il xahar ©ew imnedijadiversi policies mill-MEPA u lidin se tkun l-a˙˙ar policy g˙aldin is-sena. Din hija xhieda ta’˙idma kontinwa ta’ amminis-trazzjoni bieΩla u li t˙ares ’ilquddiem.

Is-Segretarju Parlamentarig˙all-Ippjanar uS i m p l i f i k a z z j o n iAmministrattiva kompla jg˙id lidin il-politika hija riΩultat ta’kooperazzjoni ˙ajja bejn Ωew©ministeri. Kien hemm partiminnha fejn kellha x’taqsam it-teknolo©ija li kienet taqa’ ta˙til-Ministeru tal-Ener©ija u s-Sa˙˙a u l-parti l-o˙ra fejnjid˙ol l-uΩu tal-art, l-aspett ta’ppjanar u ta’ Ωvilupp, li ˙adet˙siebha l-MEPA. Dan kieneΩempju çar ta’ kif ta˙dem dinl-amministrazzjoni, u tirriflettiwkoll il-pjan ˙olistiku b˙alapajjiΩ fejn tid˙ol il-©enerazzjonital-ener©ija.

Politika favur l-ambjent

Punt ie˙or kruçjali ta’ din il-politika hi li t˙ares u tissal-vagwardja l-ambjent. Hemmukoll direzzjoni kif ji©u rriabili-tati barrieri mitluqa u kif isiruΩu a˙jar ta’ siti li huma di©àkommessi, b˙all-hangars. Il-policy t˙ares lejn ener©ija nadi-fa, u ener©ija rinnovabbli fejnpajjiΩna g˙andu mira li jridjil˙aq 10% sas-sena 2020.

F’din il-konferenza stampatkellmu wkoll is-SegretarjuPermanenti fi ˙dan il-Ministerug˙all-Ener©ija u s-Sa˙˙a,

Ronald Mizzi, il-Perit JosephScalpello, li spjega fid-dettalldin il-policy kif ukoll iç-Chairman tal-Awtorità tal-MEPA, Vincent Cassar.

Fid-dawl ta’ din il-politika, il-gazzetta KullÓadd tkellmetmal-Ministeru tal-Ener©ija u s-Sa˙˙a rigward is-sostennibbiltàtal-wind farms kif ukoll tas-solar farms, fost affarijiet o˙ra.

Il-wind farms mhuxsostenibbli f’Malta

Il-kelliem g˙all-Ministeru g˙all-Ener©ija u s-Sa˙˙a spjegalna li,

b˙al kull riΩorsa o˙ra rinnov-abbli, kull teknologija ti©i stud-jata biex l-applikazzjoni tag˙hag˙ar-realtajiet Maltin ikunumifhuma a˙jar. F’dan il-proçesskull impatt, kemm dak finanz-jarju, ambjentali u teknologiku,ikunu studjati fil-fond.

Minn studji li saru tul dawnl-a˙˙ar snin jidher çar li windfarms kbar f’pajjiΩna mhumiexsostenibbli min˙abba l-effettiambjentali kif ukoll ekonomiçili dawn i˙allu fuq pajjiΩna.G˙alhekk, bit-teknolo©ijipreΩenti f’dan il-mument,mhuwiex g˙aqli li pajjiΩna

jiΩviluppa wind farms.

PajjiΩna se jil˙aq il-medjaEwropea

Il-politika ta’ solar farms setkun mezz biex flimkien ma’miΩuri o˙rajn, b’mod partiko-lari biofuels u waste to energy,pajjiΩna jil˙aq il-mira tal-10%tal-ener©ija alternattiva sal-2020permezz ta’ diversi miΩuri f’danil-qasam. S’issa pajjiΩna g˙amelavvanz kbir f’dan ir-rigward use jkun qed jil˙aq medja ta’ 4%tal-ener©ija alternattiva.

Dan se˙˙ grazzi g˙al numruta’ inçentivi, fosthom feed-intariffs attraenti u garantiti g˙alg˙oxrin sena, kif ukoll grantsg˙al min jinstalla sistema ta’pannelli fotovoltajçi jew solarwater heater.

Fil-ba©it ta’ din is-sena l-Gvern ˙abbar ukoll li se jes-tendi skemi ta’ grants g˙ax-xirita’ solar water heaters u g˙aldarb’o˙ra kabbar l-iskema ta’feed-in tariff g˙al sistemimdaqqsa li issa ser jirçievu 15-il çenteΩmu g˙al kull Kw hour,filwaqt li estenda dik li tappli-ka g˙al sistemi Ωg˙ar, lijibbenefikaw minn tariffa aktarvanta©©uΩa ta’ 15.5 çenteΩmug˙al kull Kw hour, temmjg˙idilna l-kelliem g˙all-Ministeru g˙all-Ener©ija u s-Sa˙˙a.

Il-Gvern JIppubblIKa s-solar Farms polIcy

Nhar it-Tnejn li g˙adda s-sez-zjoni tal-Outpatient tal-IsptarOnkolo©iku Sir AnthonyMamo laqg˙et l-ewwel paz-jenti hekk kif bdiet faΩi o˙ratat-tranΩizzjoni mill-Isptar SirPaul Boffa g˙al dan iç-çentrul-©did g˙all-kura relatata mal-marda tal-kançer.

Kura aktar sofistikata

Iç-Çentru Sir Anthony Mamose jkun qed i˙addan sistemi©odda bl-g˙an l i pazjentimhux biss jirçievu kura aktarsofistikata, iΩda wkoll sabiexisir l-a˙jar uΩu mill-façilitajietmoderni, spazjuΩi u attrezzatili dan l-isptar il-©did se jkunqieg˙ed joffri. EΩempju ta’dan huwa n-numru akbar ta’kliniçi fl-Outpatients, li minnΩew© kmamar fl-Isptar SirPaul Boffa Ωdiedu g˙al tnax.

Huwa mistenni li fix-xhur li©ejjin, bis-sa˙˙a ta’ dawn ir-riΩorsi, jitnaqqas iΩ-Ωmien ta’stennija bejn appuntament uie˙or g˙all-pazjent. B’kolloxiç-Çentru tal-Onkolo©ija sejkun fih 113-il sodda. Filwaqtli fil-©ranet li g˙addew bdietil-migrazzjoni tas-sezzjoni tal-outpatient, il-kumplament tal-migrazjoni tas-servizzi mill-Isptar Boffa ser tkun komplu-ta sa nofs is-sena d-die˙la.

Mill-aspett mediku g˙aç-Çentru tal-Onkolo©i ja SirAnthony Mamo, GvernLaburista investa f ’Ωew©magni ©odda tar-radjuterapi-ja. Il-vanta©© ta’ dawn il-magni, li swew €20 miljun,huwa li r-ra©©i huma aktarkonçentrati u ma ssirx ˙sarafil-periferija tat-tumur.

Biex it-trattamenti ©odda liser jing˙ataw miç-Çentru SirAnthony Mamo jkunu tal-a˙jar benefiççju g˙all-pazjen-ti, sar ta˙ri© intensiv tal-istaff

kollu l i ser ikun qieg˙edja˙dem f’dan l-isptar. In˙atretukoll direttriçi g˙all-CancerCare Pathways li se tie˙u˙sieb tara li l-kura ta’ kullpazjent individwali tkun kuraintegrata u s˙i˙a.

QabΩa kbira fil-kwalità

F’kummenti li ta lill-gazzettaKullÓadd dwar dan i l-pro©ett , is-Segretar juParlamentari g˙as-Sa˙˙aChris Fearne spjegalna li l-kura tal-mard tal-kançerg˙andha sit t ˙oloq u ç-

Çentru tal-Onkolo©i ja SirAnthony Mamo huwa wie˙edminnhom.

L-ewwel ˙olqa hija l-pre-venzjoni u dwar dan qedisiru numru ta’ kampanji, fos-thom kontra t-tipjip u dwardieta tajba. It-tieni ˙olqa hijali l-mard tal-kançer jinstabkmieni kemm jista’ jkun udan isir permezz ta’ program-mi ta’ screening. F’Malta, fil-preΩent, hawn programm ta’screening nazzjonali fuq il-kançer tas-sider, tal-musranal-kbira u ma’ dan, fiΩ-Ωmien li©ej, se jiΩdied l-iscreening

tal-g˙onq tal-ultru. It-tielet˙olqa hija d-dijanjoΩi, filwaqtli r-raba’ ˙olqa hija t-tratta-ment.

“Iç-Çentru tal-Onkolo©ija SirAnthony Mamo se jkun qedjoffri qabΩa kbira fil-kwalitàpermezz ta’, fost l-o˙rajn,Ωieda fin-numru ta’ sododg˙at-trattament, li minn 78sodda fl-Isptar Boffa serjitilg˙u g˙al 113-il sodda fiç-çentru l-©did,” qali lna s-Segretarju Parlamentari g˙as-Sa˙˙a. “Meta l-migrazzjonitkun kompluta, l-istaff f’daniç-çentru se jinkludi 96 imp-

jegat ©did, fosthom kon-sulenta ©dida g˙all-kançertat-tfal.”

Il-˙ames ˙olqa hija l-kurapalljativa, il-kura g˙al dawkli l-marda tag˙hom tkun ter-minali. F’dan l-aspett, fiç-çen-tru se jkun hemm Ωieda minng˙axar sodod g˙al sittax-ilsodda. Ir-riabilitazzjoni g˙alnies li jfiqu, li hija s-sitt ˙olqafil-kura tal-kançer. “Sfida lig˙andu l-pajjiΩ g˙aΩ-Ωmien li©ej hi li noffru din il-kura ta’riabilitazzjoni avvanzata minnçentru apposta g˙aldan,” temm jg˙idilna Fearne.

Óolqa ImportantI FIl-Kura tal-KanÇer

lokalI kÓ 28|12|2014 03kullhadd.com

Meta indirizza l i l l -KurjaRumana nhar i t-Tnejn l ig˙adda, f i t- t ieni diskorstieg˙u tal-Mil ied, i l-PapaFran©isku ma kellu xejn ˙liefdiskors iebes fil-konfront tal-istess Kurja tant li, fi kliemu,din l- ist i tuzzjoni nbidletf’wa˙da burokratika, ming˙ajrumiltà kif ukoll mitlufa fil-professjoni tag˙hom.

Fid-dawl ta’ din il-kritikahekk niffieda li ˙asdet mhuxbiss l i l l -amministraturi l iqeg˙din fiç-çentru tat-tmexxi-ja tal-Kurja, iΩda wkoll lid-dinja, il-gazzetta KullÓaddstaqsiet lil Fr Mark Montebellojekk, b˙ala osservatur, jaraxpunti fid-diskors tal-Papa lilaqtuh aktar u jekk japp-likawx g˙all-Kurja f’Malta.

Ta’ min wie˙ed isemmiwkoll li din il-gazzetta ppru-vat g˙al kemm-il darbatikkuntattja lill-Kurja Maltijag˙ar-reazzjoni tag˙ha fuq danl-istess diskors iΩda dawn l-isforzi kienu kollha g˙alxejn.

G˙ad m’hemmx soluzzjoni

“Il-Vatikan illum, bil-Kurja fil-

qalba tieg˙u, sar organizzaz-zjoni ta’ spettaklu formidab-bl i kbir . Aktarx mhuwiexpossibbl i l i j ibdel din i l -poΩizz joni . Fors i hu tardwisq. G˙alkemm id-diskorsiqieg˙ed subg˙ajh fuq il-ferititas-sistema, u jag˙mel dan bikl iem sorprendent i , t i s ta ’tg˙id l i ma jag˙t i ebdaindikazzjoni ta ’ miΩuri ta ’bidla jew titjib,” qal Fr MarkMontebello.

Meta mistoqsi direttamentjekk i r - r imarki j i r referuxspeçi f ikament g˙al l -Kur jaMaltija, Fr Mark Montebellowie©eb: “Dawn huma “prob-lemi li ssibhom f’kull istituz-zjoni ta’ qawwa effettiva u ta’produzzjoni obbl igator jame˙t ie©a, ekkleΩ jast ikadaqskemm çivi l i . Humaproblemi endemiçi g˙alburokrazi ja t ipika.Naturalment, li wie˙ed ikunkonxju tal-marda hija di©à˙a©a poΩittiva fiha nnifisha,iΩda l-mediçina g˙aliha hija˙a©a o˙ra.”

X’inhu l-pass li jmiss?

Skont Fr Mark hemm bΩonntaqliba s˙i˙a mill-bidu sal-a˙˙ar, u dan g˙ax jekk f’isti-tuzz joni ekkeΩjast ika majkunx hemm taql iba mil l -

qieg˙ g˙all-onestà u s-sem-pliçità tal-Evan©elju, ebdawa˙da minn dawn il-proble-mi ma jistg˙u jkunu indiriz-zati. “Il-bΩonn il-kbir huwari torn g˙al l - faqar ta l -Img˙allem, ‘faqar’ f’kull senstal-kelma; ibda mil-lingwa©©li jing˙ad, kompli bis-sim-boliΩmi li jintuΩaw u spiççabil-prepotenza li tit˙addan,”sostna Fr Mark.

Bidla fl-uçu˙ iΩda mhux fl-azzjonijiet

Minkejja li f’g˙ajnejn ˙afnaPapa Fran©isku huwa dak il-bniedem l i qed i©ib bidlaradikali fil-Knisja Kattolika,Fr Mark Montebel lo maja˙sibhiex hekk.

Dan g˙ax, fi kliemu, minke-jja li jirrikonoxxi l-karatteris-tiçi differenti li g˙andu danil-Papa meta mqabbel ma’dak ta’ qablu, ji©ifieri PapaBenedittu XVI, kollox baqa’sta©nat min˙abba l-momen-tum li nqabad.

“Benedittu aktarx kien jip-prova j i tkel lem anqas u,˙afna drabi bla ma jidher,jag˙mel aktar. Fran©isku huaktar spettakolari u g˙alhekk

jimpressjona aktar lis-segwaçitieg˙u. Fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar,g˙alkemm apparentement it-tnejn kienu f’ras istituzzjoni©ganteska, is-setg˙a effettivatag˙hom biex jibdlu l-affariji-e t internament kienet ug˙adha kwaΩi nulla. Hemmmomentum maqbud l i f t i tjista’ jkun hemm reΩistenzag˙al ih u l i , kulma jmur,qieg˙ed j iΩdied bi l -mod.Óadd ma j is ta ’ la jΩommulura, wisq anqas iraΩΩnu,”stqarr dan il-patri Dumnikan.

Relazzjoni spiritwali

I l -Papa Fran©isku g˙afas˙afna fuq il-mod kif diversiuffiçjali fl-amministrazzjonital-Knis ja abbandunaw is-servizz pastorali u qed jed-hew fl-amministrazzjoni min-f lok ma jg˙inu l i l min huverament fi l-bΩonn. Qal l ihemm bΩonn mod differentita’ tmexxija biex l-istituzzjonital-Knisja toqrob iΩjed lejn il-1.2 biljun Kattoliku madwarid-dinja , l i kulma jmurqeg˙din jitbieg˙du. IΩda FrMark Montebello enfasizza lil-iktar ˙a©a importanti hi lia˙na rridu nibnu relazzjoni

sana u sabi˙a, mhux ma’ xiPapa jew ie˙or, iΩda biss ma’Ìesù. “Dan hu l i jg˙odd.Dan biss,” sostna Fr Mark.

Diskors milqug˙ ta j jebmill-kritiçi

Osservaturi tal-Vatikan qaluli l-kontenut tad-diskors kieninfluwenzat ˙afna mill-eΩituta’ rapport ta’ investigazzjonisigrieta li kien ordna l-PapaEmeritu Benedittu XVI warali kienu Ωvelati xi dokumentiserji. Jidher li l-kontenut ta’dan ir-rapport jafu bih bissiΩ-Ωew© Papiet.

Fost il-˙mistax-il marda liqal li g˙andha l-Kurja b˙alis-sa, il-Papa enfasizza fuq l-ippjanar Ωejjed li jag˙milhastatika b’poΩizzjonijiet li matantx jinbidlu, l-inekwalitàg˙all-o˙rajn u l-prijorità tal-poter.

Minkejja li dan id-diskorsdaqq sabi˙ ˙afna f’widnejnil-kritiçi, wie˙ed g˙ad iridjara jekk dan id-diskors nig-gieΩi jaqax fuq widnejn toroxjew jekk j ing˙atax widenbiex ikun hemm it-tibdilietme˙t ie©a f i l -Kur ja ta l -Vatikan.

“Id-dIskors IqIegÓed subgÓajh fuq Il-ferItI tas-sIstema IÛda ma jagÓtI l-ebda IndIkazzjonI ta’ bIdla jew tItjIb”

Fr Mark Montebello

Kitba ta’ GLEN FALZON

glenfalzon19@gmail.com

04 28|12|2014 loKaliKÓkullhadd.com

L-ewwel tas-sena hija sinoni-ma maç-çelebrazzjonijiet pub-bliçi u privati hekk kif il-poplu jilqa’ s-sena l-©dida, fil-waqt li jsellem lil dik tkunqieg˙da tintemm.Sfortunatament, però, majkunux ftit il-kaΩijiet fejn dawniç-çelebrazzjonijiet iwasslug˙al xorb eççessiv illi xi drabijkollu konsegwenzi korohf’forma ta’ ©lied u inçidentitat-traffiku.

B’konsegwenza ta’ dawn l-inçidenti, il-bΩonn ta’ donaz-zjonijiet tad-demm tiΩdied bil-bosta f’dan il-perjodu. Dwardan is-su©©ett, il-gazzettaKullÓadd tkellmet ma’ TonyMicallef min-National BloodTransfusion Service (NBTS) illispjegalna xi sfidi ©©ib mag˙hal-a˙˙ar tas-sena.

BΩonn kbir

Matul dawn l-a˙˙ar ©img˙at,l-NBTS Ωiedet l-intensità tal-kampanja tag˙ha biext˙e©©e© lin-nies jag˙tu d-demm. Din il-kampanja ˙allietil-frott hekk kif resqu biexjag˙tu d-demm aktar minn2,100 persuna matul dawn l-a˙˙ar erba’ ©img˙at.

“Però, ma n˙ossux lig˙andna biΩΩejjed,” spjegaliMicallef. “B’mod partikolari,in-numru ta’ boroΩ tad-demmtat-tip A+ g˙ad-dispoΩizzjonihuwa biss ta’ 112, fejn l-ammont mixtieq ikun ta’ 150biex ikollna mo˙˙na mistrie˙li nla˙˙qu mad-domanda.”

Barra l-bΩonn kbir ta’ demmli jin˙ass f’dan il-perjodu,hemm ukoll dik normali ta’matul is-sena li tirriΩulta minninterventi u terapiji li jidde-pendu fuq it-trasfuΩjonijiet.Dan il-bΩonn ikun ta’ madwar50 borΩa kuljum u huwa mis-tenni li jiΩdied hekk kif minnJannar li ©ej l-operazzjonijietfl-irkupptejn u l-©enbejn sejiΩdiedu minn 20 g˙al 28 fil-©img˙a.

G˙aldaqstant, Micallef appel-la g˙all-prudenza fil-konsumtal-alko˙ol u fakkar li l-mardm’g˙andux vaganzi u tantie˙or il-bΩonn tad-donazzjoni-jiet tad-demm, li fil-jiem li©ejjin jistg˙u jsiru wkoll.

Kif tista’ tg˙in

Min jixtieq jag˙mel donazzjonitad-demm fil-jiem li ©ejjin jista’jag˙mel dan kuljum fiç-Çentru

tal-G˙oti tad-Demm ta’Gwardaman©a bejn it-8.00amu 6.00pm, b’eççezzjoni g˙alnhar l-Ewwel tas-Sena fejn iç-

Çentru ser ikun mag˙luqwaranofsinhar.

Barra minn hekk, illum stessil-Mobile Blood Donation Unit

se jkun disponibbli g˙all-g˙otitad-demm quddiem il-knisjaparrokkjali tal-Qawra. Matuldin is-sessjoni, professjonistimid-Dipartiment tal-KuraPrimarja ser joffru servizzirelatati mas-sa˙˙a, fosthomkejl tal-pressjoni u l-livell ta’zokkor fid-demm, waqt lio˙rajn mid-Direttorat tal-Promozzjoni tas-Sa˙˙a u l-Prevenzjoni tal-Mard serjag˙tu pariri u informazzjonifuq is-sa˙˙a. Dan is-servizz sejing˙ata mit-8.30am sas-1.00pm.

Donazzjonijiet jistg˙u jsiruwkoll fid-Dipartiment tal-Outpatients fl-Isptar Ìeneralita’ G˙awdex li llum ser ikundisponibbli g˙ad-donazzjoniji-et tad-demm mit-8.00am sal-1.00pm. L-istess jista’ jsir fis-sitg˙all-g˙oti tad-demm fid-da˙la g˙as-Swali l-Kannella fl-Isptar Mater Dei, li g˙ada serikun disponibbli g˙all-g˙otitad-demm mis-2.00pm sas-7.00pm.

Huwa importanti li wie˙edjie˙u il-karta tal-identità, il-liçenzja tas-sewqan jew pass-aport Malti, u possibbilmenti˙ajjar lil ˙addie˙or jag˙ti d-demm ukoll.

perjodu li jÌiB miegÓu sFidi KBar

L-iΩbilanç bejn id-d˙ul rikorrenti u l-ispiΩa totali tal-Gvern, bejn Jannar u Novembru 2014, la˙˙aq il-figurata’ €189 miljun, b’kuntrast mal-iΩbilanç ta’ €342 miljunli kellu l-Gvern Nazzjonalista fl-istess perjodu fl-2012.B’hekk, l-amministrazzjoni l-©dida rnexxielha tnaqqasl-iΩbilanç b’aktar minn €150 miljun.

Dan ir-riΩultat huwa kkonfermat mill-UffiççjuNazzjonali tal-Istatistika, li ˙are© il-figuri tal-finanzital-Gvern, u jikkuntrasta ma’ kif l-OppoΩizzjoni bass-ret li pajjiΩna ser ikun qed jitlob bailout finanzjarjumill-Unjoni Ewropea.

L-Uffiççju Nazzjonali tal-Istatistika juri wkoll li, fit-tliet xhur ta’ kampanja elettorali, il-Gvern preçedentiΩied id-dejn nazzjonali daqskemm dan Ωdied matul l-

g˙oxrin xahar ta’ wara. Dan ifisser li r-rata li bihaΩdied id-dejn nazzjonali matul il-kampanja elettoralital-Gvern preçedenti kienet kwaΩi seba’ darbiet aktarg˙olja minn kemm Ωdied id-dejn ta˙t din l-amminis-trazzjoni. It-tim ekonomiku tal-Partit Nazzjonalistakien ifisser g˙al pajjiΩna sitwazzjoni finanzjarja vera-ment imwierg˙a.

Jikber id-d˙ul

Ta˙t din l-amministrazzjoni, grazzi g˙al tkabbirekonomiku b’sa˙˙tu, id-d˙ul mill-income tax kiberminn €719 miljun, fi Ωmien Gvern preçedenti, g˙al€861 miljun din is-sena u dan minkejja li r-rata tal-

income tax tnaqqset darbtejn. Dan it-tkabbir ta’kwaΩi 20% jindika kemm qed jiΩdied id-d˙ul f’pajjiΩnau j©ib fix-xejn it-teorija tal-OppoΩizzjoni li b˙alissaf’Malta hawn g˙afsa fil-pagi.

Id-d˙ul minn VAT din is-sena la˙˙aq il-€593 miljun,kontra l-€503 miljun ta˙t l-amministrazzjoni preçeden-ti. Dan it-tkabbir ta’ 18% fid-d˙ul mit-taxxa fuq il-kon-sum juri kemm hija Ωbaljata teorija o˙ra tal-OppoΩizzjoni li b˙alissa l-konsum f’Malta qieg˙edjonqos.

Matul is-sena li ©ejja l-Gvern ser jibqa’ ja˙dem biexil-finanzi pubbliçi jkomplu jissa˙˙u u b’hekk ikunf’poΩizzjoni li jkompli jo˙loq l-opportunitajiet g˙all-familji Maltin u G˙awdxin.

id-deFiÇit jonqos B’€150 miljun

Ftehim ta’ Kooperazzjoni Il-Public Broadcasting Services(PBS) u ç-China CentralTelevision (CCTV) iffinalizzawFtehim ta’ Kooperazzjoni g˙all-iskambju ta’ programmi tal-a˙barijiet u ©rajjiet kurrenti bejniΩ-Ωew© organizzazzjonijiet tax-xandir pubbliku.

Il-ftehim jikkonçerna t-traΩmis-sjoni permezz tas-satellita u FTPta’ programmi u servizzi li jkunu©ew imxandra jew li ser ikunuser ji©u mxandra mill-entità l-o˙ra skont il-façilitajiet tekniçi;il-proviΩjoni ta’ g˙aΩliet mill-a˙barijiet, iffilmjar u produzzjonita’ rapporti ©urnalistiçi fuqsu©©etti ta’ interess b’verΩjoniakustika internazzjonali u bil-lingwa IngliΩa.

X’jinkludi l-ftehim?

Il-ftehim jinkludi d-drittreçiproku li jixxandru a˙barijietbl-awtorizzazzjoni g˙all-aççessbla ˙las g˙as-sinjali diretti kifimxandra mill-kanali satellitari.Il-PBS u s-CCTV qablu wkoll lijistiednu timijiet ta’ ©urnalisti utekniki g˙al intervisti indipen-

denti jew kon©unti, kif ukollg˙all-iffilmjar me˙tie©.

Dan il-ftehim iwessa’ r-relaz-zjonijiet u l-opportunitajiet bejnMalta u ç-Çina fil-qasam tax-xandir pubbliku waqt li jwie©ebg˙all-istrate©ija tal-PBS li twessa’d-dimensjoni internazzjonalitag˙ha bi ftehim u arran©amenti,fosthom mar-Radiotelevisionetar-Repubblika ta’ San Marino;Radio Vaticana u ç-CentroTelevisivo Vaticano; il-BBC; l-Unjoni Radjutelevisiva ta’Franza; ir-RAI RadiotelevisioneItaliana; TVEspanol; il-korporaz-zjoni tax-xandir ta’ Çipru u tal-Portugall; il-EuropeanBroadcasting Union; EuroRadio;l-Unjoni tax-Xandir Mediterranja;il-korporazzjoni tal-Korea t’Isfel,Radio Bulgarija u r-RadjuteleviΩjoni TRT tat-Turkija.

Permezz tal-ftehim, il-PBSkiseb benefiççji u vanta©©i©odda billi jista’ jirçievi, jirreko-rdja u juΩa liberament bla ˙lassiltiet kif jin˙tie© mill-programmita’ a˙barijiet imxandra mill-kanali satellitari CCTV, CCTV-News u CCTV-F.

Fl-ewwel L-Istrina tal-President Marie-Louise Coleiro Preca, li damet sejra madwar tnax-ilsieg˙a u nofs, in©abret somma rekord ta’ ftit aktar minn €3,656,000 miljun g˙all-MaltaCommunity Chest Fund. Is-somma li n©abret is-sena l-o˙ra kienet dik ta’ €3,414,386.

Development House, St. Anne’s Street, FRN 9010, Floriana, Malta, Europe | IATA5020088319-23 ROCS House, Main Street, MLH 2310, Mellieha, Malta, Europe | IATA 50209994

Tel: +356 20 15 15 15 | Fax: +356 2152 3869 | Email: travel@rocsgrp.com

www.rocsholidays.comOer valid on male and female travelling together. Valid also on 2 female or 2 male travelling together. Oer may be withdrawn without notice. Ladies Fly For Free oer is only valid when packaged with accommodation. For a full list of the ROCS Travel Terms and Conditions please visit www.rocsgrp.com/travel/terms-and-conditions/ E&OE

CYPRUS BOOKING DATES 15 DECEMBER 2014 - 15 JANUARY 2015TRAVEL DATES 15 DECEMBER 2014 – 31 MARCH 2015

DUBAI BOOKING DATES 15 DECEMBER 2014 - 15 JANUARY 2015TRAVEL DATES 01 JANUARY 2015 – 31 MARCH 2015

PAY 1 GET 1FREE FLIGHT

DUBAI SHOPPING FESTIVAL

LADIES FLYFOR FREE

€788YOU SAVE

€287YOU SAVE

AD L

DIES

S FL

Y L LY

AD LFO

DIES OR F

S FL FRE

Y L LY E

Y AAY 1 GET 1PDUBAI

FO

Y 1 G SHOPPIN

OR F

GET TIV NG FES

FRE

1ALVVAL

E

DUBA

Y AAY 1 GET 1PFR

AI BOO

Y 1 G EE F

TESAATESKING D

GET FLIG

1 GHT

TAOU SY

VEAAVE

CYPRDUBA

RUS BOO 15 DE

V TRAAVEL D15 DE

AI 15 DE V TRAAVEL D

A1 J0

TESAATESKING DANU14 - 15 J CEMBER 20

TESAATESVEL D14 – 31 MARCH 20 CEMBER 20

ANU14 - 15 J CEMBER 20TESAATESVEL D

15 – 31 MARC Y 20ARNU

15Y 20ARU

15 RCH 20

15Y 20ARU

15 CH 20

8€7AOU SY

€28AOU SY

88VEAAVE

78VEAAVE

ema alid on male and fer vOaged alid when packis only v

alid also on 2 f. Vogetherelling tvaale tror a full tion. Fommodac with ac

elopme v19-23

ellin vaemale or 2 male tr o on 2 ferms a el T Terms and Cvart of the ROCS T lis

De

eet, FRN 90trs St. Anne’, Sent Houseeet, MLH 2310tr, Main S3 ROCS House

56 20 15 15 15 | Fel: +3TTel: +3

y be withdrer ma. Oogetherng twwonditions please visit w nd C

ope , Floriana, Malta, Eur10 N 90ope , Mellieha, Malta, Eur H 2310

va9 | Email: tr2 38656 215ax: +3 F

ocsho.rwww. Ladies Fly Fewn without notica r

erms-and-ctel/vatrom/c.ocsgrp.r

200883A50T | IA209994A 50TTA 50 | IA

omc.ocsgrpel@rv

omcs.yolidaer ee oor Fr y F

onditions/ E&OE-c

06 28|12|2014 LOKALIKÓkullhadd.com

L-2014 FI KLIEMNAHekk kif ninsabu fuq l-g˙atba ta’ sena ©dida, tajjeb li nag˙tu ˙arsa lejn dak li g˙adda minnu l-poplu Malti matul is-sena 2014. Kienetsena mimlija avvenimenti ma jaqtg˙u xejn. Avvenimenti sbie˙ li fakkru anniversarji importanti ta’ Malta Indipendenti, Repubblika uÓielsa, li ming˙ajrhom pajjiΩna qatt ma seta’ jkun dak li hu llum il-©urnata. Rajna avvenimenti kura©©uΩi li permezz tag˙hom Maltatat eΩempju lil pajjiΩi o˙ra. Rajna wkoll avvenimenti xejn sbie˙, fosthom dawk li raw politiçi ja˙dmu kontra pajjiΩhom.

F’dan is-servizz qed nag˙tu ˙arsa lura lejn ftit minn dak li ppubblikajna matul is-sena, sabiex in©eddu w˙ud mill-memorji ta’ dak lig˙addejna minnu fl-a˙˙ar tnax-il xahar.

JANNAR

B’xorti ˙aΩina kellna nibdew is-sena 2014 bi tradiment min-na˙atal-Partit Nazzjonalista; tradimenttal-kunçett baΩiku marbut maç-çokon ta’ pajjiΩna li jesi©i li l-Maltin jippreΩentaw frontmag˙qud quddiem il-barrani, uma jo˙or©ux il-battibekki ta’bejniethom ’il barra minnarthom.

Proprju f’Jannar rajna lill-Kaptal-OppoΩizzjoni Simon Busuttiljixxena quddiem il-mezzi tax-xandir u juΩa kliem dispre©jattivfil-konfront ta’ pajjiΩu b’rabtamal-iskema taç-çittadinanzab’investiment. L-MEPsNazzjonalisti, ta˙t id-direzzjonital-Kap tal-OppoΩizzjoni, g˙amluiΩjed minn hekk. Dawn mhuxbiss kitbu riΩoluzzjoni kontrapajjiΩhom stess, iΩda sa˙ansitrag˙amlu minn kollox biex pajjiΩ-na jkun l-uniku wie˙ed li ji©ikkritikat.

Meta l-Partit Laburista kien fl-OppoΩizzjoni u Simon Busuttilkien MEP, spiss kien imur fuq MEPs Laburisti u jitlobhom biex jaraw li Maltama tissemmiex f’xi riΩoluzzjoni. U fil-fatt hekk kien ji©ri, g˙ax il-PartitLaburista kien jifhem u jirrispetta dan il-kunçett baΩiku. IΩda meta nqalbet il-folja Busuttil g˙aΩel li jittradixxi dan il-kunçett biex jipprova jiskurja xi puntpolitiku fuq livell lokali, fl-istess waqt jg˙in lil dawk il-pajjiΩi li riedu jwaqqfudin l-iskema sempliçiment g˙ax kienet se tikkompeti mal-iskemi tag˙hom.

Fi kliem ie˙or, Jannar kien sinjifikanti g˙ax kixef il-kuluri tal-Kap tal-OppoΩizzjoni u l-partit tieg˙u. Minn dak iΩ-Ωmien ng˙idu b’wiççna minn qud-diem li dawn il-kuluri mhux biss ma nbidlux, iΩda Ωiedu fil-qawwa tag˙hom.

ÇITTADINANZA B’INVESTIMENT

FRAR

Xahar wara jinkixef racketkbir ta’ serq ta’ elettriku;serq l i GvernNazzjonal is ta ˙al lag˙addej g˙al snin s˙a˙b’ impunità, minkej ja l ikien jaf l i l -Enemaltakienet se teg˙req u ©©orrlill-pajjiΩ mag˙ha. GvernLaburista, permezz tal-Ministru g˙all-Ener©ija,ma tilifx ˙in sabiex ja˙tarTheft Control Unit, liemaunit sab racket s˙i˙ ta’serq ma’ wiççu.

