kurora e gjelber nr 155

8/16/2019 Kurora e Gjelber nr 155

1/8

1

155

Vijon në fq. 3

Fq. 6

Vijon në fq. 2

Vendi ynë ka disa parqe kom-

bëtare, që të mahnitin për

nga bukuria dhe vlerat e

çmuara, si pasuri ujore e pyjore,

por edhe për gjallesat e shumta që

jetojnë e shumohen aty, si të krijoj-

në një mbretëri të tyren të paprek-

shme. Por, parku Divjakë-Karava-

sta është disi ndryshe, është i pa-

përsëritshëm, ka të veçantat, që e

bëjnë të jetë i vetmi jo aty rreth e

qark, por në tërë Ballkanin e më

gjerë. Eshtë një perlë e vërtetë ky

Park, është “minierë floriri”, dhura-

të nga natyra, por që nuk kemi sy

ta shikojmë, që nuk kemi mend ta

vëmë “në punë”, për të siguruar të

ardhura të pafundme.

Ç’ka e bën të veçantë këtë Park,

cili është pak a shumë portreti i

tij? Ai ka një sipërfaqe prej më se 22 mijë ha, mbuluar kryesisht

me pisha dhe dru të tjerë pyjorë.

Ndodhet 5 km në jug-perëndim të

qytetit të Divjakës dhe vetëm 40

km larg qytetit të Lushnjës. Parku

Kombëtar Divjakë-Karavasta shtri-

het në gjashtë njësi administrative

të qeverisjes vendore, është nga

më të privilegjuarit për numrin e

Në Divjakë - Karavasta, në folenëe Pelikanit Kaçurrel

Nga BASHKIM KOÇI Repor tazh

Ky projekt është financuar nga Delegacioni Europian

“Jeto gjelbër. Ne mundemi”.Kjo është nisma, që synon ruajtjendhe mbrojtjen e biodiversitetit,ndërmarrë nga Shoqata “Për junëna dhe fëmijë” Kukës, në kuadër të projektit Eco Nord “Rritja ekapaciteteve të Shoqërisë Civilenë Shqipërinë e Veriut, për përmirësimin e biodiversitetit dhembrojtjes së mjedisit”, financuar nga Delegacioni Evropian , nëBashkinë e Kukësit.“Ndërtojmë së bashku njërajon tërheqës dhe të begatë”.Kjo është motoja e Strategjisë sëZhvillimit Rajonal Kukës 2012- 2016.Sapo lexuam thirrjen e Eco Nord,në fokusin e programit tonëmenduam të jetë: Ndërgjegjësimii publikut për rëndësinë e ruaj-

tjes së mjedisit dhe biodiversi-tetit, përmes veprimtarive tëndryshme praktike e ndërgje-gjësuese.Këtu mjedisi dhe biodiversitetikanë nevojë për mbrojtje, ndërsapopullata duhet të ndërgjegjësohet.

Cili është roli i njeriut nëruajtjen e biodiversitetit?

Shoqëria njerëzore është ndërtuar në bazë të diversitetit të secilit

prej nesh, por biodiversiteti në

Shkolla 9 vjeçare “Riza Spahiu”,shkolla e mesme “Havzi Nela”,shkolla e mesme e bashkuar Shti-qën dhe ajo e mesme e bashkuar Shishtavec. Gjatë implementimit të

HUME ELEZAJKoordinatore Projekti

Ne mbrojmë mjedisin.Ne mbrojmë mjedisin.Ne mbrojmë mjedisin.Ne mbrojmë mjedisin.Ne mbrojmë mjedisin. Ne mundemi Ne mundemi Ne mundemi Ne mundemi Ne mundemi

natyrë, ruajtja e tij, duhet të na

bashkojë. E gjithë shoqëria duhettë japë kontribut të përbashkët

për mjedisin, kontribut që duhett’i bashkojë njerëzit në qëndriminndaj tij (mjedisit).

Në projekt janë përfshirë katër shkolla të Bashkisë së Kukësit:

projektit jemi në komunikim e

bashkëpunim të vazhdueshëm meBashkinë e Kukësit dhe DAR (Drejtoria Arsimore Rajonale).

Në fokus të veprimeve janë atoqë kontribuojnë në rritjen e

VEPRAT E UJIT NË PYJE EKULLOTA SI VEPRA ARTITë nderuar lexues,Inxhinier Jani Papa, nëpërmjet këtij shkrimi, sjell një shqe-tësim, jo personal, jo vetëm për kullotat e pyjet e Sarandëspo për mbarë vendin, për të gjitha kullotat dhe pyjet qëkulloten, nga jugu n ë veri. Specialistët dhe gjit hë puno-njësit e këtij sekt ori, dinë me hollësi p unën e bërë në vite,si dhe investimet e kr yera për ndërtimin e veprave ku kopetë tëra me bagëti të imëta, dimëronin o se veronin. Njëhe-rësh, të gjithë e njohin gjendjen e këtyre veprave sot. Siçu shkatërruan shumë objekte të ndërtuara deri në vitet ’90,

ashtu u vepru a edhe me veprat ujëpirëse në kullot a, pallogaritur s a të nevojshme e të domosdoshme janë ato,pavarësisht pronësisë mbi bagëtitë, kullotat apo pyjet.Nisur nga gjendja e krijuar, autori i këtij shkrimi, si profesio-nist e njohës i mirë i këtij sektori, e trajton problemin, jothjeshtë për i nteresa personale (pasi, mesa dimë, ai prejdisa kohe nuk është as në marrëdhënie pune!?), por për interesa mjaft të gjera. Ai shkruan gjatë, duke trajtuar mehollësi edhe teknologjitë e ndërtimit të këtyre veprave, qëndrysh ojnë sipas vendit ku ndërtohen dhe mu ndësisë sëndërtimit, llojit të materialeve që përdoren, largësisë sëtyre, etj.Redaksia jonë, duke vl erësuar problemin që tr ajtohet, poe boton shkrimin me shkurtime, duke mos trajtuar anët tek-nike dhe teknologjitë, por vetëm shqetësimin dhe mendi-met e specialistit për ndryshimin e gjendjes së krijuar.Rreth kësaj teme mund të na shkruajnë e të sjellin mendi-met e tyre specialistë nga gjithë vendi. Ju mirëpresim.

REDAKSIALexoni në fq. 2

Thesare të natyrës sonë

Nga Luftar GALINA Fq. 4

NJË UDHËTIM MBRESËLËNËS NËLIQENET E VERIUT TË SHQIPËRISË

Fq. 5GJON FIERZAAgjencia Kombëtare e Mjedisit

Biodiversitet i integruar,

mbështetje e jetës ...( Homazh për Doktorin e

Shkencave Ylli GUSHO,

ekspert teleferikësh)

M. KOTRO, Gj. FIERZA, G. KACORI


2/8

2

Vijon nga fq. 1

ndërgjegjësimit për ruajtjen ebiodiversitetit dhe adresimit/zgji-dhjes së çështjeve që kanë të bëjnëme ndikimin jomiqësor të njeriut nëmjedis. Janë zhvilluar aktivitete,që kanë të bëjnë me ndërgje-gjësimin (biseda dhe sesioneinformuese), ekspozita me punime

të nxënësve, aktivitete praktike(pastrim mjedisi, mbjellje pemësh,etj.). Qëllimi i tyre përputhet edheme një nga objektivat e edukimitnë shkolla, me atë të edukimitmjedisor, i cili ka një sasi orësh nëkurrikulën shkollore. Pozitive ështëpjesëma rrj a dhe angazh imi inxënësve të shkollave, të rinjve,

figurave publike, institucioneveshtetërore (Bashki, DAR) nëmbrojtje të mjedisit. Sigurisht,

problematikat duan angazhimeserioze afatgjata, por është njëtregues shumë i mirë se me

projektin “Jeto gjelbër” shoqëria jonë tani është më e vëmendshme

dhe e bashkuar për ruajtjen e biodiversitetit dhe mjedisit. Njeriu ndikon për mirë po edhe për keq në mjedis, prandaj i kemikushtuar rëndësi të madhendërgjegjësimit.Grupet përfituese të projektit janë:Organet qeveritare lokale (Bashki,DAR), shkollat, komuniteti.

Shërbimet e ofruara përmesaktiviteteve të projektit janë:Aktivitete për ndërgjegjësimin

dhe edukimin e komunitetit. Rregullimi i një parku në një

lagje. Trajnime për edukimin mjedisor.Mësime të hapura për mjedisin

dhe biodiversitetin.Udhërrëfime në natyre me

nxënësit.Së fundi, mund të themi se mjedisitashmë është në qendër tëopinionit publik. Të kujdesemi dheta mbrojmë atë.

Kuk ës, maj 2016

Ne mbrojmë mjedisin.Ne mbrojmë mjedisin.Ne mbrojmë mjedisin.Ne mbrojmë mjedisin.Ne mbrojmë mjedisin. Ne mundemi Ne mundemi Ne mundemi Ne mundemi Ne mundemi

Dy fjalë për të shkuarën

Veprat ku pinë ujë bagëtitë eimëta dhe kafshët në për gj ith ësi, janë pje sëpërbërëse e kullotave dhe e pyjeveqë kulloten. Prandaj ato prej viteshishin ndërtuar kudo, në të gjithakullotat, anë e mbanë vendit.Gjysmën e dytë të shekullit tëkaluar, sipas mundësive, një e nganjë, veprat e ujit erdhën duke ushtuar. Mjafton te përmendim se nërrethin e Sarandës, përfshi edheDelvinën, vetëm në vitin 1989 u

ndërtuan 26 lera betoni me kapacitetafro 6000 m3 ujë, pa përmendur tipete tjera. Në fund të vitit 1992, sipasinventarit të ish-Ndërmarrjes sëKullotave Sarandë, në gjendje“pune” ishim 240 vepra uji (68betoni, 30 plastmasi, 35 argjili, 35hauze, 67 çezma, 4 stera dhe 1 pus),që plotësonin nevojat për gati 70000krerë të imëta (nuk përfshihenveprat e paraçlirimit, si puset, steratnë afërsi të disa fshatrave, etj.). Pasvitit 1998 puna u përqendrua nëmeremetimin e disa veprave tëdëmtuara, me financime ngabuxheti i shtetit dhe donatorë të

huaj.

të regjistrohen në zyrat e regji-strimit të pasurive, pasi mund tëketë raste që ato mungojnë ose janëregjistruar me të dhëna jo të sakta.Pas kësaj mund të nisë puna për meremetimin e veprave ekzistuesetë dëmtuara e pse jo edhe për ndër-timin e të rejave, kur shihet e ne-vojshme.

