1. www.atsizcilar.com Sayfa1

2. www.atsizcilar.com Sayfa2 BLM1:BYKADAMLAR BYKADAM Milletevevatanaballkbakmndanbirkatrlvatandavardr.Bunlarnbandakahramanlar gelir.Hibirkarlkbeklemedenkendisiniherzamanmilletvevatanurundaharcayabilenler, kahramanvatandalardr.Bubirincisnfnsaysoldukaazdr. kincisnfiyivatandalartekileder.Bunlartekbalarnaveherzamankendilerinikendiistekleriyle fedaedemeselerbile,iyibiradbrakmakpahasnakendilerinifedaedebilenkimselerdir.Mukaddes vazifeleriin,lkleriinkendileriniharcayanbuiyivatandalar,yanlarndakendilerinebenzeyenleri grdkecesaretlenirvebirincisnfayaklarlar. ncsnf,kendilerinifedaedebilecekyaratltaolmamaklaberaber,bakaherhususta fedakrlakatlanabilen,hattakendisinifedaetmekgerektiizaman,bufedakrlahibirarzu duymadhaldekatlananyanikamaydnmeyenvatandalardr. Drdncsnf,vatanvemilletiinancakbakabirkazankarlndafedakrlkyapabilen,fakat hibirzamankanfedakrlnagiriemeyenvekanfedkrlndankanmakiinherareye bavuran,herhileyiyapanktbirsnftr. Birdehainlervardrkionlardanbahsetmeilzumsuzbuluyorum.Okuyucularbirazhafzalarn yormaklabununbirokcanlrneinibulabilirler. Birmilletinykselipalalmas,kendindekibudrtsnfnoalpazalmasylamebsuten mtenasiptir.Milletinykselmesindebaroloynayanbykadamlarancakilkikisnftankmtr. Gerektenbykadamolanayrmakpekdekolaybirideildir.nkahsiyetleritarafszolarak incelemeeengelolanokeylervardr.Buengellerinbandapropagandagelir.Propaganda,ktye kullanldzamanokadarfenabireydirkibazenbykadamlardeersizkimselerolarakgsterdii gibi,bazendealeladeinsanlarbykadamdiyetantabilir.Heletektaraflpropagandanice hakikatleriortadansilmektedir.Bereketversinkibirpropaganda,aslhakikatlerihibirzamansonuna kadargizleyemiyor.Doruolaneyergeortayakyor. MeselOsmanlvezrizamlarndanGedikAhmetPaabykftuhatyapmbykbirvezrgibi gsterilir.Buyanltelkkiiyiceyerlemi,hattairYahyaKemal,"GedikAhmetPaayaGazel"diye gzelbiriirbleyazmtr.Fakathakikathidebyledeildir.GedikAhmed'inftuhatdiye gsterileneyler,muhteemveyenilmezOsmanlordusuylabazensavasz,bazenksabirsavala eldeedilmivekckdevletlerekarkazanlmucuzbaarlardr. DeersizGedikAhmedhakszyerebyleiirildiigibi,kinciAbdlhamiddehakszyerekltlm; mstebit,zalim,hattahaingibigsterilmitir.Budattihatlarnpropagandasneticesidir.Halbuki sonzamanlardayaplanbayciddiveilmineriyatSultanAbdlhamid'inlehinedir.Henzahsiyetinin deerinitammnsilebizebildirecekbirkitapyazlmamolmaklaberaberimdidenuhakikati 3. www.atsizcilar.com Sayfa3 kabuledebilirizkittihatlarnidareedemeyerek910yldamahvettiklerimparatorluu33yl datmadantutabilmiolmakla,Abdlhamidbykbiriktidarsahibiolduunugstermive aleyhindekineriyatnhakszolduunuispatetmitir.Helekanloyunlaraaslagirmemesidezalim olduuhakkndakiiddialarrtecekbirdelildir.Bundanbakamevkiininsorumluluunuiyikavram birahsiyetti,stanbul'ayryenveiindemuntazamkuvvetlerdenokRumeli'nintrlrklara mensupbabozukdkntleribulunanHareketOrdusunudatmak,Abdlhamit'inelindeidi.Fakat saltanatnkorumakiinbileolsabunuyapmad.Paalar,okkuvvetlimuhafzktalarrHareket Ordusuzerinesevketmekiinmsaadeistemiler,fakato,halifebulunmakdolaysylaMslman Mslmanakrdramayacansyleyerekbunureddetmiti. GedikAhmed'leikinciAbdlhamidmisalleri,tarihinbirokmehurlarzerindetatbkolunursa malmtelkkilerdenbakatrlsonularalnacamuhakkaktr.Bundanbakatarihtekiahslardan hangisininbykolduunuaratrrken,zaman,muhitveimknartlarnaslagzdenkarmamak icapeder.YavuzSultanSelimacabaBalkansavandapadiaholsaydneyapabilirdi?Belkihibirey yapamaz,belkipekazeyyapard.Fakatdavranlarveuramalarilebykadamolduunuher haldeispatederdi.Bundandolaydrkibyklbaarderecesiilelemeyiz.Baar;zamann, yerin,muhitin,dahanceoartlarhazrlayanlarn,birazdatesadfvetalihiniidir. OsmanlpadiahlarndanGenOsmanhemenhemenhibireyyapmamtr.Bununlaberaberpek bykbirahsiyettir.okmhimplanlarvard.ehidedilmeseydibugnkTrkiye'ninmanzaras bambakaolacakt. Ohaldehangiahsiyetlerebykadamdemel?Bununartlarunlardr. 1Bykadamhereydennceiyiniyetsahibiadamdr.craatndakimillercemiyetinykselmesidir. Kendisininhibirmenfaatkaygsyoktur. 2Bykadamherdevirdefaziletvemeziyetdiyetannanvasflarnbirounabirdenmalikolan adamdr. 3Bykadamhusushayatndadayksekvetemizolanadamdr.Birtakmmeziyetleribulunanbir rezilhibirzamanbykdeildir. 4Mevkiiiinmilletifedaedendeil,bilkisgerektiizamanmilleturundamevkiini,hattahayatn verebilenadambykadamdr. 5Hakikatlerigrebilen,achakikatlerecesaretlebakabilen,hakszlkbilmeyenadambykadamdr. 6Szileiiarasndatezatbulunmayan,riyavehiledenpaybulunmayanadambykadamdr. 7Byklnartlarndanbiridezekdr.Ahmaklardanbykadamktntarihkaydetmemitir. 8Adamsemesini,heriinehlinibulmasnbilenadambykadamdr. 4. www.atsizcilar.com Sayfa4 9Bykadamolmakiinailevartlardavardr.Herailedenbykadamyetimez.Soysuzlam, rm,morfinmanveyaalkolikailelerdenbykadamkmaz. 10Bykadamerefhususundaoktitizdir.Verdiiszdenasladnmez.BuhusustaHindenburg'un misalipekbelgatlidir:MarealVonHindenburg,AlmanyaCumhurbakanlnaseileceizaman,o aralkHollanda'dasrgnhayatyaayanKayzerWilhelm'denmsaadealm,subaykarken imparatorasadkkalacanadairettiiyeminleCumburbakanolmakarasndakiahlkbirtezat grerekonunfikrinisormutur.Hinderburg,KayzerWilhelm'inkendisiniyeminartlarndanterbiye etmesizerineCumhurbakanlnkabuletmti.Sznebukadarsadkolanadamelbettebyk adamdr. 11Bykadamsorumluluktankamaz.BalkansavandaEdirne'yimdafaaedenmerhumkr Paa,kahramancabirmdafaadansonraesirdnce,adbtndnyaytuttuuhaldekendisiniyine sorumlusaym,esarettendndzamanbizzat,mracaatederekdivanharbeverilmesini istemitir.krPaadabununiinbyktr. Velhaslbykadampekseyrekyetiir.Birmilletiinbykadamyetitirmeknekadarbykbir bahtiyarlksa,yetitirmemekdeokadarbykbirfelakettir.Bundandahabykvekorkunolan felketisealeldeadamlarbyksanacakkadargafillemektir. ZLEY,Mart1947,Say:6 CHANTARHNNENBYKKAHRAMANIKRAD YedinciasrnilkyarsndanGkTrkKaansllesiarasndakiahsihtirasveentrikalaryznden devletparalanmaktehlikesinemaruzkalmvenihayetieininfesaddakararakGkTrk lkesininarkksmlar630'daininelinegemiti.BuaradaKieliHandainlileriinbulunmazbir nimetolduundanKieliHanileonatbiolanbtnTrkleriinegetirdiler.Paraparainedatarak milliyetleriniunutturmak,inliletirmeksiyasetinitakipeltiler.KieliHanesaretiizzetinefsine yediremeyerekkederinden634deld.BununzerineesirTrklerdenbirkadateessrlerinin iddetindenintiharettiler.inlilerinTrkrknkkndenkurutmakzerealdklartedbirlerigrenGk TrkhkmdarsllesindenKRADTrkdevletiniyenidendiriltmekiin639dagizlibirihtill cemiyetikurdu.40Trkbucemiyetegirdi.Trkdevletiniyenidenkurmakiinmparatorunu ldrmeyiveinsarayndaesirbulunanTrkprenslerindenHoluku'yuTrkeli'neKaanilnetmeyi kararlatrdlar.Geceleriehrigezmekdetiolaninmparatorunusokaktaldreceklerdi.Fakat ihtillinyaplacagecehavabozulduundanmparatorTaytsungsarayndandarkmad.Krad, ihtillgecikirsefarknavarlacandanekinerekgeceleyinmparatorunmuhafzlarnasaldrd.Gayet kahramancaveoksertbirarpmaoldu.Trklerazlkolduklarndanekilmeyemecburkaldlar. mparatorunahrnahcumederekeniyiatlarabinipkatlar.Kradbirrmageerkenyakaland veldrld.BuitedahliolmayanHolukucenupvilyetlerinesrld.Fakatimparatorluun merkezindekibuhareketinlileriokadarkorkuttukkiTrkler'iinliletirmektenfilnvazgeerek onlarSanrmanimalinenakledipyalnzismenkendilerinetbiolmalarylaiktifayamecburkaldlar, Busurette681'dekiTrkistikllinintohumuatlmoldu. 5. www.atsizcilar.com Sayfa5 Tarih,Kradhakkndaitebukadarsylyor Cihantarihinde,bilhassaTrktarihindebirokkahramanlargrlmtr.Bunlardanbazlarnnn dnyaytutmu,kimibykfthatyapm,kimianlbirmdafaannkahramanolmutur.Fakat bununlaberabertarihenbykkahramanlarnbileokdefaufaktefekkusurlarnkaydetmitir. MeselsonasrlarmznkahramanlarndanFatih,YavuzveKanuniokadarbykolduklarhaldene kadardakklkleryapmlardr.anlFatihinsrfehvetiinyaptahlkszlar,kahramanYavuzun ahsiikbaliinilediicinayetlervebykKanuni'ninkadnlaraletolarakdtbykyanllklar olmasaydhiphesizbunlarbizimgzmzdedahabykinsanlarolacaklard.Yinebaz kahramanlardagelmitirkinceleribykyararlkgsteripmilletiykselttiklerihaldesonralar fenalasefahatedalmlarveiyinamlarylabirliktehayatlarndavererekbunudemilerdir. KapaanKaanbunaiyibirrnektir.Krad'agelinceobunlarnhibirinebenzemez.Kradne byklkeleralm,neyksekkanunlarkoymu,nedeyoksulmilletizenginetmitir.Fakatbununla beraberocihantarihinin,hiphesiz,birincikahramandr.Tarihinherhangibiryapranaskm birkasatarlkmalumattanKrad'nbykrolnkarabilmekgtr.Bununiin,byk hretlilerinyanndabazennszlerindepekbykfedakrlklaryapabileceinidnmeklzmdr. Tarih,adnbilebilmediimizbirokkahramanlaryetitirmiolabilir.Irakcephesindetekbanabir ngilizsvarialayylaarpmakcesaretinignlndebulantopalbirTrkpiyadeneferigibibirmillete anverecekerlerbulunur.Fakatzamanvemeknartlarndanazaradikkatealncabunlardanhi birisininKrad'ayetieceiteslimolunur.Arkasnkendiordusunaveyalkesinedayaynca,birka mislidmanlaarpmak,herkesiinolmasabileyaplabilecekbirkahramanlktr.Kendimenfaatini millimenfaatlebirletirerekmevkiveerefiinkabadaylkedecekinsanlardaoktur.Fakatnemevki nedeerefidnmeden,srfmilletiinvekendikanpahasnabakasntahtakarmakzere ekilenklcnsahibinesaygilebaemeklzmdr. Krad,Kaansllesindendi.BubykkahramanlyaptktansonrakendisiniKaanoturtmak isteyebilir,kahramanlameftunolanTrkmilletidebunuondanesirgemezdi.Fakatkahramanlkgibi feragatindetimsaliolanKradbunudnmedibile.... 40kiiyle,esirbulunduklarkuvvetlibirmemleketinhkmdarnasaldrmakherkrkkahramann yapacailerdendeildir.Dmanlarlaevriliolanesirlerinkuvveimneviyesihrlerinkigibisalam deildir.ByleolduuhaldebubykieteebbsedebilmekleKradveonuntemsilettii40Trk cihantarihininenbykkahramanlarolmakhakknkazanmlardr.Onlarnbuhareketinelgnlk diyecekzavalllarbulunabilir.nkkahramanlktannasibibulunmayanlarvehiolmazsa kahramanltakdiredecekkadarasilseciyeliolmayanlariinkahramanlkbudalalktr.Fakatmensup bulunduumilletikurtarmakiinhayatnharcayptopraadmek,kartalgibigeykselmek demektrkizahifegibiyerdesrnenlerbununmnsnanlayamazlar. MilletyolundalenNamkKemalbirkahramandr.ahsiyetinimillivarlkiindeeritenGkAlpda yledir.Trkistan'damiiliuuruuyandrmakiinlmekkararnverenveRusmakinalsnayryen EnverPaadabelkionlardandahabykbirkahramandr.FakatbunlarnhibiriKradgibibyk birmaksatlaveonunkikadargartlariindeolarakarpmamlardr.Hkmdarlarasokakta suikastyapananaristlergrlmtr.Fakatesirolduklarmemleketinsaraynasaldracakfedailerhi biryerdekmamtr,Krad'nbuhareketihibirneticevermedensnseydibileyineoenbyk kahramansfatnalykolacakvebuhareketiyletorunlarolanbiz,bugnkTrklereedebibiranve 6. www.atsizcilar.com Sayfa6 erefkazandrmbulunacakt.Halbukibumisligrlmeyenkahramanlkinlileriokadarkorkuttuki onlarin'deesirbulunanbtnTrkleribirannceTrkeli'negndermektenbakabirey dnmediler.Busuretle,denilebilirki,Trkleriesarettenkurtaran,Krad'nkahramancasaldr olmasaydinliler,tabii,Trkleriin'dealkoyarakinliletirmeksiyasetindemuvaffakolacaklard.Ve belkidebugnyeryzndebykTrkmilletibulunmayacakt.Birmilleteileriatlgcn verebilmekiinKradgibiserdengetiyiitlergerektir,Butrlgzndaldanbudaktan saknmayanerlerboubounalselerbilemilletlerininruhunasoktuklarduyguileenmspet neticeyialmsaylabilir.nkbunlarmilletiinbirerrnekvebirerremizolurlar. Kradve40arkadannlmndenberi13asrgeti.Bu13asrdaTrkmilletinesavalar,ne felketler,naslkorkunhengmeler,nelergeirdi;yalnzbirikitanesibykvesalammilletleri devirecekneacbozgunlartatt.Fakatiteomilletdipdiriveayaktaduruyor.Yinekimolursaolsun dvehazrdr.DenilebilirkiTrkmilletinebugkaynanvereneyondakiKradlkruhudur. Krad'kutlularsakKradlkruhunuyceltmioluruz. Bykgemiindenilhamalanyksektahsilgenliinin,byklerimiziingnleryapmasnbtn samimiyetimlealklarken,bykNamkKemal'lebykGkAlp'nruhlarna,kendindekibyklkten yalnzbirparasntevarsettirmiolanenbykKradiindeayrbirgnyapmalarn,birazdaha yalbirarkadasfatyla,dilervebeklerim.YksektahsilgenliigibiNamkKemalveGkAlp'n ruhunupekokveKrad'nruhunubirazsevindirenyksekduygulubirktledenbunubeklemek hakkmzdr. Krad639'dald.Beylsonrayani1939da,onunlmnntam1300.ylndabykbirKrad gniinimdidenhazrlkyaplsa,onunhayatiinbirpiyesyazlsavebykadnaniversite meydanndatekparalsadebirtalakrkbirkltanibaretbirbidedikilsenaslolur?niversitebir ilimocadr.Fakatunuunutmamaldrkibirmillettencekahramanlaryetiir,ondansonrairler gelir,limlersedahasonrameydanakar.niversitebirilimyeri,Kraddamrndeokvekltan bakabireykullanmambiraskerolabilir.LkinunudakabuletmeklzmdrkiarkadamOrhan ik'indediigibi: Enyksekeserlerkllavedmankanylayazlmolanlardr. KOPUZ,1939,Say:3 ENBYKTRKKAHRAMANIKRAD Trktarihi,dnyannenhamasiiiri,Trkkahramanlardaoiirinbercestemsralardr.Birzafer ebrhndolduranheykellergibi26asrssleyenbulmezlertmeniarasndabirtekibirmillete erefvereceknebykfnilergelipgeti.TanrnnTrkTanrsolduuna,mavigklekaratoprak arasndakiinsanoullarnnyalnzTrklerdenibaretbulunduuna,kendirklarnnbakalarnahkim olarakyaratldnainananatalarmziinkahramanlkbirtabiat,faziletbirhuydu... imdibykadnsaygileandmzKradokahramanlklafaziletinahslanmrneiolanbyk Trkkahramandr. 