Permezz ta’ investigaz-z joni mil l -kumpani jaTaljana Enel, ©ie skopertli kien hemm xejn inqasminn 22 meter li kienu©ew imbag˙bsa, bil-kon-segwenza l i kienu qedjimmarkaw biss 20% tal-konsum. Dan kien qedj i rr iΩul ta f ’ te l f ta ’ €30mil jun g˙al l -Enemalta.Sussegwentement diversiimpjegat i ta l -Enemalta©ew sospiΩi u tressququddiem i l -Qort i mil l -Pulizija.

Hawnhekk il-Gvern ˙a d-deçiΩjoni g˙aqlija li jag˙ti çans lil dawk il-kli-jenti li kellhom suspett li l-meter tag˙hom jista’ jkun imbag˙bas, biex jer-squ minn rajhom u jroddu lura dak li serqu, flimkien ma’ penali. “A˙nama rridux nitfg˙u familji l-˙abs,” kien il-kliem tal-Prim Ministru JospehMuscat b’rabta ma’ din id-deçiΩjoni.

SERQ TA’ ELETTRIKU

APRIL

Kienet proprju din il-gazzetta lifil-bidu ta’ April Ωvelat li l-OppoΩizzjoni kienet se tastienimeta jittie˙ed il-vot fuq l-UnjoniÇivili ©imag˙tejn wara. Din l-astensjoni nibtet minn battaljabejn forzi konservattivi u forziliberali fi ˙dan il-PartitNazzjonalista, b’Simon Busuttiljag˙Ωel li ja˙sel idejh minn dinil-materja u ma jie˙u l-ebdadeçiΩjoni fuqha.

Ûew© ˙ar©iet wara l-KullÓaddΩvelat ukoll li Busuttil ma ˙alliexfree vote fuq l-unjoni çivili g˙axkien mhedded bir-riΩenji mid-deputati konservattivi, fosthommill-Viçi Kap g˙all-Affarijiet tal-Partit Beppe Fenech Adami, lima ried lil ˙add mill-PN jivvotafavur. Hawnhekk Busuttil spiççajiΩfen fin-nofs, hekk kif fuq in-na˙a l-o˙ra tieg˙u kellu lill-ViçiKap g˙all-Affarijiet tal-ParlamentMario Demarco jis˙aq favur l-unjoni çivili.

Filwaqt li l-OppoΩizzjoni kienetmaqbuda f’konflitti interni li issa huma sinonimi ma’ dan il-partit, GvernLaburista kien kapaçi jasal g˙al deçiΩjoni u vvota unanimament favur l-unjoniçivili.

Dan mhux biss wassal biex koppji LGBTI g˙all-ewwel darba jkollhom l-unjoni tag˙hom rikonoxxuta mill-Istat, iΩda wkoll lil pajjiΩna biex ji©irikonoxxut fost l-aqwa pajjiΩi fl-Ewropa f’dawk li huma drittijiet çivili g˙alpersuni LGBTI. Din kienet qabΩa kbira meta wie˙ed iqis li ta˙t il-Gvernpreçedenti pajjiΩna kien dejjem ji©i relegat fil-qieg˙, fost l-ag˙ar pajjiΩi fid-drit-tijiet LGBTI.

L-UNJONI ÇIVILI

MEJJU

F’Mejju din il-gazzetta rrap-purtat it-turnout tal-elezzjonital-Parlament Ewropej, lisakemm morna g˙all-istampakien ta 75%; perçentwal li jir-rifletti tnaqqis fuq l-elezzjonital-2009. Minkejja dan, pajjiΩ-na xorta huwa kkunsidratfost il-pajjiΩi tal-UnjoniEwropea li g˙andhom l-og˙la parteçipazzjoni f’dawnl-elezzjonijiet.

L-eΩitu ta’ dawn l-elezzjoni-jiet g˙all-Partit Laburista kienwie˙ed poΩittiv, fejn ele©©atliet MEPs: Alfred Sant,Miriam Dalli, u MarleneMizzi, b’Dr Sant jin˙atar Kaptad-Delegazzjoni Laburista biqbil unanimu maΩ-Ωew©MEPs l-o˙ra. Il-PartitNazzjonalista wkoll ele©©atliet MEPs: Roberta Metsola,David Casa, u ThereseComodini, iΩda din il-gazzetta rrappurtat tensjoniji-et bejn Metsola u l-Kap tal-OppoΩizzjoni min˙abba lidin hija kkunsidrata li tip-preΩenta theddida g˙at-tmexxija tieg˙u.

F’kummenti li kien ta lil din il-gazzetta fil-˙ar©a ta’ wara l-elezzjoni, il-PrimMinistru Joseph Muscat qal li r-riΩultat miksub ma kienx wie˙ed li seta’jinkiseb minn partit wa˙du, u kien prova çara li din is-sena l-poplu vvota g˙alMalta Tag˙na Lkoll. “Din is-sena l-poplu kompla jsa˙˙a˙ dik l-g˙ajta u kkon-ferma li pajjiΩna verament qed jitmexxa f’dik id-direzzjoni,” sostna l-PrimMinistru

L-ELEZZJONI TAL-PARLAMENT EWROPEW

LOKALI KÓ 28|12|2014 07kullhadd.com

ÌUNJU

F’April il-Gvern mhux biss wettaq il-weg˙da elettorali ta’ servizz b’xejn g˙all-˙arsien tat-tfal g˙al dawk il-©enituri li ja˙dmu t-tnejn full-time, iΩda wkollestenda s-servizz g˙al dawk il-©enituri li ja˙dmu part-time u dawk li qed jis-tudjaw biex ikunu jistg˙u jiksbu xog˙ol.

Xahrejn wara, din il-gazzetta rrappurtat li l-fatt li f’Malta jing˙ata childcarebla ˙las ipo©©i lil pajjiΩna fost l-iktar pajjiΩi fejn iç-childcare huwa aççessibblifl-Unjoni Ewropea. Din il-konferma ˙ar©et minn rapport tal-KummissjoniEwropea, li jsemmi l-importanza li anke minn età Ωg˙ira t-tfal ikollhom ta˙ri©ippjanat u adegwat g˙alihom u kif iç-childcare jista’ jtejjeb il-˙iliet li t-tfalikollhom sa min età Ωg˙ira.

Dan ir-rapport wera kif, permezz ta’ ˙arsien tat-tfal b’xejn, Malta qieg˙dafost l-iktar pajjiΩi fuq quddiem f’dan il-qasam, speçjalment meta mqabbla ma’pajjizi o˙ra b˙all-Irlanda, ir-Renju Unit u l-Lussemburgu li g˙andhom fost l-og˙la rati ta’ miΩati g˙all-˙arsien tat-tfal.

ÓARSIEN TAT-TFAL B’XEJN

SETTEMBRU

Karmenu Vella, li kien jokkupa l-kariga ta’ Ministru g˙at-TuriΩmu, ©ie nominatmill-Gvern Malti g˙all-kariga ta’ Kummissarju Ewropew. Il-KummissarjuJuncker ta lil Vella d-dekasteri tal-Ambjent u l-Affarijiet Marittimi, li huma fostl-iktar dekasteri importanti li qatt kellu pajjiΩna. Din kienet turija çara ta’fiduçja f’Vella u l-g˙aΩla tal-Gvern Malti.

Madankollu, b˙alma g˙amel fil-kaΩ tal-IIP, il-Partit Nazzjonalista g˙aΩel lijipprova jag˙mel il-bsaten fir-roti, iΩda din id-darba minn wara l-kwinti. Din il-gazzetta rrappurtat kif il-PN inqeda b’diversi persuni biex jippruvaw i˙amm©ulil Karmenu Vella u jo˙olqulu iktar diffikultajiet meta jasal il-waqt li ji©i inter-vistat mill-Parlament Ewropew.

Il-PN baqa’ jdur mal-lewΩa sal-a˙˙ar, jipprova jag˙ti l-impressjoni li mhux sejapprova n-nomina ta’ Vella. Meta kien mistoqsi minn din il-gazzetta jekk huxse japprova jew jirrifjuta l-g˙aΩla ta’ Vella, il-PN kien qal biss li ma ©iexikkonsultat. Ovvjament il-PN naqas milli jg˙id jekk kinitx prassi meta huwakien fil-Gvern, li jikkonsulta mal-OppoΩizzjoni fuq g˙aΩliet b˙al dawn.

IL-KUMMISSARJU EWROPEW

OTTUBRU

A˙bar li nikktet lil ˙afna f’Ottubru li g˙adda kienet ir-riΩenja ta’ PawluCremona minn Arçisqof ta’ Malta. Filwaqt li kien hemm diversi spekulazzjoni-jiet dwar ir-ra©uni wara din ir-riΩenja, l-Arçisqof Emeritu qal li kien ˙a din id-deçiΩjoni g˙al ra©unijiet ta’ sa˙˙a.

L-g˙ada li l-Papa Fran©isku aççetta r-riΩenja tal-Arçisqof Malti, din il-gazzettaanalizzat il-li©i Maltija li tg˙id li f’çertu çirkostanzi l-Prim Ministru jista’ jag˙Ωelhuwa stess Arçisqof ©did. Din il-li©i, mag˙rufa minn ftit u minsija minno˙rajn, tg˙id li l-Prim Ministru mhux biss irid japprova l-˙atra ta’ Arçisqof©did, iΩda jista’ sa˙ansitra jag˙Ωlu huwa jekk ma tkunx tressqitlu nomina fiΩmien ©imag˙tejn.

Din il-li©i tmur lura g˙all-1838 u kienet idda˙˙let mill-FrançiΩi, li ma ridux lil-isqfijiet Maltin ikunu mag˙Ωula minn Ruma u joperaw minn barra minnMalta, b’riΩultat ta’ influwenza sproporzjonata fuq il-Knisja Maltija minnqawwiet barranin. L-IngliΩi kienu wkoll adottaw din il-li©i, li nΩammet mill-awtoritajiet Maltin anke wara l-Indipendenza.

JIRRIÛENJA L-ARÇISQOF

NOVEMBRU

U kellna ntemmu s-senaeΩatt kif bdejnieha: b’sor-priΩa kerha min-na˙a tal-OppoΩizzjoni. Jekk xejn, danil-partit ma jiqafx jissorpren-di, anke jekk fin-negattività.F’Novembru din il-gazzettaΩvelat kif id-deputati tal-PN limatul il-le©iΩlatura li g˙addi-et kienu fil-Kabinett, kienutaw lura biss €20,000 mill-€120,000 Ωieda li kienu la˙qu˙adu bil-mo˙bi ta’ kul˙add.

Qabel Marzu 2008, il-mem-bri tal-Kabinett kienu jirçievus-salarju tag˙hom uallowance ta’ €5,823 fil-kaΩtal-Prim Ministru u €2,320 fil-kaΩ ta’ ministru u segretarjuparlamentari. F’Mejju tal-2008, il-membri tal-Kabinetttaw lilhom infushom is-salarju tag˙hom b˙ala min-istru jew segretarju parla-mentari, duty allowance ta’20% ta’ dan is-salarju, is-salarju ta’ membru parlamen-tari, allowance ie˙or ta’ 20%ta’ skala 1 taç-Çivil u postageallowance ta’ €1,500. B’danil-mod il-Prim Ministru Gonzi beda jit˙allas mat-€80,000 fis-sena waqt li l-min-istri u s-segretarji parlamentari bdew jit˙allsu mal-€75,000 fis-sena.

Meta dan kollu sar mag˙ruf fil-pubbliku u wara pressjoni kbira mill-PartitLaburista, f’Jannar 2011, Lawrence Gonzi fil-Parlament kien ˙are© jg˙id lihuwa u l-ministri kienu ser jag˙tu lura Ω-Ωidiet li ˙adu. Fil-verità iΩda ©ara bissli l-ministri u s-segretarji parlamentari ma baqg˙ux jie˙du l-allowance ta’ 20%ta’ skala 1 taç-Çivil u kienet biss din il-parti li ng˙atat lura miΩ-Ωieda kollha likienu taw lilhom infushom. Fil-fatt, huma baqg˙u jirçievu s-salarju tag˙homb˙ala ministri jew segretarji parlamentari, id-duty allowance ta’ 20% ta’ dan is-salarju u anke s-salarju ta’ membru parlamentari.

Dan ifisser li d-deputati Nazzjonalisti Ωammew g˙alihom madwar €100,000kull wie˙ed. Dan jikkuntrasta ma’ dak li qal il-Kap tal-PN Simon Busuttil, likien stqarr li d-deputati kollha kienu rrifondew iΩ-Ωieda li kienu taw lilhominfushom.

IL-FAMUÛI €500 FIL-ÌIMGÓA

08 28|12|2014 LOKALIKÓkullhadd.com

F’Marzu tal-2013 il-PartitLaburista reba˙ l-elezzjoni©enerali bil-weg˙da li se j©ibbidla radikali fid-direzzjoni ta’pajjiΩna. Is-sena 2014 kienet l-ewwel sena s˙i˙a ta’ Gvern©did u matulha rajna g˙add ta’weg˙di ewlenin minn GvernLaburista ikunu implimentati.Fil-fatt, f’inqas minn dsatax-ilxahar, il-Gvern di©à implimen-ta ammont kbir ta’ riformihekk kif imwieg˙da fil-mani-fest elettorali tieg˙u.

Óafna minn dawn l-imsemmi-ja riformi setg˙u jsirumin˙abba li pajjiΩna tpo©©afuq sisien ekonomiçib’sa˙˙ithom. Fil-fatt, kienetre©istrata Ωieda fit-tkabbirekonomiku filwaqt li d-defiçitkompla jonqos. Dan is-suççessfl-ekonomija ma kienx imkejjelbiss skont il-kalkoli li g˙amelil-Gvern, iΩda wkoll minn

numru ta’ a©enziji internaz-zjonali ta’ kreditu.

Filwaqt li l-PartitNazzjonalista mo˙˙u biss fil-bozoz ˙omor u fl-attakki per-sonali, a©enziji ta’ kreditub˙alma huma Moody’s, Fitch uStandard and Poorsirrikonoxxew id-direzzjoni li l-ekonomija Maltija qed tie˙uta˙t Gvern Laburista u tawindikazzjoni li din se tkomplitiffjorixxi fil-futur. Dan it-titjibfl-ekonomija Maltija se˙˙ fl-ist-ess waqt li ra˙su l-kontijiettad-dawl u l-ilma g˙all-familjif’Marzu li g˙adda.

Pjan ˙olistiku

Dan kollu jifforma parti minnpjan ˙olistiku tal-ener©ija li sejkun qed i˙alli €80 miljun fl-ekonomija peress li mis-senad-die˙la l-kontijiet se jor˙suwkoll g˙an-negozji. Il-pjan jin-volvi wkoll it-tindif tas-sit tal-power station tal-Marsa, l-g˙eluq tat-tankijiet tal-fjuwilf’BirΩebbu©a, it-tkomplija tal-

pro©ett tal-interconnector u t-tlestija ta’ studju dwar il-vijab-biltà ta’ xiri ta’ gass naturalimill-Ewropa permezz tal-pipeline. IΩda l-qofol ta’ dankollu ntla˙aq fit-12 ta’Diçembru li g˙adda meta l-Gvern, permezz tal-Enemalta,la˙aq ftehim mal-kumpanijaÇiniΩa Shangai Electric li setag˙ti injezzjoni ta’ €320miljun, bl-ewwel pagamenti libdew jit˙allsu minn din il-©img˙a stess filwaqt li l-futurtal-˙addiema tal-Enemalta kienukoll salvagwardjat.

Il-pro©ett imsejja˙ ‘Alice inWonderland’ minn xi w˙udinbidel f’buΩΩieqa li nfaqg˙etf’wiççhom u f’fatti konkretig˙all-poplu Malti u G˙awdxikollu.

Fid-dawl tal-fatt li f’Marzu li©ej il-kontijiet se jor˙su wkollg˙as-settur tal-industrija ug˙an-negozji, il-gazzettaKullÓadd ˙arset lejn l-iΩviluppili kien hemm f’dawn l-a˙˙arg˙oxrin xahar ta’ GvernLaburista fis-settur tal-industrija

kif ukoll dak tal-investiment;dan biex l-ekonomija tkompliti©©enera l-©id u b’hekkjin˙olqu iktar impjiegi g˙all-familji Maltin u G˙awdxin.

Sittin pro©ett barrani fitmintax-il xahar

Matul dawn l-a˙˙ar g˙oxrinxahar sar xog˙ol kbir fi ˙danil-Malta Enterprise biex din l-entità tal-Gvern tkun tista’ tiffo-ka aktar fuq il-˙idma ewlenijatag˙ha, dik li sservi ta’ promo-tur primarju tal-investimentf’Malta u G˙awdex kemmminn investituri lokali kif ukollbarranin.

Mill-kliem g˙all-fatti hemmba˙ar jikkumbatti, iΩda dan il-Gvern g˙aΩel li jxammar il-kmiem tant li fi tmintax-ilxahar approva 60 pro©ett ©didkontra 11-il pro©ett approvatfl-a˙˙ar sentejn ta’ amminis-trazzjoni Nazzjonalista. Dawnil-pro©etti qed isarrfu f’iktarimpjiegi g˙all-Maltin u l-G˙awdxin u attiraw diversi set-

turi fosthom dawk tal-far-maçewtika, apparat mediku,manifattura u elettronika, ikelu xorb, Ωvilupp ta’ log˙obdi©itali, stampar, ener©ija uambjent, kif ukoll proviΩjoni ta’servizzi industrijali speçjalizza-ti. Dan is-suççess ta’ investi-ment barrani ©ibed ukoll l-attenzjoni tal-IBM GlobalLocation Trends Report 2014fejn Malta kienet ikklassifikatafit-tieni post fost il-pajjiΩi mad-war id-dinja f’dak li g˙andux’jaqsam mal-kwalità ta’ inves-timent dirett barrani li pajjiΩnaqed jirnexxilu jattira.

Wie˙ed u sebg˙in pro©ettlokali approvat

L-investiment ta˙t GvernLaburista ma ©iex biss minninvestituri barranin iΩda wkollminn investituri Maltin, tant lifl-ewwel disa’ xhur ta’ din is-sena kien hemm 71 pro©ettminn investituri Maltin li kienuapprovati mill-Malta Enterprise.Flimkien, il-Malta Enterprise ul-Malta Industrial Parks iffaçil-itaw il-pro©etti ta’ espansjoni ul-kreazzjoni ta’ impjiegi g˙aldiversi kumpaniji b˙almahuma Baxter, Playmobil,Prominent, Sterling, Chemical,Multigas, Medserv u numru ta’intrapriΩi Ωg˙ar u medji o˙rajn.B’kollox kienu allokati 27 fab-brika u 14- il sit g˙all-iΩviluppta’ fabbriki u workshops.Dawn jammontaw g˙al aktarminn 100,000 metru kwadru ta’spazju industrijali fl-ewweldisa’ xhur tas-sena.

Pro©etti ©odda u espansjoni-jiet li di©à bdew joperaw

Fil-preΩent hemm numru ta’pro©etti ©odda u espansjonijietli ©ew approvati mill-MaltaEnterprise u bdew joperaw.

Fis-settur di©itali, inkluΩ il-produzzjoni ta’ log˙ob di©itali,insibu Codemasters, Exient,Oulala kif ukoll 4A. Fis-setturtal-in©inerija nsibu Fidia,Nanotech u Sunlab, flimkienmal-espansjonijiet ta’ LufthansaTechnik, Toly u MCLComponents.

Aktar minn hekk, fil-qasamtal-farmaçewtika nsibu espan-sjonijiet tal-Actavis u Alvogensegwiti mill-Krosscall fil-qasamtal-call centres. Mill-pro©ettiapprovati g˙al G˙awdex insi-bu li fil-qasam tal-informatikahemm l-RS2, Keen u Bollwerk,kif ukoll J Martins fil-qasamtal-in©inerija.

Fil-qalba ta’ dawn is-suççessihemm il-˙idma tal-Gvern, lif’din l-a˙˙ar sena ˙ademqatig˙ biex tkompli titnaqqasil-burokrazija li kien hemmf’entitajiet b˙all-MaltaEnterprise tant li pro©ett jewespansjoni kienu jdumu perjo-du itwal minn ta’ issa biex ji©uapprovati u b’hekk kien ikunhemm aktar stennija biexdawn jibdew joperaw.

Madankollu, xorta wa˙dag˙ad hemm lok g˙al titjib fil-proçess li permezz tieg˙upro©ett jing˙ata fabbrika, fostproblemi o©©ettivi o˙ra limhux façli jing˙elbu, iΩdab’impenn u b’dedikazzjoni danil-Gvern qed jirnexxilu jeg˙lib-hom u se jkompli jtejjeb biexb’hekk il-©id ikompli jinqasamb’mod ©ust bejn kul˙add.

L-EWWEL SENA SÓIÓA TA’ GVERN LABURISTA

EKONOMIJA MEXXEJJA LI QED TIÌÌENERA L-ÌID

AnaliΩi ta’ GLEN FALZON

glenfalzon19@gmail.com

PERsONAlItÀ KÓ 28|12|2014 09kullhadd.com

www.ramonaportelli.com

ramonaportelli@hotmail.com

RAMONA PORtEllItintervista lil MICHELLE ABELA

Ûgur li bil-mist˙ija l-bniedem ma jasal imkien. Óafna, fil-fatt, jispiççaw ibatu f’˙ajjithom min˙abba lijkunu jist˙u. MaΩ-Ωmien jaf jindunaw kemm kienu qed jitilfu f’˙ajjithom. L-istess g˙al min jixtieqjipprattika xi tip ta’ eΩerçizzju fiΩiku g˙ax idejqu l-fatt li jkun espost quddiem klassi nies min˙abbaforsi l-figura mhux mixtieqa. B’xorti tajba hawn soluzzjoni g˙al min jixtieq jipprattika xi eΩerçizzjufiΩiku ming˙ajr ma jkollu g˙alfejn jist˙i wisq.

Dan l-a˙˙ar avviçinatni persuna li kellmitni dwar l-importanza ta’ eΩerçizzju fiΩiku li mhux daqstantpopolari hawn Malta, g˙alkemm dan l-a˙˙ar Ωdiedet id-domanda g˙alih. Qed nirreferi g˙all-aquaaerobics, u sabiex insir naf aktar dwar dan l-eΩerçizzju tkellimt ma’ Michelle Abela li hija g˙alliematal-aqua aerobics u li ilha tg˙allmu g˙al dawn l-a˙˙ar erbatax-il sena.

MOD KIF tIttRENJA U Fl-IstEss ÓIN tIFFRIsKA

L-aqua aerobics huma opportunità ideali g˙al dawk lima j˙ossuhomx komdi jag˙mlu eΩeçizzji fuq l-artimma j˙ossuhom aktar komdi fl-ilma. Aqua aerobicshija attività divertenti, kif ukoll eΩerçizzju effettiv˙afna. Barra minn hekk l-aqua aerobics huma s-soluz-zjoni g˙al kull persuna, iΩda wie˙ed xorta g˙andu jis-taqsi lit-tabib tieg˙u qabel ma jipprova eΩerçizzji©odda.

Michelle g˙andha disg˙a u tletin sena, miΩΩew©a ug˙andha tifel ta’ tmien snin. Toqg˙od San Ìiljan uta˙dem b˙ala aqua aerobics instructor f’xi lukandilokali. T˙obb it-ta˙ri©, it-tisjir, u tfaddal il-bolol, munitiu souvenir dolls. T˙obb l-annimali, speçjalment il-qtates. G˙al xi Ωmien kienet dehret fuq programmlokali Kilo Challenge fejn kienet l-aqua aerobicsinstructor tal-parteçipanti kollha.

Il-bidu tal-karriera ta’ Michelle bdiet meta kienetbdiet tmur g˙al xi ta˙ri© f’gym lokali u tattendi g˙al xiklassijiet ukoll, u kienet g˙al qalba ˙afna. “Darbawa˙da kien hemm avviΩ fil-gazzetta u attendejt il-korsta’ Speedo Aquatic Fitness System, ikkwalifikajt uminn dakinhar bdejt ng˙allem l-aqua aerobics. Ftitsnin wara kont ukoll attendejt kors ta’ HalliwickFoundation of Swimming Therapy u kont nag˙melxog˙ol volontarju ng˙in lit-tfal tal-Eden Foundation.Sal-lum l-aqua aerobics hija l-passjoni tieg˙i,” sostnietMichelle b’sodisfazzjon.

Benefiççju li jit˙addem il-©isem kollu

Bdejt nitkellem ma’ Michelle dwar il-vanta©©i tal-aquaaerobics u sirt naf li permezz ta’ dan it-ta˙ri© ikun qedjit˙addem il-©isem kollu. Fil-fatt, spjegatli kif l-eΩerçiz-zju fl-ilma jipprovdi appo©© g˙all-©isem tal-bniedem,filwaqt li xorta jippermetti g˙al workout tajba. “Waqt lin˙addmu ©isimna kollu, nuΩaw wkoll tag˙mir b˙aldumb-bells u noodles. M’hemm l-ebda impatt fuq il-©isem,” bdiet tispjegali Michelle.

Barra minn hekk kompliet tinfurmani li hemm aktarbenefiççji, b˙al ng˙idu a˙na ΩΩid iç-çirkolazzjoni, iΩΩid

il-flessibbiltà, tissoda l-muskoli, u titjieb il-funzjoni tal-pulmun u tal-qalb, kontroll tal-piΩ, eΩenzjoni mill-istress, irqad a˙jar u jin˙arqu ˙afna kaloriji – bejn 350-700 kaloriji f’sieg˙a. “L-eΩerçizzju fl-ilma jista’ jintuΩawkoll b˙ala terapija g˙all-irkupru minn aççidenti ukorrimenti. Tie˙u pjaçir u hija opportunità biextag˙mel ˙bieb ©odda,” sa˙qet Michelle.

Tlabtha tg˙idli min jista’ jattendi g˙al-lezzjonijiet tal-aqua aerobics, Michelle qaltli li prattikament kull min

i˙ossu b’sa˙˙tu jista’ jipparteçipa. “Dawk li jafujg˙umu, anke dawk li ma jafux jg˙umu jistg˙u jatten-du. Nisa tqal jistg˙u jattendu ukoll. Minn tfal sa kbarjistg˙u jattendu. Ideali li tfal bejn sitta u tnax-il senajattendu klassi g˙alihom. Dawk it-tfal li ma jafuxjg˙umu huwa ideali li jattendu klassi fejn jil˙qilhom l-ilma.”

Ridt inkun naf jekk il-Maltin hux konxji ta’ eΩerçizzjifl-ilma b˙alma huma l-aqua aerobics, jew forsi g˙adm’hawnx g˙arfien biΩΩejjed. Minn dak li tinnota,Michelle sostniet, “Bil-mod il-mod, il-Maltin qed isirukonxji ta’ eΩerçizzji fl-ilma b˙alma huma l-aqua aero-bics, imma g˙adna naqra lura.”

G˙al dawk li forsi ja˙sbuha darbtejn jew jiddejqujixxarbu biex jag˙mlu dan l-eΩerçizzju, Michelle tinko-ra©©ihom u tg˙idilhom li jekk wie˙ed ma jippruvaxma jistax ji©©udika.

Mhux biss g˙as-sajf, imma anke g˙ax-xitwa

Min-na˙a l-o˙ra, g˙al dawk li forsi jimmissjaw il-ba˙arfis-sajf, fl-aqua aerobics g˙andhom isibu soluzzjonibiex jag˙mlu xi ˙a©a ta’ ©id. Michelle ikkonfermatlidan kollu: “L-aqua aerobics huma mod divertenti biextie˙u ˙sieb sa˙˙tek kif ukoll tibqa’ frisk fis-sajf, peròwie˙ed xorta jista’ jattendi klassijiet tal-aqua aerobicsfix-xitwa fil-pools imsa˙˙na f’xi lukandi. Il-buoyancytal-ilma ttaffi l-©ogi ibsin, li jippermettu g˙al movimen-ti li jistg˙u ma jkunux possibbli g˙alik fuq l-art. Hijaidea tajba li wie˙ed jibqa’ jag˙mel l-eΩerçizzju matulis-sena kollha. L-aqua aerobics huma attività ta’ bene-fiççju g˙al sa˙˙tek u fl-istess ˙in tie˙u gost,” kompliettg˙id Michelle.

Fl-a˙˙ar tal-intervista, b’kurΩità, staqsejtha g˙aliexg˙aΩlet l-aqua aerobics u mhux xi tip ta’ eΩerçizzjuie˙or. “G˙aΩilt aqua aerobics g˙ax in˙obb l-ilma ubihom tpo©©i inqas stress fuq il-©ogi u fil-muskoli, ufl-istess ˙in, waqt li qed tag˙mel l-eΩerçizzju fl-ilma,qed iΩΩomm lilek innifsek frisk ukoll,” sostnietMichelle.

10 28|12|2014 oPinJonikÓkullhadd.com

Patri Mario Attard

Kif t˙ossok meta tkun qieg˙edtag˙mel biçça xog˙ol u wasaltf’nofsha? Meta tkun g˙adek nofsle˙ja? Meta taf x’˙allejt warajk u,fl-istess ˙in, tkun taf li g˙adbaqag˙lek aktar x’taqdef?Hekk jaf i˙ossna din il-©img˙a.

Il-©img˙a li biha se jing˙alaqg˙al dejjem is-separju fuq is-sena 2014. Sena mimlija ©rajjiet.Tamiet. Fer˙at. Imma l-istorjama tiqafx hemm. Kieku sewwakollox ward u Ωahar! Kiekusewwa kulma mmiss isirlideheb. Nitfag˙ha bl-addoçç uti©ini tajba! Imma l-˙ajjatg˙allimna xorta o˙ra ˙bieb.Ìieli tant kemm ikun ilnana˙dmu biex nag˙mlu biççaxog˙ol tajba li neg˙jew qabel il-waqt. U kieku tg˙id dik il-biççaxog˙ol ti©i kif nixtieqha, fiha uma fihiex! Almenu fil-mumenttad-delirju tal-fer˙ tag˙na nin-sew l-g˙araq li nkunu g˙eriqnabiex inwettquha!

Imma ner©a’ ng˙id u nibqa’ng˙id sakemm tg˙idli:“Aqtag˙ha!” l-affarijiet majse˙˙ux hekk. Abrakatabra! Ìieliji©rilna li, minkejja li na˙dmudaqs il-klieb, naslu f’punt fejnin˙ossu l-qtig˙ il-qalb jag˙fasfuqna. U g˙aliex? Óeqq ara!G˙ax dak li nkunu ilna nit˙abtug˙alih ma jsirx. Dak li nkunu˙lejna sa˙˙itna biex ise˙˙ isiril-na suf! U mbag˙ad ˙alli g˙alinakemm nirrabjaw. Ninkurlaw. Ul-ag˙ar, jekk nibdew in˙aqqu!Ja˙asra! Bid-dag˙a nis˙tu kol-lox!

F’din il-©img˙a li biha se

nag˙lqu s-sena u se nibdewsena o˙ra rridu nifhmu ˙a©aimportanti: fil-˙ajja huwa tajjebli nfasslu g˙anijietna. Huwa taj-jeb li ng˙idu fejn nixtiequ naslu.G˙ax ˙ajja bla pjan x’˙ajja hi?Nispiççaw b˙aΩ-Ωugraga! Indurufuqna nfusna. Induru fuq dak lin˙ossu. U nibqg˙u hemm. Is-sentimenti ji©u u jmorru.G˙andhom ir-ri˙ tag˙hom. Ujinbidlu b˙alma jinbidel ir-ri˙tar-rapport tat-temp!

Imma, u hawn irridu min forsiji©bdilna widnejna, jiena l-ewwel wie˙ed, il-˙ajja hija˙afna aktar sabi˙a u interessantiminn dak li n˙aΩΩu fuq il-karta.Il-karta nist˙ajjilha b˙al kamramag˙luqa. Taf id-dimensjonijiet

tag˙ha. Taf il-limiti tag˙ha. Tafsafejn tista’ taghtik. U daqshekk.Mela, jekk ˙ajti se te˙el bissmal-karta x’gost fiha? X’interessbaqg˙alha? Meta dak kollu lig˙andu ji©rili di©à qieg˙edim˙aΩΩeΩ fuqha, x’sorpriΩibi˙siebha tag˙tini? G˙alhekkmhux g˙aqli meta wie˙ed imurjaqra xortih! G˙ax x’gost fiha linkun naf x’se ji©ri minni? U jekkdak li qaltli s-sa˙˙ara, li jienama nemminix u m’g˙andixfiduçja fiha, in˙allih jikkundiz-zjonali ˙ajti, dak x’˙elsien hu?Lest li ng˙addi ˙ajti ikkalzratmal-biΩa’ li xi darba se jse˙˙dan minni? Ibqg˙u çerti u Ωgurili jekk dak li qaltli ma jse˙˙xin©ibu jien fuqi bil-biΩa’ li nibΩa’!

Le ˙bieb! Dan mhux lant!Imma rrid li ng˙ix ˙ajti fil-mis-

teru tag˙ha. Il-kliem li kiteb il-˙abib tieg˙i, Ray Mahoney, fil-kanzunetta klassika Tfajjel çke-jken, iqaxxar dak li rrid ng˙id.“G˙ada ˙add ma ra˙!” X’g˙erf!G˙ax g˙ada huwa midfun fil-misteru. Ji©ifieri fil-pjan tal-Mulej! Pjan li jien, bit-ta˙bilkollu ta’ mo˙˙i, qatt ma nista’nasal g˙alih. Mela g˙alfejn danl-inkwiet kollu? Qisu g˙adamhux ˙a jisba˙?

Kemm hi isba˙ meta ˙ajti tkunrigal li ng˙ix u ng˙oΩΩ kuljum!Inkun f’liema çirkustanza nkun.Meta sentejn u tmien xhur ilusirt naf li mradt intba˙t li fuqikienet waqg˙et grazzja kbira. Il-grazzja li napprezza kull waqt ling˙ix. Li napprezza kull per-suna li mag˙ha ng˙ix u niltaqa’.Li nibda nara kollox, bil-mod il-mod, b˙ala rigal mis-sema!