Më shumë njohuri përveprat ujëpirëse

Së pari, është vendi të nën-vizojmë se midis kullotës dhelivadhit ka mjaft dallim. Në livadhe,si traditë e rregull, pas kositjes së parë mund të futen për kullotje edhelopë. Ndërsa në kullota mbahen bagëtitë e imëta. Por, gjatë këtyre20 vjetëve edhe në kullota janë lë-shuar lopët hergjele, të cilat i shka-tërruan kullotat e deles (të imëtave),i kanë rjepur e dëmtuar shumë atoe, për rrjedhojë, janë prishur ekui-librat e biogjeocenozave.

Tek ne, sidomos në malet dhekodrat e jugut, në mjaft pyje e kullotamungojnë burimet e ujit ndaj, sizgjidhje afatgjate mbetet “mble-dhja”dhe magazinimi i ujit të shiut

në vepra uji, apo lera, siç njihenrëndom, të cilat janë disa llojesh:

Lerat e argjilit. Janë veprat mete vjetra, të thjeshta në ndërtim dhekanë kosto të ulët. Mund të jenë tëformave e madhësive të ndryshme. Një lerë e tillë, me kapacitet 500-700 m3 ujë është në “Vreshtat” eLefterohorit (Delvinë). Kafshët e pëlqejnë ujin e lerave me argjil, sepseështë me shije, i vakët, pa parazitëe sëmundje. Në Sopot, në qafën eLeftokares, pranë lerës me argjilështë dhe lera e betonit plote e përplot me ujë te pastër. Por, vetëmkur mbaron uji i të parës, kafshëtdrejtohen tek e dyta. Ndaj, aty kushfaqen “llucat” (zakonisht ngaderrat e egër), me siguri ka argjildhe mund të ndërtohen pa frikë tëtilla vepra.

Sterat. Në përgji thësi janëvepra të vjetra sa vetë qendrat e ban uar a, si Kerra, Dhrovja ni,Lefterohori, Varfaj, Karoqi, Markati,Konispoli, etj., por ndërtohen edhetë reja. Zakonisht janë nën tokë, nëformë cilindrike e të mbuluara, memadhësi që rrallë kalon 100 m3 ujë.“Mbledhin” e magazinojnë ujin eshiut të çative (hajateve) të ndër-tesave. Nëse në një çati shohimulluqe llamarine të xinguar ose pla-stike, që lidhen me tubo, me siguristera është aty pranë. Për të sigu-ruar ujë të pastër, krahas pastrimittë përvitshëm të sipërfaqeveujëmbledhëse e ulluqeve, si rregulluji i shirave të para nuk magazinohet.Për të evituar transportin e ujit ngalarg me kafshë për nevojat e

barinjve, pranë lerave të betonitkemi ndërtuar vepra të tilla në pylline Lofatës (Kakome), në Kato-shadhja (Dhrovjan), në Panaja(Muzinë), etj. Stera e ndërtuar nëShadhjat (Dhrovjan), ku gati 30 vjetishte në aktivitet kantieri i shfrytë-zimit të pyjeve (edhe pse pjesërishtnë sipërfaqe është e dëmtuar)vazhdon të jetë krenaria e sterave jashtë e larg qendrave të banuara.

VEPRAT E UJIT NË PYJE E KULLOTADUHEN TRAJTUAR SI VEPRA ARTI

Inxh. JANI PAPA

- Ato nuk janë aneks dhe “harresë” në kullotat e pyjet që kulloten.

- Edhe më të thjeshtat “mbartin” histori, traditë, teknikë ..., ndaj duhen trajtuar si vepra arti.

Nga duhet nisur

G jatë viteve të tranzicionitshumë nga këto vepra udëmtuan e u lanë pas krahëve, pavarësisht rëndësisë dhe vleravetë pazëvendësueshme që kanë. Me përjashtim të barinjve, të rrallë janëata që dinë vendndodhjen, numrin,tipin, kapacitetin ujë/krerë, admini-strim-pronësinë, të drejtën eshfrytëzimit të ujit, gjendjen e tyre,që njohin teknikën dhe praktiken e projekt-preventivimeve për ndërti-me të reja apo meremetimin e ek-

zistuesve. Fakt është që në disaobjekte kullosore uji mungon, në tëtjera është i pamjaftueshëm ose larg, bile diku mund të jetë edhe i ndotur.Megjithatë, barinjtë, nga frika semos humbasin kullotën, firmosinkontratën dhe presin shirat e vje-shtës të çojnë bagëtitë dhe barin takonsumojnë si kashtare. Është faktdhe “fat” që një pjesë e prodhimit pranveror forag jer të kullotavedimërore mbetet pa u konsumuar,duke favorizuar e garantuar pro-dhimtari fare me shumicë dhe ky prodhim i thatë foragjer (natyrishtnuk shkon dëm se kthehet në pleh)

mund të konsumohet e kthehet në

qumësht e mish edhe verën evonshme, mjafton të ketë ujë.Rrjedhimisht, s’ka pse të shtegtojnëe “të zënë” Gramozin, Nemërçkën,etj., disa kope që mund të qëndrojnë pa problem aty ku janë dhe andej tëshkojnë të tjerë. Ja, kështu mundtë dyfishojmë kapacitetin e ku-llotave tona.

Pra, sot, kur edhe pyjet e kullotat po shkojnë më afër atyre që unevojiten, më afër komuniteteve, pasi me ndarjen e re administrative,do të administrohen nga pushtetivendor, lind nevoja që këto vepratë vihen e mbahen në gatishmëri.Për të arritur këtë, mendojmë se puna duhet nisur nga njohja egjendjes dhe inventarizimi i këtyreveprave një për një. Grupet e punës,të përbërë nga specialistë me për-vojë, të regjistrojnë saktë vend-ndodhjen / koordinatat (jo të gjitha janë në harta 1:25000 ose 1:10000), pla nimet rin ë, adm ini st rimin / pronësinë, vlerën fillestare dhe tëkonvertuar ne 000/lek, çmimin etokës, punimet meremetuese tënevojshme, bazën materiale, fondet,kapacitetin teorik ujë/krerë, etj.

Të dhënat e sakta, që do tënxirren nga ky inventarizim, lypset

Lerat e Plastmasit. Quhen tetilla sepse shtresa hidroizolueseështë plastmasi. Në vitin 1981-’82,në Dhëmbel të Përmetit mësuam praktikisht se si ndërtoheshin këtovepra dhe, më pas, meqë ndërto-heshin shpejt e me kosto të ulët atou shtuan e u përhapen kudo. Vepratë tilla, të ndërtuara me merak, mendihmën e specialistëve të mesëm pyjorë Çlirim Proda, Zaim Robocie punëtorëve Albert Dajko, etj.,kemi në Qafën e Lajthisë, në Bures,Mollëkuq, etj. Sekreti i suksesit këtuështë rregulli, disiplina për t’i bërë

punët saktë, sipas radhës. Fakti qëshumë nga këto vepra dështuan, dotë thotë se janë bërë gabime që nëndërtim. Sot fabrikat prodhojnëfletë plastmasi njëcopëshe me përmasa që mbulojnë sipërfaqeedhe mbi 1000 m2. E megjithatëefektiviteti dhe jeta e këtyre leravenuk garantohet dhe kafshët mundtë mbeten pa ujë. Prandaj, mendojse duhet të heqim dorë dheekzistueset (të dështuarat) tëkthehen në lera betoni.

Sot industria prodhon enë(depozita) plastike të formave emadhësive të ndryshme, të cilat

transportohen lehtë dhe më tej, meanë të saldimit të fletëve plastike,që mund të çohen edhe në vendetmë të vështira, ndërtohen depozi-ta10, 20, 50 tonëshe, etj.

Lera betoni. Janë më “autori-tare” nga veprat e tjera. Me ndonjë përjashtim janë vepra në gërmim.

Tipe të ndryshme lerash

Vijon në fq. 7


3/8

3

njësive të qeverisjes vendore që e

rrethojnë. Ai shtrihet tërësisht në

bashkinë e Divjakës, ish-komunat

Remas, Tërbuf, Gradishtë, Gosë e

deri në Libofshë. Si inventar, zonat

kryesore të këtij Park përbëhen nga

Laguna e Karavastasë, shtretërit e

lumenjve të vjetër Seman e Shkum-

bin, emisarët e Tërbufit dhe Myze-

qesë, ujëmbledhës, tokat bujqëso-

re, pyjet përgjatë anëve të lumenj-

ve Seman e Shkumbin, pylli mes-

dhetar me pisha, pyjet dhe zonat e

pyllëzuara në kodrat e Divjakës,

pemët frutore, ullishtat, vreshtat e

agrumet.

Pelikani, një shpend

i rrallë

Në lagunën e Karavastasë banon

një shpend i rrallë për të gjithë zo-

nën e Mesdheut, i certifikuar me

emrin Pelikani Kaçurrel. Eshtë shpe-nd gjigant, i paparë, me peshë rreth

16 kg. Dora njerëzore u tregua e

pamëshirshme ndaj tij, bëri që pak

nga pak ai të zhdukej. Nëse para

shumë vitesh numri i pelikanëve

në lagunë shkonte në rreth 500,

arriti të numërohej me gishtat e

dorës. Numri arriti në shifra alar-

muese, gati të frikshme, që të ço-

nin në zhdukjen e tij.

Doni të dini diçka më shumë për

Pelikanin Kaçurrel? Ai ka ngjyrë të

bardhë me pulla gri. Në sqetull ka

disa nuanca ngjyrash. Ushqehet

me peshq, ngjala e gjallesa të tje-

ra të detit. Kjo e fundit, pra që pe-likani ushqehet me gjallesa deti,

ka nxitur armiqësinë e njerëzve

ndaj tij. Eshtë përfolur se një peli-

kan konsumon rreth 10 kg peshk,

por gjë që, sipas specialistëve nuk

është e vërtetë. Pelikanit i mjafton

vetëm një kilogram peshk, ngjalë

apo gjallesa të tjera të përfshira

së bashku. Atëherë, përse e bëjnë

kaq grykës Pelikanin Kaçurrel?!