7. www.atsizcilar.com Sayfa7 Millistraplarnahlandveahsistrabakartsonyllarda,lmezlertmenininzaferveeref ehrhndahayalenokdolatm.YarmasallamehresiyleAlpErTunga'dan,kahramankadn Tomris'tenbalyarakPilevnekahramanGaziOsmanPaa'ya,EdirnekahramankrPaa'yave kurtulusavannmehulfakatmehurehidinekadarbtnlmezlerinnndenihtiramlagetim. EskidenolduugibiyineKrad'hepsindenbykbuldum.nkobirokbyklerdegrlenbaz kklklerdenuzak,birokbyklerderastlananmenfaatduygusundansyrlm,bazbyklerde bulunanyanlhareketlerdenberidekalmkayagibialmazbirdevdi. Krad,tarihimizdealevlerin,klarn,mehtaplarnveyanardalarnyanndageriparlamasyla snmesibirolmugeicibirahapgibidir.Fakatogeiciktarihingidiinideitirmi,ksa aydnlndabizeenbykhakikatigrebilecekfrsatvermitir.Buhakikatezeliveebed kahramanlktr. Tarihacayipbirihtiyardr.Bazlarnatamhakknverir.Bazdeersizlerdenokbahseder.Baz byklerihianmaz.Bazlarndandayalnzbirkakelimesyler.Kradbusonuncularndandr. Onunhakkndabtnbildiimiz;TrkmilletinikurtarmakveesirolanyeeniniTrkkaanyapmak iinkendisigibiesir40arkadaylabirlikteinimparatorununsaraynasaldrd,fakatpeknispetsiz birsavatansonracanvebaverdiidir. Bumuhteemsaldrnmuhteemkahramanlarnbiliptansaydknehoolurdu!Adlarnbile bilmediimizburneksizfedaileracabanaslinsanlard?Kayalarndaidiler?Hangilerihangi savalardanartakalmlard?Analar,babalaryayormuidi?ocuklarvarmyd?Seviyorlarmyd? Karlar,sevgilileriylesondefanelerkonumular,nelerdnmlerdi?Yazk,hibirinibilmiyoruz. Bildiimizyalnzu: Yanardaruhlu,elikiradelikahramanKrad...Bozkurthanednndanyanikaanlarsoyundan olduuhaldeyeeninitahtakararakTrkmilletinidiriltmekiinklcasarlanKrad..Bunispetsiz arpmadazaferisalayacaktekyolagiderek,yanidmannkalbinesaldrarakruhveiradekuvveti kadarmuhakemegcnedesahipolduunubelirtenKrad...Baarlamayanbirihtilleramen dmannyreinekorkuvedehetsalarakrkmahvolmadankurtaranKrad...Sonraonun40anl arkada.. Birhareketindeeri,verdiisonucagreelealnrsaKrad'nhareketiTrklyokolmaktan kurtardiinKradbyktr.YapannfedakrlvekahramanlilellrseKradyine byktr.Velhaslookbyktr.Hibirkskanlneriemeyeceikadarbyk... Biz,bugnnTrkleribu"kaybolmugne"imizi13asrnkaranlklarndanekipkararakbamza taettik.imdio,bykyarnmzaydnlatyor.Onunboagitmemioklar13asrntesindenbize41 kahramannselmlarngetiriyor.Veonlarnruhlarkendilerinedoruelikvekantufanlaryla yaplacakbykbiryrybekliyor. 1300ylncedklenKrad'nkanrkmzyabanclararasndaerimektenkurtarmt.Bugnde onunhtrasTrklkruhunueriyipsnmektenkurtaracaktr.Vaktiyleonunatkoturduuyerlerdeki 8. www.atsizcilar.com Sayfa8 mehulmezarlardanbizegelensesler"dhanekadarbekleyeceiz?"diyesorarkenbizimyayladan "yakndageleceiz"diyeykselenhaykrlaronlarakarlkveriyor... SefilihtiraslarnvebaykuseslerininsndyarnkiTrkeli'ndeKradiinulubirant dnyorum.Gsterisiz,sadefakatmetin,kayadanbirant...OantnnndeKrad'ave arkadalarnasaygolarakbrkveizmegiymi,klvesadaktakmTrkgenlerinin,birbirine perinlenmisarpbiryngibidikadmlarlageitresmiyaptndnyorve1300yllkgenler olanKradlaarkadalarnnda,yaralarndanhldinmeyenkanlarszdhalde,kendilerineevrilen balaraglmseyerekselmaldklarngrrgibioluyorum... KRAD,1947,Say:1 ARIBE TrkiyedevletininkuruluundaokbykpayolanbukahramanOuzbei,MikilYabgu'nunbyk olu,SelukSuba'nndatorunudur.MikailYabgubykbirihtimallebabasSelukBe'dennce lm,fakattarihearBeveTurulBeadndaikiateparasoulbrakmtr. HazarKaanlnabalolanOuzlar,OnBirinciYzylbalarkenbukaanlndalmayayztutmu olmasdolaysyladankbirhaldebulunuyorlard.DoularndakuvvetliKarahanlHakanl, gneylerindedahakuvvetliGaznelilermparatorluuvard. OuzlarnmhimbirksmGazneliler'etbiolduuhaldearBe'leTurulBe,Karahanllar'nTalas valisiolanYaanTeginMehmetBuraHan'abalydlar.YaanTegin,Talasrmaboyundakielci ehrinidirlikolarakarveTurulBelerevermiti.YaanTegin'densonraKarahanllar'n SemerkandveBuharavalisiolanAliTegin'etbioldular. Fakathuzuriindedeillerdi.BiryandanKarahanlGaznelirekabetivesavalar,teyandankendi aralarndakidzensizlikvebirlikolmay,geleceklerinegvenlebakmalarnaengeloluyordu.ktisad darlkiindedebulunuyorlard.arBebudzensizliivehuzursuzluugiderecekbiryolarad. KendibuyruundakisavalarlaAnadolu'yageerekRumlarlaarpmayakararverdi.Busavamilli dinibirlkile,aynzamandaiktisadidarladmektebulunanOuzlardoyurmakiinyaplacakt. Busava,gzpekbirdavranolacakt.nkMaverannehir'denkalkarakBizans'agelmekiin Gaznelilermparatorluu'nuntopraklarolanHorasanvelrakAcemlkelerindengemek gerekiyordu. arBebuatlganvekorkusuzyry1015'teyapt.KardeiTurulBe'igirilmesigllerde brakarakHarzemileBuharaarasndanHorasan'agirdi.VanglnngneyblgesindenAnadolu'ya saldrd.OzamanbublgedeVaspuraganadnda,Bizans'abalkkbirErmenikrallvard. arBe,10151016yllarndabukrallakorkunsaldrlaryapt.KralSeneharim'inordularn yendi.ErmenikralbuaknlardanokadaryldkikrallnBizans'abrakarakAnadolu'dakendisine bakabiryerverilmesiniistedi.VaspurargankarlndakendisiSivasblgesibaland. 9. www.atsizcilar.com Sayfa9 Gazneliler,arBeinbupervaszhareketinigrnceonundnyolunukapamakiin1017'de Harzem'iigalettiler.BundanhaberiolmayankorkusuzOuzbe'i1018dekuzeyeynelerekGence veNahvanehirlerinehkimolaneddadoullarBeliininlkesinegirdi.BuKrtBeliinin topraklarninediktensonraBizans'ntabiiyetindeolanGrcKrallnasokulduvebtnoblgeyi yamaetti. 1021'deAniErmeniKrallnaarpt.SonrayolunukesmekiinGazneliler'inaldbtntedbirlere ramenyurdunadnd. Altylsrenbuaknbtntarihteesizdir.nkgerisikesilmiolduuhaldebirkumandann, tanmaddmanlkelerindebukadarokdolamasvebykdoyumluklarlayurdunadnmesi detabiraskerlikmucizesidir. GazneliSultanMahmud,arBeOuzlarnnbuhareketindenrktveBuharacivarnayryerek OuzlarnenbykbakanolanArslanYabgu'yututsaketti. BuolaylardansonraarBe'iKarahanllar''nyanamgryoruz.Karahanllar'nbatkolunun hkmdarolanAliTegin'inmaiyetindeidi.FakatAliTeginbilmediimizbirsebeplearBe'in amcasolunanYabgu'yuldrncearalarald.SavahazrlyapldbirsradaarBeginbir oludoarakadAlpArslankondu.1029'dayaplansavakazananarveTurulBelerbirazsonra AliTegin'inoluahmelik'indarbeleriyledarmadankoldular.Mallarnnounukaybettilerve kalannllerdesaklayarakbirdahabirbozgunauramamakiinaskerihazrlklarabaladlar. GaznelilerbuhazrlkendilerinekarsandklarndanonlardaOuzlartepelemekzerehazrla giritilervel035'tetecrbelikumandanBedodukumandasndakiorduyu arBevedierOuzlarakaryrttler.Buordu2Temmuz1035'teOuzlarnmerkezkoluna kumandaedenarBe'inpususunadt.arBekolu,yamurgibiokyadrarakGazneliler'in atlarnldrdveGazneliler'ibozdu.FakatSeluklularbuzaferlerinitesadfevererekGazneliler'e elignderipbaristediler.Elilergidipgeldiktensonrabiranlamayapld.BuanlamadaDehistan vilyetiarBe'everiliyordu.FakatgnderilenmenurdaOuzbelerine"emr"denecekyerde "dihkan"denilmesiOuzlargvensizliesevketti.nkbusz"kyaas"demekti. Yenidensavavevurubalad.1036'daarBe,Mervyaknlarnakadarbiraknyapt.1037'de Gazneliler,arBe'ibastrmakzereMerv'ebykbirkuvvetyrttlersedearBeleekildi. Gaznelilerkendisinikovaladlar.FakatarBebukuvvetisusuzbirvadideaniolarakkarlaypyok etti. 1037MaysnnbalarndaarBeMerv'de,TurulBeSerhas'takendiadlarnahutbeokuttular. Fakattambamszdeildiler.nkikisidehutbedekendiadlarndannceSultanMesud'unadn okutmulard. BuaradaikitarafanlargibiolduveOuzbelerineGaznelilerdevletininbyklerindenbazlarnn kzlarnamzetgsterildi.BuaradaarBe'edeEblhasanAbdlcelil'inkzdt.SeluklularMerv veSemerhas'boaltarakdnhazrlklarnabalarkenKarahanllar'danUzkendvalisiBrTegin 10. www.atsizcilar.com Sayfa10 yenidenSeluklularkkrtarakparavesilhgnderinceideiti.arBe,kardeiTurulBele birliktebirkaGaznelikuvvetiniyendi. 1038NisanndaGazneliler30.000kiiliksemebirorduylaSeluklularzerineyrynceOuzlar kendiaralarndaneyapacaklarnkonutular.arBe,Niabur'abasknyapmakgibigayetcretlibir planteklifettiysedeTurulbebunutehlikelibularaknormalsavatercihetti. 1038HaziranndaSerhascivarndakiTelhab'dasavabalad.Pekiddetlivehilelibirsavatansonra Gazneordusuyokedildi.SerhasveMervyenidenalnd.Merv'deUluCamideyaplanbirtoplantda arBeartkGaznelisultannhimayesindebelikkurmayarazolmayarakbamszdevlet kurulmasnveilerindenbirininhepsinebakanseilerek"sultan"tannmasnteklifetti.Buteklif kabuledildiveTurulBebakanseildi.arBekkkardeinehibirzamanrakipolmak istemedi.TurulBeksrolduuiinpadiahlknaslolsaanBekolunageecekti. 1038TemmuzundaarBe,Herat'igaletti. Ekimde50.000kiilikGazneliordusuSeluklularakaryryegeti.KasmdaBelh'egirdi.Fakat GazneliSultanMesud,SeluklulartarafndanHorasanpadiahilnedileceihakkndabirsylenti duymutu.Kara,soua,insanvehayvankaybnabakmadanilerliyordu.arBedebudurumdan faydalanmakistiyerekGaznelilerordusunungerisinedecekekildehareketebalad.SultanMesud bunuduyuncaBrTegin'ibrakarakgeridnd(12Ocak1039).Belh'eekildi. arBeubattaNiabur'agelerekTurulBetarafndankarland.Burada40gnkald.ehrin bykleribirerbirerziyaretederekhogeldindediler.TurulBe'inoturduutahtanyannakonulan sslbirsedirinzerindeoturuyordu.FakatNiaburlularaTurulBekadariyidavranmakniyetinde deildi.nkSultanMesudtaraftarlarnnpropagandasylaNiaburemirlerininveeyhlerinin ahaliyeSeluklularaleyhindeszsylediinivecamilerdeakabedduaettikleriniiitmiti. Gazneliler'leSeluklulararasndayaplansavalarranTrkistaninpazarolanNiabur'unticaretini felceurattndanbundanikayetiolantccarlardaOuzlaraleyhineyrtlenGazneordularna maddiyardmlardabulunmulard.BundandolayarBevebuyruundakibelerTurulBe'e bavurarakSelukluGaznelisavalarnnkesinbirsonucabalanmamolmasdolaysyla,hlzengin ticareteyasnamalikbulunanehrinyamasnaizinricaettiler.TurulBerazolmaynca honutsuzluklarngizlemediler.UzuntartmalardanbirsonukmayncaTurulBeban ekerekarBe'e:"Yamadadirenirsenkendimildrrm"dedivebayreinegtrd.ar, bayakalayarakyamadanvazgeeceineszveripintiharnledi.TurulBedeona500.000 dirhemvebirokhediyeverilmesiniemretti.MarttaarBe,Niabur'danayrlarakSerhas'a yneldi. arBe,GazneliSultanMesud'unkesinsonulubirsaldryapacanbildiiiinodatedbirli davranyor,onunhareketlerinigletirmekiingeeceiyerleriyakpykyordu. 6Nisan1039'daAliabadovasndaSultanMesutvearBekuvvetleriarptlar.arBe,stn kuvvetlerkarsndaekilmeyemecburoldu. 11. www.atsizcilar.com Sayfa11 15Mays1039'daSultanMesud100.000kiilikgrlmemibirorduylaBelh'tenhareketetti.Buordu okkuvvetliidi.Fakatbeslenmesigvehareketideard. arbebuyryrendiizamanSerhas'taidi.Kardeinevebtnakrabalarnadurumu bildirdi.Hepsikuvvetlerinibirletirdiler.Ordularancak20.000kadaratldanmrekkepti.Birblm zrhlvesonderecemkemmelsilhl,bykounluudaevik,hzl,iddetleokatanhafif svarilerdi. GaznelilerordusunuabrakmakiinHorasan'dakiakehirleriyktlar,ekinleriyaktlar,aalar kestiler. OuzbeleriSerhas'tabirsavameclisikurarakGazneliMesud'unbykordusuylaarpp arpmamakmeselesizerindekonutular.Trldncelerilerisrld.Ensonkonuanar Be'inarlklaruzaktabulunduraraksondereceiddetlearpmakfikrikabulolundu. 