8/3/2019 Kurora 110

1/8

1Kurora e Gjelbr

Kurorae

GjelbrGazet e Federats Kombtare t Pyjeve dhe Kullotave Komunale, Tiran (Viti i trembdhjet i botimit) Nr. 110, tetor 2011 mimi 20 lekFKPKKFKPKKFKPKKFKPKKFKPKK

FederFederFederFederFederata Kombtareata Kombtareata Kombtareata Kombtareata Kombtaree Pyjevee Pyjevee Pyjevee Pyjevee Pyjeve dhedhedhedhedhe

KullotaveKullotaveKullotaveKullotaveKullotave KomunalKomunalKomunalKomunalKomunaleeeee

www.shkpkk.org

Z hveshja e Shqipriston vazhdon me ritmet shpejta e t pabe-sueshme. Duket se ata q kanqeverisur kombin shqiptar nmijvjearin e fundit, ia kandal t mos vihen n tehun ekritikave pr kt krim q ka

filluar hert dhe po vazhdon papushuar t na shmtoj peiza-zhet, djeg e masakroj drurte bimt dhe t humbas papushim tokn. Ish-presidentiamerikan Rusvelt pati ln njamanet, q mund t prmbli-dhet: do gjenerat e ka prdetyr q ti ler asaj n vijim

tokn n nj gjendje m t mirse sa e ka gjetur. Evropa edendur dhe e zhvilluar duket qpas nj vuajtjeje t gjatdisashekullore, e gjeti zgjidhjenrreth dy shekuj m par. Ne ehumbn at shans dhe historinnuk mund ta gjykojm.

M 2-3 nntor 2011 umbajt n Tiran Kon-ferenca Ndrkomb-

tare Politika e Pyjeve dheReformave n Shqipri drejt

standardeve t BE, organizuarnga Akademia e Shkencave tShqipris dhe Akademia Suedezee Bujqsis dhe Pylltaris, membshtetjen e Ministris s Mje-disit, Pyjeve dhe Administrimit tUjrave. Morn pjes ministri iMjedisit Fatmir Mediu, kryetari iKomisionit Parlamentar prMjedisin, Jemin Gjana, deputet tKuvendit t Shqipris, prfaq-sues nga Banka Botrore, SNV,SIDA, Federata Kombtare ePyjeve dhe Kullotave t Shqip-ris, prfaqsues nga institucionete Kosovs, t shoqris civile dhebots Akademike.

Pas prshndetjevenga organizatort, tpranishmit i prshndetiMinistri Mediu, i cili ndrt tjera theksoi vazhdimine reformave pyjore nvendin ton, si dhe ne-vojn pr nj koordinimndrsektorial dhe integr-im vertikal.

reformat, iniciativat, sfidat dhekontributin e pyjeve e kullotaven zhvillimin rural ekonomik tvendit.

Z. Bjrn Merkell, prfa-qsues i Agjencis Pyjore Sue-deze, dha nj pamje t gjendjes spyjeve n Suedi dhe zhvillimin ePolitikave Pyjore ndr vite.

Z. Lennart Ljungman, pr-faqsues i SIDA, foli pr vizionete Strategjis Pyjore dhe inputet

pr rishikimin e politikesPyjore ne Shqipri.

Z. Esbjorn Anderson,foli pr Shrbimin Kshi-llimor n Pyje dhe ndrtimine kapaciteteve t qeverivelokale n Shqipri.

Z. Bob Kirmse, prfa-qsues i BB, paraqiti aspe-kte teknike t Pylltaris Ko-munale n Shqipri.

zhvillim-in rural,ndryshi-met kli-matikedhe zbu-tjen evarfris.

KONFERENC NDRKOMBTAREKONFERENC NDRKOMBTAREKONFERENC NDRKOMBTAREKONFERENC NDRKOMBTAREKONFERENC NDRKOMBTARE

Politika e Pyjeve dhe Reformave nPolitika e Pyjeve dhe Reformave nPolitika e Pyjeve dhe Reformave nPolitika e Pyjeve dhe Reformave nPolitika e Pyjeve dhe Reformave nShqipri drejt Standardeve t BEShqipri drejt Standardeve t BEShqipri drejt Standardeve t BEShqipri drejt Standardeve t BEShqipri drejt Standardeve t BE

Sa her trajtohet kjo tem,pyetja e par q t shkon nmndje sht nse ata q marrin

vendime dhe na drejtojn, kaninformacion apo e njohinzgjidhjen, q e shptoi pyllin etokn evropiane nga prerja apogrryerjet. E di se n kurikuln

e Fakultetit t Pyjeve, kjo derivon nuk sht trajtuar. Njshkenctar nga Akademia eShkencave Suedeze, q ishtepjesmarrs n konferencnshkencore pr t sotmen e tardhmen e pylltaris Shqiptare

Studimi i t drejts pr tokn, pjese shkencs dhe politikave pyjore

HAKI KOLA

N mbshtetje t pikes 4 tnenit 102 t Kushtetutes, t nenit

7 t Ligjit 9385 dat 4.5.2010 Pr

Pyjet dhe Shrbimin Pyjor, t

ndryshuar, te Vendimit te Keshillit

te Ministrave me numer 26 date13.01.2010 Pr prcaktimin e

numrit t punonjsve n Ministrit

dhe Institucionet Qendrore, t

Urdhrit t Kryeministrit nr. 26 dat24.02.2011"Pr miratimin e Struk-

turs dhe organiks s Ministriss Mjedisit, Pyjeve dhe Administri-

mit t Ujrave, Z. Fatmir Mediu

urdhron q n strukturn organi-

zative t Drejtorive t Shrbimit

Pyjor, t krijohet Seksioni i Shr-bimit t Ekstensionit dhe Pyjeve

Komunal.

N urdhrin e ministrit Mediu

nnvizohet: N thellim t reforms

Vijon n fq. 2

ALBORA KACANI

Vijon n fq. 2

KRIJOHET SHRBIMII EKSTEN-SIONITDHE PYJEVE KOMUNAL

Pr t shnuar Vitin Ndrko-

mbtar t Pyjeve, 2011, pr-

faqsues t pronarve t Pyjeve

Maqedoni, Kosov e Shqipri, bash-

kuan iniciativat e tyre n nj aktivitet

rajonal pr promovimin e rndsis

s pyjeve, duke prfshir fmijt t

Part.

Po, si u prjetua kjo ngjarje nga fmi-

jt e komuns Tomin n Shqipri?

N pyllin e fshatit Cetush, si

fshati i par pilot n Shqipri,

me 10 nntor 2011 pati nj fest

t vrtet. Pronari Daut Mera e

banor t tjer, nuk ofruan ve-

tm pyllin dhe produktet e nxje-

rra nga ai, por edhe bujarin e

mikpritjen tradicionale pr my-

safirt e ardhur nga Kosova,

Maqedonia e Shqipria.

Viti Ndrkombtar i Pyjeve - 2011

Pylli n syt e fmijve...Pylli n syt e fmijve...Pylli n syt e fmijve...Pylli n syt e fmijve...Pylli n syt e fmijve...Vijon n fq. 6

Vijon n fq. 6

Z. Lennart Axcell, prfaq-sues i Federats Suedeze t Prona-rve t Pyjeve, theksoi rolin eShoqatave n implementimin eprogrameve kombtare e politikn.

Prof. Dr. Michael Muss-ong, prfaqsues nga Universitetii Shkencave t Aplikuara, Eber-

swalde-Gjermani, prezantoi Sfidatdhe Ndryshimet n arsimin e lartpyjor n Shqipri.

Prof. Nehat ollaku, drejtorpran PZHBN, solli prvojn dhe

Konferenca pasqyroi prvojatdhe praktikat pozitive t reformavedhe ndikimin e tyre n mena-xhimin e qndrueshm t burime-ve natyrore n vendet e zhvilluara,si Suedia, por pa ln mnjanedhe prvojat nga Ballkani e Shqi-pria. N mnyr t prmbledhur,u mbajtn kio referate:

Prof. Dr. Arsen Proko, drej-tor n Drejtorin e Prgjithshmet Pyjeve e Kullotave, foli pr

Z. Peter Campen, prfaq-sues i SNV pr gjith Ballkanin,foli pr Politikn Pyjore e reformatligjore n Ballkan dhe bri nj pa-sqyr t proceseve gjithprfshi-rse, bazuar n krkesat q ndry-shojn vazhdimisht dhe realitetin.

Z. Andrew Mitchel, prfa-qsues i BB, paraqiti rndsin ePagesave pr Shrbimet Mjedi-sore, si forma t reja financimi pr

T rriturit e pranishm prjetuan

emocione t veanta kur pan pyllin m

t bukur se kurr, nprmjet syve t

fmijve 7-11 vjear. Vet fmijt kishin

prgatitur kng e vjersha, por ajo ka e

8/3/2019 Kurora 110

2/8

2 Kurora e Gjelbr

t 1-2 Nntorit 2011, organizuarnga Akademia e Shkencave Buj-qsore t Suedis, n bashk-punim me Akademin Shqip-tare t Shkencave, rekomandoime kmbngulje q shtja epronsis dhe t drejtss prdorimit t toks pyjore tprfshihet n kurikuln e Fakul-tetit t Pyjeve. Koha do t tre-goje nse zri i tij ka arriturndonj vesh q dgjon. Kujtojq ka m se 15 vjet q debatojmme koleg q psh edhe proble-matika e pyjeve komunale tfillonte t trajtohej nga kyFakultet, por n fakt kto 15vite nuk kan mjaftuar pr t

bindur vendimmarrsit.Ndoshta sht tepr teknike

dhe pr publikun bhesh ibezdisshm kur prsrit shpesht njjtn gj, por meq flitet prtokn, ujin e ajrin, m mir tmrziten e ti rregullojn se sat lihen t qet e ti shkatrrojn.Le t shrbej kjo si nj leje qtua kujtojm kt mekanizm,q shqiptart e patn t partn kanunin e tyre, ashtu instin-ktivisht, e sado q zakonishtduam ta prcjellim fajin nhistori, psh tek turqit, kta t

fundit jo vetm nuk ua rrzuankt t drejt kanunore, por nhapsirat e Kosovs ua legali-zuan fillimisht fshatrave e mpas secilit sipas familjeve, toknme pyllin e tij, ndrsa n mal-sit, ku nuk kishin pushtet tplot, pothuaj nuk arritn as tfillonin ta legalizonin t drejtnq e kishin ndar banort menjri tjetrin pr do pllmb ttoks me an t kanunit. Edhen pjesn fushore t vendit,dgjon me dhjetra raste qbanort prmendin pr doku-mente Osmane kur krkojn

ndonj t drejt pronsie apoprdorimi pr prona pyjore npjesn lehtsisht t aksesue-shme t vendit. Periudhn paslufts s dyt botrore kemi tleht ta justifikojm, pasi iafaturojm komunizmit. Ajo qnuk kuptoj sht se prse edhe20 vjet pas rrzimit t komu-

nizmit, kjo mbetet tabu e u-ditshme, shpesh me zarar, qoftedhe pr tu prmendur. Diku t

vete mndja tek ashprsia me tcilin u luftua kanuni nga komu-nizmi, ashprsi q gjenerata

jon e jetoi n shum detajeemocionalisht. E groposi nmnyr t pabesueshme. Prshumicn e njerzve lufta ku-ndr kanunit sht konceptuarlidhur me pjes t tij t lidhurame hakmarrjen apo dallimet epadrejta gjinore. Vet luftuesite kanunit diku e prmendin sekanuni ishte i dmshm pasimbshteste pronn private. Pakkush sht thelluar t shoh se

ciln pron private, apo se ishtefjala pikrisht pr pyjet e ku-llotat. Qeveria e Nolit e pro-gramoi n kuadrin e reforms setoks parimin q populli tmerrte n pronsi pr t sigu-ruar nevojat pr material dru-sor apo kullosor, ka fort rrallprmendet, nga studiues t sdrejts. Pr malsort kanuniishte ve t tjerash edhe njkadastr, q ndante e prku-fizonte t drejtn pr territorinku jetonte. Njerzit urban ktose nuk duan ose e kan t

vshtir ta kuptojn. Bazuar nkanun e gjith toka e Shqiprisishte e ndar pr krahinat,fshatrat, fiset. Kjo jeton deri nditt tona. Secili mund ta pro-

voj kt trashgimi n njmnyr shum t thjesht,megjithse pyjet e kullotat nukishin t ndara me kufi midisfshatrave, megjithse shteti nukkishte asnj hart apo regjistrpr kufijt e fshatit apo familjes,n vitin 1990, kudo q u provua,u konstatua se komisionet meprfaqsues t fshatrave egjetn dhe se shumica e kan

pranuar reciprokisht kt kufiq vinte q nga kanuni. Pra,kudo endet shpirti i patrupzuari kufijve, q tashm ka marrformn e nj fantazme, n pyll ekullot, njerzit lokal i din, e

vazhdojn n mjaft raste edhe izbatojn me sukses, n tkundrt ata q prfaqsojn

shtetin, nuk i njohin dhe kurr,pavarsisht nga premtimet eherpashershme, nuk filluan tipranojn apo ti regjistrojn.sht pabesueshme q edheshkolla, dijet apo politikat

vazhdojn t rezistojn e tiqndrojn larg ksaj sfide, pakaprcimin e s cils nuk kafrenim t degradimit. Kjo po-litik e vazhdueshme e sofisti-kuar e mosnjohjes , u ka shkak-

tuar humbje t pallogaritshmeshqiptarve, shkatrrime edegradim, q n ditt tona poshtohet, duke prfshir pyje,shtretr lumenjsh, kullota e dopllmb t toks pa zot nShqipri.