Edhe diçka tjetër për këtë zog gji-

gant. Ai shumohet me vezë dhe fe-

mra ngroh e çel vetëm dy të tilla.

Shumimi i tij natyral është disi de-

likat, sepse femra i depoziton vezët

në kënetë, në gëmusha. Vendi ku

qëndron ky shpend i rrallë njihet

si Ishulli i Pelikanit dhe ndodhet

në lartësinë rreth 0.5 m mbi nive-

lin e detit. Ky ishull është i ndër-

tuar nga akumulimet e mbetjeve

organike, në të cilin është formuar

një ekosistem dhe ku dallohet një

botë shumë e pasur bimore e

barishtore.

Dita e Pelikani Kaçurrel

Ka një “mbret” që mbretëron në

parkun e Divjakë-Karavastasë.

Dhe ai “mbret” është shpend i çu-

ditshëm, nga më të rrallët në Botë.

Një fakt disi i pabesueshëm për

ata që nuk kanë njohuri për këtë

shpend me cilësi të veçanta. Ai,

pra Pelikani Kaçurrel, jeton e shu-

mohet vetëm në Karavasta, në as-

një vend tjetër. Por, fakti tjetër, që

ky shpend zë 6.4 për qind të të gji-

thë popullatës botërore, i bën edhe

më të paprekshëm “kufijtë” e par-

kut Divjakë-Karavasta. Eshë me të

vërtetë Monument që duhet të mbro-het nga shteti.

Për çka thamë rreth cilësive të ve-

çanta që ka ky shpend, 10 Maji

është caktuar si dita e tij, është

caktuar si datë kur Ministria e

Mjedisit, organizata e shoqata të

tjera mjedisore ndërmarrin inicia-

tiva të reja për mbrojtjen dhe shu-

mimin e këtij shpendi me rëndësi

globale.

parë, të viteve kur ky shpend i rra-

llë filloi të zhdukej.

Karavastaja, shtëpiae shpendëve

Karavastaja është zona më e rëndë-

sishme në vend për numrin dhe

shumëllojshmërinë e shpendëve,

të përfaqësuar nga “mbreti” Pelika-

ni Kaçurrel. Ajo strehon në terri-

torin e saj numrin më të lartë të

krahëfluturuesve. Sot mban e traj-

Evropë. Administrohet nga ...

... Zyrë e veçantë nëvarësi nga Ministria e

Mjedisit

Në mes të parkut, në një godinë të

bukur dhe karakteristike të zyrave

të administratës së parkut, na pret

drejtori, Ardian Koci. Na thonë se

me Ardianin parku ka rënë në zot,

është njeri pasionant dhe i dashu-

ruar pas pyllit, ligatinave e gjallesa-

ve që zhvillohen në to. Ndryshe nga

paraardhësit, ai koordinon punët

dhe merret mirë vesh me drejtuesit

dhe specialistët e shoqatave dhe

organizatave mjedisore që veprojnë

në Parkun Divjakë-Karavasta, Saj-

mirin, Rolandin, ekspertë të huaj,

etj.

Këtu mësojmë se Pylli i Divjakës

është unikal në Shqipëri për biodi-

versitetin, sidomos për pishën e

butë detare, është më i paprekuri

nga dëmtimet e viteve të tranzicio-

nit, që në disa vende kanë bërë kër-

dinë. Jo se këtu nuk ka patur dëmti-

me, por ato kanë qenë të vogla e të

riparueshme. Përsa i përket fau-

nës së egër, ndihmë të madhe ka

dhënë edhe moratoriumi i gjuetisë,

nëpërmjet të cilit është bërë i mu-

ndur rivitalizmi i faunës në tërësidhe i pelikanit në veçanti.

“Noe Conservation”

e të tjerë

Ka mëse dy vjet që organizata mje-

disore Franceze “Noe Conservation”,

ku punon me shumë pasion ambie-

ntalisti Sajmir Hoxha, është duke

zbatuar një program në rajonin e

Mesdheut, ku përfshihet parku Ko-

mbëtar Divjakë-Karavasta, por

edhe liqeni i Shkodrës, pjesa në

Malin e Zi dhe Liqeni i Kërkimit në

Greqi. Në krah të saj, madje me të

njëjtin pasion e dashuri për mba-

rështimin Pelikanin Kaçurrel, puno-

jnë e kujdesen edhe organizatat

simotra PPNEA, AKZM, INICA,

MAVA, euroNATYR, etj.

Në bashkëpunim me organizata

partnere në Shqipëri është arritur

që në zonën e Parkut Divjakë-Ka-

ravasta të bëhet një ndjekje në di-

Në Divjakë - Karavasta, në folenë

e Pelikanit Kaçurrel

Nga BASHKIM KOÇI Repor tazhVijon nga fq. 1

namikë e rritjes dhe zhvillimit të

Pelikanit Kaçurrel, i cili këtu ka

folenizimin. Në këtë kuadër është

bërë monitorimi i kolonisë së shpe-

ndit të rrallë; zonimi i folenizimit;

patrullimi i zonës me personel

shtesë në ndihmë të administratës

së parkut kombëtar për zbatimin e

moratoriumit të gjuetisë dhe ruajt-

jen e kolonisë së pelikanit; trajnimi

i të rinjve për vëzhgimin e shpendë-

ve; trajnimi i guidave eko-turistike

për këtë zonë; mbështetje për harti-

min e planit të menaxhimit të mbe-

tjeve të ngurta për bashkinë e Di-

vjakës; ndërtimi i dy kullave vroj-

timi dhe platforme për pelikanin

kaçurrel; organizimi i Ditës së Pe-

likanit Kaçurrel; hartimi i Planit

Kombëtar të Veprimit për Pelika-

nin Kaçurrel, etj.

Rezultatet e deritanishme në këtë

zonë janë të dukshme si në gjen-

djen e faunës së egër në përgji-

thësi dhe të pelikanit në veçanti.

Çdo vizitor vëren lehtë praninë e

pelikanit dhe praninë e shtuar të

shpendëve të egër, praninë e fla-

mingove, rosave të egra, çafkave,

karabullakut, etj.

Si sot një vit,

përsëri nëDivjakë-Karavasta

Ne, të gjallët, natyrisht, jetojmë

në një botë reale, të dukshme, të

prekshme, por ka edhe diçka tje-

tër, që, kur na mungon realja, iu

kthehemi simbolikave të kësaj

bote. Dhe në këtë rast, kur vërtet

na mungon bukuria e asaj tufe

pelikanësh, që na ka mahnitur

kur e kemi parë drejtpërdrejt në

natyrë, i hedhim sytë një tabloje

ku ai është pikturuar qoftë edhe

më linja naive, një bluze trupi ku

ai është vizatuar bukur, një orna-menti, zbukurimi, ku ai plotëson

diçka që vërtet ka munguar në

shtëpi, por edhe që rri mirë në të

gjithë atë mjedis, që ne e kemi

merak, mendja të shkon edhe te

një simbolikë tjetër, shumë të

bukur, shumë të mençur, koncep-

tuar e realizuar nga organizata

mjedisore “Noe Conservation”, e të

tjera, që merren me menaxhimin e

ligatinave dhe mbrojtjen e eko-

sistemit të Parkut Kombëtar Di-

vjakë-Karavasta.

Shpendi magjik, Pelikani Kaçu-

rrel, tashmë ka një ditë të caktuar,

10 Majin, e cila këtë vit u kujtua eshoqëruar me detyra e projekte,

që do të sjellin shumimin, nga di-

sa dhjetëra që janë sot, në

“ushtri”, që do të pushtojë cep më

cep Parkun Kombëtar Divjakë-Ka-

ravasta. Si sot një vit, do të sje-

llim “çudira” të tjera për Kaçurre-

lin Pelikan.

Eshtë viti i dytë që Pelikani Kaçu-

rrel mbledh dhe vë në lëvizje insta-

ncat e pushtetit dhe ata që merren

përditë me kujdesin ndaj tij. Vërte-

të ndjehesh mirë kur aty, rreth

200-300 m larg folesë së pelikanit,

mblidhen kuadro e specialistë,

punonjës, që rrinë aty dite e natëpër të ruajtur e mbajtur nën vëzh-

gim shpendët-gjigantë.

Në një mjedis të gëzueshëm e fes-

tiv u sollën rezultatet e punës të

një viti të tërë, duke përfshirë te

pelikanët kaçurrelë edhe shpendët

e tjerë, kryesisht ata migratorë.

Sot, në parkun Divjakë-Karavasta

rriten plot 53 çifte pelikanësh, du-

ke arritur shifrën e 20 viteve më

ton gjatë gjithë vitit mbi 245 lloje

shpendësh, nga 330 të vrojtuara

në të gjithë Shqipërinë.

Parku kombëtar Divjakë-Karavasta

është mëse i njohur për tufat e shu-

mta të shpendëve shtegtarë dhe

dimërues, si rosat dimëruese, bal-

takët e vegjël dhe fluturimin spekta-kolar të pelikanit kaçurrel, simboli

i këtij parku të rrallë e me vlera të

jashtëzakonshme.