Dan qieg˙ed ng˙idu mhuxg˙ax jien bir-ra©©iera. Ûgur lim’iniex! Imma g˙ax il-˙ajjaqieg˙da tg˙allimni li isba˙ mill-waqt ta’ issa m’hawnx! F’kullwaqt hemm ma˙Ωuna fih it-tama. Il-fer˙. Il-paçi. Kull waqtg˙andu fih il-lenti li jg˙inni naral-˙ajja ta’ dejjem li hi daqshekkqrib! Xi ©miel! X’kura©©! X’paçi!Mulej, issa li qieg˙ed f’nofs triq

tal-a˙˙ar ©img˙a li se dda˙˙alnif’sena ©dida, g˙inni biexnitg˙allem mill-img˙oddi, nap-prezza l-preΩent u nid˙ol f’sena©dida mimli tama ta’ ˙ajja isba˙g˙ax mg˙ixha fil-paçi tieg˙ek.Ammen.

Claire Xuereb Grech

G˙alkemm kienet diff içl ig˙alija li nitkellem fil-pubb-liku meta ©ie inawgurat il-monument tal-Perit Mintoff,aççettajt min˙abba dan il-bniedem, bniedem li jekktag˙Ωel l i t irr ispettah,tag˙mel affari j iet g˙alih lig˙al ˙addie˙or ma tag˙mil-homx. G˙amilt t l iet sninna˙dem fuq ktieb dwaru u, l-istess, g˙amiltu g˙alih, g˙al˙addie˙or ma kontxnag˙mlu. Il-ktieb tieg˙i huwal-monument personali tieg˙ilejh. U g˙aliex g˙amiltu?

G˙ax min hu b˙ali utwieled wara l-1979, ma jif-takrux fl-aqwa tieg˙u. Min hub˙ali huwa g˙atxan biex isirjaf dwaru, biex jifhem lilu u l-politika tieg˙u, biex isir jafg˙aliex iqanqal daqstant lin-nies, kemm b’mod poΩittiv ukemm b’mod negattiv.

Min hu b˙ali u twieled waral-1979 konxju qabel kolloxtal-umanità tieg˙u g˙ax jif-takru qed jixjie˙, jiftakru sej-jer lura bil-mod i l-mod.Ji f takru bniedem normali .Dan kien bniedem normali,©ej minn familja komuni minnBormla. Trabba fost i l -BormliΩi. Imma minn din ir-realtà sempliçi ˙are© bniedemspeçjali, uniku, essenzjali g˙alpajjiΩna u g˙all-Maltin kollha.L-aqwa ˙a©a li g˙amel kienetli qered il-faqar minn pajjiΩna,˙are© in-nies b’diΩabbil tàmill-kantini, qered mard b˙at-tuberkoloΩi u l-lebbra minnpaj j iΩna, qabad l i l Malt inminn xag˙arhom u tahomimbuttatura ’l fuq biex jibdewjg˙ixu ˙ajja dinjituΩa.

Kien hu l i fehem, aktarminn ˙addie˙or, il-bidliet likellhom ise˙˙u wara l-gwer-ra; bidliet li biex iwettaqhomtnisslet fih il-viΩjoni a˙˙arijatieg˙u. Wisq kien i˙obbha lilMalta, twebbel biha, ˙ademg˙aliha, bata min˙abba fihasakemm kiseb il-˙elsien totalitag˙ha. Is-sens ta’ lealtà likellu lejn pajjiΩna tispikka tulmedda ta’ g˙exieren twal ta’snin, sens ta’ lealtà li g˙alihmhux il-poplu BormliΩ bisshuwa grat i l le j la lejh.Min˙abba l-lealtà tieg˙u, ille-jla Malta u G˙awdex kollhahuma grati lejh.

Min hu b˙ali u twieled waral-1979 jiftakru kwiet u ©wej-jed. Min hu b˙ali jo˙lomb’mexxej b˙alu. Jo˙lom lijarah mimli dinamiΩmu, bΩuli-ja, kollu kura©©, mg˙a©©el,b’determinazzjoni l i majla˙˙aq mag˙ha ˙add.Qsajjar, b’par g˙ajnejn li jinf-du imma li jafu wkoll i˙ennu,b’personali tà dominanti ,b’le˙en li jaf isawwat immajaf ukoll iΩieg˙el, bi kliem lijqanqal il-qlub, b’g˙emil lijifta˙ l-im˙u˙.

Min hu b˙ali , jo˙lomb’mexxej tal-kalibru tieg˙u,b’kapaçità l i jara f i t - tul ujifhem xi jkun g˙addej fil-pajj iΩi tal-madwar, xi jkung˙addej u xi jkun ©ej. Min hub˙ali jixtieq jisimg˙u jitkellembit-tixbihat u jimma©ina l-folol kbar li dan ir-ra©el kienkapaçi j©ennen g˙al warajh.

F’çertu aspetti ©ie qabelΩmienu, tant l i ˙afna mafehmuhx, g˙adhom sal-lumma j istg˙ux j i fhmuh.

G˙adhom ma jafux x’ inhiMalta u min fejn ©iet. Humhux talli kien jaf minn fejn©iet, talli kien jaf fejn se jwas-salha.

Min hu b˙ali j i fhem liminkej ja l i ma g˙aduxmag˙na, l-ideat tieg˙u kienuri levanti ˙amsin sena i lu,g˙adhom ri levanti l lum ub’konvinzjoni ng˙id li jibqg˙urilevanti mitejn sena o˙ra.Huwa minnu li çertu aspettimis-soçjal iΩmu tieg˙u mato˙lomx li jkunu implimentatifid-dinja tal-lum g˙ax biΩ-Ωmien jinbidlu çertu affarijietb˙alma huma l-metodi ta’tmexxija. Madankollu, metanitkellmu fuq çertu valuri uprinçipji li kellu, in˙oss lidawn huma universali g˙axjibqg˙u tajbin dej jem.PereΩempju, kien jis˙aq fuqil-˙addiem, il-fqir, il-batut u l-marid. Da˙˙al fil-poplu Maltil-idea ta’ ©ustizzja soçjali. Dinl-idea ta’ ru˙ soçjali tista’ xidarba ssir out-dated?Alla˙ares ng˙id j ien g˙axinkella nkunu morna luramhux ’i l quddiem, inkunuer©ajna nΩilna fil-qieg˙.

Na˙seb fih u tinbet f’mo˙˙il- im˙abba lejn i l -patri ja,im˙abba li kull Malti g˙anduj˙oss g˙al art twelidu, irrile-vanti hux qed jg˙ix issa jewmitejn sena o˙ra. Hu da˙˙alf i l -Malt in is-sens ta’ ‘ j ienb˙alek u daqsek’ u pprovajeqred is-sens ta’ inferjoritàkollett iva l i l -poplu Malt ij©arrab peress li g˙ex dejjemta˙t ˙akma barranija. Dan il-prinçipju kif j ista’ xi ˙addjg˙id li mhux rilevanti anke

llum jekk g˙adna sal-lum kul-tant inbatu b’kumpless ta’inferjorità fejn jid˙lu l-paragu-ni bejn dak li hu Malti u dakli hu barrani? Il-prinçipju linkunu sid ta’ art twelidna uma jkollniex ind˙il mill-bar-rani mbag˙ad, huwa rilevantiimmens i l lum fid-dawl l iMalta qieg˙da fl-UnjoniEwropea.

U xi ng˙idu dwar il-politikatieg˙u dwar i l -paçi f i l -Mediterran? Dwar il-politikata’ newtralità nonalineata?Dwar il-˙idma g˙all-paçi? Il-Mediterran qed ibaqbaq bl-inkwiet, i l lum aktar minnqabel. G˙iduli intom kif jista’l-kunçett ta’ paçi u newtralitàxi darba jkun skadut?

M’hemmx dubju li fil-˙ajjakollox j inbidel, xejn mhuetern u kulma jibda g˙andu t-tmiem, imma çertu prinçipjig˙andhom ikunu l-g˙eruq,çertu valuri li kien i˙addanhu huma, u g˙andhomjibqg˙u, hemm b˙ala baΩi,pedament sod u b’sa˙˙tu lifuqu jinbena dak li hu ©didillum.

Ma kienx perfett. Qieg˙dafin-natura tag˙na l-bnedmin liniΩbaljaw, u dan kien bnie-dem b˙alna. Iben speçjali tan-Nofsinhar, ta’ Bormla. IllumpajjiΩna kollu jroddlu ˙ajr.Illum pajjiΩna kollu kburi bihlil dan il-bniedem li ˙abb lilMalta u G˙awdex b’qalbukollha, lil dan il-bniedem lia˙na n˙obbuh ilkoll. Lil danil-bniedem li ma jintesa qatt.Lil dan il-bniedem li ma jmutqatt. Lil dan il-bniedem li hul-Perit Duminku Mintoff.

iBEn sPEÇJALi tA’ BorMLA

f’nofs triq

OPINjONI KÓ 28|12|2014 11kullhadd.com

Catherine Fenech

Membru fl-EΩekuttiv Nazzjonalital-Partit Laburista

Minkejja l-bsaten fir-roti u l-gambetti mill-OppoΩizzjoniNazzjonalista u l-alleatitag˙hom sabiex ifixklu l-˙idmatal-Gvern u ma jwettaqx dak liwieg˙ed fil-manifest elettoralitieg˙u, jidher sew li l-ener©ijali qed ja˙lu hija g˙alxejn.Aktar ma jfixklu, il-Gvern aktarjo˙ro© nadif, umli, sensittivg˙ax-xewqat tal-poplu ub’sa˙˙tu mal-elettorat. Aktarqed tissarraf f’fiduçjaming˙and il-poplu urikonoxximent internazzjonali.Jidher li l-bozoz ˙omor veruqed jixeg˙lu, imma fid-DarÇentrali!

Bozza 1:

Xahar wara xahar qed nesper-jenzaw Ωieda fin-numru ta’impjiegi full-time u tnaqqis fil-persuni li qed ifittxu x-xog˙ol.Lulju kien kontinwazzjoni ta’din it-tendenza. F’Lulju lig˙adda l-impjiegi full-timeΩdiedu bi 3.6% meta kkom-parat mal-istess xahar tas-senal-o˙ra.

G˙all-kuntrarju tas-seksik tal-OppoΩizzjoni, dan ix-xaharpartikolari re©a’ mmarka tkab-bir fl-impjiegi fis-settur privatta’ ’l fuq minn 3,700 impjieg u,fil-persuni li qed ja˙dmu b˙alaself-employed, tkabbir fermakbar mill-impjiegi ma˙luqa fl-istess xahar fis-settur pubbliku.L-impjiegi ©odda fost in-nisaΩdied b’5.5%, id-doppju minnfost l-ir©iel, u dan jawgura taj-jeb g˙all-istrate©ija tal-Gvern lijinçentiva u jg˙in lill-marasabiex tid˙ol fis-suq tax-xog˙ol. Barra minn hekk in-numru ta’ persuni li qed ifittxux-xog˙ol naqas g˙al 6,834,ji©ifieri tnaqqis ta’ aktar minn6% fuq Lulju tal-2013.

Bozza 2:

Fil-jiem li g˙addew l-International Monetary Fund(IMF) ta çertifikat ta’ eççellen-za lil pajjiΩna. Bis-s˙ab iswed libdew isemmu l-OppoΩizzjoniu bin-negattività tag˙homtibda donnok tistenna li r-rap-port tal-IMF dwar l-andamenttal-ekonomija ta’ Malta jkun fihçanfir u su©©erimenti g˙all-bailouts u pjanijiet ta’ awster-ità. Imma le, g˙all-kuntrarju, l-IMF ikkonferma r-ritmu tajjebli qabdet l-ekonomija Maltija.L-IMF qal li, filwaqt li l-bqijatad-dinja g˙addejja minn dif-fikultajiet, l-ekonomija Maltijasejra tajjeb ˙afna, tant li t-tkab-bir ekonomiku ta’ pajjiΩnahuwa wie˙ed mill-og˙la fiΩ-Ûona Ewro.

L-ekonomisti internazzjonalijirrimarkaw li l-qg˙ad niΩelg˙al livelli rekord u li l-bilançestern ta’ pajjiΩna baqa’b’sa˙˙tu. L-IMF qed ibassarukoll li t-tkabbir ekonomikug˙all-2015 u l-2016 se jibqa’jkun b’sa˙˙tu, grazzi g˙all-pro©etti ta’ investiment u Ωiedaqawwija fil-konsum privat,xprunata minn titjib fil-pagi uΩieda fl-impjiegi. Din l-a©enzijawriet apprezzament g˙all-a©enda ta’ riformi f’pajjiΩna,speçjalment fil-qasam tax-xog˙ol, il-governanza tal-finanzi pubbliçi u s-sistema

©udizzjarja.

Bozza 3:

Minn studju xjentifiku li sarf’Novembru li g˙adda mill-Kummissjoni Ewropea fost iç-çittadini tal-Unjoni Ewropea,irriΩulta li f’Malta hawn livellta’ ottimiΩmu qawwi fost il-poplu. Ma©©oranza assolutatal-poplu Malti u G˙awdxij˙oss li l-pajjiΩ miexi fid-direz-zjoni t-tajba. Dan is-sentimentta’ ottimiΩmu qawwi jiΩboqferm ir-riΩultat medju miksubminn fost il-pajjiΩi kollha fl-Unjoni Ewropea u aktar uaktar jikkuntrasta mar-riΩultatita’ pajjiΩna fl-istess st˙arri© lisar fl-istess xahar fl-2012 u fl-2009 fejn kienu biss 30% u25% rispettivament tal-popluMalti li ˙assew li pajjiΩna miexifid-direzzjoni t-tajba. 90% tal-Maltin li rrispondew g˙al danl-ist˙arri© wie©bu li huma sod-isfatti bil-livell tal-g˙ajxien u l-istil ta’ ˙ajjithom u kif ukoll81% j˙ossu li l-livell finanzjarjutag˙hom tjieb.

Aktar minn hekk, l-ist˙arri©jikkonferma li l-familji Ωiedu l-fiduçja tag˙hom fil-Gverntag˙hom. Infatti, il-Maltinkienu l-aktar poplu li werafiduçja fil-Gvern tieg˙u f’dan l-ist˙arri©, b’56%. Dan jikkun-trasta bil-kbir mar-riΩultat tal-ist˙arri© tal-2012, fejn kienubiss 36% li wie©bu li g˙and-hom fiduçja fil-Gvern ta’ dik il-©urnata.

Bozza 4:

U biex tkompli tag˙qad utiskura g˙all-OppoΩizzjoni lijixtiequ ˙afna jbellg˙u lill-poplu li pajjiΩna jinsab f’xifer l-irdum u daqt jaslu d-dlamijiettal-Medjuevu, minn st˙arri©simili li sar minn gazzettaindipendenti lokali, li kul˙addjaf li xejn mhi simpatizzantimal-Gvern preΩenti, u li ©ieppubblikat ftit tal-©ranet ilu,ikkonferma mija fil-mija r-riΩul-tati tal-ist˙arri© li sar mill-Kummissjoni Ewropea. G˙alx-ejn f’dawn l-a˙˙ar ©ranet il-PNnefa˙ kemm fela˙ buΩΩieqakbira u tefa’ mel˙ fuq il-ferita˙alli jimbarazza kemm jista’lill-Gvern u pprova joskura l-

fiduçja li l-poplu g˙andu fil-Prim Ministru, li hu l-g˙adunumru wie˙ed tag˙hom g˙axjafu sew kemm igawdi fiduçjamill-elettorat. Il-buΩΩieqanfaqg˙et f’wiççhom g˙ax,minkejja l-attakk sfrenat ta’dan l-a˙˙ar, il-Gvern u l-PrimMinistru ˙ar©u aktarb’sa˙˙ithom u qed igawdufiduçja akbar.

Ûew© konfermi fi spazju ta’ftit jiem, wie˙ed Ewropew uwie˙ed lokali. Mill-ist˙arri© lisar mill-gazzetta indipendentirriΩulta li minn Mejju ’l hawnkemm il-Gvern u kemm il-PrimMinistru Dr Joseph Muscat qedigawdu fiduçja akbar mill-poplu, filwaqt li l-PN u l-Kaptal-OppoΩizzjoni naqqsu mill-fiduçja li l-poplu Malti uG˙awdxi g˙andu fihom.Esponenti Nazzjonalisti ˙ar©ujdoqqu t-trombi fuq il-mezzitax-xandir jiddikjaraw li kienetsena li l-PN resaq aktar lejn il-poplu u li l-poplu qed jis-mag˙hom u jaççettahom.Iddikjaraw li l-poplu, u b’modspeçjali l-Laburisti, qed jitilqu ujwarrbu lill-Partit Laburista u l-Gvern Laburista. Kienufer˙anin g˙ax donnu l-Kap tal-OppoΩizzjoni rnexxielu jitlaqji©ri u fit-triq sab tieqa miftu˙au rnexxielu jid˙ol fis-salott tal-elettorat, imma kien ta’ diΩap-punt kbir li sab li kif da˙al fis-salott ©ibdulu t-tapit minn ta˙tsaqajh u tawh gambetta.

Bozza 5:

Çertifikat ie˙or internazzjonalili jikkonferma r-roadmapg˙aqlija tal-Gvern, din id-darbafit-turiΩmu, kien il-konfermamill-World TourismOrganisation (UNWTO) fejn fl-ist˙arri© li g˙amlu g˙all-anda-ment turistiku internazzjonali(World Tourism Barometer)g˙all-ewwel g˙axar xhur ta’din is-sena Malta ©iet speçi-fikament akklamata u mfa˙˙rag˙at-tkabbir qawwi li g˙amelpajjiΩna fin-numru ta’ wasliettat-turisti bejn Jannar uOttubru li g˙adda.

Il-pajjiΩi tal-Mediterran kell-hom di©à tkabbir akbar minndak irre©istrat fil-pajjiΩiEwropej kollha flimkien uminn dak irre©istrat global-

ment mal-pajjiΩi kollha tad-dinja. Madankollu, Malta kell-ha tkabbir akbar fl-ewwelg˙axar xhur ta’ din is-sena fl-ammont ta’ wasliet ta’ turistimeta mqabbel ma’ dakirre©istrat fl-istess perjodu tas-sena 2013. Malta mmarkattkabbir ta’ 8.4% filwaqt li l-pajjiΩi tal-Mediterran l-o˙rakellhom tkabbir medju ta’ 7%.

Bozza 6:

Din il-©img˙a kienet wa˙dasodisfaçenti g˙all-qasam tas-sa˙˙a meta nfet˙et l-ewwelfaΩi tal-Isptar tal-Onkolo©ija SirAnthony Mamo. Il-GvernLaburista g˙andu tassew g˙alqalbu sa˙˙et il-poplu u l-aktarta’ dawk li huma l-aktar vul-nerabbli u fi bΩonn ta’ kuraspeçjalizzata. Il-Gvern huwakommess li s-servizz tal-Onkolo©ija jibda jing˙ata kollumill-sptar il-©did sa Mejju li©ej. Jien personalment, li nΩurl-Isptar Boffa spiss min˙abbaçirkostanzi familjari, nikkonfer-ma n-nuqqas ta’ kumdità,spazju u limitazzjoni fil-kura litista’ ting˙ata fl-Isptar Boffa, lijg˙odd g˙exieren ta’ snin.

Dan l-isptar il-©did tal-Onkolo©ija se jkun rigal mill-Gvern lil persuni li huma fostl-aktar vulnerabbli u l-aktar fil-bΩonn ta’ attenzjoni sanitarja, lijixirqilhom li jie˙du l-a˙jarkura fid-dinjità u fil-kumdità.Dan il-pro©ett li kul˙add jir-rikonoxxi u li nbeda ta˙t l-amministrazzjoni preçedenting˙ata bidu fl-2010. Però,kellu jkun Gvern Laburista liqajjem dan il-pro©ett mir-raqdau tah spinta liema b˙alha biexma jintilfux fondi Ewropej likienu marbuta ma’ dan il-pro©ett nazzjonali u kif ukollbiex il-pazjenti morda bil-kançer jibdew igawdu minnservizz li jixirqilhom u li kienilu tant mixtieq.

KonkluΩjoni

B’dawn il-bozoz kollhajixeg˙lu u jteptpu Ωgur li sejkollna l-©ranet tal-Milied koll-ha dawl u dija. Minn qalbig˙eΩieΩ qarrejja, nawguralkoml-isba˙ xewqat g˙al sena ©didamimlija sa˙˙a u hena.

ROADMAP EFFETTIVA U RIKONOXXUTA

Ritr

att:

JOE

CAM

ENZU

LI

12 28|12|2014 opINjoNIkÓkullhadd.com

Max Zammit

Sindku ta’ Ta’ Xbiex

G˙addiet sena o˙ra. Sena lif iha komplejna naraw li lpajjiΩna jinbidel aktar g˙all-a˙jar ta˙t it-tmexxija tal-PrimMinistru Joseph Muscat. Senaferm impenjattiva li komplietissostni u ssa˙˙a˙ dak l ibeda Gvern Laburista fl-2013.

Ma nistax ma nsemmix it-t˙ejj i ja tal-Ba©it 2015 u t-twettieq tal-Ba©it 2014. Is-sena 2015 ser tkun sena lifiha ser insa˙˙u l-©lieda kon-tra l-faqar, ser tkun ippremja-ta l-bΩulija, inizjattivi ©oddaambjentali , tkabbirekonomiku bi 3.5%, 6000imjieg ©did, inizjattiva sabiexji©u meg˙juna persunib’diΩabbiltà, inçentivi ©oddag˙al G˙awdex, pro©ett i©odda sportivi u kulturali,titjib fis-servizzi tas-sa˙˙a,riforma fil-pensjonijiet, miΩurisoçjali ©odda, bini ta’ skejjelu çentri g˙all-˙arsien tat-tfal©odda, investiment fl-edukaz-zjoni, titjib fl-industrija tal-gaming, pro©etti interessanti˙afna g˙at-turiΩmu u l-indus-trija tal-films f’Malta, flimkienma’ bosta miΩuri o˙ra inter-essanti li ser ikomplu jg˙ollul-profil ta’ pajjiΩna.

Sena li fiha rajna l-akbar

investiment li qatt ra pajjiΩna,dak tal-Enemalta, li ninsabottimist li ser ikun qieg˙edipo©©i lil Malta fil-quççatafejn tid˙ol l-ener©ija. Rajnawkoll ir-ro˙s fil-kontijiet tad-dawl u tal- i lma kif kienimwieg˙ed, l i Ωgur l i qedi˙allu aktar flus fil-bwiet tan-nies. Rajna l-inqas rata ta’qg˙ad fl-istorja ta’ pajjiΩna.Sena l i minnha eluf ta’Ωg˙aΩag˙ iffrankaw medja ta'€5,000 mit-taxxa tal-boll fuqix-xiri tal-ewwel proprjetàtag˙hom. Rajna wkoll Ωiedafl-istipendji, filwaqt li bdewjitnaqqsu l-abbuΩi.Uffiçjalment bdiet ukoll il-Garanzi ja g˙aΩ-Ûg˙aΩag˙,hekk kif wara l-età ta’ sittax-ilsena, dawn ser ikollhomgaranzija li ser isibu xog˙ol,ta˙ri© jew ikomplu jistudjaw.Rajna wkoll tnaqqis fil-prezztad-diΩil u l-petrol.

Gvern li qed jippremja l-bΩulija permezz ta’ inçentiviu benefiççji socjali, filwaqt lijaqta’ abbuΩi li kienu pjagag˙all-ekonomija Malt i ja.Gvern serju li dak li jwieg˙ediwettqu. Gvern l i huwag˙aqli fil-mod kif jonfoq flus-na, filwaqt li jattira investi-

ment ©did u innovattiv.Din hija sena li rajna fiha

li l l -Kap tal-OppoΩizzjoniSimon Busuttil ikompli jitlefmill-kredibbiltà t ieg˙u.Po©©a li l l-partit t ieg˙u fl-abbissi tan-negatt ività,minkejja li l-Prim Ministruoffrielu kemm-il darba l-idtal-˙biberi ja. J ispikka n-nuqqas ta’ qbil mal-Gvernfuq i l- l i©i tal- identità tal-©eneru, l-unjonit çivili, il-pro-gramm taç-çittadinanza indi-vidwali b’ investiment, i l -pro©ett ambizzjuΩ fuq l-ener©ija, il-miΩuri dwar l-immigrazzjoni irregolari ubosta kwistjonijiet o˙ra fejn˙ares l-ewwel lejn l-interessparti©©jan minflok l-interessnazzjonali.

Konna protagonisti wkollg˙al-reb˙a elettorali b’distakksimili g˙al dak tal-elezzjoni©enerali. Reb˙a kbira li hijaçertifikat ta’ sodisfazzjon mill-poplu lejn il-Gvern. Tajjeb linfakkru li s-sena d-die˙la serikollna test elettorali ie˙orquddiemna, dak tal-elezzjoni-j iet tal-kunsil l i lokali .Nappella lill-pubbliku sabiexjapprezza iktar ix-xog˙ol lijkun qed isir mill-kunsil l i

lokali. Nemmen li l-kunsillilokali b’ma©©oranza Laburista˙admu ˙afna u g˙andhomviΩjonijiet importanti g˙al-lokali taj iet tag˙na. Ej janag˙tuhom l-appo©© tag˙nau ng˙inuhom jer©g˙u jiksbul-ma©©oranza. Nappellawkoll lill-kandidati kollha tal-elezzjonijiet tal-kunsilli lokali2015 sabiex jibqg˙u dejjemviçin in-nies u jkomplu j˙arsubl-a˙jar mod possibbli l-inter-essi tal-lokal tag˙hom, fil-waqt l i jkomplu jag˙tu l-ener©ija u l-impenn kollutag˙hom g˙all-©id tar-resi-denti.

Ninsab kburi bil-mod kifdan il-Gvern immexxi mill-Prim Ministru Joseph Muscatqed i©ib il-bidliet neçessarji likien hawn bΩonn li js iruf’dan il-pajjiΩ li sa ftit ilu kiensta©na mill- ideat, barra l ikien ˙ejja miΩuri li kienu ta’piΩ g˙all-famil j i Malt in uG˙awdxin. Nag˙laq bil l inawgura s-sena t-tajba lilkomil-qarrej ja tal-gazzettaKull˙add, flimkien mal-Maltinu G˙awdxin kollha. Ser tkunsena o˙ra impenjattiva li fihaser inkomplu na˙dmu g˙all-©id ta’ pajjiΩna.

SENA TA’ ÓIDMA

Aktar ma jg˙addi Ω-Ωmien l-intolleranzaaktar qieg˙da tg˙olli

rasha. Óafna drabi dinhija mnissla mill-fatt li l-poli-tiçi u l-gvernijiet mhumiex jir-rispondu g˙all-biΩg˙at tan-nies. Il-biΩa’ li jintilef impieg.Il-biΩa’ l i l-banek jer©g˙ujigdmu lin-nies. Il-biΩa’ li l-valuri li ilna nafu g˙al mijietta’ snin jinsabu ta˙t attakkminn valuri o˙ra impurtatimal-immigrazzjoni irregolari.

G˙alhekk kellna sena li, fil-fehma tag˙na, aktar kienetimmarkata mill-intolleranzata’ dawk li jibΩg˙u u ta’ dawkli jog˙xew jiΩirg˙uha. Sa ftittal-jiem ilu, f’wie˙ed mill-aktar paj j iΩi tolleranti f l-Iskandinavja, in˙arqet sina-goga. Ftit tax-xhur ilu ng˙atatn-nar moskea fi Franza. Min-na˙a l-o˙ra, kull fejn jid˙ol l-Istat IΩlamiku, knejjes jinqer-du u Krist jani u kull minmhux IΩlamiku jkunu perseg-witati.

Er©ajna qeg˙din naraw dikix-xorta ta’ intolleranza lib˙alha rajna fl-img˙oddi u

qisu ma tg˙allimna xejn. Dikix-xorta ta’ intolleranzaming˙ajr ra©uni u ming˙ajrumanità, g˙ax wara kollox,kif ironikament kien jg˙idwie˙ed ateu, BertrandRussell, a˙na lkoll ni©u minnxulxin g˙ax ilkoll kemm a˙nawlied Alla. Ateu tollerantijg˙allem lil dawk li jemmnuiΩda intolleranti.

I l-biΩa’ tag˙na hi l i l-intolleranza qieg˙da ter©a’tikkarga fil-qalba tal-Ewropali suppost tg˙allmet mill-a˙˙ar Ωew© gwerer.G˙alhekk fl-a˙˙ar elezzjoniji-et tal-Parlament Ewropewer©ajna rajna lil dawk tal-Lemin u Faxxisti j iksburiΩultati tajbin, filwaqt li, bl-eççezzjoni ta’ pajjiΩna, il-par-titi l-antiki, biex insej˙ulhomhekk, jaqg˙u lura. Il-partiti ta’Marie Le Pen u Nigel Farageflimkien ma’ o˙rajn tal-istesspezza, da˙lu ’l ©ewwa fil-qalba tan-nies.

Il-Papa Fran©isku kemm-ildarba kellu jitkellem dwardan is-sens ta’ intolleranza lidej jem qieg˙ed j ikber.

F’wie˙ed mid-diskorsi tieg˙ukkompara l-intolleranza ma’marda li ma tarahiex, iΩdaqieg˙da hemm. Tirkbek ftitftit sakemm fl-a˙˙ar tie˙dok.Hekk kien ©ara lit-Taljani ta˙tMussolini u lil l-ÌermaniΩita˙t Hitler.

Tant tirkbek li sa˙ansitratwasslek tag˙mel affarijiet liwara tibda tist˙i t if takarfihom. Il-Papa Fran©iskutkellem b’mod çar, li f’dan ir-rigward anke l-Knisja kellhaparti mit-tort.

Dan l-a˙˙ar rajna l-intoller-anza tikber anke barra x-xtutta’ dawk li j ipproduçuhab˙ala ideolo©ija. KaΩ wie˙edkien kif i l-Korea ta’ Fuqippruvat twaqqaf film komikudwar il-mexxej ta’ dak il-paj j iΩ. Sa˙˙a ma tistaxtag˙mel ebda kritika f’dak il-pajjiΩ, imma li tipprova tim-poniha barra minnu hija xortao˙ra. Qeg˙din ukoll narawintolleranza kif çertu pajjiΩi lij˙addnu l-IΩlam sa˙ansitraje˙duha kontra film ta’ RidelyScott dwar Mosè g˙ax, skontit-tag˙lim IΩlamiku, il-profeti

˙add ma jista’ jpin©ihom jewjist˙ajjel dwarhom.

Meta konna ˙sibna li l-intolleranza kien spiççat,er©ajna f ’daqqa wa˙daqeg˙din naraw il-GwerraBierda, bir-Russja fuq na˙a ul-Punent fuq o˙ra. G˙aldarba o˙ra jisparaw kontraxulxin sanzjonijiet flok mis-sil i…g˙alissa. G˙al darbao˙ra kien l-istess PapaFran©isku li wera l-preokku-pazzjoni tieg˙u dwar din is-sitwazzjoni sal-punt li xelalill-mexxejja kollha li resqinlejn Tielet Gwerra Dinji jao˙ra.

Nittamaw li fis-sena li ©ejjatal-inqas jekk ma tonqosx matiΩdiedx l-intolleranza. IΩdadan jiddependi mill-gvernijiettal-©urnata. Biex imexxu l-a©endi politiçi tag˙hom ˙afnadrabi jinsew l-aspett uman.Dan il-fatt wa˙duj©ib mieg˙u aktar tolleranza.

Lilkom u li l l-familji tag˙kom nixtiqilkomsena mimli ja ©id,hena u aktar toller-anza.

EDITORJAL KÓ 28|12|2014 13kullhadd.com

ÌuRNALISTI Ritianne Agius 2090 1410 ritianne@kullhadd.com u Liam Gauci 2090 1413 liam@kullhadd.com REKLAmI Alan Saliba 2090 1520 sales@kullhadd.com ImPAÌNAR u DISINN Leanne Grech 2090 1411 editorial@kullhadd.com

www.kullhadd.comÇNL, Triq Mile End, IL-Óamrun

DITORJALE LEJN SENA AKTAR TOLLERANTI

14 28|12|2014 ITTRIKÓkullhadd.com

Sur Editur,

Diçembru huwa x-xahar tal-Milied. Imma kul˙add ikun fer˙an fix-xahar tal-Milied? Personalment, Diçembru kaxkar l-isba˙ rigal likelli ming˙and Alla – lil ommi l-g˙aΩiΩa, li litteralment kienet kol-lox g˙alija. Diçembru jaf aveniment kbir ukoll, it-twelid ta’ SidnaÌesù Kristu li ©ie fid-dinja biex isalvana. F’Diçembru wkoll ©ara xi˙a©a li ser tibqa’ fil-memorja g˙al dejjem, speçjalment ta’ min kieni˙obbha. Tg˙id min kien qatilha dik il-povra tfajla minflok qatel lilmissiera? Tg˙id il-qattiel jorqod billejl jew il-kuxjenza ma t˙allihx?L-eks-Prim Ministru Eddie Fenech Adami, meta kien fl-OppoΩizzjoni, kien qal li kien jaf min qatilha u kien lest biex jg˙idmin hu meta jie˙u l-Gvern f’idejh. Iva, kien sar Prim Ministru iΩdaqatt ma qal xejn fuq il-qtil makabru ta’ Karin Grech. Probabblikienet xi gidba o˙ra, wa˙da minn ˙afna li kienu mag˙rufin g˙ali-hom. Alla jbierek, Eddie Fenech Adami, Lawrence Gonzi u SimonBussutil g˙andhom xi ˙a©a li torbothom flimkien: it-tlieta li humagiddibin seba’ pesti.

