8/17/2019 Kurora 154.pdf

1/8

1

154

This project is funded bythe European Union

Pylltaria është pjesë integrale e zhvillimit rural dhe mbështetjae përdorimit të qëndrueshëm të tokës, si dhe zbutja endryshimeve klimatike, që duhet të përfshijë zhvillimin esipërfaqes pyjore dhe menaxhimin e qëndrueshëm të pyjeve.

Investimet në zhvillimin e zonave pyjore dhe në mbrojtjen e pyjeve janë kontribut në potencialin e rritjes së zonave rurale, në mbrojtjen eekosistemeve dhe zgjerimin e potencialit për prodhimin e materialittë rinovueshëm për ekonominë e gjelbër. Për më tepër, shumë fermerë

 janë edhe pronarë të pyjeve, sidomos të njësive më të vogla të pyjeve, prandaj, kombinimi i aktivitetit bujqësor me aktivitete pyjore, shihet si burim shtesë të ardhurash.

Politikat aktuale të zhvillimit rural synojnë rritjen e prodhimit bujqësor dhe konkurrencën në mënyra që reduktojnë varfërinë ruraledhe menaxhojnë bazën e burimeve natyrore, veçanërisht burimet

 pyjore.Bujqësia dhe pylltaria janë dy komponentë të lidhur ngushtë të

zhvillimit të përdorimit të tokës rurale. Në Shqipëri, fshatarëtmenaxhojnë si bujqësi dhe pylltari, në mënyrë tipike si pjesë ediversifikimit të agro-pylltarisë dhe sistemeve Silvo-pastorale. Brenda

një pellgu ujëmbledhës, fshatarët zakonisht përdorin tokën më të lartëe të thepisur për pylltari (lëndë druri dhe parandalimin e erozionit) ekullotë, dhe vendin më të ulët për kulturat bujqësore. Sektori pyjor shqiptar mbart potencial të madh për të mbështetur rritjen ekonomike,

 punësimin rural, zhvillimin industrial dhe ruajtjen e mjedisit.Pyjet në Shqipëri kanë rol prodhues dhe mbrojtës, për të plotësuar 

nevojat e konsumatorëve për lëndë (industria e drurit, ndërtimi, etj .), për dru zjarri, si dhe për të kryer funksione të tjera (kontrollin e erozionit,ruajtjen e biodiversitetit, çlodhjen, turizmin, gjuetinë, sportet, etj.). Pyjet

 bregdetare luajnë edhe funksion mbrojtës, parandalimin e erërave tëkripura të detit nga depërtimi në brendësi.

PROJEKTI I SHËRBIMEVEMJEDISORE

Komponenti i GranteveKonkurruese

Projekti Eco-Nord ose“Rritja e kapacitetevetë Shoqërisë Civile në

Shqipërinë e Veriut për për-mirësimin e biodiversitetit dhembrojtjes së mjedisit”, finan-cuar nga Bashkimi Evropian,që po zbatohet nga ALCDF(Fondacioni Shqiptar përZhvillimin e KapaciteteveLokale) ka hyrë ne vitin e dytë

të zbatimit të tij.Projekti ka në fokus të punësmbështetjen e organizatave tëshoqërisë civile në veriun eShqipërisë (përkatësisht nërajonet e Kukësit, Dibrës, Le-zhës dhe Shkodrës) për të rri-tur aftësitë e tyre në aspektetteknike, administrative e fi-nanciare, në aksesimin dhemenaxhimin e fondeve të Ba-shkimit Evropian sipas stan-dardeve dhe kërkesave të EU.Kjo mbështetje ka konsistuarnë dy drejtime kryesore, me

 versitetit dhe menaxhimin eqëndrueshëm të burimeve na-tyrore në nivele lokale.Projekti Eco-Nord, që po zba-tohet nga ALCDF, dhe proje-kti ACHIVE, që po zbatohetnga REC-Shqipëri, janë pionie-rët e parë të nismës së Delega-cionit Evropian për të deleguar

met e hapura dhe ato indivi-duale, instruktimet dhe infor-macionet në medien lokale eatë qendrore, janë përdorurpër të përhapur sa më gjerëdhe sa më qartë filozofinë dhepraktikën e re të punës së EU.Bashkëpunimi dhe bashkëren-dim i punës kanë qenë me të

Projekti Eco-Nord,Projekti Eco-Nord,Projekti Eco-Nord,Projekti Eco-Nord,Projekti Eco-Nord,një mundësi për organizatat enjë mundësi për organizatat enjë mundësi për organizatat enjë mundësi për organizatat enjë mundësi për organizatat eshoqërisë civile të veriut tëshoqërisë civile të veriut tëshoqërisë civile të veriut tëshoqërisë civile të veriut tëshoqërisë civile të veriut të

Shqipërisë për të punuar me fondet Shqipërisë për të punuar me fondet Shqipërisë për të punuar me fondet Shqipërisë për të punuar me fondet Shqipërisë për të punuar me fondet 

dhe praktikat e Bashkimit Evropiandhe praktikat e Bashkimit Evropiandhe praktikat e Bashkimit Evropiandhe praktikat e Bashkimit Evropiandhe praktikat e Bashkimit Evropian

aktivitete, që forcojnë kapaci-tetin e organizatave, si trajni-me, instruktime, rrjetizimedhe me aspektin e dhënies sëgranteve të vogla, nëpërmjet

“Fondit të Iniciativave Loka-le” për nisma që adresojnë kon-servimin, pasurimin e biodi-

fondet e EU dhe praktikën emenaxhimit të tyre tek organi-zatat vendase, për të rritur

mundësinë e aksesimit mekëto fonde të një numri sa mëtë madh organizatash të shoqë-risë civile. Kjo nismë po vazh-don edhe me nëngrante të tje-ra në fushën e antikorrupisio-nit, të drejtave të njeriut, tëdrejtave të fëmijëve, reformësnë drejtësi, luftës kundër pas-trimit të parave, krimit të orga-nizuar, etj. Në këtë vështrim,sfida për ALCDF dhe stafin eEco-Nord ka qenë informimidhe komunikimi i vazhdue-shëm me të gjitha organizatat,për të qartësuar praktikën,

kriteret dhe rritur aftësitë etyre në aplikimin dhe menaxhi-min e këtyre fondeve. Taki-

gjithë aktorët dhe partnerët,si me Delegacionin Evropiannë Shqipëri, REC-Shqipëri,

 ANTTARC, që është partner

me ALCDF dhe institucionetshtetërore në nivel qendror elokal.Gjatë kësaj periudhe janë ndër-marrë një sërë aktivitetesh mepërfaqësues të shoqërisë ci-

 vile për Zhvillimin e kapacitete- ve me vlerësimin e nevojave,sesionet informuese, trajni-met në Ciklin e Menaxhimit tëProjekteve, sesionet instruktu-ese në menaxhimin financiarëtë fondeve të Eco-Nord, etj.Po ashtu, kanë përfunduar ap-likimet për dy Raundet e gran-teve të Fondit të IniciativaveLokale, ku është parë një inte-

Vijon në fq. 2

BESNIK ALKUKoordinator i Fondit të Iniciativave Lokale

ERJON ISTREFIKoordinator i Projektit të Shërbimeve Mjedisore

VLERAT EEKONOMISË

PYJORE“ QESHIBES -LIQETH”

Bashkia ÇorovodëSkrapar

Bashkim LIÇOLLARIinxhinier pyjesh

Fq. 3

Fq. 4

Thesare të natyrës sonë

grABOVAgrABOVAgrABOVAgrABOVAgrABOVA MiStEr DHE  MiStEr DHE  MiStEr DHE  MiStEr DHE  MiStEr DHE 

 MAgJi turiStikE  MAgJi turiStikE  MAgJi turiStikE  MAgJi turiStikE  MAgJi turiStikE 

 22 Prill - Dita e Planetit Tokë

PEMËT PËR TOKËNGJON FIERZA, Agjencia Kombëtare e Mjedisit Fq. 5

NDUE KOKA,specialist i mirënjohur

 i pyjeve në MirditëNga GJERGJ DEDAJ Fq. 6

Vijon në fq. 2

Nga Luftar GALINA

8/17/2019 Kurora 154.pdf

2/8

2

Projekti i Shërbimeve Mjedisore, financuar nga Banka Botërore,Qeveria e Suedisë dhe Organizata për Mjedis Global (GEF), për tëmbështetur praktikat e qëndrueshme të menaxhimit të tokës dhe për të rritur përfitimet monetare e jomonetare të komuniteteve, në zonate synuara të Projektit, të cilat janë kryesisht në zona rurale të lartamalore, të prirura ndaj erozionit, përfshin një komponent për të siguruar grante si ato të IPARD për të përmirësuar menaxhimin e tokës.Programi i granteve, si ato të IPARD i Projektit të ShërbimeveMjedisore, përfshin mbështetje për krijimin dhe mbrojtjen e pyjeve.Ministria e Mjedisit (Projekti i Shërbimeve Mjedisore) ka planifikuar të zhvillojë një fushatë informimi në të gjithë rajonet e vendit, dukefilluar nga 28 prilli 2016 me rajonin e Gjirokastrës. Qëllimi është për të informuar aplikantët potencialë të skemës së granteve konkurruesedhe për t’i njohur ata me objektivat, kriteret dhe mënyrën e aplikimit.Kjo fushatë do të zhvillohet në kuadër të një bashkëpunimi të ngushtë

ndërmjet dy institucioneve, Ministrisë së Mjedisit me strukturat e saj(Inspektorati Shtetëror i Mjedisit dhe Pyjeve) dhe Agjencisë sëZhvillimit Bujqësor e Rural (AZHBR). Fushata e informimit dhe, mëpas, procesi i aplikimit, do të zhvillohen edhe me mbështetjen e stafitteknik të Zyrave të Shërbimit Pyjor, të krijuara rishtaz në bashki, sipërfitues direkt i këtyre investimeve.

Cili është objektivi i Masës

Objektivi i përgjithshëm i kësaj mase është për të rivendosur,ruajtur e përmirësuar ekosistemet malore, duke përmirësuar bujqësinëdhe pylltarinë, që ndërlidhen me to. Kjo masë synon të kontribuojë nëzgjerimin dhe përmirësimin e burimeve pyjore, si dhe parandalimin ezjarreve në pyje. Përveç kësaj, ajo ofron mundësi për përmirësimin ebilancit të prodhimit të mallrave (ushqim, lëndë djegëse, fibra, etj.)

dhe rezultate të tilla si mbrojtja e mjedisit, trashëgimisë kulturore dhebukurive të peizazhit.