1039Hazirannda,ilerleyenarGazneliordusuylaSeluklulararasndabirsrasavalarbalad.Bu savalardaOuzTrkmenordusununruhunuarBetekilediyordu.Seluklularkesinsonulu savaagiremeyerekypratmataktiinikullanyordu. Haziransonundaikitarafdaiyiceyorulmutu.Gazneliler'inyolladbireli,busebeplebarayolat veikitarafda,savaadahaiyihazrlanmakgizlidncesiylebarayanat. Bununlaberaberbaryaplryaplmazikitarafnhazrldabalamt.1039KasmndaGazneli SultanMesud100.000'iaanmkemmelordusuylahzlahareketegeti.OuzlarBaverd'detoplanp birletilerSeluklularstratejikbirbasknauraypyokolmaktangkurtuldular.SultanMesudonlar yakalayamayncayiyecekglyzndenyrydurdurupNiabur'adnd.(Ocak1040) Gazneliler'inSeluklularzerinekesinyry3Mays1040'tabalad.Gaznelilerordusubyksu skntsiindeyryordu.21Mays1040'tailkarpmaoldu.Seluklular,arBe'in bakomutanlnda16.000semeaskerdi.23Mays1040cumagnDendnekanovasndayaplan bykmeydansavaSeluklularntamzaferiylebitti. arBe,SultanMesud'unkararghnagelerekonuntahtnaoturdu.Malvedoyumluklar askerlerinedatt.Ancakkazanlanzaferinbyklnodagereigibikavramamt.Sultan Mesud'danhlekiniyordu.NetekimordusunaSultanMesud'un,askerlerinitoplayarakgeri dnmesiihtimalinekarSelukordusunusafhalindetoplad.Dznekoyarakbekledi.Yiyipimek zaruriihtiyazamanlarmstesnaolmakzerebtnordusunugngeceatzerinde,eldesilh bekletti.Butedbirpekdebounadeildi.nkbykGazneordusununltutsaklarkarlnca ldedalmolanyine4050binkiisikalyordukiSelukluordusundankatkatstnd.Bunlarn birikikonakilerdetoparlanvermeleriyinebykbirtehlikeyaratabilirdi.Fakatbutehlikedomad. arBe,SultanMesud'unbitkinbirhaldeMervrd'adtnveyanndahikuvvetkalmadn rendiktensonradrkigndratstndebeklettiiordusunadinlenmebuyruunuverdi. 12. www.atsizcilar.com Sayfa12 CarBebundansonraimparatorluundoublgesiolanHorasan'nhkimiolarakkalmve lnceyekadarbumevkiinimuhafazaetmitir.1060'ta70yandaolduuhaldeld.Merv'e gmld.AlpArslan,Yakutu,Kavurt,SleymanadndakioullarndanAlpArslan,onunyerine Horasanvalisioldu. ORKUN,1962,Say:9 NAMIKKEML YakntarihimizinenbykahsiyetiolanNamkKemalhakkndaimdiyekadaryazlaneserlerde birbirinepekaykrdenlerilerisrlmtr.Bykbiradamhakknda,birbirinebenzemeyen mtalalaryrtlmesitabiiisedevatanahizmetetmi,milliyeturunaalm,milletvehrriyet iinhercefayakatlanmyksekahlklbirinsanbumeziyetlerininzddilegrmektamamylahususi maksatlarlahareketetmektenbakabireydeildir. NamkKemaliinyazlmeserlerinenbykleritarihsrasylaSadettinNzhet,DoktorRzaNurve NecipFazltarafndankalemealnmtr,MaarifVekletininparailevesmarlamaolarakyazdrd sonuncusununhibirilmideeriyoktur.KaynaklararasndaRzaNur'unkitabalnmadhaldeonun birkopyasolduuanlalan,fakatiindeilmiveciddibirfikirvemtalaayarastlanmayanbueserin mellifideesasenNamkKemalhakkndailmibirmonografiyazacaksalhiyettedeildir. SadettinNzhetveDoktorRzaNur'uneserleriiseikiayrbakmlakalemealnmtr.RzaNur'un eserindeNamkKemalhakkndailerisrlendncelerekseriyetinfikirlerineuygundur.YaniNamk Kemalinyurtseverlii,yksekairlii,milliyetilii,ahlkibyklkabuledilmektedir.Sadettin NzhetiseNamkKemal'debazmeziyetlerkabuletmeklebirlikteonunmilliyetseverliinive lkclntanmakta,stelikNamkKemal'inArnavutluunuilerisrmektedir. okiyitandmSadettinNzhet'inbufikirlerindesamimiolmadnbiliyorum.Onunhangihayat endiesiyle,negibidncevekayglarlabyleyazdnadavkfm.SadettinNzhet,NamkKemal hakkndakibuyanlfikirlerinibugndemdafaaediyorsabununsebebibirdefaokunyaydankm olmas,yiitlielekesrmemekkaygsdr.ahsiyatadklmemekiinonunNamkKemal'ezoraki dmanlkgstermesindekisebeplerisaymayacam.Fakatonunbuyanlhareketibirokzihinleri bulandrdiinbunlaracevapvereceim.Trkolmayanveyayabanclklerebulambazkimseler SadettinNzhet'infikirlerinisenetettikleriiinSadettinNzhet,bilmeyerekveistemeyerekde ktlkyapmdemektir. 1NamkKemal'eyaplanhcumlarnbanda,onunArnavutluuhakkndakiiddiagelir.Bununbalca ikisebebivar:NamkKemal'inannesininbabasolanAbdlltifPaa'nnKonieliolmasveNamk Kemal'in"Tkib"adleserinde"BendenizArnavud'umamaokadarcierdenholanmam.Harbtn hersayfasndaisebirciermazmunatesadfettikekendimiBaheKapsndaSslnnlokantasnda zannediyorumdagnlmeistikrahgeliyor"demesi... 2BuikizayfdelilleNamkKemal'iArnavutyapmakiininsannmuhakkakktbirniyetiolmas lzmdr.nkannesininbabasArnavutolmaklabirkimseninArnavutolmasicapetmez. 13. www.atsizcilar.com Sayfa13 Ambriyoloiilminegreoadamdaancak%25Arnavutkanvardemektir.EerNamkKemal'inanne babashakikatenArnavutiseNamkKemal'dedrttebirnispetindevekltrnntamamylaTrk olmasnbiryanabrakarakNamkKemal'eArnavutlukkondurmakneglntr!Kaldkianne babasnnArnavutluudakat'ideildir,birihtimaldir.nkKonielilerArnavutdeildir.Bu, stanbul'dakiKonielilerdensoruluprenilebilir.DoktorRzaNur,"NamkKemal"adleserini yazarkenKonielilerinrkhakkndaaratrmalaryapmvestanbul'dadabenimaratrmam istemiti.Yaptmzaratrmalaragre"Konie"kelimesininSrpa,RumcaveArnavutaolmadn, KonielerinkendileriniTrksaydklar,aralarndabozukbirRumca,Selnikivesinebenzeyenbozuk birTrkeveardaksmenArnavutakonutuklarnrenmitik. Bumuhtemel%25gayriTrklekarNamkKemal'inbabastarafndansalambirTrkeceresi vardrkiinkrolunamayacakkadarkuvvetlidir.NamkKemal'inbilinenilkdedesiKonyalBekirAa, onunoluSadrzamveehitTopalOsmanPa,onunoluDeryaKaptanvencSultanAhmed'in damadairvehattatRtibAhmedPaa,onunolubelerbeilikrtbesialmolanvenc Mustafa'yamabeyinciolanemseddinbe,onunoluveNamkKemal'inbabasdakinci Abdlhamid'inbamneccimiMustafasmBedir.GrlyorkiNamkKemal250yllkaristokratve vatanahizmetetmibiraileyemensuptur.ncSultanAhmed'inkzAyeSultanlaevlenenRtib AhmedPaann10taneoluvardr.Bunlarherhaldebirzevcedendeildir.EerNamkKemal`in dedesiemseddinBe,AyeSultan'dandomusaNamkKemalksmendeOsmanlhanedanna mensupdemektir.OkuyucularakolaylkolsundiyeNamkKemal'ineceresinilistehalinde gsteriyorum.Yanlarndakitarihlerlmtarihleridir: BazlarTopalOsmanPaa'nnbabasolanKonyalBekirAa'ymevsuksaymyorlar.Tarihihibir kayttabuismerastlanmyordiyorlar.Olabilir.Fakataileninhususisicillerindebuisminpeklmahfuz kalmolmasmmkndr.ByleolmasaydNamkKemal'inoluAliEkrem,"NamkKemaladl kitabndaKonyalBekirAa'yzikretmezdi.KonyalBekirAauydurmabirisimolsabileTopalOsman Paa'nnTrklaleyhindehibirdelilyoktur.EskitercmeihalkitaplarndaTrk'tenbakarklara mensupolanlarnaslmilliyetleridaimazikrolunduuhaldeTopalOsmanPaahakkndabylebibir 14. www.atsizcilar.com Sayfa14 kaytyoktur.TrklaleyhindehibirkaytolmayanbirOsmanlPaasnTrksaymamakkt niyettenbakabireygstermez. NamkKemal'in"BendenizArnavud'umamaokadarcierdenholanmam"demesiiseapakbir alaydr.Busz,ozamanNamkKemal'learasakolanZiyaPaaytezyifiinsylenmitir.Ziya PaannannesiArnavut'tur.NamkKemalburadaZiyaPaann"Harbt"ntenkitederekZiyaPaa iinbirtelmih.vekinayedebulunmutur,NamkKemal'inoluAliEkrem,EdebiyatFakltesinde benimhocamd.TambirOsmanlolanAliEkrem'deTrklkasabiyetiyoktu.Ailelerindehakikatenbir Arnavutlukolsaydbunu,biztalebeile,okhususivesamimikonuanAliEkrem'inazndanelbette iitirdik.Halbuki,bizonunazndanaksiniduyduk. GrlyorkiNamkKemal'inArnavutluu,sonzamanlardaTrkdmanlartarafndanmer Seyfettin'inerkezlii,AbdlhakHmid'inArapl,ZiyaGkAlp'nKrtlveOsmanGazinin Rumluukabilindenbiryalandr. 3NamkKemal'inpadiahtanparaaldhakkndakiszlerdeiftiradr.NamkKemalAvrupa'daiken MustafaFazlPaa'nnverdiiparailegeinipmcadelesiniyapyordu.OparakesilinceTrkiye'ye dnd.PadiahtanparaalanadamTrkiye'deotururdu. NamkKemaldmanlaronunOsmanlhanedannadmanolduuhaldeonlardanmemuriyet almasnaleyhinebirdelildiyekullanmakistiyorlar.unuakabilmeliyizkiNamkKemalOsmanl hanedannadmandeildi.Bilkisohanedansevenvesayanbiradamd.Bu,tarihieserlerindepek akolarakgrlr.Oyalnzmutlakyetiykpyerinemerutiyetigetirmekiinpadiahlaarpmt. Memuriyetalmasnagelincebundandatabiibireyolamazd.nknihayetkendivatannahizmet ediyorvehizmetinemukabildeyaamakiinmilletininparasdemekolanmaaalyordu.Namk KemalRusarnahizmetetmiyordu.KendisinememuriyetverenadamnihayetbirTrkpadiahyd. Nasl,OsmanlhanedannykanAtatrk'nOsmanldevletindebirgeneralvepadiahnyaveriolmas onunaleyhinekaydolunacakbirnoktadeilsemutlakyetindmanolanNamkKemal'inde padiahnbirmutasarrftolmasonuaslakltmez. 4NamkKemalmilliyetideildir,Osmanlcveslmcdrdiyorlar.Acaba19.asrTrkiye'sinde bugnkgibibirTrklkyaplabilirmiydi?Hereyizamanvemuhitlelmekhakveinsaficabiken nedenNamkKemal'inzamandikkatealnmadantenkitolunuyor?NamkKemalOsmanlcveslm'a idi.Fakatonunzamannnmilliyetiliideancakoekildeyaplabilirdi.Okadarululadmz,yaknda heykelinidikeceimizFatihSultanMehmeddebugnkmnsileTrkdeildidiyetenkitmi edeceiz?Buglniddialardemagojidenbakabireydeildir.UnutmamalkiNamkKemal, yurdumuzaherkesin"MemlikiOsmniyye"dediibirsrada"Trkistan"diyordu.Milletimiziin birokyerlerde"Trkler"tbirinikullanmt.Bunlaronunuurlubirmilliyetiolduunugstermez mi?NamkKemal'inhakikibirTrkmilliyetperveriolduunabirdelildahavardrkikmsenemez: Trkiye'dekikomnistlernedendaimaNamk"Kemal'esaldrmlardr?Herhaldekendilerinintam zddolduuiin...NamkKemalenbykmilliyetiolmasaydTrklkvevatandmanlarilknce onasaldrmazlard. NamkKemal'inairlii,bilginliihakkndakitenkitlerecevapvermeyeceim.Bunlaraslmevzua temasetmez.FakatukadarsylemeliyimkiNamkKemalOsmanlTrkedebiyatnabtn 15. www.atsizcilar.com Sayfa15 incelikleriylevkft.ylesanyorumkiOsmanlairlerininenehemmiyetsizlerinibiledikkatle okumutu.15.asrsonutarihilerindenmehurNeri'ninbirgazelineyaptnazirebunugsterir. nkNerideersizbirairdi. BykNamkKemal'eyaplanhcumlaryamilliyetiliiykmakyahutyaranmakiinyaplyor.Namk Kemal'inbelkitenkitolunacaktaraflarvardr.Fakatbunlarnekomnistlerin,nededalkavuklarn srdklerieylerdeildir. naralt,1942,Say:22 ZYAGKLP FikirtarihimizdebirinciplndayeralanahsiyetlerarasndaZiyaGkalp'inzelbiryerivardr. Diyarbakr'nbusakinyaratllevld,fikirtarihimizdekibumhimyerini,Trkleyaptbyk hizmetlerleeldeetmitir. ZiyaGkalp'inTrkleyaptbykhizmet,Trkmilliyetilii,yaniTrklkalanndadr.Tarihin uzakyzyllarndanberivarolan,fakatTanzimat'tansonrakidevirdehemdevaml,hemdedaha uurlubirmahiyetalanTrkl,ilkdefabirprogramabalayanZiyaGkalp'tir. Gkalp'ineserlerininhemenhepsinde,bubyklknnizlerinibulmakmmkndr.Fakat muhakkakki,bualandakienmhimeseri,Trklnbirprogramabaland'Trkln Esaslar"dr. ZiyaGkalp'tenncekiTrkler,TrkmilletininbalanacalknnTrklkolduunuanlamlar vebunueserlerindeanlatmayaalmlard.Fakatbubykgereimilletemaledebilmiolduklar aslasylenemez.Gkalpise,Trkiyetarihininenbuhranlbirdevrinde,birkaarkadaylabirlikte giritiklerimcadeleile,TrksoyununlksolanTrklgenievrelereyaymakimknn bulmutur. Gkalp,bufikirmcadelesisrasnda,ovakitlerbirvilyetimizolanSelanik'tekanGenKalemler dergisindeyaynladmehurTuranmanzumesininsonbeytinde,vatankavramnyle formlletirmiti: Vatan;neTrkiye'dirTrkler'e,neTrkistan,Vatan;bykvemebbetbirlkedir:Turan!. Trk'nbykfikiradam,hayatboyunca,hembulknnyaylmasyolundauram,hemde Trklkmeselelerinihepbuanafikiretrafndaelealmveincelemitir. OnagreTrk,birmilletinaddr.Birmilletinbirdilivebirteklksolur.BazTrkubelerinin TrkiyeTrlndenayrbirdilvekltresahipolmayaalmalardorudeildir.Trklerin birlemelerilzmdr.Ancak,bubirleme,bugniinsadecebirkltrbirlemesiolabilir. 