Përveç se është Park Kombëtar, zo-

na ndodhet nën mbrojtjen e Konven-

tës Ndërkombëtare të Ramsarit, që

nga viti 1994. Ky park përbën një

nga ekosistemet më të rëndësishme

të vendit. Këtu ndodhet pika perëndi-

more e folezimit të këtij shpendi në


4/8

4

Thesare tënatyrës sonë

Nga Luftar GALINA

Askujt, madje asimagjinatës më tëguximshme tëkrijuesit legjendar të epo-sit të Kreshnikëve të Ve-riut, nuk do t’i kishte shk-

uar kurrë ndër mend të“ngjitej deti në mal” dhetë bëheshin bashkë Zanate malit me Sirenat e ujit.Por ja që ky është njërealitet me liqenet e Vauttë Dejës, Komanit e Fier-zës, të cilët, me një pano-ramë magjepsëse, zënë tëgjithë luginën e Drinit. Tëkrijuar nga digat e hidro-centraleve, si rregullatorëtë furnizimit me ujë të kë-tyre hidrocentraleve, liqe-net shërbejnë edhe si nyje

lidhëse mes banorëve tëKukësit, Tropojës, Hasitdhe Pukës me një korridor lundrimi të papërsëritshëmme traget dhe mjete tëtjera ujore. Udhëtimi meanije në liqenin e Komanitkalon përmes malesh, qëarrijnë 1000-1500 m lartë-si, me brigje të mrekullue-shëm e të ndërlidhur, kume vështirësi gjen ndonjëshenjë të veprimtarisënjerëzore në brigje.Peizazhi i egër është disi ingjashëm me fjordet nor-vegjeze dhe të ofron një

pamje që nuk mund tagjesh askund tjetër nëvendin tonë. Duke lundruar në këta liqene harron sefunksioni dhe destinacionii tyre kryesor është tjetër

gjë, është drita elektrike,që kemi në çdo shtëpi,dhe se udhëtimi në tëështë i fundit, për nga rën-dësia, është, si të thuash,

Duke udhëtuar në këtësegment përrallor mbe-tesh pa fjalë nga natyra e

mrekullueshme, shpatet eveshura me gjelbërim,thyerjet dhe reflekset edritës, që krijon uji merrezet e diellit, gjarpërimi iujit kur futet nëpër shkë-mbinjtë, që dikur ishinshpate luginash.Për t’u ardhur në ndihmëturistëve e vendasve, janëvënë në funksionim mjetelundrimi për pasagjerë,makina e mallra. Janërreth 40 km, që përshko-hen përreth tre orë. Për vendësit ndoshta kjo ështëe mërzitshme dhe nuk ka-në ndonjë ndjesi të veça-ntë, pasi e përshkojnë

Krahas natyrës, këtumund të vizitohen vepratgjigante energjetike, Hidro-

centrali i Fierzës dhe aiKomanit, duke marrë leje

paraprake nga autoritetet përkatëse. Hidrocentralet janë me të vërtetë objektemadhështore, që ofrojnësurpriza pa fund gjatëeksplorimit të tyre deri në170 m thellësi.

Itinerari i udhëtimit

Udhëtimi nga Tirana nëdrejtim të Tropojës, zgjat

afërsisht tetë orë dhe, sipas itinerarit që ndiqet, përshkon rrugë që kalojnënë tokë dhe në liqen. Më i

përdorur dhe më i zakon-shëm, është ai që kalonnëpër rrugën kombëtareTiranë-Shkodër, kthen nëBushat, aty ku shfaqettabela turistike “Koman”,dhe vazhdon në Mjedë-Vau i Dejës-Koman-Fie-rzë (udhëtimi me tragetKoman-Fierzë), pastajvazhdohet për në Bajram

Curri. Ky itinerar intere-sant, përveçse ju mban tëlidhur me natyrën, ju çondrejt një destinacioni medegëzime të pafund, qëshkojnë në Pukë, në Ku-kës, në Tropojë e Valbonë,e nëse doni, edhe në krejtveriun e Shqipërisë.Itinerari i dytë është ai qështrihet tërësisht në rrugëtokësore, i cili njihet ndry-she si “rruga e Qafës sëMalit”. Udha vazhdonduke ndjekur drejtimin e

lëvizjes së itinerarit të parë deri në Milot. Më


Liqeni i Vaut të DejësNdodhet vetëm 23 kmlarg Shkodrës. Ka njësipërfaqe prej 24.7 km,me thellësi maksimale52 m, formuar nga ujë-mbledhësi i lumit Drin,më 1971, ku është ngri-tur hidrocentrali i Vaut të Dejës, me 250 kw/orë. Li-qeni është magjepsës për nga bukuria. Kur kalon në-

për gryka të ngushta malesh, brigje pyjesh ose duku-rish interesante karsti, të krijohet një ndjenjë gëzimi.Liqeni shërben edhe për transport, peshkim e turizëm.Për shkak të hidrocentralit, në mes të liqenit ështëformuar edhe ishulli i Shurdhahut ose ishulli i Sardës,në zonën e të cilit, në mesjetë sundonte dinastia eDukagjinëve. Edhe sot mund të shikoni aty rrënojate kishës së dikurshme dhe murin rrethues të fortesës.

Liqeni i FierzësUjëmbajtësi artificial, i kri-

juar më 1979, me ndërti-min e digës së hidrocen-tralit të Fierzës. Ky liqen ukrijua mbi lumin Drin, nëFierzë, pas bashkimit tëDrinit të Bardhë dhe Drinit të Zi. Shërben për rregulli-min e rrjedhjes së këtij lumi për hidrocentralin. Ky li-qen ka lartësinë 167 m, sipërfaqe të pasqyrës së ujit72.5 km2, thellësinë më të madhe 128 m dhe vëllimin2.7 miliardë m3 ujë. Forma e përzgjatur e pasqyrës sëliqenit ndjek konturet e luginave në të cilat është for-muar. Sipërfaqja e përgjithshme pellgut ujëmbledhësështë 11829 km2, ndërsa lartësia 983 m. Si rrjedhojë,ujërat janë relativisht të ftohta. Liqeni shfrytëzohetpër peshkim. Është i zhvilluar edhe transporti i brend-shëm ujor me traget për pasagjerë e mallra. Në bri-gjet lindore është ndërtuar Kukësi i Ri, pas përmbyt-

jes së Të Vjetrit.

Liqeni i KomanitNjë nga tre liqenet artifi-ciale të kaskadës së lu-mit Drin, të krijuar më1985, me ndërtimin edigës në grykën e ngu-shtë të Melgunit, në Koman. Diga e lartë 113 m, qëmbyll këtë grykë, ka krijuar një liqen me vëllim të për-gjithshëm 4555 milionë m3 ujë dhe sipërfaqe të pas-qyrës së ujit rreth 12 mijë km2 në kuotën 172 m mbi

rrafshin e detit. Thellësia maksimale arrin në 110 m.Forma e përzgjatur e pasqyrës së liqenit, prej 36 kme gjatë, nga Komani në Fierzë, ndjek konturet e relie-vit të luginës kryesore dhe luginave të dyta në të cilatështë formuar. Sipërfaqja e përgjithshme e pellgut tëlumi Drin në Koman është 11020 km2 dhe bën pjesënë zonë me klimë kontinentale mesdhetare, me re-shje të bollshme në dimër. Liqeni, veç prodhimit tëenergjisë elektrike, përdoret edhe për peshkim dhetransport mallrash e udhëtarësh me tragete.

një “qelepir”, që, siç thotë populli, për hatër të borzi-lokut pi ujë edhe vazoja.Rruga ujore ka shpëtuar krahina të tëra, por ajoështë kthyer në një atrak-sion mbresëlënës turistik.Itinerari ujor Koman-Fier-zë është një shëtitje emrekullueshme, një

përvojë unike dhe e rrallë,që sjell relaks e kënaqësitë papërshkruar.

shpesh këtë rrugë, po për vizitorin apo turistin, udhë-timi nuk duhet të mbarojëkurrë. Çdo ditë tragetiKoman-Fierzë-Komanofron udhëtime në kushteshumë të mira, që lehtë-sojnë lëvizjen e popullsisësë kësaj zone e të udhëta-rëve që duan të shkojnë

në veri të vendit. Në tra-get gjen edhe shërbimin e barit dhe ushqim të shpejtë.

pas, rrugëtimi ndahet për të hyrë në udhën që tëshpie në qytetin e Pukës,

kalon aty, e me pas ngaMalësia e Mirditës vazh-don në veri të vendit, pra-në Kukësit dhe ndahet nëdrejtim të Tropojës.Mesatarisht udhëtimi nëtë dy linjat, zgjat tetë orë,megjithëse itinerari i Qa-fës së Malit me një ecjetë zakonshme mesatare

prej 80 km në orë, mundtë përfundojë shtatë orë

pas nisjes nga Tirana,nëse ndalesat rrugës nuk

janë të gjata.Është për të ardhur keq,që mungesa e një organi-zimi më të mirë e ka lënëdisi në hije shfrytëziminturistik të kësaj zone me

potenciale të fuqishme, që po të shfrytëzoheshinedhe pjesërisht, do tëndikonin drejtpërdrejt nëtë ardhurat ekonomike tëtë gjithë zonës.

Rreth e rrotull, nëtokë dhe në ujë

Me krijimin e liqenit, ushtua sipërfaqja e uji, çka

ka bërë edhe zbutje të kli-mës në të dy brigjet. Bi-mësia këtu është e dendur

dhe e harlisur. Në shpatete maleve mbi liqen gjen tëgjitha llojet e drurëve,shkurreve e barishteve,karakteristike të alpeve.Liqeni i Fierzës është i

pasur me peshq të llojevetë ndryshme. Pas

përfundimit të digës dhembushjes së basenit meujë, fauna e këtij liqeni ushtua me lloje tëndryshme peshqish, si

ballëgjeri, krapi eluçiperka, që u hodhën sirasat dhe gjetën mjedisshumë të përshtatshëm

për t’u shumuar eushqyer. Por, krijimi iliqenit solli edhe zhdukjene peshqve që më parë

popullonin Drinin, si trofta,ngjala e peshq të ujëravetë rrjedhshëm, veçsefavorizoi rritjen e peshqvetë liqeneve. Gjitarët ujorë,që jetojnë në ujërat eLiqenit të Fierzës, janëlundërzat. Pon ashtu,

krijimi i liqenit bëri tëmundur rritjen e midhjevetë vogla të ujërave tëëmbla.