Alpet e Evrops jan aktua-lisht t begata pr nga mbu-lesa pyjore. Komunitetet e k-tyre Alpeve n vitin 1848 umorn vesh me shtetet e tyredhe e ndan token e midis tyre,q t mbronin me kt aktpyllin, kullotn dhe tokn q irrit kto t dyja dhe ushqen rru-

zullin me uj. Sot ata dshmojnse arritn rezultate fantastike,ruajtn dhe shtuan pyllin ekullotn, ruajtn e pasuruantoken e ujin. Ata e shmangntragjedin e t prbashkts qpo ndodh n pyjet e kullotatshqiptare. Kt e arritn (i) dukendjekur parimet vendosjes skufijve t qart; (ii) rregullat prt drejtat e detyrimet reciprokeshtet-komunitet u prputhnme kushtet dhe nevojat lokale;(iii) individt q jan pjes ektyre marrveshjeve kan tdrejt t marrin pjes pr ti ri-

shikuar, (iv) autoritetet shtet-rore ta respektojn t drejtn ekomuniteteve n vendosjen ektyre rregullave, (v) nj sistempr vetmonitorim t sjelljes santarve ngrihet e funksionon;ka nj sistem t pranuar san-ksionesh pr shkelsit dhe an-tart e komunitetit kan mu-ndsin e arritjes se mekani-zmave me kosto t ult pr tzgjidhur konfliktet.

Pr ne ballkanasit perndi-mor tingllon si e pabesueshmekur msojm q shteti mena-xhon at q u tepron banorverural. Q n vitin 1948, kur

banort e Austris, s bashkume shum shtete t tjera tEvrops e fituan t drejtn qnga bujkrobr t ktheheshin npronar t nj siprfaqe toke tmjaftueshme pr t siguruarnevojat e tyre vjetore me lnddruri e baz ushqimore pr ble-

gtorin. Jan mbi 2000 komu-nitete pronare t pyjeve n zo-nat e banuara prreth Alpeve,atje ku takohen kufijt shtet-rore t Italis, Austris e Sllo-

venis, t cilt kan mbi 2000 vjet prvoje administrimit prbashkt. Mohimi i dhun-shm i kanunit t Lek Dukagji-nit, Sknderbeut apo Idriz Sulit,

bri q guri dhe kufiri i vendo-sur n rrjedhn e shekujve, pr

t fiksuar t drejtn dhe dety-rimet e secilit mbi kto pasurit prbashkta, t mos njihejnga regjimi i kaluar, duke u tun-dur banorve gjithmon kam-

bann e mungess s dokumen-tacionit, duke krijuar pasigurishkatrruese, q i hap rrugnzbatimit t tragjedis s t pr-

bashkts mbi kto pasuri tmuara.

Kan kaluar 162 vjet, qkurlvizja fshatare n t shumtn e

vendeve t Evrops Perndi-more fitoi dhe qeverit filluant rregullojn t drejtat e fsha-

tarve mbi tokn pyjore e kullo-sore. Bujkrobrit fituan lirin,

bashk me t drejtn q nevojatpr prodhime pyje e kullosoreti siguronin nga toka e tyre. Fer-mert e shteti i besuan sistemitt s drejts, e pranuan sfidn e

vshtir afatgjat t ndrtimit ttij. Shpate t tra malore tshfrytzuara tej mase pr nevo-

jat e industris minerare e tprera rrah, filluan t vishen e

jan shndrruar aktualisht nekosisteme mjaft t stabilizuara,q prodhojn e shtohen. Ball-kanasit e perndimit n atkoh nuk mundn ti bashkohe-shin ksaj lvizjeje. Rnia e mu-rit t Berlinit dhe fillimi i proce-seve demokratike i gjeti zyrtartt saturuar me mentalitetinkomunist lindor dhe gjeneratarurale q u ndesh me ket mo-ment, gati e kishte harruar qmund ti rikrkonte kto tdrejta t mohuara n shekuj. Emsuar q kto ti realizonteashtu si kishte br historiki-sht, n rrug joligjore dhe padetyrime fiskale, nj pjes epopullsis sikur edhe i druhej qt organizohej, duke u mjaftuarme nj shprndarje t toks

bujqsore. T fortt, q u li-dhen me politikn apo q sht-uan blegtorin, gjithmon i ka-n gjetur format e prdornitilegal t ktyre burimeve, dukeprer apo kullotur t drejtn efshatrave t tre. Zyrtart sikur

jan msuar t mos i pranojn

apo ti minimizojn nevojat prprodukte drusore vjetore tpopullsis rurale, aq sa ka viteq konsumi nuk regjistrohet emonitorohet. Duket sikur reali-teti virtual i krijuar n mendjene tyre sht larg realitetit,dhe umbetet hatri kur dikush thotq nj familje n Dragash, Puk,Kuks, Malishev, Devoll apoLeskovice, harxhon gjat nj vitiedhe 25 apo 30 m 3 dru pr

ngrohje, apo nj dele dhi apolop merr pr do dit nga pyllie kullota disa kilogram gjethe e

bar. T msuar q t nderojnqeverin apo zyrtart e lart,ata vrapojn t minimizojnkta tregues, t shmangin v-zhgimet e matjet, duke krijuarnj klim n disfavor t qyte-tarve politikbrsve. Ata nuke besojn psh q pylli shqiptarn gjendjen aktuale nuk kakapacitet t plotsoj nevojat ezonave rurale pr dru zjarri endrtim. Kullotat e jugut nuk iplotsojn nevojat e blegtoris

pr kullotje. Qeveria punon mepeshore t prishur,q i tregonshum her m pak peshn eatyre q n fakt i merren pyllit ekullots. I gjith sistemi sht iorientuar, akuzat t ndrsjellan rritje. Si rezultat, pr t plot-suar kto nevoja t papranuarazyrtarisht pylli pritet rreth treher m tepr se sa rritet dhe

vazhdon t degradohet. Kullotambishfrytzohet disa her mbikapacitetin e saj dhe degradimii toks, shtimi i erozionit e pr-mbytjeve jan n progresion.N pozicion krejt t kund-

rt jan banort e zonave rurale,q e vlersojn realisht atnevoje q ata prpiqen me domjet ta realizojn duke shfry-tzuar sa pyllin, apo fundin ears, buzn e prroit ku e sigu-ron drurin pr ngrohje me mini-mumin e transportit. Ky sistemsht arritur pas prpjekjevepothuaj njqindvjeare dhe

bazn e suksesit e ka garantuarnga regjistrat korrekt t toks trealizuar q n vitin 1871. Janprllogaritur nevojat pr dofamilje dhe sipas traditave ekushteve konkrete, jan

vendosur kufijt midiskomuniteteve apo familjeve, sidhe jan prcaktuar t drejtatdhe detyrimet e tyre nprmjetnj kuadri ligjor me prvoj mbi160 vjeare. Ata jan t

brengosur, q megjithse tditur sistemi i tyre menaxhuesnuk funksionon.

msimet e nxjerra nga Zbatimi iProjektit t Zhvillimit t BurimeveNatyrore n Shqipri.

Z. Alastair Anton, prfaq-sues i SNV pr Shqiprin, foli pr

Fuqizimin e Qndrueshm tPyjeve Komunale ne Shqipri.

Z. Kostandin Dano, prfa-qsues i Agjencis s Mjedisit, folipr rndsin e Monitorimit mbigjendjen, prirjet dhe rolin shum-funksional t Pyjeve.

Prof. Dr. Vath Tabaku, de-kan i Fakultetit t Shkencave Py-

jore, foli pr dy nga sfidat kryesoret silvikulturs, rndsin e ripy-llzimeve dhe matjet silvikulturoren zhvillimin e qndrueshm t pyjeve.

Z. Ibrahim Muja, prfaq-sues nga Kosova, paraqiti projektin

pr mbshtetjen e menaxhimit tpyjeve me GIS n Kosov.

Z. Bilal Sulo, ekspert pranAgjencis Kombtare t Burime-ve Natyrore, foli pr Sfidat dhemundsit e energjis nga biomasa.

Z. Rexhep Ndreu, kryetar iFederats Kombtare t Pyjeve eKullotave Komunale, foli pr drej-timet kryesore t veprimtaris sFederats dhe fokusin e saj n poli-tikat e reformat pyjore n Shqipri.

Prof.As. Dr. Mihallaq Qirjo,foli pr njohjen e vlerave tbiodiversitetit dhe shrbimeve t

ekosistemeve pyjore nprmjetprogrameve t edukimit.

Z. Arturo Oradini, prfaq-sues nga PANGEA, i cili foli prInventarin Pyjor n Shqipri dheregjistrimin n Sicili.

Konferenca u vlersus si njrast mjaft i prshtatshm pr tforcuar partneritetin midisorganizmave shtetrore, shoqriscivile dhe bots akademike, pr tprfshir n agjendn e punsprmirsimin e politikave dhestrategjive, q ndikojn n pr-mirsimin e qeverisjes s pyjeve

n Shqipri, po dhe mbshtetjen edonatorve ndrkombtar nsfidat dhe reformn e pyjeve nvendin ton.

Sfidat kryesore pr zonatrurale n Shqipri mbeten thellimii reforms pr token e pyjet, zhvi-llimi i qndrueshm i bujqsis,blegtoris e pyjeve, nprmjetzbatimit t sistemeve agro-pyjore-kullosore, ruajtjes e mirprdori-mit t toks, n harmoni me mjedisin.

Ne fund t takimit, u hartuadeklarata e Konferencs, t cilndo ta botojm numrin e ardhshm.

Studimi i t drejts prtokn, pjes e shkencsdhe politikave pyjore

Vijon nga fq. 1

Politika ePolitika ePolitika ePolitika ePolitika ePyjeve dhePyjeve dhePyjeve dhePyjeve dhePyjeve dheReformaveReformaveReformaveReformaveReformave

drejt Standar-drejt Standar-drejt Standar-drejt Standar-drejt Standar-deve t BEdeve t BEdeve t BEdeve t BEdeve t BE

Vijon nga fq. 1

8/3/2019 Kurora 110

3/8

3Kurora e Gjelbr

komuna e shishtavecit, zgjonkomuna e shishtavecit, zgjonkomuna e shishtavecit, zgjonkomuna e shishtavecit, zgjonkomuna e shishtavecit, zgjoninteresin e turistveinteresin e turistveinteresin e turistveinteresin e turistveinteresin e turistve

G

jat ksaj vere, komuna eShishtavecit u vizitua nga disa

turist t huaj, t cilt ishin tinteresuar pr eksplorimin e vlerave turi-stike, traditat e menaxhimit t burimevenatyrore dhe atyre kulturore e etno-kulturore t ksaj zone. Nj grup prbhejnga ekspert pyjesh nga Austria, si dhehistorian, biznesmen, etnograf, etj.

Rruga nga Kuksi pr n Shishtaveckalon n Gryken e Vanave dhe shtvetm 35 km, por zgjat rreth 3 or, pasisht e pa rikonstruktuar. Kjo luginprshkohet nga fshatra t komunaveZapod e Topojan dhe gjat gjith rrugtimitndeshesh me kanione e shpate t thepisura,veshur me bimsi pyjore e kullosore. Sapo

del n territorin e komuns s Shishtavecithapet me nj peizazh shum trheqs, mekullota shum t pasura, me pyje ahu,mshtekne e dushku.

Isuf Omuri, me shum pasion i njehturistt me ka atyre u intereson pr gjithkt zon.

Komuna e Shishtavecit shtrihet 35 kmn lindje t Kuksit ose 185 km n verilindjet Tirans. Ajo kufizohet nga lindja mekomunn e Dragashit (Kosov), ngaperndimi me Topojanin, nga veriu meZapodin dhe nga jugu me malin eKallabakut (Maqedoni). Komuna ka mbi4800 ha pyje, nga t cilt 330 ha dushqe,

1600 ha ahishte, mbi 1000 ha halor dhe1856 ha lloje t tjera. Mshtekna eShishtavecit sht ndr m t veantat n

vendin ton dhe ruan vlera mjedisore,ekonomike e turistike. Ahu, i vetmi n llojin

e vet, i kultivuar nga vet banort e ksajzone e i ruajtur n mnyrn m t mire tmundshme, paraqet interes pr tu vizituar

gjeografik i ksaj komune t ngjan me njstadium t madh, q rrethohet nga

vargmali Guri i Mngjesit, Tallabak, Gurisi Samar, mali Pashtrik, kodrat e Kollovozitdhe Mademi i Gurve ... Baza ekonomikepr jetes jan bujqsia dhe blegtoria. Njndr kulturat m t njohura n shkallvendi, pr rendiment e cilsi, sht patatja(vite m par jan marr 350 kv/ha),kullotat shum t pasura e t bollshme prt gjitha llojet e bagtive, bjn t mundurmbarshtimin e gjedhit, deleve e dhive.