16. www.atsizcilar.com Sayfa16 Gkalp,Trklkmeselesinibuekildeortayakoyduktansonra,milletimizinbuteklksnnne olacamtespitealmtr.Deerlifikiradammzagre,Trklksnyaknveuzaklkolmak zereikiyeayrmaklzmdr.Yaknlkmz,OuzveyaTrkmenbirliidir.nk,kltrce birlemelerienkolayolanTrklerOuzTrkleridir.TrkiyeTrklerindenbakaAzerbaycan,ranve HarzemlkelerininTrklerideOuzboyundandr. Bubakmdan,TrklnyaknlksbuboydanolanTrklerinbirlemesi,yaniOuzbirliiveya Trkmenbirliidir. UzaklkmziseTuran'dr.Turanlks,Turanlkavimlerinbirlemesiylemeydanagelecekbir kavimlerkarmdeil,sadeceTrklerinbirliidir. ZiyaGkalp'egre"bylebirbirlememmknmdr?"sorusunusormakdahilzumsuzdur.nk bubirlkdr.HemdeTrklerinruhlarndakiheyecansonsuzbirdereceyeulatracakokcazipbir lkdr.Trkmilletinibylebyleyicivecoturucubirduygudanyoksunbrakmakasladoru deildir.Trklkfikrininbudereceabukgelimesindeenbyksebep,Turanlksnnruhlarda vegnllerdeyaktatevebykhamlegcdr. Turanlks,bugniinbirhayalgibigrnmekleberaber,tarihtebirgerektir.nkTrkler tarihtebirkakerebirlemilerdir. Gkalp,bugnkheyecanvehamlekaynaolanhayaliletarihingereinibirletirerekusonuca varmaktadr:Tarihtegerekolaneyler,gelecektedegerekolabilir! Gkalp,Trknbubyklksnsadecebilimvefikireserlerindeelealmaklayetinmideildir. TrklklksnnTrkmilletininherseviyedekifertlerivetopluluklararasndayaylmasiin, konuyuilmolmayaneserlerindedeeitliekillerdeilemeyealmtr. Gkalp'inTrklkalanndakienverimlivesistemlieseriTrklnEsaslaradlkitabdr.Bu kitabnikinciksmndaTrklksekizblmdeprogramlatrlmveherblmdeoalandayaplmas gereklihususlaranaizgileriyletespitedilmitir.Buprogramyalnzkendineslinindeil,sonraki nesillerinaydnlarzerindedebyketkileryapmtr.Programdakifikirlerdenbazlarnuygulamak isteyenlerarasndaAtatrkdevardr. TrklnEsaslar,Trkleaitmeselelerisadeceanaizgileriyleortayakoyabilmitir.Programda, aradangeenuzunzamandolaysylaeskiyenyerlerdevardr.Fakatbuhususlar,Trkln Esaslar'nnbugndeTrkmilliyetiliininbellibalkaynaklarndanbirisibulunmakvasfnyoketmi deildir.Bueserdebulunaneksikler,dahasonrakiTrklertarafndanelealnmbulunduuiin, Trklnbtnmeseleleribugntespitedilmidurumdadr.Eksiklik,btnbufikirlerinve meselelerinbiranakitaptatoplanmambulunmasdr. ZiyaGkalp,TrklsevenherTrk'nherzamansaygileandfikiradamlarmzdanbirisidir.Bu sayg,onunTrklefikiralanndayapthizmetlerineserivesonucudur.Herfikiradamndaolduu gibi,elbettekiZiyaGkalp'tadatenkitedilecektaraflarvardr.Butenkidi,fikrinciddsnrlaniinde 17. www.atsizcilar.com Sayfa17 yapmakdaelbettekilzmdr.Ancak,bugibitenkitlerintekgayesininTrkleveilmehizmet olmasgerekir. Gkalp'i,buekildetenkitetmifikiradamlarmzvardr.BusuretleonlardahemTrkle,hemde ilmehizmetetmilerdir.Ancakbuhizmetinyanndabirdebykfikiradammzkkdrmekiin yaplantenkitlerbulunmaktadr. Bugibiler,Gkalpdmanlnneserleridir. Gkalpdmanl,fikiradammznahsndanokmilliyetiliinekardr.Trklklksne dmanolanlar,bulkyzayflatmakiinTrkmilliyetiliininenbykahsiyetlerindenbirisi bulunanZiyaGkalp'ihrpalamataktiindenhiayrlmamlardr. Gkalpedmanlkedenlerinbykounluuyerlikzllardr.Budmanlnikisebebivardr. Birincisi,Gkalp'ineserleriyle,Trknmanevgcnayaktatutmasdr.Trkiye'deTrklk varolduka,kzllarnmemleketimiziMoskofpenesineatmakgayretlerielbettekigerekleemez, ikincisiise,bykfikiradammzn,Turanclklksnndeenbyksimasbulunmasdr.Trkiye dndakiTrklerinhrriyetlerinevebamszlklarnakavumasdvasolanTuranclkgerekleirse, buyerlikzllarnmanevvatanlarolanRusya'nn,penesindekienverimlitopraklarelindenkarmak suretiyleyaryaryakmesiolacaktr.te,kzllarnGkalpdmanlnnsebepleribunlardr.Ancak, budmanlnbuaksebepleriyledeil,birtakmssltllerebrndrlmeksuretiyleyapldn unutmamaklzmdr.FakatGkalpokadarkuvvetlidirki,yllardanberidevamettirilenykc kampanyayaramendimdikayaktadurmaktadr. ZiyaGkalp'in,TrklnEsaslar'ndanbaka'TrkTresi","TrkMedeniyetiTarih","Trklemek, slmlamak,Muasrlamak"adlfikrveilmeserlerivardr.Manzumeleriise"Kzlelma","AltnIk" ve'YeniHayat"isimlikitaplarndatoplanmtr. Birokmhimmakaleleridergisayfalarndakalmtr.BuyazlarnnenehemmiyetlileriKk MecmuaileYeniMecmua'dadr. DamadAliNzhetGkseltaraflndanyaymlananZiyaGkalpveMaltaMektuplaradleserde,byk TrknnMalta'dankzlarnagnderdiimektuplaryaymlanmtr.FevziyeAbdullahTansel tarafndanhazrlananZiyaGkalpKlliyat:I.iirlerveHalkMasallar'ndadadeerlifikiradammzn btnmanzumeserleritoplanmtr. Gkalp'inYarnkiTrkiye'ninHedefleriadleserinintenkitlibirbasmda,genfikiradamlarmzdan Dr.HikmetTanyutarafndan,birnszilvesiyleyaymlanmtr.YineDr.HikmetTanyutarafndan hazrlanan,fakathenzbaslmambulunanZiyaGkalpveTrklkadlmhimeserdebyk TrknnTrkleaitbtnyazlartoplanmtr. ORKUN,1962,Say:1 18. www.atsizcilar.com Sayfa18 M.KF kif,air,vatanpervervekarakteradamolmakbakmndanmhimdir.airliinekimseitirazedemez. OnunoldukabolmanzumeserleriarasndayleparalarvardrkiTrkedebiyattarihindelmez msralararasnagirmitir. Vatanperverlii,tamvetezatszbirvatanperverliktir.Akif,szlevatanperverolduuhaldefiillebunu tekzipedenlerdendeildi,Vatanperveraneiirleryazdhaldeensefilbirnamertveenrezilasker kaahayatyalanlarhenzaramzdabulunduuiinAkif'invatanperverliiyksekbirdeer kazanr. Karakteradamolmakbakmndanisekifesizdir.O,daimabulunduukabneklinialanbirmayi veyacvkbirhalitadeil;ekliniscakta,soukta,borada,kasrgadamuhafazaedenkatbircisimdir. slamcolmasnkusurdiyenesryorlar.slamclkdnnenkuvvetliseciyesiveenykseklks idi.BugnkTrklkneisednkslamclkdaoidi.EsasenslmclkOsmanlTrklerinin mefkuresiydi,Ondrdncasrdanberi,TrklerdenbakahibirMslmanmillet,neraplar,ne Acemler,nedeHintlilerslmclkmefkuresigrmdeillerdi.BirOsmanlairiolankif'temilli mefkurekemalineermi,fakatyenibirmillimefkurenindouzamannarastladiingeriveaykr grnmtr. Mazideyaayanlarnfikirvemefkureleribizeaykrgelsebileonlarnzamanvemeknartlariinde mtalaaettiimizzamanhaklarnteslimetmemekkklnedmemeliyiz. anakkaleehitleriiinyazdiirkfidir.Bakaszistemez... Akifinand,dnmediveyleld. Kzllelma,1947,Say:9 RIZANUR TrklklksnnbugnkenbykahsiyetiRzaNurartk"Dnkahsiyet"oldu.63yllketin vemetinbirhayattansonravatantopranakarrkenonusondefaselamlayanlardinmibirkasrga iinduyulanneyseonuduydular. RzaNur1879'daSinoptadodu.1902'deaskertbbiyedenyzbaolarakktveGlhaneyeasistan alnd.1903'tekolaalnaterfietti.1905'teGlhaneyemuallimmuavini(doent),1907deasker tbbiyeyecerrahprofesroldu.1908'debinbalaterfietti.Aynylmerutiyetinilnzerine Sinopmebusuoldu.Birazsonra,ttihatlaramuhalefetettiiiindersilavedilerekmuallimlikten karld.1909'dayineaynsebeptendolayrtbesitasfiyeedilipkolaalnaindirildi.1910'da askerliktenistifaetti.Balkansavandasilhaltnaalnpyarallarabakt,aynzamandatp fakltesindemorgmdrlnetayinedildi.Dahasonrattihatlarakarpekiddetli muhalefetindendolaymemleketdnasrld.RzaNursekizyldarda,gurbetteyaad. 19. www.atsizcilar.com Sayfa19 Mtarekeoluncavatansavanakotu.lkMilletMeclisineSinopmebususeildiigibi,Ankara'dailk hkmetikuranlararasndadabulundu.1920'deAnkarahkmetininilkMaarifVekiliolarak hizmetleretti.AynylHariciyeVekletinindeVekilliiniyapt.YineaynylnsonundaRusyaya gnderilenfevkaldemurahhasheyetizaldolaysylaMaarifVekletindenistifaetti,1921'de ShhiyeVekilioldu.Sakaryameydansavannbuhranlgnlerindecephegerisindebulunarakpek iptidaivastalarlakurduuseyyarhastanelerdebizzatyarallartedavietti.Operatrlkteustabir doktorolduuiinpekokTrkyaralsnnhayatnkurtard.1922'deUkraynayagnderilen fevkaldemurahhasheyetireisliinetayinolundu.DndktensonratekrarShhiyevekletineseildi vebuyliindedefaHariciyeVekletivekilliinideyapt,1923'teShhiyeVekilliiuhdesinde kalmakzereLozankonferansnaikincimurahhasolarakgitti.Lozanmzakerelerindebilgisi,zeksve metanetiilepekbykhizmetlerdebulundu.HattVenizeloslaolanmehurbirmnakaasnda Venizelosunbaylmasnasebepoldu.LozanbarimzalandktansonraTrkiyeyednpikinciMillet meclisineyineSinoptanmebusseildiveTpFakltesikendisinefahrprofesrlkunvannverdi. 1926'da,ilkknundamebusluubrakpParisegitti,1926'dan1938'ekadaronikiylgurbetteyaad. lkyllarnPariste,sonyllarndahaucuzbirmemleketolanskenderiyedegeirdi.Bumddet zarfndaTrkbilikRevsadlyllkbirTrkiyatdergisinerederekilmaratrmalarnnsonularn yayd.1938'deTrkiyeyednpTaksimdebirkiraapartmanndaoturmaabalad.Buodal mtevazdairededrtylkadaryaad. MerhumRefikSaydamnyardmylatedahldekalmolanyllktekatmaanaldktansonra Tanrdadergisinikararakmemleketesonbirhizmetdahayapmakistedi.Buionufazlayorduve okzd.Dierbirtakmhdiselerdebunaeklenincelmkendisinedahaabukgeldi.7Eyll8 Eyllebalayangece,geceyarsndanbedakikasonrakendisindebirfenalkduyarakuyand.Ayn apartmandaoturanahbabdoktorSemihSmermanhemengelerekbirineyaptysadaiiten gemiti.Azndankangeliyordu.GeceyarsnyirmidakikageerkenartkRzaNuryaamyordu. Onunhakikdostlarlmnpekgehaberaldlar.Biz,8EylldekendisineBeyoluhastanesininbir kysndatabutakonmuolarakbulduumuzzamanardk.Yanndakimseyoktu.Onubirkalabaln ortasndambulacamzumuyorduk,bilmem.okhazinveokmanalbiryalnzlniindeRzaNur, ertesignikindiyekadaroradayatt.Belkibu,onuntoprakzerindekiilkrahatyatyd.mrnn yirmiyl,yanitebirigurbettegeenRzaNur,hapislereatlanRzaNurbelkiartkdinlenecekti. 9EyllgnledensonraBeyoluhastanesinetektkvefalkalpsahiplerigelmeebalad.Rza Nurunyatakranlararasndabirkaniversitevelisetalebesidebulunuyordu.oubirbirini tanmayanbuinsanlarburadahangiduyguilebirlemilerdi?uikiAzerbaycanlveutekTrkistanl buradanearyordu?Buradaresmiyetvegsteribalaryoktu.Buradabirtekbavard.OdaTrk rknnvekannnbaidi.Manzarannenhazintarafbirtakmyalinsanlarngeliphissizve mtevekkilbeklemeleriidi.Trkmilletinintevazuunapekyakanaskerkumandanelbisegiymi olanyarbayrtbesindekiuaksalaskerdoktorkimdi?Niinbukadarsessizvedurgundu?Rza Nuruneskibirdostuolduunubildiimuyaleczacnezamangelmitivenedenonunsktuen belgatlbirhitabetkadartesirliydi?Buradahereyhazindi.DoktorMazharOsmannbykbir deerbilirliklegnderdiielenk,darTrklerininelengi,lkveArkadaBasmevlerisahiplerinin sessizcegelileri,liseli,niversiteli,GzelSanatl,eskieli,eskibakonsolos,eskipaa,profesrbana 20. www.atsizcilar.com Sayfa20 hephazinvemanalgeliyordu.Dahatanmadmbirokdostlarbuhazinmanzarayadahaokhzn katyordu.GenlerRzaNuruntabutunuTrkbayranasardlar. TevikiyecamisindenHarbiyeyekadarellerstndegelenRzaNurunbtnhayatndaolduugibi lmndensonradayreimikanyordu?Deilsetabuttanaaszanokandamlalarneydi?Tulgal onpolistabutunikiyanndayryor,RiyasetiCumhuryaverivestanbulValisidearkasndan geliyordu.BuhazinalayHarbiyeyekadaryavayavageldi.Sonramezaradoruhzlbirgidibalad. Cenazearabasnnarkasndangidenikiotobsvebirkaotomobil,PeyamiSafannbahsettiiiki mangaygtrrkenyanlbirtesadfleBeyazttatoplanmolandierbirikimangadaorada bounabeklediler.O"makberinyolunugsterentabut,yryenbirheykelolantabut,odilsizvesar hatip"arkasndabiravuinsanlamezaradorukouyordu. Hibirgmmetrenibukadarsadevesamimolmamtr.Ognhafzalarnseslerindeyankbireda mvard,gnbulutluveserinhavasmelemliydi?Herhaldebirbakalkgnllerekadariliyordu. Mezarkapanrkenoradakilerinhepsiningzleriyalyd.Etraftaevreevrekardei,EbzziyadeVelid, AvukatMehmetAli,OrhanSeyfi,YusufZiya,HilmiZiya,PeyamiSafa,eskiSivasmebusuRasim,Avukat ffet,smetRasin,AzerbaycanlSadkveAliEkber,Trkistanllhan,lkBasmevisahibiMuharrem, ArkadaBasmevisahibiemseddin,DoktorMustafaHakkAkansel,Doktorzzettinadan,eskieli TevfikKmil,eyhislmzadeMuhtar,eczacVedat,eskibakonsolosFahrettinHayriBeyler;edebiyat, tp,mimarvelisetalebeleri,tanmadmvefakrarkadalarvegenler,nihayetoradakitekkadn TolunayAtsz,sessizduruyorlard.Mezarkapandktansonraoyaldost,ocandaninsanirticalen "BykTrkRzaNur,btnhayatndadimdikkalan,kanaatleriniheryerdeakasyleyerek nikbetlerekatlananbykTrkRzaNur,TrkmilletininnuruRzaNur"iinnegzelszlersyledi. Bugnktenhalktanyarnbukabribirziyaretghhalinegetirecekkalabalklardoacananlatt. Sonragktenbirkadamlayamurdtvebiz,lendeil,vatantopraklarnakaranRzaNuru oradayalnzbraktk. naralt,19Eyll1942,Say:52 BYKTRKRIZANUR(*) Doktor,siyasetvedevletadam,tarihiveTrkolarakTrktarihindeileribiryeriolanRzaNur'un enkuvvetlicephesiTrkldr.Doktorolarak,bilhassaKurtuluSavanda,milletinedeerli hizmetleryapan,snnetiliiilmbireklekoyarakbualandaorijinaleserlerveren;genihalkyn vegenleriinyazdbykTrkTarihi'yleTrkiye'demilliyetilik,Trklkverklkduyguve dncelerinialevlendiren;Lozan'daikincimurahhasolarakBamurahhassmetPaa'nndediigibi enbykhizmetiyapanveondansonrakibtnalmasnTrkle,Trkleverenvemrnde enbykvncnnTrkyaratlmakolduunusyleyenDoktorRzaNur,meziyetleriveeksikleriile birliktebykaptabiradamd.EskiTrklergibihususmeclislerindeincevegleryzl,devletve milletilerindesertvemsamahaszd.Maddvemanevbirokhizmetleriarasnda,yapttesirin byklvegeniliibakmndan,enstn,bazlartarafndanilmolmadilerisrlenTrk tarihidir.RzaNurobykvedankTrktarihinibilginliktaslamakiindeil,Trklefaydalolmak, milletiuyandrmak,maziyisevdirmekiinyazmt.Kitapbubakmdanvazifesinifazlasylayapmtr. Busatrlarnsahibideobyk"TrkTarihi"ndenfeyzalanlarnbiridir.Obyktarihiokuyanlarn 21. www.atsizcilar.com Sayfa21 aklnda,belkihibirtarihhdisekalmyor,fakatTrklksevgisiveuuru,Trkrknnstnl duygususilinmezbirekildeyerediyordu. BukkkitapbykbiradamTrkgenliineiyicetantmak,onlarabirrnekvemillbirborcu demekiinyazlmtr.Milletehizmetedenleritantmak,onlarmanenyaatmakdemektir.Bir millet,kendinehizmetedenlerimanennekadarokyaatrsa,okadarokyaamaahakkazanm olur. Benitanyanlarniyibildii"Zamanszlk"gibigartlaraltndayazdmbueseri,artkTanr'nn esirgenliinebrakmolduumuzDoktorRzaNur'unbykhtrasnasunuyorum. 