Il-mewt ta’ Karen Grech kienet ta’ niket kbir g˙all-familja Grech.Qatt ma r©ajt rajt lill-Professur Grech u ’l-mara tieg˙u jid˙ku;donnhom il-˙ajja spiççat g˙alihom min˙abba bniedem infami liseraq il-˙ajja ta’ binthom. Jekk jaf xi ˙a©a fuq il-qtil ta’ Karen GrechEddie Fenech Adami, possibbli g˙andu l-kura©© iΩommha g˙alih?A˙jar jg˙id li kienet gidba milli ja©ixxi ta’ wie˙ed li jaf xi ˙a©a.Óafna jemmnu li kien l-istrajk tat-tobba li ©ieg˙let lil xi persunatag˙mel dik l-ittra bomba, imma jista’ jkun ukoll li xi ˙add inqedabl-istrajk tat-tobba biex g˙amel li g˙amel. Karen Grech m’g˙adhiexmag˙na imma g˙adha mnaqqxa fil-qalb ta’ dawk li ˙abbewha.Karin, a˙na ma ninsewk qatt g˙ax int fjura fil-©nien ta’ Ìesù Kristu

VALERIE BORG,BL-EMAIL

DAK LI ÌARA F’DIÇEMBRU

Sur Editur,

Mhux sew u ner©a’ nirrepeti MHUX SEW li tkun ilek tistenna x-xarabank nru 120 fuq stej© partikolari l-Fgura g˙al Mater Dei utg˙addi full-up, addijo l-appuntament u addijo kollox. Dan g˙ax˙afna passi©©ieri irresponsabbli (l-iktar barranin) juΩaw il-120flok in-numri 90s. Il-vili hi li l-ma©©oranza ta’ dawn il-passi©©ierijinΩlu jew Ra˙al Gdid jew il-Marsa bir-riΩultat li x-xarabank tasalkwaΩi vojta Mater Dei u jien nibqa’ insaffar l-Aida fuq l-istej©.

Hemm bΩonn li x-xufier jg˙id lin-nies li ma jistax iniΩΩel niesfuq stej©is o˙ra u jirkbu biss dawk li jkunu sejrin Mater Dei.Qabel ma kien hawn l-Arriva kienet titlaq xarabank minn ÓaΩ-Ûabbar diretta g˙all-isptar u ˙add ma kien jinΩel fuq stej©is o˙ra.Nispera li dan l-inkonvenjent jispiçça.

ÇITTADIN MALTI,BL-EMAIL

B’TAL-LINJA MA JAQBILLEKX

Sur Editur,

Skont l-Onorevoli Beppe Fenech Adami “min jorqod ma jaqbadx sharks”. Imma l-importanti,Onorevoli, hi li meta jqum mir-raqda jie˙u d-deçiΩjonijiet importanti mill-ewwel b’kalma, trasparen-za u sinçerità.

Taf x’hemm tajjeb Onorevoli, li kellna Ωew© eks-Prim Ministri li, g˙alkemm kienu dejjem imqa-jmin, qatt ma nteb˙u bix-sharks ji©©errew ma’ djulhom; f’kelma wa˙da mqajmin reqdin. Issag˙andna ie˙or li jg˙id li hu ©did, g˙alkemm bejn l-2000 u l-2013 kien fit-tmexxija minn wara l-kwinti, imma xorta baqa’ bl-istess sharks ta’ qabel l-2013 madwaru, g˙ax jekk jissogra jie˙u xideçiΩjonijiet jibΩa’ li jirfes xi kallijiet li jistg˙u jesponu l-˙mie© tal-gvernijiet preçedenti.

Onorevoli, qed ng˙id dan g˙all-partit tieg˙ek u mhux g˙alik personali, g˙ax nifhem li inti qed ti©imbuttat biex tiddefendihom. Imma qabel wie˙ed jiskon©ra fuq ˙addiehor, l-ewwel irid jg˙ollidrig˙u u jxomm ta˙t abtu biex ikun çert li hu nadif fuq in-nodfa (b˙al Pullicino). G˙alhekk, b˙alaViçi Kap, g˙amel kura©© u qalfat lil min ˙amme© il-partit tieg˙ek u tefa’ f’dejn kbir lil Malta tag˙na.Issa li waslet l-ewwel tas-sena tista’ tg˙amilha b˙ala proponiment tas-sena. Awguri.

C.R.D.,IL-ÓAMRUN

IRQAD

ittri kÓ 28|12|2014 15kullhadd.com

Sur Editur,

Nag˙mel referenza g˙al artiklu ferm interessanti u kolluverità, ‘Mifsud Bonnici Gimag˙tejn Fommu Sieket’ li ©ieppubblikat f’din il-gazzetta nhar il-Óadd 21 ta’ Diçembru2014.

Fost fatti o˙ra, l-artiklu hu dwar l-ordni li kien ta l-eks-Ministru Nazzjonalista Carm Mifsud Bonnici fl-2011 biexma jittie˙du l-ebda passi dixxiplinarji kontra persuni fl-armata li kelhom x’jaqsmu mal-mewt ta’ immigrant ille-gali wara li ˙arab miç-çentru ta’ detenzjoni f’Óal Far.Wara dan il-kaΩ kienet saret inkjesta, iΩda l-Gvern

Nazzjonalista Ωamm mistur u mo˙bi r-riΩultat tal-istessinkjesta ©o xi kexxun ta’ xi skrivanija. Din hi t-trasparen-za Nazzjonalista. Hawnhekk niftakar meta l-Ministru Laburista Lorry Sant

kien sab ©o kexxun il-kazzola li biha r-Re©ina IngliΩaElizabetta II kienet ka˙˙let l-ewwel ©ebla tal-isptar ta’G˙awdex. Sintendi, l-ewwel ©ebla biss kienet saret g˙axwara x-xog˙ol kien waqaf g˙al kollox, u kellu jkunGvern Laburista biex lesta l-isptar ta’ G˙awdex.

Dan l-a˙˙ar smajna ˙afna dwar it-trasparenza, ir-responsabbiltà u l-kontabbiltà politika minn diversiesponenti Nazzjonalisti wara, sintendi, li l-PN sab ru˙ufl-OppoΩizzjoni fejn verament jixraqlu. G˙ax kull meta l-PN kien fil-Gvern dawn ir-responsabbiltajiet mhux bissinsiehom, iΩda injurahom assolutament g˙al kollox.

Mela issa l-Kap ineffiçjenti politikament u bla sa˙˙amorali Simon Bussuttil g˙andu maΩΩra o˙ra ma’ g˙onqujisimha Carm Mifsud Bonnici. Ta’ min ifakkar li l-KappreΩenti tal-PN g˙andu diversi maΩΩri o˙ra ma’ g˙onquli j©ibu l-isem ta’ Tonio Fenech, George Pullicino, DavidAgius, Austin Gatt u Richard Cachia Caruana. U dawnfost maΩΩri o˙ra ta’ kaΩijiet ta’ abbuΩi u korruzzjoni li,g˙alkemm xeg˙lu bozoz ˙omor, kif jg˙id SimonBusuttil, kollox intefa’ ta˙t it-tapit. L-eks-Kap Nazzjonalista Lawrence Gonzi mhux talli ma

kienx kapaçi li je˙les minn dawn il-maΩΩri politiçi, tallikienu rikbuh wa˙da sew tant li kienu l-ka©un, fostdiΩastri politiçi o˙ra, li l-PN qala’ tkaxkira nobis li b˙alhal-ebda partit politiku qatt ma qala’ mill-1962 ’l hawn.Jidher çar li Simon Busuttil mhux kapaçi li je˙les minn

dawn il-maΩΩri politiçi li qed ikomplu jg˙addsuh ’l isfel.Dan hu kkonfermat minn l-a˙˙ar tiftix tal-fehma politika

li sar minn gazzetta li Ωgur editorjalment mhux favur il-PL. Fejn id-differenza fil-popolarità tal-Kap NazzjonalistaSimon Busuttil kompliet tonqos, filwaqt li dik tal-PrimMinistru Muscat kompliet tizdied!

Il-filosofija politika Nazzjonalista dejjem kienet li l-min-istri Nazzjonalisti qatt mhuma responsabbli politikamentg˙all-kaΩijiet ta’ abbuΩ li jsiru fid-dipartimenti li jaqg˙uta˙thom. Hemm diversi eΩempji ta’ kaΩijiet kbar umag˙rufa li juru dan. Min˙abba spazju mhux ser niktebdwarhom illum.

Tant din il-filosofija Nazzjonalista g˙andha g˙eruq fil-fond li, g˙alkemm matul dawn l-a˙˙ar gimg˙at smajna˙afna kliem dwar responsabbiltà politika u riΩenji kemmminn Simon Busuttil kif ukoll minn membri parlamentariNazzjonalisti, ˙add minnhom ma stqarr li jekk il-PN ikunfil-Gvern u jkun hemm kaΩijiet ta’ abbuΩi u korruzzjonib˙alma kien hemm matul is-snin ta˙t gvernijietNazzjonalisti, kull ministru Nazzjonalista fil-©ejjieni serikollu jerfa’ r-responsabbiltà politika u jirriΩenja.

Dan il-fatt biss g˙andu jkompli jifta˙ g˙ajnejn ˙afna li,

bi gvern Nazzjonalista u b’Simon Busuttil, mhux talli manbidel xejn, talli g˙all-gejjieni mhu ser jinbidel xejng˙ax, kif di©à ktibt, il-filosofija Nazzjonalista hi li l-min-istri Nazzjonalista mhumiex responsabbli politikamantg˙al kull kaΩ ta’ korruzzjoni li jsir ta˙t id-dekasteritag˙hom.Hemm min jista’ jistaqsi: imma Simon Busuttil x’jista’

jag˙mel biex diversi eksministri Nazzjonalisti jerfg˙u ftitmir-responsabbiltà politika tag˙hom g˙al dawk il-kaΩijietta’ abbuΩi li saru?

U Ωgur li hemm x’jista’ jag˙mel Simon Busuttil.G˙andu ming˙ajr aktar telf ta’ Ωmien jordna inkjestidwar dawk l-akkuΩi serji li hemm kontra diversi eksmin-istri Nazzjonalisti u li jag˙mlu parti mill-kabinett delltieg˙u. U, sakemm jo˙ro© ir-riΩultat ta’ dawn l-inkjesti,Simon Busuttil g˙andu jissospendi lil dawk l-eksministrimill-PN.

OSSERVATUR ÓAJ, RAÓAL ÌDID

MaÛÛri Ma’ GÓonq SiMon BuSuttil

16 28|12|2014 ta’ baRRakÓkullhadd.com

MaDWaR

1

IkoMpLI L-battIbEkk

Il-kontroversja diplomatika bejn il-Korea ta’ Fuq u l-IstatiUniti kompliet teskala din il-©img˙a wara li din tal-a˙˙arpo©©iet il-˙tija tal-attakk fuq l-arkivji virtwali tas-Sony fuq il-Gvern immexxi minn Kim Jong-un. Fil-mira ta’ dan l-attakkkien b’mod partikolari l-film The Interview, kummiedja ççen-trata fuq attentat ta’ qtil fittizju fuq id-dittattur tal-Korea ta’Fuq stess.

Il-President Amerikan Barack Obama g˙amel din l-akkuΩawara rapport li ˙ar©u l-FBI illi sostna li kien hemm evidenzaçara li l-Korea ta’ Fuq organizzat, jew tal-inqas appo©©at, danl-attakk. Madankollu, fil-jiem li g˙addew kienu diversi l-esperti fis-sigurtà di©itali li po©©ew fid-dubju l-evidenzamressqa mill-FBI.

Sadanittant, il-film The Interview xorta wa˙da wasal sat-teatri Amerikani minkejja l-interferenza tal-hackers u ©ibed l-interess ta’ udjenza kbira li kienet kurjuΩa li tara dwar xiexqamet il-kontroversja.

1

stabbILItÀ tEMpoRanja

I l-prezz taΩ-Ωejt stabbil izza ru˙u qrib is-$60 fi l- j iem lig˙addew hekk kif il-Libja naqqset il-produzzjoni fil-©img˙at lig˙addew. Dan qieg˙ed ji©ri b’riΩultat tal-fatt illi bosta Ωonifejn jittella’ Ωejt spiççaw fil-mira ta’ attakki mir-ribelli liqeg˙din jopponu lill-Gvern ta’ Tobruk.

Min˙abba dan il-©lied, il-produzzjoni taΩ-Ωejt naqset bin-nofs minn madwar 700,000 g˙al medja ta’ 352,000 kuljum.Minkejja l-fatt illi dan il-konflitt mistenni li jkompli g˙addejfix-xhur – u forsi anke s-snin – li ©ejjin, mhuwiex previst illi l-impatt tieg˙u fuq il-prezz internazzjonali taΩ-Ωejt ikun kbir.Dan g˙ax, l-aktar elementi li qeg˙din jaffettwaw il-prezz taΩ-Ωejt huma o˙rajn, partikolarment il-produzzjoni kbira ta’ Ωejtmill-Istati Uniti u t-tnaqqis fid-domanda minn pajjiΩi b˙all-Ìappun u ç-Çina.

2

F’XIFER L-IRDUM

3

Il-Greçja kompliet riesqa lejn elezzjonibikrija din il-©img˙a hekk kif il-Gvernre©a’ ma rnexxilux jikseb il-voti neçessarjibiex jele©©i kandidat presidenzjalimag˙Ωul minnu, l-eks-KummissarjuEwropew Stavros Dimas.

Fis-sistema politika Griega, kandidatg˙all-presidenza jrid jikseb mill-inqas 200vot sa Ωew© rawnds ta’ votazzjoni jew 180fit-tielet wie˙ed biex ikun elett. Nieqsadin il-kisba, il-Gvern ikollu jg˙ajjat elez-zjoni bikrija bit-tama li ti©i elettama©©oranza li tkun kapaçi tikseb il-votime˙tie©a.

Din kienet it-tieni darba li l-Gvern naqasmilli jikseb il-200 vot li kellu bΩonn.Madankollu, il-168 vot li kiseb kienu 8iktar minn dawk tar-rawnd preçedenti.Dawn huma 12 biss inqas mill-180 li sejkollu bΩonn fir-rawnd li jmiss.

TA’ BARRA kÓ 28|12|2014 17kullhadd.com

ID-DINJA mANDAT ÌDID

Shinzo Abe kien ikkonfermat b˙ala l-Prim Ministru tal-Ìappunpermezz ta’ vot parlamentari li re©a’ tah ir-riedni tat-tmexxijawara r-reb˙a elettorali komda li kellu fl-elezzjoni ©enerali bikrijatal-14 ta’ Diçembru. Abe g˙aΩel li jg˙ajjat din l-elezzjoni hekk kifil-gvern immexxi minnu kien g˙addej minn perjodu ta’ instab-biltà wara li diversi riformi qajmu kontroversja kbira fil-pajjiΩ.

B’mod speçjali, din il-kritika kienet diretta lejn il-politika ta’difiΩa tieg˙u li kienet ikkaratterizzata minn Ωieda notevoli fl-investiment militari, fatt li ˙oloq tensjoni mal-Gvern ÇiniΩ.Kontroversjali wkoll kienet il-politika tal-ener©ija fejn g˙aΩel lijer©a’ jibqa’ j˙addem numru ta’ reatturi nukleari li ng˙alqu waral-inçident ta’ Fukushima tal-2011.

Fix-xhur li ©ejjin, Abe jrid ukoll jimxi ’l quddiem b’riformiekonomiçi ambizzjuΩi hekk kif madwar ˙mistax-il sena ta’sta©nar irrelegaw lill-Ìappun f’poΩizzjoni sekondarja f’termini ta’influwenza globali.

6

3

2

6

4

5

JERÌgÓU JIEÓDU L-koNTRoLL

Il-forzi tal-Unjoni Afrikana (UA), li qeg˙din joperaw fis-Somaljare©g˙u ˙adu kontroll tal-kwartieri ©enerali tag˙homf’Mogadishu minn idejn al-Shabab wara konflitt armat illi damdiversi sig˙at.

Din il-forza Afrikana g˙andha l-g˙an li tg˙in il-Gvern SomalujΩomm l-ordni fil-pajjiΩ. Madankollu, is-suldati li kienu fil-baΩidin il-©img˙a nqabdu fuq sieq wa˙da meta numru ta’ militantita’ al-Shabab da˙lu fil-baΩi lebsin ta’ suldati tal-UA bieximbag˙ad fet˙u n-nar fuq it-truppi bit-tama li jie˙du l-kwartierif’idejhom.

Il-pjan deher li qieg˙ed ja˙dem sakemm il-forzi tal-UA re©g˙uorganizzaw ru˙hom u g˙amlu kontrattakk illi mbotta lill-militan-ti ’l barra mill-baΩi. Skont rapporti li ˙ar©u s’issa jidher li l-attakk˙alla mill-inqas erba’ persuni mejta fost il-forzi tal-UA u l-alleatitag˙hom, filwaqt li al-Shabab tilfu mill-inqas ˙ames militanti.

5

JABBANDUNAW IN-NEWTRALITÀ

4

L-Ukraina din il-©img˙a g˙amlet pass ie˙orlejn is-s˙ubija fin-NATO hekk kif g˙aΩlet litabbanduna l-politika ta’ newtralità tag˙ha.Dan sar permezz ta’ vot parlamentari fejn303 mill-450 membru vvota favur it-tne˙˙ijatal-klawsola ta’ newtralità mill-kostituzzjoni.

Dan il-vot wasal wara li, matul Novembruli g˙adda, it-tensjoni fil-Lvant tal-pajjiΩre©g˙et bdiet tiΩdied fost is-suspetti li r-Russja qieg˙da tipprova tikkonsolida l-influwenza tag˙ha fir-re©juni ta’ Donetsk uLuhansk. Madankollu, matul dan ix-xahar l-affarijiet kienu sejrin xi ftit g˙all-a˙jar wara lil-Gvern pro-Russu tal-Lvant tal-Ukrainaaççetta li jipparteçipa fin-negozjati ta’ paçiproposti mal-gvern çentrali.

Kif kien mistenni, il-Gvern Russu esprimad-diΩappunt tieg˙u g˙ad-deçiΩjoni tal-Ukraina hekk kif sostna li din ser isservi bissbiex ixxekkel id-djalogu bejn iΩ-Ωew© pajjiΩi.

18 28|12|2014 KUN AFKÓkullhadd.com

KURÛITAJIET MINN HAWN U MINN HEMMKITBA TA’SAVIOUR MAMO

Dan l-isptar kien mag˙ruf ukollb˙ala RNH Bighi jinsab fil-Kalkara. Flimkien mal-RNMemorial Hospital tal-Imtarfa,kien serva l-iktar fi Ωmien is-seklu dsatax u g˙oxrin. Illumqieg˙ed ji©i rrestawrat u mibdulf’çentru g˙at-teknologija u xjen-za.

Minn villa g˙al sptar Din il-villa kienet iddisinjataminn Lorenzo Gafà fl-1675 g˙all-Fra Giovanni Bichi, li kien kaval-lier Taljan fl-Ordni ta’ SanÌwann u li kien ji©i n-neputi tal-Papa Alessandru V11. Fl-1676,Giovanni kien miet bl-epidemijatal-pesta. Wara mewtu, il-villag˙addiet f’idejn neputih MarioBichi. Wara l-mewt ta’ Mario fl-1712, din il-proprjetà g˙addietminn ˙afna jdejn. Fi Ωmien il-˙akma FrançiΩa, il-villa g˙amletΩmien abbandunata u mitluqag˙al kollox bil-periklu li ti©©arrafmin˙abba l-istruttura tal-injam likellha. Meta il-Gran Brittanja rif-set il-GΩejjer Maltin fl-1800, dinil-proprjetà waqg˙et f-idejn il-gvern çivili.

Kien Lord Nelson stess lissu©©erexxa li din il-villa ti©irran©ata u mibdula fi sptar. Fl-1827, numru ta’ ba˙rin mill-flottaIngliΩa u Russa kienu ©ew g˙all-kura Malta wara li kienu ˙adusehem fil-battalja ta’ Navarino. Ir-Re George IV kien ta permesslill-Ammiral biex jinbena sptarma’ din il-villa. Fit-3 ta’ Marzu1830 tpo©©iet l-ewwel ©eblakommemorattiva mill-ViçiAmmiral Sir Pulteney Malcolm ta’dan l-isptar – Sptar Bighi. Il-binjatlestiet fit-24 ta’ Settembru 1832bi spiΩa ta’ £20,000. Din kienettikkonsisti f’Ωew© swali kbarma©enb il-villa. Min˙abba n-numru kbir ta’ mwiet li beda jaradan l-isptar, fl-1840 inbnew Ωew©çimiterji viçin, wie˙ed militari ul-ie˙or çivili. Fl-1901 u l-1903nbnew Ωew© swali o˙ra, dik tal-kirur©ija u l-o˙ra tal-mard li jit-tie˙ed (symotic) B’kollox dan l-isptar kien kapaçi jilqa’ 250 paz-jent fis-sodda.

Wa˙da mill-iktar façilatijiet likellu dan l-isptar kienu l-kuriturikbar fuq barra tas-swali fejn il-pazjent seta’ jo˙ro© u jgawdi dikl-arja tal-ba˙ar u l-veduta sabi˙atad-da˙la tal-Port il-Kbir. Dan l-

isptar baqa’ jespandi u jibni iktarswali. Inbnew ukoll numru ta’nissen huts biex iservu ta’ uffiçi-ni. Fil-11 ta’ Awwissu 1906nbena cot lift biex ikun jista’jilqa’ pazjenti dirett minn fuq il-ba˙ar mid-da˙la tal-Birgu.

L-Isptar Bighi kien jilqa’ pazjen-ti minn kull parti tal-Mediterran,tant li kien imlaqqam ‘the nurseof the Mediterranean’. Fi Ωmien l-Ewwel Gwerra (1914-1918) Bighiakkomoda mijiet ta’ pazjenti mid-Daradanelli. Kien hemm Ωmien lil-kurituri u l-pjan ta’ ta˙t intuΩawb˙ala swali g˙all-morda.

Fit-Tieni Gwerra, l-Isptar Bighintlaqat mill-bombi tal-g˙adumin˙abba li kien imdawwarminn siti militari. Fost il-bini li©©arraf kien hemm it-teatru tal-X-ray, partijiet mis-swali prinçipali,parti mil-lift, il-villa u parti mill-moll.

L-g˙eluq tal-isptar

Fl-1967, meta s-servizzi IngliΩispiççaw g˙al kollox minn Malta,sfortunatament dan l-isptar navalikellu jtemm is-servizzi tieg˙uwkoll. F’Settembru tal-1970 l-Isptar Bighi g˙alaq il-bibientieg˙u g˙all-a˙˙ar darba. Kienetsaret çerimonja Ωg˙ira metaSurgeon Captain CLTMcClintock, li kien l-uffiçjal g˙oliinkarigat f’Ta’ Bighi ta tifkirakommemorativa lill kappillan tal-Kalkara, ir-Rev. Joseph Vella.

Fl-1977, parti min dan il-bining˙ata lill-iskola tas-snajja’ tal-Isla u parti o˙ra nfet˙et b˙alaskola sekondarja. Fl-1980 saru xitibdiliet fil-binja, twaqqg˙u ˙itanu saret triq biex tiffaçilita t-traf-fiku lejn il-Bajja tar-Rinella.Tne˙˙ew ˙afna si©ar, sa˙ansitraçimiterju Ωg˙ir biex jag˙ti spazjug˙al numru ta’ blokok (flats) tal-Gvern. Óasra li ©nien b˙al dakinqered min˙abba li partijietminn dak li kien sptar kienabbandunat u saru ˙afna attivandali u serq.

Illum Ta’ Bighi qieg˙ed ji©irrestawrat bil-g˙aqal. Partijietminnu qieg˙ed jintuΩa b˙alam˙azen tat-tiΩjin tal-festa tal-Kalkara, parti o˙ra qieg˙daf’idejn id-dipartiment tal-edukaz-zjoni u hemm parti o˙ra tintuΩab˙ala skola tal-kindergarten. Ix-xewqa tieg˙i kienet li dan il-binistoriku jinbidel fi sptar privat.

TAGÓRIF FUQ L-ISPTAR BIGHI

Wa˙da mis-swali mimlija pazjenti

Il-lift li min jaf kemm g˙addew morda minnu

kalejdoskoPju kÓ 28|12|2014 19kullhadd.com

KALEJDOSKOPJU: FATTI MIÌBURA MINN CHARLES B. SPITERI

1832: John C. Calhoun isir l-ewwel Viçi President Amerikan illijirriΩenja mill-kariga wara nuqqas ta’ qbil mal-President Jackson.Huwa jispiçça jokkupa post fis-Senat Amerikan.

1869: William Finley Semple l-ewwel bniedem li ng˙ata l-patent g˙aç-chewing gum.

1895: Isir l-ewwel X-ray mediku fi Vjenna, ta’ ferita fl-id,ikka©unata minn sparatura.

1908: 80,000 persuna jmutu meta l-akbar terremot fl-Ewropajolqot lill-belt antika ta’ Messina fi Sqallija.

1920: Il-pilota mag˙rufa Amelia Earhart twettaq l-ewwel titjiratag˙ha. L-esperjenza twassalha biex issir avjatura.

1992: It-tfajla Katie Beers ta’ g˙axar snin tisfa ma˙tufa mill-©artag˙ha u miΩmuma f’sotterran mudlam li l-©ar ˙affer ta˙t il-garaxx tieg˙u.

Ìraw bÓal-lum

John C. Calhoun

Il-mo˙˙ uman hu g˙axar darbiet aktar kreattiv matul il-lejl, millifilg˙odu jew waranofsinhar.

kont taf?

aqwa mis-sammaritan it-tajjeb!

Din hi ©rajja li spiss konnanaqraw fil-le©©endi. IΩda se˙˙ettabil˙aqq.

Neguzjant ÇiniΩ li hu wkollmiljunarju, mar b’bulldozer fil-post fejn trabba u waqqa’ l-g˙arajjex tal-injam u qala’ t-toroq kollha tajn li sab. Dan mag˙amlux b’xi azzjoni ˙aΩina.Anzi.

Xiong Shuihua bena djar lus-suΩi u tahom lin-nies li kienujoqog˙du hemm. Hu twieledfil-villa©© Xiongkeng, fil-belt ta’Xinyu, fin-na˙a t’isfel taç-Çina udejjem jiftakar kif ir-residentikienu jindukraw u jg˙inu lill-familja tieg˙u meta hu kieng˙adu Ωg˙ir.

G˙alhekk, meta ta’ 54 sena

spiçça jag˙mel il-miljuni fl-industrija tal-azzar, iddeçieda lijpatti g˙all-pjaçiri…u bla ˙las.Qatag˙ha li jmur lura fil-villa©©fejn trabba u jag˙ti dar b’xejnlil kull min kien joqg˙odhemm.

Óames snin ilu, il-villa©© qisunqered u ˙afna nies kienujg˙ixu fi djar baΩiçi. IΩda issadan ©ie mibdul u 72 familjajinsabu fer˙ana, jg˙ixu f’appar-tamenti lussuΩi.

Fl-istess ˙in, 18-il familja lig˙enu lin-neguzjant, ing˙atawvilla kull wa˙da, fil pro©etttotali li sewa qrib l-£4 miljun.

Wara li mar joqg˙od hemm,hu wieg˙ed ukoll tliet iklietkuljum lir-residenti xju˙ u nies

li qajla kienu jaqilg˙u flus, udan biex jassigura ru˙u lijistg˙u jg˙ixu ˙ajja deçenti.

Dan il-multi miljunarju l-ewwel beda ja˙dem fl-industrijatal-bini u wara da˙al fil-kum-merç tal-azzar.

Hu qal: “Qlajt flus aktar millikelli bΩonn u ma ridtx ninsa l-g˙eruq tieg˙i. Jien dejjem˙allast id-djun tieg˙i u issa ridtnara li n-nies li g˙enu lili metakont Ωg˙ir u lil familti, jit˙allsulura huma wkoll.”

Qiong Chu, ta’ 75 sena qal:“Jien niftakar lill-©enituri tieg˙u.Kellhom qalb tad-deheb u dej-jem ja˙sbu fl-o˙rajn. Hi ˙a©asabi˙a ˙afna li binhom wiretdin il-©eneroΩità.”

inÇident stramb f’roswell

Dan l-a˙˙ar, Ωew©t ir©iel kienufiç-çentru ta’ misteru m˙abbelftit ’l hinn minn Roswell, fiNew Mexico, wara li aktarxg˙ebu mix-xena ta’ ˙abtakerha b’karozza. Huma dehruseba’ sig˙at wara, f’g˙alqa tal-˙mir.

IΩ-Ωew©t ir©iel li isimhominΩamm mistur, ammettewmal-pulizija li kienu qed jixor-bu meta f’xi s-sag˙tejn ta’filg˙odu kienu qeg˙din ’ilbarra mill-belt sinonima mal-aljeni u l-UFOs.

Óaddiema tal-emer©enza u

o˙rajn tat-tifi tan-nar waslu fix-xena tal-kraxx iΩda ma sabu lil˙add fil-karozza. Seba’ sig˙atwara s-sewwieq çempel fuq911 u qal lil min wie©bu li masetax jiftakar fejn kien il-lejl ta’qabel. Irrakkonta biss li, x˙inqamu hu u ˙abibu, saburu˙hom f’g˙alqa bil-˙mir.

Roswell fi New Mexico bdiettikseb fama internazzjonali fit-8ta’ Lulju tal-1947, meta l-©urnali lokali rrappurtaw liuffiçjali governattivi tal-beltkienu qabdu flying saucer.IΩda minn dak iΩ-Ωmien kollox

waqa’ f’idejn il-militar.IΩda t-twemmin tal-attività

aljena fil-post wassal lill-AirForce biex tibda investigaz-zjoni wara kraxx li kien sar fl-1995. Huma kkonkludew li l-UFO kien parti minn buΩΩieqavarata fl-atmosfera mill-Gvernb˙ala parti minn programmsigriet ta’ sorveljanza fuq l-Unjoni Sovjetika.

Madankollu, kienu bostadawk li rrifjutaw milli jaççettawl-ispjegazzjoni u allegaw li sarkumplott biex ja˙bu l-eΩistenzata’ ˙ajja ekstra terrestrija.

20 28|12|2014 kullhadd.com kÓ MILIED

IL-MILIED MADWAR ID-DINJA

Kull tifel u tifla jafu li Santa Claus joqg˙od in-North Pole.G˙aldaqstant, ir-re©jun ta’ Lapland, li jinkludi wkoll in-na˙ata’ fuq tal-pajjizi tal-IΩveΩja, in-Norve©ja u l-Finlandja, jit-trasforma ru˙u f’post relatat mat-tema tal-Milied u SantaClaus.

Persuni li jΩuru Lapland jesperjenzaw dak kolluimma©inabbli relatat maΩ-Ωmien tal-Milied u l-attivitajietrelatati mas-sil©. Fosthom, dog sledding li jikkonsistif’dawra bi slegde mi©buda minn numru Ωg˙ir ta’ kliebhuskies. Wie˙ed jista’ jag˙mel snow angels fis-sil© jew jibnisnowman bil-kappell u b’karrotta b˙al imnie˙er. Ma jon-qosx ukoll l-iskiing. Dan l-isport Ωgur li jikkumplimenta l-esperjenza ta’ dan r-re©jun, kif ukoll l-attivitajiet relatatimax-xitwa u Ω-Ωmien tal-a˙˙ar tas-sena.

F’Lapland, filg˙axija wie˙ed jista’ josserva n-NorthernLights. Dan huwa femonemu naturali, jissejja˙ ukoll Aurora,li j˙alli s-sema mixg˙ula u mimmlija kuluri b˙al vjola,a˙dar u blu. Apparti minn hekk, il-villa©© ta’ Santa Clausikun ukoll imΩejjen bid-dawl u dekorazzjonijiet tal-Milied.Xenarju li Ωgur mhux ta’ min jitilfu.

Fuq kollox, wie˙ed jkollu opputunità jiltaqa’ ma’ SantaClaus, ma’ Mrs Claus, maç-çerva Rudolph u mal-elves fid-dar ta’ Santa Claus. Id-dar ta’ Santa Claus Ωgur li tkun esper-jenza unika u indimentikabbli g˙at-tfal u g˙all-©enituritag˙hom meta jΩuru dan il-post.

Fir-re©jun tal-Benelux, b’mod partikolari fl-Olanda, ti©i ççel-brata l-festa ta’ Sinterklaas g˙al Ωmien il-Milied. Sinterklaasji©i ççelebrat fil-5 u fis-6 ta’ Diçembru billi jqassam ir-rigalilit-tfal.

Sinterklaas huwa ra©el anzjan u b’daqqna twila bajda.Huwa dejjem ikun liebes libsa ˙amra simili ˙afna ta’ SantaClaus, u jkollu f’idu ktieb li fih ikun hemm imniΩΩel ismijiettat-tfal imqarbin u l-ismijiet tat-tfal bravi. Sinterklaas dejjemikun meg˙jun minn grupp ta’ Zwarte Piet. Dawn il-ZwartePiet huma adoloxxenti Ωg˙ar b’karna©©jon ta’ kulur skur ub’nokkli suwed, filwaqt li dejjem ikunu libsin ilbies ta’Ωmien is-seklu sbatax. Il-Zwarte Piet dej jem i©orrumag˙hom borΩa ˙elu sabiex iqassmuhom lit-tfal li jiltaqg˙umag˙hom fit-triq.

Skont it-tradizzjoni, Sinterklaas ji©i bid-dg˙ajsa tal-istimminn Spanja flimkien mal-Zwarte Piet tieg˙u. Wara ssirparata li fiha jkun hemm Sinterklass idur it-toroq fuq Ωiemelabjad li l-OlandiΩi jsej˙ulu Amerigo, filwaqt li t-tfal li jkunufit-triq ikantaw kanzunetti tradizzjonali dwar l-okkaΩjoni.

G˙al dawk li jixtiequ jiççelebraw din il-festa, kulmag˙andhom jag˙mlu hu li jpo©©u Ωarbuna wara xi bieb jewtieqa kbira b’karrotta ©o fiha. Óalli b’hekk, meta jg˙addiSinterklaas billejl, jiekol il-karotta u b˙ala ringrazzjamenti˙alli borΩa pepernoten (biΩkuttini tal-©in©er Ωg˙ar) jewçikkulata b’forma wa˙da mill-ittri tal-alfabett.

L-Amerikani jibdew jiççelebraw iΩ-Ωmien tal-Milied mill-festa tradizzjonalitag˙hom ta’ Thanksgiving. Ori©inarjament din il-festa kienet ti©i ççelebra-ta sabiex jag˙tu ©ie˙ tal-˙sad li kellhom matul is-sena u g˙al sena o˙rata’ abbundanza.

