LURRAREN ATMOSFERA

ATMSFERAREN AIREAREN KOMPOSIZIOA

OXIGENOA 21 %

NITROGENOA 78 %

ARGON0,93 %

CO 2 0,O35%

BESTE BATZUK

BESTE BATZUK-NE (0,0018 % )-HE (0,0005 %) -XE (0,000009 %):

O (O,OOOOO4 % ) HIDROGENO (0,00006 %) CH (O,OOO17 % ) KLOROFLUOROKARBO-N O (O,OOOO3 % ) NATOAK (0,000003 % )

34

2

Osagaiak (ugarienak)OXIGENOA ( O ): Atmosferaren bigarren elementu ugariena. Bere simboloa O da eta zenbaki atomikoa 8. Oso importantea da izaki bizidunen ziklo energetikoan.

NITROGENOA ( N ): Atmosferaren elementurik ugariena.Bere somboloa N da eta zenbaki atomikoa 7. Batzuetan azoe ( Az ) deitzen zaio.

ARGON ( AR ): Hirugarren gas noblea. Simboloa Ar da eta zenbaki atomikoa 18. Ez du erreakziorik izaten. Izena grekoz “αργος” (inaktiboa) da.

CARBONO DIOXODOA ( CO ): Molekula bakoitza bi oxigeno atomoz eta karbono atomo batez osatuta. Lewis estrukturan horrela da: 0=c=o

OO C

ATMOSFERAREN EGITURATroposfera: lurraren azala ukitzen duen atmosferaren geruza. Atmosferaren oxigeno eta ur-lurrun gehiena du.Stratosfera: atmosferaren geruza garrantzitsua. amaieran ozono geruza dago.mesosfera: atmosferaren hirugarren geruza. Aireren masaren 0,1 % bakarrik du.bertan meteoritoak daude.Ionosfera: ere termosfera bezala ezagutzen da. Karga elektrikoa duten partikula asko osatutaExosfera: atmosferaren azken geruza.Grabitateari esker, bertan gasak ihes egin al duten geruza bakarra da.

12 km

60 km

100 km

500 km

exosfera

ionosfera

troposfera

stratosfera

mesosfera

Atmosferaren jatorria

Sumendi- jarduera bati esker.Duela 4500 urte Lurra nukleo inkandescente urtu baten bidez zegoen osatuta eta nukleo hori sumendia botatako gasez inguratuta, baina gero askatu ziren izarrarteko espazioan. Orduan planeta hozten hasi eta kontinenteak eta itsasoak sortu ziren, baita atmosfera ere, sumendi jarduera hori batatako gasak lurzoruan pilatzean.

MAPAK:

Mapa meteorolikoak:

Antizikloia: gune horiek bereizteko, ingurukoa baino presio atmosferiko handiagoko eremuei.Depresioak: gune horiek bereizteko, ingurukoa baino presio txikiagoko eremuei.

Mapa adierazgarriak:

Eguraldi-iragarpenak:temperatura,prezipitaioa,airearen hezetasuna eta hodeiak

MAPA METEOROLOGIKOAK

MAPA ADIERAZGARRIA

Termometroa: temperatura neurtzeko balio du

Barometroa: presio atmosferikoa neurtzeko balio du

Anemometroa: aizearen abiadura neurtzeko balio du

Plubiometroa: prezipitazioa metro kuadratuan neutzeb ditu

Higrometroa: airearen hezetasuna neurtzen du

Haize-orratza: aizearen noranzkoa adierazten du

TERMOMETROA BAROMETROA ANEMOMETROA

PLUBIOMETROA HIGROMETRO AIRE-ORRATZA

ZER DA?Presio atmosferikoa lurzoruan aireak duen indarra atmosferaren barruan dauden gorputzen gainean egiten duen presioa da.

HISTORIA:Presioa neurtzeko lehendabiziko zientzialaria Galileo bazen ere, ez zuen kasurik egin. Horrexegatik, 1643an, Evangelista Torricellik  Merkurioz bete zuen tutu bat presioa neurtzeko. Bere ikerketak bukatu ezin zituenez, Pacalek  jarraitu zuen

HEZETASUNA

Lurruntzea: isaso eta ozeanoko, ur kontinentalekoa eta lurzoru hezekoa

Izaki bizidunen jarduera: landareen izerditzea eta a animaliek arnastean kanporatutako ur lurruna

HODEIAK

Ihintza: hezetasuna airearen araginpean dauden gauzetan kondentsatzen bada

Motak: Zirruak , Altostrauak, Kumuluak, Ninbostratiak

Euria: aireak hezetasun handia badu, eta hoztu egiten bada, euria sortzen da. Kondentzatzean auria pisu handia hartzen du eta erortzen da.

Elurra: atmosfera zero azpiko temperaturan badago ur-lurruna izozten da eta elurra sortzen da.

Txingorra: ura izostean, buztiz eta izoztean berriro txingorra sortzen da eta geiegi pisatzen duenez erortzen da

EURIA ELURRA

TXINGORRA

Zirruak: hodei garai zuriak dira, zuntz ixurakoak, eta ia zeru osoa estaltzen dute.

Altostratuak: hodei lauak dira , zerrenda luze paraleloen ixurakoak, eta zeru osoa estaltzen dute.

Kumuluak: kotoi itxurako hodei trinkoak dira. Goiko aldea distiratsua izaten dute; behekoa berriz, iluna .

Ninbostratuak: itxura lausoko geruza grisaxka erazten dituzte, prezipitazioen ondorioz.

ZIRRUAK KUMULUAK

ALTOSTRATOAK NINBOSTRATOAK

BARTZELONA

MADRID

VALLADOLID

MALLORCA

SANTA CRUZ TENERIFEKOA

VALENTZIA

ZARAGOZA

LOGROÑO

DONOSTIAOVIEDOLA CORUÑA

MERIDA

SEVILLA

CEUTAMELILLA

MURTZIA

TOLEDO

MALAGA

3122

2819

14 1711 17 12 14

14 24

14 2819 29

21 28

20 2822 31

17 23

21 30

21 28

19 32

19 25

19 2319 24