11Temmuz1943,Maltepe (*)Buyaz,Atsz'nhazrlamaktaolduu"RzaNur"hakkndakieserdenalnmtr. RIZANUR'UNHAYATI ALES RzaNur'unbabatarafenaa200yldanberiSinop'taoturanve"mamolu"adntayanbiraileye mensuptur.RzaNur'unbilinenilkatasSinopluHacbrahim'dir.BununoluSinopKalesidizdar MustafaaynzamandaSinop'takiHisarcamisininimamolduuiinbuaileadonlaraydigr kalmtr.BumamMustafatarafndanyazlpnesildennesileRzaNur'akadargelenbiryazmada, 1189,1200,1212,1213Hicritarihlerivardr,ButarihlerdeMustafa'nnimamolduuanlalmaktadr. BuimamaynzamandaSinop'tayazclkvehekimlikdeyaparm. RzaNur'unbaytarbinbasolanamcasBadat'talm,babasMahmudise,20yandaaskere arlpTersaneyealnm,stanbul'dakundurafabrikasnaverilmi,ozamannusulnce10yl askerliktensonrasubayyapmlarsadaistifaedipSinop'agelmikunduraclketmiti.Ozamana kadarayakkabolarakyalnzyemenikullananSinoplularkunduragiymeebyleliklealmlard. Mahmud,kemikli,sarsal,mavigzl,gzelyzlbiradamd.Okuryazard.Pekdindard.Namazhi brakmaz,hercumaakamKur'anokurdu. RzaNur'unanatarafidayineSinopluveZarfloludenenbiralieyemensuptu.RzaNurunannesi olanHcereHanmnbabas"25kadaryelkenliyesahip,zenginbiradamd.RusyaileSinopvestanbul arasndanakliyatyapard.Fakatbirfirtnadabtngemileriylebirliktebatt.Karasalbirkadnolan HcereHanmdahibirnamaznbrakmayanakllveigzarbirkadnd. OCUKLUU RzaNur,mamoullarndanMahmudileZarfloullarndaHcere'nindrtocuununilkiolarak30 Austos1879'daSinop'tadodu.Ad,yalnz"Rza"idi."Nur"adnsonraTbbiye'dekendisineo 22. www.atsizcilar.com Sayfa22 zamannmodasncamahlasolarakkoymutur.RzaNur,babaveanacihetindenSinopluveTrkolup soyundahibiryabanclkyoktur.Dindarvenamusluinsanlarolanbabasndanveanasndandini fazilettelkinlerialarakbyd.AnasnnRzaNurzerindekitesiripekbykt..Anasnokseverdi. Onunszlerini,gtlerinilnceyekadarunutmamtr. DrtyandaikenSinop'takiKapanilkokuluna(ibtidaimektebine)balad.SarklHocaAhmedEfendi, RzaNur'uoksever,olunustanbul'agotrpokutmasiinbabasMahmudEfendiyitevikederdi. lkokulubitirdiktensonraAladdinCamisiavlusundakimlkiyerdiyesinegirdi.(Ozamanrdiyeler ilkokullaortaokularasndakiikinciderecedeokullard).BuikiokuldaRzaNur,snfnilerisinde bulunmaklaberaberalkandeildi.Kuameraklyd.Kafesler,kapancalarkseleryapar,saka,iskete, filryetutard.Evdeon,onbetanekafesivard.Fakatbabas,RzaNur'aokdikkateder, yaramazlnhaylazlavardrmasnaengelolurdu.Hergnokuldnnde10satrgzelyazmek ettirirdi.BuRzaNur'aokskntvermekleberaber,yazsnngzelolmasnsalamtr.Sonralar Tbbiye'deacelenottutmakvedahasonradabirokyazvemakaleyiabukabukyazmakdolaysyla RzaNur'unyazsbirazbozulmusadayineilekbiryazsvard. BirgnRdiyeretmeniolansarklhoca,snfakzd."Yirmikiiliksnfnbtnrencilerini falakayayatrpbirerbirerdvd.FakatsraRzaNur'agelince,isyanetti."nsandayakyemez,hayvan dayakyer"diyerekkitaplarnalpokuldankat.Fakatbiryandandababasndankorkuyordu.Babas gnsonraiitatlyabalad.RzaNur'unsrarnaramen:"Senihocanistiyor;okumazsayazkolur diyor"szleriyleonutekrarokulagtrpmeseleyikapatt.12yandardiyedenkarkenRzaNur ondersinherbirindenbirerkitapmkfatalmt. Rdiyedeokurkenkrekekmesini,yzmesini,atabinmesinipekgzelrenmiti.Avclveatcl daseverdi.Amaanas,babas"kazkarrsn"diyeonatfekvermezlerdi.Cumagnleri"Meydan Etei"denilenkaledndakidzlktetopoynanr,atyarlaryaplrd.Bunuyaladamlaryapard. RzaNurbunlarseyrederveheveslenirdi. Busradabirelenceside"BattalGazi","KanKelesi"vebunabenzerkitaplarokumakt.Bunlarok sever,"birna'radabinkfiriyereserdi","klcnekiptekbana.dmanordusunagirdi"cmlelerini okuduuzamanbykbirheyecanakaplr,kahramanlkduygularuyanr,kendisideyleisterdi RIZANURSTANBUL'DA Sinop'takirdiyeyibitirdiktensonra,babasRzaNur'ugetirerekhalasnnyannabrakt.RzaNur'un halasnnkocas,yaniRzaNur'unenitesiehremanetimhendislerindenHsnBedi.Bu mhendisindaysolanbiralbay(miralay)askerirdiyelerinnzridi.Bualbay,RzaNur'u SoukemeAskeriRdiyesineyazdrd.imdiAdliTpmessesesiolanbuokulda500kadarrenci vard.RzaNur,ilkhususiimtihandasnfnbirincisioldu.OkuduuBattalGazilerinveogibikitaplarn tesiriylesvarisubayolmakistiyordu.Babasiseatalarnntesiriyledoktoryapmakistiyordu.nk, RzaNur'unatalarocakhalindebirnevihalkhekimliiyaparlard.RzaNurbiroldubittiyapmak isteyerek,ikiylokuduktansonraktSoukemeAskeriRdiyesindensonraengelky'ndeki KuleliHarbiyeidadisine(Lisesine)yazld.Fakatbabasnnsrarlarnadayanamayarakoradankp onunyanndakiTbbiyedadisinegirdi.Buokulsnflidi.Btnrencileri600kadarolanTbbiye dadisindesnflar200kiilikti.RzaNursnfnilerisindeidi.Fakatburadahaylazvehaaroldu.Yalnz 23. www.atsizcilar.com Sayfa23 imtihanzamanlarndabirkagnalrd.Btngnkavga,dvlegeiriyordu.Greedeheves etmiti.Greleryapyordu. Tbbiyeidadisinintalebesidoktorvebaytarolmakzereikiyeayrlmt.Yaniidadiyibitirdiktensonra BaytarMektebinegirecektalebedeburadaokurdu.Buikitakmtalebebirbirinedmand.kidebir topluolaraketindvleryaparlard.Bazenusturpavemutalarlayaplanvetemelikahramanlk dvasolanbudvlerdeRzaNur'unfikrihayatndabirdeiiklikoldu:BirgnbirrencideNamk Kemal'inbiriirinigrmokumuvederhalbykbirtesiraltndakalmt.RzaNurbuiiredeta baylmt.DerhalNamkKemal'intekiiirlerinidearamaabalamt.Yazmabirtakmiirlerinive CelleddinHarzemah,Cezmi,Rya,Gelibolugibinesirlerinibuldu.BunlarokudukaNamkKemal'e hayranlartt.Hrriyetakveistipdatdmanlgnlndeyeretti.Bueserlerigizliokuyup birbirineverirlerdi. OsradaTbbiyedadisindeMuhtaradndavetemen(mlzim)rtbesindebirFranszcaretmen muavinivard.Derslerindekapalolarakhrriyetsevgisivermeealrd.RzaNur'unokhouna gittiindenonuTrkeolarakyazd.Filibe'de,SelnikliHilmitarafndankarlan"Emniyet"adndaki gazeteyeyollad.BuyazogzetedeSinopluRza"imzasylakt.BuyazRzaNur'unilkyazsdr. OnunbaslmasvearkadalartarafndanbeenilmesiRzaNur'unpekbounagitti. YineMlzmMuhtarEfendi,birgnChateaubriant'n"Atala"adleserindenbahsetti.Rza Nur,Beyolukitaplarndanbueseribulduysada anlayamad.OzamankendisinebukitabnRecaizadeEkremBeytarafndanyaplmbirtercmesi olduunusylediler.Onudabuldu.Butercmeilevekamuslaaylarcauraarakeseriskt.ok hounagitmiti.Atala'nntesiriyleolacak,idadiyibitiriptatilzamanndaSinob'agittiizaman "Zeytinlik"denilenyerde"kfeiMuhabbet"adndaedebibirnesiryazd.Ozaman18yalarndaidi. 1895'teTbbiyeMektebinegirdi.Snflar180kiiydi.AskeriTbbiye'nineskidenberitalebearasnda yalankuvvetligeleneklerivard.Yenigelensnfnhertalebesineyukarsnflardanbirtalebenin gelipfazilet,hrriyetseverlik,istibdatdmanl,talebearasndakardelik,yukarsnflaraitaat derslerivermesidebugeleneklerarasdaidi.RzaNur'ayukarsnflardanNzmadndabirrenci gelmi,bunlarsylemiti.BuszlerRzaNur'dabykbirtesiryaptvetalebearasndakisiyasi tekiltagirmesinesebepoldu. AskeriTbbiyeilknceklhanbeylik,yanivalyelik,sonraedebiyatvefelsefe,nihayet hrriyetseverlikannatelizamanyd.AskeriTbbiyelilerparatoplayarakParis'e,Msr'a, Cenevre'yehrriyetiinalanlaragnderirlerdi.Ovakitomemleketlerdeyalanhrriyetperverlerin bastklaryazlarGalata'dakiFranszPostahanesivastasylagetirterekheryeredatrlard. TbbiyeyegirinceRzaNur'unhaarl,haylazlkalmad.okuslu,sessizvealkanoldu.Teneffs zamanlarndavegeceleyinsubaygelipyasakedinceyekadaryataktabilehepokuyordu.ahsi kusurlarndzeltmekiinnefsiylemcadeleyebalad.radekuvvetiylebirkaaydabunlardan kurtuldu.Artkbtnkusurlarvefazlalklaratmt.Hattaglmeibileunutmutu.Tbbiyeden kncayakadarbelkibirdefabileglmediigibifazlaglenlerdendetiksinirolmutu. 24. www.atsizcilar.com Sayfa24 AskeriTbbiyededaimasiyasetlemeguld.Siirledeuramayabalayparzuylabirikiiiryazd.Bir tanesini"Malmat"gazetesineverdi.Bastlar.Fakatiiriinkltrnoklzmolduunuanlayarak biryandanderslerine,biryandandaedebiyatvefelsefekitaplarnadt.lknceAbdlhakHmid, NacigibisondevirTrkairlerini;sonradaFranszklsikleriveGoethe,Sehiller,Shakespeareve Byron'unfranszcayatercmeleriniokudu.BilhassatatilzamanlarndaSinop'taikenkrlara,kylara ekilir,bueserleriokurdu.lkncelgatlaokuyordu.SonraFranszcayadamakllrendi.Lamark, Darwin,Buchner,Hekel,Schopenhaurgibifilozoflardaokudu.RzaNursiyasiveedebialmalarn tptahsilineengelolduunugrnceartkyalnzdersleriyleuramaakararvermiti.Busralarda AskeriTbbiyenindahiliyezabitlerindenArapSabriadndaveMlzm(temen)rtbesindebirZenci, RzaNur'uartarak:"Siyasetleuratnmektepidaresibiliyor,senisrgnedecekler.Halbuki milletehizmetedebilecekbirtalebesin.Sonrasanayazkolur"dedi.RzaNur,dahiliyezabtna teekkrederekayrld,tedbirald.BirkagnsonraidareheyetidersaneyiveyatakhaneyibaspRza Nurundolaplarnaradklarzamanbireybulamadlar.YalnzFranszcabirgramerkitabnniinde SantoBriyan'nstanbul'ageldiizamanyazmolduu,padiahlarnzulmndenbahsedenbirparay buldular.MdrbuFranszcaydahiliyesubaylarndanBinbaHsnBeevererekneolduunu sordu.HsnBe,derseaitolduunusyleyerek.RzaNur'ukurtard. RzaNursiyasifaaliyettenekilincederslerinesarld.Snfnnavularndand.alkanl,fazileti, dnyayaaldretmemesiyzndenarkadalarona"Diyojen"diyorlard.DersleriniParisTp FakltesindeokutulanFranszcakitaplardantakipediyordu.Fakatsonsnflardabuaralkszveetin almadanhastadt.okzayft.Babasdaeskisikadarparagnderemediindenheristediikitab alamyordu.Ozaman:"lerdeparamolursakitapbulamayanlariinbirktphaneyapaym"diye ahdetmiti.Sinop'takiktphaneyibuyzdenyapmtr.Sonsnftatezolarakozamankadar yazlmambireyhazrlamakistiyordu."Hitan"aklnageldi.Bunuyazd.Doktorolunca.byltp eserhalindeneretmitir. RIZANUR'UNGLHANE'DEASSTANLII 27Kasm1901'deAskeriTbbiye'denyzbalklamezunolarakdoktorkt.Tbbiyedekiderslerok nazariidi.Glhanehastahanesindestajyaparakamelitpreneceklerdi.OzamanGlhane'yeAlman profesrlergetirmilerdi. RzaNur'un,Tbbiyeidadisinde200kii,AskeriTbbiyeninilksnfnda180kiiolansnfdkle dkleazalm,67kiidoktorkmt. 27ubat1902deGlhane'yebalad.OradaAlmanprofesrlerininyanndadoktorluafevkalde altgibiFranszcakonuanbiraileninyanndapansiyonkalarakFranszcapratiinideilerletti. nkozamanakadarFranszcayiyicerenmiolduuhaldekonumapratiiyoktu.Bumddet iindehemFranszcakonumasnilerletti,hemdeylnsonundaAlmanprofesrlerden"pekiyi" derecedediplomaald.Almanprofesrler,buyksekbaarsndandolayRzaNur'udrtbe arkadaylabirlikteyanlarnaasistanaldlar.HalbukiSeraskerKaps(yeniGenelkurmayBakanlve MillSavunmaBakanlyerindeolanmakam)kurraileRzaNur'uBasra'ya,AltncOrduyabal46. alayn3.taburunatayinetti.Ortayatuhafbirdurumkt.ProfesrlerRzaNur'uvermediler;Serasker KapsdaBasra'yatayinetmektedirendi.Altaylkekimedensonraprofesrlerindediioldu. 