Din il-©urnata ti©i ççelebrata permezz ta’ ikla mal-membri tal-familja.Tradizzjonalment din l-ikla tkun tinkludi dundjan mixwi bil-gravy, patatamaxx, ˙axix, torta ˙elwa tal-qarg˙a ˙amra, pecan pie, egg nog u applecider, filwaqt li jsegwu l-parata tradizzjonali fuq it-televiΩjoni li ssirf’Manhattan. Din il-parata ilha ssir mis-sena 1924.

Kif tg˙addi din il-©urnata, l-istabbilimenti l-kbar tal-˙wejje©, fosthomMacy’s, Barney’s, Bloomingdale’s, Bergdor u Saks Fifth Avenue jΩejnu t-twieqi tag˙hom bl-isba˙ dekorazzjonijiet tal-Milied filwaqt li jkunuqeg˙din jippromovu l-˙wejje© li jbieg˙u g˙al dak l-ista©un.

Apparti minn hekk, wie˙ed li jkun qieg˙ed iΩur din il-belt maestuΩa majistax ma jΩurx ir-Rockefeller Building. G˙al Ωmien il-Milied dan bini jtel-la ’ s i©ra tal-Milied, li tradizzjonalment t inxteg˙el ©img˙a waraThanksgiving. Kif ukoll jibni ice skating ring fejn tara ˙afna nies jiskez-jaw. F’dan il-bini nsibu wkoll ir-Radio City Music Hall, li f’dan iΩ-Ωmiental-Milied wie˙ed jista’ jara lir-Rockettes jew produzzjonijiet teatrali b˙alThe Nutcracker.

Fl-a˙˙ar wie˙ed ma jistax jinsa jΩur l-istabbiliment tal-©ugarelli FAOSchwatz. Dan il-˙anut tal-©ugarelli jkun imΩejjen bl-isba˙ tiΩjin tal-Milied.Fosthom bil-Christmas toy soldier, li hu sinonimu ma’ dan il-˙anut.F’dawn iΩ-Ωminijiet tal-Milied, dan il-˙anut ikun mimli wkoll b’˙afna©enituri jixtru r-rigali tal-Milied g˙at-tfal tag˙hom.

Milied 28|12|2014kullhadd.comkÓ 21

G˙al Milied b’differenza d-destinazzjoni g˙andha tkun l-Awstralja. Dan g˙x, f ilwaqt li ˙afna pajjiΩi jkunuqeg˙din jiççelebraw dan iΩ-Ωmien f’atmosfera xitwija,imgeΩwrin fix-xalel, ingwanti u kowtijiet, fl-Awstraljadin il-©urnata tal-Milied tkun ©urnata li taqli l-ankri ug˙alhekk g˙al kulma g˙andhom bΩonn jilbsu hija l-malja tal-g˙awn.

L-Awstraljani xejn ma jwaqqafhom milli jiççelebraw il-Milied skont it-tradizzjoni tal-kolonjalisti IngliΩi. Fil-fatt,f’dan iΩ-Ωmien tas-sena xorta tara ˙afna Awstraljani lijer˙ula lejn wie˙ed mix-xtut sbie˙ Awstraljani sabiexjg˙umu g˙awna tajba, kif ukoll jieklu ikel tradizzjonaliIngliΩ. Fost dan l-ikel ikun hemm id-dundjan mimli, il-patata l-forn, il-Yorkshire pudding, u xi ˙axix b˙al kar-rotti, Brussels sprouts u zunnarija bajda (parsnips). Fl-a˙˙ar ma jonqosx il-˙elu tal-okkaΩjoni b˙all-mince pies,il-pudina u l-kejk tal-Milied, kif ukoll iz-zokk tal-Milied.

Sabiex ikomplu mat-tradizzjoni, ma jonqosx ukoll liSanta Claus iΩur xi bajja Awstraljana. Ovvjament, g˙aldakinhar tistenniex li Santa Claus ikun liebes l-ilbiestradizzjonali bil-kowt a˙mar u fur abjad, imma malja tal-g˙awn ˙amra.

U, kuntrarju g˙al pajjiΩi li jkunu qeg˙din jesperjenzawis-sil©, fl-Awstralja xorta jirnexxilhom jag˙mlu snow-man, però ovvjament mhux se jkun mag˙mul mis-sil©imma mir-ramel, u se jkollu wkoll nuççali tax-xemx ukappell ta’ Santa Claus minflok kappell iswed.

Bla dubju ta’ xejn, meta wie˙ed isemmi l-Ìermanja fiΩmien il-Milied, l-ewwel imma©ni li ti©i f’mo˙˙u huwa tal-Christkindlmarkt. Il-Christkindlmarkt huwa suq tal-Milied lijsir fi triq popolari tal-belt matul l-erba’ ©img˙at tal-Avvent.

Storikament, il-Christkindlmarkt bdew fil-Ìermanja ukienu jinkludu xeni tipiçi tan-natività. Matul iΩ-Ωmien,dawn il -Chris tkindlmarkt bdew j inkludu wkoll iz-zwetschgenmännle li huma figurini Ωg˙ar mag˙mulin mill-pruna, u n-nussknacker li huma nutcrackers imnaqqxin fl-injam.

MaΩ-Ωmien fil-Christkindlmarkt wie˙ed seta’ jsib ukoll il-gebrannte mandeln, li huwa lewΩ ˙elu inkaljat; biskuttinitradizzjonali tal-Milied bil-forma ta’ gingerbread cookiesb˙al lebkuchen u magenbrot; bratwurst, li huwa zalzetttradizzjonali ÌermaniΩ; glühwein li hija xarba s˙unamag˙mula mill-inbid u ˙wawar varji; u eierpunsch li hijaxarba alko˙olika simili tal-egg nog.

Illum il-©urnata f’dawn il-Christkindlmarkt wie˙ed jista’jsib jixtri l-Christstollen (Christmas stollen), li huwa kejkmag˙mul mill-konfettura; apfelwein, li huwa apple cider; uFrankfurter bethmännchen, li huma pastini Ωg˙ar tal-lewΩ.

Dan l-ikel tipiku ÌermaniΩ Ωgur jg˙in lil dawk kollha lijΩuru wie˙ed mill-Christkindlmarkt famuΩi tal-Ìermanjabiex jikkumbatti l-kes˙a filwaqt li jduru s-suq tal-Miliedsabiex jixtru o©©etti arti©janali mag˙mulin bl-idejn,©ugarelli, kotba, dekorazzjonijiet tas-si©ra tal-Milied u orna-menti tal-Milied g˙ad-dar.

Kif wie˙ed jista’ jimma©ina, meta persuna tqatta’ l-Miliedf’Betlem, Ωgur jesperjenza l-Milied f’atmosfera reli©juΩa. Dang˙ax, skont l-istorja tan-natività, il-Madonna u San ÌuΩepptelqu bil-˙mara lejn Betlem biex isibu post fejn tkun tista’twelled lill-Bambin. Però, il-Bambin spiçça twieled f’g˙arimdawwar bil-baqra u bil-˙mara.

F’Betlem jing˙ad li l-BaΩilika tan-Natività nbniet fuq il-postfejn kien hemm l-g˙ar. Din il-BaΩilika hija attrazzjoni minnanfisha, peress li nbniet mill-Imperatur Ruman Kostantinu Imadwar 330 sena Wara Kristu. Il-Kruçjati wkoll komplewΩiedu mal-BaΩilika sabiex tkun iΩjed iffortifikata. Minn ©ol-BaΩilika wie˙ed jista’ jg˙addi g˙all-Grotta tan-Natività, fejnjing˙ad li kien il-post preçiz fejn twieled il-Bambin.

Lejlet il-Milied ta’ kull sena ssir quddiesa fil-BaΩilika sabiexji©i ççelebrat it-twelid tal-Bambin. Però, li jag˙mel din il-qud-diesa tant speçjali huwa l-fatt li ˙afna mexxejja reli©juzi minnreli©jonijiet differenti jie˙du sehem fil-quddiesa fl-istess ˙in.G˙aldaqstant, kull sena eluf ta’ pellegrini minn madwar id-dinja jin©abru fil-pjazza Manger quddiem il-BaΩilika sabiexisegwu, jipparteçipaw fil-funzjoni ta’ nofsilejl , kif ukolljg˙addu messa©©i ta’ paçi lil xulxin.

Ma jonqosx ukoll li g˙al Ωmien il-Milied il-belt ta’ Betlemukoll tkun imΩejna b’tiΩjin dekorattiv u dwal tal-Milied, kifukoll isiru kunçerti b’kant tal-Milied. Fil-pjazza Mangerwie˙ed jista’ jara l-istilla li jing˙ad li wasslet lis-Slaten Ma©i saBetlem, kif ukoll xeni mill-Bibbja li jirrakkuntaw l-istorja tan-natività

22 28|12|2014 kullhadd.com kÓ L-eWWeL tas-sena

traDiZZjonijiet taL-eWWeL tas-sena

G˙al u˙ud, il-lejl ta’ bejn il-31 ta’ Diçembru u l-1 ta’ Jannar ifisser li minn dakinhar ’il quddiem se jibdew pa©na ©didaf’˙ajjithom, filwaqt li se j˙allu warajhom dawk l-esperjenzi koroh u negattivi li ©raw matul is-sena ta’ qabel. L-oqsma li ˙afnanies ikunu jixtiequ jibdlu f’˙ajjithom l-aktar huma: il-prosperità, is-sa˙˙a, il-fortuna tajba u l-im˙abba. G˙aldaqstant, madwarid-dinja nsibu ˙afna tradizzjonijiet tal-ewwel tas-sena li jipprovdu tentattiv biex jibdlu d-direzzjoni ta’ ˙ajjithom.

ProsPeritÀ

Fil-pajjiΩ Sud Amerikan taç-Çilì jing˙ad li jekk tiekol mg˙arfa g˙ads f’nof-sillejl ikollok sena mimlija xog˙ol u flus.

Fi Spanja t-tradizzjoni tg˙id li qabel idoqq nofsillejl trid tiekol tnax-ilg˙enba ma’ kull tokk, waqt li tag˙mel ix-xewqa tieg˙ek g˙as-sena l-©dida u prospettiva.

Il-Griegi, biex jattiraw il-prosperità f’˙ajjithom, lejlet is-sena l-©didajdendlu basla mal-bieb tad-dar tag˙hom. Filwaqt li fl-ewwel tas-senajaqsmu rummiena fuq l-g˙atba tal-bieb tag˙hom qabel ma jid˙lu ©ewwa.

Fil-kontinent AΩjatiku, il-Filippini jemmnu ˙afna li forom tondi, b˙all-flus, jissimbolizzaw il-prosperità; g˙alhekk ˙afna familji Filippini jpo©©ufrott ta’ forma tonda fuq il-mejda tal-ikel lejlet l-ewwel tas-sena.

fortuna tajba

Il-BraΩiljani jemmu li jekk tilbes l-abjad fl-lejlet l-ewwel tas-sena tkeççi l-fortuna ˙aΩina g˙as-sena li jkun jmiss. Jemmnu wkoll li jekk taqbeΩ seba’mew©iet ikollok fortuna tajba.

imÓabba

In-nisa Ar©entini jilbsu xi ˙a©a roΩa lejlet l-ewwel tas-sena sabiex ji©bdul-im˙abba

Fl-Irlanda, in-nisa IrlandiΩi jpo©©u ftit weraq tal-mistletoe ta˙t l-im˙addalejlet l-ewwel tas-sena biex ibiddlu xortihom u jsibu r-ra©el ideali g˙ali-hom.

saÓÓa

PajjiΩi AΩjatiçi, b˙aç-Çina u l-Ìappun, g˙andhon tradizzjoni li fl-ewweltas-sena jieklu noodles twal ˙afna. Din it-tradizzjoni tissimbolizza ˙ajjatwila mimlija g˙omor.

L-eWWeL tas-sena 28|12|2014kullhadd.comkÓ 23

FiLms ibbaÛati FL-eWWeL tas-sena

ghostbusters ii

Ghostbusters II huwa film komiku li ˙are© fl-1989. Dan il-film jittrat-tra l-avventuri ta’ grupp ta’ akkademiçi li ji©©ieldu kontra l-paranor-mali. L-istorja tal-film te˙odna ˙ames snin wara li Egon Spengler,Ray Stantz, Peter Venkman u Winston Zeddemore bdew il-kumpanijatag˙hom, fejn huma kienu ©©ieldu kontra l-alla Gozer. F’dan is-sik-wel ikunu qeg˙din ji©u mfittxija g˙ad-danni li g˙amlu fuq proprjeta-jiet u mwaqqfa milli ja˙dmu mal-kumpanija. Imma New York ter©a’tispiçça pposseduta minn forza sopranaturali meta l-pram ta’ tarbijatibda timxi wa˙edha ming˙ajr ebda ra©uni. Omm it-tarbija tfittex l-g˙ajnuna tal-Ghostbusters u dawn jaççettaw li jg˙inuha billi j˙ejjuinvestigazzjoni illegali. Waqt din l-investigazzjoni jiskopru materjalstramb li jqabbadhom il-kurΩità. Però, l-awtoritajiet ta’ New Yorkjiskopru li l-Ghostbusters qeg˙din ja˙dmu illegalment u jibag˙tuhomfi sptar mentali. Ji©ri iΩda li l-attività paranormali tikber fi New York,tant li ç-çittadini ma jkollhomx g˙aΩla o˙ra ˙lief li jirrikoru g˙all-g˙ajnuna tal-Ghostbusters. B’hekk, bil-kant sinominu mal-a˙˙ar tas-sena, fosthom Auld Lang Syne, il-Ghostbusters jirnexxilhom ji©©ieldukontra s-sopranaturali permezz ta’ ener©ija poΩittiva.

200 cigarettes

Din id-drama hija l-istorja ta’ grupp ta’ Ωg˙aΩag˙ b’karattri differentili jkunu joqog˙du fi New York. Il-film 200 Cigarettes huwa ibbaΩatnhar l-a˙˙ar tas-sena 1981, hekk kif Monica tkun inkwetata li ˙addma jkun se jattendi g˙all-festin tal-a˙˙ar tas-sena li tkun se torganiz-za. Ji©ri iΩda li l-kull individwu tal-grupp ikollu avventura qabel makul˙add jirnexxilu jasal fil-˙in g˙all-festin ta’ Monica. Fosthom ikunhemm l-istorja ta’ Val u Stephie li jinqabdu f’diskoteka u li hemm,b’kumbinazzjoni, jiltaqg˙u ma’ Dave u Tom li g˙andhom pakkett lijridu jag˙tuh lil sidu. L-istorja ta’ Cindy u Jack li ˙ar©u flimkien,imma t-tnejn huma skomdi jo˙or©u flimkien. L-istorja ta’ Lucy uKevin li, g˙all-kuntrarju ta’ Cindy u Jack, jirrealizzaw li j˙obbu lilxulxin. L-istorja ta’ Ellie l-femminista u l-bartender. Kif ukoll l-istorjata’ Bridget u Caitlyn li jmorru dawra bit-taxi madwar New York. Fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar il-karattri kollha jirnexxilhom imorru g˙all-festin ta’Monica, però Monica tispiçça tisker u ma tgawdix il-festin tag˙hastess. Fl-a˙˙ar kollox jispiçça b’wiçç il-©id u l-g]ada Monica tirrealiz-za li l-festin tag˙ha kien suççess.

entrapment

Il-film Entrapment jitratta l-istorja ta’ Gin, li hija investigatriçi, u Max,li huwa ˙alliel professjonali li jispeçjalizza fl-arti prezzjuΩa. Meta l-pittura ta’ Rembrant tinsteraq, Gin tintbag˙at tinvestiga lil Mac, lijkun is-suspettat prinçipali. Sabiex twettaq xog˙olha sew, Gin tipper-swadi lil Mac biex jisraq maskra ÇiniΩa presti©juΩa li tkun mg˙assab’sigurtà kbirka f’Bedford Palace. Flimkien, huma jer˙ula lejn l-IskoΩja biex jippjanaw is-serqa. Wara s-serqa tal-maskra, jinqala’ ftittad-diΩgwid bejniethom, Gin tg˙idlu li g˙andha pjan g˙al serqa o˙rata’ $8 biljun mill-International Clearance Bank li jinsab fin-NorthTower tal-Petronas Tower fi Kuala Lampur. Waqt din is-serqa, li kell-ha ssir fl-a˙˙ar ftit sekondi tal-countdown tal-millennju, Gin tag˙melΩball u waqt taqbida jkollha ta˙rab billi taqbeΩ minn fuq it-torri g˙alisfel. Imma qabel qabΩet, Mac jg˙id lil Gin biex tiltaqa’ mieg˙u l-g˙ada fl-istazzjon tal-ferrovija ta’ Pudu. Fl-istazzjoni tal-ferrovijahuma jinqabdu mill-FBI, iΩda jer©a’ jirnexxilhom ja˙arbu flimkien bipjan li jwettqu serqa o˙ra.

bridget jones’s diary

Il-film Bridget Jones’s Diary huwa film romantiku u komiku IngliΩibbaΩat fuq il-˙ajja ta’ Bridget Jones. Bridget ta˙dem ma’ kumpanija tal-pubblikaturi, fejn dejjem tqatta’ l-˙in tag˙ha ta˙seb fuq il-boss tag˙haDaniel Cleaver. Imma f’festin tal-a˙˙ar tas-sena li jkun organizzat mill-©enituri ta’ Bridget, hija tiltaqa ma’ Mark Darcy. Mal-ewwel impressjoniBridget u Mark ma ji˙dux grazzja ma’ xulxin. Sadanittant, Daniel jibda jit-tanta lil Brigdet imma ji©ri li waqt festin li fih kien hemm Daniel, Mark uBridget, Bridget issir taf li Daniel u Mark kellhom xi jg˙idu fil-passat.Bridget issir taf ukoll li Daniel huwa womeniser u b’hekk twaqqaf ir-relazzjoni tag˙hom. MaΩ-Ωmien Bridget u Mark jer©g˙u jin©ibdu lejnxulxin, iΩda Daniel jispiçça jid˙ol bejn il-koppja u minn hemm tibdaserje ta’ praspar bejn Brigdet, Daniel u Mark. Fl-a˙˙ar Mark jistqarr lixorta j˙obb lil Bridget kif inhi u b’hekk Bridget tiddeçiedi li twaqqaf ir-relazzjoni ma’ Mark darba g˙al dejjem sabiex tkun tista’ tibda r-relazzjonimill-©did ma’ Mark.

24 28|12|2014 mIN IÓAddEmKÓkullhadd.com

Anton Vella

SMEs Helpdesk Executive

Malta Employers’ Association

KIf tAÓSIbhA L-ASSOÇJAZZJONI tA’ mIN IÓAddEm?

In-negozju jiddependi ˙afnafuq l- is ta©uni. Hemm l-ista©uni naturali tan-naturafejn, min˙abba t ibdil f i l -kl ima, j ikkundizzjona l-volum u l-kwali tà tan-negozju, kif ukoll hemm l-ista©uni li jo˙loqhom l-istesssettur tan-negozju.

Qed nirreferi g˙al dawk il-perjodi tas-sena fejn setturita’ negozji jag˙Ωlu li jirrikor-ru g˙as-sales.

Huma j iem fejn narawkjuwijiet ta’ nies jistennewwara l-bibien ta ’ diversi˙wienet, sabiex japprofittawrwie˙hom minn ro˙s li l-ist-ess negozjanti jkunu qed jof-fru fuq il-prodotti tag˙hom.Fejn qabel kont tara tabelli lijindikaw ro˙s ta 20%-30%,i l lum da˙let i l -prassi l isa˙ansitra ssib ˙wienet li jof-fru sa 70% ro˙s, jekk mhuxaktar ukoll.

L-aktar settur ta’ ˙wienet lijadottaw din is-sistema humadawk tal-˙wejjeg, iΩda lluminsibu wkoll intrapriΩi o˙ra liminn Ωmien g˙al Ωmien jof-fru wkoll ro˙s sostanzjali fuqis-servizzi u prodotti b˙alaparti mill-istrategija tal-mar-keting tag˙hom.Stabbilimenti kbar sa˙ansitrajag˙Ωlu li jorganizzaw openweekends u open days, fejnjoffru servizzi u skemi ta’benefiççji g˙all-konsumatur

mill-istess sit fl-stabbilimenttag˙hom f’˙inijiet li normal-ment ma jkunux miftu˙a.

Imma lura g˙as-su©©ett tas-sales, tradizzjonali tal-˙wienet tal-˙wej je©.Importanti l i s idien ta ’negozj i jkunu jafu l i maj istg˙ux joffru sales fuq˙wejje© ta’ stock ©did, u lijkunu g˙adhom mapo©©ewhx fis-suq fil-©img˙atta’ qabel. Jistg˙u joffru ro˙sbiss fuq ˙wejje© u prodotti lijkun di©à ©ew esibit i upprezzati fl-istess ˙anut. Danjg˙in lill-istess konsumaturikun jaf jekk ir-ro˙s riklamatu offrut hux ro˙s ©enwin jewle.

Óa©a o˙ra l i ma j is taxjag˙mel sid ta’ negozju hu lijirriklama li qed joffri persen-ta©© ta’ ro˙s u mbag˙ad,meta l-konsumatur jid˙ol fil-˙anut, isib li mhux veru jkol-lu dak ir-ro˙s kollu fuqkulma ssib fl-istess ˙anut.Sabiex in-negozjant ikunkonformi mal- l i©i j iet u r-regolamenti g˙ad-dritti j iettal-konsumatur, ikun ir idjidentifika çar u tond liemaprodott i huma bis-sale uliema le, b’tikketti u tabelli lijinfurmaw u jindikaw lill-ist-ess konsumatur ming˙ajr majkollu l-bΩonn li jistaqsi liltal-˙anut.

Huwa importanti mil l -

banda l-o˙ra li l-konsumaturjinnota u joqg˙od attent g˙alkundizzjoni j iet offrut i umarbuta mal- istess sales.Normalment dak li jinxtarawaqt sale mhux dejjem ikunjista’ jinbidel jew ji©i mibdulma’ credit vouchers, jekkmhux bi f tehim speçif ikumal-istess sid tan-negozju.

Fl-opinjoni tal-MEA, is-salesma g˙andhom ikunu qattokkaΩjoni fejn in-negozjantjag˙ti l-impressjoni li qed jip-prova japprofitta ru˙u u jin-ganna lill-konsumaturi, iΩdag˙andhom ikunu opportunitàsabiex, fi lwaqt l i j ing˙ataservizz ta’ benefiççju g˙all-istess konsumatur, ikompliji©i ©©enerat aktar negozju ukummerç.

Sid ta’ ˙anut, jew stabbili-ment, f’dawn il-jiem ta’ festi,g˙andu joqg˙od attent ˙afnaaktar minn drabi o˙ra, sabiexjassigura li l-konsumatur jin-qeda ta j jeb u jo˙ro©ming˙andu b’ impressjonitajba biex b’hekk ikun hustess l i jag˙mil lu l-a˙jarreklam.

F’dawn iΩ-Ωminijiet ikunhemm nies li jippruvaw ujfittxu ˙wienet ©odda, li qattqabel ma jkunu da˙lu fihom,sabiex jaraw isibux dik ix-xi˙a©a differenti minn dak lijkunu raw qabel. G˙alhekkdan iΩ-Ωmien joffri l-opportu-

nità lil u˙ud mis-sidien tal-˙wienet li jkabbru l-klijentelatag˙hom, mhux biss g˙aldawn il-jiem iΩda sa˙ansitrag˙all-©img˙at u x-xhur tas-sena l-©dida. Dan dej jemjekk jag˙rfu jmorru taj jebmal-konsumaturi li jΩuruhomu jixtru ming˙andhom.

Il-©ranet tas-sales jista’ jkunli jillimitaw xi ftit l-ammontta’ profitt li sid ta’ ˙anut jista’jag˙mel minn fuq dak l ijbig˙, iΩda Ωgur li ma jillim-tax l-ammont ta ’ kl i jenti©odda li jista’ jakkwista bl-at t i tudni t ieg˙u waqt i l -proçess ta’ bejg˙. Daqstantie˙or iΩda jista’ jitlef klijentiminn tieg˙u jekk, sforz il-©enn u l-˙ajja mg˙a©©la ta’dawn il-jiem ma jag˙tix l-attenzjoni massima lill-istessklijenti leali tieg˙u, u jkun xif t i t arroganti mag˙hom.Klijent iddum biex takkwis-tah, iΩda façli titilfu f’˙akkat’g˙ajn.

Filwaqt li, f’isem il-MEA,nie˙u din l-okkaΩjoni sabiexnawgura lilkom, qarrejja ta’din il-gazzetta, u lill-familjitag˙kom il- fest i t - ta jba usena mimlija b’dak kollu lit ixt ieq qalbkom, nappel-lalkom sabiex tag˙rfu timxub’korrettezza mal-konsuma-turi tag˙kom u, fejn t i©uf’dubji, tiddejqu xejn tikkun-tattjawna.

Facebook : www.facebook.com/MaltaEmployersAssociation

Jekk tixtieq tag˙mel kuntatt mag˙na (b˙ala Assoçjazzjoni ta’ Min I˙addem) tista’tag˙mel dan billi ççempel 2122 2992 jew 2123 7585. Tista’ wkoll tibg˙at email lilanton.vella@maltaemployers.com, jew tuΩa t-24/7 helpline 2122 2006 billi ççempel ut˙allilna ismek sabiex fl-iqsar Ωmien possibbli nkunu nistg˙u nirritornaw it-telefona-ta tieg˙ek.

Grazzi talli tajtni l-opportunità li nitkellem mieg˙ek. Nibqg˙u niltaqg˙u b’artiklio˙ra simili fil-©img˙at li ©ejjin. Jekk tixtieq tg˙addili xi su©©erimenti u proposti g˙aldan l-artiklu nitolbok biex tikkomunika mieg˙i jew mal-istaff editorjali ta’ din il-gazzetta u jien inwieg˙dek li nag˙mel ˙ilti sabiex ma niddiΩappuntakx.

IN-NEGOZJU U S-SALES

kultura kÓ 28|12|2014 25kullhadd.com

muÛika barokka tal-milied fl-oratorju tal-ÌiÛwitiIs-serje ta’ kunçerti ta’ ˙in it-te organizzati mill-RIDT bl-isem L-Oratorju:MuΩika u Arti, isegwu llum il-Óadd 28 ta’ Diçembru fl-4.30pm, fl-Oratorju tal-knisja tal-ÌiΩwiti fil-Belt Valletta, b’kuncert imtella’ mis-St James Consort, imse-jja˙ A Christmas Baroque.

St James Consort ser jipprezenta muΩika tal-perjodu Barokk relatata diretta-ment ma dan is-zmien tas-sena. Il-kompozituri li taghhom se nisimghu ix-xog˙lijiet, kollha kontemporanji ta’ Vivaldi, kienu ispirati mill-muΩika tradiz-zjonali pastorali tar-rag˙ajja li tintuΩa waqt iç-çelebrazzjonijiet tan-nativitá fin-na˙a ta’ fuq tal-Italja.

Il-programm jinkludi Concerto Noel Allemand ta’ Corrette, Sinfonia a tre op1, 12 per il Santissimo Natale ta’ Valentini, Sinfonia Pastorale per il SantissimoNatale op 2 No 12 ta’ Manfredini, u Sinfonia Patorale per il Santissimo Nataleta’ Ferrandini.

Is-St James Consort, immexxi mill-vjolinista Sarah Spiteri, hu mag˙mul minng˙ad ta’ muΩiçisti kemm stabbiliti kif ukoll numru ta’ wçu˙ ©odda. Il-Consortta l-ewwel kunçert f’Ottubru tal-2006, permezz tat-tnedija ta’ serje ta’ kunçertili kienu jinΩammu fil-knisja ta’ Sta Katerina tal-Italja, fejn kienu ppreΩentatixog˙lijiet Barokki popolari u anqas mag˙rufa. Ir-repertorju tag˙hom illum jin-kludi xog˙lijiet stabbiliti tal-perjodu Barokk, kif ukoll kompoΩizzjonijiet ©oddata’ kompoΩituri Maltin.

Id-d˙ul minn L-Oratorju: MuΩika u Arti hu intenzjonat biex jin©abru flus g˙alattivitajiet ta’ riçerka fl-Università permezz tar-Research Trust (RIDT). M’hemmxbΩonn riservazzjonijiet u d˙ul g˙all-oratorju hu minn Triq l-Arçisqof. Hu rrik-mandat li ting˙ata g˙otja ta’ €10.

il-wasla tat-tliet slaten maÌiIt-Tliet Ma©i li se jasluBethlehem f ’G˙ajnsielemnhar il-Óadd 4 ta’ Jannar2015 se jitilqu mill-belt Ìer-maniΩa ta’ Cologne fejnb˙alissa qeg˙din ifakkru t-850 anniversarju meta r-relikwji tat-Tliet Ma©i:Caspar, Melchior uBalthazar, waslu f’din il-belt.Din l-inizjattiva qieg˙da ssirbil-kollaborazzjoni tal-Ministeru g˙al G˙awdexpermezz tal-Kumitat Miliedf’G˙awdex, il-Kunsilli Lokalita’ G˙ajnsielem u l-Mellie˙abl-appo©© tal-MTA.

Il-Kunsill Lokali tal-Mellie˙a g˙amel il-kuntattineçessarji mal-Ìermanja udan grazzi g˙all-©emella©© lihemm bejn il-Kunsill LokaliMellie˙i u l-belt ta’ Adenauli jmur lura g˙al Jannar1996. Dettalji se jit˙abbruaktar tard.

mela darba kien hemm…sindyrella u l-bestjaNhar il-Óadd li g˙adda ng˙ata bidu g˙all-edizzjoni ta’ din is-sena tal-pan-tomima popolari annwali li ssir fl-Istitut Kattoliku l-Furjana, fejn din is-senakien imiss lil karattri ferm popolari Sindyrella u l-Bestja. Huwa spettaklumΩejjen b’ingredjenti li offrew spettaklu ferm kulurit ta’ kostumi, xenarju,irtokk, da˙k kontinwu u divertiment ma’ w˙ud mill-aqwa atturi/kantanti lig˙andna f’Malta, b’Toni Busuttil g˙al darb’o˙ra b˙ala d-Dama, Snits b˙ala l-Fairy, Ina Robinich, Brian Farrugia, Simon Curmi, Jeffrey Scicluna, NevilleRefalo, Julie Pomorski, Laura Bruno, Pawlu Bonello, Franky Borg, AlanFalzon, Bernice Darmanin, Graziella Farrugia, Rhea Chetcuti. Il-band b˙as-soltu tkun live ta˙t id-direzzjoni ta’ Abigail Brown b’arran©amenti muΩikalita’ Joe Brown. IΩ-Ωfin huwa mill-iskola taΩ-Ωfin Kinetic Dance Studio b’kore-ografija ta’ Clayton Mifsud u Daphne Gatt

Mela darba kien hemm…Sindyrella u l-Bestja g˙andu skript ori©inali ta’Brian Farrugia b’direzzjoni ta’ Ray Abdilla, bil-produzzjoni b˙as-soltu tkunta’ Pawlu Testa.

Fadal dawn ir-rappreΩentazzjonijiet f’Diçembru: Illum il-Óadd 28 fis-2.00 ufis-6.30pm u g˙ada t-Tnejn 29 fis-7.30pm. F’Jannar isiru dawn ir-rappreΩen-tazzjonijiet: il-Ìimg˙a 2 fis-7.30pm, is-Sibt 3 fis-7.00pm, u l-Óadd 4 fis-6.30pm,

Riservazzjonijiet jinsabu miftu˙in u l-biljetti jistg˙u jinkisbu ming˙and:Pawlu Testa Travel: 9947 6468, l-uffiççju tar-riservazzjonijiet fl-IstitutKattoliku: 2123 8429, il-bar tal-Ist itut Kattoliku: 2124 2551, CarmenAzzopardi tar-Rabat: 2145 4836 u Tereza Bazaar ta’ ÓaΩ-Ûabbar: 2166 2968.

G˙al aktar informazzjoni u biex bie tibbukkja bl-internet tista’ ΩΩur is-sitelettroniku uffiçjali tal-kumpanija Teatru Rjal kif ukoll dik tat-teatru tal-IstitutKattoliku www.kumpanijateatrurjal.com u www.istitutkattoliku.com

26 28|12|2014 maDwarnaKÓkullhadd.com

HsbC maLta jiKKonferma L-fiLosofija taL-Óajja Li jerÌa’ jroDD Lura waqt L-istrina

Il-Fondazzjoni HSBC Malta tat donazzjoni ta’ €50,000lil L-Istrina fil-bidu tal-maratona nazzjonali ta’ 12-ilsieg˙a f’Dar il-Mediterran g˙all-Konferenzi fil-BeltValletta. B˙ala wa˙da mill-isponsors uffiçjali ta’ L-Istrina u l-Malta Community Chest Fund, il-Fondazzjoni HSBC Malta appo©©jat l-inizjattiva ta’ dinid-donazzjoni. Minbarra l-g˙otja ta’ €50,000, HSBCMalta ppreΩentat g˙otjiet o˙ra mi©bura minn attivitaji-et organizzati mill-istaff b’total ta’ €4,000 mill-bejg˙ ta’ponsjetti u €2,500 mi©bura waqt it-triathlon annwalital-HSBC. Il-kontribuzzjonijiet tal-HSBC kienuppreΩentati lill-President ta’ Malta Marie-Louise ColeiroPreca mill-Kap tal-Commercial Banking tal-HSBCMalta, Michel Cordina.

Waqt L-Istrina 2014 kienet ippreΩentata g˙all-ewweldarba lill-pubbliku wa˙da miΩ-Ωew© kanzunetti tal-kampanja tal-Programm tal-Ilma ta’ HSBC Malta.Dawn il-kanzunetti n˙olqu bil-˙sieb li jrawmu kux-jenza dwar i l -konservazzjoni tal- i lma, u serjitkantaw madwar id-dinja kull fejn qed jitwettaq il-Programm tal-Ilma tal-Grupp HSBC. Iktar kmieni il-bank ta g˙otja ta’ €50,000 lil L-Istrina, kif ukollammont ie˙or ta’ €6,500 li n©abar minn attivitajietimtella’ mill-impjegati.