Pyllëzimi luan rol në shtimin e mbulesës pyjore ose zgjerimin esipërfaqeve të tjera të pyllëzuara, qoftë në toka bujqësore, tëdegraduara apo të tjera, në mënyrë që të sigurojë shërbime mjedisore.Kjo mund të nxisë parandalimin e erozionit të ujit apo të erës (sistemete brezave mbrojtës të pyjeve), të ortekëve, rrëshqitjet e tokës,shkretëtirëzimin dhe thatësirën; mbrojtjen e burimeve ujore dhe zonate baseneve ujore, duke përfshirë luginat e lumenjve, parandalimin epërmbytjeve, rritjen e biodiversitetit, duke ndihmuar në përshtatjenme sfidat e ndryshimeve klimatike dhe duke përfshirë krijimin ekorridoreve të gjelbra, të cilat mund të ndihmojnë speciet të migrojnëdhe të kontribuojnë në zbutjen e ndryshimeve klimatike, ërmessekuestrimit të dyoksidit të karbonit.

Disa aktivitete, sipas kësaj mase, mund të synojnë përmirësimin

e elasticitetit dhe vlerën mjedisore të ekosistemeve pyjore, përfshirëpërshtatjen ndaj ndryshimeve klimatike dhe masat zbutëse, ofrimin eshërbimeve të ekosistemit dhe rritjen e vlerës publike çlodhëse tëpyjeve dhe tokës pyjore. Disa aktivitete mund të përqendrohen nëkrijimin e sistemeve të përdorimit të tokës dhe praktikat ku drurëtshumëvjeçarë janë të integruar qëllimisht me kultura dhe / ose kafshënë të njëjtën njësi të menaxhimit të tokës; ku, pemët mund të jenë tëveçuara ose në grupe, brenda të njëjtës parcele ose në kufijtë midisparcelave. Objektivi kryesor specifik i këtyre aktiviteteve është tëkontribuojnë në përmirësimin e bilancit të prodhimit të mallrave(ushqim, lëndë djegëse, fibra, etj) me rezultate të tilla si mbrojtja emjedisit, trashëgimisë kulturore dhe të bukurive të peizazhit dukepërdorur përqasjen shumëfunksionale të përdorimit të tokës.Paralelisht, këto aktivitete do të kontribuojnë në prodhimin e biomasës,cilësinë e ujit, duke shtuar depërtimin dhe ngadalësuar kullimin e

nitrateve, kontrollin e erozionit, zbutjen e ndodhive që lidhen mendryshimet klimatike dhe parandalimin nga dëmtimet e zjarrit,sekuestrimin e karbonit, duke pasur efekte pozitive mbi biodiversitetindhe përmirësimin e cilësisë së tokës.

Aktivitetet nën këtë masë duhet të marrin në konsideratëdispozitat e strategjive kombëtare pyjore, përmes përmirësimit tëkonkurrueshmërisë në sektorin e pyjeve, menaxhimin e qëndrueshëmtë burimeve natyrore dhe zhvillim të balancuar territorial të zonaverurale.

PROJEKTI I SHËRBIMEVE

MJEDISORE

Komponenti i Granteve  Konkurruese

resim i madh (95 aplikime)nga organizatat e shoqërisë ci-

 vile, për të aplikuar me nismakonkrete, që sjellin ndryshimepozitive në fushën e biodiver-sitetit dhe mbrojtjes së mjedi-sit dhe janë në zbatim rreth 14projektet fituese të Raundit tëparë; priten të kontraktohetdhe fituesit e Raundit të dytë.

zime, ndërhyrje konkrete membjellje pemësh, parcela ek-sperimentale, konservim farë-rash autoktonë, dhe aktiviteteqë kanë promovuar morato-riume, reforma e direktiva tëqeverisë dhe EU në nivel lo-kal.Megjithëse interesimi dhe anga-zhimi i shoqërisë civile është imadh për të sjellë ndryshime

Nismat e organizatave të sho-qërisë civile kanë prekur te-matika të ndryshme, të cilat

 janë dhe shqetësimet kryeso-re për mjedisin dhe biodiversi-tetin në lokalitetet dhe rajonete tyre. Tematika të tilla, si mb-rojtja e specieve të rralla, mb-rojtja e faunës dhe florës, para-ndalimi i gjuetisë dhe peshki-mit të paligjshëm, promovimii vlerave dhe monumenteve tënatyrës, parqeve e zonave tëmbrojtura, edukimi mjedisor i

 brezit të ri, mbjellja e pemëve

dhe mbrojtja nga erozioni, për-mbytjet dhe menaxhimi i mbe-tjeve, hartimi i politikave mje-disore lokale, etj., janë temati-kat më të prekura nga nismate shoqërisë civile në veriun eShqipërisë.

 Aktivitetet e ndërmarra ngashoqëria civile në këto proje-kte, kanë mobilizuar një nu-mër të konsiderueshëm akto-rësh të pushtetit lokal, agjenci-

 ve rajonale të mjedisit, agjen-cive të zonave të mbrojtura,komuniteteve në nivel fshati erajoni, rininë, gruan dhe me-

dien lokale. Projektet më sëshumti kanë pasur aktivitetendërgjegjësuese, fushata meshkollat dhe komunitetin, traj-nime e seminare për rritje ka-pacitetesh, krijim strukturashmonitorimi, fushata avokatë-sie, nisma konkrete në harti-min e planeve sektoriale, pyllë-

 bankare, politikat dhe kapaci-

tetet në shkrimin dhe zbati-

min e projekteve. Vështirësi

hasen në vendosjen e bashkë-

punimit me aktorët kyç loka-lë, si pushtetin vendor, institu-

cionet dhe vetë organizatavetë shoqërisë civile e grupeve

komunitare, pasi në të shum-

tën e rasteve kjo marrëdhënie

është personale se sa e struk-turuar dhe institucionale. Me-

gjithëse teknologjia e informa-

cionit është përhapur shumë,përdorimi i medies sociale,

përfshirja e medies lokale, e

cila në të shumtën e rasteve

është komerciale dhe cilësia e

dokumentimi të punës së bërë

lë për të dëshiruar në disa raste.Projekti Eco-Nord është një

mundësi e mirë për të gjithaorganizatat e shoqërisë civile

në veriun e Shqipërisë, si për

ato që ndjekin aktivitetet e

zhvillimit të kapaciteteve, për

ato që zbatojnë nismat e tyre

me mbështetjen e Fondit të

Iniciativave Lokale, por dhepër organizatat dhe aktorët

lokalë që janë pjesë e aktivite-

teve dhe demonstrimit në reali-

tet të punës së këtij Projekti.

Projekti Eco-Nord nuk mun-

det të zgjidhë e plotësojë tëgjitha nevojat dhe kërkesat e

organizatave të shoqërisë ci- vile në veriun e Shqipërisë,

por ai është një tullë e plotë në

ndërtesën e përpjekjeve të

shoqërisë civile për t’u integ-

ruar dhe asociuar në Evropën

e Bashkuar.

pozitive në fushën e biodiver-sitetit dhe mbrojtjes së mjedi-sit, vihet re që përballen mesfida të shumta gjatë punësdhe veprimtarisë së tyre. Kë-shtu, megjithëse janë bërë vi-te, akoma kapacitetet menaxhe-riale dhe administrative të orga-nizatave janë të dobëta. Mun-gojnë strukturat e qëndrue-shme, stafet e kualifikuaradhe kapacitetet administra-tive, dokumentet strategjike,zyrat dhe asetet, marrëdhëniame tatim-taksat dhe llogaritë

Projekti Eco-Nord,Projekti Eco-Nord,Projekti Eco-Nord,Projekti Eco-Nord,Projekti Eco-Nord,një mundësi për organizatat enjë mundësi për organizatat enjë mundësi për organizatat enjë mundësi për organizatat enjë mundësi për organizatat eshoqërisë civile të veriut tëshoqërisë civile të veriut tëshoqërisë civile të veriut tëshoqërisë civile të veriut tëshoqërisë civile të veriut të

Shqipërisë për të punuar me fondet Shqipërisë për të punuar me fondet Shqipërisë për të punuar me fondet Shqipërisë për të punuar me fondet Shqipërisë për të punuar me fondet 

dhe praktikat e Bashkimit Evropiandhe praktikat e Bashkimit Evropiandhe praktikat e Bashkimit Evropiandhe praktikat e Bashkimit Evropiandhe praktikat e Bashkimit EvropianVijon nga fq. 1

Vijon nga fq. 1

8/17/2019 Kurora 154.pdf

3/8

3

Të dhëna tëpërgjithshme

Kjo ekonomi pyjore shtrihet nëjugperëndim të Skraparit. Në verikufizohet nga ekonomia pyjore“Liqeth - Valë”, në jug me Përmetin(Dangëllinë), në perëndim me Dë-shnicën, nga juglindja rrjedhja elumit Osum, fundi i fshatit Miçanderi në Hambull dhe në verilindje,lumi Osum - kanionet. Në territorin

e kësaj ekonomie janë të vendo-sura 19 fshatra: Çepanit, Qeshi-besi, Streneci, Kakosi, Muzhen-cka, Malindi, Kashishti, Sevrani iVogël, Rogu, Muzhaka, Zabërzanii Ri, Zabërzani, Sitica, Blezëncka,Dorësi, Prishta, Rovica, Grepckae Liqethi.

Ekonomia ka një sipërfaqe py-jore gjithsej 4600 ha, e c ila sipasformës së qeverisjes së fonditpyjor, ndahet: Trungishte 3353 ha;cungishte 1070 ha dhe shkurre177 ha. Nga fletorët (gjethorët),më të rëndësishëm janë dushqet,që zënë 3316 ha ose 72.1 % tësipërfaqes. Pisha e zezë (P. nig-ra) e kultivuar artificialisht gjatë

periudhës 1978 deri 1984, zinte64 ha. Ndërsa sipërfaqe kullosorejanë 1145 ha. Ekonomia shtrihetnë lartësi nga 279 deri 1579 mnga rrafshi i detit.

Pasuritë kryesore tëekonomisë

Kjo ekonomi është e pasur mekafshë e shpendë, si dhe mebimësi drusore e barishtore tepër të larmishme.

Flora mbizotërohet nga dush-qet gjetherënës: Qarri (Q. cerris),shpardhi (Q. frainetto), bungëbuta

(Q. pubescens), bulgri (Q. troja-na), si dhe panja e malit ( A. pseudo-platanos). Në katin shkurror ta-kohen  shkoza e zezë (C. orien-talis), mëlleza (O. carpinifolia),bliri fletëgjerë (T. tomentosa),lajthia e egër (C. coturna),cermëdeli (C. coggygria), dëllinjae kuqe (J. oxycedrus), etj.