25. www.atsizcilar.com Sayfa25 FakatbirylsonraSeraskerKaps,RzaNur'uYemen'etayinetti.Yineekimeoldu.NihayetAlman elisiVonBiebersteinbircumaselmlndahuzurakarak"RzaNurhastahaneyelzmdr"diyerek onuoradabraktrd.Buvak'abiroklarncatuhafgrld."RzaNurkimoluyorkiAlmanelisionun iinhuzurakyor"dediler. RzaNurartkgecegndzhastanedeidi.Cumagnleribilekmyordu.Tbbnbtnubelerinde, bilhassaprofesrDeike'ninyanndalboratuvarveterihimarazidealyordu.Doktorluaaitumimi bilgisinikuvvetlendirdiktensonraihtisasyapmakzerecerrahiksmnagirdiveoperatrlkteilerdi. RzaNur,Almanprofesrlerininyanndaikiylasistanlkettiktensonradoentoldu.Artkkendi kendineameliyatlaryapmayavedersvermeyebalad.DahaTbbiyedetalebeikenbalad''Fenni Hitan''adleserinibitirmiti.Bueserhenzbasldhaldeduyulmu,orijinalolduundantpleminin dikkatiniekmiti.PadiahnbahekimiSaidPaadaiitmiti.Glhane'yebirtelgrafekerekRza Nur'uYldzda,Yenimahalle'dekievineartt.KitabveRzaNur'unhazrlamolduusnnetletleri koleksiyonunugrerekbeendi. BirmddetsonrayinetelgraflaRzaNur'uistetti.Bueserdenveletlerdenpadiahabahsettiini, padiahnbunlargrmekistediini,iyibiryazileeseriyazdrpletleridekadifebirkutuyakoyarak getirmesinisyledi.RzaNur15altnvererekeseriiyibirhattatayazdrd.Birdekadifekutuyaptrp letlerikoydu;SaidPaayagtrd. Bahekim,birgnsonraRzaNur'utelgraflaYldzsaraynaard.RzaNur,SaidPaannodasna girdi.YanndaSultanAbdlhamid'inbamusabihiZenciNadirAailebakabirisi,birdeSaidPaann muavinibirdoktorbinbavard.OradaSaidPaa,RzaNur'a,eserininSultanAbdlhamidtarafndan beenildiini,buyzdenkendisininsolkolaala(kdemsiznyzbala)terfiedildiinivekitabnn baslmasnairadektnbildirdi(6Haziran1903).FakatRzaNur,eseriyinekolaykolaybastramad. nkSeraskerKapsmatbaaskitabbasmad.KitabMaarifNezaretine(=MilliEitimBakanlna) veriporadakisansrdenizinalmayamecburoldu.Birkaaydabyleceuratktansonraadndan "Nur"ukaldrpyalnz"Rza"adylakitabnbastrabildi(1905).Bueser,GlbaneHastahanesiD HastalklarMuallimiolanAlmanProfesrMiralay(=Albay)WitingtarafndanAlmancayadaevrildi. RIZANURZBEFCEDE1903KasmndaRzaNur'uozamankiTrkSrpsnrzerindekiZibefce gmrnebakteriyologolaraktayinettiler.BukyBelgradSelnikdemiryoluzerindeidi. Makedonya'dakiTrkaskerleriiinBulgaristan'dangelenveNiyoluilesnrmzagirenunlara BulgarlarnvebamikrobuvezehirkattklarhakkndaPadiahabirhabergeldiindenMabeyin, SeraskerKapsndanorayaabucakgnderilmekzerebirbakteriyologistemi,SeraskerKapsda ProfesrDeike'ninmuaviniolaraklboratuvardavermiti.RzaNur,RsumatEminiNazifPaaya bavurarakbakteriyolojiiletoksikolojininikiayriolduunu,bundandolaykendisininancakveba mikrobuarayabileceini,zehiraryamayacansyledi.CahilbiradamolanRsumatEminiNazif Paa,RzaNur'udikkatledinlediktensonra:"Git,ikisinideyaparsn"dedi.BununzerineRzaNurbu ileriingerekenletleriistedi.Paabunada:"Git,arkandangndeririz"diyecevapverdi.Belliidiki RzaNur'ubandasavyordu.nkistediiletlerinneolduunusormamt. 26. www.atsizcilar.com Sayfa26 BirkagnsonraRzaNuryineSirkecidekiRsumatdairesinegiderekletleriistedi.Paa,yine bandansavacakekildecevaplarverdi.EnsonundaRzaNurkendisininbykbirsorumlulukaltna gireceini,mikroskopolmadanmikroplar,eervarsa,gremeyeceinisyledi.Pekbilgisizolan RsumatEminibunakar:"Gzndrta,mikrobugrrsn,diyecevapverinceRzaNurazkalsn alayacakt.areolmadngrncenihayetmikroskopsuz,letsizolarakZibefce'yehareket etti.Burasbiristasyonyapsilebirbfeden,bedebarakamsevdenyapmabirdakyidi.O barakalardagmrkmemurlaroturuyordu.AktakalanRzaNursvireliolanistasyonefinden msaadealarakistasyonunkmrdeposundayatt.Kreklekmrleribiryanaiterekbiryataklkyer atvestanbul'dangetirmiolduuiltesiniorayaseripuyudu.Birkagnsonragmrkmemurlar iinyaplmapartmantarzndakgirbiryapolduunurendi.Dahabitmemiolanbuyapda kmrlklellemeyecekkadariyivegzelodalarvard.RzaNurbobirodadayatmakiingmrk memurundanizinistedi.FakatGmrkmemurubuiznivermedi.BununzerineRzaNursubaylele ald.Biradamayklettiibavulveyatailebirlikteklcnelinealarakkapykrd.Odayiglederek zerinekilitvurdu,yerleti.BununzerineRzaNur'uoradankarmayaaltlar.karamaynca SelnikRsumatMdrlneyazdlar.OrasdaRzaNurunmuhakkakkmasnistediBunun zerineRzaNur12Kasm1903'teRsumatEmanetine,17Aralk1903'teSelnikRsumatNezaretine (UmumMdrlne)mektuplaryazarakhemlet,hemdeyatacakyergsterilmesiniistedi.Rza Nur'ugirdiiyerdenkaramadlar.Fakatunlarmuayeneiindehibirletfilngelmedi.Unlar birikmiti.GeirmekiingmrkRzaNur'danraporistiyordu.RzaNur:"Mikroskopolmadan muayeneedemem"diyordu.Sonunda,untccarlarikayetettiler.Unlarraporsuzgeti.Neveba kt,nedezehirlenmeoldu. Zibefce'yetrengeldikegmrksalonundaRzaNurdabulunurdu.BirtakmSrpveBulgar kyllerininarklarndakibayerineelektriktellerinin,bellerindedekemeryerineyineelektrik tellerininbulunmasbirgnRzaNur'undikkatiniekti.Onlariyicemuayeneettirincebirkann eyasarasndapaketpaketgherile,birkataneelektrikkmr,birtanesininzerindededinamit kt.RzaNurbunlartoplayarakraporunuyazpskp'egnderdi.skp'tekiincelemelervesorgular buheriflerinskp'tebircamiyivedemiryolunuatacaklarnortayakard. YinebirgngmrkkolcusuilegayetgzelbirTrkeilekonuan,kendisininKomanova'lolduunu veskp'tekiTrkokulundaokuduunusyleyen,TrklerisevdiindenbahsedengenbirSrp'n boyunbanda,stndeSrpKralPetro'nunresmiolanbirinebulunduunugrd.Srp'a"Trkleri seviyorsundaSrpKralgsndenearyor"diyesorunca,genSrp,hemenineyiyereatpinedi, krdve:"Benfarknavarmadanotelhizmetisikoymu"dedi.FakatikignsonraSelnik'tekiHseyin HilmiPaadantelgraflaryamayabalad.OvakitMakedonya'daAvrupalsubaylaridaresinde jandarmayaplm,oradatuhafbiridarekurulmutu.BuidareninbandaHseyinHilmiPaa bulunuyordu.RzaNur'unsorgusuzerine,SrpKralnnresmibulunanboyunbainesiniyereatp ineyerekkrangenSrpbuidareye:BirTrkpolisiSrpKralnnresminiinedi"diyeikyet etmiti.AskeriniformasnnstndesivilkaputtayanRzaNur'upolismemurusanmt.Bereket versin,Zibefce'dekipolismemuru,Srpileohdiseningetiignvazifeilekyleregitmiti.Cevapta buyazlddameseledurdu. RzaNur6aykadarZibefce'dekald.Hemenhemenhibirigrmyordu.Buradanbirkazanc olmutu.BulgarveSrpkomitalarnniyzngrpgzalmt.Fakatkendihalinekalsayllarca buradakalacananladndan,20Nisan1904tarihitreneatlayncaSelnik'eindi.Geribuiikendi 27. www.atsizcilar.com Sayfa27 kendineyapyoridiysedeZibefceRsumatmerkezmemurluundanresmibirvesikaalmt.Bu vesikadaaynenyleyazlyd: "BemahmukaddembiradeiseniyyehazretipadiahiZibefcersumatidaresikimyagerliine tayinveizambuyurulantabibkolaasizzetlRzaBebudefaerefsdrbuyurulaniradeiseniyyei cenbhilfetpenahimantukmnifinceDersaadeteavdetetmekzereZilbefce'denhareketettiini mbeyyinibuilmhaberefendiimumaileyhinyed'ineitaklmd.7Nisan1320." Mhr:skbetbi ZbefceRsumatMerkezMemurluu. Altnk,Austos1947,Say:8 Orkun,7Eyll1951,Say:49 RIZANUR'UNTRKLEENBYKHZMET BykTrklerdenmerhumDr.RzaNur'unTrkleenbykhizmeti,bykTarihi'niyazm olmasdr.Siyasihayatnhakszdarbelerineuraypgurbetleredtke,bodurmayan,duramayan, milletinemutlakabirhizmetyapmakisteyenRzaNur,Trklefaydalsaydbiryneseri hazrlarken1917'deMsr'dabalayp1921'deTrkiye'debitirdii14ciltlikkocabiresermeydana getirmi,bunun12cildiniCumhuriyetinilkyllarndabastrmayamuvaffakolmutur. YinemehurbirTrkolanMirSleymanPaa'nnvaktiyleyazd'Tarihilem"adlmektep kitabndansonraRzaNur'untarihi,millitarihimiziOsmanlerevesindenkararakbtnTrkleri kaplambirkadrohalinegetirenikincieserdir. SleymanPaa'nnaskerimektepleriinyazd,bilhassasonatarihimizdeiolanaskersnfnn orduyaTrkl,TuranclnaslsokmusaondankrkylsonrayazlanRzaNur'untarihideilk tohumlarordudaatlanTrklkveTuranclkfikrinidahabykbiraydnlaralaynayaym,milleti yaatacakanadnceyimemlekettekkletirmitir. Butarihilmibireserdeildir.Zatenbylebirgayesideyoktur.Hattbirokyerlerindeinditasarruflar veyanllardavardr.Kronolojikbirsratakipetmeyiptrlsllelerigeliigzelsralamasdabalca birkusurdur.Fakatbunlarobykeserindeeriniaslaazaltmamaktadr. "DnyadaenbykiftiharmTrkyaratldmdr"diyebalayanbukocaeserincanalacaknoktas, TrklkbakmndanyazlmasokuyanlardaTrklksevgisiyaratmasdr.Trktarihinitamamyla sistemlendirememiolmaklaberaber,meselSeluklularlaOsmanllarayndevletinikihanedan saymasgibihemtarihigeree,hemdemillimenfaatvelkyeuygunkeifleribirhaylidir. Bubykeserinbaslmayan1314.ciltleri,Trklerintarihhuzurundaalmalargerekensiyasi,itimai durumugzdengeirmesibakmndanmhimdir.Trklerlekomularolanmilletvedevletlerin 28. www.atsizcilar.com Sayfa28 mnasebetleri,bunlardanTrklegelecekfenalklarnnlenmesimeseleleribuciltlerdetartlm, arelerivetedbirlerigsterilmitir.EerCumhuriyetinilnndansonrababakanlasmetnndeil deRzaNurgelseydimillemek,TrklemekvekuvvetlenmekbakmndanTrkiyebugnbakabir manzaragsterir,bugnbamzabelolanbirokdvalartamamylavekkndentasfiyeedilmi bulunurdu. Eskiharflerleyazlmolduuiinbugn40yandankkolanlarnistifadeedemediibubyk TrkTarihi,milliyetiliktarihimizinmhimeserlerindenbiriolarakkalacaktr.Onunyerinebugnbir yenisinikoymakmhimbirmillivazifedir.VeTanrdilerseTrklerbunudayapacaklardr. Orkun,Eyll1962,Say:8 Dr.HASANFERTCANSEVER DoktorHasanFeritCansever,19441945IrklkTuranclkdvasnnmahkemeyesrkledii23 sannarasndaenyalsidi. Dahancedendetanmolmamzaramentutukluolarakgeenbirbuukyllkhayatmzn,Asker Cezaevindekisonyedisekizaylksresindebirbirimizidahayakndananlamvetanmtk. Doktor,TrkOca'nnilkmensuplarndanveTrklkdvasnn,karlkbeklemedenalan lkclerindendir.Trklkanlaymzdabelkinesilveyetimetarzmzbakmndanazokayrlk olmasnaramenkendisiylehibirzamanihtilafadmedik.Veaadaanlatacametveot meselesindenbakahibirkonudaaramzdatartmaolmad. HasanFeritCansever,Trklyaymakiinmisyonerlergibialmaktaraflsidi.Yllarcaalarak birtekkiiyidvayakazanmannbilebaarolacanainanrd.mrboyuncadaineilekuyukazan adamolmakvasfntamt.lkdoktorolduuzamanbuprensiplekasabalarvekylerde,kendi mesleiningereklerinegrealarakTrklefaydalolmutu. Yinedoktorluudolaysylarksalmeselesineeilmi,bataetolmakzere,hayvanibesinlerin insansalnazararlolduunainanarakbukonuzerindeciddettleryapm,esaslfikirler edinmiti.Onagreheryaratntabigdalarvard.Otabigdailebeslenirseuzunmrlveshhatli olurdu.nsanntabiyiyeceiotlarveyemilerdi.Eskimolarnancak3040ylyaamalarnyalnzetle beslenmelerinebalyordu.PirinlebesleneninliveHintliler'inbuoalmasnakarlksavave stnTrkrknnOrtaAsya'dakiknyalnzhayvanigdailebeslenmektebuluyordu.Buna karlknAsya'dakiTrklndevambykldetahllabeslenmesindeidi.oketyiyen ngilizler'ininkrazyaknd.Esasendahaimdidenaptallambirrkt. Beneskibirtbbiyeliolduum,FethiTevetoludoktorolduu,smetTmtrkdeetioksevdiiiin bazitirazlaryapardk.Fakatbukonudahazrlklvetabibizdenokbilgiliolduuiinonunlabaa kamazdk.ButartmalarTevetoluilebenimsusmamzlabitmi,smetTmtrk'ede"Tanrm! Pirzolalezzetindebirbitkiyarat"diyeyakarmakkalmt. 