Sittin (60) voluntier minn fost l-impjegati tal-bankHSBC ˙adu ˙sieb jirrispondu t-telefonati u rre©istrawid-donazzjonijiet ta’ min kien qieg˙ed içempel.Mag˙hom ing˙aqdu r-rappreΩentanti Dr Klown, NGOli g˙andha wkoll l-appo©© tal-Fondazzjoni HSBCMalta. Fir-ritratt jidher il-Kap tal-Commercial Bankingtal-HSBC Malta, Michel Cordina jirçievi telefonataming˙and kontributur.

Il-Bank of Valletta ppreΩenta s-somma ta’ €135,000 matulil-program televiΩiv ta’ L-Istrina. Din is-somma tirrap-preΩenta fondi mi©bura matul il-kampanja L-Istrina BOVPiggy Bank li kienu rduppjati mill-bank.

Il-Kap EΩekuttiv tal-BOV, Charles Borg, akkumpanjatminn numru ta’ tfal bil-karus li jikkaratterizza din il-kam-panja f’idejhom, ippreΩenta d-donazzjoni lill-President ta’Malta, l-Eççellenza Tag˙ha Marie-Louise Coleiro Preca ulis-Sur Edgar Preca matul il-programm.

Matul il-kampanja l-piggy bank sab ru˙u f’kull klassi ta’kull skola primarja u sekondarja madwar Malta uG˙awdex, kif ukoll f’numru ta’ ˙wienet. Numru ta’ piggybanks kbar, li saru sinonimi mal-kampanja L-Istrina BOVPiggy Bank, tpo©©ew f’çentri ewlenin biex ikomplujin©abru l-fondi b’risq din il-kawΩa.

Din kienet il-˙dax-il sena konsekuttiva li tellg˙et din il-kampanja. Il-fondi mi©bura permezz tal-kampanja L-IstrinaBOV Piggy Bank issa qabΩu l-€1,000,000. Il-kampanjaserviet ukoll biex jikber l-g˙arfien dwar il-MaltaCommunity Chest Fund.

Il-Bank of Valletta huwa kontributur ewlieni tal-MaltaCommunity Chest Fund, u ta s-sehem tieg˙u biex jit-tellg˙u numru ta’ avvenimenti fosthom ir-Rockestra,Paqpaqli g˙al L-Istrina, il-Ballu ta’ Awwissu u l-ktieb tar-riçetti Tisjir mill-Qalb.

Donazzjoni ta’ €135,000 b’risq L-istrina permezz taL-Kampanja L-istrina boV piggy banK

Skeda kÓ 28|12|2014 27kullhadd.com

06.30 One News07.00 Snajja’ Maltin07.15 Pink Panther (R)08.00 Flimkien Ma’ Nancy (R)08.30 Paper Scan11.30 Gaxin12.30 One News12.40 Telebejg˙14.00 Dchange (R)14.30 Arani Issa (R)16.55 Top Model17.30 One News17.40 On D Road 18.15 Esperti18.45 Joe’s Kitchen19.30 One News20.15 Sfilata Di Moda22.30 Short Film22.55 Fresh & Funky (R)23.30 One News

07.00 Net News08.15 The Client (R)09.00 G˙alkul˙add10.00 Quddiesa mis-Santwarju

tal-Madonna Ta’ Pinu10.45 Se NiΩΩew©u12.30 Telebejg˙14.00 Net News14.05 Telebejg˙15.35 Iswed Fuq l-Abjad (R)16.30 Sport Extra17.10 Wheelspin (R)18.00 Net News18.05 Flusek (R)18.40 What’s For Dinner19.30 Net News20.40 Becky21.40 Net News21.45 Replay23.15 Net News

06.00 A˙barijiet07.30 Sports Science08.30 Madwarna09.00 Il-Gwerra l-Kbira09.30 Gadgets10.00 House Hunt10.30 Malta U Lil Hinn Minnha12.00 A˙barijiet 12.10 Óadd G˙alik15.00 A˙barijiet15.05 Óbieb U G˙edewwa17.30 Pellikola18.00 A˙barijiet18.15 G˙awdex Illum18.40 L-Irkant19.40 Dot EU19.45 Grand Lottery20.00 A˙barijiet20.50 X-Factor UK23.00 A˙barijiet

08.30 Treasure Island09.00 Quddiesa tal-Óadd09.45 Vatican Magazine10.15 Kurrenti11.15 Luxdesign12.30 Valletta13.00 Househunt13.30 Gadgets14.00 Il-Gwerra l-Kbira14.30 Pellikola15.00 Super Ships16.00 L-Irkant17.00 Animal Diaries18.00 Kultema18.30 Venere19.00 G˙awdex Illum19.30 Super Ships20.30 A˙barijiet g˙al Persuni

b’Nuqqas ta’ Smig˙20.40 Il-Óaddiem tas-Sena22.30 Pellikola23.00 A˙barijiet Sportivi

06.00 Da Da Da Musica E Cinema Italia Senza Frontiere

06.30 Unomattina In Famiglia 09.45 Dreams Road 2014 America Cen-

trale10.30 A Sua Immagine 10.55 Santa Messa 11.50 A Sua Immagine 12.00 Recita Dell’Angelus 12.10 A Sua Immagine 12.20 Linea Verde13.30 Telegiornale 14.00 L’Arena 16.30 Tg 1 16.35 Domenica In 18.50 L’Eredità 20.00 Telegiornale 20.35 Affari Tuoi 21.15 Braccialetti Rossi23.14 Tg1 60 Secondi 23.20 Speciale Tg1

07.00 Jake E I Pirati Dell'isola07.50 Sofia La Principessa08.10 La Coccarda Blu 08.35 Il Nostro Amico Charly 09.15 Luce All'orizzonte 10.00 I Lemuri Del Madagascar 10.45 Cronache Animali 11.30 Mezzogiorno In Famiglia 13.00 Tg2 Giorno 13.30 Tg 2 Motori 13.45 Film: Gli Aristogatti 15.15 Film: Trilli E Il Segreto Delle Ali 16.25 Film: Gara Di Pasticceria Della

Radura Incantata 16.40 Film: Peter Pan 17.44 L'albero Di Natale Di Pluto 18.00 Tg2 L.I.S. 18.05 90° Minuto Serie B 18.50 Sea Patrol - Pericolo Imminente 19.35 Squadra Speciale Cobra 1120.30 Tg2 21.05 N.C.I.S.22.30 Profumo Di Droga

06.00 Fuori Orario. Cose (Mai) Viste 07.00 Kilimangiaro Album 07.15 Ai Confini Dell'arizona – L’Ombra

Del Vento 08.05 La Signora Del West – Gli Ostaggi 08.50 Film: Il Brigante Di Tacca Del

Lupo 10.25 Community – L’Altra Italia 11.10 Tgr12.40 Geo 13.00 Radici 114.00 Tg Regione 14.15 Tg3 14.30 Kilimangiaro19.00 Tg3 19.30 Tg Regione 20.00 Blob 20.10 Film Muraglie 21.05 Film Alice In Wonderland 23.00 Tg3

06.50 I Puffi Sanno…I07.15 Heidi07.40 L’Incantevole Creamy08.05 Sailor Moon08.30 Spada Per Lady Oscar 09.20 Scooby Doo Where Are You? 10.10 Small Soldiers12.25 Studio Aperto13.00 Sport Mediaset13.25 Sport Mediaset Extra13.40 Robin Hood15.40 Dolf E La Crociata Dei Bambini17.40 Tom E Jerry 18.30 Studio Aperto19.00 Love Bugs19.20 Jumanji (Di J. Johnston)21.30 La Grande Magia23.55 Derren Brown

06.00 Prima Pagina Tg507.54 Traffico07.59 Tg508.46 Tgcom2408.50 Le Frontiere Dello Spirito10.10 The Chef Ii Talento E Passione In

Cucina11.04 Dietro Le Quinte Di Solo Per

Amore11.10 Le Storie Di Melaverde12.00 Melaverde13.00 Tg513.40 L' Arca Di Noè14.00 Come Un Delfino16.09 Dietro Le Quinte Di Solo Per

Amore16.15 Ritorno Alla Laguna Blu18.45 Avanti Un Altro20.00 Tg520.40 Paperissima Sprint Domenica21.10 Riassunto – Il Segreto21.11 Il Segreto23.31 Due Cuori E Una Provetta

07.10 Tg4 Night News07.30 Televendita Media Shopping08.00 Zorro08.30 Magnifica Italia09.00 Confessione Reporter10.00 Santa Messa10.50 I Grandi Della Fede11.30 Tg412.00 Walker Texas Ranger14.07 Una Storia Di Natale16.00 Base Artica Zebra18.55 Tg419.35 Il Comandante Florent21.30 Caccia Spietata23.40 Il Destino Di Un Guerriero-

Alatriste

07.00 Omnibus07.30 Tg La707.50 Omnibus09.45 Un Giorno Di Gloria Per Miss

Pettygrew11.30 Un Marito Quasi Perfetto13.30 Tg La714.00 Tg La7 Cronache14.35 Il Matrimnio Del Mio Migliore

Amico16.30 Senti Chi Parla18.00 L’ispettore Barnaby19.55 Meteo La720.00 Tg La720.30 Natale Nel Paese Delle

Meraviglie21.10 Grey’s Anatomy

06.00 Woolly & Tig 06.05 Nina And The Neurons 06.20 3rd & Bird 06.30 Charlie And Lola 06.45 Show Me Show Me 07.10 Nina And The Neurons 07.25 3rd & Bird 07.35 Charlie And Lola 07.50 Show Me Show Me 08.15 The Weakest Link 09.00 Rev. 09.30 Doctor Who 10.15 Outcasts 11.10 Mr. Stink 12.05 Great Expectations 14.45 Doctors 15.45 My Family 16.40 Mr. Stink 17.30 Outcasts 18.25 Doctor Who 19.10 Great Expectations 21.50 The Suspicions Of Mr Whicher23.20 Sherlock

06.15 Food Network Challenge 07.05 Siba’s Table 07.30 Have Cake Will Travel 08.20 Barefoot Contessa 09.10 Siba’s Table 10.00 Guy’s Big Bite 10.25 Unique Eats 11.15 Hungry Girl 12.05 Diners, Drive-Ins and Dives 13.45 Barefoot Contessa 14.35 Siba’s Table 15.25 Diners, Drive-Ins and Dives 16.40 Barefoot Contessa 17.30 Siba’s Table 18.20 Diners, Drive-Ins and Dives 19.10 Barefoot Contessa 20.00 Chopped 20.50 Diners, Drive-Ins and Dives 22.05 Barefoot Contessa 22.55 Siba’s Table 23.45 Chopped

07.15 Selling New York 07.40 Healthy Appetite With Ellie Krieger08.05 Suggs’ Italian Job 08.30 Extreme Cuisine With Jeff Corwin09.25 Kitchen Cousins 09.50 Desperate Landscapes 10.15 10 Grand In Your Hand 10.40 Selling New York 11.10 Keasha’s Perfect Dress 11.35 Eating Art 12.00 Chef Abroad 12.25 Vintage Hunter 13.15 Desperate Landscapes 13.45 How The Best Is Done 14.35 House Hunters 15.00 Selling New York 15.25 10 Grand In Your Hand 15.50 Suggs’ Italian Job 16.15 Kitchen Cousins 16.40 House Hunters 17.05 Healthy Appetite With Ellie Krieger17.30 Platinum Babies 18.00 Extreme Homes

06.00 Say Yes to the Dress 11.50 Cake Boss 12.15 My 600-Lb. Life 13.05 My Big Fat American Gypsy

Wedding 13.55 Little People, Big World 14.20 Something Borrowed, Something

New 20.10 My Big Fat American Gypsy

Wedding 21.00 Say Yes to the Dress21.50 Secret Eskimo Escape 22.40 Family Fat Surgeons

06.00 Beyond Candid With Giuliana07.00 Extreme Close-Up07.30 Style Star08.00 After Shock09.00 Giuliana & Bill10.00 Untold With Maria Menounos 11.00 Eric & Jessie13.00 House Of Dvf20.00 Kourtney & Khloé Take The

Hamptons21.00 House Of Dvf22.00 Beyond Candid With Giuliana22.30 The Soup 23.00 Beyond Candid With Giuliana

06.00 How Do They Do It?06.25 Overhaulin’ 07.15 Mega Builders 08.10 Mythbusters09.05 Human Body09.55 The Liquidator10.50 Flip Men11.40 Storage Hunters12.10 Salvage Hunters 12.35 Auction Hunters13.30 Head Games14.25 You Have Been Warned15.20 What Happened Next? 16.15 Superhuman Showdown17.10 Magic Of Science18.05 Extreme Engineering19.00 Chasing Classic Cars20.00 Car Vs Wild21.00 Survive That!22.00 Bear Grylls23.00 Deadliest Catch

08.30 Four Hills, Ski Jumping09.00 Ski Pass09.15 FIS World Cup Alpine Skiing11.00 Four Hills, Ski Jumping11.30 FIS World Cup Alpine Skiing14.00 World Team Challenge, Biathlon15.15 Four Hills, Ski Jumping18.30 FIS World Cup Alpine Skiing19.30 Boxing21.30 Four Hills, Ski Jumping23.00 FIS World Cup Alpine Skiing23.45 Watts

06.00 Orangutan Island 06.25 The Wild Life of Tim Faulkner 07.15 Your Pet Wants This 08.10 Too Cute! 09.05 Treehouse Masters 10.00 Call of the Wildman 10.55 Jurassica 11.50 World’s Wildest Cities17.20 Tanked 18.15 Africa’s Super Seven 19.10 Gorilla Doctors 20.05 Best Bites21.00 Africa’s Super Seven 21.55 Gorilla Doctors 22.50 I’m Alive 23.45 Best Bites

06.45 Big Stickup At Brinks 08.30 Cold Heaven 10.10 Company Business 11.50 Khartoum 13.55 Clambake 15.35 C.H.O.M.P.S. 17.05 City Slickers 19.00 Benny & Joon 20.35 The Object Of Beauty 22.15 Network

07.05 Bubble Guppies 07.55 Go, Diego, Go! 08.20 Winx Club 08.45 The Fairly Oddparents 09.10 Sanjay And Craig 09.35 Kung Fu Panda10.00 The Legend Of Korra 10.25 Turtles 10.50 T.U.F.F. Puppy 11.15 Winx Club 11.40 iCarly 12.05 Sam & Cat 12.30 Victorious 12.55 Big Time Rush 13.20 Marvin Marvin 13.45 SpongeBob SquarePants 14.40 The Penguins Of Madagascar15.30 The Fairly Oddparents 15.55 iCarly 16.20 Big Time Rush 16.45 Victorious 17.10 Life With Boys 17.35 SpongeBob SquarePants

SFILATA DI MODA, illum fit-20.15 fuq ONE

Sfilata di Moda li saret fl-MFCC fl-4 ta’ Ottobru li g˙adda, hija ser-ata fejn fiha ˙adu sehem is-sittax it-tfajla li kienu parti mill-pro-gramm Street Blush li kien jixxandar matul s-sajf fuq ONE. Tnax-il ˙anut tal-˙wejjeg ˙adu sehem f’din l-isfilata bi roduzzjoni ta’Label Model Management.

28 28|12|2014 ÇINEMAKÓkullhadd.com

MIÇ-ÇINEMA jikteb CARMELO BONNICI

JIMI: ALL IS By My SIdE BIJOGRAFIKU

Atturi Ewlenin: Andrè Benjamin, Hayley Atwell, Imogen Poots,Ruth Nigga, Adrian Lester, Andrew Buckley

Direttur: John Ridley Óin: 118 min.Distributur: Curzon Film WorldMa˙ru© minn Side Street Film, Eden Cinemas Çert. 15

IS-SENTEJN TA’ JIMI HENdRIX F’LONdRA

Jimi Hendrix: All Is By My Sidejirrakkonta biss parti mill-˙ajjatal-famuΩ kitarrist/kantant, JimiHendrix. Infatti, fuq perjodu ta’sentejn, dan il-biopic jurinaaspett bikri ta’ dan il-le©©endatal-muΩika rock qabel sar rino-mat. Ta’ min jg˙id li l-muΩikaori©inali tieg˙u ftit li xejn tin-stema’, aktarx minn fuq xi radjujew sorsi o˙ra mhux fil-qrib ufil-qosor wisq. Dan g˙axHendrix Experience LLC, il-wer-rieta tieg˙u, ma tawx permesslill-produtturi ta’ dan ix-xog˙ol lijag˙mlu uΩu minnha u b’hekkjinstemg˙u cover versions biss.

Fuq kollox dan mhuwiex filmmuΩikali, imma primarjamentdramm soçjali li jiΩvol©i f’Londrau li jiffoka l-aktar fuq ir-relaz-zjoni ta’ Hendrix ma’ tliet nisa.Linda Keith (Poots), il-˙abibatal-kitarrist tar-Rolling Stones, fl-1966 tkun New York u metaΩΩur nightclub taffaxxina ru˙hasewwa bil-˙ila tal-kitarrist JamesMarshall Hendrix. Malajr tindunabil-potenzjal tieg˙u, tixtrilu kitar-ra u tikkonvinci lil ChasChandler (Buckey) li jdoqq ma’The Animals biex jimmani©©jah.

Flimkien imorru Londra u, metaLinda ssir t˙obbu, jinvolvi ru˙uma’ mara o˙ra, KathyEtchington (Atwell).

Jimi Hendrix, kif issa sarmag˙ruf, jifforma gruppmuΩikali ta’ tlieta, però ma tantxikun im˙ajjar jirrekordja x-xog˙ol tat-trio tieg˙u. Metajindiehes mal-Black Power,g˙aqda radikali, mara o˙ra, Ida(Negga) t˙ajru jie˙u d-drogi.Hendrix iwarrab ru˙u minn mal-Black Power, u wara xi fjaskijag˙tu wirja tajba.

L-a©ent tieg˙u jibbukkjahomg˙all-Monterey Pop Festival, fl-Amerika fl-1967. AndrèBenjamin, tal-hip-hop duoOutkast ta’ Atlanta jinkarna per-fettament il-vuçi, mossi tal-wiçç,tbissim u manjieri tal-veruHendrix li f’din il-produzzjonijistabbilixxi ru˙u b˙ala l-puntfokali li dwaru n-nisa, il-muΩiçisti u l-karriera ji©u umalajr jisparixxu. Xi atturi o˙ra,b’xebh kwaΩi perfett, jidhrub˙ala muΩiçisti veri ta’ dak iΩ-Ωmien, fosthom Keith Richard,Eric Clapton, John Lennon,George Harrison u o˙rajn.

duMB & duMBER TO STUPIDU

Atturi Ewlenin: Jim Carrey, Jeff Daniels, Rob Riggle, KathleenTurner, Laurie Holden, Rachel Melvin, Bill Murray

Diretturi: Bobby u Peter Farrelly Óin: 110 min.Distributur: Universal PicturesMa˙ru© minn KRS Releasing Çert. 15

AKTAR PRASPAR MINN ÛEWÌ IMBEÇILLI GRASSI

G˙oxrin sena ilu Jim Carrey uJeff Daniels ˙admu l-partirispettiva ta’ Lloyd Christmas uHarry Dunne, Ωew© maΩetti umbeçilli tal-prima klassi, kum-miedja sfrenata u pwerili lixorta wa˙da g˙amlet suççessfinanzjarju. Dan il-profitt was-sal biex, minkejja li dawn iΩ-Ωew© atturi ma ridux jidhru fiproduzzjoni o˙ra simili, il-kumpanija New Line Cinemaxorta ˙admet Dumb &Dumberer: When Harry MetLloyd (2003) b’atturi differentiu ambjentat snin qabel il-filml-ie˙or.

Wara dawn is-snin kollhajidher li Carrey u Danielsbidlu fehmithom u ddeçidewli jer©g˙u jispissjaw b’modaktar superfiçjali u banali fis-sikwel Dumb & Dumber To,g˙al darb’o˙ra dirett mill-a˙wa Farrelly. Jidher ovvju liHarry u Lloyd ma mmaturawxejn u komplew jesibixxu l-istupida©ni grassa li baqg˙etfuqhom tul dawn is-snin koll-ha. Kull nhar ta’ Erbg˙a g˙alg˙oxrin sena s˙a˙, Harrybaqa’ jΩur lil ˙abibu Lloyd lisuppost jinsab f’koma fi sptarmentali. Meta hu jsir jaf li

aktarx g˙andu tifla, imur iqaj-jem lil sie˙bu mir-raqda per-petwa li qed jag˙mel li tabir-ru˙u jinsab fiha, biex jitlob l-g˙ajnuna tieg˙u.

Flimkien jibdew vja©© biexifittxu lil Penny (Melvin) u, fil-proçess, l-injoranza kbira lig˙andhom fuqhom twassal-hom fl-a˙˙ar f’post fejn hemmmi©burin l-aktar im˙u˙ bril-lanti tal-pajjiΩ u fejn humajkunu stmati ta’ persuni ta’intelli©enza straordinarja.Huma jitolbu l-g˙ajnuna ta’Fraida Fletcher (Turner), l-eksma˙buba ta’ Harry, waqt liwarajhom hemm ji©ri TravisLippincott u ˙uh it-tewmiCaptain Lippincott (iΩ-Ωew©partijiet ma˙dumin minn RobRiggle), li se jag˙mlu minnkollox biex Harry u Lloyd majo˙or©ux minn El Paso ˙ajjin.

Dumb & Dumber To hijakummiedja o˙ra banali, bi ftitmumenti ta’ umoriΩmu klas-siku. Il-mossi ta’ Carrey uDaniels, li issa qed joqorbu s-sittin sena, kultant jidhru blasens. Però, dan it-tip ta’ kum-miedja taf tolqot lil sezzjoni ta’nies li qatt ma j˙abblumo˙˙hom.

ÇInEMA kÓ 28|12|2014 29kullhadd.com

Bejn is-17 u l-21 ta’ diçembru 2014

L-AQWA ÓAMES FILMS

1. The Hobbit

2. Night At The Museum

3. Penguins Of Madagascar

4. Paddington

5. Horrible Bosses 2

Mistoqsija g˙al din il-©img˙a: Fuq liema persuna Bibblika huwa bbaΩat il-film Exodus – Gods& Kings?

Ibg˙at it-twe©iba tieg˙ek lil:Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun.Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba.

Rebbie˙ tal-©img˙a li g˙addiet:M. AZZOPARDI, 12, Triq Fuq il-Óawli, il-Birgu

kOMPETIZZJOnIEMPIRE CInEMA

ExOdUS – GOdS & kInGS (3d) VIÛJONARISTIKU

Atturi Ewlenin: Christian Bale, Joel Edgerton, John Turturro,Aaron Paul, Ben Mendelsohn, Ben Kingsley, Sigourney Weaver,Maria Valverde

Direttur: Ridley Scott Óin: 150 min.Distributur: 2Oth Century FoxMa˙ru© minn KRS Releasing Çert. PG

MOSÈ – IL-GWERRIER LI ÓAREÌ IL-POPLU T’ALLA MILL-EÌITTU

Wie˙ed mill-ftit films fl-annalitaç-çinema li jista’ verament jis-sejja˙ super blockbuster hudak tad-direttur Cecil B.DeMille (1881-1958), The TenCommandments. Dan ing˙ataOscar wie˙ed biss g˙all-effettispeçjali. G˙al kwaΩi erba’sig˙at neqsin kwart, DeMilleΩamm lill-udjenzi ççassati lejnil-liΩar il-kbir bl-istorja inkred-ibbli ta’ Mosè (CharltonHeston), mill-abbandun tieg˙umeta kien g˙adu tarbija, kiftrabba u sar prinçep tal-E©ittu,iΩ-Ωmien tieg˙u fl-iskjavitù, il-˙arba fid-deΩert u l-isforzi kbarli g˙amel biex ˙are© il-popluLhudi mill-˙akma ta’ Rameses,il-Farag˙uni E©izzjan.

Fi Ωmien meta l-effetti speç-jali kienu g˙adhom x’aktarxprimittivi, DeMille bellah lilkul˙add fis-sekwenza ta’ kifwera l-Ba˙ar l-A˙mar jinfiredbiex il-poplu t’Alla seta’jaqsam g˙an-na˙a l-o˙ra uanke meta rçieva l-Kmandamenti ming˙and il-˙allieq stess fuq il-MuntanjaSinaj. Dan id-direttur li ˙ademdiversi films epiçi, l-aktar mill-

kotba Bibliçi, kien konxju˙afna mill-potenzjal çine-matografiku ta’ dawn il-kotbasagri tant li darba stqarr hekk:Give me a couple of pagesfrom the Bible and I give youa picture.

Suççessur modern ta’ Cecil B.DeMille jista’ jkun Ridley Scott,id-direttur tal-film kolossaliGladiator u anke dak dwar il-

Kruçjati Kingdom Of Heaven,g˙alkemm huwa aktar rinomatg˙all-film tax-xjenza fittizja uterrur Alien u t-thriller kultBlade Runner. Bl-effetti speç-jali viΩwali fil-preΩent fl-aqwatag˙hom, li jistg˙u jag˙mlu l-mirakli permezz tal-kompjuter(CGI) b˙al dawk fis-saga TheLord Of The Rings u TheHobbit u anke Prometheus tal-istess direttur, Scott jippreΩen-talna l-istorja ta’ Mosè minnmindu kien ©uvnott sal-˙ar©amill-E©ittu u l-g˙oti tal-Kmandamenti fil-produzzjoniExodus: Gods & Kings.

Il-poplu Lhudi kien ilu fil-jasar tal-E©ittu g˙al 400 sena.Tul dan iΩ-Ωmien huma qatt

ma nsew Ωew© affarijiet – li xidarba jmorru lura f’darhom ulil Alla. U Alla ma nsiehomx.Dan ix-xog˙ol jifta˙ b’Mosè(Bale) u Rameses (Edgerton) litrabbew qishom a˙wa. Warabattalja qalila mal-Hittites, fejnMosè anke jsalva l-˙ajja tal-Farag˙uni tal-futur, hu jsir jaf l-identità vera tieg˙u. Rameses,issa fil-poter, ikeççi lil ˙uh fid-deΩert fejn suppost hemmmewt çerta lesta g˙alih. Imma,Alla riedu jag˙mel xog˙ol din-jituΩ u diffiçli – dak li jiffaççjal-g˙adu qawwi tieg˙u, li sarkonvint li hu xi alla, u jordnaluj˙alli lill-poplu Lhudi jo˙ro©mill-jasar.

L-effetti speçjali viΩwali huma

l-qofol assolut ta’ din il-pro-duzzjoni. Wara battalja pjuttostsimili ma’ dik ta’ 300 u ankeo˙rajn, nistag˙©bu bl-g˙axarkastigi li jse˙˙u fuq l-E©izzjani,wie˙ed wara l-ie˙or ming˙ajrnifs, sakemm ner©g˙uniskantaw bil-kbir fis-sekwen-za twila ta’ meta Mosè g˙addalil niesu mill-Ba˙ar l-A˙mar bl-armata ta’ Rameses ©ejja bil-˙effa g˙alihom.

Tema maqbuda sewwa fil-film hija l-battalja verbali tal-im˙u˙ bejn Mosè u l-kapE©izzjan. Exodus: Gods &Kings hu blockbuster ie˙or fil-vena tal-films moderni bis-CGI,bit-3D di©itali jkompli jag˙tienfasi fl-andament. Titilfuhx!

30 28|12|2014 AVVIÛIKÓkullhadd.com

AVVIÛI KLASSIFIKATI PR OPRJETÀ GÓALL-BEJGÓ

Appartament ©did f’ÓaΩ-Ûabbar fit-tieni sular bi 3kmamar tas-sodda. Lest bil-kçina, kamra tal-banju,main bedroom bl-ensuite u bibien ta’ barra u©ewwa lesti. Prezz €118,000. Çempel 9987 1967.

TANAYA’S Dev. Ltd: G˙aΩla kbira ta’ appartamen-ti f’kull Ωona ta’ Malta. Jinbieg˙u ming˙ajr depoΩi-tu u n˙allsulek il-kuntratt. Offerta speçjali. G˙alaktar dettalji çempel 9992 4999. Ming˙ajr a©entijekk jog˙©bok.

AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ

Sander, kalibratur, Ωew© piedi wisa’, kundizzjonimil l -aqwa. Çineg gri t 60 u 120 biex imorrumag˙ha. G˙al aktar informazzjoni çempel 79617945.

Inbig˙u kull tip ta’ arlo©©i. Selezzjoni kbira ta’arlo©©i tal-idejn Casio u Citizen, kemm digital jewanalogs, varjetà kbira ta’ alarm clocks, kemmCitizen, Seiko Dugena tal-marka Pierre Cardin.Varjetà sabi˙a ta’ cuckoos li ja˙dmu kemm bil-˙abel u bil-batterija. Prezzijiet tajbin. Nag˙mluwkoll tiswijiet ta’ arlo©©i tal-idejn, tal-˙ajt ugrandfather clocks. Nag˙mlu wkoll testing bil-pressure test machine, sistema ta’ testing g˙al kulltip ta’ arlo©©i biex jintuΩaw g˙all-ilma (vacuumtest u pressurised test) waqt li qieg˙ed tistennag˙alih. Tiswija bil-garanzija. Irrikorru 110, Triq il-Kungress Ewkaristiku, il-Mosta. Çempel g˙al aktarinformazzjoni fuq 2141 7253 jew 9982 5389.

AFFARIJIET GÓALL-KIRI

Furniture lifter jil˙aq sa 8 sulari. Ideali g˙al kulltip ta’ materjal. Itella’ gypsum boards, madum,twieqi u bibien, g˙amara, appl iances, eçç.Nipprovdu wkoll trakkijiet g˙all-©arr, kemm kbarkif ukoll Ωg˙ar, bl-or˙os prezzijiet. Çempel fuq9987 0193.

SERVIZZI

G˙all kull tip ta’ Ωbir ta’ sigar u tindif ta’ ©onnaçemplu lil C&S Gardening fuq 9903 0066 jew 79326737.

Korsijiet f’livell Ordinarju f’diversi su©©etti b˙all-Matematika, IngliΩ, Malti, FrançiΩ, FiΩika u o˙rajn.Noffru wkoll korsijiet tal-ECDL. Prezz €35 kull mod-ule. Noffru wkoll korsijiet baΩiçi fil-kompjuter, €50.Çempel 2166 2241 jew 7766 2241 jew Ωur is-sit elet-troniku www.tudorinstitute.com

Tewmi Group g˙al lezzjonijiet tal-karozzi kemmmanual u kif ukoll automatic. Cab service u karozzig˙all-kir i bi prezzi j iet ra©onevoli . Ûur is-s i twww.tewmi.com jew çempel 9942 2422.

Lezzjonijiet taΩ-Ωfin fuq stili ballroom jew Latin-Amerikan. Lezzjonijiet taΩ-Ωfin g˙all- beginners ukompetizzjonijiet minn Imperial Qualified DanceTeacher (ISTD) Ibg˙at SMS fuq 7925 3015 jewçempel 2138 6818 sa 12.00pm.

Medina Home for The Elderly, 106 Labour Ave, ir-Rabat. Dar g˙all-anzjani mg˙ammra bil-ku mditajietkollha. Staff ikkwalifikat. Nur ses u care wor kers 24sieg˙a. Prez zi jiet ra©onevoli li jibdew minn €25 kullpersuna. Naç çettaw respite u bed ridden. Çempelfuq dawn in-numri: 2145 4908, 2145 4858 jew 79454908.

Care and Cure Group Ltd: infermiera m˙arr©a, car-ing assistants, nannies, nies im˙arr©in biex iΩommukumpanija, g˙ajnuna fid-djar u night sitters. Servizzta’ 24 sieg˙a, G˙andna wkoll g˙all-kiri: wheel-chairs, hoists, commodes, walking frames u hospitalbeds. G˙al aktar informazzjoni çempel fuq dawn in-numri: 2137 6946/9947 0178.

Ûwi©ijiet, g˙erusija u relazzjonijiet o˙ra. DNA testiji-et forensiçi, tfal ma˙tufa minn Malta, kaΩijiet çivili,kaΩijiet o˙ra fil-qorti. Problemi ta’ kumpaniji jewnegozju. Nag˙tu xhieda fil-Qorti. Na˙dmu f’Malta u kif ukoll barra. Çempel 7959

0000 jew info@privateinvestigationmalta.com

XOGÓOL TA’ MANUTENZJONI

P.A. Plastering. G˙al kull xog˙ol ta’ tibjid u tik˙il,kisi normali, fuq il-fil, xog˙ol fuq l-antik u bil-pont, kisi bil-©ibs, graffiato u silicato gypsumboard u aktar çempel 7904 9649

G˙al kull tip ta’ kisi bil-©ibs, ramel u siment, graf-fiato, Ωebg˙a, xog˙ol fuq l-antik, xog˙ol fuq il-pond, madum, membrane, dawl u ilma. Çempelfuq 7928 5444.

Tiswija u installazzjoni fuq estensjonijiet tat-tele-fowns g˙al kull tip ta’ linji fissi. Çempel fuq 79930419.

Varjetà ta’ ˙wat, ˙oroΩ, kanali tal-ilma, çangatura qadi-ma jew ©dida, kantun qadim, lavur ta’ kull tip. Çempellil Jason fuq in-numru 2143 2352 jew 9947 7167.

Jason Gatt g˙al kull xog˙ol ta’ tibjid u tik˙il, kisi nor-mali, fuq il-fil, fuq xog˙ol antik u bil-pont, kisi bil-©ibsu graffiato. Kiri ta’ cherry picker (tower ladder).Çempel fuq 9945 4235 jew 2180 5811.