Fauna e egër përbëhet ngakafshët (gjitarët), shpendët (zo-gjtë), amfibët, reptilët, peshqit.Nga gjitarët gjendet ketri (S.vulgaris); ariu (U. arctos), që ha-set më rrallë, pasi lëviz nga territorii kësaj ekonomie; nusja e lalës (M.nivalis); baldosa (M. meles); ma-cja e egër (F. silvestris); kaprolli

(C. capreolus); ujku (C. lupus);lepuri i egër (L. europaea), etj.Nga shpendët gjenden: Gjeli i

egër (T. urogallus) shumë i rrallë;shapka (G. media); turtulli (S. tur-tur ), i cili është shtegtar, lajmëtar i fillimit të sezonit të gjuetisë; kalii qyqes (N. percnopterus); harabe-li i gurëve (P. petronia); lakuriq natebisht lirë (T. teniotis); shkaba ezezë ( A. monachus), etj.

të afërt. Në parcelat pyjore medushqe pati dëmtime nga barinjtëe fshatrave Strenec, Muzhakë,Rog, Kashisht, etj., me prerje tëfilizërisë për kullotje të blegtorisë.Në masivin pyjor Qarishtë e Sev-ranit, me bungë (lloj me veti ngamë të mirat për ndërtime e mo-bilieri), pati mjaft prerje me të zgje-dhur, nga banorët vendas e të fsha-trave të Përmetit (Dëshnicës).Gjuetia është kryer jo sipas rre-gullave; individë të papërgjegj-shëm, kanë kryer gjueti për derrin

nga fshati Grepckë, në lartësinë emasivit pyjor Mangall, në Luginën- tunel të Zëndanit (ky emër nëgjuhën shqipe do të thotë pyll imadh, i dendur e i errët), në drejtimtë fshatit Blezënckë, Zabërzan,buzë luginës mbresëlënëse tëOsumit e deri në lartësinë e Majëssë Plepit, në Muzhënckë. Një kon-figuracion mahnitës, hidrologji,shumëllojshmëri bimësh, lulesh,kafshësh, shpendësh, sheshe epllaja kullotjeje të të imëtave buzëkanioneve, që reflektojnë ngarrezet e diellit prej lartësisë kupolë-sunduese të malit të Miçanit. Syrimahnitet jo vetëm nga objektenatyrore me bukuri të rralla, por edhe objekte të ndërtuara nga dorae njeriut, që nga Kisha në shkëmbpranë Urës së Vjetër (daton rrethvitit 800 të erës sonë), vetë Ura e

Vjetër - vepër disashekullore ebanorëve të Zabërzanit, kanaliujësjellës (hapur në shkëmb) për katër syrësit e ish-mullirit tëBabait, Ura e Lapanit me historimë shumë se gjysmë shekullore,

të mbrojtjes së kafshëve e shpe-ndëve, si dhe bimëve mjekësore,eterovajore e tanifere natyrore ...

Mendojmë dhe shpresojmë qëdhënia e këtij statusi të ndikojëdukshëm në zhvillimin e kësajzone. Banorët autoktonë të 19fshatrave që përfshihen në këtëekonomi, do të ndërgjegjësohenqë mund të jetohet edhe këtu si

kudo në Evropë dhe do t’i kthehenpunës. Natyra i ka dhënë të gjitharesurset. Na takon ne t’i zhvilloj-më e shfrytëzojmë ato.

Pra, nëpërmjet këtij shkrimi,propozojmë konkretisht: Ekono-mia Pyjore “Qeshibes – L i -qeth” të përfshihet në Rrjetinpër faqësues të Zonave tëMbrojtura, në kategorinë IV,Zonë e Menaxhimit të llojeve/ habitateve. Në këtë mënyrë,krijohen kushte e mundësi që nëtë ardhmen ajo të kthehet në“ishull” i paprekur i natyrës sëvirgjër e të egër.

Kemi besim se ky propozim dotë gjejë mbështetjen e z. Nesim

Spahiu, kryetar i Bashkisë sëSkraparit, të cilin e karakterizon

VLERAT E EKONOMISË PYJORE“ QESHIBES - LIQETH”

Bashkia ÇorovodëSkrapar

Bashkim LIÇOLLARIinxhinier pyjesh

Propozimi

Ekonomia Pyjore“ Qeshibes – Liqeth”

të përfshihet nëRrjetin përfaqësues të

Zonave të Mbrojtura,në kategor inë IV,

Zonë e Menaxhimi t tëllojeve / habitateve.

Gjenden reptilët: Pise-ngra (S. salamandra);bretkosa barkverdhë (B.variegata); thithëlopa egjelbër (B. viridis); bretko-sa kërcimtare (R. graeca);bretkosa e gjelbër e zakon-shme (R. balcanica), etj.Ndërsa nga reptilët: Bre-

e egër, kaprollin, thëllëzën e malit,etj. Mbledhja, shkulja, prerja dhegrumbullimi i bimëve mjekësore ubënë jashtë kushteve të për-caktuara, të papjekura, pa respek-tuar kriteret dhe normat teknike,me gjithë punën e kujdesin eushtruar nga personeli i shërbimitpyjor, ndonëse me mungesë tëmjeteve logjistike. Punime pyjoreqë nga viti 1990 nuk janë kryer.Shqetësim mbetet edhe prodhimidhe nxjerrja e inerteve në sipërfa-qet pyjore, pasi kjo ka sjellë dëmti-min e strukturës së tokës, duke

favorizuar procesin e erozionit ...* *

*Me vendim të Këshillit të Mini-

strave, pas organizimit të ri të pu-shtetit vendor, në kuadër të refor-mës territoriale, fondi pyjor, ku-llosor, fondi i bimëve mjekësorenatyrore dhe fauna e egër, do t’ukalojnë në administrim bashkive.Ekonomia jonë pyjore i kalon Ba-shkisë së Skraparit me qendër nëÇorovodë. Kjo bëhet për të mirë-trajtuar e organizuar këto poten-ciale të mëdha natyrore dhe për të siguruar me efektivitet sa ruaj-tjen e biodiversitetit natyror aq

edhe shfrytëzimin racional e tëmirëplanifikuar të tyre, në interestë zhvillimit të bizneseve fitimpru-rëse, nga më i thjeshti deri te turi-zmi malor kompleks, për të nxjerrëtë ardhura edhe më të mëdha për banorët e zonës ...

Vetëm një pjesë të vogël tëbukurive e pasurive natyrore tëkësaj zone do të përmendnim, për ilustrim: Pamjen mjaft të bukur 

reliktet e urës sëdervish Muhametit, etj.E të mos harrojmë sekjo zonë dallohet ngabujaria e mikpritjatradicionale e banorë-ve me rakinë “e da-shur”, me të ashtu-quajturën “dolli zabër-zançe”, me gotën e mre-kullueshme të pijestepër të veçantë auto-

ktone të rehanisë …

shka e zakonshme (T. hermanni);hardhuca me luspa të mëdha ( A.nigropuctatus); shigjeta e gjatë (C. jugularis); shigjeta e shkurtër (C.gemonensis); bolla e shtëpisë (E.longissima); zhapiku i gjelbër (L.viridis), hardhuca e mureve (P.muralis); gjarpri i zi (C. austriaca);gjarpri laraman (T. fallax); nepërkae zakonshme (V. ammodytes),etj. Në ujërat e Osumit gjendetpeshk lumi, me shije të veçantë.

Shfrytëzime,investime, punime ...

Në këtë ekonomi pyjore derinë vitin 1992 nga shteti janë dhënëinvestime për kryerjen e punimevepyjore, si mirëmbajtje, prerje kul-turore, pyllëzime në basenet e re-zervuarëve ujitës në Rog, Sevran iVogël, Liqeth, në Qafën e Shelqit(Prishtë), si dhe për pyllëzime nësipërfaqet boshe, të degraduara etë rrëshqitshme. Në shumë obje-kte, krahas pyllëzimeve, janë kryer edhe punime hidroteknike (ndërtimpritash), kryesisht në të katër ba-senet e rezervuarëve ujitës.

Shfrytëzimet pyjore kryheshinbrenda mundësisë së rritjes vje-tore të shfrytëzimit për ekonomi-në, në parcela që përshkoheshinnga rrugët auto ekzistuese. Vjeljadhe grumbullimi i bimëve mjekë-sore, eterovajore e tanifere naty-rore bëhej nën kujdesin e speciali-stëve të pyjeve për mënyrat dhekohën e grumbullimit, tharjes emanipulimit të tyre. Bimët mjekë-sore më të përhapura ishin sher-bela, murrizi një e dybërthamësh,dëllinja e kuqe, trëndafili i egër,hithra, shtogu, sherinoku, fletëarre e lajthie, cermëdeli, rigoni, etj.Çaji i malit rritet në faqen e Malittë Miçanit, nga 500 deri 1579 mmbi nivelin e detit. Nga studimetdel se kjo bimë ka zhvillim vegje-tativ me parametra të përmasavemë të mëdha se bima e çajit tëvendeve të tjera të Ballkanit.

Në faqen e Malit të Miçanit dhenë territorin fshatrave Qeshibes,Strenec, Kakos, ushtrohej gjuetie rregullt, për thëllëzën e malit,mjaft e përhapur në këtë zonë, sidhe për lepurin e egër, dhelprëndhe shpendë të tjera, që ishin meshumicë.

Gjatë viteve të tranzicionit esidomos deri me 1997, interesi për mbrojtjen e menaxhimin e fonditpyjor - kullosor dhe faunës së

egër, nga banorët e fshatrave uharrua, pasi u krijuan situata tepër të vështira për të punuar në këtësektor. Në objektet e rinj mepyllëzime me akacie, kombinuar me ndërtim pritash malore, tëkryera në basenet e rezervuarëveujitës, me mënyrën më të keqe uprenë për dru zjarri e në trupin epritave u morën gurët e zgarat prejhekuri nga disa banorë të fshatrave

Propozime esugjerime

Nisur nga gjendja ku ndodhetkjo ekonomi, nga shqetësimet qëvazhdon të ketë nga faktorënatyrorë e njerëzorë, si dhe që tëruhet e mirëmenaxhohet biodiver-siteti brenda saj, e ndiejmë tëdomosdoshme të propozojmë esugjerojmë zgjidhje. Duke marrëshkas nga vendimi i qeverisë, qëpyjet e kullotat kalojnë në admi-nistrim të bashkive, mendojmë segjithçka duhet nisur nga propozimikonkret drejtuar Ministrisë sëMjedisit, që kjo ekonomi pyjore tëpërfshihet në Rrjetin përfaqësuestë Zonave të Mbrojtura, konkretishtnë kategorinë IV, Zonë e Mena-

xhimit të llojeve / habitateve. Kjodo të pasohet nga një zhvillim iqëndrueshëm, nëpërmjet ruajtjessë bimësisë natyrore në stacioneme prodhimtari të ulët; nëpërmjetmbrojtjes së llojeve shumë tëndjeshme ndaj dëmtimit ngaveprimtaria e njeriut; të mbrojtjessë rezervave ujore dhe tokës nëzonat e erodueshme; të rregullimite pastrimit të rrjedhjes së ujërave;

serioziteti dhe korrek-tësia në kryerjen edetyrave, si dhe dëshirapër iniciativa të reja. Kjonismë do të ketë edhebashkëpunimin e inxh.Fatos Nakos, drejtor iZonave të Mbrojtura dheinxh. Besnik Demkos(specialist) për Qarkune Beratit.