5/8

5

GJON FIERZAAgjencia Kombëtare e Mjedisit

Biodiversiteti është themeli i jetësme shërbimet e ofruara prej tij.Ai mbështet jetesën e njerëzvedhe zhvillimin e qëndrueshëm në të gjithafushat e veprimtarisë, përfshirë edhesektorët ekonomikë, si bujqësia, pylltaria,peshkimi dhe turizmi, etj.Shoqëria njerëzore në vlerësim të rolit tëpazëvendësueshëm, po merr masa dhepo mundëson ndalimin në humbjen ebiodiversitetit, gjë që duhet konsideruar si

investim i drejtpërdrejtë për jetën dhemirëqenien e tyre.Biodiversiteti nënkupton tërësinë e gje-neve, të llojeve dhe ekosistemeve nëplanetin tonë. Biodiversiteti është vleramë e lartë e natyrës, është baza e jetësdhe themeli i zhvillimit të qëndrueshëm.Biodiversiteti është rezultat i evoluimit tëjetës në Tokë gjatë miliarda vjetësh. Nëplantën tonë, llogaritet se jetojnë rreth 13milionë lloje bimësh, kafshësh e mikroorga-nizmash; prej të cilave vetëm 1.75 mi-lionë janë të emërtuara e të përshkruara.Vlera e ekosistemeve nuk është vetëmekzistenca-bazë për jetën e bimëve dhe

kafshëve, por edhe për njerëzit. Shërbi-met e ekosistemeve natyrore janë “falas”,janë baza për shëndetin e sigurinë tonëushqimore dhe për jetesë të qëndruesh-me. Biodiversiteti është burim i ushqimit,i lëndëve të ndërtimit, i lëndëve të tek-stilit, ilaçeve, lëndëve të para për shumëindustri, etj. Cilësia e jetës dhe mirëqeniae njerëzimit, janë të varura direkt ose in-direkt nga biodiversiteti. Duhet të kupto-het nga të gjithë se humbja e llojeve dhedëmtimi i ekosistemeve ka pasoja dra-matike për njerëzimin.Shoqëria njerëzore në stadet e zhvillimittë saj përballet me dy sfida: Mbrojtja e di-versitetit biologjik dhe mbrojtja e diversi-tetit kulturor. Nga studimet e fundit ështëarritur në përfundimin se humbja e njëritdiversitet çon edhe në humbjen e tjetrit.Faktorët kryesorë që po ndikojnë nëhumbjen e biodiversitetit mund tëgrupohen:Rritja e numrit të popullsisë në botë;shkalla e lartë e shpyllëzimit të sipërfa-qeve të pyjeve; tharja e moçaleve; zhvi-

llimi i vrullshëm industrial, ngrohja globa-le me gjithë efektet e saj, etj. Njohja e kë-tyre faktorëve është domosdoshmëri nëhartimin e programeve dhe politikave qësynojnë ndalimin e humbjes së diversi-tetit biologjik.

Nga data 5 maj 2016, të gjithë pyjetdhe kullotat e vendit do t’i kalojnëpër menaxhim pushtetit vendor.Ndryshimi i ligjit, që kaloi sot për miratimnë Parlament, pati mjaft diskutime në lidhjeme pronësinë e pyjeve dhe me fondet einvestimet, të cilat do t’i kalojnë të gjithaqeverisjes lokale. Por, nga ana tjetër, kalimii pyjeve dhe kullotave nga menaxhimi iqeverisjes qendrore në ato lokale do të ketëshumë avantazhe, pasi do të jetë më lehtëqë të monitorohet përdorimi i burimeve.

Fakti që tani pyjet dhe kullotat do t’ipërkasin pushtetit vendor i bën njerëzit ekëtyre zonave më të afërt me pasurinë etyre natyrore, duke bërë që të zbatojnë ligjindhe të implementojnë politikat më të miralokale për të zhvilluar e mbrojtur këto pasurinatyrore, që në 20 vite i kemi shkatërruar.

Rreth 1.4 milionë ha pyje janë prerë nëmënyrën më të keqe ose janë djegur në 26vitet e fundit. Sipas të dhënave, bëhet fjalëpër një mesatare prej 2.5 milionë pemështë prera çdo vit.

Për ta ndaluar këtë masakër muajin ekaluar Parlamenti kaloi një moratorium, qëndalon prerjen e pyjeve për qëllime tregtare,eksport. Për Ministrin e Mjedisit, Lefter Koka, ky vendim ekstrem për lënien në fuqitë moratoriumit erdhi si pasojë e dështimittë masave të deritanishme për të shmangur humbjen e pyjeve, gjë që përbën edhe njëprej arsyeve kryesore për përmbytjet masivenë vitet e fundit. Moratoriumi 10 vjeçar pritettë vazhdojë me pyllëzimin e zonave të

degraduara, një proces jashtëzakonisht irëndësishëm. “Ne e kemi mirëpritur këtëMoratorium dhe shpresojmë shumë që tëketë efekt në pyllëzimin e vendit. Mora-toriumi është rruga drejt zhvillimit të qën-drueshëm të pyjeve”, është shprehur ambie-ntalisti Xhemal Mato.

Shqipëria është një nga vendet e paktaevropiane, që regjistron reduktim të zonavetë pyllëzuara në dekadat e fundit, si pasojëe bujqësisë, kullotjes dhe përdorimit tëdruve për ngrohje. “Deri në vitin 2017 do tëmbillen jo më pak se 4 mijë hektarë pyje,ose jo më pak se 10 milionë fidanë pyjorë.Do krijohet një sistem monitorimi mekamera online, në pikat kyçe dhe aksetrrugore kryesore për zonat pyjore. Krijimi injë portali online në nivel kombëtar, ku do

Pyjet dhe kullotatndërrojnë pronar

Inxh. MEHMET METAJ, Drejtor i Qendrës “AlbaForest”

Biodiversitet iintegruar, mbështetje e

jetës për njerëzit

të regjistrohen e pu-blikohen transak-sionet e lëndës dru-

sore dhe shfrytëzimideri në konsumim,si dhe përmirësimi ikuadrit ligjor, do tëndikojnë në parandali-min e djegieve të që-

22 Maji është shpallu r “ Dita

Botërore e Biodiversitetit” nga

Komiteti i Dytë i Asamblesë së

Përgjithshme të Kombeve të

Bashkuara, për të përkujtuar 22

majin e vitit 1992, kur u miratua

teksti i Konventës së Biodiversitetit.

Fillimisht u vendos data 29 dhjetor, ditë kur Konventa për Diversitetin

Biologjik hyri në fuqi. Por, për shkak të festimeve të ndryshme të fundvit dhe

vështirësisë për të planifikuar festimet për mjaft prej vendeve, data u

ndryshua. Për të përkujtuar këtë dite, Asambleja e Kombeve të Bashkuaravit pas viti ka zgjedhur tema të ndryshme, si: Biodiversiteti i pyjeve,

Biodiversiteti: Ushqim, Ujë dhe Shëndet për të Gjithë, Biodiveristeti dhe

reduktimi i varfërisë, etj. Tema e zgjedhur për këtë vit (2016) është

“Biodiversiteti i integruar; mbështetje e jetës për njerëzit”.

Në vitin 2016 do të zhvillohet Takimi i tre-mbëdhjetë i Konferencës së Palëve tëKonventës mbi Diversitetin Biologjik tëOKB”, që do të mbahet në Kankun, Mek-sikë, nga 4-17 dhjetor. Edhe Shqipëria,

që shquhet për biodiversitetin e larmi-shëm, i është bashkuar “Ditës Botëroretë Biodiversitetit”, ka ratifikuar Konven-tën mbi Diversitetin Biologjik të OKB.

Në Shqipëri, ku ndodhet rreth 30 % e flo-rës së Evropës, vazhdimisht organizohenaktivitete sensibilizuese të orientuara si-

pas tematikës që propozohet nga komi-teti i Konventës.

Në Shqipëri, përmirësimi i vazhdueshëmi legjislacionit mjedisor, përafrimi i kuad-rit ligjor me politikat e reja në mbrojtjen enatyrës e të biodiversitetit, monitorimi imjedisit, shtimi i sipërfaqes së zonave tëmbrojtura e pajisja në vazhdimësi e këty-re zonave me plane menaxhimi, forcimi ikapaciteteve të strukturave që veprojnënë këto zona dhe prirja për t’iu përafruar treguesve të Bashkimit Evropian, janëdisa nga arritjet kryesore të fushës sëmbrojtjes së natyrës. Por, këto nuk kanëmjaftuar, pasi ka dëmtime në florë efaunë, akoma nuk është arritur ajo pikëkthese e domosdoshme në mbrojtje dhezhvillim integral të biodiversistetit.

llimshme, që synojnë ndryshimin e destina-cionit të fondit pyjor”, ka theksuar ministr i iMjedisit.

Ndërkohë që për Kryeministrin Edi Rama,Moratoriumi 10 vjeçar për pyjet ishte evetmja përgjigje ndaj shfrytëzimit barbar tëtyre. “Kjo është kostoja e tmerrshme eshumë viteve shfrytëzim barbar. Moratoriumiështë e vetmja përgjigje për të pasur njëripërtëritje të të gjithë pyjeve dhe për të

rivendosur ekuilibrat natyrorë, pa të cilët nukka pritë, nuk ka shtet që e mbron dot,popullin nga uji. Po ashtu, edhe mbjellja efidanëve për të siguruar gjithë mbrojtjen nëpikat kritike dhe për t’u shtrirë në të gjithafashat e shkretuara nga sëpata e gjithëkëtyre viteve, do të vazhdojnë intensivisht.Gjatë viteve të qeverisë së kaluar janë dhënë3 leje në ditë për shfrytëzim pyjesh dhegjithsej 2600 leje shfrytëzimi, që është njëçmenduri më vete. Ndërsa në dy vjetët efundit janë njohur 24 kontrata. Do të bëjmëdhe një tjetër hap me lumenjtë, për tëvendosur rregulla strikte. Shumë shpejt dotë kalojmë dhe paketën për Kodin Penalkundër krimit mjedisor. Me gjithë këto masa,

në harkun e 5 viteve, gjerat do të vihen nëkontroll të plotë dhe do të fillojë rigjenerimidhe në harkun e 10 viteve Shqipëria do tëketë një pamje krejt tjetër, përsa u përketekuilibrave të natyrës”, ka thënë Rama.

Ekuilibra, të cilët do të duan shumëfidanë që të rikuperojnë dëmin e madh tëshkaktuar. Sipas një investigimi të BalkanInvestigative Reporting Network në Shqipërivetëm në vitin 2012 janë prerë në mënyrë tëpaligjshme 46 milionë m3 pemë, e barabartëme 11.600 ha, një zonë sa madhësia e Tiranës.