WP Ltd ta’ Triq ix-Xitwa, Óal Qormi, jispeçjalizzawfuq xog˙ol ta’ waterproof membrane, damp proofingu rubberised paint. 25 sena esperjenza. Stimi b’xejnu prezz moderat. Çempel 2148 8972, 2143 8326,9944 5527 jew 9949 3840 jew Ωur is-sit www.wpmal-ta.com

G˙al kull tip ta’ xog˙ol fuq faççata, bjut, appo©©i,gallarijiet, eçç. Membrane jew liquid membrane.Mela pprote©i l-proprjetà tieg˙ek mill-ilma tax-xita uçempel issa g˙al stima b’xejn bin-numru 7905 8883jew id˙ol fuq is-sit www.darrendoitall.com

Il-bejt tieg˙ek jag˙mel l-ilma? G˙andek problema ta’ moffa? Kenda Ltd issolvilek il-problema. Nispeçjalizzaw fuqxog˙ol ta’ waterproofing u membrane b’10 sningaranzija. Xog˙ol professjonali bl-aqwa materjal ISOpool. G˙al stima bla obbligu çemplu 7972 9967 jewΩur is-sit www.kendawaterproofing.com

AVVIÛI OÓRA

MUSIC LINK Issibilna kull tip ta’ strumenti muΩikali,fosthom drums kemm akustiçi u elettriçi, cymbals,percussion, pjanijiet di©itali, baby grand pianos, soundmixers u sound cards. Apparat ta’ DJ sound systems,kitarri klassiçi u akustiçi, bass guitars, strumenti tar-ram, wood winds, vjolini, spare parts u aççessorjio˙ra. G˙andna ssib ukoll kotba tal-muΩika tat-tag˙lim.Mur Music Link, 262, Triq Fleur-de-Lys, B’Kara.Çempel 2148 2796.

AGR AUTO JAPANESE PARTS GÓALL-KAROZZIInbig˙u kull tip ta’ parts ta’ karozzi ÌappuniΩi uKoreani, fosthom Kia, Toyota, Isuzu, Daewoo,Mitsubishi, Honda, Subaru. Huma wkoll importaturita’ Ωjut u air filters, shock absorbers, brake pads,clutches, eçç. Parts ©enwini. G˙al aktar informazzjoniçempel 2144 6839 jew 9947 4504. Fax: 2147 0295.Email: alex@agrautoparts.com

ISEM, KUNJOM U INDIRIZZ

IKTEB L-AVVIÛ F’DAN L-ISPAZJU

Kupun AvviΩi Klassifikati

ÓLAS B’CHEQUE JEW CASH LIL: Sound Vision Print Ltd,

KullÓadd, AvviΩi Klassifikati, Çentru Nazzjonali Laburista,

Triq Milend, il-Óamrun,ÓMR 1717

Offerta 1:

©img˙a wa˙da €3.50

Offerta 3:

2 avviΩi g˙al 5 ©img˙at €15

Offerta 4:

13-il ©img˙a €30

Offerta 5:

26 ©img˙a €56

Offerta 6:

52 ©img˙a €93

Offerta 2:

5 ©img˙at €10

AVVIÛI KÓ 28|12|2014 31kullhadd.com

AGÓFAS LIKE FUQ IL-PAÌNA TAGÓNA

TA’ FACEBOOK www.facebook.com/kullhadd

AVVIÛIÌENERALIPresepju statiku artistiku fuq stil Bibbliku g˙all-wiri

Dan il-presepju, mag˙mul mill-jablo u ©ibs fih kobor ta’madwar 70 pied kwadru. Hu mg˙ammar b’sett ta’ mad-war 70 pastur , xog˙ol bl- idejn minn LawrenceBaldacchino. Il-presepju jinsab g˙all-wiri f’Nru 71, Triqil-Kbira, Birkirkara, sal-4 ta’ Jannar 2015. Óinijiet tal-ftu˙:fost il-©img˙a mill-5.00pm sat-8.15pm. Ódud u festi mid-9.30am sa 12.00pm u mill-5.00pm sat-8.15pm.

Ìurnata G˙awdex mas-Soçjetà MuΩikali Madonnatal-Ìilju – l-Imqabba

Il-Kummissjoni Nisa fi ˙dan is-Soçjetà MuΩikali Madonnatal-Ìilju tal-Imqabba ser torganizza mawra ta’ ©urnata fil-GΩira G˙awdxija nhar il-Óadd 4 ta’ Jannar 2015.

Din il-©urnata ser tikkonsisti minn Ωjarat f’diversi posti-jiet ta’ interess relatati ma’ Ωmien il-festi, fosthom il-mi©jatas-Slaten Ma©i, il-presepju ˙aj ta’ G˙ajnsielem, kif ukollwirjiet o˙rajn fix-Xag˙ra u r-Rabat.

Immorru g˙all-ikla ta’ nofsinhar f’lukanda rinomata fil-Belt Victoria, segwita minn ˙in ta’ rilassament. Trasportj i t laq mill-pjazza ewlenija tal-Imqabba fis-7.30am.Kul˙add huwa m˙e©©e© li jattendi.

Riservazzjonijiet isiru fuq 7953 9542 jew 9927 5037 uaktar informazzjoni tinkiseb mis-sit elettroniku uffiçjalitas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju www.talgilju.com

Ìeraldu Debattista One Day Darts Tournament

I l -Kummiss joni Sports f i ˙dan is-Soçjetà MuΩikal iMadonna tal-Ìilju tal-Imqabba ser torganizza il-ÌeralduDebattista One Day Darts Tournament.

Dan it-tournament ser isir nhar il-Óadd 11 ta’ Jannar2015, fil-kaΩin tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju, fil-pjazza ewlenija tal-Imqabba mid-9.00am il ’quddiem. Il-log˙ob ser ikun best out of 5 legs u finali best out of 7legs.

Premjijiet huma kif ©ej: €120 u trofew g˙all-ewwelpost; €70 u trofew g˙at-tieni post; u €25 u trofew kullwie˙ed g˙al joint third. Il-highest finish jie˙u trofew.Waqt it-tournament jing˙ataw punti li huma validi g˙all-plejer tas-sena. Re©istrazzjoni g˙all-prezz ta’ €5. Kul˙addmistieden jipparteçipa.

Aktar dettalji jinkisbu billi ççempel 9947 1736 jew fuqis-sit elettroniku uffiçjali tas-Soçjetà MuΩikali Madonnatal-Ìilju www.talgilju.com

Id-Drieg˙ t’Alla – dramm fl-Imqabba

Is-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ f i ˙dan is-Soçjetà MuΩikal iMadonna tal-Ìilju tal-Imqabba, b’kollaborazzjoni mal-G˙aqda Teatrali Aniçi ta’ Óal Qormi, ser ittella’ dramm fitliet atti bl-isem Id-Drieg˙ t’Alla.

L-istorja tittratta dwar missier nobbli li jkollu ibenwa˙dieni. Hekk kif jibda jikber dan l-iben jibda’ juri x-xewqa vokazzjonali li jsir saçerdot. Il-missier xejn majkun kuntent b’dan il-fatt u jispiçça sa˙ansitra jo˙odhakontra Alla g˙ax, skont hu, kien ser jo˙odlu l-ibenwa˙dieni li huwa kellu. Il-missier jag˙mel diversi tentat-tivi biex jipprova jbiddel il-˙sieb ta’ ibnu, iΩda ibnu jid-her li ma jkunx lest li jdawwar fehmtu.

Dan id-dramm, b’tema soçjali li tapplika ˙afna g˙all-˙ajja tal-lum, ittella’ l-ewwel darba fl-1959 u ©ie kklassi-fikat fl-ewwel post tal-konkors teatrali. Id-Drieg˙ t’Allaser jittella’ nhar il-Ìimg˙a 16 ta’ Jannar 2015, fis-sala tal-Iskola Primarja tal-Imqabba, fi Triq Valletta, sala moder-na u attraenti, fis-7.30pm. Riservazzjonijiet isiru billiççempel 7909 4180 jew 9968 5737 u aktar informazzjonitinkiseb mis-sit elettroniku uffiçjali tas-Soçjetà MuΩikaliMadonna tal-Ìilju www.talgilju.com

32 28|12|2014 almanaKKKÓkullhadd.com

din il-ÌimgÓa mill-iStorja

ritratt mill-antiK

Il-vapur tar-Royal Mail Knight Of Malta fil-port tal-Belt Valletta

30.12.1993L-IΩrael u l-Belt tal-Vatikan jistabbilixxu relazzjonijiet diplo-matiçi

it-tnejn it-tlieta l-erbg˙a

il-Óamis il-Ìimg˙a is-Sibt

HI 14°C

LO 07°C

UV 02

12°C

06°C

02

11°C

07°C

02

HI 12°C

LO 08°C

UV 03

13°C

09°C

02

15°C

10°C

03

IT-TEMP GÓAL-LUM

TWISSIJIET: Xejn

L-OGÓLA TEMPERATURA: 16°C

L-INQAS TEMPERATURA: 10°C

INDIÇI UV: 2

TEMP: Pjuttost imsa˙˙ab b’˙albiet tax-xita li jistg˙u jkunu bir-rag˙ad u bis-sil©f’xi n˙awi g˙all-ewwel

VIÛIBBILTÀ: Ìeneralment tajba minbar-ra f’xi ˙albiet tax-xita

RIÓ: Qawwi ˙afna mil-Lbiç li jsir qawwi˙afna g˙al qawwa ta’ riefnu g˙all-biçça l-kbira tal-jum, u jdur mill-Punent il-Lbiç. Bil-buffuri tar-ri˙ qrib il-maltempati bir-rag˙ad.

BAÓAR: Qawwi li jsir qawwi ˙afna

IMBATT: Baxx mill-Majjistral li jsir baxxg˙al moderat mil-Lbiç

TEMPERATURA TAL-BAÓAR: 18°C

SUPER 5

numri reBBieÓa

LOTTU

GRAND LOTTERY

28 27 15 50 85 49 13 14

04 06 05 24 27

02 08 09 03 00 09 09 01.01.2008Malta u Çipru jing˙aqdu maΩ-Ûona Ewro

Collis Williams Pharmacy, 15, Triq ir-Repubblika, il-Belt VallettaThe Cross Pharmacy; 859, Triq il-Kbira SanÌuΩepp, il-ÓamrunBrown’s Pharmacy, 278, Triq il-Vitorja, Óal QormiSt Jude Pharmacy, 213, Triq il-Wied BirkirkaraSt Anthony Pharmacy, 56, Triq San ÌuΩepp,Tal-PietàPembroke Pharmacy, 87, Triq GiuseppeMalfeggiani, PembrokeEdward’s Pharmacy, 115, Triq ManwelDimech, Tas-Sliema St Mary Pharmacy, 2, Triq Antonio Schembri.Ó’AttardPillbox Pharmacy, 63, Triq il-Bjad, in-NaxxarQawra Pharmacy, Earl’s Court/1, Triq l-Im˙ar,il-QawraDe Paola Pharmacy, 36, Pjazza Antoine DePaule, Ra˙al ÌdidVittoriosa Pharmacy, 9, Triq il-Mina l-Kbira, il-BirguSan Tumas Pharmacy, Triq il-Qaliet k/m Triqil-Lampuka, Wied il-G˙ajnGudja Pharmacy, 9, Triq San Çiru, il-GudjaKristianne Pharmacy, Triq Pietru Pawl Saydon,iΩ-ÛurrieqSt Nicholas Pharmacy, 1, Triq il-Parroçça, is-Si©©iewiIdeal Pharmacy, 63, Triq il-Kbira, ir-Rabat, MaltaAzzopardi Pharmacy, Triq il-Kapuççini, ir-Rabat, G˙awdexPisani Pharmacy, Bini Ìdid, Triq Sannat, Ta’ Sannat, G˙awdex

SpiÛeriji li jiftÓu llum il-Óadd

SpiÛeriji li Se jiftÓunhar l-ewwel taS-Sena

Empire Pharmacy (Branch), 46 Triq Melita, il-Belt VallettaTrinity Pharmacy, 32 Triq il-Marsa, il-MarsaLantern Pharmacy, Misra˙ il-Kebbies, Santa VeneraMarrit Pharmacy, Triq l-1 ta’ Mejju, Fleur-de-Lys, BirkirkaraSt Anthony Pharmacy, 56, Triq San ÌuΩepp,Tal-PietàPembroke Pharmacy, 87, Triq GiuseppeMalfeggiani, PembrokeRudolph Pharmacy, 133, Triq Rudolfu, Tas-SliemaIklin Pharmacy, Triq Geronimo Abos, l-IklinTat-Tar©a Pharmacy, Plot nru 2, Triq il-Kostituzzjoni, il-MostaEl Medina Chemist, Triq il-Maskli, il-QawraTheresa Jo Pharmacy, 3A, Triq Xintill, Óal TarxienMilia’s Pharmacy, Triq il-Kottonera il-BirguSt Elias Pharmacy Triq San Elija ix-Xag jraGreen Cross Pharmacy, 8, Misra˙ GregorioBonnici, iΩ-ÛejtunCentral Pharmacy, 6, Triq San ÌuΩepp, Óal LuqaDe Rohan Pharmacy, Triq Sant’Antnin, ÓaΩ-Ûebbu©Ba˙rija Pharmacy, Triq Raddet ir-Roti k/m Triql-Iskola, il-Ba˙rijaAbela Pharmacy, 42, Triq G.P.F. Agius DeSoldanis, ir-Rabat, G˙awdexTony’s Pharmacy, Egret Court, Triq il-Wied,Marsalforn, G˙awdex

Mimdudin

1 Çittadin tar-Renju Unit li kultant jilbes id-dublett (7)

5 Óuta twila ta’ lewn sewdieni, tag˙mel g˙all-mulett u tajba g˙all-ikel (6)

8 Pasta, tag˙milhiex mieg˙u (7)14 Dan qisu biljett li kultant jinbidel fi flus

(5)15 Telaq ji©ri kemm jifla˙ (6)17 Fil-borma j˙alltuh mal-©bejniet u mal-

ful u g˙idli x’inti tiekol (6)19 Ólas ie˙or fuq dak li normalment

naqilg˙u (5)20 Grad, fil-pulizija jew fl-armata (4)21 Óut b’la˙am artab u kiesa˙, b˙al

tal-qarnit (4)23 Dan huwa suq popolari g˙all-apert (5)25 u 28 Dawn kontijiet ta’ lura, li jridu

jit˙allsu (9)29 u 30 G˙amel hekk bl-imqass jew bi

lsienu (6)31 Kamra kbira fil-qorti (4)33 Óbit militari mill-ajru (12)39 L-g˙ajta tal-qattus (4)41 u 42 Jag˙mel kollox g˙all-vana ...... (6)43 G˙adda minn ˙afna tbatija (4)45 Fdal jew qxur g˙aΩ-Ωibel (5)46 ÓobΩu jie˙du mill-g˙alqa tieg˙u (5)47 Il-mo˙˙ minn barra (4)50 Kultant jittie˙du miΩuri ....soçjali (4)53 u 54 Kanal famuΩ, b˙al tas-SwejΩ (6)56 Bihom tg˙ajjat qisek fgat u ma˙nuq (5)58 Tintlag˙ab b’disg˙in numru (6)60 Ta bil-martell (6)62 Bniedem hekk qisu ta’ ©ewwa (5)64 Avversarju jew konkorrent (5)67 Floku fil-qalziet illum hemm iΩ-Ωipp (6)69 u 70 Fih issib il-vokabularju kollu (11)72 u 73 Wa˙da ©in©rija, g˙andha ©ilda

çara u xag˙arha dehbi (6)75 IΩΩommhom fil-gallinar (4) 77 Il-le˙en jew ˙oss mill-kordi vokali (4) 79 Arja jew kanzunetta bejn tnejn (5)

80 Jimmarka l-ajruplani mill-bog˙od (5)82 It-taxxa fuq l-importazzjoni (4)84 u 85 Xi ˙add li ma trejjaqx, ma kiel

xejn (6)87 Toni tani .... talli tajtu tuta tajba (4)88 Il-jum ta’ g˙eluq is-sena minn xi ©rajja

(12)93 Allura ©obon b˙al dan t˙ossu jieklok?

(4)94 u 95 Su©©erimenti (6)96 Dawn huma l-femminili (4)98 ..... Kotba Maltin ta’ Pawlu Mizzi (5)100 Fiha jew biha ma tara xejn (5)101 Muniti Ωg˙ar Maltin li ilhom li spiççaw (4)105 Kulfejn da˙let fl-Ewropa, g˙olliet

il-prezzijiet mas-sema (4)108 Kienet l-iΩg˙ar fl-uΩin (5)109 Aktar minn tavla wa˙da (6)110 G˙amel hekk b˙all-musbie˙ (6)111 Qala’ ..... flus ©mielha (5)112 Ma˙qur jew imdejjaq, fuq is-salib ukoll

(7) 113 B˙all-...... jonqsu s-sog˙la (6)114 Il-31 fil-log˙ob tal-karti (7)

Weqfin

2 u 3 Mur u ˙udu ming˙and Cordina (4)4 Warajha, xarba nbid tajba (4)6 Jg˙ix fil-kunvent (5)7 Tassew qisek ç bit-..... (5)9 Deni b˙al dan huwa g˙oli ˙afna (4)10 u 11 Il-karozza li ©©orr morda u feruti (9)12 Kontra msa˙˙an (7)13 Nies tassew biΩlin u ˙erqana, mimlijin

assi (7)16 Dak ra©el boqqa .....! (5)18 Fix-xog˙ol tal-bini jg˙olli kollox fil-g˙oli

(5)22 La˙am tal-barri (5)24 u 26 Liwi, tidwir jew tgerbib (6)27 Titilg˙u jew tinΩlu (5)32 Dan naturalment jie˙u ˙sieb il-kotba

f’librerija (6)

33 u 34 Çittadin ta’ Cospicua, b˙al Dom Mintoff (7)

35 Ónejja (6)36 Dag˙bien ’l isfel nett (6)37 Xejn, ˙add, lanqas wie˙ed (4)38 u 40 Dan naturalment fih tliet angoli (9)44 Aktar minn tip wie˙ed jew tipa wa˙da (4)48 Óa lewn il-karta (4)49 Strument li bih jitkellmu minn na˙a

g˙all-o˙ra (8)51 Dawn odjuΩi (8)52 Ûbalja wa˙da nobis (6)55 Bniedem g˙ani (6) 57 Tag˙ha jfu˙ aktar (4) 59 Xerred id-dmug˙ (4)61 Wie˙ed mill-mazzi (4)63 Oqg˙od attent li ma taqax fih (4)65 (Ir-ri˙) nefa˙ tassew qawwi (6)66 Bejn il-Punent u n-Nofsinhar (4)68 Xejn m’g˙andu qalbu ˙anina (6)69 Qarras id-dras, we©©a’ s-snien

b’ΩaqΩiq qawwi (6)70 Dan jaqbel mal-fehma u l-im©iba ta’

Hitler (4)71 Çittadina ta’ Ruma (6)74 Biçça mill-©enna tibag˙tek hemm fuq?

(4)76 Óa lewn il-pjanti (4)78 Aktar sabi˙ (5)79 u 81 InniΩΩlu fih x’ji©ri minn jum

g˙all-ie˙or (6)82 Il-lewn ta’ min huwa ismar (5)83 Bniedem li ma jiddardar minn xejn (7)86 Kontra mçekken (7)89 Im˙assra, ma tg˙oddx (5)90 u 91 G˙amel fuq baΩi (6)92 PajjiΩ fqir kwaΩi deΩert min-na˙a t’isfel

tal-Arabja (5)97 Kontra rari(5)99 u 100 Mara sabi˙a fil-karti tal-log˙ob?

(10)102 Ûarbun tat-tfal Ωg˙ar (5)103 u 104 Il-kapitali tag˙na (4)106 u 107 Dan itajjar id-dollari? (8)

94

011

MIMDUDIN:

1 Mkeffen, 5 Msejsa, 8FrançiΩ, 14 Penit, 15 Serbut,17 Tektik, 19 Xkett, 20 Ta˙t,21 Zkuk, 23 Ìdida, 25A©ent, 28 Stad, 29 u 30Destin, 31 Uçu˙, 33 Óorrox-borrox, 39 Bnin, 41 u 42Fjakka, 43 Ikla, 45 Rabja, 46Armla, 47 Rbit, 50 Nett, 53 u54 Klorin, 56 Fjask, 58Nokkla, 60 Russja, 62 TkaΩa,64 Ìa˙an, 67 Nemmes, 69Sindku, 70 Appik, 72 u 73Sajran, 75 NaΩi, 77 Ìobb,79 Sadid, 80 Loqom, 82 Biki,84 Ave, 85 Eva, 87 I©ri, 88Metropolitan, 93 Ûarb, 94 u95 Xjaten, 96 Akka, 98Prova, 100 Dabra 101 S˙un,105 Bidu, 108 Fossa, 109Lablab, 110 Naxxar, 111Linja, 112 Ûbankaw, 113Intatt, 114 Strixxa.

WEQFIN:

2 Kinsu, 3 Fitt, 4 Elsa, 6 u 7Sittasitta 9,10 u 11Rikonoxximent, 12 SpazjuΩ,13 Student, 16 Radjo, 18Tango, 22 Keffa, 24 Dar, 26Gar, 27 Dinar, 32 Umilja, 33u 34 Óarruba, 35 Olanda, 36Oratur, 37 Ruma, 38 u 40Xkanatura, 44 Likk, 48 Bint,49 Konvenju, 51 Prapura, 52Sfin©a, 55 Marokk, 57 Sura,59 Kalm, 61 Smin, 63 Kopp,65 Óa©©ar, 66 Nsib, 68Sandro, 69 Stilel, 70 u 71Antipatija, 74 Fdat, 76 Mqit,78 Bajja, 79 u 81 Semmen,82 Babel, 83 Ìiraffa, 86Ûbandat, 89 Eqreb, 90 u 91Rovina, 92 A˙rax, 97 Kiseb,99 u 100 Abbandunat, 102Óanex, 103 Tajn, 104 Elsa,106 u 107 Fratelli.

Din it-tisliba mhixg˙all-kompetizzjoni,iΩda peress li g˙adhawn domandag˙aliha, il-gazzettaKullÓadd iddeçidietli tkompli to˙ro© dinit-tisliba fl-a˙˙arÓadd tax-xahar.

RIÛULTATI TAX-XAHARLI GÓADDA

TISLIBA kÓ 28|12|2014kullhadd.com 33

34 28|12|2014 logÓoBKÓkullhadd.com

TISLIBA BIN-NUMRI

KOMPETIZZJONI WELLA,KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista,

Triq Mile End, il-Óamrun.

Irba˙ xampù u conditioner Wella

Aqta’ din il-log˙ba u ibg˙atha:

Isem: ..........................................................................................

Indirizz:.........................................................................................

.....................................................................................................

Ìemma’ s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lil: KullÓadd, Kompetizzjoni Centro Casalinga, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717.

Kompetizzjoni Centro Casalinga

SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

007108119161183209287302308469509556738878882915

Po©©i n-numri f’posthom

Isem:...................................................................................................................................................................

Indirizz:..............................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................

Nru tal-karta tal-identità:............................................. Nru tat-telefown:........................................................

4

B’4 numriBi 3 numri B’6 numriB’5 numri

03260500079111581179125013081321135517811787180919472157232725852671280329093959409346795287528953695758643765116625682073807500

816881888512861588019939

00258009590650809832107111259114388167911957420944276092779330718401704202257509594816233976140780598233595220

198889211716225478709911

Bi 8 numri

20918908505109507957858099083730

Rebbie˙a tal-©img˙a l-o˙ra:STEFANIA ATTARD, 25, Triq Strickland, ÓaΩ-Ûabbar, ÛBR 1392

lOGÓOB KÓ 28|12|2014 35kullhadd.com

Mimdudin:

1. Port (5)4. ..... lewΩ, qastan,

tin kemm in˙obbu ’l San Martin (4)

7,16. Iridu jin˙asbu bil-quddiem (5)

9. Jistg˙u jindikaw ˙mie© (3)

10. Insibuh fil-presepju (6)

12. Rabat mal-moll (6)16. Ara 718,19. Kittieb (5)19. Ara 1820. Toqtol l-insetti bih(5)21. Lawrence Ray

Randon (1,1,1)23. Ara 324. Tost (5)

Weqfin:

1. Titwa˙˙al mal-art jew mal-˙ajt (6)

2,5,11. Kristu (8)3 ,23. G˙ax ried (7)5. Ara 26. Invista (3)8. Jikseb (9)11. Ara 212,22. Tie˙u minn test-

ment (5)13. Albert Agius Laganà

(1,1,1)14. Kunjom (6)15. Biççiet (6)17. Ja˙raq (3)21. Messi (3)22. Ara 12

TIslIBA

51

Isem:

Indirizz:

Nru tat-Telefown:

SOLUZZJONI TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA

IBGÓAT DAWN IÛ-ÛEWÌ KOMPETIZZJONIJIET FLIMKIEN U IDÓOL BIÇ-ÇANS LI TIRBAÓ €25

QED TAGÓRAfHOM?

fir-ritratt hemm Ωew© uçu˙ f ’wiçç wie˙ed. Qed tag˙rafhom?

Ójiel: Kantanti Brittaniçi ta’ fama mondjali

Kantant 1:

REBBIEÓA TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA:

RIÛULTAT TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA

Patrick Stewart Ian McKellen

MARGARET FALZON, 98, Luke-Mar, Triq Lorenzo Gafà, il-Mosta, MST 4126

IRBAÓ €25 fI flusL-indirizz huwa: Irba˙ €25 fi flus, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Mimdudin:

1. Zalza,4. Çpar,7,15. N©urjuΩi,9. Pur,10. Sultan,12. Pilatu,16. Nil,18. Or,20. Skemi,21. HGA,24. Indri

Weqfin:

1. Zappun,2,17. Larin©,3,23. Ansjetà,5,11. Patri,6,19. Runner,8. Ìugarelli,12,22. Platt,13. Lok,14. United,21. Óaj

Kantant 2 :

36 28|12|2014 sportskÓkullhadd.com

ÇikliÛmu

Iç-çiklista Laura Trott ˙abbret l-engagement mas-sie˙eb tag˙ha ç-çiklist u l-istillaBrittaniku tal-Olimpjadi Jason Kenny. Hi ˙abbret dan minn fuq il-mezzi soçjali b˙almahu Twitter fejn, wara li awgurat il-Milied it-tajjeb lil kul˙add, Ωvelat l-engagement bejnhau bejn is-sie˙eb tag˙ha.

Dawn iΩ-Ωew© çiklisti reb˙u Ωew© midalji tad-deheb kull wie˙ed fil-korsa tal-Olimpjadili saru f’Londra ta’ sentejn ilu. Kenny, li g˙andu 26 sena, g˙amel suççess fil-©irja tat-timkif ukoll fil-©irja individwali filwaqt li Trott, ta’ 22 sena, reb˙et midalja tad-deheb fit-trampursuit u fl-avveniment ominium.

Meta r-Royal Mail immarkat dawn l-Olimpjadi f’Londra tal-2012 billi pittret il-posta kulurid-deheb fil-post tat-twelid ta’ kull rebbie˙ Brittaniku ta’ Olimpjadi, Trott irçeviet tnejn.Wara li wa˙da mill-posta kienet impittra f’Harlow, il-post fejn twieldet, Trott esprimiet ix-xewqa tag˙ha, g˙al darb’o˙ra fuq it-Twitter, biex tkun impittra wkoll posta f’Cheshunt,min˙abba l-konnessjonijiet li dan il-villa©© g˙andu mag˙ha.

Min-na˙a l-o˙ra, is-sie˙eb tag˙ha Jason Kenny minn Bolton, erba’ snin qabel kien di©àreba˙ il-©irja tal-grupp meta l-Olimpjadi kienu saru f’Beijing fiç-Çina fl-2008. Fil-Log˙obtal-Commonwealth ta’ din is-sena li saru fi Glasgow l-Iskozja, bit-tnejn li huma jirrap-preΩentaw lill-Ingilterra, Trott reb˙et it-tellieqa tan-nisa tal-25km filwaqt li Kenny reba˙il-midalja tal-fidda fil-©irja tat-tim u dik individwali.

laura trott u jason kenny gÓaÛ-ÛwieÌ

basketball

Fir-ritorn tieg˙u lejn Miami, g˙all-ewwel darba fil-©urnata tal-Milied, LeBron Hames u t-timtieg˙u ta’ Cleveland Cavaliers kienu meg˙luba minn Heat bl-iskor ta’ 101-91 – ritorn xejn feliçig˙al dan il-plejer tal-basketball.

Lura f’South Beach wara Ωew© reb˙iet fil-final minn erba’ prestazzjonijiet fiΩ-Ωmien li g˙amelhemm qabel, James kien milqug˙ b’applaws spettakolari mill-folla preΩenti g˙al din il-log˙ba,iΩda r-riΩultat tal-istess log˙ba ma kienx daqshekk ©eneruΩ mieg˙u.

Huwa skurja 30 punt biex b’hekk ta çans lit-tim tieg˙u jirba˙ dan il-konfront, iΩda l-31 puntta’ Dwayne Wade u l-25 punt ta’ Luol Deng g˙amlu fiç-çert biex James jitlef l-ewwel log˙batieg˙u fir-ritorn. Ir-reb˙a tat-tim ta’ Heat waslet biss 48 sieg˙a wara li tilfu kontra tim inqasb’sa˙˙tu u kkwotat minnhom ta’ Philadelphia bl-iskor ta’ 91-87.

Paul Gasol kien kuntent ukoll wara li wassal it-tim tieg˙u ta’ Chicago Bulls b’reb˙a kontraLos Angeles Lakers. Bi 23 punt g˙all-Bulls, dawn kienu aççertati reb˙a meta l-avversarjitag˙hom serr˙u lil Kobe Bryant u b’hekk reb˙u bl-iskor ta’ 113-93. Kevin Durant ukoll kiennieqes g˙al Oklahoma City Thunder iΩda dan ma g˙amilx differenza g˙ax xorta wa˙da reb˙uliç-champions San Antonio.

Bnadi o˙ra, Los Angeles Clippers sabu triq biex iΩommu kwieti lil Golden State Warriors uStephen Curry billi llimitawh biss g˙al 14-il punt, f’reb˙a ta’ 100-86, b’Jamal Crawford ta’Clippers irnexxielu jiskurja 24 punt. Fl-a˙˙ar nett, 34 punt minn Carmelo Anthony kienu koll-ha ta’ xejn g˙ax Washington u John Wall g˙elbu lil New York Knicks bl-iskor ta’ 102-91, bin-Knicks jirre©istraw l-ag˙ar serje ta’ riΩultati negattivi f’din il-kompetizzjoni.

lebron james megÓlub fir-ritorn tiegÓu f’miami

tenis

It-tenisti Ûvizzeri Roger Federer u Stan Wawrinka lag˙bu partita ta’ ˙biberija bejniethom bl-g˙an li jin©abru l-flus g˙all-karità fl-Afrika.

Federer irnexxielu jirba˙ dan il-konfront meta g˙eleb lill-kompatrijott tieg˙u Wawrinka bl-iskor ta’ 7-6, 6-4, f’partita spettakolari li n©abru madwar £850,000 bl-g˙an li ji©u investiti g˙all-pro©etti ta’ edukazzjoni fin-Nofsinhar tal-Kontinent Afrikan. F’dan l-isfond il-folla preΩentikienet akkumpanjata minn spettaklu Afrikan tradizzjonali.

F’kummenti li ta lill-medja wara dan il-konfront, Federer qal li din il-lejla kienet esperjenzaunika g˙alih kif ukoll li kemm hu kif ukoll Wawrinka kienu impressjonati bl-ispettaklu li kienhemm. Min-na˙a tieg˙u, Wawrinka esprima sentimenti simili u appella biex il-KontinentAfrikan ikompli jing˙ata aktar g˙ajnuna.

Wara dan l-avveniment dawn iΩ-Ωew© tenisti mondjali ng˙aqdu flimkien biex g˙enu lilpajjiΩhom jirba˙ l-ewwel titlu ta’ Davis Cup fir-reb˙a ta’ 3-1 kontra Franza f’Lille. Federer mis-tenni jibda l-ista©un tieg˙u fil-Brisbane International li se jing˙ata bidu fl-4 ta’ Jannar, filwaqt liWawrinka g˙aΩel li jibqa’ jilg˙ab f’Abu Dabi u Chennai qabel ma jivvja©©a lejn Melbournebiex jiddefendi t-titlu tieg˙u fl-Australian Open.

federer jegÓleb lil wawrinka f’partita gÓall-karitÀ

atletika

Numru ta’ xjentisti qed isostnu li skoprew g˙aliex il-Ìamajka, b’popolazzjoni iΩg˙ar minn dikf’Los Angeles biss, tipproduçi ammont abbundanti ta’ atleti mondjali li warajhom dejjem i˙alluxi tip ta’ impatt fid-dinja sportiva. Fil-fehma tag˙hom is-sigriet huwa l-mod kif tiΩviluppa l-irkoppa.Qalb l-atleti, dawk l-aktar li jkollhom irkopop simetriçi huma dawk li l-aktar jag˙mlu suççess,

speçjalment fit-tellieqa tal-100 metru. Robert Trivers, bijolo©ista li jistudja l-evoluzzjoni kif ukollprofessur tal-antropolo©ija u tal-bijolo©ija fl-Iskola tal-Arti u x-Xjenzi, impenja ru˙u flimkienmat-tim tieg˙u biex jaraw jekk hemmx relazzjoni bejn is-simetrija tal-irkoppa tal-atleti mill-Ìamajka u s-suççessi tag˙hom.

Huma di©à kienu jafu minn studji li saru qabel li s-simetrija tat-tfal ta’ tmien snin jiddetermi-naw kemm dawn l-istess tfal se jkunu kapaçi ji©ru erbatax-il sena wara f’˙ajjithom. Minn dan l-istudju t-tobba skoprew ukoll li huma dawk l-individwi li g˙andhom simetrija partikolari fl-irkoppa li g˙andhom tendenza jkunu aktar b’sa˙˙ithom fiΩikament kif ukoll jidhru aktarattraenti fl-estetika. Din is-simetrija wkoll tiffaçilita l-moviment u tag˙ti aktar ener©ija lill-indi-vidwu.