* **

Specialistët e pyjeve të Skra-

parit, me përvojën që kanë do tëkontribuojnë për ta mbrojtur emenaxhuar sa më mirë fondinpyjor e kullosor, faunën e egër dhe mjedisin natyror të kësajzone. Po ashtu, mendoj sepushteti vendor, do t’u krijojë ku-shte (me mjetet logjistike)specialistëve e teknikëve të pyje-ve. Sektori pyjor për këtë njësiadministrative ka rëndësi të ve-çantë. Prandaj, do të forcohetedhe më shumë në rast se do tëketë mbështetje teknike.

Rëndësi të veçantë për tëluftuar frontalisht indiferencën e

krijuar këtë çerekshekulli për mbrojtjen e mjedisit natyror, merr aplikacioni i prezantuar ngaMinistri i Mjedisit z. Lefter Koka,që u jep mundësi qytetarëve tëdenoncojnë rastet e shkeljes sëligjit, ku nënvizohet se “Mjedisiim” nuk është aplikacion raporti-mi, por është zëri juaj, është arma juaj më e fortë ...

Pyll në Çepan

Pyll në afërsi të Teqesë në Prishtë

Pyll në Rovicë

8/17/2019 Kurora 154.pdf

4/8

4

Thesare tënatyrës sonë grABOVA MiStEr DHE MAgJi turiStikE grABOVA MiStEr DHE MAgJi turiStikE grABOVA MiStEr DHE MAgJi turiStikE grABOVA MiStEr DHE MAgJi turiStikE grABOVA MiStEr DHE MAgJi turiStikE 

Për specialistët e fushësështë e njohur, por për shumë qytetarë të thje-shtë, Grabova e Sipërme, 44 kmlarg nga Gramshi dhe 170 kmnga Tirana, është mister. Ështëfshat i hershëm, i banuar ngaarëmënët (vllenjtë), që në she-kuj është braktisur dhe sot nëtë jetojnë vetëm pak familje tëkëtij komuniteti. Duhet nënvi-zuar që Grabova ka histori inte-resante shekullore, por edhenatyrë të bukur, të virgjër, për 

shkak të rrugës që nuk ështërregulluar kurrë, qysh ngaMesjeta, kur aty kalonte njënga degëzimet e Egnatia-s, qëe lidhte me Voskopojën dhe zo-nat përreth. Sidoqoftë, ka ne-vojë akoma më tepër për t’ustudiuar, mbi të gjitha, për t’ushkelur. Një rrugë bashkëko-hore nga Gramshi në Grabovëdo ta bënte këtë perlë turistikenjë nga atraksionet turistikemë të bukur në Shqipëri.

traditat e tyre të lashta. Mbasheqjes së fesë, ndryshe ngatrevat e tjera, grabovarët auto-ktonë mbrojtën pjesën më tërëndësishme identifikuese tëtyre, ritet fetare, në fshehtësi,

të Grabovës rrezikojnë tëshemben.Largim i madh i grabovarëvenga vendlindja mund të quhetedhe ai i kohëve të fundit, i ciliështë kushtëzuar nga munge-sa e infrastrukturës rrugore,kostove të larta të transportittë produkteve, të ardhurave të

 pakta edhe nga prodhimet etyre bio. Megjithatë, shumë prej familjeve të vjetra vazh-dojnë ta ruajnë dhe mbajnëGrabovën, pasi e dinë vlerën esaj. E ardhmja mund të vonojënë kohë, por është optimiste.Shanset janë që, me historinë,traditat, pasuritë materiale eshpirtërore, Grabova të kthe-het në qytetërimin e turizmitmalor dhe të kënaqësive qësjell natyra. Shkëndijat e para

Ndodhet 44 km larg Gramshit, në lartësinë 1250 mmbi rrqafshin e detit. Vendbanim i hershëm, qëvërtitet rreth dy perandorive, asaj Romake eBizantine, por e njohur për zhvillimin e madh, qëmori në shekujt XIV-XVII. Përmendet për bukuritë

natyrore, kishat, urat, kalldrëmet e çezmat e vjetra.Udhëtimi për në Grabovë është një aventurë e bu-kur për ata që përdorin makina 4x4, sidomos ata tëgarave Rally, ndërsa për njerëz delikatë është paksai mundimshëm, por gjithsesi ia vlen kur shikon rrethe rrotull atë mjedis aq interesant dhe ku kalohet nganjë befasi natyrore në tjetrën, nga fusha në mal, nga

lumi në pyll, nga shkëmbi në ara plot prodhim,nga burimet me ujë të ftohtë në lëndina me bimëtë egra të të gjitha llojeve. Nga Gramshi për në Gra-bovë shkohet me autobus deri në Lenie dhe kthim.Në këtë rast, nga Lenia duhet të udhëtohet në kë-

mbë rreth 1 orë e 30 minuta për të shkuar në Grabo-vë dhe anasjelltas. Në Grabovë ka edhe hotel.

Udhëtimi për në Grabovë

Liqeni i ZiNdodhet 4 km në jug-lindje të fshatit Lenie, nëlartësinë 1684 m. Eshtë liqen me origjinë

akullnajore. Quhet i zi se ka ujë shumë tëkthjellët, me ngjyrë blu të thellë, shumë të

ftohtë. Është shumë i bukur, i rrethuar më pyje.Ka klimë të pastër malore. 300 m larg tij ndodhetburimi i liqenit, që përmban ujë me veti kurative,

në saje të përmbajtjes me mineralizim të lartëdhe pH 7.5 - 8.39. Në burim, nga 1-15 gusht,

njerëzit bëjnë deri 5 banja, nga 1 çdo ditë, për t’ukuruar nga reumatizma. Për të shkuar te Liqeni iZi ndiqet i njëjti itinerar, nga Gramshi në Lenie.

Grabova -Histori

Grabova në Mesjetë ka qenëkryeqendra e trevave të Vër-çës, Sulovës e Lenies sëGramshit, krahas Voskopo-jës, Shipskës, Nicës,Vithkuqit, Llëngës, Nikolicës,etj. Qysh në vitin 1431 bari-njtë vllehë, që nuk pranuanndryshimin e besimit fetar,u shtynë deri këtu, me identi-tet të vetin, me karakteristikatë veçanta etnokulturore,Grabovën e Sipërme, e cilaluajti rol me rëndësi si qen-dra e dytë, mbas Voskopo-jës, në një status të veça-ntë, me varësi direkt ngaValide Sulltani. Grabova nëshekullin e 17-të arriti sta-det e plota të një qyteti.Zhvillimi i marrëdhënievetregtare dhe zejtaria arriti qëme produktet e saj të kapër-cej kufijtë e Gramshit, dukeu shtrirë nëpërmjet katër rrugëve dalëse në Shqipëri-në e mesme në atë juglin-dore, mandej gjer në Maqe-doni e Greqi. Në këtë pro-ces zhvillimi, rëndësi morikultura dhe arsimi. Nën she-mbullin e Akademisë sëVoskopojës, u ngrit shkollapër arsimimin dhe pajisjenme dituritë e kohës të fëmi-jëve grabovarë. Prej këte jdolën mjeshtra në arkitektu-rën ndërtimore dhe në pasu-rimin piktoral të objektevetë kultit. Tradita në fushën endërtimit do të përbënte njëndër krenaritë e grabovarëve,duke përmendur kishën eShën Kollit, me afresket eikonostasin prej druri tëgdhendur, duke vazhduar me kambanoren, që zë njëpjesë të madhe të kishës.

Por edhe kisha e Shënepre-mtes ose e Shën Parash-qevisë, paraqet edhe një-herë numrin e madh të ba-norëve të dikurshëm. Pikto-rët e familjes Çetiri, GjergjNikolla, Johani, Gjergji dheNikolla janë quajtur pinjo-llët e familjes së piktorëve,që kanë gdhendur e piktu-ruar në shumë kisha tëShqipërisë së Mesme dhetë Jugut.

Shënepremtja dheKanionet e Kopaçit

GRABOVA E SIPËRMENJË THESAR I

FSHEHUR HISTORIK

emrat ortodokës, sipas shenj-torëve, si dhe martesat brendaetnisë.

Urat me harqe kanë qenë njëtjetër element i veçantë imjeshtërisë së grabovarëve.Të ndërtuara përgjatë degë-zimit të rrugës së vjetër Egna-tia, që shkon drejt Voskopojës,rreth vitit 997 të mijëvjeçarit tësapombyllur, urat e mbetura jovetëm mbartin mbi shpinë tërëhistorinë e Grabovës, por ç’është më e rëndësishmja, atoende sot vazhdojnë të shër- bejnë për kalimin e udhëtarëvedhe transportin e mallrave. Njënga këto ura, me hark, ështëajo mbi përroin e Sharrës, që

ka një hapësirë drite mbi 15metra dhe është e ndërtuar megurë të skalitur. Në mesin eqemerit, nga ana e poshtme,varej një kambanë, e cila tundejkur frynte erë e fortë, dukelajmëruar udhëtarët për rrezikun ... Edhe pse të ruajtura për më tepër se njëmijë vjet, tringa shtatë urat karakteristike

Grabova e Sipërme

të ftohtë, me ngarkesa mine-rale, kurativë dhe shumë tëmirë për një shëndet normal. Ndërsa dimri është një mre-kulli më vete. Pllajat dhe she-shet e bukura sipër fshatit, qënë vijë ajrore janë vetëm njëkilometër larg, mbulohen nga bora në nëntor dhe zbulohennë prill, duke numëruar plotgjashtë muaj nën petkun e bardhë mbi një metër të trashë,duke e bërë Grabovën vendromantik e të mistershëm. Pje-rrësia e tyre, herë e butë dhe

Grabova e Poshtme

Sipas të dhënave historike, por edhe tregimeve të moshuarvenë kohë të ndryshme, në ko-

hën e lulëzimit Grabova kishterreth 2000 familje, por një e ka-tërta e ka braktisur zonën bren-da një dite në shekujt XVII-XVIII. Braktisja e Grabovësndër shekuj do të ishte më ekeqe në vitet e socializmit, kur vlerat, me krijimin e kooperati-vave bujqësore, u bënë unikedhe grabovarët nuk mund tëshpalosnin dot zakonet dhe

Kisha e Grabovës

 janë disa investime të vogla, por frytdhënëse: dy baxho të prodhimit të djathit vizé, meshije të veçantë dhe shumë tëkërkuar, një lokal në qendër tëfshatit, si dhe një numër obje-ktesh fetarë e historike, që mu-nd të vizitohen në çdo kohë. Në Grabovë, për shkak të lar-tësisë, mbi 1300 m, ndryshi-

met e elementëve klimaterikë,të masave ajrore, kapriciot e befta të motit, janë aq të shpe-shta, sa që stinët e vitit nuk kanë atë ndarjen klasike, por nga katër ato ngushtohen nëdy: pranverë dhe dimër. Eshtëkjo arsyeja që këtu vegjeta-cioni është shpërthyes e i gji-thëllojshëm, burimet e ujit janë

Shënepremte

herë e theksuar, si e vizatur me dorë, me mbi 2000 hasipërfaqe (800 ha pllajë) krijonmundësi ideale për lojëradimërore të të gjitha llojeve.Kush e njeh këtë sport dhekush njeh turizmin malor, dotë turbullohej nga pamjet dheresurset që të ofron Grabovanë dimër. Ndoshta në këtoaspekte, ajo është e vetmja nëShqipërinë e Jugut. Por, fatke-qësisht, larg, të izoluar ngacivilizimi, me një rrugë të

lodhshme, të pashtruar dhe tëstërmundimshme.