Pr tu prezantuar turistve disa ngatraditat dhe ushqimet Bio t zons, u benshum vizita n terren dhe n familje, kuu shijua edhe nj drek kolektive n njnga lokalet e fshatit.

Shaqir Mata, specialist bujqsie n ko-mun, u prezantoi t pranishmve pro-blemet e ktij sektori, vshtirsit e tran-zicionit dhe resurset natyrore e turistike, qlypsen shfrytzuar n favor t banorve tksaj komune. Toka bujqsore (1916 ha)sht shum e prshtatshme pr kulturatq mbillen n kt zon (patate, thekr, tr-shr, fasule, perime, etj.). Por, ndryshimi isistemit dhe tranzicioni i tejzgjatur kanbr q t prishet sistemi ujits n 80 % ttij dhe, pr pasoj, nuk mbillen shumica ekulturave; copzimi i tokave pr efekt tpronsis dhe futja e tyre n gardhe, bnt pamundur futjen e mekanikes bujqsore;

si dhe infrastruktura e amortizuar, rrisinkoston e transportit, si pr plehrat kimikeedhe pr produktet pr n treg.

N Qarkun e Kuksit

Kjo faqe u prgatit ngaXHELAL SHUTI

Koordinator i Federats s Pyjeve,Kuks

... Ndrsa kullotat (1250 ha) dallojn prbimsin e shumllojshme. Aty gjenboronic, trumz, gentian dhe mjaft llojeendemike e subendemike. Pjesa m emadhe e territorit t ksaj komune shtmarr dhe menaxhohet nga pushteti vendor;vet banort, me komisionet e tyre, janvendimmarrs pr t rritur prodhimet ngapyjet dhe t ardhurat pr familjet e tyre.

Agim Noka kryeplak i fshatit Novoseje, njhersh, kryetar i Shoqats sPrdoruesve t Pyjeve e KullotaveKomunale, u prezanton mysafirve vlerathistorike e kulturore t ksaj komune.Komuna Shishtavec, tha ai, shtrihet nlartsi mesatar nga rrafshi i detit 1350m, ka klim malore, me temperatura nga7 deri 180C, ndrsa n dimr, pr 120 -150 dit, nga -8 deri -200C. Pozicioni

E ardhmja e ksaj komune shtzhvillimi i turizmit malor. Mbetet synim ipushtetit lokal q n prioritetet e tij torientoj prmirsimin e infrastrukturs nt gjitha nivelet, t hap rrug e t nxisbiznesin privat pr grumbullimin eprpunimin e produkteve bujqsore eblegtorale e t bimve mjeksore, tzhvilloj hotelerin dhe turizmin familjar.Komuna duhet t hartoj plane zhvillimi me

baz zhvillimin e burimeve natyrore dhetraditn e komuniteteve t ktyre zonave,ti propozohet qeverise pr t shpallur parkkombtar vargmalet nga Shishtaveci, malete Korabit e deri n Maqellar, me qllimq kto territore t ken prioritet zhvillimine turizmit dhe gjith zhvillimet e tjera t jenn mbshtetje t tij.

N Qarkun e Kuksit transferimii pyjeve dhe i kullotave npronsi t NjQV sht ngareformat m t thella n sektorin epyjeve.

Natyrisht, n kt proces, gjat vitit2000-2003, kur u b inventarizimi,institucionet shtetrorehe kryesisht

strukturat e Shrbimit Pyjor, bnshume deformime, t cilat me t drejt,pas tre vjetsh, ministri i Mjedisit,Pyjeve e Administrimit t Ujrave,urdhron t korrigjohen, me qllim qNjsit e Qeverisjes Vendore t arrijnt aplikojn, duke krkuar ato pasuri qu nevojiten pr t plotsuar nevojat etyre nga menaxhimi i qndrueshm,bazuar n VKM 396 dhe akte t tjeraligjore. Dhe, tashm, pyjet e kullotat po

japin rezultatet e para t efektivitetit ttyre n plotsimin e nevojave me druzjarri e baz ushqimore pr blegtorin.

N qarkun e Kuksit gjysma enevojave pr dru zjarri e lend punimiplotsohen nga pyjet komunal, t ciltprfaqsojn 60 % t gjith t fonditpyjor. T gjith aktort vendor po

punojn pr rritjen e roleve dheprgjegjsive n mirmenaxhimin ektyre pasurive; 40 % e pyjeve ttransferuar n pronsi t pushtetit

vendor kan prdorues tradicional, tcilt pyjet e tyre i kan marr n mbrojtjedhe kujdesen si pronar legjitimpavarsisht se nuk kan dokumentzyrtar pr tu njohur si t till. Federatae pyjeve komunal n kt qark po punonpr rritjen e kapaciteteve manaxhuese

t shoqatave n nivel ko-mune, bashkpunon mekomunat pr ngritjen estrukturave profesionalepran administrative ttyre, po bn trajnime pr

menaxhimin e pyjeve dhekullotave, duke zbatuar

VKM 22, q prcakton edherolet e aktorve vendor nkt proces, po bn traj-nime me aktort vendorpr hartimin e plane ope-racionale n zbatim tplaneve t mbarshtimit,duke sqaruar pr VKM pr

Tarifat n Pyje e Kullota dhe VKM,ndryshuar me qllim q procesi t moskt shkelje ligjore.

Meq n fondin e pyjeve dhe kullo-tave komunale shtrihet sektori arroreve(arra, gshtenja, lajthia) po identifikohent gjith prdoruesit q kan siprfaqet tilla me qllim rritjen sa m shum t

ardhurat nga ky sektor, jan ngriturklubet e arroreve, me qllim mbrojtjene interesave t ktyre fermerve dhemundsin pr tu zhvilluar sa me shumky sektor. N dy komuna, Malzi e Bujan,me mbshtetjen e SNV po behet Harto-grafimi me pjesmarrje i t gjith pr-doruesve n nivel fshati, duke hartuarplan mbarshtimi pr do grup pr-doruesish apo prdorues, e gjith kjo kandodhur me mirkuptimin e t gjithkomunitetit dhe strukturave t pu-shtetit vendore.

Ajo q krkohet n kt situatsht ndryshimi i bazs ligjore, dukedeleguar kompetenca e prgjegjsi tekaktort vendor, njohja me ligj e rolit t

komunave, shoqatave e DSHP, me tdrejta t barabarta (t drejtat e vet-pronsis, regjistrimit dhe prdorimitme efektivitet, ku monitorimin dhepolitikat i ndrtojn strukturat qndroret vendimmarrjes). Federata, si aktor irndsishm n nivel rajonal, kamisionin pr t mbshtetur n procesine avokatise dhe lotimit, pr t mund-suar rolin e fermerve n t drejta t

pronsis e t prdorimit, pr tmaksimizuar t ardhurat nga prdorimii qndrueshm.

Problem shum i madh sht regji-strimi i pyjeve n zyrat e regjistrimit tpasurive t paluajtshme, pasi vetmather komunat mund t luajn rolin etyre ligjor, si pr dhnien n prdorimdhe kompetencat e tjera, pr ti futur py-

jet e kullotat n treg. Kur flasim pr pro-nsin dhe prdorimin, tanim men-dojm se shembull mund t jepte Shr-

bimi Pyjor, i cili meq ka n administrimnj sasi t konsiderueshme pronash,duhet t kishte br t mundur regji-strimin pran zyrave t regjistrimit sipasrajoneve dhe, m pas ky model ttransferohej edhe te komunat.

Tanim kemi provuar n qarkun eKuksit se mbi 30 % e pyjeve, q me-naxhohen nga prdoruesit tradicional,kan rritje vjetore mbi 6 m3/ha.

Transferimi i pyjeve e kullotave npronsi t komunitetit ka pr qllim me-naxhimin e qndrueshm t ktyre bu-rimeve dhe rritjen e mirqnies s bano-rve, prandaj prpjekjet pr t uar n

vend kt padrejtsi historike duhet t jen edhe n agjendn e vendimmarrjes.

Le t shpresojm se duke punuar tgjith se bashku do t arrijm t pr-caktojm n afat t shkurtuar e strategjikecurin e prmirsimit t menaxhimitt pyjeve.

REFORMAN PYJEDUHETTVAZHDOJ

8/3/2019 Kurora 110

4/8

4 Kurora e Gjelbr

Drur t rinj mbi rrnj t vjetraNdryshimet klimatike janbr shkak pr nj reflektimnga mbar njerzimi. Ri-kthimi i vmendjes tek bioenergjia,q vjen nga biomasa, bri q ndrra

e pylltarve ballkanas, se dikur pyllii tyre do qndronte jasht obligimitpr ngrohje e amvisri n zona rurale,ashtu si shptoi pylli evropian rreth200 vjet m par, duket se nuk dobhet realitet. Prkundrazi, do tduhet t pranojm q edhe n Kosovpyllit do ti ngarkohet barra e rndjo vetm t vazhdoj t pastroj ajrin,t kontribuojn pr industrin eprpunimit t drurit, por edhe tzvendsoj nj pjes t qymyrit qdigjet n Obiliq e u z frymn bano-rve t Kosovs. Potenciali i toksdhe i klims duket se i ofron kto mu-ndsi. Kjo krkon s pari ndryshimradikal t prqasjes prsa i prket

silvikulturs e menaxhimit apo reali-zimit t pyllzimeve t reja. Nj debati hapur e i sinqert, i bazuar n vzhgi-me t sakta e argumente, pr mnyratse si aktualisht planifikohet, shfryt-zohet e pyllzohet dhe sa kto akti-vitete t rndsishme kan lidhje menevojat e pyllit dhe krkesat e tregut,do t ishte vese i dobishm si prekspertt edhe pr politikbrsit.

Tema e ktij punimi sht njkujtes mbi trajtimet aktuale dhe atotradicionale t pyjeve t ult. Kashum debate dhe kritika n drejtimt saj. Historia e menaxhimit do t vijme shembuj nga vendet evropiane,

ku shnimet lidhur me kt metod tmenaxhimit jan ruajtur dhe debatetlidhur me mundsin e rikthimit nukmungojn. Duke lvizur npr argu-mente diku do dalin n pah prfitimetekonomike, ekologjike e ndoshtaedhe estetike nga pyjet e ult tra-dicional. Po ashtu, ky shkrim ka prqllim t prdor shembullin aq tpapranueshm aktualisht n Kosov,t ricungimit, pr t evidentuar nj ra-st pr menaxhimin e natyrs pavarsi-sht nga klima intelektuale e filozofi-s s mjedisit, dominuar nga nj qasjejointervencioniste e natyrs.

kryesor q dy shekujt e fundit kjo for-m menaxhimi aplikohet n territoretepr t kufizuara. Toka e Kosovssht prgjithsisht pjellore. Klimasht e prshtatshme dhe drurt rriten

shpejt. Shum nga ekspertt men-dojn se marrdhniet e banorve tKosovs me pyllin nuk jan rregulluarsi duhet dhe kjo krijon konflikte sho-qrore e dmtime t pyjeve. Shpeshka edhe perceptime t gabuara,shum prej t cilave vijn edhe ngashkollat q kan synuar drurin tekniksi prodhimin ideal t pyllit.

Referuar kushteve toksore eklimatike, kam shprehur shpesh idenq po t rehabilitohet kjo siprfaqedhe t kthehet ky pyll n parametranormal, mundet q t prodhohen nmnyr t qndrueshme mbi 1 milionm3 dru pr ngrohje n vit.

Trajtimi i cungishtave prkundr

mendimit se sht praktik e gabuarnga ana mjedisore, nga shum shken-ctar, mbrohet si praktik me ndikimepozitive mjedisore. Ricungimi shtpraktik tejet e vjetr e njerzimit, qbazohet n avantazhet e vetiveriprtritse t drurve. Ka prova tqarta q kjo mnyr menaxhimi shtzbatuar n Angli rreth 4 mij vjetprpara lindjes s Krishtit e deri nshekullin 19. Nse drurt priten afrtruallit, me dhjetra lastar shpr-thejn nga cungu i prer dhe, sa mposht t bhet prerja, aq m shumlastar shprthejn. Ky reagim na-tyror i drurit karshi prerjes sht pr-

dorur nga njerzimi pr shum eshum qllime, prfshir edheprodhimin e drurit pr ngrohje. Numrii viteve kur kjo prerje prsritej shtvarur nga lloji drusor i trajtuar dhenga qllimi prse bhej trajtimi, porprgjithsisht dshmohet se ka qenjo m pak se pes e jo m shum se20 vjet. Drurt e trajtuar n kt m-nyre mbeten produktiv pr shekujdhe takohen sot e ksaj dite ngastrapyjore q i jan nnshtruar ktijtrajtimi para disa mijvjearsh. Njeriui lasht e ka shfrytzuar kt materialdrusor pr t ndrtuar ura, gardhe,ndrtime, vegla pune, pr dru ngrohjedhe shpesh ka prdorur gjethin pr

ushqim pr kafsht shtpiake. Llojetm t prdorura kan qen dushqet,blini, lajthia, frashri, panja, verriri,shelgjet, si dhe gshtenja, pasi ajo umboll n shum vende t Evropsnga romakt. Prgjithsisht midisdrurve t prer rrafsh me tokn janln disa drur pr far apo am-sor, t cilt jan prdorur pr tupunuar si dru teknik pr prodhime

mobiliesh e nevoja t tjera t njer-zimit n ato kohra. Pjesa e drurveme prmasa t vogla, prftuar ngaprerja rrah deri n shekullin 18, ekalon pr nga mimi drurin teknik.