Dan l-istudju jista’ jispjega l-fatt g˙ala atleti b˙alma huma Usain Bolt u o˙rajn jag˙mludaqshekk suççess fl-atletika.

spjegazzjoni gÓas-suÇÇess ta’atleti mill-Ìamajka

sports kÓ 28|12|2014 37kullhadd.com

analiÛi ta’ liaM gaUCi

Minkejja li qeg˙din fi Ωmien il-festi,iç-çaqliq fi ˙dan il-Formula 1 kom-pla g˙addej. Dan hekk kif jidher çarli fil-bidu tal-2015 il-figuri prinçipalital-isport se jkollhom deçiΩjonijietimportanti x’jie˙du biex jippruvawipo©©u li l dan il -kampjonat fuqsisien sodi wara sta©un kontrovers-jali li kompla xekkel ir-rapport bejnl-amministraturi tal-F1, it-timijiet u d-dilettanti.

A˙bar illi ©abet mag˙ha reazzjoniji-et varjati kienet ir-ritorn ta’ BernieEcclestone b˙ala l-kap eΩekuttiv tal-Formula One Group, il-bord li jam-minist ra l- isport. I l -bi ljunarjuBrittaniku kellu jabbanduna dan ir-rwol kmieni din is-sena meta kienqieg˙ed j iddefendi ru˙u minnakkuΩi ta’ tix˙im relatat mal-bejg˙tad-drittijiet kummerçjali tal-F1 lilCVC, il-kumpanija li llum il-©urnatag˙andha l-ma©©oranzi ta’ dawn id-drittijiet.

Madankollu, f’Awwissu, Ecclestonernexxielu jisfrutta kavikolu legali lippermettielu j˙allas madwar €80miljun biex i©ib fi tmiemu l-kaΩ.Óafna kienu ˙asbu li kien tard wisqbiex Ecclestone jer©a’ jikseb lura l-influwenza kbira li kellu fl-isportwara x-xhur ta’ assenza tieg˙u.

Però, malajr deher çar il l i l -Brittaniku dejjem Ωamm sieq wa˙dafl-isport, minkejja l-problemi legalitieg˙u. Dan ˙are© çar hekk kif,b’mod misterjuΩ, l-oppoΩituri tieg˙ukollha warrbulu min-nofs fi Ωmienqasir meta ˙abbar illi kellu l-inten-zjoni li jirritorna fir-rwol preçedentitieg˙u.

L-uniku elementi ta’ oppoΩizzjoni libaqa’ evidenti fil-bord il-©did kienetil-preΩenza ta’ Luca di Montezemolou Paul Walsh, Ωew© persuni lig˙andhom antipatija mag˙rufa lejnEcclestone. Huma ©ew eletti fil-bordbiex jippruvaw jag˙tu vuçi lil minja˙sibha differenti mill-Brittaniku,però r-rwol tag˙hom mhuwiexeΩekuttiv u g˙alhekk l-influwenzatag˙hom se tkun minima f’dan l-istadju.

Nuqqas ta’ interess

Wa˙da mill-ewwel sfidi li jrid jiffaçç-

ja l -bord i l-©did huwa n-numrudiΩappuntanti ta’ spettaturi li kienhemm fl-2013 u l-2014 f’diversi granpremji kkumparat mas-snin preçe-denti. Ir-ra©unijiet g˙al dan id-deklinjidhru li kienu varji. Dan il-pass luraspikka b’mod partikolari fi tlielaqb˙al dik tal -Ìermanja fejn kienhemm sezz joni j iet taç-ç irkwit l idehru nofshom vojta.

Sal-2013, kwistjoni prinçipali linaqqset l-interess fl-isport kienet id-dominju ta ’ Sebastian Vettel i ll ig˙amel it-tlielaq prevedibbli. L-2014ra kampjonat iktar kumbattut bejnLewis Hamilton u Nico Rosberg.Madankol lu, is-super jor ità tal-Mercedes g˙amlet din il-battaljawa˙da interna li tellfet l-interess tad-dilettanti li jsegwu timijiet l-o˙ra.

Kontroversji

Fattur ie˙or illi ftit li xejn g˙amel ©idlill-isport matul dan l-ista©un kienul-kontroversj i. Din is-sena ©abetmag˙ha diversi bidliet illi baqg˙ufuq l-istonku ta’ diversi timijiet udilettanti. F’din il-kategorija Ωgur illitaqa’ l-introduzzjoni tal-magni ibridili suppost kellhom l-g˙an illi jnaqq-su l-konsum tal-fjuwil u l-ispejjeΩ lij©ib mieg˙u. Madankollu, l-effettkien oppost hekk kif l-iΩvilupp u l-produzzjoni ta’ dawn il-magni Ωiedul-ispejjeΩ tat-timijiet bil-bosta.

Dwar din il-kwistjoni Ecclestonejidher li huwa intenzjonat illi jre©©a’lura l-arlo©© u jmur g˙all-magni V8illi kienu or˙os u kellhom ˙oss lijolqot lid-dilettanti tal-Formula 1.Però, riforma ta’ dan it-tip ma tistaxissir qabel ma jkun hemmdiskussjonijiet fil-fond u Ωmien ta’tranΩizzjoni li jista’ jie˙u s-snin biexjag˙ti l-frott.

Kif rajna f’artikli preçedenti, l-oppoΩituri prinçipali g˙al din ir-riforma huma l-Mercedes illi sa˙ansi-tra heddew li jabbandunaw l-isportjekk ma jibqg˙ux ji©u uΩati l-magniibridi. Sadanittant, matul l-ista©un li©ej jista’ jintla˙aq kompromess fejnit-timijiet jibqg˙u juΩaw il-magniibr id i, imma jit˙al lew ji f irxu l-iΩvilupp tag˙hom fuq l-ewwel nofstal-kampjonat.

Sitwazzjoni redikola

Ori©inarjament, anke g˙al din il-bidla kienu opposti l -Mercedes.Madankollu, f’dan l-istadju, il-bΩonnta’ riforma sar tant ovvju li t-tim Ìer-maniΩ jidher li se jkollu jaççetta xitibdiliet, minkejja l-fatt illi dawnjistg˙u jnaqqru mill-vanta©© konsid-erevoli li g˙andhom f’termini ta’Ωvilupp.

Jekk dan il-kompress j intla˙aqjistg˙u ji©u evitati sitwazzjonijietredikoli b˙al dik li rajna aktar kmienidan ix-xahar fejn il-Gran Premju tal-Korea re©a’ dda˙˙al fil-kalendarjuminn Ecclestone tal-2015 biex ji©isfruttat kavikolu fir-regolamenti.

Mill-2015, it-timijiet kellhom jibdewjuΩaw massimu ta’ erba’ magni matull-ista©un u mhux ˙amsa b˙all-2014.Madankollu, wara li deher çar fl-ista©un li g˙adda li lanqas ˙amsa makienu biΩΩejjed, Ecclestone ddeçiedali jtella’ l-kalendarju g˙al 21 tellieqabiex jisfrutta klawsola fir-regolamentli tg˙id illi jekk ikun hemm kalendar-ju b’iktar minn 20 tellieqa t-timijietikunu jistg˙u juΩaw ˙ames magni.

Din il-mossa tant saret fl-a˙˙arsekonda u ming˙ajr konsultazzjoni li

sa˙ansitra lanqas is-sidien taç-çirkwitKorean stess ma kienu jafu biha!G˙aldaqstant huma g˙amluha çara limhux se jkunu lesti biex jospitawtellieqa fl -2015 g˙ax i l-problemifinanzjarji li Ωammewhom barra fl-2014 g˙adhom ma ©ewx solvuti.

Ag˙ar minn hekk, anke bl-appo©©tal-Korea, din il-farsa jaf kienet tkuninutli xorta wa˙da hekk kif il-klaw-sola li pprova jisfrutta Ecclestone tir-referi g˙all-ewwel abbozz tal-kalen-darju, ji©ifieri dak ta’ Settembru, ug˙alhekk il-bidla l i g˙amelf ’Diçembru taf tkun irrilevanti .G˙aldaqstant, ˙afna timijiet u dilet-tanti qeg˙din jittamaw illi fil-futurji©u introdotti regolamenti realistiçi umhux ambizzjuΩi ΩΩej jed ill imbag˙ad kul˙add j ipprova jdurmag˙hom.

Il-©enerazzjonijiet il-©odda

Kwistjoni o˙ra li trid ti©i indirizzatahi ja l- interess baxx fl - isport ill iqieg˙ed ikun hemm fost il-©eneraz-zjoni Ωag˙Ωug˙a. Óafna mit-timijietilhom jilmentaw ma’ Ecclestone dwardin il-problema. Però, huwa kemm-ildarba sostna li mhux interessat fiΩ-Ωg˙aΩag˙ mil-lat kummerçjali g˙axi˙oss li huma nies ta’ età medja ukbira li g˙andhom l-iktar flus x’jonq-fu fil-prodotti lussuΩi li normalmentikunu riklamati fiç-çirkwiti.

Madankollu, it-timijiet ta’ spiss irrib-attew illi dawn iΩ-Ωg˙aΩag˙ event-walment se jikbru u jekk ma jibdewxisegwu l-isport minn Ωg˙oΩithom,hemm çans taj jeb li f il- futur il-Formula 1 se jitlef il-klijentela matural i j immira g˙al iha Ecclestone.Sfortunatement, il-Brittaniku ftit lixejn jidher li huwa interessat f’dan l-argument u probabbilment se jkunis-suççessur tieg˙u li jkollu jara kif sejsolvi din il-problema.

Wie˙ed jista’ biss jistenna u jarabiex se jo˙or©u l-irjus il-kbar tal-Formula 1. Kollox ma’ kollox, l-a˙˙ar sta©un kien ferm a˙jar minndawk preçedenti bis-sa˙˙a tar-rival-i tà bejn Hamil ton u Rosberg ill ibaqg˙et g˙addejja sal-a˙˙ar tellieqa.Madankollu, il-problemi li semmejnaqabel mhux se jitilqu we˙idhom uwara snin ta’ sta©nar hemm bΩonnta’ viΩjoni u kura©© biex il-Formula 1tibqa’ rilevanti fi Ωminijietna.

ritorn gÓall-passat?

38 28|12|2014 SPORTSKÓkullhadd.com

LOGÓOB GÓAL-LUM

KLASSIFIKA

TIM L R D T F K P

Chelsea 18 14 3 1 40 13 45

Manchester City 18 13 3 2 39 15 42

Man United 18 10 5 3 33 19 35

Southampton 18 10 2 6 31 14 32

West Ham United 18 9 4 5 29 21 31

Arsenal 18 8 6 4 32 22 30

Tottenham 18 9 3 6 24 24 30

Swansea City 18 8 4 6 23 19 28

Liverpool 18 7 4 7 22 24 25

Newcastle United 18 6 5 7 19 26 23

Stoke City 18 6 4 8 19 23 22

Everton 18 5 6 7 27 28 21

Aston Villa 18 5 5 8 11 22 20

Sunderland 18 3 10 5 16 27 19

West Brom 18 4 5 9 18 26 17

QPR 18 5 2 11 21 34 17

Hull City 18 3 7 8 18 25 16

Crystal Palace 18 3 6 9 20 30 15

Burnley 18 3 6 9 12 27 15

Leicester City 18 2 4 12 16 31 10

KLASSIFIKA

TIM L R D T F K P

Juventus 16 12 3 1 34 7 39Roma 16 11 3 2 28 11 36Lazio 16 8 3 5 28 19 27SSC Napoli 16 7 6 3 28 20 27Sampdoria 16 6 9 1 22 14 27Genoa 16 7 5 4 21 15 26AC Milan 16 6 7 3 25 18 25Fiorentina 16 6 6 4 21 13 24Udinese 16 6 4 6 20 22 22Palermo 16 5 7 4 22 26 22Inter 16 5 6 5 25 23 21Sassuolo 16 4 8 4 17 21 20Empoli 16 3 8 5 17 22 17Torino 16 4 5 7 12 18 17Hellas Verona 16 4 5 7 18 27 17Chievo Verona 16 4 4 8 12 19 16Atalanta 16 3 6 7 11 21 15Cagliari 16 2 6 8 21 29 12Cesena 16 1 6 9 13 30 9Parma 16 2 1 13 16 36 6

PREMIER INGLIÛ

SERIE APUNTI OÓRA

LAMPARD JIDHER LI SE JESTENDI L-KUNTRATT TIEGÓUMA’ MANCHESTER CITY

Il-midfielder internazzjonali IngliΩ ta’ Manchester City jidherli se jestendi l-kuntratt tieg˙u ma’ dan l-istess tim biexb’hekk il-kowç Manuel Pellegrini jkun jista’ jutilizzah meta l-midfielder l-ie˙or mill-Kosta tal-Ivorju, Yaya Toure, imurg˙at-Tazza tan-Nazzjonijiet Afrikani f’Jannar.

Kien irrapportat li min˙abba li Yaya Toure se jkun nieqesg˙al madwar ˙ames ©img˙at min˙abba l-impenji tieg˙u mat-tim nazzjonali tal-Kosta tal-Ivorju, Pellegrini kkuntattja lill-kapijiet ta’ Manchester City u kkonvinçiehom li g˙andubΩonn lil Lampard.

Minn mindu ng˙aqad ma’ Manchester City ming˙and NewYork City FC f’Awwissu, l-eksinternazzjonli IngliΩ ta’ 36 senarnexxielu jiskurja sitt gowls fil-˙mistax-il partita li kien utiliz-zat; statistika xejn ˙aΩina jekk wie˙ed jikkunsidra l-età ta’dan il-plejer.

GIANFRANCO ZOLA MAÓTUR KOWÇ TA’ CAGLIARI

L-eksplejer internazzjonali Taljan Gianfranco Zola ©iema˙tur b˙ala kowç tat-tim ta’ Cagliari fil-Kampjonat Taljantas-Serie A.

Dan il-le©©enda tal-futbol Taljan ta’ 48 sena se jkun qedjie˙u post il-kowç li kellhom Cagliari qabel, Zdenek Zeman.Dan meta, dan tal-a˙˙ar, kien imne˙˙i aktar tard din il-©img˙a wara serje ta’ riΩultati negattiva g˙al Cagliari tant lij insabu ankrati fi l-poΩizzjonij iet a˙˙arin fil-klassifika,preçiΩament it-tielet mill-a˙˙ar.

Zola, li kien ukoll ekskowç ta’ West Ham, kien spiçça l-karriera tieg˙u ma’ dan l-istess tim u kien barra mix-xenaminn mindu telaq lil Watford f’Diçembru tas-sena l-o˙ra. L-ewwel sessjoni ta’ ta˙ri© g˙al Zola se tkun illum meta fil-log˙ba li jmiss jilag˙bu kontra Palermo fis-6 ta’ Jannar.

ATLETICO MADRID VIÇIN LI JAKKWISTAW LIL TORRES

L-attakkant internazzjonali Spanjol ta’ Chelsea, li b˙alissajinsab misluf lil Milan, jista’ jirritorna mal-klabb ta’ tfulituAtletico Madrid. Dan wara li l-President tal-istess klabb talill-©urnalisti x’jifhmu li dan l-akkwist jista’ jse˙˙.

Dan l-attakkant li, fost diversi unuri reba˙ it-Tazza tad-Dinja, ing˙aqad b’self mat-tim Taljan ta’ Milan g˙al sentejnfis-suq tat-trasferimenti tas-sajf li g˙adda iΩda jidher li dang˙adu ma sabx il-forma solita tieg˙u.

Fid-diskors tal-President tat-tim Spanjol Enrique Cerezohuwa rrifjuta li jçedi lil dan il-plejer, tant li sostna li fil-preΩent mhuwiex qieg˙ed mat-tim tieg˙u iΩda dan ma jfis-sirx li fil-futur ma jistax ikun.

INTER INTERESSATI F’MOHAMED SALAH ULUCAS LEIVA

Il-kowç internazzjonali Taljan ta’ Inter RobertoMancini jinsab interessat fil-winger internazzjonaliE©izzjan ta’ Chelsea Mohamed Salah kif ukoll fil-mid-ifielder BraΩiljan ta’ Liverpool Lucas Leiva.

L-opportunitajiet g˙al Salah huma limitati immensta˙t Jose Mourinho, fil-fatt kienu biss sitt partiti lideher fihom dan l-ista©un, b’˙afna minnhom ikunuminn fuq il-bank tas-sostituti. Min-na˙a l-o˙ra, Leivajidher li jinsab fil-pjanijiet ta’ Rodgers meta fl-a˙˙arsitt log˙biet beda mill-bidu f’˙amsa minnhom.

Fi kliem Mancini, dawn il-plejers huma interessantiimmens iΩda rrikonoxxa l-fatt li mhumiex façli lijin©iebu fis-suq tat-trasferimenti f’Jannar.

JUVENTUS F’TAQTIGÓA GÓAL SHAQIRI

Skont rapporti li g˙adhom mhux ikkonfermati, it-timminn Turin ta’ Juventus da˙al fit-taqtig˙a g˙all-firmatal-attakkant internazzjonali Ûvizzeru ta’ BayernMunich Xherdan Shaqiri.

Dan l-attakkant internazzjonali tal-IΩvizzerang˙aqad mat-tim ÌermaniΩ mill-Bavarja ta’ BayernMunich fl-2012, iΩda sab g˙add ta’ diffikultajiet ukompetizzjoni iebsa ˙afna biex jiggarantixxi postumal-ewwel ˙dax.

Riçentament kien irrapportat ukoll li dan il-plejer ta’23 sena kien aççetta li jing˙aqad ma’ tim ÌermaniΩta’ Wolfsburg iΩda, skont il-medja Taljana, Juventusjinsabu interessati immens fih.

DIFENSUR KROAT JIÛVELA LI SE JINGÓAQADMA’ NAPOLI

Id-difensur Kroat Ivan Strinic ikkonferma li sejing˙aqad ma’ Napoli fis-suq tat-trasferimenti li ©ej.

It-tim ta’ Rafa Benitez se jkun qed ifittex li jissolidad-difiΩa g˙alhekk jinsab interessat f’difensuri o˙rawara li Faouzi Ghoulam se jkun impenjat ma’ pajjiΩufit-Tazza tan-Nazzjonijiet Afrikani.

Skont medja Kroata, Strinic se jkun qed jiffirmakuntratt ta’ erba’ snin u se jkun qed jaqla’ madwar€1.5 miljun kull sta©un. Fi kliem dan id-difensur, kol-lox jinsab lest biex jing˙aqad ma’ dan it-tim iΩdahemm xi affarijiet o˙ra li g˙adhom iridu ji©u ffirmatiqabel ma jkun ikkonfermat.

TOTTENHAM V MAN. UTD

Wara r-reb˙a importanti li kellhomnhar il-Ìimg˙a li g˙adda kontraNewcastle f’Old Trafford, it-tim ta’ vanGaal se jkun qed ifittex li jibqa’ mhuxmeg˙lub g˙al disa’ log˙biet konsekut-tivi kontra l-istess Tottenham li g˙elbulil Leicester wara li dawn tal-ewwelkienu minn fuq. It-tim ta’ MauricioPocchettino ma jistax jitlef din il-log˙ba importanti f’White Hart Lanejekk irid ikompli jittama li Tottenhamjispiççaw mal-ewwel erbg˙a u b’hekkjikkwalifikaw g˙aç-ChampionsLeague. Min-na˙a tat-tim ta’ Louis vanGaal, il-mira tieg˙u li ji©i mal-ewweltlieta jidher li qed jil˙aqha imma dan

ma jfissirx li lesti jçedu l-league minndaqshekk kmieni dan l-ista©un.Minkejja l-ammont kbir ta’ injuries likellu, xorta wa˙da rnexxielu jtella’ lir-Red Devils mal-ewwel tlieta. Allurawie˙ed jistaqsi: la jkollu g˙ad-dis-poΩizzjoni tieg˙u t-tim kollu, x’jistg˙ujoffru Manchester United? F’dan ir-rig-ward iΩ-Ωmien biss jista’ jag˙ti twe©ibag˙as-sapporters tal-United.

MAN. CITY V BURNLEY

It-tim ta’ Manuel Pellegrini jidher liqabad il-momentum fil-league kifukoll f’kompetizzjonijiet o˙ra u danmeta fil-bidu tal-ista©un kien nieqestotalment. Fl-a˙˙ar log˙ba tag˙hom

ta’ nhar il-Ìimg˙a li g˙adda humag˙elbu façilment lit-tim ta’ West Brombarra minn darhom bl-iskor ta’ 1-3, bl-istilla tat-tim David Silva jer©a’ jispik-ka. Interessanti kif it-tim ta’Manchester City b˙alissa jinsab blaattakkant pur fl-ewwel ˙dax g˙axkemm Edin Dzeko kif ukoll SergioAguero jinsabu mwe©©g˙in.Madankollu, xorta wa˙da jinsabu fit-triq it-tajba biex ikomplu jisfidaw lilChelsea g˙ar-reb˙ tal-KampjonatIngliΩ. B’reb˙a kwaΩi çerta kontra t-tim minn qieg˙ il-klassifika ta’Burnley, it-tim minn Manchester jista’jkompli jitfa’ l-pressjoni fuq l-istessChelsea. Min-na˙a tag˙hom, it-tim ta’Alan Irvine jinsabu fil-15-il post fil-klassifika u g˙andhom bΩonn reb˙abarra minn darhom kontra Stoke Citybiex ma jipperikolawx il-poΩizzjonitag˙hom fil-Premier League IngliΩ.

SOUTHAMPTON V CHELSEA

Log˙ba o˙ra mistennija fil-quççata tal-Premier League li g˙andna llum hijadik bejn Southampton u Chelsea fejniΩ-Ωew© timijiet g˙andhom aspiraz-zjonijiet differenti. Wara bidu fenome-nali g˙at-tim ta’ Ronald Koeman,riçentament tilef sensiela ta’ log˙ob litefa’ l-ambizzjonijiet tag˙hom f’dubjuiΩda dan it-tim irnexxielu jirkupraminn din il-faΩi ˙aΩina u re©a’ bedajirba˙, bl-a˙˙ar reb˙a tasal kontraCrystal Palace. Min-na˙a tat-tim ta’Mourinho, huma jinsabu g˙addejjinminn forma brillanti u minkejja limhuwiex façli li jirb˙u kontraSouthampton barra minn darhom, fuqil-karta jidher li Chelsea huma l-favoriti li jkompli jissodaw il-poΩiz-zjoni tag˙hom fil-league IngliΩ.

LOGÓOB GÓAL GÓADA

Tottenham v Man United

Southampton v Chelsea

Aston Villa v Sunderland

Hull City v Leicester City

Manchester City v Burnley

QPR v Crystal Palace

Stoke City v West Brom

West Ham United v Arsenal

Newcastle United v Everton

13.00

15.05

16.00

16.00

16.00

16.00

16.00

16.00

17.15

Liverpool v Swansea City 21.00

Xherdan Shaqiri

spoRts kÓ 28|12|2014 39kullhadd.com

Lulju 2013 – Fl-Iskola Primarja ta’Pembroke, is-SegretarjuParlamentari responsabbli mir-Riçerka, Innovazzjoni, Ûg˙aΩag˙ uSport, Stefan Buontempo, inawgu-ra l-grawnd tal-futbol tas-SwieqiUtd FC li jintuΩa g˙at-ta˙ri© mill-plejers re©istrati mal-klabb. Barraminn hekk, it-tfal li jattendu din l-iskola g˙andhom il-façilità li juΩawdan il-grawnd waqt il-˙in tal-isko-la. Dan il-pro©ett kien iffinanzjatmill-Kunsill Malti g˙all-Isport(KMS) u anke mill-Good CausesFund (GCF) b’kollaborazzjoni mal-Malta Football Association (MFA).

F’dan l-istess sajf kien inawguratukoll l-uffiççju amministrattiv tal-klabb tal-futbol Tarxien RainbowsFC.

Ottubru 2013 – Fil-komunità tal-Isla u tal-ibliet tal-madwar beda x-xog˙ol biex isir grawnd gdid lihuwa parti minn €5 miljun li l-Gvern investa f’façilitajiet sportivital-futbol. Dan il-grawnd qed jit-gawda mir-residenti tal-Isla u tan-na˙a t’isfel ta’ Malta u sar skontstandards g˙oljin flimkien mal-Malta Football Association (MFA),u jservi wkoll b˙ala l-grawndre©jonali skont il-programm tal-MFA. Dan wassal biex ir-residentitan-na˙a t’isfel ta’ Malta jkollhomfaçilità tal-futbol ta’ livell internaz-zjonali. Il-grawnd se jkun inawgu-rat dalwaqt.

F’dan ix-xahar kien hemm ukollimpenn biex il-Gvern jag˙ti l-g˙ajnuna tieg˙u fi pro©ett ta’premises ©odda li se jintuΩaw g˙at-ta˙ri© taΩ-Ωg˙aΩag˙ fil-futbol f’SanÌwann. Il-pro©ett, li jinsab biswitil-grawnd tal-futbol, ikopri meddata’ madwar 750 metru kwadru fil-ground floor u l-ewwel sular, kifukoll madwar 350 metru kwadrufit-tieni sular. Ix-xog˙ol fuq dan il-pro©ett g˙adu g˙addej.

Jannar 2014 – F’nofs Jannar ta’ dinis-sena l-Gvern iffirma kuntratt ta’€500,000 flimkien mal-Assoçjazzjoni tal-Football G˙awdx-ija (GFA) biex ikunu mmoderniz-zati l-grawnds tal-futbol, fosthomil-Gozo Stadium li fih kienet orga-nizzata l-kompetizzjoni tal-UEFAta’ ta˙t is-sbatax-il sena. Dak iΩ-Ωmien is-Segretarju Parlamentarig˙all-Isports Stefan Buontempo˙abbar li dan l-investiment kien l-akbar investiment sportiv li rat il-gΩira G˙awdxija.

Ottubru 2014 – F’Ottubru li g˙addas-Segretarju Parlamentari g˙ar-Riçerka, Innovazzjoni u Ûg˙aΩag˙u Sports Chris Agius inawguragrawnd ie˙or f’G˙awdex; din id-darba dak ta’ Kerçem. Il-façilitajietta’ dan il-grawnd jinkludu pitchsintetiku full size mg˙ammarb’˙ames dressing rooms, klinika,pool g˙ar-riabilitazzjoni, kamra tal-VIP, kamra g˙all-istampa, standsapposta g˙all-ispettaturi, kif ukollsala kbira li tintuΩa g˙al diversiokkaΩjonijiet. Apparti minn hekk,kienet installata wkoll sistema©dida tad-dwal.

F’dan ix-xahar ukoll tlesta x-xog˙ol ta’ manutenzjoni fis-saqaftal-padiljun tal-isport f’Kordin biexb’hekk setg˙et titkompla l-attivitàsportiva tul din is-sena kollha. Danil-kumpless sportiv jilqa’ fih diversidixxiplini sportivi. Ix-xog˙ol fuq is-saqaf beda f’nofs Awwissu lig˙adda u tlesta fil-bidu ta’ Ottubru.Dan sar permezz ta’ fondi li

ng˙ataw minn Gvern Laburista fl-ewwel ba©it tieg˙u.

Aktar minn hekk, il-Kunsill Maltig˙all-Isport g˙andu skema sabiextg˙in lill-entitajiet sportivi li japp-likaw g˙aliha fil-manutenzjoni tal-façilitajiet. Din hija biss wa˙damill-bosta skemi li joffri l-KunsillMalti g˙all-Isport, li jinkludu fost l-o˙rajn g˙ajnuna biex jinxtaratag˙mir sportiv u g˙ajnuna biexikunu attirati lejn Malta attivitajietsportivi li jg˙inu fit-turiΩmu sportiv.

Ottubru 2014 – Wara li g˙al aktarminn 25 sena l-poplu ta’Birzebbu©a, speçjalment iΩ-Ωg˙aΩag˙, stennew g˙all-bini ta’grawnd tal-futbol, issa din il-˙olmase ssir realtà. Dan il-pro©ett tal-grawnd tal-futbol f’Birzebbu©a qedisir b’kollaborazzjoni bejn il-Ministeru g˙at-Trasport u l-Infrastruttura u s-SegretarjatParlmentari g˙ar-Riçerka, l-Innovazzjoni, Ûg˙aΩag˙ u Sportf’isem il-Kunsill Malti g˙all-Isport.Il-pro©ett jikkonsisti fi grawnd sin-tetiku li se jkun multi-purpose ujkopri 7,000 metru kwadru li jista’jintuΩa wkoll g˙al sports ie˙orb˙ar-rugby. Se jinkludi wkoll façili-tajiet ançillari b˙al changingrooms, toilets, klinika, uffiççji usala li tintuΩa g˙al diversi attivitaji-et.

Aktar minn hekk, il-grawnd sejkun mg˙ammar b’dawl qawwiapposta (flood lighting) kif ukoll sejkun imdawwar b’landscaping fejnse jkun aççessibbli g˙al kul˙add.Fix-xhur li g˙addew saru diversilaqg˙at mhux biss ma’ tekniki iΩdaanke ma’ partijiet interessati differ-enti fil-qasam sportiv. Il-permessimill-MEPA ˙ar©u u l-kuntratti tax-xog˙lijiet ing˙ataw ukoll.G˙alhekk, fid-dawl ta’ dan kollu,huwa ppjanat li dan il-pro©ettjitlesta fi Ωmien fejn bis-sa˙˙a ta’Gvern Laburista, g˙all-ewweldarba f’25 sena, iΩ-Ωg˙aΩag˙ ta’BirΩebbu©a se jkollhom grawndtag˙hom bi dritt b˙al kull lokalitào˙ra. Il-˙tie©a ta’ façilitajiet sportivif’BirΩebbu©a kienet ilha s-snintin˙ass, iΩda l-Gvern preçedentidejjem injora t-talbiet ta’ dawn in-nies. L-aktar li n˙asset meta ttie˙edil-grawnd li kienu jit˙arr©u fih il-klabb ta’ BirΩebbu©a.

Jekk nie˙du l-kaΩ tal-pitch tal-waterpolo, minkejja li kien hemmil-pjan li xi darba jsir minn GvernNazzjonalista, dan baqa’ qatt masar u dak li kien hemm qabelt˙alla jiddeterjora, tant li l-post sarwie˙ed mistkerrah minn kul˙add.B˙alma dan il-Gvern wieg˙ed, fil-manifest elettorali, li se jibni mill-©did il-pitch tal-waterpolo, u hekkg˙amel sa mill-ewwel ©ranet tal-amministrazzjoni, tant li dan issajinsab fi stadju avvanzat.

Il-Gvern g˙adu g˙addej bid-diskussjonijiet mal-MFA biex isirwiçç sintetiku ©did fil-grawnds liser jag˙mlu uΩu minnhom SliemaW., Balzan Youths, kif ukoll MdinaKnights. Fi Ωmien qrib se jibdawkoll ix-xog˙ol ta’ kostruzzjonifuq façilitajiet sportivi ©odda g˙all-klabb ta’ Qrendi FC u Kirkop U.Fl-a˙˙ar nett, l-MFA di©à approvatfondi g˙al progetti o˙ra ta’ VallettaFC, Floriana FC u Naxxar Lions FCkif ukoll g˙addejjin diskussjonijietmal-KMS dwar il-pitch ta’ StaVenera Lightings FC. B˙alissawkoll qieghed isir xog˙ol fil-façili-tajiet tal-klabb G˙awdxi, G˙ajn-sielem.

Óidmet il-GveRn fil-qasam spoRtiv

Rendikont tal-pRoÌetti li saRu taÓt GveRn labuRista fil-qasam tal-ispoRts u Û-ÛGÓaÛaGÓ

Ta’ Kerçem

Club House f’San Ìwann

Bini Amministrattiv f’Óal Tarxien

40 28|12|2014 LOkALIkÓkullhadd.com

Alfred Sant

Membru ParlamentariEwropew

Waqt konferenza tas-SoçjalDemokratiçi fil-ParlamentEwropew bit-tema Malta fl-Ewropa: Fejn qeg˙din, fejnsejrin? Alfred Sant qal li huwa fl-interess ta’ Malta li l-UnjoniEwropea tirba˙ l-isfida tag˙ha lito˙loq impjiegi u investiment©did. L-iΩvilupp ekonomiku ta’Malta jiddependi ˙afna fuq l-andament tal-ekonomiji tal-pajjiΩi tal-Unjoni Ewropea,minkejja li l-iΩvilupp ekonomikuta’ Malta huwa bil-wisq akbar

minn pajjiΩi o˙ra tal-UnjoniEwropea. Fl-2015, l-akbar sfidatal-Unjoni Ewropea se tkunto˙loq impjie©i u investiment.‘Jista’ jse˙˙ dan? U jekk jista’jse˙˙, kif, meta?’ staqsa AlfredSant waqt li kien qed jindirizzadin l-konferenza

Alfred Sant qal li l-UnjoniEwropea ilha b’ekonomijasta©nata minn qabel ir-riçessjoniglobali tal-2008, minkejja liqabel kienet magna ta’ Ωviluppekonomiku. FiΩ-Ûona Ewro,

b’mod speçjali, il-gvernijiet qedjaqtg˙u l-ispejjeΩ biex jaqtg˙ud-defiçit. Din il-politika ta’awsterità aktar xekklet il-proçes-si ta’ Ωvilupp. Minflok Ωdied l-investiment, ©ara bil-maqlub.

“Dawk li b˙all-Kançillier Ìer-maniΩa Angela Merkel jemmnuli l-kontroll tad-defiçit huwa ç-çavetta g˙all-prosperità tal-futur,xorta qed jinsistu li jrid jinΩammbilanç bejn id-d˙ul u l-˙ru© fil-ba©its tal-gvern. Dawk li jemm-nu li l-gvernijiet g˙andhom jin-

vestu, qabel jistennew lis-setturprivat jinvesti aktar, jg˙idu lihija prijorità tal-gvernijiet li jin-vestu aktar. Jekk ma tinstabxsoluzzjoni g˙al dan, l-Ewropase tkun affettwata b’mod negat-tiv g˙al ˙afna snin o˙ra,” wissaAlfred Sant.

Kelliema o˙ra fil-Konferenzakienu Aleks Farrugia li tkellemdwar l-isfidi tal-Unjoni Ewropea,u Robert Micallef li tkellemdwar il-kontribut ta’ Malta fl-Unjoni Ewropea u viçiversa.

“FL-INTERESS TA’ MALTA LI L-UE TOÓLOQ IMPJIEGI U INVESTIMENT ÌDID”

Alfred Sant