Pa shkuar në Grabovën e Si-

përme, gati 30 km nga Gram-

shi, rrëzë një shpati mali,

shfaqet Shënepremtaja,

fshat tipik malor, tepër pano-

ramik, që më shumë se një

kryevepër e natyrës pranë

tij, Kanioni i Kopaçit, buku-

rinë ia shtojnë copëzat e

kuqe të çative me tjegulla

që shfaqen tek-tuk, mes një

deti të dendur pemësh, arë-

zat dhe selishtat e vogla,

rrethuar nga gardhe e le-

dhe të sistemuara e të seli-

tura me kujdes, tymi i oxha-

këve dhe zhurmat karakteri-

stike të punës. Po t’i shtosh

edhe përroin-lumë: në di-

mër, të egër, të rrëmbyesh-

ëm, ndërsa në verë shpresë

dhe jetëdhënës, me atë pak

ujë që ka, ke ndjesinë e një

peizazhi të piktorit të shquar

Vangjush Mio. Gjithçka që

ke përpara është fryt i një

pune të palodhur të bano-

rëve të këtij fshati, që kanë

ditur dhe dinë ta ndërtojnë

 jetën edhe në këto kush te

të vështira të terrenit të thy-

er malor, por edhe të motit

kapricioz e të egër ...

Një prezantim i shkurtër:

Shënepremtja ndodhet në

skajin lindor të rrethit të

Gramshit, rrethohet nga ma-

le të lartë nga të gjitha drej-

timet, male me lartësi 1500

deri 2373 m. Kësisoj, Shëne-

premtja i ngjan një fshati të

fundosur nga një cirk gjiga-

nt. Relievi i saj është i lartë,

me përthyerje të ndjeshme,

me kodra, pllaja e male, ku

bashkohen në mënyrë or-

ganike e ashpra me të bu-

tën, maja e maleve, që bie

thikë mbi livadhe e kullota

të buta, shkallare të veshu-

ra me kullota, të cilat zbre-

sin nga lartësitë drejt fsha-

tit.

Në këtë shkrim e kemi fjalën

për Grabovën e Sipërme, që

me sy të gënjen, por që i do

një ose një orë e gjysmë në

këmbë të mbërrish nga

Shënepremtja. Po qe se je

kurioz, aventurier, i pasion-

uar pas natyrës, nuk duhet

të shkosh xhadesë lart në

krah, një rrugë jo e mirë dhe

e largët, por nga Kanionet e

Kopaçit, një mrekulli që Zoti

e “ka bërë me hatër dhe si

me dorë”. Dhe kjo mrekulli

ndahet me tre fshatrave, mes

Kuratës, Shënepremtes e

Grabovës, të cilat e kanë në

sfond. Shënepremtja nga

kreu i fshatit, ndërsa Grabo-

va nga fundi, nga Perëndimi.

Nëse ky vend do të ndodhej

pranë ndonjë qyteti, do të

ishte futur në qindra filma

dhe nuk do të kishte çift das-

me që nuk do ta kishte në

sfond të fotove dhe të albu-

meve fotografikë. Por..., fat-

keqësisht, është larg, tepër

larg! ... Ndoshta do të “afro-

het” ndonjë ditë ...

Nga Luftar GALINA

8/17/2019 Kurora 154.pdf

5/8

5

MORATORIUMPËR PYJET NËREPUBLIKËN E

SHQIPËRISË Në mbështetje të neneve 78, 81, pika 1, 83, pika 1, dhe84, pika 4, të Kushtetutës, me propozimin e një grupideputetësh, Kuvendi i Republikës së Shqipërisë

VENDOSI:

Neni 1 - QëllimiQëllimi i këtij ligji është të reduktojë ndërhyrjet mbifondin pyjor, të degraduar, si pasojë e mbishfrytëzimitdhe dëmtimeve të tjera, me synim përmirësimin dherehabilitimin e gjendjes së tij.

Neni 2 - Objekti dhe fusha e veprimitObjekti i këtij ligji është ndalimi i ushtrimit tëveprimtarisë së shfrytëzimit të lëndës drusore në fondin

 pyjor publik/privat në të gjithë territorin e Republikëssë Shqipërisë, tregtimi i produkteve të tij, ndalimi ieksportit të lëndës së drurit të papërpunuar, lëndës sëndërtimit, druve të zjarrit, si dhe i qymyrit të drurit.

Neni 3 - Përjashtim nga fusha e zbatimit1. Përjashtohen nga fusha e zbatimit të nenit 2 të këtijligji:a) Shfrytëzimi i lëndës drusore për plotësimin e nevojavetë banorëve të bashkive për dru zjarri; b) Rastet e ndryshimit të destinacionit të fondit pyjor dhe kullosor, referuar legjislacionit në fuqi;c) Shfrytëzimi i lëndës drusore për rigjenerimin,shëndetësimin e pyjeve dhe pastrimin e mbetjevedrusore.2. Kriteret dhe procedurat për zbatimin e shkronjave

“a” dhe “c”, të pikës 1, të këtij neni, përcaktohen mevendim të Këshillit të Ministrave, me propozim tëministrit përgjegjës për pyjet.

Neni 4 - Të drejtat për shfrytëzimin e fonditpyjor

Të drejtat ekzistuese për shfrytëzimin e fondit pyjor  publik/privat, të fituara sipas procedurave ligjore nëfuqi, pezullohen deri në daljen e vendimit të Këshillit tëMinistrave, të parashikuar në pikën 2, të nenit 3 të këtijligji, dhe në përfundim të këtij afati ushtrohen vetëm për veprimtaritë e përcaktuara në shkronjat “a” dhe“c”, të pikës 1, të nenit 3 të këtij ligji, sipas dispozitavetë rinegociuara të kontratave.

Neni 5 - Afati i zbatimitAfati i zbatimit të këtij ligji është 10 (dhjetë) vjet ngadata e hyrjes së tij në fuqi.

Neni 6 - Sanksionet1. Shkeljet e këtij ligji, kur nuk përbëjnë vepër penale, përbëjnë kundërvajtje administrative dhe dënohen megjobë, në vlerën 5 000 000 (pesë milionë) lekë.2. Ndaj vendimit të dhënë në zbatim të pikës 1, të këtijneni, bëhet ankim në përputhje me legjislacionin në fuqi për kundërvajtjet administrative.

Neni 7 - Institucionet përgjegjëse për zbatimin eligjit

 Ngarkohen Ministri i Mjedisit, Ministri i Punëve tëBrendshme, Ministri i Financave dhe bashkitë për 

zbatimin e këtij ligji.

Neni 8 - Aktet nënligjore Ngarkohet Këshilli i Ministrave, që brenda 6 muajvenga hyrja në fuqi e këtij ligji, të nxjerrë aktin nënligjor në zbatim të pikës 2, të nenit 3, të tij.

Neni 9 - Hyrja në fuqiKy ligj hyn në fuqi menjëherë.

M brojtja dhe zhvi-llimi i qendrue-eshëm i burime-

ve bionatyrore, është temëe ditës. Shoqëria njerëzorepo ndjen gjithnjë e më shu-më dukuritë e gabimeve tëkryera në dëm të natyrës.Eshtë koha të mendojmë etë veprojmë ndryshe!Shoqëria “nënvizon data”,që tregojnë ngjarje histori-ke, kulturore, shkencore,etj., të cilat lidhen ngushtëme zhvillimin e saj. Popujtnë vendet e ndryshme tash-më në kalendarët e tyre,

kanë data të shënuara, por ka dhe të tilla data që i ka-lojnë kufijtë e shteteve dhekombeve. Në këtë periudhë,ruajtja e drejtpeshimit:Natyrë - Mjedis - Njeri, karëndësi vendimtare për zhvi-llimin e qëndrueshëm.Njeriu është përgjegjës, nësaje të aftësive, fuqisë, di-turisë dhe inteligjencës, taruajë këtë drejtpeshim. Për ndërgjegjësimin dhe përfshi-rjen në veprime konkrete tëgjithë niveleve të shoqërisëpër Ruajtjen e Natyrës dhe

Mjedisit, gjatë dekadave tëfundit të shekullit të kaluar dhe këtë fillim shekulli, ja-në mbajtur shumë konferen-ca, janë hartuar shumëkonventa e traktate. Datate mbajtjes dhe nënshkrimittë tyre tashmë janë fiksuar në kalendarë si ditë të veça-nta, në të quajturin “Kale-ndari Ekologjik”. Shekulliqë filloi do të çojë në shti-min e këtyre datave. Ndo-shta, përveç Kalendarit Eko-logjik Ndërkombëtar, duhettë ketë edhe Kombëtarë,

vendorë e rajonalë. Këto di-të të shënuara, çdo vit lyp-set të “përkujtohen” meveprime konkrete në shër-bim të mbrojtjes së naty-rës. Strukturat e shoqërisëcivile dhe shtetërore në çdo

rast duhet të luajnë rol dhetë japin kontributin e tyrenë shërbim të zhvillimit tëqëndrueshëm.Dita e Tokës është një ngadatat kryesore në Kalenda-rin Mjedisor Ndërkombëtar.Kjo ngjarje vjetore, kremto-het çdo 22 prill. Këtë ditënë të gjithë botën zhvillo-hen veprimtari të ndrysh-me, me synim mbrojtjen emjedisit, në mbrojtje të pla-netit tonë - Tokës. Kjo ditëmjedisore, çdo vit dhe nëvende të ndryshme, ka slo-gan dhe forma të ndrysh-

me organizimi, me pjesëma-rrje dhe veprime konkretenë mjedis.Për vitin 2016, Rrjeti botë-ror i Ditës së Tokës përzgjo-dhi si slogan” “Pemët përtokën”. Disa milionë fida-në pyjorë mbillen në këtëditë në 200 shtete, të orga-nizuara nga rreth 22 mijëOJF, ku marrin pjesë mbinjë miliard njerëz. Shumëveprimtari të tjera infor-muese e ndërgjegjësuese,në shkolla, universitete dhemjedise të tjera publike, ja-

në të programuara në këtëditë. Në Ditën e Tokës 2016 (22Prill), në Nju Jork, ngaSHBA, Kina dhe 120 vendetë tjera, nënshkruhet “Ma-rrëveshja e Parisit”. Kynënshkrim plotëson kërke-sën kyçe për hyrjen në fuqitë traktatit historik “Përndryshimet e klimës”,miratuar me konsensusin e195 shteteve të pranishëmnë Konferencën për ndry-shimet klimatike 2015 tëKombeve të Bashkuara në