Humbja e madhe e pyjeve dhe kullotaveqë ka pësuar vendi ka një ndikim të madhnë cilësinë e jetës së gjithsecilit. Me kaliminnë menaxhim të pushtetit vendor, pyjet dhekullotat do të kenë një shans të dytë, dukena rikthyer mushkërinë e gjelbër që aqshumë na ka munguar.


6/8

6

Në biseda kolegësh për teknikate transportit pyjor e konkre-tisht të nxjerrjes së lëndësdrunore nga thellësitë e pyjeve, paraviteve ‘90 (sot pothuaj e harruar ),nëpërmjet teleferikëve, kujtimet nasjellin në përfytyrimet tona, një prej

emrave më të spikatur të atyre viteve,jo vetëm ndër ekspertët më të mirë tëprojektim-montimit të kësaj tekniketransporti, por pse jo edhe të pagëzuar si “pionieri” i tyre.

Në këto ditë përkujtimi të 79 vje-torit të lindjes së tij ( por i ndarë ngajeta 25 vite më parë ), shumëkush prejnesh, kolegë pune me Yllin, sjell nëkujtesë episode pune dhe shoqërieme të. Nuk mungojnë vlerësimet mëmaksimale të angazhimit të tij në fu-shën e mekanizimit të punimevepyjore, lidhur me teknikat e prerjes sëlëndës së drurit dhe transportit tëbrendshëm të saj, nga thellësitë e gru-mbujve pyjorë deri pranë rrugëve auto.

vështira në sektorin pyjor, por tepër të rëndësishme, jo vetëm për një vjeljetë plotë e racionale të resurseve dru-nore, por dhe të efektshme në rendi-

mentin e punës.Mbas pak kohesh, Yllit, “fati” i priu për të qenë ndër të parët spe-cialistë, që asistuan në montimin dhefutjen në punë të pesë teleferikëve

pyjorë të tipit Ëyssen, nën drejtimin especialistëve zviceranë, në disasektorë shfrytëzimi, duke përftuar një

prej përvojave pune më të efektshme,në nxjerrjen e lëndës drunore të prerë,angazhimi i cili, për dekadat e më-

pasme iu kthye në pasion, duke arki-vuar në kurriculën e tij profesionaleme dhjetëra zgjidhje skemash teknolo-gjike shfrytëzimi, projektime e monti-me linjash teleferiku të tipeve tëndryshme, duke filluar nga pyjet ePukës, Kukësit, Tiranës, Elbasanit, Li-

brazhdit, Pogradecit, Korçës, Kolo-njës, etj.

Ishte kjo teknikë e re pune, e përhapur gjerësisht, sidomos në vitet‘70-‘90, që mundësoi mbërritshmërinëe shumë grumbujve pyjorë, me moshëtë arrirë shfrytëzimi e ripërtëritjejenatyrore, të shtrirë në terrene maloretepër të valëzuar (mbi dhe nën rrugët auto), duke sjellë jo vetëm efektivitetekonomik të këtij procesi pune, por dhe si teknika transporti ajror tëlëndës drunore, me ndikime pozitivenë ruajtjen e filizërisë së instaluar nëto.

Ata që kanë patur fatin të punojnëme Yllin, e veçonin atë si inxhinier të

talentuar, sa punëtor aq edhe fjalë- pak ë, por që “i han in” dua rt për hekura; që e ndjente veten më mirë nëterren se ne zyrë (asnjëherë s’pranoi

post drejtuesi, apo favore të ndry-

shme); që më shumë lëvizte në mono- patet e pyjeve se mbi automjete, çka endihmonte, në jo pak raste, në njohjene relievit të zonave pyjore; që solli jo

pak risi e studime me vlerë në fushëne transportit pyjor me teleferikë, etj.

Në vitin 1981, duke bartur “nëshpinë” një kontribut dhe përvojë

pune të admirueshme, inxh. Ylli thirretdhe atashohet me meritë, specialist iteleferikëve në Byronë e Studimit dheProjektimit të Industrisë së Drurit, ku

vazhdoi angazhimet e mëtejshmestudimore-projektuese, për vënien nëshfrytëzim të një sërë ekonomish tëvirgjëra pyjore, në shumë zona ( Rajcë,

Nikaj-Mërtur, Zall-Gjoçaj, etj.). Gjatë periudhës në këtë angazhimi të ri,rezultatet e punës së tij nuk vonuantë shfaqen, duke veçuar si të tilla:• Drejtimin me autoritet e kom-

petencë profesionale, të grupit të punës të caktuar për projektimindhe realizimin e teleferikut pyjor,me 4 litarë, i tipit industrial (i paridhe i vetmi, përsa i takon gjatë-

sisë, prej gati 2,5 km), që shërbeu për zbritjen e lëndës drunore, të prerë në thellësitë e ekonomisë pyjore Dardh ë-Xhyrë , pranë

sheshdepozitimit në Hotolisht(Librazhd), duke u vlerësuar si një

pre j pun ëve stu dimore -proje k-tuese tepër e vështirë, që kërkoiintensitet, përkushtim dhe netë tëtëra pa gjumë ...

• Përfshirjen e Yllit, krahas kryerjessë detyrave si punonjës i BSPID,në kualifikimin e tij shkencor, tëfinalizuar në formulimin e një punimi

origjinal dhe me sens praktik, sidhe të mbrojtur suksesshëm nënivel doktorature, mbi përdorimine teleferikëve në transportin e

brendshëm pyjor, në vitin 1986,duke u bërë ndër të paktëtspecialistë prodhimi me gradëshkencore.

• Autorësinë dhe bashkautorësinëe botimeve, që ai i la sektorit tëshfrytëzimit të pyjeve, si publikimeme vlerë teoriko-praktike (libraapo broshura), si dhe katër tekstemësimore për Fakultetin e Pyjeve,mbi teleferikët dhe mekanizimin e

punimeve pyjore.• Bashkautorësinë, në projekt-idenë

e ndërtimit të një teleferiku për transport vizitorësh, në linjën etrasesë Kinostudio - Mali i Dajtit,tashmë e bërë realitet nga ISPP.

Një jetë mes pyjeve dhe pasionit për teleferikët pyjorë( Homazh për Doktorin e ShkencaveYlli GUSHO, ekspert teleferikësh)

Mihallaq KOTRO - Gjon FIERZA - Genci KACORI

Krahas pasionit për teknikën eteleferikëve, një tjetër pasion, “idytë”, të cilin ai e ushtroi qysh gjatëviteve të jetës universitare, në Bull-gari, ka qenë ai për sportet dimërore,konkretisht për atë të slitave e skive,duke u kujtuar edhe sot e kësaj dite

për kontrib utin e dhën ë në proje-ktimin dhe ndërtimin e skipistave

bashkëkohore dhe ngritjen e linjëssë prodhimit të skive e slitave në

NPD, Korçë, pa harruar angazhiminsi gjyqtar i kategorisë së parë,

pot hua j në të gj ith a kampiona tetlokale e kombëtare të skive, deri nëvitet ‘90.

Nat yrs hëm që, kon tr ibu ti dheangazhimet e inxhinier Ylli Gushos,u vlerësuan dhe nderuan edhe memedalje e urdhra pune, të asaj kohe,

por nderimi dhe respekti më i madh për të është përfshirja në kujte sëndhe memorien tonë, për të mbajtur gjallë emrin dhe veprën e tij.

Më pas, në vitet 1966-1981, gjith-monë i lidhur ngushtë me pasionin etij të përhershëm, atë të studim-pro-jektim-montimit të teleferikëve, punoinë sektorët e Shfrytëzimit Pyjor tërretheve Tiranës e Elbasan dhe, sëfundi, në ato të vendlindjes, të Korçës.

I sapodiplomuar, jashtë vendit, nëprofilin e shfrytëzimit të pyjeve, emë-rohet në një prej ndërmarrjeve më tëmëdha të vendit, atë të Sharrave tëPukës, ku që ditën e parë ballafaqohetme një sërë problemesh të mekanizimittë fazave teknologjike të shfrytëzimittë grumbujve pyjorë, duke filluar ngaprer ja e përpunimi i parë i lëndë sdrunore në pyll; tërheqje-grumbullimi,transporti i brendshëm e deri te depo-zitimi i saj pranë rrugëve auto. Vitin eparë të punës, inxhi. Ylli, “u familja-rizua” me ato pak mekanizma pune,që kishte sektori mekanik (motosharratipesh të vjetra, për prerje lënde dhe

disa traktorë bujqësorë, për nxjerrjelënde nga brendësia e parcelave).Shumë shpejt, dijet teorike dhe prak-tike, të fituara në auditorët universi-tarë, nuk nguroi t’i përcillte tepunëtorët dhe stafi teknik, nëpërmjetkurseve të kualifikimit, për profesionetë tilla si motosharrist apo traktorist,teleferist, montues apo mirëmbajtësteleferiku, etj., ndër profesionet më të