Kjo tradit e lasht, q n shumzona t Kosovs, sidomos n pyjetprivate, vazhdon te ruhet e zbatohetnga pronart, bazohej n ndarjen epyllit n disa ngastra te vogla dheprerja e tyre sipas nj rotacioni.Megjithse asnjher nuk shtpranuar nga ekspertt, n librinShqipria, ka qen, sht e dobhet, S. Frashri u ka rekomanduarbashkkombsve q ta zbatojn ktmetod t menaxhimit t pyjeve:do pyll do ndahet me disa ngastra

edhe gjer sa t vij radha t pritet

ngastra e fundit, ngastra q u pre t

parn her, do jet rritur prsri, e

kshtu gjithnj do t pritet lnd nga

pyjet dhe kurr pyjet sdo mbarohen,por do prsriten e do jen kurdo t

lulzuara ... Druri t arrihet t

punohet sa mundet m tepr q t

mos ket nevoj Shqipria t sjell

nga kto s jashtmi ....

Sistemi ka qen e vazhdon tmbetet shume fleksibl, duke lnher pas her nj sasi t konsiderue-shme t drurve pa i prere kur vintekoha, pr qllime ndrtimi, prpunimiapo projekte t tjera q kishte familja.Tipi i toks e kushtet klimatike t dru-nishtave t veanta, si dhe ndryshimii teknikave nga koha n koh, shtndoshta shkaku kryesor, q do dru-

nishte n Evrop ka qen e ndryshmedhe vetm kur hasen dokumente eshnime sht e mundur t shihet sefar menaxhimi sht aplikuar sakt-sisht.

Provat e zbulimeve arkeologjikedhe t analizs s drurve t vjetrapo t pjalmit, dshmojn q mbjelljet drurve jan br n raste shumt rralla e n sasi shum t pakt, nga

njerzit e lasht. Duket se ve la-starve t dal nga cungjet, janaplikuar s teprmi edhe filizat q kandal nga rrnjt, por edhe degat errnjzuara, si nga copat edhe nga

mbulimi i tyre me tok, apo prpajnat,q duket se ka qen teknik e pre-feruar pr t shtuar lehtsisht drurtn siprfaqe boshe. do deg e prerapo e paprer e groposur n tok,fillonte t prodhonte rrnj, tek nyjatku kishte gjethen apo sythin, pr tiuprshtatur mjedisit t ri ku kishte rn.Njerzit kt e msuan q n lashtsidhe e aplikonin pr t shtuar drurt.

N varsi t kushteve social-ekonomike, menaxhimi ka qen indryshm, her pas here jan lejuart kullosin, sidomos n zabelin apocungishtn e pjekur, delet, dhit ederrat, q kan prdorur edhe lendete dushkut apo farat e ahut. Me r-

ndsi ishte q kafsht t mos futeshinn ngastrat e saporicunguara, q tmos dmtoheshin filizat e rinj. Mbikto tradita shum vende sot zhvi-llojn silvopastoralizmin, dukesiguruar prodhime biologjike shumt krkuara nga tregu.

Dy kan qen mnyrat e prdo-rura nga njerzit e lasht pr t mbajturkafsht shtpiake larg filizave t rinj,gardhet ose bankinat me dh, dukehapur hendeqe e ngritur dheun q tmos kalohej nga kafsht. N shumdrunishte t lashta edhe sot e ksajdite, shihen sasi t mdha dheu,grumbulluar ans, gj q dshmon sesa me rndsi ishte ky aspekt pr

menaxhimin e drunishts.Praktikat e hershme t menaxhimit

jan trashguar n tipet e drunishtaveq ekzistojn sot, veanrisht nshprndarjen e llojeve drunore. Edhepse kto praktika duken shum mpak ndrhyrse krahasuar me pyll-zimin me nj lloj t vetm, nse kuj-tojm gjith dushkajat e Puks, qjan transformuar aktualisht n pisht zez, e cila shumicn e ditve t vi-tit sht mbuluar nga procesionarja,apo prerjen rrah masive q shpeshsht aplikuar n siprfaqe t gjrat dushkut, edhe ata e kan ln njtrashgimi. Vet ricungimi ka ln

gjurm n mikroklimn e do pylli kusht aplikuar pr nj koh t gjat.Ndryshimi i densitetit t drits ncungishtat e menaxhuara n mnyrtradicionale nnkupton q shumlloje drursh mund t vegjetojn nat hapsir. Sasia e drits mund tndryshoj nga 5 % penetrim para set kryhet prerja, deri n 100 % pasprerjes. Kjo do t thot se bimthijedashse do t ken lulzim shumt mir vitin n vijim dhe pastaj nukjan m t pranishme (shumvjearetmbeten n stad vegjetativ) derisa hija fillon t kthehet pasi lastartrriten e fillojn t bhen drur. Bimtdritdashse menjher pas prerjes

shprthejn nga farat q kan ndenjurpr vite duke fjetur n tok, n pritjet diellit dhe lulzojn fare mir dy-tre vitet n vijim, deri sa lastart e rinjt rriten e ti hijezojn. Hija e dendurq arrihet pak prpara se t vij kohae prerjes n do cikl, bhet pengespr shkurret dhe barrat pushtuese.

N ato pak drunishte q vazh-dojn t qeverisen n regjimin e

cungishts, si n Evrop edhe n disapyje private n Kosov, takohet njbot bimore e shtazore shum e pasur,duke br q shkenctart tapranojn kt form menaxhimi si

mnyr pr t rritur diversitetin eflors dhe fauns.Nga shum studiues t natyrs

dhe t estetiks diskutohet fakti qintegrimi i njeriut me bimn n ma-rrdhnien e ricungimit, vlersohet silidhje elegante dhe si nj nga formate komunikimit t natyrs bimore meat njerzore. Pronari apo menaxheriq e trajton n kt mnyr pronn etij, zhvillon dije intime pr drurt e tij,si dhe pr vetit riprtritse e cikline tyre t rritjes. Edhe pse end mu-nd t shihet si menaxhim pragmatik iburimeve, marrdhniet e tyre medrurt prfshijn promovimin emirqenien e pyllit. Ndoshta ne e kemi

humbur sensin e imagjinats q ngalashtsia kur njerzimi e ka pasurdrurin ndr mjetet e para t jetess.Nse e vazhdojm kt imagjinat,duhet t kalojm npr dhjetra mij-vjear, ku njeriu eci bashke me na-tyrn, apo thn thjesht, bashke medrurin. Nse e bjm kt llogari du-het t prmendet se cungishtat e me-naxhuara me korrektsi pr shumgjenerata njerzore, jetojn m gjatse drurt e paricunguar t s njjtsspecieje.

Drur t rinj mbi rrnj t vjetranga HAKI KOLA

Kjo m erdhi ndrmend ndrsa postudioja Inventarin e Pyjeve tKosovs, realizuar nga FAO nvitin 2003. Ndr t tjera atythuhet: Pyjet e cungishtave (115800 ha) jan pyje q pr njperiudh t gjat jan shfrytzuarpr dru zjarri, duke prdorurcikl t shkurtr prerjesh, shpesh5-7 vjear. Kto prerje intensiverezultojn n degradimin e shumsiprfaqeve pyjore dhe japin volume rritje t pakt (mesatarisht 27.2m3/ha, rritja vjetore 1.3 m 3/ha).

Tema sikur u bhet shtes deba-teve t ashpra pr prerjet ilegale eshkatrrim t pyjeve. Shteti planifikonpr t shitur shum m pak material

drusor se sa jan nevojat e populla-ts, industris, administrats e bi-znesit. Tregu e krkon dhe duket qe gjen kt sasi, duke e mbajtur drurinpr ngrohje n nivele mimeshshum t larta e realizuar prerje spon-tane n rreth 88 % t rasteve. Ky tregn vendet evropiane duket se ka mpak interes n produktet e pyjeve tult dhe mendohet se sht shkaku

Ekspertt e pyjeve mendojn seringjallja e drunishtave cungishte nEvrop n shum raste sht epamundur, por, nga ana tjetr,theksojn se kur kjo praktik shtrifutur, ka pasur rritje t biodiver-sitetit. Drurt me origjin lastarore,si dhe drurt e shkadhitur akoma jant pranishm atje ku drunishtat elashta kan mbijetuar. Ndrsa kur ata

jan ln t patrajtuar me prerje,sipas rotacionit t trashguar, nukkan arritur t bhen mbarts t bio-diversitetit n vegjetacionin e truallitt pyllit dhe mbeten dshmues tdrurve tregues t drunishtave tdikurshme.

Bhen shpesh debate pr pyllinnatyror e, nganjher, shkohet mtutje, prmendet pylli i virgjr. Nsesjellim ndrmend ka dshmojnarkeologt pr banesat gjigante tkohs s Neolitit n Evropn Qe-ndrore, me prmasa 30 m t gjata e 7m t gjera, kuptohet se q n lashtsinjerzit kan qen konsumator tmdhenj t pyllit. T tilla banesa

kishin nevoj t ngroheshin rrethgjysmn e vitit dhe krkonin shumdru zjarri, q historikisht jan marrnga hapsirat pyjore q trashgo-hen. Parku natyror i Dajtit, n zemrne tij, shpesh prmendet nga vizitortpr natyralitetin. Shum e kan tvshtir t besojn se drurt q neshohim, jan pasardhs t nj zabelifshati, q n periudha t caktuara

8/3/2019 Kurora 110

5/8

5Kurora e Gjelbr

historike jan prer rrah apo mbi-prdorur. Kjo mund t thuhet se ajoq shpesh mendohet si pyll natyror,sht e diskutueshme dhe duket sekoncepti ka evoluar e sado q shtvshtir t besohet, shpesh t tillapyje, q i trashgojm e u thurimlavde, vijn nga cungishte gjysm tbraktisura, dhe iluzioni krijohet prpyje t paprekur nga njeriu.

Nse lm mnjan dobit e cu-ngishts si prodhuese druri pr

ngrohje dhe nj game shum t gjerdruri t holl teknik, si dhe prfitimetekologjike, sa pr t hapur debat, potentoj t bj edhe nj analiz tcungishtave tradicionale dhe vle-rave t tyre n aspektet estetike.

Shpesh kemi debatuar me shken-ctar t pyjeve, q rehabilitimi ipyjeve t degraduar n Dumre apon Tregan (Elbasan), apo evoluimi qpo psojn shum nga formacionet emakies, sht dshtim dhe analizasht vazhduar me argumentin qvendi do t fitonte shum m teprnse do ti konvertonim kto n pyjet lart. Rreth 200 ha pyje publike tfshatit Llabjan kan kaluar trajtimin e

fundit me prerje rrah n vitet 1974-1976. Ata qndrojn n nj stanaciont uditshm, me diametr 3-5 cm dhelartsi po uniforme, q para 35 vitesh.Volumi drusor i tyre nuk i kalon 35-40m3/ha. Ngjitur jan pyjet private. Nnjrin prej tyre ishte realizuar prerjerrah n rreth 2500 m2, dhe pronarikishte shitur 200 m3 dru pr ngrohje.Ndrsa debatojm se si mund tkthejm kt cungishte t degraduarn parametra prodhues, kolegtpropozojn prerjen rrah dhe mbjelljene pseudotsuges si lloj me rritje tshpejt e prodhimtari t lart. sht evshtir ta bindsh kolegun q pro-

dhimtaria e pyllit ku ne qndrojm,me 200 metr stere pr 2500 m2, pr-kthehet n rreth 800 metr stere prha, dhe pr nj cungishte sht shp-esh e pabesueshme. N kt rast vjenargument tjetr, i mbshtetur nga pre-ferenca bashkkohore pr t mbajturnatyrn t paprekur, apo t pamena-xhuar.

Egrsia, natyraliteti, apodshira pr t par pyje t

lart?