Paris.Dita e Tokës nisi për herëtë parë në vitin 1970. Taniështë e koordinuar në nivelglobal nga Rrjeti Dita e To-kës dhe kujtohet në të gji-thë botën çdo vit. Dita e

veçantë e Tokës si ditë emiratuar edhe nga OKB,është mbajtur më 22 prill

1970, propozuar e theme-luar në SHBA, nga sena-tori Gaylord Nelson, jovetëm politikan por edheveprimtar i spikatur mjedisor. Në vlerësim tëkësaj nisme dhe shumëveprimtarive të tjera mjedi-sore të mëvonshme, Nel-son është nderuar me “Me-daljen Presidenciale të Liri-së”.Edhe ne Shqipëri, pas vite-ve 1995, Dita e Tokës kanisur të manifestohet meforma dhe nga organizata

të ndryshme mjedisore. Ka pasur rezultate të prekshmenga veprimtaritë e kësaj di-te, ku vëmendja është për-qendruar kryesisht te gë-rryerja e tokës si një ndër shqetësimet më të mëdhamjedisore që ka vendi. Gë-rryerja (erozioni) e tokësështë pasojë e shkatërrimittë mbulesës bimore të tokësdhe masave të pazbatuaraagroteknike.Tek ne, si vend malor, bëhetthirrje për vëmendje nërritje për ruajtjen e ekosiste-

meve malore dhe mbarë-shtim të integruar, për tësiguruar në vazhdimësi fun-ksionet mbrojtëse e mjedi-sore të tyre. Pyjet, ekosiste-met malore, janë burimi i

 22 Prill - Dita e Planetit Tokë

PEMËT PËR TOKËN“Për një të ardhme ku njerëzit dhe natyra të lulëzojnë”

GJON FIERZAAgjencia Kombëtare e

Mjedisit

 parë i ujit të freskët e të pastër. Ato luajnë funksionetë rëndësishme, por në tënjëjtën kohë, janë ndër eko-sistemet më të brishta.Malet janë strehë e lloj-shmërisë biologjike bimoree shtazore të rrallë e të pa-sur. Veç të tjerave, ata për-mbajnë burime unike gjene-tike, sigurojnë regjim tëqëndrueshëm të burimeveujore, mbrojnë qendrat e banuara dhe sistemin rru-gor. Kërkohet vëmendje eveçantë ndaj tokave e pyje-ve malore, duhen përpjekje

më të mëdha në të ardh-men në qeverisjen e pellgje-ve malore: të mundësohenmekanizma financimi dhezgjidhje politike të tilla që të bëjnë të mundur rivendos- jen e balancës së përgjith-shme midis ekonomive ma-lore dhe atyre në pjesët e poshtme të baseneve. Për- pjekjet për ruajtjen e pyjevemalore nuk mund të mbësh-teten vetëm nga komunite-tet malore. Nevojitet kuptimmë i mirë i nevojave për mbarështimin e qëndrue-

shëm të pyjeve dhe zhvilli-min në krejt pellgun ujë-mbledhës, sidomos në pje-sën e sipërme të tyre. Në këtë dite të madhe tëPlanetit Tokë (22 Prill), të bëhemi të gjithë më të ndër-gjegjësuar, të veprojmë si- pas mundësive (individë,organizata shoqërore e stru-ktura shtetërore, biznes-menë, etj.) në mbrojtje tëtokës. Për Tokën duhet pu-nuar jo vetëm në një ditë, por gjithnjë. “Atë nuk etrashojmë nga paraardhë-

sit, por e kemi marrë borxhnga pasardhësit tanë”.Jetojmë në një momentkritik në historinë e Tokës,kohë kur njerëzimi duhet tëzgjedhë të ardhmen e tij.

Sideritis, i njohur me emrin Çaji i malit, është njëbimë e mirënjohur për vetitë mjekësore. Ajo rritetnë lindje të Mesdheut, veçanërisht në Ballkan.Eshtë bimë e egër, e përshtatur për të mbijetuar me pak ujë dhe pak tokë. Rritet në shpate shkë-mbore e kullota, në lartësi mbi 1000 m.Në Shqipëri, Kosovë, Greqi, Bullgari e Maqedoniështë përdorur për përgatitjen e çajit aromatik nëkuzhinat lokale dhe në ato shtëpiake. Çaji përgati-

tet në këtë mënyrë: Pasi pastrohen bimët me gjithë

lule, hidhet në ujë të valuar. Mbulohen me kapakdhe, pasi të kenë marrë valë, lihet mbuluar me ka-pak, që të mos dalë aroma, deri në çastin e servir-

 jes. Kur serviret mund t’i hidhet mjaltë dhe limon.Çaji i malit ndihmon tretjen, forcon sistemin imunitar dhe trajton të ftohtin e zakonshëm, gripin dheviruset e tjera, alergjitë dhe astmën, kongjestionete sinuzitit, madje edhe dhimbjet dhe ankthet elehta. Shoqërohet me biskota, me kek, torta, etj.

Çaji i malit,një mrekulli e natyrës

8/17/2019 Kurora 154.pdf

6/8

6

U nda nga jeta në moshën 87-vjeçare, Ndue Koka, një nga vete-ranët e pyjeve të Mirditës. Lindi megusht të vitit 1929 në fshatin PerlatQendër të Mirditës. Ai punoi për mbi 40 vjet dhe u dallua

për përkushtim e pasion të veçantënë shërbim të pyjeve. Ishte simbol ipylltarit, kishte dashuri për pyjet,njihte shumë mirë terrenin dhe gjithëproblemet, që dilnin kohë pas kohe,por edhe njohës shumë i mirë i pu-nëve në zyrë. Këtë e tregojnë edhedetyrat që i janë besuar. Ishte i ko-munikueshëm, i qetë, i aftë pro-fesionalisht, i papërtueshëm për tëndihmuar, mësuar e dhënë njohurikolegëve të çdo moshe, veçanërishttë rinjve. Ka qenë gjithnjë i respek-tuar e i nderuar mes shokësh dhe nëshoqëri, ku dallohej për humorin ehollë dhe batutat me kripë.

Që në moshë të re e nisi rru-

gëtimin e gjatë me pyjet dhe nuk unda asnjëherë, që nga dhjetori i vitit1947, kur kreu një kurs pesëmujor për pyjet. Filloi në zyrën pyjore Rrëshen,e cila ishte në varësi të DrejtorisëPyjore të Qarkut të Shkodrës, medetyrën e rojtarit të pyjeve. Pas pak kohe e transferuan në zonën eKaçinarit, e cila kishte shtrirje mjaft

Ndue Koka, specialist imirënjohur i pyjeve në Mirditë

GJERGJ DEDAJIsh-punonjës i Shërbimit Pyjor, Mirditë

Pas kësaj, u transferua në Ministrinëe Pyjeve (më pas Ministria e Bujqë-

sisë dhe Pyjeve). Aty punoi katër vjetdhe u mor me inventarizimin dhembarështimin e pyjeve në zona tëndryshme, më tepër në Pukë (Tuç-Lumbardhë, Krrabë, Kunorë-Dardhë,etj.). Në shënimet e tij lexojmë: “Gjatë verës punonim në terren, strehuar në çadra, ndërsa gjatë dimrit në  zyr ë, në Tiranë, ku pasqy ronimgjendjen e çdo zone pyjore, që kishim studiuar në terren. Kjo ishtedetyrë mjaft e vështirë. Duhej për-caktuar sipërfaqja e zonës (nga-strave e nënngastrave), kundrej-timi, kufizimet, sasia e drurëve për ha, diametri, lartësia, mosha, rritja

vjetore në m3

 , vëllimi për ha, për çdongastër e për çdo lloj, etj. Për zonat që jepeshin për shfrytëzim bëheshin përpjekje që sasia që shfrytëzohejtë mos e kalonte shumë rritjenvjetore, me përjashtim të rasteve kur  pyll i kishte moshë të madhe dhedrurë të dëmtuar, që duheshinhequr. Këto ishin detyra, që kër-konin përgatitje teknike. Në atë kohë kuadrot e lartë, inxhinierë  pyjesh, ishin shumë të pakët, kështuqë u desh të merreshim me to ne që kishim kategori dhe shkallë profe-sionale të mesme. Megjithatë, ne punonim me përkushtim e ndërgje-gje të lartë, që këto detyra t’i krye-

nim sa më mirë ”.Pas vitit 1956 Ndue Koka punoi

 për 10 vjet në rrethin e Matit, sidrejtues sektorësh dhe teknik  pyjesh. Nga bashkëpunëtorët dhekomuniteti i asaj zone kujtohet si njerii drejtë, me kulturë, i komunikue-shëm, dashamirës e i respektue-shëm.

 Në bisedat më të, ai shprehtekonsideratë për ata që kishin ndikuar 

direkt në formimin e tij profesional,si Llazar Treska, Ilia Nako, Miço Ka-llamatën, etj. Kujtonte me respektkolegët Gjin Ded Vorfin, Pal Prendin, Nikoll Buben, Mark Gjocin e Zef  Ndojen, që nuk jetojnë, si dhe Pjeter  Nikollin, Vlash Legisin, Ilia Koçiun,Frina Sulen, Fran Simonin, DilaLleshin, etj. Vlerësonte punëtorët që punonin me pyjet dhe shfrytëzimine tyre, drejtuesit dhe vartësit dhe,njëherësh, respektohej nga punëto-rët dhe institucionet, ishte i mirë- pritur në çdo vatër ku shkonte.

të madhe, pasi përfshinte pyjet ngaMunella deri në Kashnjet. Siç kuj-tonte, problemi kryesor që shtrohejnë atë kohë ishte mbrojtja e pyjevenga prerjet, zjarret, etj. Kontrolli izonës bëhej duke ecur në këmbë ...Në shënimet që ka lënë, kujton menostalgji reformimin e shërbimitpyjor në shkal lë vendi , siç ishteinventarizimi dhe mbarështimi ipyjeve, që bëhej për herë të parë nëvendin tonë. Ai shkruan: “ Nga viti

1952 nisi të ndryshonte konceptipër ekonomitë pyjore në tërësi. Palënë pas dore mbrojtjen, filloi të vlerësohej shkencërisht pylli, të pë rcak to he j sa si a e ma teri al it drusor dhe vlerësimi tekniko-shkencor, i tij”.

 Në vitin 1952 Ndoi vazhdoi njëkurs kualifikimi në Tiranë për inven-tarizimin dhe mbarështimin e pyjeve.