29. www.atsizcilar.com Sayfa29 HasanFeritbuetveottartmasnbkmadan,usanmadanyapar,birkiiyikazanabilmekiingnlerce anlatmaktan,aklamayapmaktan,delillergstermektenbezmezdi.Karsndakininfikrinielmekiin psikolojiktesirleryapmasndaiyibilirdi.Birdeliliuidi:"Balkyediktensonrakalanklkvebalk artirenbireydir.Halbukiportakalnkabuunubirsaatsonrairenmedensrabilirsin.Baln klnabedakikasonrabakamazsnbile.." Buaklamadoruidi.FakatHasanFeritbununlakanmaz,dahadailerigiderdi.Birgnyledemiti: "Pilavnstnebirbldrcnkzartpkoysamitahlayersin.Bldrcnyerinefarekoysamyemezsin. Halbukibirininkanadnakartekininkuyruuolmasndanbakafarklaryoktur.kisidehayvan leidir." BubenzetmeveHasanFerit'insrarlatelkinleri,merhumHseyinNamkOrkunmstesna,hepimiz zerindetesirliolmutu.OzamandanberiHikmetTanyuetyemez.NejdetSanarpekazyer.Birka aybendeyiyemedim.Hldazamanzamanyiyemem. yibirdoktorduvediplomaalrkenettiiyeminemrboyuncasadkkalannadirhekimlerdenbiriydi. TnelbandamuayenehanesibulunduusradaTrkgenlerdertlerioldukakendisine bavururlar,karlkszefkat,ilgivetedavigrrlerdi. Makale,kitapvekonferanslarlalksnnyaylmasnaalm,biraralk"TrkYurdu"dergisini karmolanHasanFerit,IrklkTuranclkdvasndaberaatetmiolmaklaberaber,balangta AskerCezaevindeokskntekmi,bunlaraarkadalarylabirliktemetanetlekatlanmt. Kusurlarndanbirisifazlapheciolmas,birokkimseninmasonluundanpheetmesiydi.Fakat kimseyedmandeildi.Hattberaatndansonra,kendisinemracaatedendurumahkimiCevdet Erkut'ubiletedavietmi,cretalmamt.HalbukiodurumahkimiosradaMilleftenikbl umduuiinbizekarokkezhakszdavranm,ifadelerimizizaptageirmemi,bolkeseden10yl, 6,5yl,5ylbeay,4ylgibicezalarvermi,fakatbunlarnhepsihakszolduuiinAskerYargtayca kkndenbozularaksonundaberaatmzagidilmiti. HasanFeritmasonlardanphelenmekleberaberonlardanpekokarkada,dostu,tandvard. Masonlarnstkademesininbtnmasontekiltnkendimaksatlarnaletettiineinanr, bildikleriniekicibiranlatlaanlatrd. Budnyauranahergelengnnbirindegidecektir.IrklkTuranclkdvasndamahkemeyesevk edilen23kiidenHibetullahdilveHseyinNamkOrkun'dansonraHasanFeritCanseverdeebediyet leminegmtr. OnundeerlihtrasnalykolmayanudeersizsatrlarHasanFeritCansever'esonbirselm,ilkve sonbirsaygduruudur. TKEN,1970,Say:6 30. www.atsizcilar.com Sayfa30 ZEKVELDTOGAN'INTARHL ZekiVelidiTogan,biphesiz,tarihe"bykbirtarihi"olarakgeecektir.HattagentarihiYlmaz ztunaonuniin"imdiyekadargelmienbykTrkmverribi"tabirinikullanmtr. ZekiVelidiTogandahapekgenyandatarihemillibirdnceileatlmvemaceralgeen hayatndatarihiliehiaravermemitir.Bukonudakihususikabiliyetininveokdilbilmeninverdii imknlarlabykbirmverriholmu,tarihiolmakiingerekenyardmcilimlerdedeaynhizaya gelmeyibaarmtr. Byktarihiolmannartlarndanbiritarihiolaylaraiyicenfuzedebilmek,kaynaklardakigerekve yanlpayniyihesaplamak,hdiselerindahancekivakalarlabalantiyitahminetmektir.Byk tarihi,destanvemenkbelerdendetarihihakikatlerkarmasnbilenadamdr.ZekiVelidiTogan60 ylaantarihiliisrasndabuvasflarkazanmt. Bilgisinegreazeservermitir.mknlarelveriliolsayddahazrlanmeserleriniyaynlayabilseydi Trkktpbanesitarihbakmndanokzenginleecekti. Karahanllar,AksakTemrTrkEllerininTarihiCorafyas,Nevi,BiruniReideddinzerindekibyk eserlerinineredemeyiinenekadaryansakyeridir. OnuniinilmideeribtndnyacakabulolunanTrkprofesrdrdiyebiliriz.KendisineAmerika, ngiltere,Almanya,Hindistan,PakistanvegalibaJaponya'dankrsteklifedilmitikibumazhariyete erenbakahibirTrkprofesryoktur. TrkistanveAltnOrdutarihleriniokiyibiliyordu.Trkiyetarihiyleuramamtr.Fakatbyk tarihiolmannverdiisezgivekabiliyetleTrkiyetarihineaitbirmeseleyiilkzenbilginkendisi olmutur. BilindiizereOsmanlTarihibirdestanlabalar.TurulBe'inbakanlndakiKaylar,Anadolu'da batyadoruilerlerkenbirovadaarpanikiorduyarastlarlar,SeluklularlaTatarlar(yaniengizliler) savamaktaveSeluklularyenilmekzerebulunmaktadr.ErturulBekendikkkuvvetiyle yenilenlereyardmedinceTatarlarsavakaybeder. Bizimilkokulrencisiolduumuzalardabukonutarihkitaplarndaanlatlrvegnlmze"malp tarafayardmTrkler'inanndandrprensibiniilerdi. Buolay,ZekiVelidiToganakadarengizler'leSeluklular'nbirsavadiyekabulolunmutur.Bunun birSelukluengizlisavadeil.SelukluHarzemlisavaolduunu,SelukluSultanAladdin Keykubad'laHarzemahCelleddinMengbertiarasndaYassimen'deyaplanbirsava olduunadikkatiilkekenZekiVelidiToganolmutur.Sava1230'daErzincancivarndaki Yassimen'deyaplmveZekiVelidiToganbunumverrihNesevi'ninbirkaydndankararakortaya koymutur.Nesevi,savakaybetmekzereolanAladdinKeykubad'adoudanhibeklenmedikbir yardmngelmesiylesavankazanldnyazmtr.(UmumiTrkTarihineGiri,stanbul1970,ikinci 31. www.atsizcilar.com Sayfa31 basm,s.322),ButarihlerdeKaylar,Horasan'danAnadolu'nunbatsnadoruyrmekteidiler. engizliler'invelhanllar'ntarihiniiyibilenZekiVelidiTogan,engizhareketlerininBatvenasya'da meydanagetirdiisonulariyimuhakemeediyordu. ZekiVelidiTogan'nbubuluunuhatrlatmaktanmaksadmbyktarihininhdiselerenfuzundaki isabetigstermektir.OnunbuekildekibulularYassimensavanamnhasrolmaypOsmanllar'n balangcnda,Ulardakibeliklerinbtntarihineamildir. OsmanlTarihi'ninbalangcnaaitkaranlk,karkveyanlhaberlerinbirksmnaydnla kavuturandayineayngrvemetodlaZekiVelidiToganolmutur.Buradabunlartekrarlayacak deilim.renmekisteyenleryukardaadgeceneserin324327.sayfalarnabaksnlar. Eserleridikkatleokurdu.BudikkatisayesindeKagarlMahmud'unDivanLugati'tTrk'nntelif ylndatespitetmitir.Bueserintelifylolarakhicri466(miladi1073/1074)tarihikabulolunuyordu. EseriniindekikaytlardikkatleinceleyenToganbunundorusununhicri470(m.1077)olduunu tesbitetmitir(Bak:AtszMecmua,15Austos1932). ZekiVelidiTogan,tarihbakmndandestanlardanfaydalanmasndaiyibiliyordu.Ouznme'dekibaz hakanisimleriylebazBatGkTrkkaanlarnnadlarnbirletirmesibukabildendir.Boy,urukve ulusadlarnndestanlardaokdefaahs(=hkmdar)adolarakgetiinidikkatealarakbundanbaz neticelerkardolmutur.Kagarl'nneserindeskender'leadaTrkHakanolarakgsterilen "u"nungerekteTrkistan'dakieneskiTrkkavmiolduunuilerisrmveonunbudncesini SinologEberbarddateyitetmitir.YinebunungibitrlTrktopluluklarndankullanlanahsadlarn daiyibildiiiinbundandabaztarihisonularkarm.BatAnadolu'dakiUbelerindenbir ksmnnOuzTrkmendeil,Kpakgrubundanolduunuahsisimleriyletespitetmitir. OnuntarihiliinibukadarkuvvetlendirenbirsebepdeTrktarihiningetiigeniblgelerdenbyk birblmngezipgrmolmasdr.Bu,ylebylebirgezipgrmedeil,beynevegnleileyen biretdeklindeolmutur. Tarihiniindeyaayanbirkiiolarakzelkonumavetoplantlardadaszmutlakatarihekadar uzanrd.Batbilginleritarafndankendinazariyeleriniberkitenciddikitaplaryaynlandzamanok memnunolurdu. ZekiVelidiTogan,Trkiye'yegeldiizamanglmesinibilmiyordu.Sonrabunurendivehofkralar daanlatmayabalad.Buyazmbitirirkenofkralardanbiriniburayageirmedenedemeyeceim: DoumyeriolanBakurdistan'dabirgeceokkmziipsarhoolmu.Kmzlasarhoolmanngzel bireyolduunubendetecrbeylebiliyorum.Toganevlerininkarsndabulunanemedenyzne suserperekaylmakiinemeyedoruyrm.Gkteayvarm. Bundansonrasnyleanlatt:"Tamemeyeyaklatm.Birdenegreyim?Aykarmdaduruyor. Meersarholuklasrtstdmmamadtmnbilefarkndaolmadmiinaykarmda grmm." 32. www.atsizcilar.com Sayfa32 Tabiihemkendisi,hemdedinleyenlerkahkalarlaglmlerdir. TarihiZekiVelidiTogandeartktarihvehtraoldu.Zatenhayatbirikihtradanbakanedirki? TKEN,1971,Say:11 PROF.FINDIKOLUZYAEDDNFAHR ProfesrFndkoluZiyaeddinFahri16Kasm1974'tehayatavedaetti.Dorubirinsanvesalambir Trkmilliyetisiolduuiinburadabirkasatrlahtrasnanmakveunutulmubircephesini hatrlatmakistiyorum. Onu19391944yllarnda,zelBoaziiLisesi'ndeedebiyatretmeniolduumsradatandm. Okuldaretmenlikyapanbealtdoenttenbiriydi,""dergisinikaryordu.Trkiyeapndabir mcadeleamt:Soyadlarnnkkisimdennceyazlmasnveuydurmayenisoyadlaryerine "olu"ilebitengereksoyadlarnnkullanlmasnistiyordu.SoyadlarGkTrkler'denberibata kullanldiinbudavasndayzdeyzhaklyd.OnBirinciYzyldanberidesoyadnnsonuna"olu" kelimesinigetirmekdetolmutu. Bkpusanmadanyaptbumcadele,yemiinivermeyebalad.Pekokkimsemahkemeye bavurarak"olu"ilebiteneskisoyadlarntescilettirdi.Soyadkanununagrebununasladdan sonrayazlmasmecburiyetineramenresmmakamlarayazlanyazlardadasoyadbaagetirilir olmutu.Hattabizim19441945IrklkTuranclkdavasndaSkynetimMahkemesidebunauymu vearkadamzSofuolu'nu"SofuoluZekizgr"diyearmayabalamt. OsradaMillEitimBakanolupdaardevrimcigeinerekgzegirmeyealanHasanAli, Fndkolu'nunmemlekettetesirliolmayabaladmgrnceonaresmbirihtarnamegndererek kampanyayasonvermesiniistedi.niversitemuhtariyetideolmadiinFndkolubukonudaki yazlarnasonverdiamabirkereralmt.Durdurmakmmknolmad. TekpartiannzihniyetinegreFndkolubykbirsuilemiti.Nitekim1944'tealanIrklk TuranclkdavasnndosyasnnbanaeklenenveHilmiUranimzasntayanyazdaTrklere ykletilensulardanbiride"soyadlarneskiTrklervebugnkMacarlargibibaagetirmeleri"idi. Trkiye'deZiyaGkalp'ieniyibileninsanFndkoluidi.BukonudaTrkeveFranszcabirhayli incelemeyaynlamveonuilimgzyleettetmiti.Buyzden,Gkalphakkndabirkonferans vermekgerektiizamanderhalFndkolu'nabavurmakdethalinegelmivebubavurmalar merhumprofesrbktrncayakadarsrpgitmiti. Fndkolu,vaktiyleAnadoluMecmuas'nkaranekiplebirliktealmt.Fakatdierlerigibidar Anadoluculukzihniyetinesaplanmdeildi.OnunAnadoluculuubirnevAnadoluTrklerirklidi. DergikarkenTrkiye'deDTrklermeselesidiyebirkonuaklagelmediiiinFndkoludaD Trkler'leilgilibiryazyazmam,fakatsonralarDTrklerkonusuortayadklncetpkTuranclar gibidavranarakonlaraaityazlaryazmaksuretiyleTrkler'ibirbtnolarakkabulettiinigstermiti. 33. www.atsizcilar.com Sayfa33 BugnniversiteleregzatldzamanFndkolununmilldeeridahaokanlalmaktadr. Heryazlarnda,binderedensugetirerekmilliyetiliinaleyhindebulunan,bunusinsisinsi,frsat buluncadaakayapanszmonaprofesrlerigrdkeFndkolu'nundeerkazanmasgayet normaldir. limbeynelmileldirdemek,ilimhermillettevardranlamnagelir.Amahermilletteolanilimveilimler yinedemillmaksatlakullanlr.lmi,millmaksatlakullananniversiteveprofesr,greviniyapm demektir. Fndkolugreviniyaparakld TKEN,Kasm1974,Say:12 MEHMETSADIKARANVETAHSNDEMRAY ugeenaylarda,biziilgilendirmesigerekenikikii,aramzdangpgitti.AzerbaycanlMehmet SadkAranveTrkiyeliTahsinDemiray,"Biziilgilendirmesi"demektenmaksadmikisinindeTrk milliyetisiolmas,buyoldaalpuramalar,yazlaryazmalarvehizmetetmeleribakmndandr. Ayrcabeniilgilendirenbirynleridevar:MehmetSadkAran,EdebiyatFakltesi'nden;Tahsin Demiray,Sultnidensnfarkadamdrvebuarkadalklarmrboyusrpgitmitir. 1926dersylbandaEdebiyatFakltesi'nedevamabalamkenbirhaftasonrabeniaskerealdklar iinaskerliimiyaptktansonraertesiyl,1927'detekrarderslerebaladmzamanyenisimlarla karlatm.OzamanEdebiyatFakltesiubeleriyldveilkikiylhazrlanma,sonyl.ihtisassaylr, ihtisastakirencilerkendisetikleridrtdersegirmeklemkellefolurdu. Bizimilkdrtsmestirhazrlanmadnemiepeykalabalklam,1012kiiolmutu.Gnmzn rencileri12kiilikkalabalahayretedeceklerdiramayleydi.Yenisimlararasndaikide Azerbaycanlvard:KemalveMehmetSadk. KemaltamAzeriazylakonuur,gle,soukkanl;MehmetSadkiseAzeriveTrkiyeleheleri karmasbirTrkeylekonuanakac,fakathrnherikisidebilgilivebtnAzerilergibigzelve kolaylklaszsyleyenarkadalard.FarsayveRusayiyibiliyorlard.MehmetSadk,dinadam ailesindengeldiiiinArapaydaanlyordu. kisideFaklteyibitirmedi.Zatenonlarrencideil,siyasetadamydlar,mcahiddiler.Ksamrl AzerbaycanCumhuriyeti'ndehizmetetmiler,budevletMoskoflartarafndanistilaedilince Trkiye'yesnmlard.SonraKemal,ranAzerbaycan'nagiderekmcadeleyeoradadevamettive kinciCihanSavandaranngilizler'leMoskoflartarafndanigaledildiizamankomnistler tarafndanldrld. 