N debatet intelektuale brenda ejashtballkanike, argumenti i mos-prekjes s pyllit t ult duket me rrnj

filozofike dhe vjen nga mendimi qnatyra sht e mir dhe do lloj ndr-hyrjeje nga njeriu sht e gabuar.Ekspertt ballkanas t pyjeve, im-portuan dhe vendosen n themele tshkollave pyjore, si objektiv t vetmpyjet e lart natyror (shpesh n kon-flikt me tekat e maleve ballkanike apome trillet e klims mesdhetare, q kr-kon bashkjetesn e shum llojeve

n flor e faun) duke i marr gati ngaajo evropiane jotradicionale, por tshpikur me sforcim pas revolucionitindustrial, kur drurit pr ngrohje aposhkrirje metali, i kishte rn krkesan treg e ishte zvendsuar me qymyrgurin apo t tjera fosile dhe roli idrurit nga ai ngrohs po shndrrohejn industrial apo lnd e par pr letr.

Kundrshtimet ndaj menaxhimittradicional n shekuj t natyrs vijnshpesh edhe nga nj logjik globale

n mbshtetje t s egrs aponatyrales. Ky motiv i egrsis n ko-shiencn e publikut mund t peri-frazohet me argumentet q vijojn:pylli sht pjes e natyrs, natyrasht e mir, ndrhyrjet njerzore nukjan pjes e natyrs, pr pasoj ndr-hyrjet njerzore paksojn natyrali-tetin e pyllit dhe e bjn at m pak tmir. Pr pasoj, ricungimi, q shtnj teknik tepr invazive, sht de-finitivisht shkatrruese pr pyjet.

Problemi i kundrshtimeve, qinspirohet, si t thuash, nga ata qmbshtesin modn e natyralitetit dhekrkojn t bhet pjes e politikavepyjor, ia vlen t diskutohet. Pyjet

q ne trashgojm e i menaxhojm,q nga vendosja e njerzimit n toke deri me fillimin e revolucionitindustrial, pra pr mijra vjet, i jannnshtruar trajtimit si cungishte dheq jan n fakt objekt i ktij diskutimi,a kemi argument q ti quajm pyjenatyrore apo t virgjra.

Nse do thellohemi n mendim,kundrshtimi yn nuk ka t bj meruajtjen e pyjeve ekzistues t lartapo natyror, por me nj prpjekjepr t rikthyer nprmjet braktisjes,ish pyjet cungishte n pyje t lartn emr t shtimit t natyralitetit dheruajtjes s mjedisit, apo diku e

argumentuar si mnyr pr t shtuart ardhurat ekonomike.Nj kritik pr iden e egrsis

mund t adresohet edhe drejt shtpiss saj q sht n Amerikn e Veriut.Admirimi pr egrsin nuk sht njhistori e lir njerzore, ajo ishte dikurshtpia e dikujt dhe u ndryshua, nga-njher edhe n mnyr radikale, ngabanort m t hershm. Duket se kanj baz klasore t perceptimit tegrsis, q vjen nga Romanticismi,nga nj mit i pionierit, pr faktin qtoka ku mund t jetohet sht shnd-rruar n punishte kulturore t natyrs.Kjo argumentohet me shum detajenga Cronon. Ai e merr fshirjen e nj

historie prej asaj q e pason si provpozitive, q egrsia n vetvete shtkonstrukt kulturor. Pr m tepr, ajosht konstrukt i atyre q jan tjetr-suar nga natyra. Ai nuk e mohon seka nj fush t natyrshme q shtn nj kuptim e dallueshme nganjerzit, por egrsia sht nj krijesq mohon lidhjen n mes t ushqimitdhe kultivimit, n mes t strehimit

dhe drurit. Cronon shkon aq larg prt par efektet negative t konceptitt natyrs s virgjr nga njerzit q jetojn n qendra urbane: q ezhvendosin prgjegjsin mjedisorenga vendet e prditshme ku nebashkveprojm me mjedisin drejt njdistance ideale. N vshtriminevropian apo ballkanik, marrdhniettona me tokn jan ndrmjetsuargjithmon nga prdorimi i saj;peizazhi q trashgojm sht nj

nga shtresat historike t marrdh-nieve t njeriut me tokn. Nse jemin gjendje t hedhim posht kthistori, histori ku ne kemi qen gjith-mon deficient prsa i prket kuj-desit pr mjedisin, sht njlloj si tazhvendosim veten nga natyra - si tpadenj pr t vepruar n fushn enatyrs. Sidoqoft, n vlersiminintuitiv t peizazhit ballkanik, njqndrim q duhet par si naiv ngaperspektiva e diskutimit pr egrsin,n fakt ne padashje e vlersojmndrlojn e njeriut me natyrn si pjest bukuris s saj. Nse adhurojmbukurin e drurve dhe brezave py-jor q i shtojn larmin fushs, muret

e vjetr t gurit, veshur me likene nkodra apo drurt e bukur t mbjelln qytete ans rrugve, n drunishtete ricunguara kemi shembullin tipik tnj bukurie q ka lindur nga vepriminjerzor dhe i gjendet kuptimi sirezultante e t bashkpunuarit meforcat e natyrs.

Ku sht e bukura?

Po identifikojm disa karakteri-stika t veanta t cungishtave, qmund t artikulohen si gjra t bukura.Knga karakteristike e zogjve,mundsia pr t par kafsh t pyllit,

i shtohen bukuris s ofruar prejdrurve, pikrisht atyre drurve qun krkoj t kthehen. Llojllojshmriasht nj tipar i cituar shpesh, n tdy kahet, tek flora dhe fauna, q ndry-shimi i herpashershm i katit drusor,pasuar nga ndryshimi i intensitetit tndriimit, mundson lulzimin e saj.Ndryshueshmria n pyllin e ultkrkon shpjegime pak m t deta-juara, pr shkak t faktit q nj pr-qindje e siprfaqes, 5 15 %, pothuajdo vit pritet rrafsh me tokn. Kjonnkupton gjithashtu q cikli stinor idimrit, pranvers, vers e vjeshtsdhe t gjitha ndryshimet q ktasjellin te drurt gjetherns, ka edhe

nj cikl 7, 8, 9 apo deri n 20 vjear tprerjes dhe rritjes, q shoqrohet mendryshimet prkatse t flors efauns n truallin e pyllit.

N nj drunishte tradicionale kjonuk do t jet psh nj brez pyjor medrur q hiqen mnjan, por njshumic e cikleve t ndrthurura, sitipet drusore q do vijn n seksionet ndryshme t sapoprera q dondryshojn sipas tipit t toks, shpr-ndarjes s ujit, apo afrsis drejt dru-rve t mdhenj, q lihen si druramsor. Nse do t ndjekim ndry-shimet e intensitetit t drits, kjo dona ndihmoj pr t fokusuar vmen-

djen n cilsin e drits prreth llojevet ndryshme t drurve. Rritja e fili-

zave t rinj pak mbi siprfaqen e toksi jep mundsi vizitorit t dalloj ngaafr gjethet, t cilat n nj pyll t lartshekullor ndodhen shum lart e gatit padallueshm. Ne mund t shohimformat e tyre t ndrlikuara dhe ndry-shimet delikate n ngjyrn e gjetheve,ndrsa ato fillojn t piqen. Vitaliteti ifilizave q shkojn n lartsi sht nkonflikt me cungjet e ahut apo dush-

kut prej ku kan lindur plot me gungae plasaritje t zhytur n mes bimvet harlisura t fiereve. Filiza t drejt,plot jet, me lkur plot shklqim, dalnga cungje t shoget plot plasaritje,krijojn nj mjedis t uditshm.

eltira e sapoprer, sht ndo-shta pamje q sjell trishtim, pasi teknj sy q nuk sht msuar krijonndenjen e drurve t prer dhe pei-zazhit t shkatrruar. Nse e vler-sojm kt trajtim t pyllit edhe prnga bukuria, ather duhet t gjejmmnyrn q kjo faz t mos t vihetn vmendje t publikut, duke lnnj brez t paprer n an t rrugveautomobilistike apo ans shtigjeve t

kmbsorve dhe vizitort mund tiorientojm t shohin pjest e tjera tpyllit, q e kan kaluar tashm ktfaz. Sidoqoft, nse do e kuptojmprocesin si pjes e ksaj forme triprtritjes, pr nj vzhgues tkujdesshm, mund t transformohetedhe ky stad i sapoprerjes n dikat bukur. Cungjet e prer duken sivizatime n nj sfond t zbeht, kurratht vjetor krijojn disa piktura tuditshme, duke i dhn truallit tpyllit nj pamje t veant. N an tktyre cungjeve, nn lvore,qndrojn sythe q mbartin jet, atatashm jan zgjuar dhe po e

prgatisin surprizn, n pranvern eardhshme, ata do nxjerrin filiza, qderi n vjesht do arrijn edhe dymetr lartsi, duke i dhn nj pamjekrejt t ndryshme ksaj eltire me filizanjvjear. Stadi i dendsis smadhe, me rritjen q duket sikur kafrenuar pr nj ast, kur shihet eanalizohet si pjes e procesit, mundt prjetohet si shprehja m intensivee dinamizmit dhe mundsive riprt-ritse t ktyre drurve gjethernsdhe si burim i bukuris m t arrit-shme pr tu ndjekur.

Shprehja intensive e riprtritjesn cungishte, prreth drurve am-sor, q u ngjajn disa kllokave t

strmdha t futura n mes zogjveplot gjallri dhe flora plot variacion,q mugullon kudo, na mundson tkuptojm dika nga natyra e ksajdrunishte plot jet. Secila nga bimtmund t shihet se si prpiqet tzgjatet e zgjatet e t shoh pak dielldhe secila duket sikur prgatitdjepin e transformimit nga njra tektjetra.

Njohurit q krkohen, q t zrvend vlersimi i ktij transformimi,nuk duhet t jen domosdoshmrishtshkencore n fushat e biologjis apoekologjis. Ato mund t asistohennga njohurit artizanale t menaxhimitt drunishtave, por mund t burojnedhe nga vzhgimet e kujdesshme pabaza t jashtme epistemologjike,prtej edhe vet drurve. Bukuria e

drunishtave t ricunguara, si thotpopulli, sht si thel mbi bisht, kurvm n balance prfitimet ekologjike,vlerat trashgimore apo dobit e tjerapotenciale.

far u trajtua m lart mendojmse mund t shrbej si start pr thedhur drit mbi cilsi t veanta qnj drunishte e ricunguar mund tshpreh. Pr ta eksploruar n detajekt bukuri, lypset t hedhim poshtpretendimet q menaxhimi i natyrssht br gjithmon spontan, dhet miratojm menurin e disa prak-tikave n menaxhimin e drunishtave.Ndoshta kjo mund t shtrihet m tejn krkesn e guximshme q n disavende drunishtat e ricunguara duhenmirmbajtur, t reklamohen apo tfillojn t rikrijohen thjesht si nj gje bukur.

Debati sht i mirpritur. Ar-syetimi dhe diagnoza n shumkndvshtrime po ashtu. Rrafshi iKosovs, sht trajtuar n shekujnga banort e Kosovs. Po t men-dojm holl-holl ata kan fituar dijenga ky trajtim. Nse pajtohemi me t,shum shpejt peizazhi i Rrafshit tKosovs do t filloj t dinamizohete t ndryshoj. Tregu do t mbushetme drur e shum njerz duhet tpunojn pr t hedhur bazat e siste-mit. Ky projekt shton steprmiprodhimin e drurit, shton punsimin,garanton nj riciklim vital t ksajpasurie, i l pyllin e malin rreth e rrethKosovs q t jet natyror, ashtusi e ka caktuar natyra.

8/3/2019 Kurora 110

6/8

6 Kurora e Gjelbr

Kosova ka pasur tradit t mir prorganizimin joformal t komu-niteteve rurale e urbane. Por, sotkto forma organizimi kan rn dukshm.Pas lufts s fundit, shum agjenci eorganizata ndrkombtare prkrahn

formimin e organizatave t shoqriscivile n Kosov. Por, edhe pse u krijuan eu regjistruan shum organizata joqeve-ritare, ato kryesisht ishin t orientuarakah programet apo fondet e donatorve.Pr kt arsye, shumica prej tyre u shuanme prfundimin e fondeve apo meprfundimin e programeve t donatorve.

Organizatat e shoqris civile, q ukrijuan me qllim prmirsimin e kushteven komunitet apo me qllim adresimin endonj shtjeje m t prgjithshme, si:mjedisi, t drejtat e njeriut, zhvillimi iqndrueshm, edukimi, t rinjt, etj.,shumica e tyre mbijetuan, jan operativedhe kan fituar respekt pr punn q bjn.Organizata mjedisore ERA, me seli qendrn Pej, sht shembull i mir i nj

organizate t suksesshme, pr punn q bnpr mbrojtjen e mjedisit. ERA, me fare pakfonde, ka arritur t realizoj shum pro-jekte; s bashku me komunitetin dhe vull-netart e devotshm, ka arritur q rrethsaj t mbledh njerz me pasion pr mje-disin dhe zhvillimin e qndrueshm tkomunitetit. Kjo ka br q ERA t bhet enjohur si organizat n t gjith rajonin eRugovs. Ajo q e dallon at nga organizatattjera dhe e bn t veant sht se bartvlera mjedisore t vlersuara si t tilla ngakomuniteti. ERA, n konsultimet dheaktivitetet e saj do her prfshin t gjithapalt me interes. Pr m tepr, ERA ba-shkpunon edhe me autoritet komunaledhe ato qendrore. ERA, n mnyr t va-zhdueshme ofron informacion dhe orga-nizon konsultime pr shtje mjedisore, apopr shtjet me t cilat prballen banort erajonit t Rugovs. Ajo angazhohet q tlehtsoj komunikimin mes autoritetevedhe komunitetit ku vepron, duke vlersuargjith partnert e angazhuar n mbrojtjee vlerave t mjedisit jetsor.