 Nga viti1966 punoi në Mirditë nëdrejtimin e sektorëve pyjorë, deri nëvitin 1985, kur doli në pension. Gjatëkësaj periudhe ai shfaqi cilësitë mëtë mira të një punonjësi pyjesh. Aiishte dhe mbeti shoku dhe miku i tëgjithë pylltarëve, njeri model, korrekt,shembull për disa breza, sa serioz aq edhe gazmor. Këshillonte me kujdes, pa e ngritur zërin. Kolegëve më tërinj u sugjeronte me takt zgjidhjen e problemeve që kishin në punë. Fjala

e tij kishte peshën dhe pjekurinë enjë specialisti e mjeshtri të vërtetë.Dora e tij është ndjerë në shumë pu-nime pyjore, në objekte pyllëzimesh, përmirësim pyjesh, sistemime malore,në Kaçinar, Qendër, Rubik, Orosh,etj. Ka marr pjese në të gjitha inven-tarizimet e mbarështimet e pyjeve, tëkryera ne Mirditë, Pukë, Mat.

Pas daljes në pension, Ndoi, për aftësitë që kishte, u thirr nga struk-turat pyjore për të punuar në inven-tarizimin e bimëve mjekësore në zonatë ndryshme të Mirditës, ku punoirreth dy vjet. Asnjëherë nuk i shkë- puste lidhjet më personelin pyjor, bisedonte plot çiltërsi me ta, shpre-hte me takt vërejtjet që kishte...Kohët e fundit shprehte shqetësimin për shkatërrimin e pyjeve: “… pasvitit 1990 pyjet janë dëmtuar shumë dhe vazhdojnë të dëmtohen çdoditë, duke i prerë pa leje dhe pa zbatuar asnjë rregull e kriter teknik ... Është shumë e dhimbshme sidomos për ne pylltarët që kemi punuar një 

 je të të të rë dh e so t i sh oh imkatandisur në ketë gjendje ...”

 Ndue Koka ishte edhe fami ljar model. Rriti dhe edukoi katër djem,të cilët gëzojnë respekt në fshatin etyre të lindjes si edhe aty ku punojnëe banojnë. Në Perlat Qendër ai dokujtohet gjatë për urtësinë e thje-shtësinë që kishte, maturinë që tre-gonte, ku për disa vite e patën zgje-dhur edhe kryetar të fshatit. Vitet efundit lëvizi familjarisht me banim nërrethin e Kurbinit.

Me vdekjen e tij, shërbimi pyjor në Mirditë e më gjerë, humbimjeshtrin dhe bashkëthemeluesin e

tij, specialistët e këtij shërbimi në vitehumbën një koleg të vyer, siç ushprehen me këtë rast Pjetër NikollëDoda, Vlash Legisi, Ndue Prenga,Gasper Gjoci, Pashke Gega, TerezeDudi, Ndoc Deda, Bardhok Çupi,Pjetër Gjikolaj, etj.

Emri i specialistit veteran NdueKoka do të jetë përherë në kujtesëne pylltarëve Mirditorë.

  N. Koka me Gjergj Dedën dhe me Pjetër Gjikolën

N. Koka me bashkëshortendhe djemtë

Në Ditën e Tokës 2016, me 22 prill, në Nju Jork, nga rreth 195 vende tëbotës u nënshkrua Marrëveshja e Parisit. Ky nënshkrimi plotësonkërkesën kyçe për hyrjen në fuqi të traktatit historik “Për ndryshimet eklimës”, miratuar me konsensusin e 195 shteteve të pranishëm nëKonferencën për ndryshimet klimatike 2015 të OKB në Paris. Delegacionishqiptar që nënshkroi këtë marrëveshje u kryesua nga zv.kryeministriNiko Peleshi, i cili firmosi për më shumë O

2, më pak CO

2. Sidoqoftë,

unë po ngjitem të marr ca molekula (pa ‘C’). Ku i dihet (?!).Ajo që dihet me siguri është që duhet të ndryshojmë sjelljen tonë ndajpemës. Kjo është çështja. Sikur çdo shkollar (mbi gjysmë milioni, nëmos çdo qytetar) të kishte pemën e vet të dedikuar ...!Si në shembullin në vijim, shkëputur nga “ Shalom Izrael” , që kamshkru ar vite më parë ...Izraeli ka vetëm 21 mijë km2. Dhe 60 për qind e saj është shkretëtirë.Ku jetojnë, si jetojnë e si mbahen mbi 8 milion njerëz?

Izraeli ka, më tej, vetëm një pyll të vogël natyror, diku në veriun e tij. Tëgjithë pyjet e tjerë janë ‘artificialë’. Që do të thotë se çdo pemë ështëmbjellë nga dora e njeriut. Një nga një. Pema në Izrael është si objekt kulti.Me të cilën lidhet shumëçka, deri mitet, legjendat, profetët. Në Kodrën eUllinjve, në Jerusalem, ka pemë ulliri më se dymijë vjeçare. Ato mbahen sitë vetmet dëshmitare të gjalla të kohës kur besohet se jetoi vetë Krishti. Aiu arrestua pikërisht në një kopsht me ullinj. Të cilët janë sërish atje ...Meriton të theksohet se me gjithë historinë, krenaria hebraike është elidhur sërish me zhvillimin e sotëm. Deri edhe kujtimi i viktimave tëHolokaustit. Pemët janë simbole të krenarisë, kujtimit, zhvillimit. Menjë ligj të vitit 1953 (Heroizm Low) u krijua Yad Vashem-i, Muzeu ifamshëm i Holokaustit. Në fakt, nuk është thjesht një muze. Ështënjë mal i “ndërtuar” në kujtim të gjashtë milionë viktimave. I gjithëmali, më parë shkretëtirë, ka marrë jetë. Jo vetëm për nga godinat,por edhe për faktin se në kujtim të çdonjërit që ka strehuar hebrenjgjatë Luftës së Dytë Botërore është mbjellë, ushqyer e rritur një pemë.Dhe çdonjëra ka një emër të përveçëm: në trungun e saj, në një pllakë,është shënuar emri i njeriut që kujtohet përmes saj.Më tej. Izraeli ka vetëm një burim uji: lumin Jordan. Një lumë, qëburon në 200 m nën rrafshin e detit (Deti Galile) dhe derdhet në minus400 m (Deti i Vdekur). Mendoni se çfarë energjie shtesë duhet për taçuar ujin e burimit të vetëm te konsumatorët. Dhe, prej burimit tëvetëm, shuajnë etjen, madje një etje nga ato që të krijon shkretëtira,të gjitha qeniet e gjalla. Të tilla konsiderohen edhe pemët, lulet, edhefijet e barit. Të gjitha e kanë tubin plot ujë te ‘koka’ ...

(Marre nga Fb)

IzraeliNjë vend nga mundtë mësohet shumë

Prof. dr. Lekë SOKOLI

8/17/2019 Kurora 154.pdf

7/8

7

Vaji i kungullit, me prejardhje nga zona më e gjelbër e Austrisë (Steiermark), kangjyrë të errët, aromë të këndshme dhe është i njohur për vetitë e tij të shumtaantioksidative e shëruese.Përmban Selen dhe Vitaminë E, të njohura për efektin antioksidant dhe për mbrojtjen e organizmit nga radikalet e lira.Ul kolesterolin, në sajë të përqindjes së lartë të acidi t l inoleik dhefytosterolit.Ka veti antiinfektive dhe përdoret për trajtimin e artritit reumatoid.Përmban gjithashtu vitamina C, beta-Karoten, hekur, kalcium, kalium dhe

magnez.Vepron si vazodilatator (pra zgjeron kapilaret) dhe kështu ul tensionin elar të në sajë të acideve yndyrore të pangopura (omega3), dukeparandaluar sëmundjet e zemrës dhe të fshikëzës së urinës . Ky vaj ështëgjithashtu i njohur për efektin pozitiv në kancerin e prostatës.Këshillohet të përdoret në sallaturina dhe në disa gatime. Ka shije të veçantëe të këndshme arre dhe nj ihet s i del ikatese në shumë restoranteevropiane.

Cel: +355 66 66 79 059

Vaji i farave të kungullit(Cucurbita pepo var. styriaca)

Si shumë shqiptarë,edhe unë kam nd-

 jekur nëpërmjettelevizorit, protestat ebëra për parkun e ri të

lojërave, te kodrat e Li-qenit Artificial të Tiranës.Në parim, jam dakord meprotestat. Poeti i madhamerikan, Uollt Uitman,para 161 vjetësh, tevëllimi i tij poetik “Fijebari”, shqipëruar nga imadhi Skënder Luarasi,duke iu drejtuar popujvethotë: “Kundërshtonishumë, binduni pak/ sebindja e verbër, të shpienë skllavëri të plotë …”.Në këtë vështrim, edheprotestat e shoqërisëcivile, sidomos asaj mje-

disore, janë me vend.Por, edhe ato, para se tëdalin në protestë, lypsettë kenë informacion tëplotë, për atë që do pro-testojnë e jo të nxitennga politika, se kështukomprometohet misionii tyre. Aq më tepër, ash-përsimi i protestës, dukeshkatërruar edhe rrethi-min e makinerive, ështëpa vend e i papranue-shëm. Pa vend më duketedhe pjesëmarrja në pro-testë e deputetëve, si

dhe e presidentit të Repu-blikës.Zgjerimi i protestës, ndo-shta erdhi edhe nga mos-informimi i plotë i opinio-nit publik. E them këtë,sepse vërejta që vetëmpas disa ditësh të prote-stës, kryetari i bashkisësë Tiranës, Erion Veliaj,deklaroi se aty nuk dondërtohen pallate, siçthoshin protestuesit.Bile ai theksoi: “Në qoftëse aty do ndërtohenpallate, unë do të jap do-rëheqjen”. Kjo deklaratë

bindëse, duhej bërë qyshnë fillim, jo atëherë kur“vloi kazani”. Edhe diçkatjetër. Në këto 25 vjet,janë shkatërruar mijërahektarë pyje, që po t’ishohësh, duket sikurkudo kanë rënë bomba.Por, me pak përjashtime,vetëm ndonjë shoqatë

mjedisore apo disa inte-lektualë, e kanë ngriturzërin, ndërkohë që pre-rjet kanë vazhduar me

 vite. Për shkatërrimin e

tyre, desh ngritur zëri de-ri në qiell. Media, po,mes tyre edhe “Kurora e

Protestat për Parkun e Lojërave dhe …Një paralele me një park të ri në Amerikë

Nga FUAT MEMELLIBoston SHBA

* **

Protesta në fjalë, më nxi-ti të bëj një krahasim menjë park të ri, që po ndër-tohet në qytetin Med-ford, pak kilometra ngaBostoni. Ky park, me njësipërfaqe prej rreth 2 dy-nymë, do mbajë emrin enjë prej viktimave të bo-mbave të Bostonit, në vi-tin 2013, studentesChristle Campbell, e cilaka qenë banore e qytetitMedford.Isha në ceremoninë që uorganizua nga bashkia e

qytetit dhe institucionetë tjera, me rastin e fi-llimit të punimeve. Qe

Gjelbër”, e ka trajtuar kë-të problem. Për pyjet, sidhe për shumë veprime

 joligjore që kanë ndodhurpas viteve ’90, mund tëshkruhet shumë, por nëkëto radhë, po sjellimnjë fakt, si paralele meatë që ndodhi në Parkune Tiranës.

një ceremoni mjaft e bu-kur e prekëse, ku morënpjesë dhe folën kryetari i

 bashkisë, senatorë e kon-gresmenë, të afërm të

 viktimave, si dhe të pla-gosur, që kanë mbeturgjallë, me këmbë apoduar të prera. U lëshuanedhe pëllumba, simboletë paqes.Pas ca ditësh, filluan pu-nimet sipas projektit. Më

 binte rruga në atë zonëdhe ndalesha herë pashere. Nga sa kam parë,po tregoj vetëm ndonjë

aspekt, që më ka bërëpërshtypje. Te sipërfaqjae caktuar për këtë park,e cila ndodhet në qendërtë qytetit, u prenë 3-4 dru-rë 40-50 vjeçarë, qëpengonin, pasi ndodhe-shin në mes të sipërfa-qes. Nuk u bë asnjë pro-testë për prerjen e tyre.