34. www.atsizcilar.com Sayfa34 MehmetSadkAran'nbizimEdebiyatFakltesi'ndereneceipekbireyyoktu.Fuzul'yizaten ezberebiliyordu.FarsaydaiyibildiiiinbtnDivanEdebiyatmzveranEdebiyatonaaktve nihayetodabirlkvemcadeleadamolduundanAzerbaycan'nkurtuludavasiinalmaya mecburdu.Busebeplefaklteyibrakt.stanbul'dakiAzeriler'denbirksmnnbanageerekdergi karmak,konferansvermek,propagandayapmaksuretiyleAzerbaycandavasyolundaalt. lksnsavunmakiinnerdeimknbulursaorayakouyordu.Buyzden,biraralkFinlandiya'ya giderekoradaTrkebirgazetebilekard. MehmetSadkAran'nsava,sarfettiienerjiyegreazyemiveriyorduamao,bundanaslatedirgin olmuyordu.Bezmek,mitsizliekaplmakonunszlndeyoktu. Yukardaonuniin"hrn"demitim.yleydi.BuyzdenAzeriler'inbilehepsiyleanlaamyordu. Msamahanedirbilmiyordu.Fakatbelkidekuvvetlitarafburadaidi.Benonun,Azerbaycanl rencilerinilerinihalletmekiinsalntehlikeyekoyaraknasluratn,naslkotuunugrm kimseolarakbunusylyorum.Benden810yabyktvegnmzdenaayukaronylncede bykbirakcierameliyatgeirmiti.Kendisineyorulmak,okkonumak,scakvesoukeyler imekyasaktamaMehmetSadkbuyasaklarnyalnzsonuncularnadikkatediyor,yorulmakve konumakhususundakontenjantanmyordu.nkayscakimesedeolurduamadavaiin yorulmasda,konumasdalzmd. Cihangir'deoturuyordu.stanbul'unberbatverutubetliscaklarndakadefaCihangir'den Sleymaniye'dekialmayerime,yahutKartalMaltepesi'ndekievimegelmiti.BunuAzerbaycanl rencileriokullarayerletirebilmekiinyapyordu.Tabii,sadecebanagelmeklemeselebitmediiiin uzunboyludanmavetartmadansonra,verdiimizkararlaruygulamakiinbakayerlerede,hatta Ankara'yadagidiyordu.Oyorgunluuncierlerindekiolumsuztesirlerisesininkslmasndanderhal anlalyorduamakendisiniAzerbaycan'aadamolanMehmetSadkAran,birtekAzerigenciniokula yerletirebilmekiinhayatnvermekteenufaktereddtgsterecekkiideildi.Ona:''Trkleriin uraanbirAtatrkMustafaKemal,GagavuzlariinuraanbirAtagagavuzHamdullahSuphiolduu gibiAzerileriinalanbirAtaazerivar.Odasensin"diyetaklmtm. Konumalarmzhepakalolurdu.Hkmetin,milliyetilikbakmndanyanlbirdavranolmusa "SizOsmanllar,Trklbatrdnz"diyeszebalar,yanlyaplaniianlatr,arayabirfkraveyabir darbmeselkatarakbitirirdi.Bazendeyalnzbana"Osmanl"demeklekalmaz,"Acemler"diyerek AzerilerideeskiOsmanlransavalarndakihavaileanarakkonumayaneekatard. Azerbaycanllar'nhalksylentileriarasndaahsmail'inYavuz'uyenerekstanbul'uzaptettii hakkndabirmasalvarm.Bunukahkahalarlaglerekanlatmt.Birgntelefonlabeniaramve "BurasahsmailiSafevi'ninkarargh"diyekendisinitantpbenden:"BurasdaYavuzSultan Selim'inkarargh"cevabnalnca:"Canm,imdibenvnrkenYavuz'uhatrlatmannsrasmyd" diyerekglmvegldrmt.ahsmail'lebenikorkutamayncadahasonrakibirtelefonunda: "BurasAksakTemr'nkarargh.Osmanl,lkesiniykmayageliyoruz"demi,ben:AksakTemr bizdenncesizinlkeniziykt"cevabnalncadayineglerek"Okadarn:kartrma"demiti. MehmetSadkAran,Azerbaycanllar'ndavasurundamrharcamaklaberaberAzerbaycancdeil, Trkidi.Azerbaycan'nayrdevletolmasndeil,Trkiye'nindoublmolmasnistiyorve:"Ne yapalm?SizOsmanllaryardmagelmediiniziinbizdekendibamznaresinebakyoruz"diyordu. 35. www.atsizcilar.com Sayfa35 "San'an"imzasylayazdiirlerinbazlarbaarldr.Bunlardamillilkvehznvardr.Oiirler toplanpyaynlansanegzelolur. MehmetSadkAran,KuzeyAzerbaycanllar(yaniRusyaelindekiAzeriTrkleri'ninougibi)iiidi. slamiyet'iiyibiliyordu.FakatKuzeyAzerbaycanllardahaarlkzamanndadinmeselesinikesin ekildehallediplykletikleriiinondadinitaassupdiyebireyyoktu.Trkiye'deusonyirmiylda oalanyobazlarnaslahazmedemeyecekleriekildekonuuyordu.Birtelefondahatrsorarlarken "Naslsn?BenbirSnninamazklacam.Sendeoradaiinamazkl"diyetaklmt.stanbullukibar birretmenhanmlaevliydi.BirgnCihangir'dekievindekendidemlediinefisayierkenyine bylekonuuncahanmbana:"KuzumbunedirAllahaknza?Snnimi,iimi,dinsizmi,nedir,ben hlanlayamadm"demi,bende:"Hibirideilamani'diyecevapvermitim.MehmetSadkAran, akatavrile"Hah!te,tamam"yetasdiketmiti.akavemizahondaesaslbirkarakterdi.Yllardr oturduuCihangir'dekiilkevleriSormagirsokanda111numaradaidi.Sokaklarndaeksikolanbir belediyehizmetiiindilekeylebavurduuzaman,sokaunutmasnlardiyeadresinimanzum olarak: Cihangir, Sormagir, Yzonbir diyeyazmt. Azizkarde,mMehmetSadkAran.Sensonfieekadararpanbircepheaskerigibilkvazifeni yaptktansonraaramzdanayrldn.Hernekadarlmek,yaamamakanlamnageliyorsadabirbakma greinsanlaranldkayaayorlardemektir.Herhaldedahauzunzamandillerdeanlacak,sonrada Trklktarihindekiyerinidolduracaksn.Szlerimibitirirken,okdefasylediimeyi tekrarlayacam:SenkarkoysandagnnbirindekuzeyivegneyiilebtnAzerbaycanlolacaz. MehmetSadkAran'dandahancegenTahsinDemirayiseKadkySultanisi'ndenarkadamd. Yanionunlaarkadalmzdahaeskiye1920yllarnakadaruzanr.Bendenbirikiyabyktamabir ylkaybettiiiinSultan'nn7.snfnda,snfarkadaolmutuk.OkulumuzimdikiFenerbahe stadyumununyanndakikarlklikibinayayerlemiti.Evvelcehersnfnnbirokubeleriolan Sultani,mtarekevekurtulusavayllarnnyoksul,azrencilibirokuluhalinegelmiti.Tahsinile7 ve8.snflarbirlikteokuduk.Biz9.snfageerkenoBolu'yagitti.Zatenokumakdakolaydeildi.Az kalsnbendeokuyamayacaktm.Sekizincisnfta30kiikadarkendokuzuncusnftaancak9kiiidik. Tahsin'iuzunzamangremedim.AncakEdebiyatFakltesi'ninsonzamanlarndaarasrarastlar olmutuk.lkokulretmeniidi.FenFakltesi'ninTabiiyeubesinedevamediyordu.BenEdebiyat Fakltesi'nibitirdim.O,FenFakltesinibraktamanebenedebiyatoldum,nedeofencioldu. kimizde;gayrkaabilislaholandnyayslahakalktkvetabiibaarszlauradk. TahsinDemiray,Bbli'deTrkiyeYaymevi'ninsahibiydi.Buna,tasarlayarakdeil,buriyetlesahip olmutu.Birkaortaklabirlikteilkokullariinalfabebastylharfinklbolmu,binlercekitapelde kalmt.KitabnsahibiolarakTahsinDemiraygzkyordu,szlemelerdeimzaonundu.Uranan zararnyklediiborcukapatmakiinkiraladbirmatbaadauzunsrealarakisteristemezbir 36. www.atsizcilar.com Sayfa36 basmevisahibiolmu,onuyaynevihalindegenileterekveretmenliibrakarakbirokdergiler karm,kitaplarbasmt. Sosyalbilimekolnemensuptu.Militaristfikirlerimyzndenbeniiddetletenkidederdi,tartrdk vebtntartmalardaolduugibiherkeskendifikrindesbitkalrd. Memleketehizmetetmek,fikirleriniuygulayacakalanbulmakiinsiyarihayatadaatld.Biriki partiyegirdi.Hattbakanoldu.Fakatparticiliinkaryololmadndeneyincevazgeerek konferanslarlafikirleriniyaymayabalad.Kkbrorlerhalindebaslmolanbukonferanslar irticlensylenmideil,uzunhazrlktansonraverilmitir.Yllardredindiiktphanesindeson yzyliintarihimalzemetoplam,toplatmvenihayet"SonYzylnMehurKiileri"adylabirka ciltlikbireseryazmayakararvermi.Eserksmendebasmahazrhalegelmiti;ite,pekokhayrli gibibudayardakald. TahsinDemiraymemleketinkltrhayatnahizmetetmekistediiiinklliyathalindeeserler neretmekistiyordu.Birinciteebbsolan"CanlTarihler"6cilthalindebaslmtr.Memleketinfikir, kltrvesiyasethayatndarololupdaosradahayattabulunanmhimkiilerinhtralarndan ibarettirveTrktarihininbirdnemiiinanakaynakhalinegelmitir.kincivedahamhimteebbs OsmanlTarihi'ninanakaynaklarnnyaynlanmasidi.BunlardangzelvesadeTrkeileyazlm olanlaraynen,Divanedebiyatdiliyleyazlmolanlarsadeletirilerek,ArapaveFarsayazlm olanlardatercmeedilerekbaslacak,ayrcaOsmanltarihineaitBatdillerindekimhimeserler Trkeyeevrilecekti. TahsinDemirayburadaatafataaldand:Builerinidaresini,kendisinisatmasnokiyibilenbirisine verdi.cretlerineklivemiktankararlatrldveTahsin'in"telifvesairehakkolarakylda10.000 lirannalmamas"nkesinliklebildirmesineramenhernnegeleneesersmarlayanbu "A.Magnus"sekizdokuzayda17.000liralkesersipariedinceilerdurduruldu.Bumhim teebbstenyalnz"OsmanlTarihleri"adaltndabirtekeseryaynlanmveeneskiOsmanl tarihindenbetanesibukitaptatoplanmtr. TahsinDemirayngilizcebilenevdeiRezanHanm'labirlikteAmerikavengiltere'yidolat.Bubir elencegezisideil,onunmeraksardkonuolan"sosyalbilim"asndanngilizveAmerikan toplumlarnincelemekiinyaplmbirseyahatti.Dnndeintibalarnnzetinibanauekil syledi:"ngiliztoplumudahasalam.ZenginliinevekuvvetligrnneramenAmerikakomnist olabilir;ngiltereolmaz." Onun,pekoklarncabilinmeyenbirzelliimizahaolanistidatidi.BukonudaMehmetSadk Aran'danfarklyd.MehmetSadkAranhemglerhemgldrr;Tahsinisehiglmeden,sankiciddi bireysylyormugibimizahyaparakkarsndakinidahaokgldrrd.Pahalln alpyrdbirada:"Yiyecekmipahal?Trkmilletiyememeklemukavemeteder;giyecekmi pahal?Giymemeklemukavemeteder"demiti.Bu,acklbirmizaht. HalkPartisi'ndennefretediyordu.Bupartiiktidarnnsonzamanlarndakibirkonumasrasndabir olayntarihikendisinesorulduuvakit:"Ozamanhlamurinklbolmutu"diyecevapvermiti. 37. www.atsizcilar.com Sayfa37 TahsinDemiray'nunutamadmbirfkrasnvesznpekokkimseyeanlatmveTrk hkmetlerinintutumunuonabenzetmitim.uidi: Bana,ehemmiyetverdiibirkonuzerindeyazyazmakiingecealmasnanlatyordu.Szlerini ylebitirdi:"Saat12'ye(yani24'e)kadardorudrstyazdm.12'densonrasapttmveyazy yrttm". Buszleriylegeceyarsndansonra,belkideyorgunluuntesiriyleyaznnzlfyaradokunacakbir ekildealdn,baslamazhalegeldiinisylemekistiyordu. ''12'densonrasaptmak''sonatarihimizdedaimagrdmzmanzaradr.eiyivedrst balanr.12'densonrasaptlrveilerkarmakarkedilir.HalkPartisi,DemokratParti,MilliBirlik daresi,AdaletPartisihep12'densonrasaptmlardr. Songrmemiz,lmndenikiaynce,tesadfenkarlatmzYeniPostahanenndeoldu. Ondannceuzunsregremediimiziinbenimartkemekliolduumurenincemaziyetelehhf ederbirsesle"bizemeklioldukmu"diyesordu.Ognbendenenaaonyagengzkyordu. iliCamisindencenazesikaldrlpyanmdakitamdklruzaklarkenikikiigelipbulunduumsraya oturdular.BunlarKadkySultnsi'ndenTahsin'invebenimsnfarkadalarmzlhamiileNamk't. Tahsin'leyllardanberitemaslarkesilmiolduuhaldesrfvefakrlkdolaysyla,gazetedegrdkleri lmhaberizerinegelmilerdi,Emeklieliolanlhami"imizdeendinoidi"dedi. nsanldktensonradinlikleiletazeliinhkmkalmyor. okilerdedebirgngelecek;dnya,dnyasankibuinsanlarhiyaamambusavalaryaplmam, buaclarekilmemi,busevinlertadlmam,bumedeniyetlerkurulmamgibibirsessizlie brnecek. 27Temmuz1971 PROFESRCAFEROLUAHMET BirkagnncelenProf.CaferoluAhmet,TrkkltrhayatnabykhizmetedenDTrkler'den biriydi.Sonkrkelliylda,Trkiye'deyaaypdamillkltrvesanatalanndasekinyertutanlar arasndaDTrkler'inokluudikkatiekenvezerindedurulmasgerekenbirkonudur.Akuraolu Yusuf,AaoluAhmed,Ayazshaki,ZkirKadiri,AbdullahBattalTaymas,SadriMaksudi,Reit RahmetiArat,AkdesNimetKurat,AhmetTemir,ZekiVelidTogan,Abdlkadirnan,MehmetSadk AranvedierlerigibiCaferoluAhmetdeKaraveKzlMoskoflardancanlarnkurtararakTrkiye'ye yerleenvesiyasmcadeleyedekatlmaklaberaberzelliklekltrehizmetedendeerliD Trkler'denbiriydi. Almanya'dadoktorasnverdiktensonrastanbulDarlfnunununEdebiyatFakltesindeTrkDili TarihiDoentiolarakgrevebalam,banavesnfarkadalarmaikismestirhocalketmiti.Buiki 38. www.atsizcilar.com Sayfa38 smestirde,bilgisihenzkemalinibulmamolmaklaberaberhocalmetodikidi.tekiyal hocalarn,buaradaKprl'nn,gelipyalnzcaderstakriretmelerinekarlkCaferolu'nunherdersi birseminereklindegeer,ozamankisnflar810kiilikolduuiinistifadebykolurdu. UzunsrenhocalkhayatndaenverimliolanprofesrlerdenbiriCaferolu'dur.alkand.Rusa, Almanca,Farsa,Franszcabildiiiinkendisahasnnkaynaklarndankolaylklaistifadeediyordu. Doentiken,1931'deyaynladilkeser,mehurEbHayyn'n1312debitirdiiKitb'ldrkli lisani'lE'trkadlszlnnilmekildebasmolmutur.KitapArapaolduuiinArapadastat olanKilisliRfatHocannyardmylameydanagelenszlkbiranakaynakolupCaferoluburadaki Trkekelimeleribakakaynaklarladamukayeseederekalfabetikekildedizinlemi,aratrclariin bykbirhazinemeydanagetirmiti. DahasonraAnadolu'yayaptilmgezilerletespitettiiAnadoluTrkAzlarklliyatmbirkacilt halindeyaynlamveTrkiye'ninsosyalhzdolaysylabirsnesonrakaybolacakolanbu.azlar tespitetmekleilerikidilalmalarnamhimmalzemebrakmtr. Mhimeserlerindenbirisideilkdefabaslan.UygurSzl'dr.Almanya'dabaslmolanUygurca metinleritarayarakeldeedilenbuesersadedildeil,tarihbakmndandakaynakolanpekdeerlibir eserdir. Caferolu,derskitabolarakTrkDiliTarihinideyazm,mhimbirboluudoldurmutur. Trldergilerde,sonyllardaTrkKltr'ndekanTrkeveyabancdildekimakaleleripekoktur vehiphesizEdebiyatFakltesionunhtrasnanmakiinCaferolu'nuntambirbibliyografyasn yaynlayacaktr. CaferolubizzatdergikararakdaTrkkltrnehizmetetmitir:AzerbaycanYurtBilgisiadyla kardaylkkltrdergisi19321934'te36saykpkapanm,1954'tedergiyidiriltmekiinyaplan teebbsyalnz37.saynnnerinemnhasrkalmtr.Budergidetannmveyagentarihi, edebiyatvedilcilerinyazlarylabirlikteCaferolu'nundabirhaylimakalesikmtr. 19421943iseTrkAmacadylakardaylkkltrdergisiancaksekizsaydevamedebilmitir. SonhizmetieskiTrkYaztlar'nnbiraradayaynlanmasolacakt.Eserieksiksizksndiye Kazakistan'daAlmatyaknlarndabulunanAltnElbiseliAdamnmezarndabulunanveHasanOraltay tarafndanbanagnderilenksayaztnfotorafnkendisinevermitim.BuienceReitRahmeti Aratteebbsetmifakatlmengelolmutu.ReitRahmeti'densonrabuiieniyiyapacakkimse phesizCaferoluidi.nkeskiTrkyaztlarzerindebirokneriyatyaplmikidili,Almancave Rusaybiliyordu.NitekimTr