N rajonin ku vepron kjo OJQ, pr-fshihet edhe masivi malor i Bjeshkve tNamuna, me vlera t larta t bio-diversitetit, ndr masivet malore m tmdha t Ballkanit. Bjeshkt e Namunaprfshijn rreth 3500 km2, ndrmjet

liqenit t Shkodrs, Rrafshit t Dukagjinit,lugins s Plavs e Gucis. Kto Bjeshkprbhen prej 24 grupeve malore dhe 152majave m t larta se 2000 m dhe, numrim i madh i tyre, gryka, kanione e lugina,me rreth 1000 km2 apo rreth 100.000 ha,

shtrihen n territorin e Republiks sKosovs. Sipas t dhnave, n viset e lartat ketyre Bjeshkve, n Gjeravic, Lum- bardh, n Gurin e Verdh, Koprivnik dheLeqinat, gjenden rreth 255 lloje e nnlloje bimesh endemike t Ballkanit. Por, fat-keqsisht, n Kosov pjesa m e madhe em e rndsishme e diversitetit biologjiknuk sht nn kontrollin e sistemit tmbrojtjes institucionale.

Duke pasur parasysh se shfrytzimi mi madh i resurseve biologjike n Bjeshkt eNamuna bhet n kuadr t veprimtariss pylltaris e gjuetis, krahasuar membrojtjen e tyre, ndr detyrat prioritaresht mbrojtja e resurseve biologjike dukeu prkujdesur se llojllojshmria biologjikedo t ruhet dhe prparohet; dhe t bhet

shfrytzimi m i arsyeshm i t miravenatyrore t ktyre bjeshkve n principine qndrueshmris dhe pr t mirn e brezave t sotshm dhe t ardhshm.

N terma ekonomike, veprimi yn tanido t jet m pak i kushtueshm sesasynimet e problemeve n t ardhmen.Sikurse n mjeksi, m leht dhe m pak ikushtueshm sht parandalimi i smun-djeve sesa kurimi i tyre. elsi i adresimitt sfidave mjedisore, mund t jet pikrishtn komunitete t vogla dhe me veprime tsakta mjedisore, q do t ken efekte pozitiven mjedisin jetsor, duke krijuar njbalanc mes zhvillimit ekonomik e socialdhe kapacitetet rigjeneruese mjedisore.

Kosova, si shtet i ri, ka mungesa tdetyrimeve ndrkombtare pr respek-

timin e shum konventave mjedisore. Kjopr momentin ndikon n mas t madhepr mos pasjen e limiteve apo standardeveminimale pr mbrojtje e mjedisit n pr-gjithsi. Prkundr ksaj, si rrjedhoj eprocesit t vazhdueshm drejt IntegrimitEvropiane, Republika e Kosovs duhet tzhvilloj me shpejtsi ligje dhe akte nn-ligjore t praferta me LegjislacioninEvropian.

Nse do t bnim nj biografi tshkurtr t OJQ s ERA, ajo do t ishte:

P r o f i l i . Environmentally Responsible Action group vepron pr t prkrahur eforcuar komunitetin rural dhe pr t sen-sibilizuar komunitetin urban pr shtjetmjedisore. ERA bashkpunon me orga-nizatat lokale, nacionale e ndrkufitare q

prfaqsojn interesat e komunitetit. ERAofron mundsi pr komunitetin; krijon dheofron modele pr arritje t prgjegjsis sprbashkt pr mjedisin, resurset natyroredhe trashgimin kulturore.

P u n a n K o m u n i t et . ERA sht elidhur me prher me komunitet. Prmesiniciativave ndrkufitare, ERA ka krijuarpartneritet t qndrueshm edhe meorganizatat dhe banort e zons kufitareKosov, Mali i Zi e Shqipri.

P l a n e t a f a t g j a t a . Programet e ERA s vazhdojn n theks t veant edukiminpraktik mjedisor, trajtimin e integruar ttrashgimis natyrore e kulturore, ruaj-tjen e biodiversitetit dhe angazhimet afat-gjata n zhvillimin e nj lidershipi lokal tprgjegjshm pr menaxhimin e resurseve

mjedisore. ERA, duke vazhduar punn esaj t mbshtetur n nevojat praktike dheinteresin e komunitetit e t gjeneratave tardhshme, ka filluar zhvillimin strategjikt qndrueshm. Strategjia e ERA sprfshin edukimin mjedisor, ku fmijt, trinjt, familjet, individt, qytetart,komunitetet mund t msojn pr mjedisindhe ta menaxhojn at.

F u s h a t e v e p r i m i t . ERA sht e vendosur n qytetin e Pejs m punn e vet n mjedisin rural dhe urban dhe at nmasivin malor t Bjeshkve t Namuna nperndim t Kosovs. Fqinjt tan bashk- veprues n mbrojtje t mjedisit jan tvendosur n juglindjen e Malit t Zi dhe veri t Shqipris, t cilt prballen mesfida t ngjashme. ERA bashkvepron me

mjaft organizata joqeveritare, individ,kryetar komunash, institute dhe familjeedhe prtej kufijve, pr t krijuar nj vizionkooperues pr komunitetet prgjat rajonit.

B a s h k p u n i m i n d r k u f i t a r . ERAsht elsi kryesor i rritjes s bashk-punimit ndrkufitar n mes organizatave joqeveritare, agjencive qeveritare dhegrupeve t fokusuara nga Kosova, Mali i Zie Shqipria. Ky rrjetzim bashkpunon ndisa projekte, si sht krijimi i parkutndrkufitar, i njohur si Parku i Paqes n

Ballkan. T gjitha projektet q i takojnktij rrjetzimi promovojn bashkpu-nimin rajonal dhe prkrahin interesat eprgjegjsit e prbashkta n kt zon.

P r o j e k t e t e f u n d i t . Ndr projektet efundit me t cilt sht angazhuar ERA,jan:

Q e n d r a p r E d u k i m t Q n d r u e -s h m M a l o r : ERA, s fundi, me mb-shtetjen e Komuns s Pejs dhe financuarnga Agjencia Suedeze pr ZhvillimNdrkombtar (SIDA SNV) ka hapurQendrn pr Edukim t QndrueshmMalor. Kjo qendr do t jet n shrbim tzhvillimit t qndrueshm pr zonat mevlera t larta mjedisore dhe t ndihmojkomunitetin q t jetoj shndetshm, meekonomi t qndrueshme, duke konsi-deruar biodiversitetin, vlerat natyrore,monumentet natyrore dhe ato t tra-shgimis kulturore. ERA sht vendosurn Mullirin e Haxhi Zeks, objekt me vlerat larta historike dhe t trashgimis

kulturore.E KOsov a: Zhvillimi prmes Biodiver-sitetit, projekt i cili implementohet n bashkpunim me partnerin austriakInterkulturelles Zentrum (IZ) mbshtetetfinanciarisht nga Komisioni Evropian dheAgjencia Austriake pr Zhvillim (ADA).Projekti EKOsova synon edukimin mjedisordhe mbshtetjen e shoqris civile nKosov, me ngritjen e kapaciteteve t OJQ- ve mjedisore dhe rritjen e ndrgjegjsimitmjedisor. Projekti fokusohet n mnyr tveant n mbrojtjen e biodiversitetit nBjeshkt e Namuna, n rajonin ndrkufitarKosov, Mali i Zi, Shqipri.

Shtegu i ujvars: N Rek t Allags(Rugov), n vendin e quajtur Shehu iKeq, n vitin 2007, ERA ka ndrtuar nj

shteg eksplorues pr t arritur deri tekujvara e par, qe gjendet aty. Kurse kt vit, me mbshtetje t Komuns s Pejsdhe komunitetit t zons, do t ndrtojfazn e dyt t shtegut, pr t arritur deritek ujvara e dyt dhe pr t krijuar njshteg i cili arrin deri n dy fshatra pik-toreske t Rugovs, n Malaj e Pepaj. Kyprojekt, prpos q do t lehtsoj eksplo-rimin e ksaj zone dhe ujvarave in-teresante, do t mundsoj zhvillimin eekoturizmit pr kto dy fshatra.

Kom un it e t i dh e v le ra t m jed isore

ERA, OJQ e suksesshm eBURIM LECIKryetar i Bordit t Drejtorve tOJ Q En vi ro n me n t a l ly Responsible Act ion gr up

institucionale n sektorin e pyjeve,me synimin pr tju prgjigjur me

efikasitet e n kohn e duhur kr-

kesave pr mbshtetje t njqv, t

prdoruesve t pyjeve e kullotave,

pr nj menaxhim t qndrueshmte pyjeve e kullotave, krijohet

Shrbimi i Ekstensionit Pyjor n

nivel rrethi.

Marrdhniet e ktij Shrbimime njsit e qeverisjes vendore

do t konsistojn kryesisht n:

mbshtetjen pr krijimin e

strukturave t menaxhimit t

pyjeve n njqv,

kshillimin dhe trajnimin e

strukturave t specializuara

t pyjeve komunal,

krijimin e regjistrit t pyjeve dhe

dokumentacionit tjetr teknik,

identifikimin e prdoruesve

dhe t grupprdoruesve,

keshillimin pr menaxhim t

qndrueshm dhe sa m efek-tiv t pyjeve e kullotave komu-

nale n prdorim/pronsi t njqv,

ndjekjen e zbatueshmris t

kshillimeve e politikave qe-

veritare dhe strategjis

kombtare pr pyjet e kullotat.

Misioni i ktij Shrbimi konsiston n:

njohjen e situats,

mnyrn e komunikimit t

kshillave apo njohurive pr

teknikat, teknologjit ...

trajnimin e prdoruesve,

mbshtetjen pr organizimin e

prdoruesve dhe zhvillimin e li-

dhjeve ndermjet organizmave

afrimin e njohurive t perdit-

suara mbi politikat e tregut

dhe impaktet n treg, planifikimin e menaxhimit t

pyjeve,

kreditimin dhe iniciativat,

.. .

N urdhrin e ministrit Mediu

prcaktohen qarte funksioni dhe

detyrat e Shrbimit t Eksten-

sionit, si dhe mnyra e vleresimit

t prformancs s ktij Shr-bimi.

bnte edhe me t veant kt dit ishte

se fmijt e shkolls Tomin, me ndih-

mn e msueses s pasionuar Adelina

Salkurti, paraqitn vizatimet e tyre t

varura n drurt e pyllit. N kt ek-

spozit tejet t veant, fmijt kishin

shprehur me vizatime se si e mendojn

dhe duan ata pyllin e tyre. Pran do

druri, prve se kishin varur vizatimet,

fmijt mbanin n duar prodhime t

ndryshme nga pylli dhe ushqime

tradicionale t bra me duart e tyre, sikur

po u rikujtonin t rriturve vlerat dhe

prodhimet e shumta q mund tmerren nga pylli ...

Drejtori i Shrbimit Pyjor, po edhe

drejtuesit e Komuns e t fshatit,

prezantuan shkurt kt iniciativ dhe

shprehn mbshtetjen e plot pr nis-

ma t tilla, q promovojn prmir-

simin e pyjeve nga prdoruesit tradi-

cional e veanrisht iden pr t sjell

natyrn sa m afr syve t fmijve.

N fund, Sheza Tomini theksoi

se t gjitha kto rezultate pozitive n

menaxhimin e pyllit, e kane burimin

tek e drejta e pronsis s pyjeve e

toks, q gradualisht po shkon drejt

konsolidimit tek prdoruesit tradi-

cional dhe q fmijt e tyre t qn-

drojn sa m afr e t rriten t shndet-

shm n tokn e tyre, n pyllin e tyre.

Po far kishte prodhuar pylli i

Dautit?

Pylli ku u shnua kjo dit ka pro-

dhuar gshtenja, lajthi e arra me cilsi

dhe mjaft t shijshme. I veant ishte

mjalti i gshtenjs, si dhe mblsiratme prodhimet e pyllit, q servirn vet

fmijt n natyr.

Pjesmarrsit, t rritur e fmij u

larguan me mbresa t pashlyeshme,

duke shprehur nj falnderim edhe pr

mbshtetsit SNV (Sida Rajonale) dhe

sidomos pr Z. Peter Campen, Qyte-

tar Nderi i Peshkopis.