Y. Gusho (i pari, majtas) me kolegë

Pylli asht si një vegël muzikore e pamasë e gjethet e lëndët e tija,të mëdha e të vogla, me at rëndimin e tyne të panjehun, janë sifijet e një harpe, që porsa preken, lozin menjiherë e napin gjithfarë

kumbimesh, prej ma të lehtave deri në ma të fuqishmet.Kalon një fllad e pylli fshan nëpër gjethe që dridhen. Ulen flatrate erës e përkasin majat, përshkohen nëpër degë e të fshametshndërrohen në një gjamë. Shton era, lozin gjethet e lehtas edhetrupi i landeve. Pylli shungullon gjithkah e ndihet një zhurmë, sikrisëm e largët e një lumi që shkon qetësisht tue u dikue. Po eranuk ndalet e tue marrë fuqi përherë ma të madhe, bashkohet mestuhi, e cila shpejt do të vetën: nis lufta e elementeve t’ajrit, menera, e një trumbë e mnershme i mbulon landet deri në rranjë.Asht çasti më i kobshëm e pyllin e njohim n’atë kohë porsi një

përbindësh të vërtetë, që na paraqet të tanë egërsimin e natyrës pse, si t’ishte në rrezik me u mekë prej një pshtjellimi të jashtëzakonshëm, trandet, përkulet fishkullon, vret me atë furi qëka deti, kur gjindet në tallaz.Mnera që të shtjen pylli kah vrret, furija me të cilën shpërviletgjith ajo mblojë prej ere, ato degë që hidhen e përdridhen, si krahëte një përbindëshi që asht kah mbaron, të lidhin, të pengojnë, të

bajnë aq për vedi, sa mos me kenë njeriu ma i zoti me menduekurrgja tjetër. Natyrës për rreth i këputet zani e rrin tue u dridhë,gadi si të pritte me pa se si do të marrë fund ajo luftë elementesh.Kuj i shkon mendja n’ato çaste te miqtë e pyllit, te zogjtë e malit?Fshehë nën proje të ndonji dege, ata struken tanë droje, as nuk udel më kanga. Mbi ato maje n’atë kohë zotëron vetëm shtërgata,me ato gjamët e mnershme të vetat. Ai që përshkon me mendn’ato çaste qetsinë që pak parandej mbretëronte gjithkund nepër

pyll, kur ushtojshin të t jerë zëra, sa shndrimin kishte me vu re!Por, a nuk ndodh të thesh krejt njashtu edhe për at pyll epsheshtë mbrapshta, që asht zemra e njeriut, kur ven para rryma e mnis,tue e ba me kalue prej dashtnije në smirë, prej qetësie në furi, prejidylit në tragjedi?Edhe ky pshtjellim pylli e ka bukurin e vet, bukuri e vrashtë sa të

thuesh, që tue lanë njeriun pezull në shpirt, në vend që me eqetësue e turbullon, e ban me dëshirue që të mbarojë sa ma parëajo poterë. E mbarimi vjen përnjimend e aq ma shpejt sa i ma imnershëm të ket qenë pështjellimi.Zymtia e reve shkon tue u shkatërrue, pran (pushon) shiu,

paksohet era … Zogjtë ndër degë, të siguruem, qesin prap kryete nisin me vallzue. Mnija e furija mbaruan me aq e në pyll kthenedhe një herë qetësia e paqja.

Vinçenc Prenushi

P Y L L I

Albert Ajnshtajn ka thënë se kur të

zhduken bletët, njerëzimit do t’i vijë

fundi katër vjet më pas. Dhe ështëpikërisht ky fakt, që ka trembur

studiuesit, pasi bletët janë me të

vërtetë duke u zhdukur. Bletët, jo

vetëm që ngjizin lulet e prodhojnë

mjaltë, por janë edhe pikënisja e

një sërë ushqimesh për njerëzit.

Nëse ato zhduken, me shumë

mundësi që edhe shëndeti i njerëzve

mund të jetë në rrezik. Cilët janë

faktorët që çojnë drejt zhdukjes së

këtyre insekteve? Janë të shumtë,

mes së cilëve sëmundjet e

ndryshme, ndotja e mjedisit,

ndryshimet e shpejta e të frikshme

të klimës, zhdukja e disa bimëve,

etj.

Në shumë vende të botës po nis një

fushatë e madhe për mbrojtjen e

bletëve dhe shmangien e rrezikut të

zhdukjes së tyre. Kjo metodë e re e

mbrojtjes dhe kontrollit të tyre, ka

përfshirë edhe disa shtete në

Evropë.

Viti që lamë pas ishte një vit jo i

mbarë, pasi në bazë të të dhënave

Nëse zhduken bletët,

pas tyre edhe njerëzit

dhe regjistrimeve të bëra, jo vetëm

që numri i tyre është ulur, por edhe

të dhënat nga shitja e mjaltit

tregojnë se prodhimi i këtij viti ka

qenë më i pakët.

Në shumë zona të botës, bletët po

zhduken, ku më alarmante është

Kina. Në Kinë është bërë e vështirë

që në mijëra kilometra natyrë të

gjesh bletë, gjë që ka ngritur

shqetësime të mëdha rreth të

ardhmes së tyre, transmeton Gazeta

Express.

Bletët janë burimi më i rëndësishëm

i jetës në Tokë. Falë tyre bimësia dhe

njerëzimi merr jetë. Për zhdukjen e

bletëve, dikush ia hedh fajin klimës,

dikush tjetër valëve të antenave

telefonike, valëve televizive apo

satelitëve, që janë dyndur

gjithandej. Të tjerë besojnë në

fundin apokaliptik të kohërave,

profeci të cilat janë shkruar shumë

kohë më parë.


7/8

7

Vaji i kungullit, me prejardhje nga zona më e gjelbër e Austrisë (Steiermark), kangjyrë të errët, aromë të këndshme dhe është i njohur për vetitë e tij të shumtaantioksidative e shëruese.Përmban Selen dhe Vitaminë E, të njohura për efektin antioksidant dhe për mbrojtjen e organizmit nga radikalet e lira.Ul kolesterolin, në sajë të përqindjes së lartë të acidi t l inoleik dhefytosterolit.Ka veti antiinfektive dhe përdoret për trajtimin e artritit reumatoid.Përmban gjithashtu vitamina C, beta-Karoten, hekur, kalcium, kalium dhe

magnez.Vepron si vazodilatator (pra zgjeron kapilaret) dhe kështu ul tensionin elar të në sajë të acideve yndyrore të pangopura (omega3) , dukeparandaluar sëmundjet e zemrës dhe të fshikëzës së urinës. Ky vaj ështëgjithashtu i njohur për efektin pozitiv në kancerin e prostatës.Këshillohet të përdoret në sallaturina dhe në disa gatime. Ka shije të veçantëe të këndshme arre dhe nj ihet s i del ikatese në shumë restoranteevropiane.

Cel: +355 66 66 79 059

Vaji i farave të kungullit(Cucurbita pepo var. styriaca)

Më e përhapur është forma etrungut të piramidës dhetrungut të konit. Madhësia(vëllimi) varet nga nevojatpër ujë, zakonisht mbi 200 m3

ujë. Nëse duam që të imëtattë pinë ujë direkt në objekt“ëmbëlsojmë” pjerrësinë eskarpateve hyrëse.

Për ndërtimin e objektevetona kanë kontribuar shumëinxhinierë pyjesh, si JaniCeko, Klodja Hodri, etj., dhemjaft muratorë (ustallarë)nga Labëria, Korça, Theollo-go, Bregdeti, etj. Lera me emadhe e këtij lloji është neMuzinë (Panaja) e ndërtuar në vitin 1989-90 nga murato-rët e fshatit Miras të Devollit,me kapacitet teorik 1000 m3 ujë.

Çezmat. Janë objekte kuuji i bollshëm, që rrjedh ngaburimet dhe vetë burimetsistemohen, me qëllim që ujitë përdoret nga barinjtë aponga kalimtarët, gjuetarë,turistë, vizitorë, etj. Për këtë,nga ana e malit ndërtohenmure mbrojtës dhe tubi i ujitvendoset në lartësi rreth 1 m.Sipas rastit, ky mur bëhetedhe me krahë të shkallëzuar,ku ulen e pushojnë njerëzit,mbështeten enët e barinjve,etj. Siç përmendëm më lart,kafshët nuk e pëlqejnë ujin e

ftohtë dhe zakonisht zbresinposhtë përroskave, ku aiështë disi më i ngrohtë. Obje-kte të tilla kemi ndërtuar kudo. Përmendim çezmën eGalishtit (Tatzat), të Shen-denikut (Leshnicë), Janicat,Dhivër, Gravë, etj. Vlen të

përmendet e falënderohetsidomos usta Lefter Ducinga Shendreu, i cili nuk ndërton thjeshtë çezma, lera,hauze, por vepra arti.

Hauzet. Janë depozita të palëvizshme me forma tëndryshme, ndërtuar me muregruri e llaç çimento (të mbu-luara ose jo), ku ruhet uji i pakët i burimeve, për t’u për-dorur sipas rastit, njëherëshose pjesërisht për nevojat enjerëzve dhe kafshëve. Ta-kojmë hauze me 5 m3 ujë e

deri me 20 m3. Edhe këtoobjekte mbrohen me murembajtëse, tubi i marrjes së ujitvendoset në lartësinë e gjoksitdhe ujëpirëset si tek çezmate tjera. Të tilla vepra ka në Votice,Gorjan, Shturro, Polica, etj.

Puset. Janë objekte ngatë cilat sigurohet uji nën-tokësor (freatik) për plotë-simin e nevojave të njerëzvedhe kafshëve. Detyrimishtkanë formë cilindrike. Sirregull po nuk pati suksesderi në 10 m thellësi nuk vazhdohet më. Atje ku kasukses faqet e gërmuara vi-shen me mure gruri të thatë,që sipas rastit vazhdon edhe1-1,5 m mbi sipërfaqen etokës. Nxjerrja e ujit bëhet sinë stera. Në vitin 1990-91 nëkullotën e Postës së Mursisë

(Stillo) u ndërtua me suksesnjë pus i tillë.

Së fundi, vlen të nënvi-zojmë se veprat e ujit janë nënatyrë e, si të tilla, dëmtohen

nga veprimi i shumë fakto-rëve. Ndaj, për te zgjatur samë shumë jetën e tyre, herë pas here duhet veri fikua r gjendja, duhen gjetur shkaqete shkaktarët dhe duhen marrëmasat e nevojshme. “Si pa-dashur e pakuptuar”, “as pa-shë e as dëgjova”, dolën jashtë përdorimit dhjetëra qindra mlujëpirësa (korita) kryesisht nëlerat moderne. Për të pirë ujëdirekt në objekt kafshët shfry-tëzojnë mbushjen me inerte tëcepave e skarpateve të lerave.Dalja jashtë përdorimit e disa

objekteve nuk vonoi, për tëtjerat është çështje kohe,sepse lerat janë llogaritur për bagëtitë e imëta, në lugje, qës’mund të rezistojnë me peshën e dhjetëra lopëve emushkave. Sot në treg gjentubo plastike, ujëpirësametalikë e plastikë, rrjeta telidhe pompa uji e gjeneratorë,që vihen shumë lehtë në punë për marrjen e ujit të pastër ngalera për në ujëpirës. Pra, nuk ka vend për justifikime

Kullotat dhe pyjet që ku-lloten në Sarandë e Delvinë

mund të dimërojnë e verojnëgati 110 mijë krerë bagëti tëimëta. Me një tarifë të arsye-shme (300 lekë/krerë) arkë-tohen 33 milionë lekë në vit,të cilat duhet të përdoren nëshërbim të kësaj pasurie, e cilai shpërblen shumëfish.