U tregua kujdes i veçan-të për prerjet, që të mos

dëmtoheshin drurët qëdo mbeteshin. U prenënë fillim degët e sipërmedhe u vazhdua nga lart-poshtë, deri sa mbetejtrungu, i cili gjithashtupritej pjesë-pjesë. Trun-gjet e drurëve që s’dopriteshin, u mbështollënrreth e rrotull me njërrjetë të butë nga

 brenda, ndërsa mbi të u vendosën listela druri.Një përkujdesje sikurdrurët të ishin fëmijë të

 vegjël. Ndoshta specialis-

tët tanë të pyjeve e njo-hin këtë praktikë, ndërsamua më bëri përshtypje.Në fillim kujtova se kjombështjellje u bë për t’imbrojtur nga të ftohtit,se po afronte dimri. Por,ky arsyetim nuk më bin-di, pasi ishin drurë të më-dhenj. Për të shuar kurio-zitetin, pyeta një nga pu-nonjësit e firmës që pokryente punimet. Ai mëtha se mbështjellja u bëpër të mos u dëmtuardrurët gjatë punimeveqë do kryheshin. Me sa

di, kjo praktikë nuk për-doret në Shqipëri, porndoshta mund të zbato-het për raste të kësaj na-tyre. Qëllimi i këtyre ra-dhëve nuk është thjesht

te kujdesi për drurët, porpër të bërë një paralele,

siç theksohet edhe në ti-tullin e shkrimit.Në mbyllje, desha të the-ksoj se unë e mora këtëshembull nga Amerika,për dy arsye: Së pari, përtë thënë se për interesapublike, edhe këtu pritenpemë. Sigurisht, sipas li-gjeve e jo kuturu, ku t’idojë qejfi ndërtuesit. Sëdyti, desha të theksoj segrupimet politike apo sho-qatat e ndryshme, kanëprobleme më madhorenë Shqipëri për të protes-

tuar, si papunësinë, kri-met, largimet e brezit tëri nga vendi, korrupsioninë drejtësi e institucionetë tjera,varfëria, që nëdisa zona ështëekstreme, etj., etj.Për lexuesin e shoh me

 vend të sqaroj se në dhën-

ien e këtij opinioni nuk nisem nga asnjë motiv politik, pasi nuk kam qenëasnjë here anëtar i asnjëpartie. Por, si shumë inte-lektualë të tjerë, kam për-

krahur ardhjen e demo-kracisë në Shqipëri. Përkëtë dëshmojnë edheshkrimet e mia në shty-pin opozitar, sidomos vi-tet e para të demokracisë.Partia ime, si dhe e mjaftintelektualëve të tjerë tëpavarur, është Shqipëria.

Çast nga mitingu për fillimin e punimeve

Fillimi simbolik i punimeve

Drurë të rrethuar për tëmos u dëmtuar 

Çast nga puna për prerjen e drurëve

Parku i nesërm

8/17/2019 Kurora 154.pdf

8/8

8 E N G L I S H

This project is funded by the European Union

KËSHILLI BOTUES

PhD.C E. Imeraj, A. Sokoli, Mrs. LinditaManga, Dr. A. Petto, Prof. dr. B. Lushaj,Prof.as. dr. E. Toromani, MSC J. Gjini,Dr. D. Pistoli, Prof. dr. A. Postoli, A.Gacaferi Financë, marketig:

Msc. Gj. Fusha

REDAKSIAV. Hoxha (Kryeredaktor),Gj. Fierza (Zv.kryeredaktor),F. Memeli, dr. R. Jata, A. Seci

Kontaktoni:erinda 001@gmail.comvelihoxha@yahoo.com - 068 21 42 098

Klubi Ekologjik, LezhëGazeta “Kurora e Gjelbër”Nr. llogarie: 0110154266www.ecl-albania.org

ENVIRONMENTAL SERVICES

PROJEKT

Eco-Nord project or “CapacityBuilding Of Civil Society InNorthern Albania To ImproveBiodiversity And EnvironmentalProtection”, financed by theEuropean Union, which is beingimplemented by ALCDF(Foundation for the Developmentof Local Capacity) is in its secondyear of application.

management of natural resourcesat the local level.Eco-Nord project, which is beingimplemented by ALCDF, and

 project ACHIVE, implemented by REC Albania, are the pioneersof the first initiative of theEuropean Delegation to delegateEU funds and the practice of their management to local organi-zations, to raise the possibility of 

accessing these funds to a greater number of civil society organi-zations. This initiative continueswith other sub grants to theanticorruption field, human rights,children’s rights, judicial reform,the fight against money laun-dering, organized crime, etc. Inthis point of view, the challengefor ALCDF and Eco-Nord staff has been the continuous infor-mation and communication withall organizations, to clarify the

 practice , criteria and enhance

their skills in the application andmanagement of these funds.Open and individual meetings,instructions and information in thelocal and central media, are usedto spread as wide and clear asthe new philosophy and practiceof the EU labor. Cooperation andcoordination of work have beenestablished with all stakeholdersand partners, as the European

Forestry is an integral part of rural development and support of sustainable land use. Mitigation of climate change should include thedevelopment of forest area and sustainable forest management.Investments in the development of forest areas and forest protection arecontributes to the potential growth of rural areas, the protection of ecosystemsand expanding the potential for producing renewable material for the greeneconomy. Furthermore, many farmers are also forest owners, especially of smaller units of forests, therefore, the combination of agricultural withforest activities are considered as an additional source of income.Current rural development policies aim the increase of agricultural production and competitiveness in ways that reduce rural poverty andmanage natural resource base, particularly forest resources.Agriculture and forestry are two closely related components of thedevelopment of rural land use. In Albania, villagers manage agricultureand forestry, typically as part of diversification of agro-forestry and

Silvo-pastoral systems. Within a watershed, villagers usually use thehighest land for forestry (lumber and erosion prevent) and pasture, andlower land for crops. Albanian forest sector carries huge potential tosupport economic growth, rural employment, industrial developmentand environmental preservation.Forests in Albania are used for manufacture and defense, to meet customer needs for materials (wood industry, construction, etc.), firewood, andto perform other functions (erosion control, biodiversity conservation,recreation, tourism, hunting, sports, etc.). Coastal forests also play a protective function, preventing the salty winds from inside entering.Environmental Services Project, funded by the World Bank, the SwedishGovernment and the Global Environment Foundation (GEF), to support the practices of sustainable land management and to increase the monetary andnonmonetary benefit of communities targeted areas of the project which aremostly in rural mountainous areas, prone to erosion, it includes a componentto provide grants as those IPARD to improve land management. The grant

 program, as they IPARD Environmental Services Project, includes supportfor the creation and protection of forests. Ministry of Environment(Environmental Services Project) is planning to develop an informationcampaign in all regions of the country, starting from 28th of April 2016 at theGjirokastra region. The aim is to inform potential applicants of competitivegrants scheme and to acquaint them with the objectives, criteria and applicationapproach. This campaign will take place in the framework of close cooperation between the two institutions, the Ministry of Environment with its structures(the State Inspectorate of Environment and Forests) and the Agency for Agricultural and Rural Development (ARDA). Information campaign and,subsequently, the application process will be developed with the support of the technical staff of the Forest Service Offices, newly created in themunicipality, as direct beneficiaries of these investments.

Competitive Grants Component

ERJON ISTREFICoordinator of Environmental Services Project

Delegation in Albania, RECAlbania, ANTTARC, which is

 partner with ALCDF and stateinstitutions at central and locallevels.

Eco-Nord Project,an Opportunity for Civil Society Organizations in

Northern Albania to Work with Funds and EU PracticesBESNIK ALKU

Coordinator of the Local Initiatives Fund

Page 1, 2

The focus of the project is thesupport of civil society organi-zations in northern Albania(respectively in the regions of Kukes, Dibra, Lezha and Shko-dra) to enhance their technical,administrative and financial skillsin accessing and managing fundsunder EU standards and requi-

rements. This support hasconsisted in two main areas,through activities that strengthenthe capacity of organizations,such as trainings, instructions, andnetworking. As well as in termsof providing small grants, through“Local Initiatives Fund” for initiatives that address theconservation, enrichment of biodiversi ty and sustainable

During this period a severalnumber of activities were realizedwith representatives of civilsociety in order to assess thecapacity development needs,information sessions, training inProject Cycle Management,instructional sessions on financialmanagement of Eco-Nord funds,etc. Also, there have beencompleted the applications for two rounds of grants to local

initiatives funds, which had a greatinterest (95 applications) by civilsociety organizations, to applywith concrete initiatives that bring

 positive changes in the field of  biodiversity and environmental pr otec ti on and ar e be ingimplemented around 14 winning

 projects of the first round. Thewinners of the second roundcontracts are expected now.

Page 1, 2

It is placed 44 km away fromGramshi, at the height of 1250 mabove sea level. The earlysettlement, which revolves aroundtwo empires, the Roman andByzantine, but known for the greatdevelopment that took the XIV-XVII centuries. Mention for thenatural beauty, churches, bridges,and cobblestoned old taps. Road

OUR NATURAL TREASURES

GRABOVA, TOURIST MYSTERY AND MAGICto Grabovë is a nice adventure for those who use 4x4 cars, especiallythose of Rally competitions, whilefor some others is a bit trou- blesome, but certainly worth itwhen you look around the

interesting environment and wherecould be passed by a naturalsurprise to another, from themountain to the field, from the river to the forest, from rock to full

 production fields, sources of coldwater in the valleys with wild plantsof all kinds. From Gramshi to

Grabove could be traveled by busto Lenie and return. In this case,from Lenia must be traveled onfoot about 1 hour and 30 minutesto go in Grabovë and vice versa.In Grabovë could be found hotelsas well... Page 4

Luftar GALINA