A. Kacani

PylliPylliPylliPylliPylli

n syt e fmijve ...n syt e fmijve ...n syt e fmijve ...n syt e fmijve ...n syt e fmijve ...Vijon nga fq. 1

KRIJOHET SHRBIMII EKSTENSIONITDHE PYJEVE KOMUNAL

Vijon nga fq. 1

Prfaqsuesja e Federats Kom-

btare, Albora Kacani shprehu urimet

e przemrta pr ta dhe e vlersoi taki-

min m t bukur ku kishte marr

pjes. Ajo u shpreh se fidant, vitet e

para t jets kan nevoj pr pr-

kujdesje t veanta, ashtu edhe fmijt,

kan nevoj t edukohen e ushqehen

nga msuesit e t gjith ne me dashuri

pr mjedisin e pyjet. Q jeta e fmijve

t jet e lumtur e sa m e shndetshme,

luajn rol edhe pyjet, me vlerat e veta,

ajrin e pastr q thithim dhe ujin e

kulluar q pim.Me pas Munir Hoxha, ekspert me

prvoj, i njohu t pranishmit me pu-

nn praktike t br pr planifikimin n

pyjet e fermerve, me diskutimin e mira-

timin e praktikave n pyll pr rrallimet e

krijimin e pyllit me prodhime maksi-

male pr gshtenjn, si dhe me matjet

e monitorimin q i bhet pyllit pr t

marr sa m shum prodhime e t ardhura.

8/3/2019 Kurora 110

7/8

7Kurora e GjelbrN fund t ktij viti Revista (ish) Bujqsia ... mbush(te) 90 vjet nga botimi i numrit t par (1921). Por,pr ironi t kohs, ka kaluar viti e ajo spo botohetm. Nisur nga shqetsimet e mjaft specialistve,shkenctarve e bujqve nga gjith vendi, Redaksia

e Gazets Kurora e Gjelbr, duke shpresuar sedo t dal dikush ta ringjall t vetmin botimperiodik, q, pavarsisht se u desh q shpesh t

Nj z q nuk duhet t shuhet-90 vjetori i botimit e gjen t mbyllur revistn Bujqsia shqiptare-

Me shpalljen e Pavarsis s vendit, qeveriae Ismail Qemalit, qysh n fillim e prqendroivmendjen n dy degt m jetike t ekono-mis: bujqsi e blegtori. Duke ndjer nevojn

e madhe q kishte vendi pr specialist e me-ndim teknik, q n shkurt t vitit 1913 erdhnnga Austria dy specialist: njri agronom e tje-tri inxhinier pr bonifikimin e sistemimin. Kta,pasi prshkuan n kmb pr 4-5 muaj ngaVlora deri n Shkodr, hartuan nj raport tgjer teknik, i cili parashtronte disa nga proble-met kryesore t bujqsis e blegtoris shqi-ptare t asaj kohe. Ismail Qemali dhe ministrii par i bujqsis, Pandeli ale, duke u njohurme kt raport, nxorn disa detyra pr qeve-rin, ku spikaste prgatitja urgjente e personelitteknik pr t udhzuar bujkun e blegtorin epashkolluar n punt e tyre t prditshme.N vazhdim t detyrave q i vuri vetes qeveria,ishte edhe riorganizimi i ferms bujqsore tFrakulls, ferm e krijuar nga austriakt, qn fund t shekullit t 19, pr ta br at modelnga ku mund t merrnin msime bujqit shqi-ptar. N vitin 1916, n Llakatund, italiant kri-

juan nj ferm blegtorale bujqsore, q t si-guronin ushqime pr punonjsit e minierss Selenics. N krye t drejtimit t ksaj fer-me vihet agronomi plot talent nga Kora, Mu-stafa Vila, i cili kishte prfunduar studimet elarta n Itali. Nuk vonoi shum dhe m 1918,n Shqipri kthehen nga studimet agronomtKadri Borshi e Shuk Radoja, t cilt kishin kryerspecializim edhe pr enologji. M 1919, agro-nomi Ago Agai, mbaroi studimet n Austri, ispecializuar n frutikultur, dhe filloi pun nSlloveni e Poloni. N Vitin 1920, ai kthehet n

... Nismtar t botimit t ksaj Reviste ishin njgrup specialistsh t arsimuar, t cilt shihnintek ajo nj dritare pr t komunikuar me fshatarte atyre viteve, si dhe me ata pak specialist buj-qsie q ishin. Mbijetoi ajo n tre regjime, at tZogut, t socializmit dhe demokracis. Edheemrat e saj kan ndryshuar disa her: n fillimBagti e bujqsi (ishte end e freskt era Na-imiane), n Bujqsia socialiste pas lirimit, epastaj Bujqsia dhe pr disa vjet Bujqsiashqiptare Po tu hedhsh nj vshtrimshkrimeve t saj ndr vite, v re se ato biener tok, er blegtori, er pyje, er fshat.Ky ka qen misioni i saj. Dhe mund t themi se

e ka kryer mir. N faqet e saj jan trajtuarproblem t agrotekniks s bimve, t smu-ndjeve e dmtuesve t tyre, probleme t rritjess kafshve, prmirsimit racor e smundjevet tyre, probleme sociale t fshatit, etj. Pr vetnatyrn e saj, ajo ka qen organi m pak ipolitizuar i shtypit t kohs.Edhe gjat dy dekadave t fundit ajo e vazhdoimisionin e vet n kushtet e reja t bujqsis sprivatizuar. U bri jehon reformave, problemeveq hasnin fermert, si atyre t ujitjes e kullimit,q u bn m t mprehta n kt periudh, pro-blemeve t farave e fidanve, institucioneve kr-kimore, shoqatave q po krijoheshin, projekteveq vepronin n kt fush, mbrojtjes s konsu-matorit, etj.N faqet e saj ndr vite, kan zn vend edhe

shkrime pr figurat e specialistve t shquar tbujqsis, t cilt kan ln gjurm. Si organ iMinistris s Bujqsis, ajo ka qen nj z i ktijdikasteri po edhe qindra specialistve anembanvendit. Si sht shprehur specialist i shquar ibujqsis, Prof. Hysen obani kjo revist namsoi t shkruajm ne specialistt e bujqsis.

N faqet e saj ka pasur edhe foto mjaft t bukura,t realizuara nga fotoreporteret e saj, ndrmjett cilve nga i paharruari Ndoc Kodheli.Ja, kjo sht n vija t shkurtra, rruga e ksajreviste mujore. Fatkeqsisht, 90 vjetori i botimite gjeti at t mbyllur. Po bhen afro dy vjet qzri i saj nuk dgjohet m. Mendimi i shprehurnga ndonj zyrtar i ksaj ministrie si dhe ndonjspecialist modern q thot se tani shtkoha e internetit ..., zuri vend, pa u konsultuarme specialistt e shumt. Mendimi pr botimine saj ndeshet kudo. E kemi dgjuar at nga gojae specialistve t shquar A. Osja, H. obani, R.Osmani, etj., t cilt s bashku me Shoqatn e

Gazetareve Shqiptar t Bujqsis, i drejtuanedhe nj letr Ministris s Bujqsis, por ajonuk u mor n konsiderat. Ka ndonj z qthot se nuk ka fonde. Fondi i nevojshm prkt revist sht tepr modest. S bashku meBuletinin e Shkencave Bujqsore (organ edheky i mbyllur tok me revistn) shkon rreth1,2milion lek t reja n vit. Pr ta br edhe mkonkrete: mimi i nj cop reviste me ngjyra,me 32 faqe, shkon rreth 100 lek t reja. A ka mlir?! Kaq shkon mimi i nj cop ftese t mirq bhet n studiot private n Tiran.Vendet e ndryshme t bots, kan nj moribotimesh pr bujqsin, shum prej t cilavejan botime t Ministrive t Bujqsis (sigurishtq ka edhe private). N Franc, psh, Ministriae Bujqsis ka 8 botime. Edhe n vendet fqinje,

Ministrit e Bujqsis kan botimet e tyre.Si prfundim, do t thoshim se nuk sht punfondesh botimi i saj. sht mosvlersim.Prandaj, le t shpresojm se prvjetori tjetr dota gjej n duart e fermerve dhe specialistvekt revist, q e justifikon botimin e saj ... shtnj z q nuk duhet t shuhet.

Intervistme zonjn

RevistaBujqsia

Shqiptare(me rastin e 90 vjetorit t

lindjes s saj)

Prof. As. Dr. ENVER ISUFI, Drejtor i Institutit tBujqsis Biologjike, Durrs

M e rastin e 90 vje-torit t lindjes sznj. Revista Bujq-sia (RB) shkova n shtpine saj pr marr nj intervist.. . .Ndrsa po m prgatiste go-stitjen, po i hidhja nj syshtpis s saj t madhe. Tgjitha faqet e murit ishinme panorama t mdha,me peizazhe nga zona t nd-ryshme bujqsore t Shqi-pris. (Menjher mu kuj-tua panorama me planta-cion kafeje andej nga Afri-

ka, q sot e shikon n kafe-nen e Ministris s Bujq-sis !!!). Nj bufe e madheishte mbushur me shishevere, rakie, vaj ulliri; t gji-tha nga kultivar me emravendas. N ann tjetr, n

mur, ishte shkruar: Shqi-pria sht e vogl, sa njzog bilbili, i cili nuk ka sha-nse t dal n treg pr mi-shin, po pr zrin e tij. Dielli,uji, klima, ushqimi i shij-shm, kultura dhe gjuha eveant, jan zri specifik ivendit tim, Shqipris. Le taruajm kt z t muar!

E. I: - Zonja Bujqsia . . .u n j u k i s h a n m e n d j esi m t vjetr, po ju du-keni fare e re . . .R . B : - Faleminderit, kshtusht, po kjo nuk duket ve-tm tek un, kshtu ndodhme gjith sojin ton.E. I: - Tani q ju kam kaqp r a n , m so l l t n m -ndje vargjet e kngs la-be pr mar tirt: shtk j o p u n k s h t u m e j u ,v i t e t t ut je , ju t h u .R . B : - Faleminderit, kjosht e vrtet. Bota nukdo ishte sot kaq e mir, nsedo komb nuk do kishte ma-rtir, edhe bujqsia kudon bot nuk do ishte kaq emir po t mos kishte re-

vista e shtyp bujqsor. Prkt punn e moshs timem bukur e keni thn ju,Profesor Isufi, me rastin e80 vjetorit tim.E. I: far kam thn prj u z o n j a B u j q s i a , p a s ik t a s t s m v j e n n m e n d ?R. B: - Un ruaj gjithka nfaqet e mija. Ja, po ta kuj-toj: Sa m shum kalojnvitet, f lokt e autorve tshkrimeve do t thinjen,ndrsa flokt e RevistsBujqsia sa m shum dokalojn vitet, flokt e saj dot nxihen.E . I : - K j o n u k m k u j -t o h e t , p o t f a l e m i n d e -

rit q e ruani end n fa-qet tuaja . Po, meq jemik t u , m u n d t k u j -tosh t jetr nga jeta jote90 vjeare; far t ka k-n a qur m sh um e f a r t ka mbe t ur p e n g ?R . B : - Kam pasur fatin tjem dshmitare e tre epo-

kave historike: Mbretris,Socializmit dhe Demokraci-s. Kam mbijetuar n luft,

mbante emra t ndryshm, arriti t botohet edhegjat Lufts s Dyt Botrore, uron q ajo ta kujtojdatlindjen e saj sa m shum.Me kt rast, po botojm t shkurtuara, ato farsjellin me kt rast Profesort e nderuar A. Osja e

E. Isufi, si dhe shqetsimin e kryetarit t Shoqatss Gazetarve Shqiptar t Bujqsis, F. Memeli.

Redaksia

kam jetuar n paqe. M gjatkam qeshur se kam qar, ekjo m ka shtuar jetn.Nga koha e mbretris mbajmend varfrin dhe peiza-zhin e keq t bujqsis, poama edhe bukurin e pyllt-aris dhe blegtoris. Mbajmend se ajo periudh kishtedshir dhe patriotizm tmadh, ishte koh kur unsapo kisha lindur si revist.Kohn e socializmit e mbajmend me bujqsi t madhe,me peizazh bujqsor evro-pian, shumdegsh e profe-

sionale, por me interes tvogl nga shrbtort e saj.Me prodhim vrtet tmadh, po xhepi i prodhue-seve dhe i t gjith neve b-hej gjithnj e m i vogl.Bujqsia ecte si mbi nj bii-klet m rrotn e prodhimitshum e madhe dhe rrotne t ardhurave pr njerzitshum t vogl. Kuptojeni

vet se si ecte kjo lloj biikle-te. M kujtohen rrugt me

balt ... Por, duhet thn qm mbante gjall prodhi-mi, peizazhi, serioziteti i pu-ns, profesionalizmi, etike-tat made in Albania luftapr mbijetes. Sot ndihemshum e lir, vrtet nukkam stres psikologjik, porkam strese t tjera.E. I: - Cilat jan ato?R. B: - Po, ja, peizazhi bujq-sor, prodhimi end i vogl

bujqsor, mjedisi dhe pyjet,lumenjt e liqenet jan de-natyruar. Kam shkruar nfaqet e mija nj vjersh prpyjet e lumenjt, por po tkujtoj vetm dy rreshtat efundit:

Kur shqiptart pyjeve dhelumenjve tu krkojn falje,

Shqipria ka shpres pr njrrugdalje

Biikleta ka ndryshuar po-zicionin e rrotave ... rrota epar sht e vogl, sepse e

vogl sht bujqsia dheferma dhe e madhe rrota einteresit, sepse bujqsia sh-t pron private e interesim i madh. Tani e mendoni

vet si mund t ec kjo bii-klet. Biikleta e par narrzoi me kok prpara, nd-rsa kjo e sotmja na rrezikont rrzohemi me kok pas.E. I: - Kur do barazohenr r o t a t e k s a j b i i k l e t e ,p r a in t e r e s i ma dh i p r i -

vat it t shprehet n buj-q s in e ma dh e p r iva t e ?R. B : - Un mendoj relati-

visht shpejt .... . .Tani do t ndrrojm vend

dhe bised, zoti Isufi, eja pasmeje, m tha. Un e ndoqapas dhe prpara u shfaq njpamje interesante. Passhtpis s saj ishte njshesh ndrtimi me shumgodina: ishte 3 - 4 ha fush.E . I . - f a r s h t k j o ,zonja Bujqsia?R. B: - Eja n kt studio, mtha. Studio ishte nj dhome madhe me shum moni-

tor t mdhenj plazma nmure dhe nj tavolin mbit ciln ishte nj maket memadhsin e nj dhome. Nmaket godinat n form vi-lash mbanin emrin e sekto-rve t ardhshm; sektori irevists, i librit shkencor, ifilmit shkencor e divulga-tiv, zhvillimi rural, agrotu-rizmi, shkolla e gazetarvet bujqsis dhe fare qartdukej nj ndrtes e gjat,q parashihej t quhej Mu-zeu i gjelbr. Fusha para-shikohej me koleksione pe-msh, rrush, ullinj vendas,etj. Nj vend i posam ishteln pr ullinjt shekullor,si dhe nj parcel ku do tmbilleshin ullinj n kujtim tpersonaliteteve t bujqsis.- Ky sht maketi i Akade-mis s Prhapjes s Mendi-mit, Ideve e Praktikave t

bujqsis s s ardhmes,m tha. Ndoshta e quajmInstitut, nuk e di, do tkonsultohemi t gjith prkt .... . .N ast, zonja Bujqsia ukujtua dhe vazhdoi: - Tanile t kthehemi tek ajo q tthash n fillim se un prej

vitesh t njoh ty. Mori pul-tin, ndezi monitorin, hapinj program, klikoi germnE dhe doli emri im; krkoiMbrojtja e bimve dhedoln t gjith artikujt e bo-tuar me emrin tim n 30

vite; klikoi Foto galeri dhe

doln t gjitha fotot e mia,q kur isha i ri e deri sot.Un u shokova. Klikoi In-stituti i Mbrojtjes s Bim-

ve dhe u shfaqen shumemra t nderuar, si L. Ko-dheli, A. Stani, B. elo, T.Kaltani, M. Prifti, A. Ka-pidani, A. Papingji, L. Isufi,etj., etj. T gjith kan bo-tuar n revist tha .... . .

Klikoi pr perimet, per pe-mtarin, pr blegtorin,pyjet, mekanikn e shumt tjera dhe n monitor ushfaqn dhjetra emra spe-cialistsh t njohur t k-tyre sektorve.

N fund Gazetart e revis-ts. Del nj list e gjat, poun mbaj mend nj pjesprej tyre, sidomos ata t 40-50 viteve t fundit: ... FaikLabinoti, Ilo Kosta, Koo eKristo Stillo, Vangjel Llazarie Jorgo oka, Pjerin Vata,Pasho Baku e Veli Hoxha,Ballkiz Halili, Milto Ferro eFiqri Shahinllari, Ago Ne-zha, Jani Gusho e FuatMemeli, Xhevdet Bashllari eSelim Hoxha, Arjana Qa-tipi, Mira Qato e MargaritaKristo .... . .Para se ndahesha, ajo mekshilloi ti takoja e ti pr-shndesja t gjith.

. . .M inspiroi kjo intervist dhethash me vete, mund t tkaloj mosha e t mbeteshfare i ri, ashtu si mund t

jesh i ri, me flok t zeza, pome mendje e zemr t thi-n jur .Duke u ndar, i urova va-zhdimsi e jet shum tgjat zonjs s nderuar Re-

vista Bujqsia ...

FUAT MEMELI - kryetari i Shoqats s Gazetarve Shqiptar t Bujqsis

Roli i revists n shrbim tshkencs bujqsore Prof. As. Dr. AHMET OSJA

Shqipri dhe e shohim pjesmarrs n Ko-ngresin e Lushnjs. Qeveria e dal nga kykongres, e ndodhur para dmtimeve t m-dha t bujqsis shqiptare nga Lufta e Par

Botrore, shtron detyrn emergjente pr nxje-rrjen e bujqsis nga prapambetja, si detyrnm jetike t shqiptarve. Dhe pr kt qllimu ngarkua nj grup senatorsh q t ndiqninrimkmbjen e bujqsis. Ministri i Ekono-mis i asaj kohe, i jep hapsir zhvillimit tarsimit bujqsor, q bujqsia t fillonte t vihejmbi baza shkencore. N zbatim t ktyre de-tyrave, n vitin 1921, hapet shkolla e par buj-qsore, me emrin shkolla e praktiks s buj-qsis, n Lushnj. Msuesit e par t ksajshkolle ishin agronomt A. Agai (edhe drejtori saj), M. Vila e K. Borshi, t cilt morn prsi-pr msimdhnien. Ndrsa ekonomia dida-ktike iu besua agronomit Shuk Radoja.E, pikrisht, me 1 tetor t vitit 1921, do tbotohej e para revist teknike shqiptare. Njrevist e prmuajshme, nn drejtimin edrejtoris s Prgjithshme t Bujqsis nTiran. Ajo trajtonte probleme t rndsishme

n gjuh t kuptueshme e praktike ... dheprhapej n t gjitha ant e vendit. Kshtu, vitpas viti, revista nuk pati ndrprerje, madjedhe gjat Lufts. N faqet e saj gjejm emrate mbi 450 specialistve t bujqsis eblegtoris, po edhe t fushave t tjera.N kt 90 vjetor, revista ofron kujtes e mir-njohje pr ata q e themeluan e ata q ba-shkpunuan ndr vite. Urojm q edhe kjoperiudh ndrprerjeje t jet sa m e shkurte at ta shohim pr shum koh n duart especialistve dhe fermerve ...

8/3/2019 Kurora 110

8/8

8 Kurora e Gjelbr8 Kurora e Gjelbr

Kshilli Botues: A. Proko, N. ollaku, V. Tabaku, R. Ndreu, J. Male, F. Memeli, A. Diku

Kryeredaktor:AHMET OSJAZv.kryeredaktor:FERDIN LIAJ

Redaksia:V. Muharremaj, H. Kola, M. Kotro, Gj. Fierza, M. Shehi, A. KacaniRedaktor prgjegjs:V. Hoxha

Adresa: Rruga "Sami Frashri", Nr. 4, Tiran

Mobile:068 40 75 975; 069 21 11 333; 068 21 42 098

e-mail: velihoxha@yahoo.com ; kurora_gjelber@yahoo.com

Gazet e Shoqats Kombtare t Pyjeve e Kullotave Komunale, Tiran

KURORA E GJELBR

www.shkpkk.org

E N G L I S H

Botimi i ksaj gazetemundsohet nga:

www.nrdp-al.org

T he Swedish Royal Academy of agriculture and Forestry, where Fed of SwedishFamily Forest OwnersChairs the Forestry Depar-tment, was invited to Albania for a Conference

United Nations General Assembly launched theannouncement that Year 2011 as InternationalYear of Forests. Because of that over 40 countriesand more than 250 events around globe areorganized and prepared by different institutions,organizations, local governments, local, nationaland international NGOs.

The overall objective on this celebration is to raiseawareness about the need to strengthen thesustainable management, conservation andsustainable development of all types of forests forthe benefit of current and future generations.SNV Albania-Macedonia-Kosovo in the frameworkof Sida Kosovo & Regional project in closecollaboration with REFORD Regional TrainingCentre for Forestry and Rural Development Privateand Communal Forest Associations in Albania,Macedonia and Kosovo have decided to mark thisevent as a special event in the above countries.Because of that SNV Albania organized one dayevent on 10 November in Diber, Tomin Communewith subject: A day in the forest; Forests forpeople; 2011 International Year of the Forest.Marking of this event included differentstakeholders in the region that support forestrysuch as representatives from Regional Council

(Qark), Association of private Forest OwnersSuhareka Kosovo, Prefecture, NationalCommunal Forestry Federation, LGU-s,District Forestry Service of Diber, Bulqize &Mat, Regional Federation, Agritra Vizion, ForestUser Associations & farmers.This event included as well young generation (50children from local school) in promoting forestvalues & creates awareness on management offorest and important role forests play in thecommunitys lives & environment around us.

2011 International Year of Forests

My forest has never been so beautiful as today saidthe farmer. In 1992 this forest was only shrubs, but todayit is a high forest and this only through protection andcare shown from my family. I have been supported fromthe Diber Federation & Forestry Service with their adviceon how to better manage my forest. Today I getfirewood, chestnuts and other products from my forest.

Daut Mera - Farmer, Tomin CommuneThe event was welcomed from all the stakeholders. During the event all the stakeholders had theopportunity to express their opinion regarding the event, and focus was given on the role that forestrygives in the family income and as well on the environmental aspects.Representatives from forestry service highlighted the role in advice, coaching of farmers in providing technicalexpertise, but as well the role the LGU should take in proper management of communal forests. We are nowlooking more and more towards private ownership to individuals, because also the forest we visited it is a realexample of farmer forestry managed by the farmers. We should invest our support to farmer forestry andcreate models and share these experiences. Reforms done in forestry in the framework of decentralizationprocess, transfer of forests to the LGU was a big step done by the Albanian Government. What it is neededis further support to LGU to support the proper management of forests and the establishment of theextension service within DFS is very supportive to this. Still remain an issue the registration of forest land tothe cadastre and this would give more security the farmers to protect and manage their forests.Representatives from National Federation welcomed the idea to join in the event the children from thelocal school, as new generation should be in focus in order to provide the proper information andawareness of importance of forests.The children had prepared a programme in which they focused the role forest play. They had preparedsongs, poems and also drawings (drawings were all hung in the trees in the forest). During this event

Forestry Expert provided some forestry practical techniques for the children. All the stakeholders hadthe opportunity to go around the forest and visit the art exhibition where the children presented theirdrawings. All participants had the opportunity to enjoy the forest products (chestnuts, walnuts) fromthe farm. This event was considered as an important event in marking 2011 as International Year forForests. The event was broadcasted in the National TV (ABC news channel).

LENNART ACKZELL FEDERATION OF SWEDISH FAMILY FOREST OWNERS

NJ O F T I MDisponojm fidan:

1. Gshtenje cop 40 0002. Arre cop 10 000

Fidant jan brenda standardeve pr mbjellje dhe t certifikuar

Kontaktoni: Pellumb KRRASHI cel: 068 55 14 362

The Audience included Minister of EnvironmentMr Fatmir Mediu, Academia, World bank, FAO,representatives from Balkan states, SwedishEmbassy and SIDA and among others the Albanian Federation of Family Forestry.The Albanian Prime Minister had a personalreception with our Preses.

Albania is undergoing a forest reform with focus on family forestry but withinthe Communal structure. There is anumber of ambiguities such as lack ofcadastre/ownership documentation,relation Family Forest association andCommune administration, a ForestAdministration that feels threatened by the reform, and a generalprohibition to sell wood(!).

As invited speaker I evidently promoted FamilyForestry and its necessary compone-nts. I alsoexplained the importance we put into therecognition Family Forestry got in China justtwo weeks ago. I also gave an overview of thelinkages and advantages by local association,National Federation, Regional CEPF, Global IFFAand the GFP cooperation.I was invited to chair two of four sessions andevidently they wanted Family Forestry to bevisible!

The field excursion took us north to Ulzacommune. Beautiful hilly landscape with youngstands of oak and pine (~20 years) with great

need of thinning

The Maier (forest educated) and Ms Albora Kacani youngvery enthusiastic collaborator at the National Federationof Communal Forest and Pa-stures of Albania in an oakstand.

In the Commune a women forest group was established. They dealt with sellingchestnuts and health products from the forest. They evidently enjoyed being part ofand visible in local forest meetings. They were also looking forward to develop andrefine their forest products further.

Forest Policy and Reforms in Albania Towards EU standards.The Swedish delegation was headed by our Academys Preses Sara von Arnold andfrom its International Forest Committee I from Family forestry and Bjrn Merkellfrom Swedish Forest Agency participated.