Vijon nga fq. 2

VEPRAT E UJIT NË PYJE E KULLOTADUHEN TRAJTUAR SI VEPRA ARTI

Prejardhja e qepës mendohet se është Mesdheu,

Persia dhe Azia Qendrore. Zbulimet tregojnë se qepa

si ushqim për njeriun është përdorur që në periudhën

e bronzit. Në vendbanimet e kësaj periudhe, qepa dhe

fiku janë gjetur të vizatuara në gurë. Sidoqoftë, këto të

dhëna nuk janë të qarta e të vërtetuara, nëse qepët

ishin të selitura apo të egra.

Qepa ( A l l ium cepa)

Dëshmitë arkeologjike dhe ato të shkruara, tregojnë se qepët janë selitur në Egjiptin

e lashtë. Në atë kohë, nga egjiptianët qepa nuk përdorej vetëm si ushqim, por edhe

për t’u vendosur afër syve, për mumifikimin e njerëzve të vdekur. Plini (23-79 para

erës së re) jep të dhëna për gjashtë lloje qepësh, që seliteshin nga romakët. Në

Greqinë e lashtë, qepët përdoreshin nga atletët për të

rritur rezistencën në garat sportive. Në Romën e

lashtë, përdoreshin nga gladiatorët për fuqizimin e

muskujve. Në Mesjetë, qepa ishte ushqim për

njerëzit; shpesh paguheshin edhe qiratë me prodhimin

e saj, jepeshin si dhuratë, etj. Në Irlandë thuhej se

kuronte rënien e flokëve; një përzierje mjalti dhe qepe.

Në Mesdhé, njerëzit varnin në trarët e shtëpive, vargje

me qepë për t’u ruajtur nga sëmundja e kolerës. Qepa

u fut në Amerikën e Veriut me zbulimin e saj nga

Kolombi. Në kontinentin australian u selit në vitin

1788, pak më mbrapa mbërritjes së Flotiljes së Parë.

Shumë kultivarë të rinj janë krijuar dhe premtojnë më

shumë prodhim e qëndrueshmëri ndaj sëmundjeve,

etj.

Në Rumani, biznesmeni Aleksandru Tartar financoi

shtatoren më të madhe në botë për qepën, i ndikuar

Shtatorja për qepën nëRumani

nga shtatorja e tulipanit në qytetin Voorhout të Holandës. Shtatorja është 6,5 m e

lartë, vendosur në qytetin Ordea. Tartar e ngriti për famën që i dha tregtia e qepës.

Disa dobi t ë qepës(Njeriu që ha 7 herë në javë qepë ul 50 % mundësinë e prekjes nga kanceri)

• Ul përqindjen e glukozës në gjak, shumë e vlefshme për diabetikët.• Ndikon në rritjen e rezistencës së trupit, nxjerr jashtë lëndët e dëmshme.

• Nxit qarkullimin e gjakut, ul dhe normalizon tensionin e gjakut, parandalon

sëmundjet kardio-vaskulare, kundër arteriosklerozës, kompenson në gjak

ushqimet e yndyrshme.

• Ngordh parazitët që ndodhen nëpër zorrë dhe ndihmon në jashtëqitje.

• Ndikon në funksionimin e mirë të sistemit urinar, të prostatës.

• Efektive në krizat e astmës, ndalon kollën dhe pastron mushkëritë.

• Hap oreksin.

• Ndihmon në higjienën e gojës dhe rrugëve të frymëmarrjes e të ushqimit.

• Pakëson lodhjen e trurit, normalizon të rrahurat e zemrës..

• Lehtëson ngulitjen e kalciumit në kocka, sepse përmban silic.

• Parandalon kancerin, funksionon mirë kur shoqërohet edhe me ngrënien ehudhrave. Gjatë përtëritjes së qelizave, ngrënia e qepëve ndihmon që ky

mekanizëm të jetë në drejtpeshë, duke mos i lenë këto qeliza të kthehen në

kanceroze.

Dhjetë prodhuesit e mëdhenj të qepës në botëProdhimi i qepës zë vendin e dytë në botë, pas domates. Në Shqipëri, qepa duhettë kishte vend më të rëndësishëm në strukturën e mbjelljeve dhe të eksporteve.Vendet që prodhojnë më shumë qepë janë: India, Kina, Australia, SHBA, Turqia,Pakistani, Rusia, Koreja e Jugut, Japonia, Spanja.


8/8

8 E N G L I S H

This project is funded by the European Union

KËSHILLI BOTUES

Prof. dr. M. Kotro,PhD.C E. Imeraj, A.Sokoli, Mrs. Lindita Manga, Prof. d r. B.Lushaj, Prof.as. dr. E. Toromani, MSCJ. Gjini, Dr. D. Pistoli, Prof. dr. A. Postoli,A. Gacaferi Financë, marketig:

Msc. Gj. Fusha

REDAKSIAV. Hoxha (Kryeredaktor),G. Kacori, F. Memeli, A. Seci

Kontaktoni:erinda [email protected]@yahoo.com - 068 21 42 098

Klubi Ekologjik, LezhëGazeta “Kurora e Gjelbër”Nr. llogarie: 0110154266www.ecl-albania.org

ENVIRONMENTAL SERVICES PROJEKT

COMPETITIVE GRANTS COMPONENT

We protect the environment. We can!Hume Elezaj, Project Coordinator

“ Live Green. We can.” This is theinitiative that aims preservation and

protection of the biodiversity,undertaken from the “For youmothers and children” organizationin Kukes, in the framework of EcoNord project “Capacity building of civil society in Northern Albania, toimprove biodiversity and environ-mental protection” funded by theEuropean delegation, in theMunicipality of Kukes.

The moment we read the call of Eco Nord, the focus of our pro-

gram was thought to be: Publicawareness of the importance of

preserving the environment and

biodiversity, through various

prac ti ca l ac ti vi ties of

awareness.

Here the environment and bio-diversity need to be protected,while the population should bemade aware.

implementation of the project weare in constant communication and

cooperation with the Municipalityof Kukes and RED (RegionalEducation Directorate).The focus of actions are those thatcontribute in the awareness raisingof biodiversity conservation andaddressing/ resolving the issuesrelated to unfriendly human impacton the environment. There areorganised awareness activities(meetings and information sessions),the exhibition of students works,

practical activities (cleaning theenvironment, planting trees, etc.).Man may impact positively as well

as negatively on the environment,so we have gave great importanceto the awareness.The target groups of the projectare local government bodies(municipalities, RED), schools,community.Finally, we can say that theenvironment now is at the center of public opinion. Caring and

protecting it.

Kukes, May 2016.

“We build together an attrac-

tive and prosperous region.”

This is the motto of the KukesRegional Development Strategy2012-2016.

The project involved four schoolsof the Municipality of Kukes,“Riza Spahiu” school, “Havzi

Nela” high school, joint high schoolof Shtiqën and Shishtavec. During

No one, even the most daringimagination of the creator of thelegendary epos of “Kreshnikët eVeriut”, would have never thought“the sea climb the mountain” andbecome the mountain Fairiestogether with water Mermaid. But,this is a reality at lakes of VauDeja, Fierza and Koman, which,with a stunning panorama, takeacross the valley of the Drin.Created by hydroelectric dams,as regulators of water supply tothese power plants, lakes serveas a link between residents of Kukes, Tropoje, Has and Pukawith a unique corridor of the ferrysailing and other water vehicles.The travel by boat on Koman Lakepasses through mountains,reaching 1000-1500 m altitude,with magnificent interconnectedcoastlines, where hardly finds anysign of human activity on thecoasts. Wild landscape issomewhat similar to the

OUR NATURAL TREASURES

An impressive ride on the Northe Albania LakesBy Lu ftar GALINA

Norwegian fjords and offers a viewthat can not be find anywhere elsein our country. While sailing inthese lakes you may forget thattheir function and their maindestination is another thing, it isthe electric light, we have in everyhome, and that travel is the latestof the importance. As the peoplesay, for the basil sake the bowldrinks water. The waterway has

Albania has several marvelousnational parks, known for their beau ty and prec ious values as

water and forest wealth, but alsofor many living creatures thatcreate a kingdom of their ownthere. Although, Divjake-Karavasta park is somewhatdifferent, is unique, has specialcharacteristics that distinguishitnot only around but throughout

saved the entire region, but it hasturned into a spectacular touristattraction as well. Koman- Fierzëwater route is a wonderful way, aunique and rare experience thatbrings the pleasure of anindescribable relaxation.

Reportage

Divjake - Karavasta, Pelicannest.

By BASHKIM KOÇI

the Balkans and beyond. It is a real gem, its a “gold mine”, a gift from nature,that need eyes to be seen and use in order to improve our incomes.Karavasta lagoon inhabits a rare bird for the whole Mediterranean area,certified as Frizzy Pelican. It is a poultry giant, unseen, weighing about 16kg. Human hand proved ruthless against him, made it slowly to bedisappeared. Years ago the number of pelicans in the lagoon amount toabout 500, now it came to decrease. The number reached alarming figures,almost frightening, that lead to his disappearance.It is the second year that Pelican gathers the government instances and

those who deal daily with his care. It really feels good when about 200-300maway the Pelican nest, gather staff specialists, employees who stay thereday and night to preserve and maintain under observation the birds-giants.In a cheerful and festive environment, even this May 10th, brought theresults of work of a whole year, including the frizzy pelicans and other birds,mostly migratory. Today, the Divjake- Karavasta park grow full 53 pairs of pelicans, reaching the figure of 20 years ago, the years when this rare bird began to disappear.In addition to being National Park, the area is under the protection of Ramsar International Convention since 1994. This park is one of the most importantecosystems of the country. Here is the western point of nesting of this birdin Europe.There have been two years that the environmental French organization“Noe Conservation”, where the environmentalist Saimir Hoxha works with alot of passion, is implementing a program in the Mediterranean region, whichincludes the National Park Divjakë-Karavasta, but also the Lake of Shkodra,

the Montengro Lake and Research Lake in Greece. Also, even with the same passion and love for the Pelican breeding, there are working and caringother organizations as PPNEA, AKZM, INICA, MAVA, euroNATYR, etc.

kurora e gjelber nr 155

Documents